Diagnoza

logopedyczna

Metodykę diagnozy i terapii
logopedycznej należy rozumieć
jako zespół określonych zasad i
sposobów postępowania
diagnostyczno-terapeutycznego z
osobami wykazującymi
nieprawidłowości w rozwoju
mowy lub mającymi trudności z
porozumiewaniem się.

Diagnoza logopedyczna



Stanowi określony sposób postępowania
badawczego, którego celem jest
potwierdzenie, bądź wykluczenie istnienia
zjawisk logopedycznych oraz przewidywanie
ich tendencji rozwojowych na podstawie
objawów, patogenezy i patomechanizmu.



Objawy ustala się na podstawie danych z
obserwacji i wywiadu, prób i testów
językowych



Postępowanie diagnostyczne ma „dostarczyć
stwierdzalnych empirycznie zjawisk, a
następnie dokonać ich objaśnienia”

Na gruncie nauk
humanistycznych pojęcie
diagnozy rozpatruje się w
dwóch zakresach:



Szerokim- obejmuje całość
postępowania badawczego, czyli
rozpoznanie, program terapii i
prognozę



Wąskim –obejmującym samo
rozpoznanie zaburzenia

Zasady postępowania przy
stawianiu diagnozy
logopedycznej



Nawiązanie kontaktu z pacjentem i
zagwarantowanie mu bezpieczeństwa



Badanie nie może być męczące,
wyczerpujące pacjenta



Dobór metod i narzędzi diagnostycznych
zależy od rodzaju zaburzenia, jego
głębokości, nasilenia objawów, wieku
pacjenta i jego możliwości psychofizycznych



Każde badanie logopedyczne powinno być
uzupełnione danymi z badań
specjalistycznych

Uniwersalny schemat
diagnozy logopedycznej

I.

Postawienie problemu

II.

Wysunięcie hipotezy

III.

Weryfikacja hipotezy

Cel diagnozy:



Ustalenie rodzaju zaburzenia
mowy



Wyznaczenie kolejności kroków
badawczych

Schemat badania
logopedycznego

I. Określenie problemu
1. Badania wstępne:



Wywiad



Obserwacja



Orientacyjne badanie mowy

2. Badania uzupełniające

Schemat badania
logopedycznego
cd.

II. Sformułowanie hipotez
3. Badania podstawowe:



Badania rozumienia



Badania mówienia



Badania czytania i pisania

4. Badania specjalistyczne
III. Weryfikacja hipotez



Etap pierwszy – to zbieranie informacji , które
umożliwiają dokonanie wstępnego rozpoznania i
wytypowanie rodzaju zaburzenia.



Etap drugi- to potwierdzenia wcześniejszych
przypuszczeń dotyczących zaburzeń. Etap ten kończy
się rozpoznaniem zjawiska logopedycznego, co
pozwala na opracowanie programu terapii.



Etap trzeci- czyli weryfikacja hipotezy to ustalenie
programu terapii i prowadzenie jej zgodnie z
odpowiednią dla danego zaburzenia metodyką
postępowania logopedycznego

Badania uzupełniające:

a.

Badanie stanu i sprawności aparatu

artykulacyjnego

b.

Badanie funkcji połykowej

c.

Badanie funkcji oddechowych

d.

Orientacyjne badanie słuchu

e.

Badanie słuchu fonemowego

f.

Badanie pamięci słuchowej

g.

Badanie kinestezji mowy

h.

Badanie płynności mowy i prozodii

mowy

i.

Badanie emisji głosu

j.

Badanie praksji i gnozji

k.

Orientacyjne badanie lateralizacji

Badania podstawowe:

Badanie podstawowe obejmuje ocenę

sprawności językowej oraz ocenę

umiejętności czytania i pisania.

a)

Ocena językowej sprawności systemowej:

•

badanie mowy:

- w aspekcie fonetycznym
- w aspekcie leksykalnym
- w aspekcie gramatycznym
- w aspekcie ekspresyjnym

•

Badanie rozumienia na poziomach:

- pojedynczych słów
- prostych połączeń słownych
- zdań złożonych

b)

Ocena językowej sprawności
sytuacyjnej, społecznej i
pragmatycznej:

- sytuacyjnej
- społecznej
- pragmatycznej

c)

Ocena umiejętności czytania i
pisania

Badanie specjalistyczne



Na podstawie danych uzyskanych z
obserwacji i wywiadu, orientacyjnego
badania mowy oraz wyników badań
uzupełniających i podstawowych
formułuje się hipotezę dotyczącą
rodzaju i przyczyn zaburzenia. W
celu uzyskania pełniejszych danych
kieruje się pacjenta na badania
specjalistyczne do lekarza, pedagoga
lub do innych specjalistów.

Sposoby przeprowadzania
badań podstawowych:

I.

Badanie mowy:



Badanie czynności nadawania



Badanie nadawania mowy w aspekcie

fonetycznym



Badanie nadawania mowy w aspekcie

leksykalnym



Badanie nadawania mowy w aspekcie

gramatycznym



Badanie nadawania mowy w aspekcie

ekspresyjnym



Badanie rozumienia mowy



W trakcie badania należy uwzględnić kolejność

pojawiania się odpowiednich części mowy w

poszczególnych stadiach rozwoju dziecka



W czynnościach diagnostycznych odbioru mowy: na

poziomie pojedynczych słów bada się zdolność

rozumienia:

o

Nazw przedmiotów i zjawisk

o

Nazw czynności

o

Słów określających cechy przedmiotów i zjawisk

o

Słów określających stosunki czasowo-przestrzenne



Na poziomie prostych połączeń słownych bada się

zdolność rozumienia struktur gramatycznych i

rozumienia form fleksyjnych



Na poziomie zdań złożonych bada się zdolność

rozumienia struktur składniowych

II. Ocena językowej
sprawności sytuacyjnej,
społecznej i pragmatycznej



W logopedii dopiero od niedawna
zwraca się uwagę na znaczenie tych
zdolności dla prawidłowego
przebiegu procesu porozumiewania
się, wiec na chwilę obecną istnieje
niewiele narzędzi do badania tych
umiejętności.

Dla potrzeb praktyki
logopedycznej dokonuje się
następujących
sprawdzianów:



Językowa sprawność społeczna-
umiejętność dostosowania wypowiedzi
do poziomu i wieku odbiorcy



Językowa sprawność sytuacyjna –
umiejętność dostosowania wypowiedzi
do sytuacji komunikacyjnej



Językowa sprawność pragmatyczna-
umiejętność osiągania celu założonego
przez nadawcę wypowiedzi

III. Ocena umiejętności
pisania i czytania



W badaniu pisania młodszych dzieci (I-
III klasa) uwzględnia się opanowanie
umiejętności:



Przepisywania



Pisania z pamięci



Pisania ze słuchu



Ocenia podlega: biegłość w pisaniu, jego
tempo, poziom graficzny i dokonuje się
analizy popełnionych błędów

W ocenie czytania bierze się
pod uwagę



Poziom czytania głośnego ( szybkość,
intonacja, akcent, tempo,
wyrazistość, poprawność)



Poziom czytania cichego
( zrozumienie tekstu ocenia się na
podstawie odpowiedzi badanego na
pytania dotyczące przeczytanego
tekstu)

Narzędzia, środki i pomoce
służące diagnozowaniu i
terapii logopedycznej:



Narzędzia badawcze:



Próby



Skale



Testy



Kwestionariusze



Ankiety



Programy komputerowe



Karty badania



Do badania artykulacji- kwestionariusze
obrazkowe
T. Bartkowskiej, G. Demelowej, A. Antos i innych.



Do badania słuchu fonematycznego,
fonemowego , analizy i syntezy słuchowej,
spostrzegawczości słuchowej- próby i testy I.
Styczek, B. Rocławskiego,
J. Muszyńskiej.



Do badania mowy- kwestionariusz do ustalania
zaburzeń mowy u dzieci, kwestionariusz
Cooperów do oceny jąkania, test obrazkowo-
literowy do badania afazji, kwestionariusz
niepłynności mówienia i logofobii



Do badania sprawności językowej- test
sprawności językowej Tarkowskiego.

Środki stosowane w
diagnostyce i terapii
logopedycznej:



Komputer



Magnetofon



Magnetowid



Echokorektor



Analizator mowy



Indykator mowy



Audiometry



Aparaty słuchowe



Instrumentarium logopedyczne



Lustro



Instrumenty muzyczne itp.

Pomoce logopedyczne:



Materiały językowe( logopedyczne
zbiory wyrazów i zdań, opowiadania,
teksty piosenek, wierszyki, zagadki,
anegdoty)



Materiały obrazkowe ( kwestionariusze
i zestawy obrazkowe, gry, historyjki,
plansze)



Przedmioty, zabawki



Schematy głosek, rentgenogramy,
labiogramy

DZIĘKUJEMY ZA

UWAGĘ

Jadwiga Paluch

Karolina Szubryt

Ewelina Wnęk