MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Halina Szafrańska
Organizowanie procesu produkcyjnego w przedsiębiorstwie
odzieżowym 743[01].Z4.01
Poradnik dla ucznia
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Recenzenci:
mgr Elżbieta Leszczyńska
mgr Ewa Samojlik
Opracowanie redakcyjne:
dr inż. Halina Szafrańska
Konsultacja:
mgr Ewa Figura
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 743[01].Z4.01
 Organizowanie procesu produkcyjnego w przedsiębiorstwie odzieżowym , zawartego
w modułowym programie nauczania dla zawodu krawiec.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
SPIS TREÅšCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 5
3. Cele kształcenia 6
4. Materiał nauczania 7
4.1. Charakterystyka przedsiębiorstw odzieżowych 7
4.1.1. Materiał nauczania 7
4.1.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 12
4.1.3. Ćwiczenia 12
4.1.4. Sprawdzian postępów 14
4.2. Charakterystyka procesu produkcyjnego w przedsiębiorstwie odzieżowym 15
4.2.1. Materiał nauczania 15
4.2.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 28
4.2.3. Ćwiczenia 28
4.2.4. Sprawdzian postępów 30
4.3. Zasady transportu i magazynowania w przedsiębiorstwie odzieżowym 31
4.3.1. Materiał nauczania 31
4.3.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 38
4.3.3. Ćwiczenia 39
4.3.4. Sprawdzian postępów 40
5. Sprawdzian osiągnięć 41
6. Literatura 46
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
1. WPROWADZENIE
Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy o zadaniach poszczególnych działów
produkcyjnych, zasadach zarządzania jakością, o przebiegu procesu produkcyjnego, systemach
komputerowych stosowanych w przedsiębiorstwie, zasadach transportu i magazynowania
w zakładach odzieżowych.
W poradniku zamieszczono:
- wymagania wstępne  wykaz umiejętności, jakie powinieneś mieć już ukształtowane, abyś
bez problemów mógł korzystać z poradnika,
- cele kształcenia  wykaz umiejętności, jakie ukształtujesz podczas pracy z poradnikiem,
- materiał nauczania  wiadomości teoretyczne niezbędne do opanowania treści jednostki
modułowej,
- zestaw pytań, abyś mógł sprawdzić, czy już opanowałeś określone treści,
- ćwiczenia, które pomogą Ci zweryfikować wiadomości teoretyczne oraz ukształtować
umiejętności praktyczne,
- sprawdzian postępów,
- sprawdzian osiągnięć, przykładowy zestaw zadań. Zaliczenie testu potwierdzi opanowanie
materiału całej jednostki modułowej,
- literaturę uzupełniającą.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
743[01].Z4
Przemysłowa produkcja odzieży
743[01].Z4.01
Organizowanie procesu
produkcyjnego w
przedsiębiorstwie odzieżowym
743[01].Z4.02
Opracowywanie dokumentacji
procesu produkcyjnego odzieży
743[01].Z4.03
Wykonywanie operacji
technologicznych w procesie
wytwarzania wyrobów
odzieżowych
Schemat układu jednostek modułowych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
2. WYMAGANIA WST
PNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej, powinieneś umieć:
- zorganizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami bhp, ochrony przeciwpożarowej,
ochrony środowiska oraz wymaganiami ergonomii,
- przestrzegać przepisów bhp, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska,
- posłużyć się narzędziami i przyborami do krojenia materiałów,
- obsługiwać maszyny szwalnicze,
- zastosować techniki obróbki termicznej,
- przeprowadzić konserwację maszyn,
- wytwarzać podstawowe wyroby odzieżowe,
- przeprowadzić kontrolę jakości materiałów odzieżowych i dodatków krawieckich,
- przeprowadzić kontrolę międzyoperacyjną,
- przeprowadzić kontrolę jakości gotowego wyrobu odzieżowego,
- zapobiegać zagrożeniom zdrowia i życia na stanowisku pracy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
3. CELE KSZTAA
CENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej, powinieneś umieć:
- scharakteryzować zadania przedsiębiorstwa odzieżowego,
- określić strukturę organizacyjną przedsiębiorstwa odzieżowego,
- scharakteryzować proces produkcji odzieży,
- scharakteryzować typy produkcji konfekcyjnej,
- dobrać metody organizacji produkcji odzieży do typów produkcji konfekcyjnej,
- rozróżnić systemy organizacji produkcji odzieży,
- scharakteryzować zadania podstawowych działów produkcyjnych w przedsiębiorstwie
odzieżowym,
- scharakteryzować zasady współpracy podstawowych działów produkcyjnych
w przedsiębiorstwie odzieżowym,
- określić rodzaje stanowisk pracy w podstawowych działach produkcyjnych,
- zorganizować stanowiska produkcyjne w krojowni, szwalni, prasowalni i wykończalni
zgodnie z obowiązującymi przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy oraz wymaganiami
ergonomii,
- określić różnice między przemysłowym a miarowo-usługowym wytwarzaniem odzieży,
- zastosować metody kontroli jakości w przedsiębiorstwie odzieżowym,
- zastosować zasady zarządzania przez jakość,
- określić zasady magazynowania materiałów odzieżowych, dodatków krawieckich
i gotowych wyrobów, zgodnie z obowiązującymi przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy
oraz ochrony przeciwpożarowej,
- scharakteryzować zasady transportu wewnętrznego,
- scharakteryzować zagrożenia związane z transportem wewnętrznym,
- scharakteryzować zasady komputerowego wspomagania prac dotyczących organizacji
produkcji w przedsiębiorstwie odzieżowym,
- zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz
ochrony środowiska w przedsiębiorstwie odzieżowym.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
4. MATERIAA
NAUCZANIA
4.1. Charakterystyka przedsiębiorstw odzieżowych
4.1.1. Materiał nauczania
Producentami odzieży są przedsiębiorstwa należące do różnych branż, a więc przemysłu
odzieżowego, dziewiarskiego, skórzanego, stosujące zazwyczaj różną technologię.
W związku z tym użytkownik ma do dyspozycji odzież wykonaną z tkaniny, dzianiny, skóry
i innych materiałów. W zależności od mody, ceny, jakości i nowoczesności wyrobów konsument
dokonuje wyboru tej odzieży, która najlepiej zaspokaja jego potrzeby.
Podstawowym zadaniem przemysłu odzieżowego jest:
- zaspokajanie zapotrzebowania społeczeństwa na artykuły odzieżowe,
- zaspokajanie potrzeb eksportu.
Pełne zaspokojenie potrzeb społeczeństwa w zakresie odzieży wymaga od przemysłu
odzieżowego i przemysłów kooperujących oraz handlu odzieżą takiej organizacji pracy,
aby konsument miał możliwość wyboru odzieży między innymi w zależności od fasonu,
rozmiaru, koloru tkaniny.
Chcąc sprostać wymaganiom odbiorców przemysł odzieżowy powinien:
- szybko reagować na zmianę kierunku mody, tj. być elastyczny,
- skracać czas liczony od momentu wykonania projektu wzoru odzieży do jego produkcji
seryjnej,
- uzależniać wielkość serii od charakteru wzoru, asortymentu oraz liczby potencjalnych
odbiorców.
Struktura organizacyjna przedsiębiorstwa odzieżowego
Struktura organizacyjna  jest to ogół ustalonych zależności funkcjonalnych
i hierarchicznych pomiędzy stanowiskami i komórkami organizacyjnymi (rys.1).
Ze względu na dużą różnorodność jednostek organizacyjnych trudno mówić o konkretnej
strukturze organizacyjnej dla wszystkich podmiotów gospodarczych. Każde przedsiębiorstwo
odzieżowe ma własną strukturę organizacyjną, zależną od potrzeb i zadań. W każdym jednak
przedsiębiorstwie odzieżowym występują następujące grupy komórek organizacyjnych:
1. Komórki zarządu zwane komórkami funkcjonalnymi (np. dyrektor, kontrola jakości i inne).
Komórki powyższe nie biorą bezpośredniego udziału w procesie produkcyjnym, lecz służą
dyrektorowi pomocÄ… w zakresie administrowania, planowania oraz koordynowania i kontroli
pracy.
2. Komórki ruchu zwane komórkami produkcyjnymi i pomocniczo-produkcyjnymi
(wzorcownia, krojownia, szwalnia, prasowalnia, wykończalnia i inne). Komórki te biorą
bezpośredni udział w procesie produkcji i wykonują produkcję podstawową, pomocniczą
lub usługi niezbędne do prowadzenia procesu produkcji.
3. Komórki pozaprodukcyjne (np. stołówki, ambulatoria i inne).
W zależności od wielkości zakładu odzieżowego, komórki ruchu mogą być mniej
lub bardziej rozbudowane. W większych zakładach istnieją wyodrębnione działy produkcyjne
takie jak: wzorcownia, dział przygotowania produkcji, krojownia, szwalnia, prasowalnia,
wykończalnia, kontrola jakości, przeglądarnia, rozdzielnia, warsztat mechaniczny, magazyn
surowca i odzieży gotowej, które mieszczą się w osobnych pomieszczeniach.
W małych lub średnich zakładach odzieżowych z powodu mniejszej powierzchni użytkowej
niektóre działy są ze sobą połączone (szwalnia z prasowalnią, szwalnia z wykończalnia itp.)
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
Rys. 1. Schemat organizacji przedsiębiorstwa odzieżowego [2, s. 138]
Każdy z wymienionych działów ma odrębne zadania do wykonania (rys. 2). Podstawowymi
zadaniami poszczególnych działów są:
1. Wzorcownia
projektowanie wzorów odzieży dla potrzeb przedsiębiorstwa,
nadzorowanie zgodności produkcji z zatwierdzonymi wzorami,
opracowanie wstępnej dokumentacji projektu modelu,
dobór materiałów i dodatków do zaprojektowanego wzoru,
przygotowanie kolekcji projektowanych modeli.
2. Dział przygotowania produkcji
opracowanie dokumentacji techniczno-technologicznej wyrobów,
przygotowanie instrukcji technologicznych,
przygotowanie podziału procesu technologicznego na operacje i zabiegi,
ustalenie norm czasu na poszczególne zabiegi,
zaplanowanie rozmieszczenia stanowisk roboczych w zespołach produkcyjnych,
przygotowanie układów szablonów,
opracowanie norm zużycia surowców.
3. Krojownia
pobieranie materiału z magazynu,
rozkrój materiału zgodnie z dokumentacją techniczną,
kontrola wykrojów,
znakowanie i kompletowanie wykrojów,
przekazywanie wykrojów do rozdzielni lub szwalni.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
4. Szwalnia
obróbka mechaniczna elementów odzieży,
obróbka termiczna elementów odzieży (formowanie płaskie i przestrzenne),
łączenie wykrojonych elementów odzieży,
stosowanie programu komputerowego do wspomagania prac w szwalni.
5. Prasowalnia i wykończalnia
obróbka mechaniczna gotowych wyrobów odzieżowych (przyszywanie guzików,
wykonywanie dziurek),
obróbka termiczna gotowych wyrobów odzieżowych (formowanie płaskie
i przestrzenne),
kontrola jakości gotowej sztuki odzieży,
etykietowanie i pakowanie gotowych wyrobów odzieżowych.
Istnieją różne metody opracowywania zasad współpracy między poszczególnymi działami
(rys. 3). Od przyjętej metody zależy sposób przekazywania informacji, poleceń i ustalenie
kompetencji.
Rys. 2. Schemat organizacji przedsiębiorstwa odzieżowego [6, s. 61]
Metoda autorytarna liniowa doradcza funkcjonalna kooperacyjna
małe małe duże przemysł model
Zastosowanie
zakłady zakłady przedsiębiorstwa odzieżowy uniwersalny
Zasada
funkcjonowania
jasne znormali- doradztwo na specjaliści rozwiązywanie
polecenia zowanie poszczególnych z każdej trudnych
Zalety wydawania stanowiskach dziedziny problemów
poleceń kierowniczych specjalistycz-
nych
system mało za drogi dla małych problemy straty czasu
niedemokraty elastyczny, i średnich wynikające spowodowane
Wady - czny, mało powolny przedsiębiorstw z ustalania długimi
elastyczny zakresu dyskusjami
kompetencji
Elastyczność mała mała średnia średnia duża
Rys. 3. Metody opracowywania zasad współpracy międzywydziałowej [6, s. 61]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
W przemyśle odzieżowym przy współpracy międzywydziałowej często stosuje się metodę
funkcjonalnÄ….
Metody kontroli jakości i zarządzanie jakością w przedsiębiorstwie odzieżowym
W celu zapewnienia właściwej jakości wyrobów każde przedsiębiorstwo jest zobowiązane
do zorganizowania systemu organizacji kontroli. Elementy składowe tego systemu to:
samokontrola  polegająca na sprawdzeniu przez pracowników wykonywanych przez siebie
prac i usuwaniu zauważonych wad,
kontrola  polegająca na sprawowaniu kontroli przez aparat kontroli jakości (KJ) (rys.4).
Rys.4. Przykładowa struktura organizacyjna aparatu kontroli jakości (KJ) [5, s. 253]
W przedsiębiorstwie odzieżowym stosuje się dwie metody kontroli jakości produkcji:
metodÄ™ organoleptycznÄ…,
metodÄ™ laboratoryjnÄ….
Metoda organoleptyczna  polega na sprawdzeniu jakości materiałów lub wyrobów za
pomocą zmysłów i porównaniu cech jakościowych przedmiotów z obowiązującymi normami. Na
przykład brakarze surowca w specjalnym pomieszczeniu zwanym przymierzalnią, badają
szczegółowo każdą belę materiału i sprawdzają:
długość i szerokość beli,
błędy tkackie i inne uszkodzenia fizyczne, takie jak: plamy, rozdarcia,
kolor i deseń materiału.
Metoda laboratoryjna  polega na sprawdzeniu za pomocą aparatów i urządzeń
laboratoryjnych (w laboratorium metrologicznym) właściwości użytkowych materiałów
i dodatków. Może dotyczyć oceny między innymi takich wskaz
ników jak: kurczliwość,
wytrzymałość na tarcie, trwałość wybarwień, odporność na pilling czy wytrzymałość połączeń
klejowych na rozwarstwianie.
W przedsiębiorstwie odzieżowym występują trzy rodzaje kontroli jakości:
kontrola surowca (materiałów)  brakarze szczegółowo badają każdą belkę materiału,
kontrola międzyoperacyjna  wykonują pracownicy komórki kontroli jakości (inspektorzy,
brakarze) i dozór techniczny (brygadziści, mistrz), których zadaniem jest ujawnienie
i niedopuszczenie do dalszego procesu produkcyjnego wadliwie wykonanych elementów,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
 kontrola ostateczna wyrobów gotowych  wykonują brakarze, którzy na podstawie
dokumentacji techniczno-technologicznej decydują o stopniu jakości wyrobu odzieżowego.
W Polsce najważniejszymi standardami dla jakości produkcji wykorzystywanymi przez
przedsiębiorstwa odzieżowe są normy ISO serii 9000. Normy te zawierają zasady organizacji
w przedsiębiorstwie, zapewniające powtarzalną jakość wyrobów i usług,
o identycznych parametrach użytkowych.
Total Quality Management (TQM), czyli kompleksowe zarządzanie jakością, jest systemem
zarządzania, który bazuje na sposobie myślenia całego personelu tzn. zarówno wśród
kierownictwa jak i wszystkich pracowników. Systemy zarządzania przez jakość wymagają
określenia zasad organizacji zarządzania przedsiębiorstwem, a także określenia warunków
organizacyjno-technicznych we wszystkich ogniwach produkcji, niezbędnych do uzyskania
wyrobów najwyższej jakości.
TQM  to sposób dochodzenia do wyższej jakości pracy i osiągania w ten sposób ciągłej
poprawy jakości produktów i świadczonych usług.
Główne założenia systemu zarządzania jakością (SZJ) to:
jakość jest głównym celem działalności przedsiębiorstwa,
osiąganie dobrej jakości jest zadaniem każdego pracownika przedsiębiorstwa,
jakość jest pojęciem wielowymiarowym (obejmuje jakość pracy, wyrobów, usług,
systemów, celów, informacji, kwalifikacji ludzi, środków i przedmiotów pracy oraz innych
czynników),
zarządzanie przez jakość to zapobieganie wadom, a nie ich wykrywanie.
W oparciu o normy ISO producent opracowuje dokumentacjÄ™ zapewniajÄ…cÄ… kierowanie
wytwarzaniem wyrobów wysokiej jakości.
Wewnętrzna dokumentacja systemu zarządzania jakością (SZJ) istniejącego
w przedsiębiorstwie składa się z:
- księgi jakości,
- planu jakości,
- procedur,
- zapisów jakości.
Spełnienie wymagań zawartych w normach ISO serii 9000 stanowi podstawę do uzyskania
potwierdzenia (certyfikatu), że system zarządzania jakością jest ustanowiony, udokumentowany,
wdrożony, utrzymywany i że jego skuteczność podlega ciągłemu doskonaleniu.
Uzyskanie certyfikatu jakościowego na ogół przynosi przedsiębiorstwu wiele wymiernych
korzyści:
- stworzenie podstawy pełnego zaufania między przedsiębiorstwem a jego klientami,
- umocnienie konkurencyjności,
- zapewnienie miejsc pracy,
- ograniczenie liczby i zakresu audytów (rewizji) prowadzonych w przedsiębiorstwie przez
wymagających klientów,
- stworzenie silnej motywacji u współpracowników,
- łatwiejsze docieranie poprzez reklamę do klientów,
- uzyskanie przewagi nad konkurentami w sytuacjach przetargowych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
4.1.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie są zadania przedsiębiorstwa odzieżowego?
2. Co to jest struktura organizacyjna?
3. Jakie grupy komórek organizacyjnych wyróżnia się w każdym przedsiębiorstwie
odzieżowym?
4. Jakie są zadania poszczególnych grup komórek organizacyjnych?
5. Jakie są działy produkcyjne w zakładzie odzieżowym?
6. Jakie są najważniejsze zadania wybranych działów produkcyjnych tj. krojowni i szwalni?
7. Jakie są rodzaje kontroli jakości?
8. Na czym polega samokontrola?
9. Jakie metody kontroli jakości produkcji stosuje się w przedsiębiorstwach odzieżowych?
10. Jakie są korzyści dla przedsiębiorstwa wynikające z uzyskania certyfikatu jakościowego?
11. Jak nazywają się podstawowe dokumenty wchodzące w skład wewnętrznej dokumentacji
systemu zarządzania jakością w przedsiębiorstwie?
12. W jakim celu zakłady odzieżowe wprowadzają TQM?
4.1.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Scharakteryzuj zadania podstawowych działów produkcyjnych zakładu odzieżowego.
Sposób wykonywania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zgromadzić materiały i przybory potrzebne do wykonania ćwiczenia,
2) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami bhp i ergonomii pracy,
3) odszukać w materiałach dydaktycznych treści dotyczące zadań podstawowych działów
produkcyjnych,
4) przygotować tabelę według niżej podanego wzoru:
Lp. Nazwa działu Przykładowe zadania produkcyjne
1. 1& & & & & & & & & & & & & & & & & & &
2& & & & & & & & & & & & & & & & & & &
3& & & & & & & & & & & & & & & & & & &
..& & & & & & & & & & & & & & & & & & ....
2. 1& & & & & & & & & & & & & & & & & & &
2& & & & & & & & & & & & & & & & & & &
3& & & & & & & & & & & & & & & & & & &
..& & & & & & & & & & & & & & & & & & ....
3. 1& & & & & & & & & & & & & & & & & & &
2& & & & & & & & & & & & & & & & & & &
3& & & & & & & & & & & & & & & & & & &
..& & & & & & & & & & & & & & & & & & ...
5) wpisać do tabeli nazwy działów produkcyjnych oraz odpowiadające im zadania
6) zaprezentować pracę.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
Wyposażenie stanowiska pracy:
- arkusz papieru formatu A-4,
- przybory do pisania, przybory kreślarskie: linijka, ołówek, gumka,
- wzór tabeli,
- poradnik dla ucznia,
- literatura zgodna z punktem 6 poradnika.
Ćwiczenie 2
Scharakteryzuj metody kontroli jakości produkcji w przedsiębiorstwie odzieżowym.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z treścią ćwiczenia,
2) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami bhp i ergonomii pracy,
3) zapisać metody kontroli jakości produkcji,
4) dokonać charakterystyki metod kontroli jakości produkcji,
5) zapisać wnioski,
6) zaprezentować pracę.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- arkusz papieru,
- przybory do pisania,
- poradnik dla ucznia,
- literatura zgodna z punktem 6 poradnika.
Ćwiczenie 3
Wymień główne założenia Systemu Zarządzania Jakością.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z treścią ćwiczenia,
2) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami bhp i ergonomii pracy,
3) zapisać główne założenia Systemu Zarządzania Jakością,
4) zapisać wnioski,
5) zaprezentować pracę.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- arkusz papieru,
- przybory do pisania,
- norma ISO 9000:2000  Systemy zarządzania jakością  Podstawy i terminologia,
- norma ISO 9001:2000  Systemy zarządzania jakością  Wymagania,
- poradnik dla ucznia,
- literatura zgodna z punktem 6 poradnika.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
4.1.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) określić zadania przedsiębiorstwa odzieżowego?
ðð ðð
2) rozróżnić działy produkcyjne w zakładzie odzieżowym?
ðð ðð
3) wyjaśnić zadania podstawowych działów produkcyjnych zakładu
odzieżowego? ðð ðð
4) rozróżnić metody kontroli jakości produkcji w przedsiębiorstwie
odzieżowym? ðð ðð
5) wymienić główne założenia Systemu Zarządzania Jakością?
ðð ðð
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
4.2. Charakterystyka procesu produkcyjnego w przedsiębiorstwie
odzieżowym
4.2.1. Materiał nauczania
Proces produkcyjny  jest to zespół wszystkich czynności mających na celu przekształcenie
surowca lub półfabrykatu w gotowy wyrób odzieżowy.
W skład procesu produkcyjnego wchodzą: proces technologiczny i procesy pomocnicze
(rys.5).
Proces technologiczny  związany jest bezpośrednio z wytwarzanym wyrobem. W wyniku
procesu technologicznego zmienia się kształt, wymiary oraz wygląd obrabianego elementu.
Procesy pomocnicze  nie są związane bezpośrednio z obrabianymi elementami, ale pomagają
w ich wytwarzaniu. Pomocnicze procesy produkcyjne zabezpieczajÄ… realizacjÄ™ procesu
technologicznego.
Rys. 5. Schemat podziału procesu produkcyjnego [2, s. 145]
Rozkrój materiałów  jest to faza procesu technologicznego mająca na celu wykrojenie
elementów odzieży tak, aby odpowiadały wymiarom i kształtom szablonów. Wykrój elementów
odzieży powinien być jak najracjonalniejszy tzn., że zużycie tkaniny na jednostkę wyrobu
powinno być jak najmniejsze.
Klejenie (podklejanie elementów odzieży)  polega na łączeniu materiałów z różnego
rodzaju wkładami odzieżowymi na prasach do klejenia. Proces ten pozwala uzyskać korzystne
walory eksploatacyjne i estetyczne elementów odzieży takie jak:
- zwiększona trwałość nadanych kształtów,
- zdolność łatwego przywracania wyglądu wyrobu do jego stanu początkowego w wyniku
zabiegów konserwacyjnych,
- znaczne uproszczenie technologii i możliwość obniżenia kosztów produkcji.
Szycie  jest to faza procesu technologicznego, majÄ…ca na celu Å‚Ä…czenie wykrojonych
elementów odzieży: przody, tyły, rękawy za pomocą połączeń nitkowych w określony wyrób.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
Prasowanie  to czynności zmierzające do zmiany struktury materiałów odzieżowych
(tkanin, dzianin, włóknin), wskutek działania temperatury, wilgoci i nacisku powierzchniowego.
Prasowanie i wykończanie  są to końcowe fazy procesu technologicznego, mające na celu
nadanie elementom lub wyrobom estetycznego wyglÄ…du poprzez:
- formowanie elementów podczas rozciągania i wprasowywania,
- gładzenie elementów odzieży lub wyrobu gotowego,
- rozprasowanie i zaprasowanie szwów, wyrobów gotowych,
- odświeżanie wyrobu i usuwanie tzw. wybłyszczeń,
- wykończanie specjalne gotowej odzieży.
Proces technologiczny z punktu widzenia sposobu wykonania może być: ręczny,
maszynowo-ręczny, maszynowy lub automatyczny. Proces technologiczny w przemyśle
odzieżowym jest procesem złożonym i dzieli się na:
- fazy technologiczne  są realizowane w odpowiednich wydziałach np. w krojowni, szwalni,
prasowalni, wykończalni,
- ogniwa produkcyjne  jest to wydzielony odcinek procesu technologicznego, realizowany
na danym elemencie, np. będą to grupy przodów, tyłu, rękawów,
- operacje  jest to część procesu technologicznego w danym ogniwie, która może być
wydzielona w celu uzyskania półproduktu, np. uszycie kieszeni,
- zabiegi  obejmują kilka czynności wpływających na zamierzone kształtowanie przedmiotu
pracy, np. przyszycie wypustek kieszeniowych, prasowanie szwu zwykłego, wykonanie
rygla,
- czynności  są to określone działania pracownika w celu wykonania zabiegu, np. ułożenie
nogawki na maszynie, włożenie wypustek do aparatu zwijającego, włączenie noża, obcięcie
nici, wyjęcie rękawa spod stopki maszyny,
- ruchy robocze  są to ruchy ręki, palców lub nogi w celu przemieszczenia przedmiotu pracy,
np. wprowadzenie wykrojów pod stopkę maszyny, prowadzenie i trzymanie wykrojów
w czasie ich zszywania.
Przed uruchomieniem produkcji odzieży wybranego wzoru należy zaplanować: typ
produkcji, metodę wytwarzania odzieży oraz system organizacji produkcji.
1. Typ produkcji odzieży  jest określany przez liczbę produkowanych wyrobów tego samego
wzoru. Wyróżniamy następujące typy produkcji:
a) produkcja jednostkowa  polega na wyprodukowaniu jednego wyrobu lub niewielkiej
liczby wyrobów tego samego wzoru. Typ ten wymaga pracowników wszechstronnie
wyspecjalizowanych. Występuje w zakładach usługowych szyjących odzież na miarę
oraz we wzorcowniach przedsiębiorstw odzieżowych.
b) produkcja seryjna  obejmuje pewną liczbę wyrobów odzieżowych wytworzonych
w określonym czasie. W ramach produkcji seryjnej rozróżnia się serie krótkie, średnie
i długie. Wielkość serii jest określana w zależności od liczby wyrobów odzieżowych
w ramach danej grupy asortymentowej. Produkcja seryjna w przemyśle odzieżowym
dotyczy wszystkich asortymentów, które podlegają zmianom mody.
c) produkcja masowa  polega na wyprodukowaniu dużej ilości wyrobów odzieżowych,
które są wytwarzane w ciągu długiego okresu i nie podlegają w zasadzie zmianom mody,
np. odzież robocza i służbowa.
2. Metody wytwarzania odzieży  określają sposób wykonania danej odzieży oraz informują
o liczbie osób ją wytwarzających.
Metoda to świadomie i konsekwentnie stosowany sposób postępowania prowadzący
do osiągnięcia określonego celu.
Wyróżniamy następujące metody wytwarzania odzieży:
a) indywidualna  polega na wykonywaniu danej odzieży przez jednego pracownika.
W ten sposób uzyskuje się odzież dostosowaną do wymiarów i figury poszczególnych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
użytkowników. Cechą szczególną tej metody jest duży udział pracy ręcznej przy szyciu,
prasowaniu i wykończaniu. Wydajność pracy w dużym stopniu zależy od umiejętności,
zdolności i intensywności pracy pracownika. Metoda ta charakteryzuje się dużą
pracochłonnością w porównaniu do innych metod. Stosowana jest we wzorcowni przy
wytwarzaniu pojedynczych wzorów odzieży i w zakładach usługowych szyjących odzież
na miarÄ™.
b) grupowa  polega na podziale pracy i wykonywaniu jej przez kilkuosobowe grupy
pracowników. Liczba stanowisk zależy od asortymentu odzieży i od stopnia podziału pracy.
Grupowa metoda organizacji produkcji odzieży w porównaniu z metodą indywidualną,
pozwala uzyskać wyższą wydajność pracy. Charakterystyczną cechą tej metody jest brak
rytmu pracy i przepływu produkcji. Najważniejszą zaletą tej metody jest możliwość
dokonywania częstych zmian wzorów i asortymentów produkcji, bez większego wpływu
na obniżenie wydajności pracy. Podstawowym warunkiem zorganizowania grupowej
metody organizacji są wysokie kwalifikacje pracowników. Metoda grupowa jest stosowana
przy produkcji krótkich serii odzieży w zakładach przemysłowych oraz przy wytwarzaniu
odzieży miarowej w dużych punktach usługowych.
c) potokowa  polega na znacznym podziale procesu technologicznego w zespołach
wieloosobowych o określonej mocy produkcyjnej. Podział pracy na poszczególne, proste
czynności pozwala na znaczne wyspecjalizowanie pracowników, częstsze zastosowanie
maszyn specjalnych i urządzeń pomocniczych. Obrabiane elementy są przemieszczane
między stanowiskami pracy zgodnie z kolejnością technologiczną. Metoda potokowa
w przeciwieństwie do metody indywidualnej i grupowej wymaga opracowania dokumentacji
organizacyjnej. CharakterystycznÄ… cechÄ… tej metody jest:
- szczegółowy podział pracy,
- istnienie wyspecjalizowanych stanowisk pracy,
- przydział pracy jednorodnej wyspecjalizowanym stanowiskom pracy,
- ustalony rytm pracy,
- przepływowość produkcji.
Rytm pracy zespołu (R)  jest to średni czas obróbki na pojedynczym stanowisku pracy.
Tn
R =
[min]
n
gdzie:
R  rytm pracy zespołu
Tn  czas wszystkich zabiegów przy jednej sztuce wyrobu
n  planowana liczba stanowisk pracy w zespole
Przykład:
Obliczyć rytm pracy zespołu wiedząc, że czas wykonania wszystkich zabiegów
technologicznych dla jednej sztuki wyrobu Tn = 75 min, a liczba stanowisk pracy n = 30.
R = 75 / 30
R = 2,5 [min]
Rytm pracy zespołu wynosi 2,5 minuty.
W zależności od systemu organizacji produkcji, wielkości zespołów produkcyjnych i typu
produkcji, rytm pracy wynosi: przy systemie taÅ›mowym 3÷5 min, przy systemie taÅ›my sekcyjnej
1,5÷5 min, przy systemie synchro i potokowym 2,7÷3,5 min.
Metoda potokowa jest stosowana przy produkcji seryjnej i masowej w zakładach
przemysłowych.
Zalety tej metody to krótkie odcinki transportu, mały zapas produkcji w toku, przejrzysty
plan pracy, prosta metoda produkcji i możliwa do ustalenia liczba gotowych wyrobów.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
Natomiast wadami tej metody są: wymagające dużych nakładów pracy przygotowania,
wysokie koszty podczas zmiany modelu produkowanej odzieży, możliwość zaistnienia błędów
produkcyjnych podczas nieobecności jednej z wyspecjalizowanych osób obsługujących
stanowisko pracy oraz konieczność dostosowania tempa pracy ludzi do określonego rytmu
produkcji.
3. Systemy organizacji produkcji  obrazują sposób ustawienia stanowisk pracy oraz przebieg
pracy przy wytwarzaniu odzieży konfekcyjnej. W polskim przemyśle odzieżowym stosuje się
następujące systemy organizacji produkcji:
a) taśmowy,
b) taśmowo-sekcyjny,
c) potokowy z synchronizowanymi zespołami obróbkowymi,
d) synchro.
Systemy te różnią się przede wszystkim przepływem przedmiotów pracy i rozstawieniem
stanowisk pracy na salach produkcyjnych.
Projektowanie różnych systemów organizacji produkcji odzieży wynika z:
warunków lokalnych zakładów odzieżowych,
wyposażenia technicznego zakładów odzieżowych,
wielkości serii produkcyjnych,
asortymentu odzieży.
System taśmowy
Cechy charakterystyczne systemu taśmowego to:
liniowy układ stanowisk pracy,
jednokierunkowy przepływ elementów odzieży na taśmie zgodnie z kolejnością
technologicznÄ…,
rytmiczny przepływ kompletu wykrojów jednej sztuki odzieży od stanowiska szykowacza
na pierwsze stanowisko szwaczki.
Ze względu na sposób rozmieszczenia stanowisk pracy, taśmy produkcyjne można podzielić
na rzędowe i szeregowe (rys. 6).
c)
Rys. 6. Sposoby ustawienia stanowisk w układzie liniowym (system taśmowy) [2, s. 155]
a) jednostronne szeregowe, b) jednostronne rzędowe, c) dwustronne rzędowe, 1,2& n  numery
stanowisk, Sz  szykowanie, KJ  kontrola jakości.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
W zakładach odzieżowych najczęściej spotyka się taśmy rzędowe. W taśmach tych
stanowiska pracy powinny być tak ustawione, aby pracownik chwytał z taśmy przedmiot pracy
lewą ręką, a stół maszyny szwalniczej był przystawiony do stołu taśmy.
Zalety systemu taśmowego:
- prosty sposób opracowania dokumentacji organizacyjno-produkcyjnej,
- łatwy sposób ustawienia stanowisk pracy,
- mała liczba wyrobów w toku produkcji,
- przejrzysty obraz przepływu produkcji w toku.
Wady systemu taśmowego:
- wymagane długie sale produkcyjne,
- wydajność pracy uzależniona od najwolniejszego pracownika,
- w trakcie procesu technologicznego istnieje możliwość powstawania przestojów, zatorów,
- trudności związane z wprowadzeniem kontroli międzyoperacyjnej,
- trudności przy tworzeniu stanowisk równoległych, gdy czas wykonania operacji znacznie
przekracza rytm zespołu,
- duża strata czasu podczas wyszukiwania przez pracownika części wyrobu niezbędnych
do wykonania operacji,
- trudności związane z wykonaniem poprawek przez pracownika.
System taśmowo-sekcyjny (rys. 7)
Cechy charakterystyczne systemu taśmowo-sekcyjnego to:
podział procesu technologicznego na: sekcję obróbkową, montażową i wykończeniową,
dostarczanie przez szykowacza do każdej sekcji paczki, zawierającej kilka lub kilkanaście
sztuk jednorodnych wykrojów odzieży,
przekazywanie obrobionych elementów z sekcji przygotowawczej do sekcji montażowej
i wykończeniowej,
liniowy układ stanowisk pracy, tzn. że wszystkie stanowiska robocze w kolejnych sekcjach
są rozmieszczone przy jednym długim stole taśmowym.
Rys. 7. Ustawienie zespołu taśmowo-sekcyjnego w układzie liniowym [8, s. 39]
Strzałki oznaczają kierunki przepływu produkcji, a cyfry  numery stanowisk 1,2,3& n
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
Zalety systemu:
prosty sposób opracowania dokumentacji organizacyjno-produkcyjnej,
prosty sposób ustawienia stanowisk pracy,
wykonywanie elementów dostarczanych w paczkach usprawnia pracę oraz eliminuje zatory
i przestoje,
możliwość stosowania kontroli międzyoperacyjnej,
możliwość dokonywania poprawek przez pracowników w czasie zmiany roboczej.
Wady systemu:
wymagane długie sale produkcyjne,
trudność w organizowani operacji równoległych.
System taśmowo-sekcyjny znajduje duże zastosowanie w zakładach odzieżowych przy
produkcji seryjnej.
System potokowy z synchronizowanymi zespołami obróbkowymi (rys. 8)
Cechy charakterystyczne systemu potokowego z synchronizowanymi zespołami
obróbkowymi to:
podział procesu technologicznego na: zespoły obróbkowe, zespół montażowy i zespół
wykończeniowy,
dostarczanie przez szykowacza do każdego zespołu wykrojów lub elementów odzieży
w paczkach,
liniowy układ stanowisk pracy w poszczególnych zespołach, usytuowanych przy krótszych
stołach taśmowych, rozmieszczonych oddzielnie w dogodnych miejscach hali produkcyjnej,
liczba elementów produkowanych w poszczególnych zespołach musi zabezpieczać ciągłość
produkcji w zespole montażowym,
synchronizacja przebiegu produkcji i wydajności pracy.
Rys. 8. Schematyczne rozmieszczenie zespołów stanowisk roboczych w systemie potok z synchronizowanymi
zespołami obróbkowymi [opracowanie własne]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
Zalety systemu:
racjonalne wykorzystanie powierzchni produkcyjnej hali, dzięki możliwości przestrzennego
i różnokierunkowego rozmieszczenia zespołów obróbkowych,
pełniejsze wykorzystanie maszyn i urządzeń, w tym urządzeń transportowych,
możliwość wprowadzenia kontroli międzyoperacyjnej w każdym zespole,
możliwość zatrudnienia osób o niższych kwalifikacjach,
istnieje możliwość specjalizacji pracowników,
możliwość wprowadzenia stanowisk równoległych,
możliwość wprowadzenia produkcji wielofasonowej.
Wady systemu:
wysoki koszt uruchomienia produkcji,
skomplikowany sposób przygotowania dokumentacji organizacyjno-produkcyjnej,
wysokie kwalifikacje pracowników inżynieryjno-technicznych,
duża ilość produkcji w toku.
System potok z synchronizowanymi zespołami obróbkowymi należy do nowoczesnych
systemów organizacji produkcji odzieży.
System synchro
Pojęcie  synchro oznacza- jednoczesny, zgodny co do przebiegu w czasie, np. jednoczesne
i zgodne co do czasu trwania, wykonywanie elementów odzieży w poszczególnych grupach
obróbkowych.
Cechy charakterystyczne systemu synchro to:
podział procesu technologicznego na: grupy obróbkowe, grupę montażową i grupę
wykończeniową (rys. 10),
dostarczanie przez szykowacza do każdej grupy, wykrojów lub elementów odzieży
w paczkach,
liczba elementów produkowanych w poszczególnych grupach obróbkowych musi
zabezpieczać ciągłość produkcji w grupie montażowej,
synchronizacja przebiegu produkcji i wydajności pracy,
przestrzenny i nieregularny układ stanowisk pracy w poszczególnych grupach,
zamiast stołów taśmowych są różne pojemniki, zrzutniki, pochylnie, przenośniki, do których
się składa i z których się pobiera potrzebne elementy odzieży (rys.9),
specjalnie przystosowana instalacja elektryczna pozwalająca na podłączenie maszyny
do sieci z każdego miejsca jej ustawienia na sali produkcyjnej.
W praktyce przyjęte są dwa rozwiązania:
zainstalowanie sieci elektrycznej pod sufitem i doprowadzenie prądu do poszczególnych
maszyn z góry,
instalowanie sieci elektrycznej pod podłogą w taki sposób, aby gniazda wtykowe znajdowały
siÄ™ w promieniu jednego metra.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
Rys. 9. Urządzenia pomocnicze do transportu między stanowiskami przy produkcji odzieży [5, s. 195]
a) zrzutnik, b)pochylnia, c) stół pomocniczy, d) pojemnik
Przykład ustawienia grup obróbkowych w systemie synchro:
Rys. 10. Przykład ustawienie grup obróbkowych w systemie synchro [8, s. 41]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
Przykłady ustawienia stanowisk roboczych w poszczególnych grupach obróbkowych w systemie
synchro (rys. 11).
a) b) c)
a
Rys. 11. Schemat powiązania stanowisk pracy w grupach obróbkowych systemu synchro [5, s. 196]
a) dwa stanowiska przekazują półfabrykaty, b) trzy stanowiska przekazują półfabrykaty,
c) cztery stanowiska przekazują półfabrykaty
Zalety systemu:
pełne wykorzystanie powierzchni sali produkcyjnej,
swoboda w doborze sal produkcyjnych,
elastyczność w doborze liczby stanowisk pracy i ich wyposażenia,
możliwość organizowania stanowisk równoległych,
pełniejsze wykorzystanie maszyn i urządzeń,
możliwość wprowadzenia produkcji wielofasonowej.
Wady systemu:
trudniejsze i bardziej pracochłonne opracowanie dokumentacji organizacyjno-produkcyjnej,
konieczność posiadania w szwalni specjalnej instalacji elektrycznej zainstalowanej pod
sufitem lub pod podłogą,
wysoki koszt uruchomienia produkcji,
wysokie kwalifikacje kadry inżynieryjno-technicznej.
System synchro najchętniej stosowany jest przy produkcji seryjnej i masowej w dużych
zakładach odzieżowych.
Przykład rozmieszczenia grup obróbkowych i stanowisk pracy w systemie synchro na sali
produkcyjnej (rys.12).
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
Rys. 12. Plan rozmieszczenia grup obróbkowych i stanowisk pracy w systemie synchro (produkcja spodni)
[2, s. 158]
Systemy komputerowe w przedsiębiorstwie odzieżowym
Dzięki nowoczesnym systemom komputerowym w przemyśle odzieżowym istnieje
możliwość szybszego przekazywania informacji, co powoduje, że  produkt w odpowiednim
czasie trafia na miejsce przeznaczenia. Błyskawiczna wymiana informacji między działami
znajdującymi się na terenie zakładu i poza zakładem może skrócić czas składowania produktów
w magazynie. W zależności od wielkości zakładu odzieżowego i jego wyposażenia technicznego,
dane konstrukcyjne, technologiczne i ekonomiczne mogą być ze sobą łączone (rys.13).
Zastosowanie nowoczesnych systemów komputerowych w przemyśle odzieżowym, jest
następstwem globalnych zmian rynku, wymuszających obniżanie kosztów, przy równoczesnym
wzroście wymagań w zakresie jakości i szybkości realizacji zleceń. Wykorzystanie nowych
technologii i narzędzi informatycznych takich jak: komputery, plotery, digitizery, drukarki,
skanery, urządzenia warstwujące materiał, cuttery powoduje, że szybka reakcja na określone
wymagania rynku jest możliwa.
Nowoczesne systemy komputerowe to kompleksowa obsługa dotycząca przygotowania
produkcji, jej wykonania, planowania i rozliczania produkcji a także organizacji i zarządzania
przedsiębiorstwem.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
Zintegrowana komunikacja wewnątrz przedsiębiorstwa
Rys. 13. A
ączenie informacji wewnątrz przedsiębiorstwa [6, s. 68].
CIM = Computer Integrated Manufacturing (komputerowe sterowanie produkcjÄ…)
CAO = Computer Aided Organization (komputerowe zarządzanie przedsiębiorstwem)
CAD = Computer Aided Design (projektowanie i konstruowanie odzieży za pomocą
komputera)
PPS = Production Planing and Scheduling (planowanie, sterowanie i kontrola produkcji)
CAM = Computer Aided Manufacturing (wykonanie komputerowe)
CAO  Komputerowe zarządzanie przedsiębiorstwem. System kompleksowo i w sposób
zintegrowany zarządza i monitoruje magazyny surowca i wyrobów gotowych, księgowość itp.
PPS  Planowanie, sterowanie i kontrola produkcji.
System ten daje przedsiębiorstwu możliwość szybkiego reagowania na zmieniające
się zapotrzebowania rynku. Ułatwia wymianę informacji między poszczególnymi działami
przedsiębiorstwa (rys.13).
CAD  Projektowanie i konstruowanie odzieży z pomocą komputera.
W praktyce CAD oznacza komputerowe projektowanie i wizualizacjÄ™ 3D, konstrukcjÄ™
i digitalizację elementów odzieży wraz z towarzyszącymi czynnościami takimi jak:
modelowanie, stopniowanie, tworzenie szablonów i układów szablonów.
Digitalizacja  to proces umożliwiający wprowadzenie do systemu informacji dotyczących
kształtów i określonych cech poszczególnych elementów wchodzących w skład każdego modelu.
W procesie digitalizacji dokonuje się zamiany kształtów rzeczywistych szablonów, którymi
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
dysponujemy w postaci papierowej lub z kartonu, na postać cyfrową zapisywaną w komputerze.
Wprowadzane są również informacje n/t charakterystycznych punktów (np. punktów
stopniowania), linii wewnętrznych (np. linia talii) oraz innych zdefiniowanych punktów (np.
punkty spotkań) i znaków technologicznych. Z pomocą komputera, kolorowego monitora,
myszki i tablicy digitajzera zamienia się rzeczywiste kształty szablonów na postać cyfrową
(rys.14).
Rys. 14. Digitalizacja elementów odzieży [11].
Podczas stopniowania szablony są powiększane lub pomniejszane według wcześniej ustalonych
reguł (rys. 15).
Rys. 15. Stopniowanie szablonów odzieżowy [11].
Po zakończeniu stopniowania tworzy się układy szablonów, które zapewniają jak najmniejsze
zużycie materiału (rys.16).
Rys. 16. Tworzenie układu szablonów na ekranie monitora [11].
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
Aplikacja 3D  to narzędzie, które w oparciu o posiadane cyfrowe szablony 2D, opracowane
w systemie CAD, pozwala użytkownikowi zobaczyć projektowany ubiór w trój-wymiarze,
na wirtualnej postaci (rys.17). Symuluje ułożenie ubioru na sylwetce, w zależności od jego
kształtu, użytego materiału, koloru oraz rozmiaru.
Rys. 17. Wizualizacja zaprojektowanej odzieży na manekinie [11].
CAM  Komputerowe wspomaganie wytwarzania
Przygotowany układ szablonów może być wydrukowany na drukarce (w skali) lub na ploterze 
w naturalnej wielkości.
Ułożone warstwy materiału mogą być wykrojone poprzez urządzenie krojcze zwane cutterem,
które jest sterowane systemem komputerowym (rys.18). Nanoszenie rysunku układu szablonów
przy tego typu urzÄ…dzeniach jest niepotrzebne.
Rys. 18. Wykrawanie szablonów odzieży sterowane komputerowo [12]
Zalety stosowania nowoczesnych systemów komputerowych w zakładach odzieżowych to:
wzrost jakości produkcji,
wzrost szybkości pracy,
zwiększenie liczby rozmiarów,
większa elastyczność produkcji,
obniżenie kosztów produkcji (oszczędność czasu, pracy i materiału),
zredukowanie do minimum ilości odszywanych przedprodukcyjnych modeli,
możliwość tworzenia cyfrowych, wirtualnych katalogów wyrobów odzieżowych,
wzrost konkurencyjności.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
4.2.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie są części składowe procesu technologicznego?
2. Na czym polega podklejanie elementów odzieży?
3. W jakim celu stosuje się prasowanie i wykończanie wyrobów odzieżowych?
4. Co oznaczają pojęcia: faza technologiczna, ogniwo produkcyjne, operacja, zabieg, czynność
robocza, ruch roboczy?
5. Jak rozpoznaje się typy produkcji odzieży?
6. Jakie są metody wytwarzania odzieży?
7. Co określają metody wytwarzania odzieży?
8. Na czym polega potokowa metoda organizacji produkcji odzieży?
9. Co określają systemy organizacji produkcji odzieży?
10. Jakie są zalety poznanych systemów organizacji produkcji?
11. Jakie są wady poznanych systemów organizacji produkcji?
12. Na czym polega zintegrowana komunikacja wewnątrz przedsiębiorstwa?
13. Jakie są zalety stosowania nowoczesnych systemów komputerowych w zakładach
odzieżowych?
14. Na czym polega projektowanie i konstruowanie odzieży za pomocą komputera?
15. Na czym polega proces digitalizacji elementów odzieży?
4.2.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Dokonaj podziału procesu technologicznego w przemysłowym zakładzie odzieżowym
na przykładzie wybranego asortymentu odzieży.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zgromadzić materiały i przybory potrzebne do wykonania ćwiczenia,
2) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami bhp i ergonomii pracy,
3) zapisać definicję procesu technologicznego na arkuszu papieru,
4) przygotować tabelę według niżej podanego wzoru:
Podział procesu technologicznego
Lp. Proces Faza Ogniwo Czynność Ruch
Operacja Zabieg
technologiczny technologiczna produkcyjne robocza roboczy
1 Uszycie koszuli
męskiej
2
3
5) wpisać przykłady faz procesu technologicznego, ogniw produkcyjnych, operacji, zabiegów,
czynności i ruchów roboczych na przykładzie modelu odzieży,
6) dokonać analizy ćwiczenia,
7) zapisać wnioski,
8) zaprezentować pracę.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
Wyposażenie stanowiska pracy:
arkusz papieru,
przybory do pisania, przybory kreślarskie-linijka, ołówek, gumka,
model wyrobu odzieżowego,
poradnik dla ucznia,
literatura zgodna z punktem 6 poradnika.
Ćwiczenie 2
Scharakteryzuj metody organizacji produkcji odzieży.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zgromadzić materiały i przybory potrzebne do wykonania ćwiczenia,
2) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami bhp i ergonomii pracy,
3) zapisać definicję metody organizacji produkcji odzieży,
4) scharakteryzować indywidualną metodę organizacji produkcji odzieży,
5) scharakteryzować grupową metodę organizacji produkcji odzieży,
6) scharakteryzować potokową metodę organizacji produkcji odzieży,
7) dokonać porównania wskazanych metod organizacji produkcji,
8) zapisać wnioski,
9) zaprezentować pracę.
Wyposażenie stanowiska pracy:
arkusz papieru,
przybory do pisania, ołówek, linijka,
poradnik dla ucznia,
literatura zgodna z punktem 6 poradnika.
Ćwiczenie 3
Wypisz cechy charakterystyczne systemów organizacji produkcji odzieży oraz ich wady
i zalety.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zgromadzić materiały i przybory potrzebne do wykonania ćwiczenia,
2) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami bhp i ergonomii pracy,
3) zapisać na arkuszu papieru pojęcie  system organizacji produkcji ,
4) przygotować tabelę według niżej podanego wzoru:
Nazwa systemu organizacji produkcji
Właściwości systemów
System taśmowy ..................................
Cechy charakterystyczne
systemu
Zalety systemu
Wady systemu
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29
5) wpisać odpowiednio do tabeli charakterystyczne cechy, zalety i wady przydzielonych
do wykonania ćwiczenia systemów organizacji produkcji np. taśmowy i synchro; taśmowy
i taśmowo-sekcyjny itd.- zadanie przydziela nauczyciel,
6) dokonać analizy ćwiczenia,
7) zaprezentować pracę.
Wyposażenie stanowiska pracy:
arkusz papieru, format A4,
przybory do pisania, przybory kreślarskie (linijka, ołówek),
wzór tabeli,
poradnik dla ucznia,
literatura zgodna z punktem 6 poradnika.
4.2.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) scharakteryzować proces produkcyjny w przedsiębiorstwie odzieżowym?
ðð ðð
2) określić typy produkcji odzieży?
ðð ðð
3) określić cechy charakterystyczne metod organizacji produkcji odzieży?
ðð ðð
4) rozróżnić systemy organizacji produkcji na podstawie schematów
ustawienia stanowisk? ðð ðð
5) wskazać system organizacji produkcji, w którym do transportu
miÄ™dzyoperacyjnego zastosowano: pojemniki, zrzutniki, pochylnie? ðð ðð
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
30
4.3. Zasady transportu i magazynowania w przedsiębiorstwie
odzieżowym
4.3.1. Materiał nauczania
Transport wewnątrzzakładowy
Przedsiębiorstwa odzieżowe najczęściej lokalizowane są w jednym z dwóch typów
budynków. Zaliczamy do nich:
budynki parterowe tzw. jednokondygnacyjne,
budynki piętrowe tzw. wielokondygnacyjne.
W budynkach jednokondygnacyjnych stosowany jest transport poziomy, który może być
transportem jednokierunkowym lub z obiegiem zamkniętym (rys.19).
Rys. 19. Schematy przepływu produkcji w budynku parterowym [7]
W budynkach wielokondygnacyjnych stosowany jest transport pionowy. Podczas
projektowania transportu pionowego zaleca się stosowanie zasady  opadania produkcji . Według
tej zasady magazyny znajdują się na parterze, natomiast materiały włókiennicze dostarczane są
na najwyższe piętro zakładu czyli do krojowni w celu rozpoczęcia procesu produkcyjnego.
Przygotowane wykroje z krojowni transportowane są na niższe piętro do szwalni, następnie do
prasowalni i wykończalni. Gotowe wyroby przekazywane są do magazynu.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
31
Przykład przepływu produkcji w budynku wielokondygnacyjnym przedstawia rys. 20.
Rys. 20. Schemat przepływu produkcji w budynku piętrowym [7]
Transport wewnątrzzakładowy powinien charakteryzować się:
bezkolizyjnym ruchem,
niskim kosztem eksploatacji,
krótkimi drogami transportu,
krótkim czasem transportu,
nowoczesnymi rozwiÄ…zaniami konstrukcyjnymi.
W zakładach odzieżowych transport wewnątrzzakładowy obejmuje:
transport międzywydziałowy,
transport międzyoperacyjny
Do zadań transportu międzywydziałowego należy:
dostarczenie materiałów podstawowych i pomocniczych z magazynu do krojowni,
przekazanie wykrojów z krojowni do szwalni,
przekazanie uszytej odzieży do prasowalni i wykończalni,
przekazanie wykonanej odzieży do magazynu wyrobów gotowych.
Realizację powyższych zadań umożliwiają:
windy towarowe,
wózki akumulatorowe,
wózki ręczne,
stojaki transportowe,
ześlizgi międzypoziomowe,
przenośniki gotowych wyrobów sterowane mechanicznie (rys.21), elektronicznie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
32
Rys. 21. Schemat przenośnika mechanicznego cięgnowego [2, s. 131]
1  cięgno ruchome, 2  zaczep, 3  wózek ramkowy, 4  wyroby gotowe, 5  torowisko
Do zadań transportu międzyoperacyjnego należy przenoszenie elementów odzieży między
kolejnymi stanowiskami pracy. Rodzaj transportu zależy od systemu organizacji produkcji
i wytwarzanego asortymentu odzieży.
Realizację powyższego zadania umożliwiają:
urządzenia do transportu ręcznego takie jak: zrzutniki, stoły, pochylnie, regały wózkowe,
pojemniki, wózki, wieszako-wózki (rys.22, 23, 24),
urządzenia do transportu mechanicznego takie jak: przenośniki taśmowe poziome,
przenośniki typu kolejki podwieszonej na wózkach rolkowych paletowych, wózki widłowe
stosowane w magazynie surowca,
urządzenia do transportu pneumatycznego takie jak: stoły z urządzeniem pneumatycznym
do transportu warstw materiału, urządzenia pneumatyczne do odbierania drobnych
elementów,
urządzenia do transportu automatycznego takie jak: przenośniki sterowane elektronicznie,
przenośniki sterowane numerycznie za pomocą komputera, dotyczące przesuwania wózków
paletowych i wieszako-wózków z elementami odzieży po torowiskach rurowych
podwieszonych (rys.25).
Rys. 22. Regały: a) wózkowy do wykrojów, b) wózkowy do odzieży [2, s. 123]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
33
Rys. 23. Wózek do przewożenia wykrojów po torowisku przenośnika ręcznego [2, s. 130]
1  palety na wykroje, 2  rolki jezdne, 3  torowisko stałe.
Rys. 24. Schemat ręcznego przenośnika typ OT 503B [2, s. 129]
1  słupy przenośnika, 2  ramię łączące tory jezdne, 3  tory jezdne, 4  tor rezerwowy, 5  klamra do spinania
paczek wykrojów, 6  rolki jezdne wózka międzyoperacyjnego, 7  długie elementy odzieży (spodni) przygotowane
do obróbki  na wisząco , 8  sprężyna, R- zakres regulacji wysokości torowisk (ą 50 mm).
Rys. 25. Przenośnik gotowych wyrobów sterowany elektronicznie [6, s. 60]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
34
Transport międzywydziałowy i międzyoperacyjny w zakładach przemysłu odzieżowego
wymaga przestrzegania ogólnych zasad i przepisów bezpiecznej pracy, a szczególnie:
drogi komunikacyjne powinny być oświetlone lub wyraz
nie oznakowane,
wózki transportowe powinny być w dobrym stanie technicznym,
stosowanie wózków o napędzie mechanicznym lub elektrycznym wymaga przestrzegania
przepisów ruchu drogowego,
wózki widłowe muszą mieć sprawne urządzenia podnoszące (hydrauliczne, pneumatyczne)
miejsca z otworami w suficie do celów transportowych powinny być oznaczone
i zabezpieczone barierami,
stanowiska pracy powinny być rozmieszczone w dogodnej odległości od torowisk
przenośników,
wysokość zawieszenia torowisk przenośników ręcznych musi zapewniać dogodne warunki
do zdejmowania i obróbki przedmiotu pracy.
Właściwa mechanizacja transportu międzywydziałowego i międzyoperacyjnego wpływa
na: zwiększenie wydajności pracy, zmniejszenie wysiłku fizycznego pracowników, wymaganą
jakość wykonania odzieży.
Zasady magazynowania materiałów odzieżowych, dodatków krawieckich i gotowych
wyrobów
W zakładach odzieżowych występują następujące magazyny:
magazyn surowca,
magazyn techniczny,
magazyn wyrobów gotowych,
magazyn resztek.
Warunki przechowywania wyrobów odzieżowych:
pomieszczania magazynowe powinny mieć dobrą wentylację, odpowiednią temperaturę
i wilgotność tzn. wilgotność względna ok. 65%, temperatura ok. 18oC oraz nie powinny
mieć nieprzyjemnych zapachów;
pomieszczania powinny zabezpieczać wyrób przed zamoczeniem, zawilgoceniem,
poplamieniem, zakurzeniem i przed niszczącym działaniem pleśni, bakterii, moli a także
promieni słonecznych;
pomieszczenia magazynowe powinny być wyposażone w sprzęt przeciwpożarowy, osłony
dla żarówek i świetlówek;
wyroby odzieżowe powinny być umieszczane w bezpiecznej odległości od punktów
świetlnych i urządzeń grzejnych.
Sposób przechowywania wyrobów włókienniczych:
płaskie wyroby włókiennicze typu tkaniny, dzianiny, włókniny, materiały powlekane
najczęściej przechowuje się na różnego rodzaju regałach lub w stosach,
inne wyroby włókiennicze typu pasmanteria, galanteria odzieżowa, nici, materiały
techniczne do produkcji odzieży np. papier, karton, szpilki, przechowuje się na regałach
w opakowaniach jednostkowych.
Sposób przechowywania gotowych wyrobów odzieżowych:
Gotowe wyroby odzieżowe przechowuje się na  wisząco lub w opakowaniach zbiorczych.
Do magazynowania odzieży na  wisząco stosuje się regały jedno- lub wielopoziomowe.
Regały mogą być zmechanizowane co znacznie ułatwia zawieszanie i zdejmowanie odzieży.
Wyroby odzieżowe nie składane najczęściej pakuje się w opakowania jednostkowe
bezpośrednie typu pokrowce, worki.
Grupy wyrobów, które należy składać najczęściej pakuje się w torby jako opakowania
jednostkowe lub w pudełka.
Opakowania zbiorcze z wyrobami należy układać w taki sposób, aby etykiety handlowe
opakowaniowe były widoczne i dostępne.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
35
Organizacja stanowiska pracy
Stanowisko pracy  jest to część powierzchni sali produkcyjnej wyposażona w odpowiednią
maszynÄ™ i urzÄ…dzenia pomocnicze.
Prawidłowo zorganizowane i wyposażone stanowisko pracy jest konieczne do wykonania
przez pracownika określonych zadań. Zadania przydzielane pracownikom powinny uwzględniać
obciążenia najbardziej na nie narażonych części organizmu. Rozróżnia się:
obciążenie układu mięśniowego, np. podczas montażu ocieplenia do płaszczy zimowych,
obciążenie narządów zmysłu, np. podczas projektowania i stopniowania na ekranie
monitora,
obciążenie wpływami otoczenia, np. hałas, wpływ pary lub zapachów.
Narzędzia i przyrządy powinny być prawidłowo rozmieszczone na stanowisku i w zasięgu rąk
pracownika.
Narzędzia  są to urządzenia robocze, za pomocą których pracownicy zmieniają właściwości
technologiczne obrabianego przedmiotu, np. nożyce, żelazko, igła, maszyna.
Przyrządy  (przybory) są to wszystkie przedmioty pomocnicze ułatwiające prace
i polepszające jakość wykonania przedmiotu, np. naparstek, szpilki, taśma centymetrowa.
Każde stanowisko maszynowe musi mieć osłony i przyrządy chroniące pracownika przed
zetknięciem się z częściami ruchomymi maszyny.
Czynniki wpływające na warunki bhp, a także na wynik pracy to:
a) oświetlenie (naturalne i sztuczne). O jakości oświetlenia decydują:
właściwe natężenie światła (jasność),
równomierność natężenia,
właściwe padanie promieni świetlnych,
ochrona przed możliwością olśnienia,
b) temperatura i wilgotność powietrza,
c) wentylacja,
d) hałas  natężenie dz
więku w salach produkcyjnych nie powinno przekraczać 85 dB,
e) zachowanie czystości,
f) warunki sanitarne,
g) przyjazne otoczenie: kwiaty, muzyka, kolory.
W przemysłowej produkcji odzieży krojownia, szwalnia, prasowalnia to wydziały, gdzie
materiał przekształcany jest w gotowy wyrób odzieżowy. Zorganizowane są tam między innymi,
takie stanowiska, jak:
krojczy  wycina wykroje zgodnie z rysunkiem,
szykowacz  kompletuje wykroje do obróbki i rozdziela na poszczególne stanowiska,
szwacz  szyje na maszynach stębnówkach, maszynach specjalnych, obsługuje półautomaty
szwalnicze,
prasowacz  prasuje żelazkiem, obsługuje maszynę prasowalniczą lub prasę,
brakarz  wykrywa błędy w półfabrykatach i wyrobach gotowych.
W zależności od charakteru wykonywanej pracy w przemyśle odzieżowym stanowiska pracy
powinny być wyposażone w stoły do maszyn, stoły do prac ręcznych i prasowania ręcznego
znormalizowanej wielkości, krzesła z regulacją wysokości i odpowiednio ukształtowanym
podparciem pleców oraz podpórki pod stopy. Właściwa organizacja stanowiska pracy powinna
uwzględniać wymiary ludzkiego ciała. Dotyczy to zarówno zapewnienia wystarczającej ilości
miejsca, jak i regulacji wysokości stołów (rys. 26 i rys. 27).
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
36
Rys. 26. Pozycja nieprawidłowa [6, s. 67]
Rys. 27. Pozycja prawidłowa na krześle z regulacją ustawienia kręgosłupa [6, s. 67]
Dodatkowo stanowiska pracy powinny być wyposażone w instrukcje bhp i ppoż, kartę
pracy, a także posiadać takie urządzenia, które zapobiegałyby chorobom zawodowym
i wypadkom przy pracy, np. osłony igieł w maszynach szwalniczych, ekrany ze szkła
syntetycznego przy guzikarkach i ryglówkach w celu ochrony oczu i twarzy pracownika przed
odpryskami złamanych igieł lub guzików, osłony mechanizmu tnącego w krajarkach itp.
Przepisy bhp
Przepisy bhp obowiązują każdego pracownika tj. kierownictwo zakładu i wszystkich jego
pracowników. Czynniki stanowiące zagrożenie w pracy powinny być usuwane, a jeżeli
to niemożliwe  odpowiednio oznaczane. Powinno się dążyć do zapewnienia pełnego
bezpieczeństwa podczas pracy.
Wszystkie zakłady przemysłowe należą do określonych stowarzyszeń ubezpieczających
od wypadków. Każdy pracownik musi być obowiązkowo ubezpieczony od następstw
niebezpiecznych wypadków podczas pracy, wypadków ulicznych i chorób zawodowych.
Przestrzegania przepisów pilnują specjalnie wyznaczani, odpowiednio przeszkoleni, pracownicy.
Nieprzestrzeganie przepisów jest karalne.
Aby zapobiec wypadkom zakłady produkcyjne powinny podjąć określone czynności
zapobiegające wypadkom, a pracownicy powinni przestrzegać zasad bezpieczeństwa pracy.
Podczas produkcji i eksploatacji odzieży należy zwracać uwagę na wpływ różnych
szkodliwych działań człowieka na środowisko. W związku z tym podjęto działania zmierzające
do ochrony środowiska już od etapu otrzymywania włókien. Należą do nich:
1) Zmiana sposobu uprawy i pozyskiwania włókien odzieżowych przez:
wprowadzanie nowych odmian,
rozpowszechnianie naturalnych sposobów zwalczania szkodników,
unikanie monokultur,
używanie do zwalczania szkodników środków ulegających biodegradacji.
2) Zmiana procesów obróbki i uszlachetniania przez:
zmniejszanie zużycia wody, energii i substancji chemicznych,
zamiana procesów chemicznych na mechaniczne,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
37
 zastąpienie szkodliwych dla środowiska środków chemicznych środkami ulegającymi
biodegradacji (np. podczas konserwacji odzieży),
ustanowienie nakazów dotyczących ochrony środowiska i ścisła kontrola
ich przestrzegania,
inwestycje w urządzenia nieszkodliwe dla środowiska.
Wadą tych działań są niestety ogromne koszty powodujące podwyższenie cen produktów.
Zakłady nie przestrzegające wskazówek dotyczących ochrony środowiska lub przestrzegające
je w niewielkim stopniu uzyskujÄ… mniejsze koszty produkcji.
Za poÅ›rednictwem znaku Öko Tex Standard 100 przemysÅ‚ odzieżowy informuje konsumenta
o obecności lub nieobecności na odzieży substancji szkodliwych.
Rys. 28. Znak firmowy Öko  Tex Standard 100 [6, s. 11]
Znakiem tym powinny być opatrzone ubrania oraz materiały odzieżowe służące do użytku
domowego. Znak ten gwarantuje na przykład, że:
odzież nie zawiera barwników rakotwórczych,
ilość uwalnianych podczas pocenia się metali ciężkich nie przekracza dozwolonej ilości
metali w wodzie,
maksymalna ilość pestycydów nie przekracza dozwolonej ilości pestycydów w pożywieniu,
zawartość wolnego formaldehydu nie przekracza dozwolonych norm,
wartość pH jest neutralna lub lekko kwaśna (odpowiadająca wartości pH skóry ludzkiej),
odzież dla małych dzieci i niemowląt nie farbuje podczas kontaktu ze śliną.
Ergonomia  jest nauką zajmującą się badaniem warunków pracy, dostosowaniem
środowiska pracy, maszyn i urządzeń technicznych do potrzeb pracownika w celu zapewnienia
optymalnych warunków wykonywania pracy.
4.3.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie czynniki stanowią zagrożenie związane z obsługą maszyn i urządzeń podczas produkcji
w zakładzie odzieżowym?
2. Jakie czynniki mają wpływ na warunki bhp i na wynik pracy?
3. O czym informuje nas znak Öko Tex Standard 100?
4. W jakich warunkach powinny być przechowywane wyroby odzieżowe?
5. Jakie stosuje się sposoby przechowywania wyrobów włókienniczych?
6. Jakie są zadania transportu międzywydziałowego?
7. Jakie są cechy charakterystyczne transportu wewnątrzzakładowego?
8. Jakie typy urządzeń stosuje się podczas transportu międzyoperacyjnego?
9. Jakie zasady bhp należy przestrzegać podczas transportu?
10. W jaki sposób podczas produkcji i eksploatacji odzieży można wpłynąć na poprawę ochrony
środowiska?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
38
4.3.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Dokonaj podziału urządzeń transportowych stosowanych w przemysłowym zakładzie
odzieżowym na urządzenia stosowane w transporcie międzywydziałowym i międzyoperacyjnym.
Opisz je na przykładzie budynku wielokondygnacyjnego.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zgromadzić materiały i przybory potrzebne do wykonania ćwiczenia,
2) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami bhp i ergonomii pracy,
3) zapisać na arkuszu papieru urządzenia transportowe stosowane w transporcie
międzywydziałowym w przedsiębiorstwie odzieżowym,
4) zapisać na arkuszu papieru urządzenia transportowe stosowane w transporcie
międzyoperacyjnym w szwalni,
5) zapisać przeznaczenie wymienionych urządzeń transportowych na arkuszu papieru,
6) dokonać analizy ćwiczenia i określić wpływ transportu wewnątrzzakładowego na jakość
i ilość produkcji,
7) zapisać wnioski,
8) zaprezentować pracę.
Wyposażenie stanowiska pracy:
arkusz papieru,
przybory do pisania,
prospekty urządzeń transportowych, czasopisma zawodowe, katalogi z nowoczesnymi
urzÄ…dzeniami transportujÄ…cymi,
plansza przedstawiająca schemat przepływu produkcji w budynku piętrowym,
poradnik dla ucznia,
literatura zgodna z punktem 6 poradnika.
Ćwiczenie 2
Przygotuj spis zasad, jakich należy przestrzegać podczas transportu wewnątrzzakładowego
w zakładzie odzieżowym.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zgromadzić materiały i przybory potrzebne do wykonania ćwiczenia,
2) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami bhp i ergonomii pracy,
3) opisać kolejność postępowania,
4) wykonać zadanie,
5) dokonać analizy ćwiczenia,
6) zaprezentować pracę.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
39
Wyposażenie stanowiska pracy:
arkusz papieru,
przybory do pisania,
plansze przedstawiające schematy przepływu produkcji w budynku parterowym
i piętrowym,
poradnik dla ucznia,
literatura zgodna z punktem 6 poradnika.
Ćwiczenie 3
Scharakteryzuj warunki przechowywania wyrobów odzieżowych.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z treścią ćwiczenia,
2) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami bhp i ergonomii pracy,
3) wykonać zadanie,
4) zapisać wnioski,
5) zaprezentować pracę.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- arkusz papieru,
- przybory do pisania,
- poradnik dla ucznia,
- literatura zgodna z punktem 6 poradnika.
4.3.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) wymienić zasady jakich należy przestrzegać podczas transportu
wewnątrzzakładowego?
ðð ðð
2) scharakteryzować transport wewnątrzzakładowy w budynku parterowym
i piętrowym?
ðð ðð
3) określić warunki przechowywania wyrobów odzieżowych
w przedsiębiorstwie odzieżowym?
ðð ðð
4) rozróżnić urządzenia transportowe stosowane w przemysłowym zakładzie
odzieżowym?
ðð ðð
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
40
5. SPRAWDZIAN OSI
GNI
Ć
INSTRUKCJA DLA UCZNIA
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartÄ™ odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań, w tym:
- 14 poziomu podstawowego,
- 6 poziomu ponadpodstawowego.
Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi. Tylko jedna jest prawidłowa.
Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce
znak X. W przypadku pomyłki błędną odpowiedz
zaznacz kółkiem, a następnie ponownie
zakreśl odpowiedz
prawidłową.
5. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
6. Jeśli udzielenie odpowiedzi na dane pytanie będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego
rozwiązanie na póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.
7. Na rozwiÄ…zanie testu masz 30 min.
Powodzenia!
Materiały dla ucznia:
 instrukcja,
 zestaw zadań testowych,
 karta odpowiedzi.
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Struktura organizacyjna przedsiębiorstwa odzieżowego to
a) dobrowolne zrzeszenie o nieograniczonej liczbie członków.
b) jednostka organizacyjna prowadząca działalność gospodarczą.
c) ustalone zależności funkcjonalne i hierarchiczne pomiędzy stanowiskami i komórkami
organizacyjnymi.
d) wydziały produkcji zakładu.
2. Komórki zarządu
a) wykonujÄ… produkcjÄ™ podstawowÄ….
b) biorą bezpośredni udział w procesie produkcyjnym.
c) nie biorą bezpośredniego udziału w procesie produkcyjnym.
d) wykonujÄ… produkcjÄ™ pomocniczÄ….
3. Samokontrola w procesie produkcji odzieży polega na
a) kontroli trudnych operacji podczas szycia.
b) kontroli najtrudniejszych operacji podczas prasowania.
c) kontroli najtrudniejszych operacji podczas procesu technologicznego.
d) końcowej kontroli jakości wyrobu.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
41
4. W krojowni wykonuje siÄ™
a) ustalanie norm czasu na poszczególne zabiegi.
b) znakowanie i kompletowanie wykrojów.
c) pakowanie gotowych wyrobów odzieżowych.
d) przygotowanie kolekcji projektowanych modeli.
5. Fazy technologiczne, to składowe procesu
a) pomocniczego.
b) obsługowego.
c) technologicznego.
d) przygotowawczego.
6. Określa liczbę produkowanych wyrobów tego samego wzoru
a) seria produkcyjna wyrobów odzieżowych.
b) typ produkcji odzieży.
c) metoda organizacji produkcji odzieży.
d) system organizacji produkcji odzieży.
7. Pomiar długości tkaniny w beli materiału, to przykład metody
a) laboratoryjnej.
b) międzyoperacyjnej.
c) ostatecznej.
d) organoleptycznej.
8. Zrzutniki i pochylnie stosowane są do transportu międzyoperacyjnego w systemie
a) synchron.
b) potok z synchronizowanymi zespołami obróbkowymi.
c) taśmowo-sekcyjnym.
d) taśmowym.
9. Dopuszczalne natężenie dz
więku w salach produkcyjnych wynosi
a) 75 dB.
b) 85 dB.
c) 100 dB.
d) 110 dB.
10. Kompletowaniem wykrojów do obróbki i rozdzieleniem na poszczególne stanowiska
zajmuje siÄ™
a) szwacz.
b) prasowacz.
c) szykowacz.
d) krojczy.
11. Dobór materiałów i dodatków do zaprojektowanego wzoru wykonuje się w
a) wzorcowni.
b) krojowni.
c) prasowalni.
d) szwalni.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
42
12. Dokument, w którym określono system zarządzania jakością organizacji to
a) księga jakości.
b) plan jakości.
c) procedura.
d) zapis jakości.
13. Sposób wykonania danej odzieży określa
a) typ produkcji odzieży.
b) system organizacji produkcji.
c) metoda wytwarzania odzieży.
d) rytm pracy zespołu.
14. Sposób ustawienia stanowisk pracy oraz przebieg pracy przy wytwarzaniu odzieży
konfekcyjnej przedstawia
a) typ produkcji odzieży.
b) system organizacji produkcji.
c) metoda wytwarzania odzieży.
d) ustalony rytm pracy.
15. Ile wynosi rytm pracy zespołu, jeżeli czas wykonania wszystkich zabiegów
technologicznych jednej sztuki wyrobu Tn=60 min, a liczba stanowisk pracy n=30.
a) 2,5.
b) 3.
c) 2.
d) 4.
16. Rytm pracy zespołu to
a) czas wszystkich zabiegów przy jednej sztuce wyrobu.
b) chronologiczny czas pracy.
c) czas rozmieszczenia stanowisk pracy.
d) średni czas obróbki na pojedynczym stanowisku pracy.
17.  Uszycie rękawa to
a) czynność robocza.
b) operacja technologiczna.
c) ogniwo produkcyjne.
d) ruch roboczy.
18. Metoda organizacji produkcji odzieży wymagająca opracowania dokumentacji
organizacyjno-produkcyjnej to
a) indywidualna.
b) potokowa.
c) indywidualna i grupowa.
d) grupowa.
19. Metoda potokowa organizacji produkcji odzieży jest stosowana przy produkcji odzieży
a) seryjnej.
b) jednostkowej.
c) seryjnej i masowej.
d) krótkoseryjnej.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
43
20. CAD  oznacza
a) projektowanie i konstruowanie odzieży za pomocą komputera.
b) planowanie, sterowanie i kontrolÄ™ produkcji.
c) komputerowe sterowanie produkcjÄ….
d) komputerowe zarządzanie przedsiębiorstwem.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
44
KARTA ODPOWIEDZI
ImiÄ™ i nazwisko ...............................................................................
Organizowanie procesu produkcyjnego w przedsiębiorstwie odzieżowym
Zakreśl poprawną odpowiedz
.
Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1 a b c d
2 a b c d
3 a b c d
4 a b c d
5 a b c d
6 a b c d
7 a b c d
8 a b c d
9 a b c d
10 a b c d
11 a b c d
12 a b c d
13 a b c d
14 a b c d
15 a b c d
16 a b c d
17 a b c d
18 a b c d
19 a b c d
20 a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
45
6. LITERATURA
1. Bank J.: Zarządzanie przez jakość. Wydawnictwo Felberg SJA, Warszawa 1999
2. Czyżewski H.: Krawiectwo. WSiP, Warszawa 1998
3. Grudzewski Wiesław M., Hejduk Irena K.: Metody projektowania systemów zarządzania,
C.D. i I. Delfin sp. z o.o., Warszawa 2004
4. Holtz I.: Technika doskonalenia jakości  ISO 9000. WSiP, Warszawa 1999
5. Kazik R., Krawczyk J.: Technologia odzieży. WSiP, Warszawa 1998
6. Samek P.(tłum.): Krawiectwo. Technologia. Wydanie I. WSiP, Warszawa 1999
7. Tymolewska B.: Maszynoznawstwo odzieżowe. Zeszyt ćwiczeń. SOP, Toruń 1996
8. Woz
niczka B.: Technologia wytwarzania odzieży, Zeszyt ćwiczeń. SOP, Toruń 1998
9.  Biuletyn Informacyjny PF ISO 9000 , luty 2000 nr l (35) oraz PN-EN ISO 9000:2000)
10. Czasopisma branży odzieżowej
11. www.semaco.pl
12. www.lectra.com
13. Normy:
- ISO 9000:2000  Systemy zarządzania jakością  Podstawy i terminologia
- ISO 9001:2000  Systemy zarządzania jakością  Wymagania
- ISO 9004:2000  Systemy zarządzania jakością  Wytyczne doskonalenia
funkcjonowania.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
46