SFERA ROZWOJU

3 LATA

4 LATA

5 LAT

6 LAT

MOTORYKA DUŻA

 wskakuje obunóż na stopień

 przeskakuje z rozbiegu przez

przeszkodę

 przebiega 25 m bez upadku

 stoi kilka minut z zamkniętymi

oczami

 schodzi po schodach, trzymając

się poręczy

 potrafi przejść trzy metry na

palcach

 stoi chwilę na 1 nodze

 omija przeszkody, nawet gdy

biegnie

 bez problemu korzysta z urządzeń

na placu zabaw

 kopie i rzuca piłkę

 uczy się jeździć na 3 kołowym

rowerku

 bez pomocy schodzi ze schodów

(stawiając nóżki na przemian)

 wspina się na drabinki

 przeskakuje obunóż przez poduszkę

 idzie po linii (3 m)

 przynosi wodę w kubku, nie

rozlewając jej (3 m)

 odbija przez chwilę balonik w taki

sposób, by nie spadł na podłogę

 sprawnie jeździ na 3-kołowym

rowerku

 skacze z tapczanu

 podskakuje obunóż

 podskakuje 1 raz na jednej nodze i

stoi na niej 2 sekundy

 chodzi, poruszając rękoma: lewa noga,

prawa ręka i odwrotnie

 skacze z miejsca na odległość pół

metra

 skacze w prawo i lewo wzdłuż linii

(5 razy)

 przebiega 30 m w 15 sekund

 wstaje i siada, trzymając nad głową

piłkę

 na jednej nodze podskakuje

2 razy, a stoi na niej 5 sekund

 jeździ na 4 kołowym rowerze,

czasem już na 2 kołowym

 skacze na skakance

 próbuje wykonywać skomplikowane

ćwiczenia gimnastyczne, np. stawać

na głowie

 skacze na jednej lub drugiej nodze

naprzemienni.

 zeskakuje z wysokości 10 cm

 przebiega 30 m w 10 sekund

 idzie po narysowanej linii prostej o

długości 1 m

 rzuca piłkę na odległość 4 m

 łapie piłkę rzuconą z odległości 1,5

m

 stoi 10 sekund na 1 nodze

 podskakuje obunóż 10 razy

 sprawnie biega, skacze, wspina się

 jeździ na 2 kołowym rowerze

 lubi zabawy ruchowe, ale może się

szybko męczyć

 może jeździć na łyżwach, nartach,

rolkach,

 ma czasem problemy z

koordynacją ruchową, potyka się,

upada

MOTORYKA MAŁA

 rysuje okrągłe formy: koła,

słoneczka

 przelewa wodę z kubka do kubka

nie rozlewając jej

 składa kartkę na pół

 nawleka duże koraliki na sznurek

 układa proste puzzle

 próbuje bawić się nożyczkami

 rysuje kwadrat po demonstracji

 prawidłowo trzyma ołówek

 rysuje kwadraty, domki

 buduje wieżę z 8 klocków

 rozwija cukierek z papierka

 otwiera pudełko po zapałkach

 sam odpina i zapina guziki

 przecina 1,5-cm pasek papieru

 łączy punkty linią prostą

 lepi kulkę lub węża z plasteliny

 odkręca słoik

 otwiera drzwi

 zapina i odpina guziki

 rysuje krzyż

 umie wycinać nożyczkami po

zaznaczonej linii

 koloruje obrazki nie wychodząc za

linię

 potrafi posmarować chleb masłem

 układa literkę „Z” z zapałek

 nawleka nitkę na igłę z dużym

uchem

 wrzuca 10 koralików do buteleczki

 zwija w rulon 2-metrową wstążkę

 dobrze rysuje i maluje

 może mieć trudności z pisaniem,

 rysuje koło, kwadrat, prostokąt,

romb.

 rysuje człowieka

 wiąże sznurowadła

ROZWÓJ POZNAWCZY

 wypowiada krótkie zdania i

prowadzi krótką rozmowę

 czasem się zacina, jąka lub

powtarza słowa (zwłaszcza w

emocjonujących chwilach)

 większość tego, co mówi jest

zrozumiała

 powtarza proste wierszyki i

piosenki

 wie jak się nazywa i ile ma lat

 chętnie słucha bajek i coraz lepiej

zapamiętuje ich szczegóły

 zna podstawowe kolory

 liczy do 3

 dokonuje prostych wyborów w

oparciu o przewidywane

konsekwencje

 rozwiązuje proste problemy

 świat rzeczywisty miesza mu się

jeszcze z wyobrażonym, czego nie

należy mylić z kłamstwem

 ma bogatą wyobraźnię, może

tworzyć, np. niewidocznych

przyjaciół

 rozróżnia, że coś jest takie same

lub inne

 zna imię swojego przyjaciela

 rozróżnia pojęcie teraźniejszości i

przyszłości

 potrafi grupować przedmioty wg

barwy, kształtu oraz obu tych cech

myślenie ma charakter konkretno –

wyobrażeniowy, jest subiektywne i

impulsywne, zależy od bodźców

emocjonalnych, a sądy dziecka są

pochopne, naiwne i często błędne

 nie ma jeszcze wykształconej

zdolności rozumowania przyczynowo-

skutkowego

 fantazjuje, nadal nie potrafi oddzielić

rzeczywistości od imaginacji

 rozróżnia, gdzie jest: przód, tył, na

górze, pod spodem

 liczy do 4

 może pisać pierwsze litery i np. swoje

imię

 zaczyna rozumieć następstwo czasów:

wie, że kiedy wstanie jest śniadanie,

potem II śniadanie, obiad, itp.

 pyta, co oznaczają różne słowa i

zadaje mnóstwo pytań

 chętnie słucha długich historii

 rozumie niektóre przeciwieństwa, np.

mały/duży

 zna ok. 8 kolorów

 potrafi się bawić w jedna zabawę 10 -

15 min.

 zna różne piosenki i wierszyki, czasem

sam układa piosenki

 pamięta dużo imion, nazw

 rozróżnia prawą i lewą stronę

 pisze kilka liter

 rysuje postać człowieka

 zaczyna się kształtować uwaga

dowolna: potrafią uważnie słuchać

nauczycielki, spokojnie zachowuje

się na przedstawieniu, nawet gdy

zna jego treść i nie jest specjalnie

zainteresowany

 powstają zalążki myślenia

abstrakcyjnego, słowno −

pojęciowego oderwanego od

działania i opartego na

wewnętrznych procesach

umysłowych

 interesuje się światem zewnętrznym,

nadal zadaje dużo pytań

 samodzielnie wymyśla zabawy

 bawi się w zabawy tematyczne, np. w

sklep, wyścigi samochodowe, teatr

 w zabawie używa przedmiotów w

sposób symboliczny

 przyswaja elementarne pojęcia

liczby, kształtu, wielkości,

kierunku, odległości i stosunków

czasowych

 coraz lepiej orientuje się w czasie i

przestrzeni

 pojęcia i ocena czasu są jeszcze

chwiejne: myli nazwy mające

względne znaczenie (dziś, jutro,

wczoraj)

 pojęcia godziny i miesiąca mogą

być niejasne

 dobrze zapamiętuje wierszyki,

piosenki

 używa ok. 4 tysiące słów

 rozpoznaje i zapamiętuje dźwięki

 rozróżnia prawą i lewą stronę

 podejmuje samodzielnie decyzje

 rozumie, ze rzecz widziana z

daleka wydaje się mniejsza niż jest

w rzeczywistości

 rozumie różnicę pomiędzy czymś

przypadkowym a zamierzonym

 potrafi się skupić na ok.

15 min.

 nie ma rozdzielności uwagi

 bawi się w zabawy z podziałem na

role

 interesuje się przyrodą i jej

zjawiskami

 swobodnie prowadzi rozmowy

 próbuje uzasadniać swoje decyzje

ROZWÓJ SPOŁECZNO

- EMOCJONALNY

 3-latek jest przeważnie pogodny i

zrównoważony

 Potrafi bawić się cierpliwie

 bawi się z innymi dziećmi, dzieli

się, zawiera przyjaźnie, jest

nastawiony na współpracę

 słucha i wykonuje polecenia

 lubi słuchać historii na swój temat,

 do dorosłych odnosi się przyjaźnie

 okazuje miłość bliskim

 upewnia się, czy jest kochany

przez rodziców

 lubi zabawy w dom, rodzinę

 rozróżnia płcie, interesuje się

różnicami płciowymi

 czasami adoruje jednego z

rodziców – zwykle płci przeciwnej

 boi się ciemności, samotności

 potrafi opowiedzieć o problemie

 już u 3,5 latka obserwuje się

zachwianie równowagi: gorzej sypia,

jest lękliwy i niespokojny

 w stosunku do dorosłych nadmiernie

wymagający, żąda wyłączności uczuć

 źle znosi rozłąkę z rodzicami

 trudno mu się dzielić, ustępować

 intensywnie przeżywa zazdrość – stan

ten może trwać aż do 5 roku życia

 może być lękliwy i niespokojny

 bywa agresywny, buntowniczy,

hałaśliwy

 opanowanie mowy pozwala na

zróżnicowanie reakcji agresywnych -

kłótnie, przezwiska, groźby

 obserwuje się też przejawy agresji

fizycznej

 te negatywnie stany emocjonalne

przeplatają się z wybuchami czułości i

zazdrości

 mogą pojawić się objawy napięcia w

postaci jąkania się, obgryzania

paznokci, lęków nocnych, moczenia

się, nadmiernej płaczliwości itp.

 zachowanie 5-latka staje się bardziej

stonowane

 stosunki z dorosłymi układają się

znacznie lepiej

 ogólne przystosowanie społeczne

jest dobre

 łatwiej dzieli się z innymi i godzi się

z potrzebami innych osób

 okazuje przyjacielskość i

wspaniałomyślność

 potrafi dość dobrze panować nad

emocjami, jest bardziej

zrównoważony

 z determinacją dąży do tego, aby być

najlepszym, zależy mu na uznaniu

dorosłych, chce być pomocny w

domu

 z wytrwałością ćwiczy

nowe umiejętności

 demonstruje pewność siebie, bywa

zarozumiałe, lubi się

popisywać

 chętnie bawi się z dziećmi, bywa

nieśmiały

 zaczyna się wstydzić „nie patrzcie,

kiedy się rozbieram”

 pokazuje uczucia

 stara się zrealizować cel, który sobie

postawił, np. zbudowanie wieży z

klocków

 zadaje pytania na temat śmierci

 dba o swoich przyjaciół

 czasem krytykuje lub zawstydza inne

dzieci

 rozumie dowcipy, lubi zabawiać

 pojawia się kolejny okres braku

równowagi

 często jest podniecony i agresywny

 bywa okrutny wobec zwierząt i

innych dzieci

 bywa ekspansywny i wybuchowy

 chce być najlepszy, najszybszy,

najsilniejszy, najmądrzejszy

 w dobrym nastroju jest

entuzjastyczny i pomocny

 czasem oszukuje

 jest bardzo czuły na krytykę

 ma problem z przyznaniem się do

winy

 może mieć kłopot z

współdziałaniem z rówieśnikami

ze względu na potrzebę rywalizacji

i zwyciężania

 przyjaźni się głownie z osobami tej

samej płci

 ma najlepszego przyjaciela

 ma trudność z zauważaniem

potrzeb innych

 boi się samotności, ciemności,

duchów, burzy, ognia, itp.

 kryzys ten mija u 7-latka, u

którego wyraźnie zmniejsza się

impulsywność uczuciowa, wzrasta

zaś ocena intelektualna sytuacji i

Dziecko dojrzałe do nauki szkolnej potrafi:



powiedzieć jakie ma imię i nazwisko, ile ma lat, gdzie mieszka, opowiedzieć o pracy rodziców



narysować rysunek postaci ludzkiej: postać jest kompletna, części ciała są proporcjonalne do całości i właściwie rozmieszczone



obchodzić się z przyborami do rysowania, malowania, pisania; nie wychodzić poza linie kolorując obrazek; nazwać to co narysowało



ciąć nożyczkami w linii prostej i krzywej; lepić z plasteliny,



dobrać w pary przedmioty lub obrazki, klasyfikować je wg określonej zasady, np. owoce, pojazdy, zwierzęta



łączyć zbiory wg określonej cechy, np. wielkość, kolor



wskazać drobne różnice w pozornie takich samych obrazkach



rozpoznać różne dźwięki z otoczenia, np. głosy zwierząt



liczyć kolejno do 10, po przeliczeniu liczmanów powiedzieć, ile ich jest



dokonywać dodawania i odejmowania na konkretach w zakresie 10



prawidłowo wymawiać wszystkie głoski



nazwać głoskę na początku i na końcu wyrazu, różnicować wyrazy o podobnym brzmieniu, np. kran – tran, góra – kura, bada – pada

dorosłych

 w wieku 5,5 lat mogą się już pojawić

symptomy kolejnego kryzysu,

charakterystyczne dla 6-latków

SAMODZIELNOŚĆ

 śpi we własnym łóżku

 sam je kanapki

 używa widelca i łyżki

 nalewa sobie napój z butelki lub

dzbanka i pije z kubka

 myje i wyciera ręce

 myje zęby

 korzysta z toalety, może

potrzebować pomocy przy

podcieraniu

 ubiera się i rozbiera, choć wciąż

potrzebuje pomocy przy guzikach

i zamkach błyskawicznych

 samodzielnie korzysta z toalety

 w czasie jedzenia korzysta z widelca i

noża (do przysuwania potraw,

smarowania pieczywa a nie krojenia)

 ubiera się i rozbiera przy niewielkiej

pomocy z zewnątrz

 potrafi się samodzielnie umyć,

ubrać, zjeść i skorzystać z toalety

 używa sztućców, kroi nożem

 wiąże buty

 w pełni opanował czynności

samoobsługowe

 sprząta swój pokój – układa rzeczy

w szafkach



podzielić zdanie na wyrazy, wyrazy na sylaby



opowiedzieć treść obrazka posługując się mową zdaniową



rozwiązać proste zagadki



czytać niedługie teksty ze zrozumieniem



uważnie słuchać przez dłuższą chwilę opowiadania, bajki, muzyki



wykonać proste ćwiczenia gimnastyczne; uczestniczyć w grupowych zabawach ruchowych



wskazać lewą i prawą stronę swego ciała i osoby stojącej na wprost



doprowadzić do końca rozpoczętą zabawę, pracę, w trudniejszych sytuacjach zwrócić się o pomoc do osoby dorosłej



zgodnie bawić się z rówieśnikami – współdziałać, czekać na swoją kolej



działać sprawnie; umieć podporządkować się słownym poleceniom



wykonać podstawowe czynności samoobsługowe: samodzielnie zjeść, ubrać się, umyć, zawiązać sznurowadła, zapiąć guziki, zamki



ma dobre tempo pracy



ma dobrą koncentrację uwagi



jest zainteresowane pracą i jej efektami



jest odporne na drobne niepowodzenia



jest wytrwałe przy dłuższym wysiłku



potrafi nawiązywać kontakty z rówieśnikami i dorosłymi, jest wrażliwe na opinię nauczycieli i innych osób dorosłych

Należy pamiętać, że przedstawione normy rozwojowe są przybliżonym schematem wg którego rozwija się przeciętne dziecko. Możliwe są różnice między poszczególnymi dziećmi,

związane z indywidualnymi cechami układu nerwowego i kształtującej się osobowości. Jednak zbyt duże odchylenia od podanych norm powinny zwrócić uwagę i skłonić do

konsultacji ze specjalistą: pedagogiem, psychologiem lub neurologiem.

Opracowała Mariola Kijak – Tempska na podstawie :

1.

„PSYCHOLOGIA DZIECKA” , Vasta R.,Haith M.M, Miller S.A

2.

„ROZWÓJ DZIECKA”, E.B Hurlock

3.

„PSYCHOLOGIA DZIECKA” H.R. Schaffer

4.

Materiały własne