Cyprian Kamil Norwid FORTEPIAN SZOPENA

Wiersz ten napisał Norwid na przełomie 1863 i 1864 r., a bezpośrednią inspiracją jego powstania było
zniszczenie fortepianu Szopena (w 1863 r. w czasie powstania styczniowego zrobili to Rosjanie w
akcie zemsty). Poeta poznał kompozytora w 1849 r. i widział się z nim w Paryżu tuż przed jego
śmiercią. Podmiot liryczny utworu wspomina odwiedziny u mistrza, przypomina sobie, jak grał. Był
świadkiem momentu, kiedy człowiek stawał się legendą. Ubolewa nad jego przedwczesną śmiercią,
ale wie, że zostanie on w ludzkich sercach, a koniec jego życia będzie początkiem jego
nieśmiertelności. W Fortepianie... muzyka Szopena symbolizuje wszelką sztukę. Podmiot
charakteryzuje ją jako spuściznę grecko-rzymskiego antyku i chrześcijaostwa, dziedzictwo
wzbogacone o polskie wartości narodowe i elementy wiejskie.

A w tym, coś grał: taka była prostota

Doskonałości Peryklejskiej,

Jakby starożytna która Cnota,

W dom modrzewiowy wiejski

Wchodząc, rzekła do siebie:

Odrodziłam się w Niebie

I stały mi się arfą – wrota, Wstęgą – ścieżka...

Hostię – przez blade widzę zboże...

(...)

I była w tym Polska, od zenitu

Wszechdoskonałości dziejów

Wzięta, tęczą zachwytu – –

Polska – przemienionych kołodziejów!

Taż sama, zgoła,

Złoto-pszczoła!...

(Poznał – ci – że bym ją – na kraocach bytu!...)

W muzyce podmiot liryczny dostrzega przemienioną od czasów Piasta istotę polskości oraz najwyższe
wartości narodowe (metaforę złoto-pszczoła można odczytad jako powiązanie świętości z
pracowitością). Podmiot stwierdza, że Szopen zrealizował w swej twórczości ideał sztuki, muzyka ta
ma zatem charakter doskonałego wypełnienia.

W dalszej części utworu znajduje się opis wyrzucenia fortepianu kompozytora:

I znów widzę, acz dymem oślepian,

Jak przez ganku kolumny

Sprzęt podobny do trumny

Wydźwigają... runął... runął – Twój fortepian!

Podmiot liryczny jest oburzony i wstrząśnięty tym czynem, uważa go za barbarzyostwo i haobę dla
narodu rosyjskiego. Ubolewa nad tak wielką stratą. Jednak kolejne wersy utworu przepełnione są
nadzieją: rozbicie fortepianu jest sygnałem, że od tej pory dzieło naczelnego kompozytora zacznie
swój żywot właściwy, co powinno radowad przyszłe pokolenia:

Ciesz się późny wnuku!...

Jękły – głuche kamienie:

Ideał – – sięgnął bruku –

Znaczy to, iż każde zbliżające się do doskonałości dokonanie musi w zetknięciu z rzeczywistością ulec
upokorzeniu i zniszczeniu. Ludzie muszą dojrzed do idei artysty, wyprzedzającego swój czas.