„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Krzysztof Bielecki

Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy,
ochrony

przeciwpożarowej

i

ochrony

środowiska

815[01].O1.01

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1

Recenzenci:
dr inż. Rafał Bator
dr inż. Jarosław Molenda



Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Krzysztof Bielecki



Konsultacja:
mgr inż. Halina Bielecka










Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 815[01].O1.01
„Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony
ś

rodowiska”, zawartego w programie nauczania dla zawodu operator urządzeń przemysłu

chemicznego.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2

SPIS TREŚCI

1.

Wprowadzenie

3

2.

Wymagania wstępne

5

3.

Cele kształcenia

6

4.

Przykładowe scenariusze zajęć

7

5.

Ćwiczenia

12

5.1.

Prawna ochrona pracy

12

5.1.1. Ćwiczenia

12

5.2.

Zagrożenia w środowisku pracy

14

5.2.1. Ćwiczenia

14

5.3.

Kształtowanie i przestrzeganie bezpiecznych i higienicznych warunków
pracy oraz ochrony środowiska

16

5.3.1. Ćwiczenia

16

5.4.

Organizacja i udzielanie pierwszej pomocy podczas wypadków przy pracy 18

5.4.1. Ćwiczenia

18

6.

Ewaluacja osiągnięć ucznia

7.

Literatura

21
35

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3

1.

WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie operator urządzeń przemysłu
chemicznego.
W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne, wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien mieć już ukształtowane,
aby bez problemów mógł korzystać z poradnika,

−

cele kształcenia, wykaz umiejętności, jakie uczeń ukształtuje podczas pracy
z poradnikiem,

−

przykładowe scenariusze zajęć,

−

przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami nauczania-
uczenia oraz środkami dydaktycznymi,

−

ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzie pomiaru dydaktycznego,

−

literaturę uzupełniającą.

Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze

szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania.

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od

samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.

Jako pomoc w realizacji jednostki modułowej dla uczniów przeznaczony jest Poradnik

dla ucznia. Nauczyciel powinien ukierunkować uczniów na właściwe korzystanie z poradnika
do nich adresowanego.

Materiał nauczania (w Poradniku dla ucznia) podzielony jest na rozdziały, które

zawierają podrozdziały. Podczas realizacji poszczególnych rozdziałów wskazanym jest
zwrócenie uwagi na następujące elementy:

−

materiał nauczania – w miarę możliwości uczniowie powinni przeanalizować
samodzielnie.

−

pytania sprawdzające mają wykazać, na ile uczeń opanował materiał teoretyczny i czy
jest przygotowany do wykonania ćwiczeń. W zależności od tematu można zalecić
uczniom samodzielne odpowiedzenie na pytania lub wspólne z całą grupą uczniów,
w formie dyskusji opracowanie odpowiedzi na pytania.

−

dominującą rolę w kształtowaniu umiejętności oraz opanowaniu materiału spełniają
ć

wiczenia. W trakcie wykonywania ćwiczeń uczeń powinien zweryfikować wiedzę

teoretyczną oraz opanować nowe umiejętności. Nauczyciel decyduje, które
z zaproponowanych ćwiczeń jest w stanie zrealizować przy określonym zapleczu
technodydaktycznym szkoły. Prowadzący może również zrealizować ćwiczenia, które
sam opracował,

−

sprawdzian postępów stanowi podsumowanie rozdziału, zadaniem uczniów jest
udzielenie odpowiedzi na pytania w nim zawarte. Uczeń powinien samodzielnie czytając
zamieszczone w nim stwierdzenia potwierdzić lub zaprzeczyć opanowanie określonego
zakresu materiału. Jeżeli wystąpią zaprzeczenia, nauczyciel powinien do tych zagadnień
wrócić, sprawdzając czy braki w opanowaniu materiału są wynikiem niezrozumienia
przez ucznia tego zagadnienia, czy niewłaściwej postawy ucznia w trakcie nauczania.

−

testy zamieszczone w rozdziale Ewaluacja osiągnięć ucznia zawierają zadania z zakresu
całej jednostki modułowej i należy je wykorzystać do oceny uczniów, a wyniki osiągnięte
przez uczniów powinny stanowić podstawę do oceny pracy własnej nauczyciela
realizującego tę jednostkę modułową. Każdemu zadaniu testu przypisano określoną
liczbę możliwych do uzyskania punktów (0 lub 1 punkt). Ocena końcowa uzależniona

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4

jest od ilości uzyskanych punktów. Nauczyciel może zastosować test według własnego
projektu oraz zaproponować własną skalę ocen. Należy pamiętać, żeby tak
przeprowadzić proces oceniania ucznia, aby umożliwić mu jak najpełniejsze wykazanie
swoich umiejętności.

Metody polecane do stosowania podczas kształcenia modułowego to:

−

pokaz,

−

ć

wiczenie (laboratoryjne lub inne),

−

projektów,

−

przewodniego tekstu.

Schemat układu jednostek modułowych

815[01].O1

Fizykochemiczne podstawy chemicznych

procesów przemysłowych

815[01].O1.02

Posługiwanie się podstawowymi

pojęciami fizykochemicznymi

815[01].O1.03

Stosowanie reakcji chemicznych

w procesach przemysłowych

815[01].O1.01

Stosowanie przepisów bezpieczeństwa

i higieny pracy, ochrony

przeciwpożarowej i ochrony środowiska

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5

2.

WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

posługiwać się symbolami chemicznymi, wzorami chemicznymi,

−

dostrzegać i opisywać związki między naturalnymi składnikami środowiska, człowiekiem
i jego działalnością,

−

korzystać z różnych źródeł informacji,

−

selekcjonować, porządkować i przechowywać informacje,

−

obsługiwać komputer na poziomie podstawowym,

−

poczuwać się do odpowiedzialności za zdrowie (życie) własne i innych,

−

uczestniczyć w dyskusji, prezentacji i obronie własnego stanowiska,

−

współpracować w grupie z uwzględnieniem podziału zadań.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6

3.

CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

–

określić podstawowe pojęcia związane z bezpieczeństwem i higieną pracy oraz
z

bezpieczeństwem przeciwpożarowym,

–

wyjaśnić podstawowe pojęcia związane z ochroną środowiska,

–

wyjaśnić na wybranych przykładach działalności zawodowej zasady bezpiecznej pracy,

–

określić podstawowe obowiązki pracodawcy w zakresie zapewnienia bezpiecznych
i higienicznych warunków pracy,

–

zinterpretować podstawowe akty prawne, prawa i obowiązki pracownika podczas
wykonywania zadań zawodowych,

–

wskazać najczęściej spotykane zagrożenia, przy których wymagane jest stosowanie
ś

rodków ochrony indywidualnej,

–

dobrać i zastosować środki ochrony indywidualnej i zbiorowej w zależności od
prowadzonych zadań zawodowych,

–

posłużyć się kartami charakterystyk substancji niebezpiecznych do oceny zagrożeń
i określenia sposobów postępowania na wypadek awarii,

–

udzielić pierwszej pomocy w stanach zagrożenia życia lub zdrowia,

–

zastosować podręczny sprzęt oraz środki gaśnicze, zgodnie z zasadami ochrony
przeciwpożarowej,

–

zastosować zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz
ochrony środowiska obowiązujące na stanowiskach pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7

–

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca

…………………………………….……………….

Modułowy program nauczania:

Operator urządzeń przemysłu chemicznego 815[01]

Moduł:

Fizykochemiczne podstawy chemicznych procesów
przemysłowych 815[01].O1

Jednostka modułowa:

Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy,
ochrony

przeciwpożarowej

i ochrony

ś

rodowiska

815[01].O1.01

Temat: Posługiwanie się kartami charakterystyk substancji niebezpiecznych.

Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności właściwego obchodzenia się z substancjami

niebezpiecznymi.

Po zakończeniu zajęć uczeń powinien umieć:
–

znaleźć informacje dla określonej substancji dotyczące:
–

zagrożeń dla zdrowia i życia człowieka

–

warunków posługiwania się z substancją, w tym stosowania środków ochrony
indywidualnej,

–

udzielania pierwszej pomocy,

–

postępowania w przypadku pożaru,

–

postępowania w przypadku uwolnienia do środowiska,

–

rozpoznać i dobrać środki ochrony indywidualnej.

W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:
–

organizowanie i planowanie zajęć,

–

pracy w zespole,

–

oceny pracy zespołu.

Metody nauczania–uczenia się:
–

pokaz z objaśnieniem.

–

ć

wiczenia praktyczne,

–

dyskusja dydaktyczna.

Środki dydaktyczne:
–

zestawy ćwiczeń opracowane przez nauczyciela dla każdego zespołu uczniowskiego,

–

papier formatu A4, pisaki,

–

zestaw środków ochrony indywidualnej.

Formy organizacyjne pracy uczniów:
–

uczniowie pracują w grupach 4-osobowych.

Czas trwania zajęć:
–

180 minut.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8

Przebieg zajęć:

Tok zajęć

Czynności nauczyciela

Czynności ucznia

Czynności wstępne

Przywitanie klasy, sprawdzenie
obecności, sprawdzenie
gotowości do zajęć, podanie
tematu i celu zajęć.

Przygotowanie zeszytów, zapisanie
tematu zajęć.

Pogadanka

Nauczyciel przedstawia
i interpretuje wybrane przepisy
prawne z zakresu ochrony
ś

rodowiska i stosowania

substancjach i preparatach
chemicznych.

Uczniowie notują istotne informacje,
ewentualnie proszą o wyjaśnienia
nauczyciela.

Przydział zadań

Podział uczniów na 4 grup
eksperckie, przydział ćwiczeń do
wykonania, rozdanie materiałów
ź

ródłowych, instruktaż wstępny

ze szczególnym zwróceniem
uwagi na to, że końcowe wyniki
pracy całej klasy będą zależały
od pracy poszczególnych grup
i

osób

Uczniowie zajmują wskazane
stanowiska pracy, odbierają materiały
ź

ródłowe dotyczące przydzielonych

zagadnień.

Nr

grupy

substancja

Nr ucznia

w grupie

I

HNO

3

1

2

3

4

II

CH

3

COOH 1

2

3

4

III

NaOH

1

2

3

4

IV

toluen

1

2

3

4

Krok 1 – Grupy mają
za zadanie rozwiązać
dany problem
korzystając
z przygotowanych
przez nauczyciela
materiałów
dydaktycznych i
ewentualnej. pomocy
nauczyciela.

Nauczyciel czuwa nad
przebiegiem pracy grup, udziela
ewentualnej pomocy, ale tylko
w zakresie właściwego
wyszukania informacji, bez ich
interpretacji.

Uczniowie pracują w grupach
eksperckich, każdy z członków grupy
nad inną częścią zagadnienia.
1.

Definiowane pojęć: substancja
niebezpieczna, preparat
niebezpieczny, karta charakterystyki,
odpady, środki ochrony
indywidualnej.

2.

Zagrożenia dla człowieka i sposób
udzielania pierwszej pomocy.

3.

Zagrożenia dla środowiska i sposób
usuwania w przypadku uwolnienia
dla środowiska.

4.

Kontrola narażenia, dobór środków
ochrony indywidualnej.

Każda osoba w grupie musi na tyle
dobrze zrozumieć istotę problemu
i sposób jego rozwiązania, aby móc
przekazać potrzebne informacje innej
grupie uczniów w następnym etapie.

Krok 2 –
przekazywanie
informacji zdobytych
kroku 1 -integracja
wiedzy

Podział na grupy w ten sposób,
ż

e w skład każdej nowej grupy

wchodzi jeden przedstawiciel
z każdej poprzedniej eksperckiej
grupy, czyli pracują w grupach
same: „1”, „2” itd. Obserwacja
prac grup, ew. udzielanie
potrzebnych grupom informacji.

Przedstawiciele grup eksperckich kolejno
relacjonują członkom nowej grupy, czego
nauczyli się w poprzednim etapie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9

Krok 3 –
Sprawdzenie stopnia
przyswojenia przez
uczniów wiedzy
zdobytej samodzielnie
i przekazanej przez
kolegów.

Nauczyciel podaje temat zadania
do wykonania:
Dobrać środki ochrony
indywidualnej niezbędne przy
posługiwaniu się wskazaną
substancją.

Eksperci wracają do swoich grup
i wykonują podane zadanie. Wybierają
lidera grupy, który będzie udzielał
odpowiedzi na pytania kolegów.

Prezentacja prac grup,
podsumowanie zajęć.

Nauczyciel komentuje pracę
grup i efekty ich pracy,
zapowiada tematykę następnych
zajęć.

Liderzy grup prezentują na forum klasy
wykonaną pracę i odpowiadają na
ewentualne pytania kolegów
i nauczyciela.

Porządkowanie
stanowisk pracy,
pożegnanie uczniów.

Nauczyciel kontroluje porządek
w pracowni.

Uczniowie chowają sprzęt.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca

…………………………………….………………..

Modułowy program nauczania:

Operator urządzeń przemysłu chemicznego 815[01]

Moduł:

Fizykochemiczne podstawy chemicznych procesów
przemysłowych 815[01].O1

Jednostka modułowa:

Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy,
ochrony

przeciwpożarowej

i ochrony

ś

rodowiska

815[01].O1.01

Temat: Organizowanie bezpiecznej pracy na stanowisku produkcyjnym.

Cel ogólny: Dobieranie i rozpoznawanie środków ochrony indywidualnej.

Po zakończeniu zajęć uczeń powinien umieć:

−

zidentyfikować zagrożenia występujące na stanowisku pracy,

−

dobrać środki ochrony indywidualnej,

−

rozpoznać środki ochrony indywidualnej,

−

określić sposób organizacji pracy na stanowisku roboczym.

W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:

−

organizowanie i planowanie zajęć,

−

praca w zespole,

−

ocena pracy zespołu,

−

wyszukiwanie i selekcjonowanie informacji z różnych źródeł.

Metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem.

−

ć

wiczenia praktyczne,

−

dyskusja dydaktyczna.

Środki dydaktyczne:

−

papier formatu A4, pisaki,

−

zestaw środków ochrony indywidualnej,

−

dostęp do Internetu lub katalogi środków ochrony indywidualnej.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

uczniowie pracują w grupach 4-osobowych.

Czas trwania zajęć:

−

90 minut.

Przebieg zajęć:
1.

Nauczyciel wprowadza w zagadnienia poruszane na zajęciach – prezentuje uczniom opis
sytuacji i odpowiada na ewentualne pytania uczniów

2.

Nauczyciel omawia treść zadania:
Opracuj projekt wyposażenia przedstawionego na rysunku i w opisie stanowiska pracy.
Określ zagrożenia, które mogą wystąpić w czasie pracy na tym stanowisku.
Do każdego zidentyfikowanego zagrożenia zaproponuj środki ochrony indywidualnej.
Wyniki pracy zapisz w tabeli.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11

Wskaż konkretne środki ochrony indywidualnej wyszukując je w katalogu lub na
stronach internetowych.
Opisz organizację bezpiecznej pracy na stanowisku, w szczególności podaj osoby
odpowiedzialne za podejmowanie decyzji.
Efekty pracy przedstaw na forum grupy.

3.

Po udzieleniu wskazówek, np. dotyczących sposobu poszukiwania informacji,
korzystania ze sprzętu uczniowie w grupach opracowują projekt.

4.

Prezentacja projektów, dyskusja.

5.

Podsumowanie efektów prac.

Opis sytuacji

Pracownik lub pracownicy wykonujący pracę wewnątrz zbiornika powinni być

asekurowani co najmniej przez jedną osobę znajdującą się na zewnątrz. Osoba asekurująca
powinna być w stałym kontakcie z pracownikami znajdującymi się wewnątrz zbiornika oraz
mieć możliwość niezwłocznego powiadomienia innych osób mogących, w razie potrzeby,
niezwłocznie udzielić pomocy. Niestosowanie ochron układu oddechowego jest dopuszczalne
wyłącznie w warunkach, gdy zawartość tlenu w powietrzu zbiornika wynosi co najmniej 18%
oraz gdy w powietrzu tym nie występują substancje szkodliwe dla zdrowia w stężeniu
przekraczającym najwyższe dopuszczalne stężenie czynników szkodliwych dla zdrowia
w środowisku pracy ani nie istnieje niebezpieczeństwo ich wystąpienia podczas przebywania
pracownika w zbiorniku. Decyzję o niestosowaniu przez pracowników ochron układu
oddechowego w związku ze spełnieniem warunków może podjąć jedynie osoba kierująca
pracownikami. Wyposażenie w środki ochrony indywidualnej osoby asekurującej powinno
być takie, jak wyposażenie pracowników wchodzących do wnętrza zbiornika.

W czasie przebywania pracowników wewnątrz zbiornika wszystkie włazy powinny być

otwarte, a jeżeli nie jest to wystarczające do utrzymania wymaganych parametrów powietrza
w zbiorniku - należy w tym czasie stosować stały nadmuch powietrza. Wnętrze zbiornika
powinno być oświetlone przy użyciu źródła światła elektrycznego o bezpiecznym napięciu.
Jeżeli istnieje możliwość powstania stężeń wybuchowych w zbiorniku, należy zastosować
ś

rodki zapobiegające wybuchowi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12

5. ĆWICZENIA

5.1. Prawna ochrona pracy

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Określ podstawowe obowiązki pracodawcy i pracownika w zakresie bhp. Wyniki pracy

zapisz w tabeli.

L.p.

Obowiązki pracodawcy- pracodawca

powinien:

Obowiązki pracownika – pracownik

powinien:

1

zapewniać

bezpieczne

i

higieniczne

warunki pracy

przestrzegać

przepisów

oraz

zasad

bezpieczeństwa i higieny pracy, a także
przepisów przeciwpożarowych

2

3

Wskazówki do realizacji
Nauczyciel powinien zaprezentować uczniom strukturę przepisów prawnych. W razie

potrzeby powinien udzielać uczniom informacji jak poszukiwać informacji zapisanych
w formie urzędowej i wyjaśnić niezrozumiałe terminy prawnicze.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

wyszukać w dziale IV Kodeksu pracy obowiązki pracodawcy i wypisać z niego punkty
dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy,

2)

wyszukać w dziale IV Kodeksu pracy obowiązki pracownika i wypisać z niego punkty
dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy,

3)

zinterpretować wypisane przepisy podając dowolne przykłady,

4)

wyniki pracy przedstawić na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

tekstu przewodniego,

−

dyskusja dydaktyczna.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

Poradnik dla ucznia,

−

Kodeks pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13

Ćwiczenie 2

Sporządź listę norm prawnych określający warunki bezpiecznej pracy z substancjami

i preparatami chemicznymi. Wyniki pracy zapisz w tabeli.

L.p.

Warunki bezpiecznej pracy

z substancjami i preparatami

chemicznymi

Wykaz prac zabronionych młodocianym

1

niedopuszczalne jest stosowanie substancji
i preparatów

chemicznych

nie

oznakowanych

w sposób

widoczny,

umożliwiający ich identyfikację.

2

3

Wskazówki do realizacji
Nauczyciel powinien zaprezentować uczniom strukturę przepisów prawnych. W razie

potrzeby powinien udzielać uczniom informacji jak poszukiwać informacji zapisanych
w formie urzędowej i wyjaśnić niezrozumiałe terminy prawnicze.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

wyszukać w rozdziale V (dział X) Kodeksu pracy czynniki i procesy pracy dotyczące
stosowania substancji i preparatów chemicznych,

2)

wyszukać w dziale IV Kodeksu pracy obowiązki pracownika i wypisać z niego punkty
dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy,

3)

wyszukać w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 24 sierpnia 2004 r. w sprawie
wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudnienia przy niektórych
z tych prac (Dz.U. nr 200. poz. 2047 z późn. zm.) wykazu prac wzbronionych
młodocianym w odniesieniu do przemysłu chemicznego,

4)

zinterpretować wypisane przepisy podając dowolne przykłady,

5)

wyniki pracy przedstawić na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ć

wiczenie praktyczne,

−

dyskusja dydaktyczna,

−

tekstu przewodniego.

Ś

rodki dydaktyczne:

–

Kodeks pracy,

–

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24 sierpnia 2004 r. w sprawie wykazu prac
wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudnienia przy niektórych z tych prac
(Dz.U. nr 200. poz. 2047 z późn. zm.) wykazu prac wzbronionych młodocianym
w odniesieniu do przemysłu chemicznego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14

5.2. Zagrożenia w środowisku pracy

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Określ rodzaje zagrożeń występujących w środowisku pracy. Podaj po 2 przykłady dla

każdego rodzaju zagrożenia.

L.p.

Rodzaj zagrożenia

Przykład sytuacji zawodowych,

w których zagrożenia mogą powstawać

1

Zagrożenia mechaniczne

−

poruszający się wózek widłowy

−

praca na drabinie

−

.............................

2

3

Wskazówki do realizacji
Nauczyciel powinien, w razie potrzeby, udzielać uczniom pomocy w klasyfikowaniu

typów zagrożeń i we właściwym nazywaniu sytuacji zawodowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

przeczytać materiał nauczania dotyczący zagrożeń w środowisku pracy,

2)

dokonać klasyfikacji zagrożeń, typy zagrożeń wpisać do tabeli,

3)

dla każdego rodzaju zagrożenia podać po 2 przykłady konkretnych sytuacji zawodowych
lub mogących się zdarzyć w życiu codziennym: w gospodarstwie domowym, szkole.

4)

wyniki pracy przedstawić na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ć

wiczenie praktyczne,

−

dyskusja dydaktyczna,

−

tekstu przewodniego.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

Poradnik dla ucznia,

−

papier formatu A4.

Ćwiczenie 2

Scharakteryzuj przykładowe stanowisko pracy ucznia w szkolnym laboratorium

chemicznym i sprządź wykaz czynników szkodliwych, które mogą wystąpić przy pracy na
tym stanowisku.

Wskazówki do realizacji
Nauczyciel powinien, w razie potrzeby, udzielać uczniom pomocy w rozróżnianiu

czynników szkodliwych i we właściwym ich nazywaniu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

przeczytać instrukcję stanowiskową, regulamin pracy w szkolnym laboratorium
chemicznym,

2)

przeanalizować rodzaje czynników szkodliwych występujących na tym stanowisku,

3)

określić czynniki szkodliwe, które mogą wystąpić na analizowanym stanowisku pracy,

4)

zapisać w zeszycie wynik pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

ć

wiczenie praktyczne,

−

dyskusja dydaktyczna,

−

tekstu przewodniego.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

instrukcje stanowiskowe,

−

regulaminy pracy w laboratorium chemicznym.

Ćwiczenie 3

Scharakteryzuj stanowisko pracy operatora urządzeń przemysłu chemicznego

np. mielenia w młynach kulowych i sprządź wykaz czynników szkodliwych, które mogą
wystąpić podczas pracy na tym stanowisku.

Wskazówki do realizacji
Nauczyciel powinien wyjaśnić uczniom na czym polega proces mielenia w młynach

kulowych. W razie potrzeby powinien wyjaśnić uczniom niezrozumiale terminy
i sformułowania zawarte w instrukcjach.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

przeczytać opis operacji technologicznej wykonywanej na danym stanowisku pracy,

2)

przeczytać instrukcję stanowiskową i instrukcję obsługi urządzenia,

3)

określić czynniki, które występują na analizowanym stanowisku pracy,

4)

zapisać w zeszycie wynik pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ć

wiczenie praktyczne,

−

dyskusja dydaktyczna,

−

tekstu przewodniego.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

opis technologiczny operacji mielenia,

−

instrukcje stanowiskowe.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16

5

.

3. Kształtowanie i przestrzeganie bezpiecznych i higienicznych

warunków pracy oraz ochrony środowiska

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dobierz środki ochrony indywidualnej do różnego rodzaju zagrożeń.

L.p. Rodzaj zagrożenia

Przykład zagrożenia

Środki ochrony indywidualnej

– żrące zasady

−

1

Zagrożenia chemiczne

−

.........................

−

2

3

Wskazówki do realizacji
Nauczyciel powinien zaprezentować różne środki ochrony indywidualnej dokonując ich

klasyfikacji. W trakcie wykonywania ćwiczenia nauczyciel może udzielać uczniom pomocy
w doborze środków ochrony indywidualnej do konkretnych zagrożeń. Na tym etapie
kształcenia uczniowie powinni odnosić się do typowych zagrożeń, czyli: stężonych kwasów
i zasad, gorących naczyń, głośnych urządzeń, itp.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

przypomnieć sobie materiał nauczania dotyczący zagrożeń w środowisku pracy,

2)

podać różnego rodzaju zagrożenia i przykłady ich występowania,

3)

zaproponować środki ochrony indywidualnej adekwatne do rodzaju zagrożenia, zapisując
je w formie podanej w tabeli,

4)

rozpoznać dobrane środki ochrony indywidualnej z zestawu zaprezentowanego przez
nauczyciela.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

ć

wiczenie praktyczne,

−

dyskusja dydaktyczna,

−

tekstu przewodniego.

Ś

rodki dydaktyczne:

–

papier formatu A4,

–

zestaw środków ochrony indywidualnej.

Ćwiczenie 2

Na stanowisku pracy zapalił się alkohol etylowy. Dobierz sprzęt i środki gaśnicze do

ugaszenia tego pożaru.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17

Wskazówki do realizacji
Nauczyciel powinien zaprezentować uczniom strukturę karty charakterystyki. W razie

potrzeby powinien udzielać uczniom informacji jak poszukiwać informacji zapisanych
w formie urzędowej i wyjaśnić niezrozumiałe terminy chemiczne i ekologiczne.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

wyszukać w Internecie lub biblioteczce pracowni kartę charakterystyki dla etanolu,

2)

odnaleźć w karcie charakterystyki informacje o:
–

tych właściwościach alkoholu, które mają wpływ na zagrożenia podczas palenia
(palność, gęstość w stosunku do powietrza, możliwość tworzenia mieszanin
wybuchowych),

–

ś

rodkach gaśniczych wskazanych jako właściwe do gaszenia płonącego alkoholu,

–

ś

rodkach ochrony indywidualnej dla gaszących pożar,

–

sposobach zachowania się podczas gaszenia pożaru, dzięki którym nie dojdzie do
skażenia środowiska,

3)

zapoznać się z instrukcjami przeciwpożarowymi oraz instrukcjami stosowania dobranego
sprzętu i środków gaśniczych,

4)

uzasadnić dobór sprzętu i środków gaśniczych na podstawie informacji zawartych
w materiale nauczania.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ć

wiczenie praktyczne,

−

dyskusja dydaktyczna,

−

tekstu przewodniego.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

instrukcje przeciwpożarowe,

−

instrukcje stosowania sprzętu i środków gaśniczych,

−

sprzęt i środki gaśnicze.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18

5.4. Organizacja i udzielanie pierwszej pomocy podczas wypadków

przy pracy

5.4.1.

Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przeprowadź resuscytację na fantomie treningowym.

Wskazówki do realizacji
Nauczyciel powinien zaprezentować uczniom sposób posługiwania się fantomem

i wykonać w formie pokazu z objaśnieniem symulację resuscytacji.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

zapoznać się z materiałem dotyczącym sposobów udzielania pierwszej pomocy
z poradnika dla ucznia,

2)

przeprowadzić na fantomie symulację resuscytacji przez co najmniej 2 minuty.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ć

wiczenie praktyczne,

−

dyskusja dydaktyczna,

−

pokaz z objaśnieniem.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

fantom,

−

rękawiczki jednorazowe,

−

ś

rodki do dezynfekcji fantoma,

−

Poradnik dla ucznia.

Ćwiczenie 2

Dla opisanej poniżej sytuacji zaplanuj i zorganizuj udzielenie pierwszej pomocy,

stosownie do stanu poszkodowanego.

W magazynie spadła z regału duża ciężka paczka uderzając ucznia, który przebywał tam

sam. Zaalarmowani krzykiem poszkodowanego wbiegają do pomieszczenia trzej koledzy
i widzą go leżącego na podłodze.

Badają stan poszkodowanego i stwierdzają, że poszkodowany jest:
a)

przytomny, oddycha, złamana lewa noga,

b)

nieprzytomny, oddycha, tętno wyczuwalne,

c)

nieprzytomny, brak oddechu, tętno wyczuwalne,

d)

nieprzytomny, brak tętna i oddechu, krwotok w okolicy głowy.

Wskazówki do realizacji
Nauczyciel powinien podzielić uczniów na grupy i omówić schemat wykonania zadania.

Przygotowanie inscenizacji należy pozostawić inwencji uczniów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

zaprosić 3 kolegów do odegrania scenki,

2)

uzgodnić z nauczycielem sposób wykonania zadania,

3)

przygotować się do odegrania scenki (podzielcie się rolami, pierwszy uczeń powinien
odegrać rolę poszkodowanego, drugi wzywającego przez telefon pogotowie ratunkowe,
a następnie współdziałającego przy udzielaniu pierwszej pomocy, trzeci przyjmującego
wezwanie pracownika pogotowia, czwarty rozpoczynający akcję pierwszej pomocy),

4)

odegrać scenkę „a” na lekcji (przedstawić swoje zadanie i opisać stan poszkodowanego,
poproście „widzów”, aby po zakończeniu akcji ocenili, czy dla danego rozpoznania
postępowano zgodnie z procedurą, zastosować całą procedurę udzielania pierwszej
pomocy poszkodowanemu, po zakończeniu czynności, uzasadnij swoje postępowanie),

5)

odegrać scenkę jeszcze trzy razy zamieniając się rolami i zmieniając rozpoznanie, które
jest skutkiem wypadku (b, c, d),

6)

uwzględnij za każdym razem możliwość urazu kręgosłupa,

7)

jeśli w scence „c” i „d” zastosuje się resuscytacje to wykonaj ją na manekinie
treningowym.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ć

wiczenie praktyczne,

−

sytuacyjna,

−

inscenizacja.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

fantom,

−

rękawiczki jednorazowe,

−

apteczka,

−

ś

rodki do dezynfekcji fantoma,

−

Poradnik dla ucznia.

Ćwiczenie 3

Wezwij pogotowie ratunkowe i udziel pierwszej pomocy osobie poszkodowanej zgodnie

z procedurą (symulacja).

„Janek na zajęciach zajmował się obsługą wirówki. Podczas zajęć stwierdził, iż wirówka

nagle przestała działać. Chcąc zobaczyć co się zepsuło zauważył, że gniazdko do którego jest
podłączona wirówka wypadło ze ściany. Poprawiając gniazdko został porażony prądem,
upadając strącił wirówkę rozlewając zawarte w niej substancje.

Badając stan poszkodowanego stwierdzasz, że Janek jest przytomny, oddycha

nieregularnie, zbladł, mówi niewyraźnie i nielogicznie”.

Wskazówki do realizacji
Nauczyciel powinien podzielić uczniów na grupy i omówić schemat wykonania zadania.

Przygotowanie inscenizacji należy pozostawić inwencji uczniów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

zapoznać się z materiałem z Poradnika dla ucznia, dotyczącym sposobów udzielania
pierwszej pomocy,

2)

na podstawie zdobytych wiadomości zabezpieczyć miejsce wypadku, udzielić pierwszej
pomocy w przypadku porażenia prądem, wstrząsu.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

ć

wiczenie praktyczne,

−

sytuacyjna,

−

inscenizacja.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

rękawiczki jednorazowe,

−

apteczka,

−

Poradnik dla ucznia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test dwustopniowy do jednostki modułowej ,,Stosowanie przepisów
bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony
środowiska”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−−−−

zadania 1, 2, 3, 4, 5, 9, 11, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20 są poziomu podstawowego,

−−−−

zadania 6, 7, 8, 10, 12 są poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzymuje następujące
oceny szkolne:

−−−−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 9 zadań z poziomu podstawowego,

−−−−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 13 zadań z poziomu podstawowego,

−−−−

dobry – za rozwiązanie 16 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,

−−−−

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym 4 z poziomu ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. a, 2. d, 3. a, 4. d, 5. d, 6. c, 7. b, 8. a, 9. a, 10. d, 11. b,
12. a, 13. c, 14. c, 15. a, 16. c, 17. d, 18. d, 19. c, 20. c,

Plan testu

Nr

zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1

Określić hierarchię norm regulujących zapewnienie
bezpiecznych i higienicznych warunków pracy

B

P

a

2

Określić, kto jest odpowiedzialny za stan
bezpieczeństwa w zakładzie pracy

A

P

d

3

Określić obowiązki organizatora procesu pracy

B

P

a

4

Dobrać środki ochrony indywidualnej do pracy
z urządzeniem emitującym hałas

B

P

d

5

Wskazać źródła informacji o sposobach
postępowania z substancjami niebezpiecznymi

B

P

d

6

Przewidzieć zagrożenie wybuchem i pożarem

D

PP

c

7

Dobrać warunki przechowywania substancji, jeżeli
istnieje możliwość zagrożenia wyładowaniami
elektrostatycznymi

D

PP

b

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22

8

Zastosować przepisy prawne w zakresie
zapewnienia bezpiecznych warunków pracy

D

PP

a

9

Zaplanować środki ostrożności przy pracy
z toksycznymi gazami

B

P

a

10 Dobrać rodzaj środka gaśniczego do rodzaju pożaru

C

PP

d

11 Zastosować procedurę udzielania pomocy

w przypadku porażenia prądem

B

P

b

12 Zastosować procedury udzielania pomocy

w przypadku zranienia i złamania

C

PP

a

13 Sprawdzić czynności życiowe – kontrola tętna

A

P

c

14 Zastosować informację dotyczącą wzywania

pomocy kwalifikowanej – pogotowia ratunkowego

A

P

c

15 Zastosować procedurę w zakresie udzielania

pierwszej pomocy w przypadku połknięcia kwasu

B

P

a

16 Zastosować procedurę w zakresie opatrywania ran

B

P

c

17 Zastosować procedurę udzielania pomocy

w przypadku urazu kręgosłupa piersiowego

B

P

d

18 Rozróżnić czynności ratownicze w przypadku

zatruć

B

P

d

19 Określić drogi narażenia pyłami

A

P

c

20 Rozpoznać stopień oparzenia na podstawie

objawów

B

P

c

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1.

Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej
jednotygodniowym.

2.

Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.

3.

Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań zawartych w zestawie oraz z zasadami punktowania.

4.

Przygotuj odpowiednią liczbę testów.

5.

Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.

6.

Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.

7.

Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.

8.

Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.

9.

Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie
zakończenia udzielania odpowiedzi.

Instrukcja dla ucznia

1.

Przeczytaj uważnie instrukcję.

2.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

3.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

4.

Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi.
Tylko jedna jest prawidłowa.

5.

Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce
znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6.

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.

7.

Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie
na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8.

Na rozwiązanie testu masz 45 minut.

Materiały dla ucznia:

−−−−

instrukcja,

−−−−

zestaw zadań testowych,

−−−−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

24

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1.

Kodeks pracy ma rangę
a)

ustawy.

b)

zasad bhp.

c)

rozporządzenia.

d)

regulaminu pracy.

2.

Odpowiedzialność za stan bezpieczeństwa w zakładzie pracy ponosi
a)

organizacja związkowa działająca w zakładzie pracy.

b)

inspektor Państwowej Inspekcji Pracy.

c)

społeczny inspektor pracy.

d)

pracodawca.

3.

Młodociany pracownik może podjąć pracę
a)

tylko w warunkach braku zagrożeń na stanowisku pracy.

b)

w warunkach stwarzających zagrożenia, po przeszkoleniu bhp.

c)

w warunkach stwarzających zagrożenia, ale tylko w krótkim czasie.

d)

w warunkach stwarzających zagrożenia, pod bezpośrednią opieką instruktora.

4.

Stosowanie nauszników i wkładek przeciwhałasowych jest konieczne przy pracy
operatora urządzeń chemicznych w trakcie
a)

pobierania próbek wody w warunkach terenowych

b)

przeładunku surowca z magazynu na produkcję.

c)

przewozu materiałów na wózku widłowym.

d)

mielenia surowca w młynach kulowych.

5.

Informacje o sposobie postępowania, w przypadku uwolnienia substancji niebezpiecznej
dla środowiska, można znaleźć w
a)

Kodeksie pracy

b)

regulaminie pracy.

c)

w zbiorowym układzie pracy.

d)

karcie charakterystyki substancji niebezpiecznej.

6.

Przy wytwornicach acetylenu posiadających lej zasypowy do karbidu zabronione jest
stosowanie do jego przepychania narzędzi stalowych, gdyż ich użycie może spowodować
a)

zanieczyszczenie karbidu odłamkami stali.

b)

korozję użytych narzędzi stalowych.

c)

wybuch i palenie się acetylenu.

d)

zapalenie się karbidu.

7.

Opakowanie toluenu opatrzone jest następującą informacją:

Zastosować środki ostrożności zapobiegające wyładowaniom elektrostatycznym

Oznacza to, że toluen powinien być pakowany do

a)

kanistrów z tworzyw sztucznych.

b)

butli szklanych zamykanych szklanym korkiem.

c)

butli szklanych zamykanych gumowym korkiem.

d)

butli szklanych z koszem wypełnionym trocinami.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

25

8.

Pracodawca w przypadku, gdy na stanowisku pracy wydzielają się substancje
niebezpieczne, w pierwszej kolejności powinien
a)

zmienić technologię produkcji na bardziej bezpieczną, jeżeli jest to możliwe pod
względem technicznym.

b)

powiadomić pracownika o ryzyku zawodowym.

c)

zapewnić środki ochrony indywidualnej.

d)

zapewnić środki ochrony zbiorowej.

9.

Pracownik wykonując prace remontowe zbiorników, w których atmosfera może zawierać
toksyczne gazy, powinien założyć
a)

aparat tlenowy i wchodzić do zbiornika tylko w obecności drugiego pracownika.

b)

maskę przeciwgazową i okulary ochronne.

c)

maskę przeciwgazową i odzież ochronną.

d)

aparat tlenowy i odzież ochronną.

10.

Do gaszenia palącego się sodu należy zastosować gaśnicę oznaczoną literą
a)

A.

b)

B.

c)

C.

d)

D.

11.

Pierwszą czynnością, w przypadku porażenia prądem, jest
a)

odciągniecie poszkodowanego od miejsca zdarzenia.

b)

przerwanie obwodu elektrycznego.

c)

wezwanie pogotowia ratunkowego.

d)

rozpoczęcie resuscytacji.

12.

W przypadku otwartego złamania kończyny dolnej, z równoczesnym krwawieniem,
należy
a)

założyć sterylny opatrunek, zabandażować, unieruchomić złamaną kość.

b)

polewać strumieniem czystej wody do przybycia pomocy lekarskiej.

c)

przewieźć do szpitala w istniejącym położeniu.

d)

dokonać zatrzymania krwawienia.

13.

Oznak krążenia u poszkodowanego szukamy na tętnicy
a)

promieniowej przebiegającej po wewnętrznej stronie nadgarstka.

b)

szyjnej tylko i wyłącznie kciukiem i palcem wskazującym.

c)

szyjnej dwoma palcami.

d)

udowej.

14.

Alarmowy telefon pogotowia ratunkowego to
a)

969.

b)

919.

c)

999.

d)

998.

15.

W przypadku połknięcia kwasu siarkowego (VI) należy natychmiast
a)

podać do picia duże ilości wody, ale nie powodować wymiotów.

b)

spowodować wymioty, ewentualnie wykonać płukanie żołądka.

c)

podać do picia duże ilości kwasu cytrynowego.

d)

podać do picia mleko i spowodować wymioty.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

26

16.

Krwawiące rany najlepiej opatrzyć
a)

watą, gdyż dobrze wchłania krew.

b)

opaską uciskową.

c)

jałową gazą.

d)

plastrem.

17.

Przytomną ofiarę wypadku, z podejrzeniem urazu kręgosłupa piersiowego, należy ułożyć
a)

płasko na wznak z nogami podniesionymi do góry,

b)

płasko na wznak, na twardym podłożu,

c)

na brzuchu,

d)

na boku.

18.

Pierwsza pomoc, w przypadku ostrych zatruć nie polega na
a)

eliminacji substancji z organizmu.

b)

przerwaniu narażenia toksyczną substancją.

c)

utrzymaniu lub przywróceniu czynności życiowych.

d)

zastosowaniu właściwej odtrutki w formie iniekcji.

19.

Wchłanianie toksycznych pyłów w największym stopniu zachodzi przez
a)

skórę.

b)

układ pokarmowy.

c)

drogi oddechowe.

d)

tkankę tłuszczową.

20.

Ból, zaczerwienienie i pęcherze surowicze na skórze są charakterystyczne dla oparzenia
a)

III stopnia.

b)

I stopnia.

c)

II stopnia.

d)

chemicznego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

27

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko: ...........................................................................................................................

Stosowanie

przepisów

bezpieczeństwa

i higieny

pracy,

ochrony

przeciwpożarowej i ochrony środowiska

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1

a

b

c

d

2

a

b

c

d

3

a

b

c

d

4

a

b

c

d

5

a

b

c

d

6

a

b

c

d

7

a

b

c

d

8

a

b

c

d

9

a

b

c

d

10

a

b

c

d

11

a

b

c

d

12

a

b

c

d

13

a

b

c

d

14

a

b

c

d

15

a

b

c

d

16

a

b

c

d

17

a

b

c

d

18

a

b

c

d

19

a

b

c

d

20

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

28

TEST 1

Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Stosowanie przepisów
bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony
środowiska”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−−−−

zadania 1, 3, 4, 7, 8, 9, 10, 12, 14, 15, 16, 17, 19, 20 są poziomu podstawowego,

−−−−

zadania 2, 5, 6, 11, 13, 18 są poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzymuje następujące
oceny szkolne:

−−−−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 9 zadań z poziomu podstawowego,

−−−−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,

−−−−

dobry – za rozwiązanie 16 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,

−−−−

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 5 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. d, 2. a, 3. d, 4. d, 5. a 6. c, 7. a, 8. a, 9. a, 10. a, 11. a,
12. b, 13. a, 14. a, 15.c, 16. a, 17. d, 18. a, 19. b, 20. b.

Plan testu

Nr

zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1

Określić hierarchię norm regulujących zapewnienie
bezpiecznych i higienicznych warunków pracy

B

P

d

2

Określić, zastosowanie ergonomii

C

PP

a

3

Określić obowiązki kierującego pracownikami
w zakresie bhp

B

P

d

4

Określić formy działań organizacyjnych w zakresie
bhp

B

P

d

5

Scharakteryzować pojęcie dawki

C

PP

a

6

Sklasyfikować czynniki środowiska pracy

C

PP

c

7

Dobrać środki ochrony indywidualnej

C

P

a

8

Dobrać optymalne środki ochrony przed pyłami

C

P

a

9

Określić zastosowanie hydronetki

B

P

a

10 Wskazać zastosowanie barw w tablicach i znakach

bezpieczeństwa

A

P

a

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

29

11 Zaproponować sposób ekologicznego postępowania

z zużytym opakowaniem

C

PP

a

12 Dobrać procedurę udzielania pomocy w przypadku

wstrząsu

A

P

b

13 Dobrać procedurę udzielania pomocy w przypadku

utraty przytomności i podejrzenia urazu kręgosłupa

C

PP

a

14 Dobrać środki ochrony osobistej do stosowania

w trakcie wykonywania czynności ratowniczych

A

P

a

15 Wybrać procedurę udzielania pomocy w przypadku

oparzenia

A

P

c

16 Zastosować podstawowe czynności w zakresie

identyfikacji czynności życiowej poszkodowanego

B

P

a

17 Zastosować informację dotyczącą wzywania

pomocy kwalifikowanej – straży pożarnej

A

P

d

18 Wyróżnić elementy „łańcucha ratowniczego”

C

PP

a

19 Wykonać podstawowe zabiegi resuscytacyjne –

uciskanie klatki piersiowej

A

P

b

20 Wybrać procedurę udzielania pomocy w przypadku

oparzenia chemikaliami

A

P

b

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

30

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1.

Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej
jednotygodniowym.

2.

Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.

3.

Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań zawartych w zestawie oraz z zasadami punktowania.

4.

Przygotuj odpowiednią liczbę testów.

5.

Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.

6.

Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.

7.

Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.

8.

Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.

9.

Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie
zakończenia udzielania odpowiedzi.

Instrukcja dla ucznia

1.

Przeczytaj uważnie instrukcję.

2.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

3.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

4.

Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi.
Tylko jedna jest prawidłowa.

5.

Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce
znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6.

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.

7.

Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie
na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8.

Na rozwiązanie testu masz 45 minut.

Materiały dla ucznia:

−−−−

instrukcja,

−−−−

zestaw zadań testowych,

−−−−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

31

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1.

Najwyższą moc prawną w zakresie bhp ma
a)

Kodeks pracy.

b)

regulamin pracy.

c)

zbiór zasady bhp.

d)

rozporządzenie ministra Pracy i Polityki Socjalnej.

2.

Zadaniem ergonomii jest dostosowanie
a)

ś

rodowiska technicznego do fizycznych i psychicznych możliwości człowieka.

b)

ś

rodków pracy do wymaga bezpieczeństwa i higieny pracy.

c)

organizacji pracy do wymagań technologii.

d)

człowieka do warunków pracy.

3.

Do obowiązków osoby kierującej pracownikami należy
a)

kierowanie pracowników na szkolenie bhp na ich koszt.

b)

formułowanie zaleceń dla społecznego inspektora pracy.

c)

określenie warunków pracy młodocianego pracownika.

d)

dbałość o sprawność środków ochrony indywidualnej.

4.

Metoda organizacyjna ograniczenia narażenia zawodowego to
a)

instalacja nawiewnych systemów wentylacyjnych.

b)

automatyzacja niebezpiecznych procesów.

c)

izolowanie stanowisk pracy.

d)

skrócenie czasu narażenia.

5.

Dawka jest to
a)

ilość substancji chemicznej wchłonięta do organizmu, warunkująca brak lub
wystąpienie określonych skutków biologicznych.

b)

ilość substancji chemicznej podana do organizmu określoną drogą.

c)

stężenie substancji w powietrzu.

d)

ilość substancji w roztworze.

6.

Do czynników fizycznych nie zalicza się
a)

hałasu.

b)

pyłów przemysłowych.

c)

substancji rakotwórczych.

d)

promieniowania laserowego.

7.

Ś

rodki ochrony indywidualnej przed hałasem to

a)

nauszniki przeciwhałasowe.

b)

obudowy dźwiękochłonne.

c)

ekrany.

d)

hełmy.

8.

W celu ograniczenia narażenia pracowników na działanie pyłów, w pierwszej kolejności
należy zastosować
a)

środki ochrony zbiorowej.

b)

odzież przeciwpyłową.

c)

maski przeciwpyłowe.

d)

okulary ochronne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

32

9.

Hydronetka wodna służy do gaszenia pożarów
a)

papierów, drewna, szmat, słomy.

b)

instalacji elektrycznej pod napięciem.

c)

niezidentyfikowanych substancji chemicznych.

d)

benzyny i innych płynów łatwopalnych lżejszych od wody.

10.

Znaki bezpieczeństwa o charakterze informacyjnych oznakowane są kolorem
a)

zielonym.

b)

niebieskim.

c)

czerwonym.

d)

ż

ółtym.

11.

W karcie charakterystyki toluenu zapisana jest uwaga: odpady traktować jako
niebezpieczne, oddać producentowi. Z zapisu tego wynika, że opakowania po toluenie
należy
a)

oddać producentowi.

b)

poddać recyklingowi.

c)

włożyć do pojemnika na odpady stałe.

d)

oddać producentowi, po wypłukaniu wodą bieżącą.

12.

Człowieka we wstrząsie należy ułożyć
a)

w pozycji z silnie odchyloną głową do tyłu.

b)

z uniesionymi nogami.

c)

z uniesiona głową.

d)

embrionalnej.

13.

W twojej obecności spadł człowiek z drabiny (wysokość ok. 6 m). W badaniu
stwierdzasz: nieprzytomny, oddech i tętno w normie, rozcięta skóra na potylicy.
Powiadomiłeś pogotowie, teraz należy:
a)

utrzymując drożność dróg oddechowych kontrolować oddech i tętno,

b)

ułożyć ratowanego w pozycji bocznej ustalonej,

c)

szybko doprowadzić go do pozycji pionowej,

d)

unieść poszkodowanemu nogi do góry.

14.

Rękawice ochronne należy założyć
a)

zawsze przed podjęciem pierwszej czynności na miejscu zdarzenia.

b)

tylko przy porażeniu prądem elektrycznym.

c)

tylko przy zranieniach i krwotokach.

d)

tylko przy wypadku drogowym.

15.

Przy oparzeniu gorącą wodą miejsce poparzone należy
a)

przykryć jałowym opatrunkiem.

b)

posmarować kremem ochronnym.

c)

polewać zimną wodą.

d)

posmarować tłuszczem.

16.

W celu stwierdzenia, czy poszkodowany oddycha, należy
a)

przybliżyć policzek do jego ust i obserwować wychylenia klatki piersiowej.

b)

sprawdzić osiadanie pary wodnej na lusterku.

c)

sprawdzić reakcję źrenic na światło.

d)

sprawdzić tętno na tętnicy szyjnej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

33

17.

Alarmowy telefon straży pożarnej to
a)

969.

b)

989.

c)

999.

d)

998.

18.

Kolejne kroki postępowania z nieprzytomnym poszkodowanym podczas prowadzenia
podstawowych zabiegów resuscytacyjnych to
a)

ocena bezpieczeństwa, ocena przytomności, wołanie pomocy, ocena oddechu.

b)

ocena bezpieczeństwa, wezwanie pomocy, ocena przytomności i oddechu.

c)

ocena bezpieczeństwa, ocena przytomności i oddechu, wezwanie pomocy.

d)

ocena przytomności, wezwanie pomocy, ocena oddechu.

19.

Do uciskania klatki piersiowej ręce należy ułożyć
a)

na lewo od środka mostka nad sercem.

b)

na środku klatki piersiowej.

c)

na dolnym końcu mostka.

d)

na środku mostka.

20.

Pierwsza pomoc w przypadku oparzeń żrącymi zasadami polega na
a)

przykryciu rany czystym opatrunkiem i ścisłym zabandażowaniu.

b)

znalezieniu najbliższego ujęcia wody i zmyciu żrącej substancji.

c)

neutralizacji zasady wodorowęglanem sodu.

d)

neutralizacji zasady kwasem octowym.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

34

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ............................................................................................................................

Stosowanie

przepisów

bezpieczeństwa

i

higieny

pracy,

ochrony

przeciwpożarowej i ochrony środowiska

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1

a

b

c

d

2

a

b

c

d

3

a

b

c

d

4

a

b

c

d

5

a

b

c

d

6

a

b

c

d

7

a

b

c

d

8

a

b

c

d

9

a

b

c

d

10

a

b

c

d

11

a

b

c

d

12

a

b

c

d

13

a

b

c

d

14

a

b

c

d

15

a

b

c

d

16

a

b

c

d

17

a

b

c

d

18

a

b

c

d

19

a

b

c

d

20

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

35

7. LITERATURA

1.

Buchfelder A., Buchfelder M.: Podręcznik pierwszej pomocy. PZWL, Warszawa 1999

2.

Mac S., Leowski J.: Bezpieczeństwo i higiena pracy. WSiP, Warszawa 1999

3.

Kodeks Pracy

4.

Rączkowski B.: Bhp w praktyce. ODDK, Gdańsk 2002

5.

Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. „Prawo ochrony środowiska”, Dz. U. 2001.62.627

6.

Wytyczne 2005 Resuscytacji Krążeniowo Oddechowej, Polska Rada Resuscytacji,
http://www.prc.krakow.pl/wyty/wyt2005.html

7.

http://www.ciop.pl/612.html

8.

http://ergonomia.ioz.pwr.wroc.pl/

9.

Czasopisma:

–

Atest