„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ

Krzysztof Marekwia
Tadeusz Marekwia

Wykonywanie części maszyn 711[02].Z1.02

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1

Recenzenci:
mgr inż. Łukasz Orzech
dr inż. Sylwester Rajwa


Opracowanie redakcyjne:
mgr Krzysztof Marekwia


Konsultacja:
mgr inż. Gabriela Poloczek






Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 711[02].Z1.O2
„Wykonywanie części maszyn”, zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu
górnik eksploatacji podziemnej.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

3

2. Wymagania wstępne

5

3. Cele kształcenia

6

4. Przykładowe scenariusze zajęć

7

5. Ćwiczenia

11

5.1. Zasady organizacji stanowisk do ręcznej i mechanicznej obróbki metali

11

5.1.1. Ćwiczenia

11

5.2. Podstawowe operacje ślusarskie

13

5.2.1. Ćwiczenia

13

5.3. Rodzaje obróbki mechanicznej

15

5.3.1. Ćwiczenia

15

5.4. Obróbka cieplna i cieplno-chemiczna oraz proces obróbki plastycznej

17

5.4.1. Ćwiczenia

17

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

19

7. Literatura

33

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela „Wykonywanie części maszyn”, który

będzie pomocny w prowadzeniu zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie górnik
eksploatacji podziemnej.

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne – wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien posiadać przed realizacją
materiału jednostki modułowej,

−

cele kształcenia – wykaz umiejętności, jakie uczeń opanuje podczas zajęć,

−

przykładowe scenariusze zajęć,

−

propozycje ćwiczeń, które mają na celu ukształtowanie umiejętności,

−

ewaluację osiągnięć ucznia,

−

wykaz literatury, z jakiej uczniowie mogą korzystać podczas nauki.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze

szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania:

−

pokazu z objaśnieniem,

−

metody tekstu przewodniego,

−

metody projektów,

−

ćwiczeń praktycznych.
Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od samodzielnej

pracy uczniów do pracy zespołowej.

W celu przeprowadzenia ewaluacji osiągnięć ucznia, nauczyciel może posłużyć się

zamieszczonymi w rozdziale 6 zestawami zadań testowych.

W tym rozdziale zamieszczono również (dla każdego testu osobno):

−

plan testu w formie tabelarycznej z kluczem odpowiedzi,

−

punktację zadań i uczenia się,

−

propozycje norm wymagań,

−

instrukcję dla nauczyciela,

−

instrukcję dla ucznia,

−

kartę odpowiedzi,

−

zestaw zadań testowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4

Schemat układu jednostek modułowych

711[02].Z1

Wytwarzanie i naprawa części maszyn

i urządzeń górniczych

711[02].Z1.01

Wykonywanie prac stolarskich

i ciesielskich

711[02].Z1.02

Wykonywanie części maszyn

711[02].Z1.03

Wykonywanie napraw maszyn górniczych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

stosować podstawowe prawa fizyki,

−

czytać rysunki techniczne,

−

wykonywać szkice i rysunki techniczne części maszyn,

−

określać właściwości metali, ich stopów oraz materiałów niemetalowych,

−

czytać dokumentację techniczno-ruchową, dokumentację techniczną, warsztatową oraz
instrukcje obsługi maszyn i urządzeń,

−

posługiwać się przyrządami kontrolno-pomiarowymi,

−

stosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony środowiska,

−

przygotowywać stanowisko pracy zgodnie z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy
oraz ergonomii pracy,

−

korzystać z różnych źródeł informacji.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku procesu kształcenia uczeń powinien umieć:

−

rozpoznać typowe narzędzia do obróbki ręcznej metali i określić ich przeznaczenie,

−

wykonać podstawowe operacje z zakresu obróbki ręcznej metali,

−

rozróżnić i dobrać przyrząd kontrolno-pomiarowy do określonych pomiarów,

−

wykonać proste pomiary warsztatowe,

−

dobrać narzędzia do wykonania operacji obróbki ręcznej,

−

dobrać przyrządy pomiarowe do wykonania operacji obróbki ręcznej,

−

wykonać typowe połączenia spawane,

−

wykonać proste operacje obróbki ręcznej,

−

określić cechy charakterystyczne maszynowej obróbki wiórowej,

−

wyjaśnić budowę i przeznaczenie narzędzi do obróbki wiórowej,

−

dobrać narzędzia do wykonania operacji obróbki wiórowej,

−

dobrać przyrządy pomiarowe do wykonania operacji obróbki wiórowej,

−

wykonać proste operacje toczenia i frezowania,

−

wyjaśnić istotę obróbki cieplnej i cieplno-chemicznej,

−

wyjaśnić istotę procesu obróbki plastycznej,

−

scharakteryzować proces odlewania,

−

scharakteryzować proces technologiczny wytwarzania typowych części maszyn,

−

rozróżnić elementy wykonywane różnymi metodami obróbki,

−

zastosować zasady bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej

podczas wykonywania obróbki ręcznej i mechanicznej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca

………………………………………………………..

Modułowy program nauczania: Górnik eksploatacji podziemnej 711[02]
Moduł:

Wytwarzanie i naprawa części maszyn i urządzeń

górniczych 711[02].Z1.

Jednostka modułowa:

Wykonywanie części maszyn 711[02].Z1.02

Temat: Podstawowe operacje ślusarskie.

Cel ogólny: Zapoznanie się z podstawowymi operacjami trasowania i piłowania.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

scharakteryzować narzędzia traserskie,

−

omówić technikę trasowania,

−

określić operację piłowania,

−

dobrać pilnik do rodzaju obróbki,

−

rozpoznać pilniki wg liczby nacięć,

−

zaplanować kolejność operacji,

−

stosować instrukcję obsługi narzędzi.

W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:

−

organizowanie i planowanie zajęć,

−

umiejętność pracy samodzielnej i zespołowej,

−

oceny pracy,

−

odpowiedzialność za prawidłowo wykonaną pracę.

Metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

stanowisko robocze,

−

stół z przymocowanym imadłem,

−

zestaw narzędzi traserskich,

−

zestaw pilników,

−

zestaw plansz oraz pytań,

−

poradnik ślusarza.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

zespoły uczniowskie 2 osobowe.

Czas: 90 minut.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8

Przebieg zajęć:
Sprawy organizacyjne
1. Nawiązanie do tematu, omówienie celów zajęć i sposobu wykonania ćwiczenia

z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

2. Zorganizowanie stanowiska pracy do wykonania ćwiczenia.
3. Realizacja tematu:

A. Trasowanie osi symetrii płaskownika

Uczniowie otrzymują materiał (płaskownik), na którym mają:

–

określić wymiary,

–

wyznaczyć linie traserskie,

–

wyznaczyć osie symetrii,

–

zaplanować kolejność operacji.

B. Opiłować kształtownik do żądanego wymiaru

Uczniowie otrzymują polecenie dokonania piłowania kształtownika, na którym wykonali

trasowanie osi symetrii, na żądany wymiar:

a) natrasować kształtownik,
b) dobrać pilnik,
c) usunąć naddatek pilnikiem,
d) zaplanować kolejność operacji.

Zespoły po uszczegółowieniu wymagań realizują zadania (w razie trudności korzystają

z pomocy nauczyciela).

4. Po wykonaniu zadania uczniowie przygotowują prezentację – czas 10 minut.
5. Nauczyciel analizuje pracę uczniów podczas przygotowanej prezentacji.
6. Zespoły prezentują efekty swoich rozwiązań – 10 minut.
7. Uczniowie wspólnie z nauczycielem dokonują oceny prac.

Zakończenie zajęć
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:
– anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć i opanowanych

umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca

……………………………………………….

Modułowy program nauczania: Górnik eksploatacji podziemnej 711[02]
Moduł:

Wytwarzanie i naprawa części maszyn i urządzeń górniczych
711[02].Z1

Jednostka modułowa:

Wykonywanie części maszyn 711[02].Z1.02

Temat: Hartowanie narzędzi do obróbki ręcznej.

Cel ogólny: Określanie bezpiecznego wykonania operacji hartowania.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

zdefiniować obróbkę cieplną,

−

określić rodzaje hartowania,

−

podać temperaturę wygrzewania,

−

określić sposoby chłodzenia,

−

sprawdzić dokładność zahartowania.

W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:

−

organizowanie i planowanie zajęć,

−

praca w zespole,

−

ocena pracy zespołu.

Metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne,

−

pokaz z objaśnieniem.

Środki dydaktyczne

−

sprzęt ochrony indywidualnej,

−

instrukcja obsługi,

−

literatura wskazana przez nauczyciela,

−

palenisko kowalskie,

−

wanna do hartowania,

−

narzędzia i przyrządy kowalskie,

−

przybory do pisania.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

zespoły 2 osobowe.

Czas: 90 minut.

Przebieg zajęć:
1. Wprowadzenie.
2. Nawiązanie do tematu i omówienie celów zajęć.
3. Wykonanie ćwiczeń przy pomocy narzędzi i przyrządów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10

Zadanie dla ucznia:

Przy pomocy odpowiednich przyrządów i narzędzi przeprowadzić proces hartowania

przecinaka wykonanego w kuźni warsztatów szkolnych (zgodnie z instrukcją):

−

zapoznaj się z treścią zadania,

−

dokładnie przeczytaj instrukcję i sposoby posługiwania się sprzętem i narzędziami do

hartowania,

−

sprawdź palenisko kowalskie,

−

sprawdź sprzęt ochrony osobistej (rękawice, okulary itp.),

−

dokonaj bieżącej kontroli wykonanych czynności.

Praca domowa

Na podstawie przeprowadzonych ćwiczeń przygotuj:

−

sprawozdanie w formie pisemnej,

−

opis wykonanych ćwiczeń,

−

zauważone pomyłki,

−

analizę popełnionych błędów i usterek,

−

wnioski płynące do dalszej działalności.

Zakończenie zajęć

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć, trudności podczas
realizowania zadania i opanowanych umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11

5. ĆWICZENIA

5.1. Zasady organizacji stanowisk do ręcznej i mechanicznej

obróbki metali

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Sprawdź wyposażenie stanowiska roboczego do obróbki ręcznej.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni zapoznać się z materiałem

nauczania. Należy zwrócić uwagę na rodzaj i stan narzędzi.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) określić jak powinno być wyposażone stanowisko robocze zgodnie z przepisami bhp,
2) określić rodzaj wyposażenia stanowiska,
3) zapoznać się z rodzajem wykonywanej operacji,
4) określić stan narzędzi,
5) sprawdzić stan odzieży roboczej,
6) dobrać odpowiedni rodzaj sprzętu ochronnego,
7) zaprezentować efekty swojej pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

stół ślusarski z przymocowanym imadłem,

−

instrukcja obsługi stanowiska,

−

narzędzia ślusarskie,

−

rysunek wykonawczy,

−

notes,

−

przybory do pisania.

Ćwiczenie 2

Sprawdź stanowisko do obróbki mechanicznej (tokarka).

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przypomnieć sobie

budowę tokarki i przeczytać instrukcję obsługi.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zastosować przepisy bhp w czasie wykonania ćwiczenia,
2) dobrać ubranie robocze i sprzęt ochrony osobistej,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12

3) przypomnieć sobie, co to jest obrabiarka,
4) zapoznać się z wymogami dotyczącymi obsługi obrabiarki,
5) sprawdzić stan osłon i zabezpieczeń,
6) zaprezentować efekty swojej pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

tokarka kłowa pociągowa,

−

instrukcja obsługi tokarki,

−

zestaw noży tokarskich,

−

rysunek wykonawczy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13

5.2. Podstawowe operacje ślusarskie

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj trasowanie osi symetri płaskownika.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania dotyczący podstawowych operacji ślusarskich. Należy zwrócić
uwagę na staranne wykonanie ćwiczenia zgodnie z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przygotować stanowisko traserskie zgodnie z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy,
2) odczytać informacje dotyczące trasowania z rysunku,
3) dobrać narzędzia traserskie,
4) dobrać przyrządy pomiarowe do trasowania,
5) wykonać operację trasowania,
6) skontrolować na bieżąco linie traserskie,
7) zaprezentować efekty swojej pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

–

stół traserski,

–

płyta traserska,

–

narzędzia traserskie,

–

materiał - płaskowniki,

–

przyrządy do mocowania przedmiotów trasowanych,

–

instrukcja obsługi stanowiska traserskiego,

–

przyrządy pomiarowe,

–

przybory do pisania.

Ćwiczenie 2

Wykonaj piłowanie płaszczyzn wzajemnie prostopadłych.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania dotyczący podstawowych operacji ślusarskich. Należy zwrócić
uwagę na staranne wykonanie ćwiczenia zgodnie z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przygotować stanowisko do piłowania,
2) odczytać rysunek,
3) przygotować materiał do piłowania,
4) dobrać pilniki do wykonywanej obróbki,
5) zastosować przepisy bhp w trakcie wykonania ćwiczenia,
6) prawidłowo zamocować przedmiot w imadle,
7) dokonać piłowania,
8) skontrolować na bieżąco piłowane płaszczyzny przy użyciu przyrządu pomiarowego.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

stół ślusarski z przymocowanym do niego imadłem,

−

instrukcja obsługi stanowiska ślusarskiego,

−

przedmiot do piłowania,

−

pilnik,

−

kątownik,

−

przyrządy pomiarowe.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15

5.3. Rodzaje obróbki mechanicznej

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj toczenie zewnętrznych powierzchni walcowych na tokarce.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni zapoznać się

z materiałem dotyczącym obróbki mechanicznej. Należy zwrócić uwagę na poprawność
wykonania ćwiczenia zgodnie z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) odczytać rysunek wykonawczy,
2) odczytać instrukcję obsługi tokarki,
3) przygotować materiał do toczenia,
4) dobrać noże tokarskie,
5) zastosować przepisy bhp w trakcie wykonania ćwiczenia,
6) zamocować przedmiot,
7) zamocować nóż w imaku,
8) dobrać odpowiednie parametry toczenia,
9) wykonać toczenie,
10) sprawdzić powierzchnie toczenia i wymiary przedmiotu przy użyciu przyrządów

pomiarowych,

11) ocenić jakość wykonanego przedmiotu.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

– tokarka,
– instrukcja obsługi stanowiska tokarskiego,
– uchwyt tokarski i tarcza tokarska,
– materiał do toczenia,
– noże tokarskie,
– przyrządy pomiarowe,
– przybory do pisania.

Ćwiczenie 2

Wykonaj określony gwint nożem na tokarce.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na prawidłowe wykonanie ćwiczenia
zgodnie z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) odczytać rysunek wykonawczy,
2) przygotować materiał do gwintowania,
3) dobrać rodzaj noża tokarskiego,
4) zapoznać się z instrukcją obsługi tokarki,
5) zastosować przepisy bhp w trakcie wykonania ćwiczenia,
6) wykonać gwint nożem na tokarce,
7) skontrolować przejścia noża tokarskiego,
8) sprawdzić jakość gwintu i wymiary przedmiotu przy użyciu przyrządów pomiarowych.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

tokarka,

−

instrukcja obsługi stanowiska tokarskiego,

−

przedmiot do gwintowania,

−

noże tokarskie,

−

przyrządy pomiarowe,

−

przybory do pisania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17

5.4. Obróbka cieplna i cieplno-chemiczna oraz proces obróbki

plastycznej

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Posługując się wzorcami wykonaj metodą kucia przecinak i wycinak.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni zapoznać się z materiałem

nauczania dotyczącym obróbki plastycznej. Należy zwrócić uwagę na prawidłowe wykonanie
ćwiczenia zgodnie z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien

1) dokonać analizy wzorców,
2) scharakteryzować proces kucia,
3) przygotować stanowisko robocze,
4) dobrać środki ochrony indywidualnej,
5) dobrać materiał na detale do kucia,
6) dobrać narzędzia do kucia,
7) zastosować przepisy bhp w trakcie wykonania ćwiczenia,
8) wykonać operację kucia,
9) sprawdzić wymiary przecinaka i wycinaka przy użyciu przyrządów pomiarowych,
10) sprawdzić jakość wykonanych detali.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

instrukcja stanowiskowa,

−

wzorce przecinaka i wycinaka,

−

palenisko kowalskie,

−

narzędzia i przyrządy do kucia,

−

materiał do kucia,

−

środki ochrony indywidualnej,

−

przyrządy pomiarowe,

−

przybory do pisania.

Ćwiczenie 2

Przeprowadź proces hartowania przecinaka wykonanego w kuźni warsztatów szkolnych.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania dotyczącego obróbki cieplnej. Należy zwrócic uwagę na
prawidłowe wykonanie ćwiczenia zgodnie z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zastosować przepisy bhp w trakcie wykonania ćwiczenia,
2) dobrać rodzaj i parametry hartowania,
3) przygotować stanowisko do hartowania,
4) nagrzać przecinak do odpowiedniej temperatury,
5) zahartować przecinak zgodnie z instrukcją hartowania,
6) kontrolować na bieżąco temperaturę,
7) zmierzyć twardość przecinaka.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne

−

instrukcja stanowiskowa do hartowania,

−

materiał do hartowania,

−

stanowisko do hartowania,

−

wanna do hartowania,

−

twardościomierz,

−

notatki, przybory do pisania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Wykonywanie części maszyn”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1, 2, 3, 5, 6, 9, 10, 11, 12, 14, 15, 16, 17, są z poziomu podstawowego,

−

zadania 4, 7, 8, 13, 18, 19, 20 są z poziomu ponadpodstawowgo.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

-

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 7 zadań z poziomu podstawowego,

-

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 11 zadań z poziomu podstawowego,

-

dobry – za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,

-

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 6 z poziomu

ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. b, 2. c, 3. b, 4. a, 5. a, 6. c, 7. c, 8. d, 9. a, 10. c, 11. a,
12. b, 13. b, 14. c, 15. b, 16. b, 17. c, 18. c, 19. d, 20. d.

Plan testu

Nr
zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1

Rozróżnić podziałkę przymiaru kreskowego

B

P

b

2

Wskazać, czym wykonuje się wykreślanie łuków
i kół

A

P

c

3

Wskazać zastosowanie punktaka traserskiego

A

P

b

4

Określić kąt rozwarcia przecinaka

C

PP

a

5

Wymienić liczbę zębów w brzeszczocie
przypadających na 25 mm długości

A

P

a

6

Wskazać nazwę pilnika do piłowania zgrubnego

B

P

c

7

Scharakteryzować przeznaczenie łysinki wzdłuż
rowków wiertła

C

PP

c

8

Określić liczbę krawędzi skrawających narzynek

C

PP

d

9

Scharakteryzować, kiedy stosujemy wiercenie
wtórne otworów

C

P

a

10 Wskazać kąt rozwarcia gwintu metrycznego

B

P

c

11 Zdefiniowac pojęcie obrabiarki

A

P

a

12 Wskazać zastosowanie są noży wykańczaków

B

P

b

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20

13

Określić zastosowanie wiertarki
wielowrzecionowej

C

PP

b

14

Określić do jakiej grupy frezów zaliczamy frezy
pojedyncze

C

P

c

15 Określić chwyt noża strugarskiego

C

P

b

16 Wskazać parametry wiercenia

B

P

b

17 Rozpoznać narzędzie skrawające do szlifowania

C

P

c

18 Scharakteryzować cel hartowania

C

PP

c

19 Określić istotę tłoczenia

C

PP

d

20 Scharakteryzowaćoperację kucia

C

PP

d

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym

wyprzedzeniem.

2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przeprowadź z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na takie typy zadań testowych, jakie

będą w teście.

5. Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).
6. Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
7. Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podaj czas przeznaczony na

udzielanie odpowiedzi.

8. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru

dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).

9. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się

czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.

10. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
11. Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
12. Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które

sprawiły uczniom największe trudności.

13. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
14. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń

dydaktycznych – niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję zanim zaczniesz rozwiązywać zadania.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań o różnym stopniu trudności, dotyczących wykonywania części

maszyn. Zadania zawierają cztery odpowiedzi, z których tylko jedna jest poprawna.

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej

rubryce znak X. Jeśli uznasz, że pomyliłeś się i wybrałeś nieprawidłową odpowiedź, to
zaznacz ją kółkiem, a następnie ponownie zaznacz znakiem X odpowiedź prawidłową.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz mógł sprawdzić poziom swojej wiedzy.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny.

8. Na rozwiązanie testu masz 30 minut.

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Przymiar kreskowy jest wyposażony w podziałkę

a) centymetrową.
b) milimetrową.
c) półcentymetrową.
d) decymetrową.

2. Wykreślanie okręgów i łuków kół wykonuje się za pomocą

a) rysika.
b) punktaka.
c) środkownika.
d) ostrego cyrkla.

3. Punktak traserski jest stosowany do

a) wykreślania linii.
b) punktowania wyznaczonych linii.
c) zwiększania widoczności trasowanych linii.
d) punktowania przecięć linii.

4. Częścią roboczą przecinaka jest klin o kącie rozwarcia

a) 8÷12º.
b) 15÷18º.
c) 25÷30º.
d) 35÷40º.

5. Liczba ząbków przypadających na 25 mm długości brzeszczotu wynosi

a) 18, 22 i 32.
b) 16, 20 i 25.
c) 15, 30 i 45.
d) 18, 20 i 24.

6. Do piłowania zgrubnego są stosowane pilniki

a) równiaki.
b) jedwabniki.
c) zdzieraki.
d) gładziki.

7. Łysinki wzdłuż rowków wiertła służą do

a) skrawania.
b) usuwania wiórów.
c) prowadzenia wiertła w otworze.
d) rozwiercania.

8. Liczba krawędzi skrawających narzynek okrągłych do nacinania gwintów zewnętrznych

o średnicach powyżej 16 mm wynosi

a) 2.
b) 3.
c) 4.
d) 5.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23

9. Wiercenie wtórne stosuje się do wiercenia otworów o średnicy powyżej

a) 20 mm.
b) 10 mm.
c) 15 mm.
d) 25 mm.

10. Kąt rozwarcia gwintu metrycznego wynosi

a) 45º
b) 80º.
c) 60º.
d) 30º.

11. Obrabiarką nazywa się maszynę do

a) kształtowania przedmiotów.
b) przewożenia przedmiotów.
c) mierzenia przedmiotów.
d) obrabiania przedmiotów.

12. Noże wykańczaki są stosowane do obróbki

a) zgrubnej.
b) dokładnej i wykańczającej.
c) do każdej obróbki.
d) wygładzającej.

13. Wiertarki wielowrzecionowe służą do jednoczesnego wiercenia

a) dwóch otworów.
b) wielu otworów.
c) jednego otworu.
d) pięciu otworów.

14. Frezy pojedyncze do gwintów zalicza się do grupy frezów

a) grzebieniowych.
b) ścinowych.
c) krążkowych.
d) sprężynowych.

15. Noże strugarskie mają najczęściej chwyt

a) prosty.
b) wygięty.
c) sprężynowy.
d) kształtowy.

16. Parametrami wiercenia są

a) prędkość skrawania.
b) prędkość skrawania i posuw.
c) tylko posuw.
d) ilość obrotów wiertła.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

24

17. Szlifowanie nazywa się sposób obróbki skrawaniem, w którym narzędziem skrawającym

jest

a) nóż.
b) frez.
c) ściernica.
d) jedwabnik.

18. Hartowanie ma na celu

a) usunięcie naprężeń wewnętrznych przedmiotu.
b) zmniejszenie miejscowych niejednokrotności składu chemicznego.
c) uzyskanie struktury materiału o większej twardości.
d) zwiększenie wytrzymałości i sprężystości.

19. Tłoczenie jest to obróbka

a) cieplna.
b) cieplno-chemiczna.
c) chemiczna.
d) plastyczna na zimno lub gorąco.

20. Operacją kucia nie jest

a) przecinanie i wyginanie.
b) przebijanie i zgrzewanie.
c) wydłużanie i odsadzanie.
d) ścinanie i zginanie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

25

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko …………………………………………………………………….…………..

Wykonywanie części maszyn

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1

a

b

c

d

2

a

b

c

d

3

a

b

c

d

4

a

b

c

d

5

a

b

c

d

6

a

b

c

d

7

a

b

c

d

8

a

b

c

d

9

a

b

c

d

10

a

b

c

d

11

a

b

c

d

12

a

b

c

d

13

a

b

c

d

14

a

b

c

d

15

a

b

c

d

16

a

b

c

d

17

a

b

c

d

18

a

b

c

d

19

a

b

c

d

20

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

26

Test 2
Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Wykonywanie części maszyn”

Test składa się z 20 zadań, z których:

−

13 jest z poziomu podstawowego. 1, 3, 4, 8, 9, 10, 12, 13, 14, 16, 17, 19, 20,

−

7 z poziomu ponadpodstawowego.

2, 5, 6, 7, 11, 15, 18.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt.

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów. Maksymalna ilość punktów do uzyskania to 20 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

-

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 7 zadań z poziomu podstawowego,

-

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,

-

dobry – za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu ponadpodstawowego,

-

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 6 z poziomu

ponadpodstawowego,

Klucz odpowiedzi: 1. b, 2. b, 3. a, 4. c, 5. a, 6. b, 7. b, 8. d, 9. b, 10. b, 11. a,
12. a, 13. c, 14. b, 15. b, 16. c, 17. a, 18. b, 19. a, 20. b.

Plan testu

Nr
zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1

Wskazać długość podziałki noniusza suwmiarki

B

P

b

2

Określić sposób wyznaczania środków czół
wałków

C

PP

b

3

Sklasyfikować rodzaje trasowania

B

P

a

4

Zdefiniować przeznaczenie wycinaka

A

P

c

5

Określić odległość cięcia piłką od rys traserskich

C

PP

a

6

Określić odległość od szczęk zamocowania
przedmiotu w imadle podczas piłowania

C

PP

b

7

Określić powierzchnię po której zsuwają się wióry
podczas przecinania przecinakiem

C

PP

b

8

Określić temperaturę wyżarzania
rekrystalizującego

C

P

d

9

Określić część roboczą wiertła

C

P

b

10 Wymienić ilość sztuk kompletu gwintowników

A

P

b

11

Wskazać liczbę nacięć na długości 10 mm
w pilnikach zdzierakach

B

PP

a

12 Określić oznakowanie gwintownika wykańczaka

C

P

a

13

Określić najbardziej stosowany rodzaj obróbki
skrawaniem

C

P

c

14 Objaśnić do czego służy imak

B

P

b

15 Określić ostrza głowic frezowych

C

PP

b

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

27

16 Określić ruch freza podczas pracy

C

P

c

17

Określić liczbę stron obrabianych przez frezarki
wzdłużne bramowe

C

P

a

18 Scharakteryzować frezowanie obiegowe gwintów

C

PP

b

19 Objaśnić, na czym polega nagrzewanie

B

P

a

20

Objaśnić, na czym polega obróbka cieplno-
chemiczna

B

P

b

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

28

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym

wyprzedzeniem.

2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przeprowadź z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na takie typy zadań testowych, jakie

będą w teście.

5. Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).
6. Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
7. Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podaj czas przeznaczony na

udzielanie odpowiedzi.

8. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru

dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).

9. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się

czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.

10. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
11. Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
12. Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które

sprawiły uczniom największe trudności.

13. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
14. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń

dydaktycznych – niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań dotyczących wykonywania części maszyn. Są to zadania

wielokrotnego wyboru i tylko jedna odpowiedź jest prawidłowa.

5. Zaznacz tylko na załączonej karcie odpowiedzi, prawidłową odpowiedź X (w przypadku

pomyłki, należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakreślić
odpowiedź prawidłową).

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas. Trudności mogą przysporzyć Ci
pytania problemowe, gdyż są one na poziomie trudniejszym niż pozostałe.

8. Na rozwiązanie testu masz 45 minut.

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

29

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Podziałka noniusza suwmiarki ma długość

a) 10 mm.
b) 9 mm.
c) 1 mm.
d) 15 mm.

2. Środki czół wałków wyznacza się najłatwiej za pomocą

a) trasowania dwóch wzajemnie prostopadłych linii.
b) środkownika.
c) rysika.
d) odpowiedniego wzornika.

3. Rozróżnia się trasowanie

a) na płaszczyźnie i przestrzenne.
b) zwykłe i kształtowe.
c) normalne i uniwersalne.
d) przestrzenne i zwykłe.

4. Wycinak prosty służy do wycinania

a) rowków na powierzchniach wklęsłych.
b) rowków na powierzchniach wypukłych.
c) rowków prostokątnych na powierzchniach płaskich i wypukłych.
d) szczelin w rurtach.

5. Cięcie piłką wg rys traserskich powinno odbywać się obok wytrasowanych linii w odległości

od
a) 0,5 do 1 mm.
b) 2 d0 3 mm.
c) 1,5 do 2,5 mm.
d) 4 do 5 mm.

6. Płaszczyzna przedmiotu zamocowanego w imadle w celu jej piłowania powinna wystawać

ponad szczęki imadła

a) 2÷5 mm.
b) 5÷10 mm .
c) 1÷3 mm.
d) 4÷6 mm.

7. Powierzchnia klina przecinaka po której zsuwają się wióry nazywa się powierzchnią

a) przyłożenia.
b) natarcia.
c) roboczą.
d) kształtową.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

30

8. Wyżarzanie rekrystalizujące stali po obróbce plastycznej na zimno wykonuje się

w temperaturze:
a) 800÷950ºC.
b) 700÷830ºC.
c) 250÷350ºC.
d) 650÷700ºC.

9. Część robocza wiertła ma kształt

a) okrągły.

b) walcowy.

c) stożkowy.

d) owalny.

10. Komplet gwintowników do ręcznego wykonywania gwintów wewnętrznych składa się z

a) 5 sztuk.
b) 3 sztuk.
c) 2 sztuk.
d) 4 sztuk.

11. W pilnikach zdzierakach liczba nacięć przypadająca na długość 10 mm wynosi

a) 4,5÷10.
b) 3÷6.
c) 14÷45.
d) 6,3÷16.

12. Na obwodzie jako oznakowanie gwintownik wykańczak ma nacięte

a) 3 rysy.
b) 4 rysy.
c) 2 rysy.
d) 1 rysę.

13. Jednym z najbardziej rozpowszechnionych sposobów obróbki skrawaniem jest

a) szlifowanie.
b) struganie.
c) toczenie.
d) frezowanie.

14. Imak służy do

a) zamocowania przedmiotów obrabianych.
b) zamocowania narzędzi skrawających.
c) zmiany kierunku ruchu człona biernego przy stałym kierunku ruchu człona czynnego.
d) zamocowania konika.

15. Głowice frezowe mają ostrza

a) lutowane.
b) wstawiane.
c) przyspawane.
d) nitowane.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

31

16. Frezy podczas pracy wykonują ruch

a) wahadłowy.
b) postępowo-zwrotny.
c) obrotowy.
d) wahadłowo-obrotowy.

17. Frezarki wzdłużne bramowe mogą obrabiać przedmiot jednocześnie

a) z trzech stron.
b) z dwóch stron.
c) z jednej strony.
d) z czterech stron.

18. Frezowanie obiegowe gwintów wykonuje się za pomocą

a) freza tarczowego.
b) wirującej głowicy.
c) freza walcowego.
d) freza krążkowego.

19. Nagrzewanie polega na

a) ciągłym lub stopniowym podwyższaniu temperatury przedmiotu.
b) podwyższaniu temperatury przedmiotu do wartości pośredniej.
c) podwyższaniu temperatury przedmiotu od wartości pośredniej do docelowej.
d) podwyższaniu temperatury przedmiotu do wartości docelowej.

20. Obróbka cieplno-chemiczna polega na

a) wyżarzaniu normalizującym przedmiotu.
b) wzbogacaniu w węgiel lub azot powierzchniowej warstwy przedmiotu z miękkiej stali.
c) ulepszaniu cieplnym materiału.
d) hartowaniu materiału.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

32

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko …………………………………………………………………………………

Wykonywanie części maszyn

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1

a

b

c

d

2

a

b

c

d

3

a

b

c

d

4

a

b

c

d

5

a

b

c

d

6

a

b

c

d

7

a

b

c

d

8

a

b

c

d

9

a

b

c

d

10

a

b

c

d

11

a

b

c

d

12

a

b

c

d

13

a

b

c

d

14

a

b

c

d

15

a

b

c

d

16

a

b

c

d

17

a

b

c

d

18

a

b

c

d

19

a

b

c

d

20

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

33

7. LITERATURA

1. Bożenko L.: Maszynoznawstwo. Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne. Warszawa 1990
2. Górecki A.: Technologia ogólna. Podstawy technologii mechanicznych. Wydawnictwa

Szkolne i Pedagogiczne. Warszawa 1998

3. Okoniewski S.: Technologia dla elektroników. Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.

Warszawa 1993

4. Rutkowski A.: Części maszyn. Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne. Warszawa 1992
5. Zawora J.: Podstawy technologii maszyn. Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.

Warszawa 2001

6. Praca zbiorowa: Poradnik mechanika. Wydawnictwo Naukowo Techniczne. Warszawa

1985

7. Praca zbiorowa: Poradnik warsztatowca. Państwowe Wydawnictwo Techniczne.

Warszawa 1976

Literatura metodyczna
1. Krogulec – Sobowiec M., Rudziński M.: Poradnik dla autorów pakietów edukacyjnych.

KOWEZiU,

Warszawa 2003

2. Niemierko B.: Pomiar wyników kształcenia zawodowego. Biuro Koordynacji Kształcenia

Kadr

,

Fundusz Współpracy, Warszawa 1997