SFERA ROZWOJU

3 LATA

4 LATA

5 LAT

6 LAT

MOTORYKA DUŻA

 wskakuje obunóż na stopień
 przeskakuje z rozbiegu przez przeszkodę
 przebiega 25 m bez upadku
 stoi kilka minut z zamkniętymi oczami
 schodzi po schodach, trzymając się

poręczy

 potrafi przejść trzy metry na palcach
 stoi chwilę na 1 nodze
 omija przeszkody, nawet gdy biegnie
 bez problemu korzysta z urządzeń na

placu zabaw

 kopie i rzuca piłkę
 uczy się jeździć na 3 kołowym rowerku

 bez pomocy schodzi ze schodów (stawiając

nóżki na przemian)

 wspina się na drabinki
 przeskakuje obunóż przez poduszkę
 idzie po linii (3 m)
 przynosi wodę w kubku, nie rozlewając jej (3

m)

 odbija przez chwilę balonik w taki sposób, by

nie spadł na podłogę

 sprawnie jeździ na 3-kołowym rowerku
 skacze z tapczanu
 podskakuje obunóż
 podskakuje 1 raz na jednej nodze i stoi na niej

2 sekundy

 chodzi, poruszając rękoma: lewa noga, prawa

ręka i odwrotnie

 skacze z miejsca na odległość pół metra
 skacze w prawo i lewo wzdłuż linii (5 razy)
 przebiega 30 m w 15 sekund
 wstaje i siada, trzymając nad głową piłkę
 na jednej nodze podskakuje

2 razy, a stoi na niej 5 sekund

 jeździ na 4 kołowym rowerze, czasem już na

2 kołowym

 skacze na skakance
 próbuje wykonywać skomplikowane

ćwiczenia gimnastyczne, np. stawać na
głowie

 skacze na jednej lub drugiej nodze

naprzemienni.

 zeskakuje z wysokości 10 cm
 przebiega 30 m w 10 sekund
 idzie po narysowanej linii prostej o

długości 1 m

 rzuca piłkę na odległość 4 m
 łapie piłkę rzuconą z odległości 1,5 m
 stoi 10 sekund na 1 nodze
 podskakuje obunóż 10 razy
 sprawnie biega, skacze, wspina się
 jeździ na 2 kołowym rowerze
 lubi zabawy ruchowe, ale może się szybko

męczyć

 może jeździć na łyżwach, nartach,

rolkach,

 ma czasem problemy z koordynacją

ruchową, potyka się, upada

MOTORYKA MAŁA

 rysuje okrągłe formy: koła, słoneczka
 przelewa wodę z kubka do kubka nie

rozlewając jej

 składa kartkę na pół
 nawleka duże koraliki na sznurek
 układa proste puzzle
 próbuje bawić się nożyczkami
 rysuje kwadrat po demonstracji

 prawidłowo trzyma ołówek
 rysuje kwadraty, domki
 buduje wieżę z 8 klocków
 rozwija cukierek z papierka
 otwiera pudełko po zapałkach
 sam odpina i zapina guziki
 przecina 1,5-cm pasek papieru
 łączy punkty linią prostą
 lepi kulkę lub węża z plasteliny
 odkręca słoik
 otwiera drzwi
 zapina i odpina guziki

 rysuje krzyż
 umie wycinać nożyczkami po zaznaczonej

linii

 koloruje obrazki nie wychodząc za linię
 potrafi posmarować chleb masłem
 układa literkę „Z” z zapałek
 nawleka nitkę na igłę z dużym uchem
 wrzuca 10 koralików do buteleczki

 zwija w rulon 2-metrową wstążkę
 dobrze rysuje i maluje
 może mieć trudności z pisaniem,
 rysuje koło, kwadrat, prostokąt, romb.
 rysuje człowieka
 wiąże sznurowadła

ROZWÓJ POZNAWCZY

 wypowiada krótkie zdania i prowadzi

krótką rozmowę

 czasem się zacina, jąka lub powtarza

słowa (zwłaszcza w emocjonujących
chwilach)

 większość tego, co mówi jest zrozumiała
 powtarza proste wierszyki i piosenki
 wie jak się nazywa i ile ma lat
 chętnie słucha bajek i coraz lepiej

zapamiętuje ich szczegóły

 zna podstawowe kolory
 liczy do 3
 dokonuje prostych wyborów w oparciu o

przewidywane konsekwencje

 rozwiązuje proste problemy
 świat rzeczywisty miesza mu się jeszcze z

wyobrażonym, czego nie należy mylić z
kłamstwem

 ma bogatą wyobraźnię, może tworzyć, np.

niewidocznych przyjaciół

 rozróżnia, że coś jest takie same lub inne
 zna imię swojego przyjaciela
 rozróżnia pojęcie teraźniejszości i

przyszłości

 potrafi grupować przedmioty wg barwy,

kształtu oraz obu tych cech

myślenie ma charakter konkretno –
wyobrażeniowy, jest subiektywne i

impulsywne, zależy od bodźców
emocjonalnych, a sądy dziecka są pochopne,

naiwne i często błędne

 nie ma jeszcze wykształconej zdolności

rozumowania przyczynowo-skutkowego

 fantazjuje, nadal nie potrafi oddzielić

rzeczywistości od imaginacji

 rozróżnia, gdzie jest: przód, tył, na górze, pod

spodem

 liczy do 4
 może pisać pierwsze litery i np. swoje imię
 zaczyna rozumieć następstwo czasów: wie, że

kiedy wstanie jest śniadanie, potem II
śniadanie, obiad, itp.

 pyta, co oznaczają różne słowa i zadaje

mnóstwo pytań

 chętnie słucha długich historii
 rozumie niektóre przeciwieństwa, np.

mały/duży

 zna ok. 8 kolorów
 potrafi się bawić w jedna zabawę 10 -15 min.
 zna różne piosenki i wierszyki, czasem sam

układa piosenki

 pamięta dużo imion, nazw

 rozróżnia prawą i lewą stronę
 pisze kilka liter
 rysuje postać człowieka
 zaczyna się kształtować uwaga dowolna:

potrafią uważnie słuchać nauczycielki,

spokojnie zachowuje się na przedstawieniu,
nawet gdy zna jego treść i nie jest specjalnie

zainteresowany

 powstają zalążki myślenia abstrakcyjnego,

słowno − pojęciowego oderwanego od

działania i opartego na wewnętrznych
procesach umysłowych

 interesuje się światem zewnętrznym, nadal

zadaje dużo pytań

 samodzielnie wymyśla zabawy
 bawi się w zabawy tematyczne, np. w sklep,

wyścigi samochodowe, teatr

 w zabawie używa przedmiotów w sposób

symboliczny

 przyswaja elementarne pojęcia liczby,

kształtu, wielkości, kierunku, odległości i

stosunków czasowych

 coraz lepiej orientuje się w czasie i

przestrzeni

 pojęcia i ocena czasu są jeszcze chwiejne:

myli nazwy mające względne znaczenie
(dziś, jutro, wczoraj)

 pojęcia godziny i miesiąca mogą być

niejasne

 dobrze zapamiętuje wierszyki, piosenki
 używa ok. 4 tysiące słów
 rozpoznaje i zapamiętuje dźwięki
 rozróżnia prawą i lewą stronę
 podejmuje samodzielnie decyzje
 rozumie, ze rzecz widziana z daleka

wydaje się mniejsza niż jest w

rzeczywistości

 rozumie różnicę pomiędzy czymś

przypadkowym a zamierzonym

 potrafi się skupić na ok.

15 min.

 nie ma rozdzielności uwagi
 bawi się w zabawy z podziałem na role
 interesuje się przyrodą i jej zjawiskami
 swobodnie prowadzi rozmowy
 próbuje uzasadniać swoje decyzje

ROZWÓJ SPOŁECZNO -

EMOCJONALNY

 3-latek jest przeważnie pogodny i

zrównoważony

 Potrafi bawić się cierpliwie
 bawi się z innymi dziećmi, dzieli się,

zawiera przyjaźnie, jest nastawiony na

współpracę

 słucha i wykonuje polecenia
 lubi słuchać historii na swój temat,
 do dorosłych odnosi się przyjaźnie
 okazuje miłość bliskim
 upewnia się, czy jest kochany przez

rodziców

 lubi zabawy w dom, rodzinę
 rozróżnia płcie, interesuje się różnicami

 już u 3,5 latka obserwuje się zachwianie

równowagi: gorzej sypia, jest lękliwy i
niespokojny

 w stosunku do dorosłych nadmiernie

wymagający, żąda wyłączności uczuć

 źle znosi rozłąkę z rodzicami

 trudno mu się dzielić, ustępować

 intensywnie przeżywa zazdrość – stan ten

 zachowanie 5-latka staje się bardziej

stonowane

 stosunki z dorosłymi układają się znacznie

lepiej

 ogólne przystosowanie społeczne jest dobre
 łatwiej dzieli się z innymi i godzi się z

potrzebami innych osób

 okazuje przyjacielskość i wspaniałomyślność
 potrafi dość dobrze panować nad emocjami,

jest bardziej

zrównoważony

 z determinacją dąży do tego, aby być

najlepszym, zależy mu na uznaniu

dorosłych, chce być pomocny w domu

 pojawia się kolejny okres braku

równowagi

 często jest podniecony i agresywny
 bywa okrutny wobec zwierząt i innych

dzieci

 bywa ekspansywny i wybuchowy
 chce być najlepszy, najszybszy,

najsilniejszy, najmądrzejszy

 w dobrym nastroju jest entuzjastyczny i

pomocny

 czasem oszukuje
 jest bardzo czuły na krytykę
 ma problem z przyznaniem się do winy
 może mieć kłopot z współdziałaniem z

płciowymi

 czasami adoruje jednego z rodziców –

zwykle płci przeciwnej

 boi się ciemności, samotności
 potrafi opowiedzieć o problemie

może trwać aż do 5 roku życia

 może być lękliwy i niespokojny

 bywa agresywny, buntowniczy, hałaśliwy

 opanowanie mowy pozwala na zróżnicowanie

reakcji agresywnych - kłótnie, przezwiska,

groźby

 obserwuje się też przejawy agresji fizycznej

 te negatywnie stany emocjonalne przeplatają

się z wybuchami czułości i zazdrości

 mogą pojawić się objawy napięcia w postaci

jąkania się, obgryzania paznokci, lęków
nocnych, moczenia się, nadmiernej

płaczliwości itp.

 z wytrwałością ćwiczy

nowe umiejętności

 demonstruje pewność siebie, bywa

zarozumiałe, lubi się

popisywać

 chętnie bawi się z dziećmi, bywa nieśmiały
 zaczyna się wstydzić „nie patrzcie, kiedy się

rozbieram”

 pokazuje uczucia
 stara się zrealizować cel, który sobie

postawił, np. zbudowanie wieży z klocków

 zadaje pytania na temat śmierci
 dba o swoich przyjaciół
 czasem krytykuje lub zawstydza inne dzieci
 rozumie dowcipy, lubi zabawiać dorosłych
 w wieku 5,5 lat mogą się już pojawić

symptomy kolejnego kryzysu,

charakterystyczne dla 6-latków

rówieśnikami ze względu na potrzebę
rywalizacji i zwyciężania

 przyjaźni się głownie z osobami tej samej

płci

 ma najlepszego przyjaciela
 ma trudność z zauważaniem potrzeb

innych

 boi się samotności, ciemności, duchów,

burzy, ognia, itp.

 kryzys ten mija u 7-latka, u którego

wyraźnie zmniejsza się impulsywność

uczuciowa, wzrasta zaś ocena
intelektualna sytuacji i

SAMODZIELNOŚĆ

 śpi we własnym łóżku
 sam je kanapki
 używa widelca i łyżki
 nalewa sobie napój z butelki lub dzbanka i

pije z kubka

 myje i wyciera ręce
 myje zęby
 korzysta z toalety, może potrzebować

pomocy przy podcieraniu

 ubiera się i rozbiera, choć wciąż

potrzebuje pomocy przy guzikach i
zamkach błyskawicznych

 samodzielnie korzysta z toalety
 w czasie jedzenia korzysta z widelca i noża (do

przysuwania potraw, smarowania pieczywa a
nie krojenia)

 ubiera się i rozbiera przy niewielkiej pomocy z

zewnątrz

 potrafi się samodzielnie umyć, ubrać, zjeść i

skorzystać z toalety

 używa sztućców, kroi nożem
 wiąże buty

 w pełni opanował czynności

samoobsługowe

 sprząta swój pokój – układa rzeczy w

szafkach

Dziecko dojrzałe do nauki szkolnej potrafi:



powiedzieć jakie ma imię i nazwisko, ile ma lat, gdzie mieszka, opowiedzieć o pracy rodziców



narysować rysunek postaci ludzkiej: postać jest kompletna, części ciała są proporcjonalne do całości i właściwie rozmieszczone



obchodzić się z przyborami do rysowania, malowania, pisania; nie wychodzić poza linie kolorując obrazek; nazwać to co narysowało



ciąć nożyczkami w linii prostej i krzywej; lepić z plasteliny,



dobrać w pary przedmioty lub obrazki, klasyfikować je wg określonej zasady, np. owoce, pojazdy, zwierzęta



łączyć zbiory wg określonej cechy, np. wielkość, kolor



wskazać drobne różnice w pozornie takich samych obrazkach



rozpoznać różne dźwięki z otoczenia, np. głosy zwierząt



liczyć kolejno do 10, po przeliczeniu liczmanów powiedzieć, ile ich jest



dokonywać dodawania i odejmowania na konkretach w zakresie 10



prawidłowo wymawiać wszystkie głoski



nazwać głoskę na początku i na końcu wyrazu, różnicować wyrazy o podobnym brzmieniu, np. kran – tran, góra – kura, bada – pada



podzielić zdanie na wyrazy, wyrazy na sylaby



opowiedzieć treść obrazka posługując się mową zdaniową



rozwiązać proste zagadki



czytać niedługie teksty ze zrozumieniem



uważnie słuchać przez dłuższą chwilę opowiadania, bajki, muzyki



wykonać proste ćwiczenia gimnastyczne; uczestniczyć w grupowych zabawach ruchowych



wskazać lewą i prawą stronę swego ciała i osoby stojącej na wprost



doprowadzić do końca rozpoczętą zabawę, pracę, w trudniejszych sytuacjach zwrócić się o pomoc do osoby dorosłej



zgodnie bawić się z rówieśnikami – współdziałać, czekać na swoją kolej



działać sprawnie; umieć podporządkować się słownym poleceniom



wykonać podstawowe czynności samoobsługowe: samodzielnie zjeść, ubrać się, umyć, zawiązać sznurowadła, zapiąć guziki, zamki



ma dobre tempo pracy



ma dobrą koncentrację uwagi



jest zainteresowane pracą i jej efektami



jest odporne na drobne niepowodzenia



jest wytrwałe przy dłuższym wysiłku



potrafi nawiązywać kontakty z rówieśnikami i dorosłymi, jest wrażliwe na opinię nauczycieli i innych osób dorosłych

Należy pamiętać, że przedstawione normy rozwojowe są przybliżonym schematem wg którego rozwija się przeciętne dziecko. Możliwe są różnice między poszczególnymi dziećmi, związane z indywidualnymi cechami

układu nerwowego i kształtującej się osobowości. Jednak zbyt duże odchylenia od podanych norm powinny zwrócić uwagę i skłonić do konsultacji ze specjalistą: pedagogiem, psychologiem lub neurologiem.

Opracowała Mariola Kijak – Tempska na podstawie :

1.

„PSYCHOLOGIA DZIECKA” , Vasta R.,Haith M.M, Miller S.A

2.

„ROZWÓJ DZIECKA”, E.B Hurlock

3.

„PSYCHOLOGIA DZIECKA” H.R. Schaffer

4.

Materiały własne