Motywacja jako funkcja
zarządzania
Część V
Dr Andrzej Stańda
Motywacja jako funkcja zarządzania
" Istota motywacji
" Movere  uruchamiać, wprawiać w ruch
" Motywacja  proces, który określa wybór między różnymi
aktywnościami; teoria motywacji powinna objaśniać, dlaczego
człowiek preferuje określony wariant, tzn. jest motywowany do
tego, aby nim się kierować
" Motywacja to psychologiczny stan przyczyniający się do
stopnia, w jakim człowiek się w coś angażuje
" Motywowanie to proces kierowniczy polegający na wpływaniu
na zachowania ludzi, z uwzględnieniem wiedzy o tym, co
powoduje takie, a nie inne postępowanie człowieka
Szczegółowe cele motywacji
" Realizacja powierzonych zadań na poziomie
akceptowanym przez organizacje
" Skłanianie do dodatkowego wysiłku pozwalającego
przekraczać zadania pod względem ilości i jakości
" Poszanowanie tych wartości, które organizacja
uznaje za cenne, a które tworzą jej zasoby kulturowe
" Rozwój osobowy i zawodowy
" Podejmowanie trudniejszych i bardziej
odpowiedzialnych ról organizacyjnych
Schemat procesu motywacji
Schemat procesu motywacji
Poszukiwanie
Wybór zachowania
sposobów
pozwalającego
zaspokojenia
zaspokoić potrzeby
potrzeby
Potrzeba
Realizacja
(brak),
napięcie
Określenie
przyszłych potrzeb
i poszukiwanie
Ocena stopnia
sposobu ich
zaspokojenia potrzeby
zaspokojenia
Podstawowe modele motywacji
Podstawowe modele motywacji
Model tradycyjny
Stosować zachęty
płacowe
Model stosunków współdziałania
Uwzględniać społeczne
potrzeby pracowników
Model zasobów ludzkich
Zwiększanie zakresu
odpowiedzialności
Modele motywacji
Założenia
" Model tradycyjny
 Dla większości ludzi nauka i praca są z natury nieprzyjemne
 Mniej ważne jest to co się robi, od tego, ile za to się zarabia
 Niewielu ludzi chce i potrafi wykonać prace wymagającą
twórczości , samokierowania i samokontroli
" Model stosunków współdziałania
 Ludzie chcą czuć się użyteczni i ważni
 Ludzie pragnę przynależności i poczucia, że są
indywidualnymi jednostkami
 Te potrzeby maja większe znaczenia niż pieniądze w motywacji
" Model zasobów ludzkich
 Praca nie jest z natury nieprzyjemna
 Większość ludzi stać na więcej twórczości, samokierowania i
samokontroli, niż tego od nich wymaga praca
Modele motywacji
Zasady postępowania
Zasady postępowania
" Model tradycyjny
 Ściśle nadzorować i kontrolować podwładnych
 Rozkładać zadania na proste operacje, łatwe do wyuczenia
 Wprowadzać szczegółowe instrukcje i procedury robocze oraz
sprawiedliwie, ale stanowczo wymuszać ich przestrzegania
" Model stosunków współdziałania
 Zapewnić każdemu pracownikowi poczucie przydatności i
znaczenia
 Informować podwładnych o swoich planach i wysłuchiwać ich
uwag
 Zwiększać zakres samokierowania i samokontroli w
rutynowych sprawach
" Model zasobów ludzkich
 Spożytkować nie w pełni wykorzystane zasoby ludzkie
 Tworzyć środowisko, w którym każdy może wnieść swój wkład
aż do granic swoich możliwości
 zachęcać do pełnego uczestnictwa w ważnych sprawach,
wciąż rozszerzając zakres samokierowania i samokontroli
podwładnych
Modele motywacji
Oczekiwania
Oczekiwania
" Model tradycyjny
 Ludzie mogą tolerować pracę, jeśli płaca jest przyzwoita, a
przełożony sprawiedliwy
 Jeśli zadania są proste, a pracownicy ściśle kontrolowania to
ich wydajność będzie zgodna z normami
" Model stosunków współdziałania
 Dzielenie się informacja z podwładnymi i angażowanie ich w
podejmowanie rutynowych decyzji zadowoli ich podstawowe
potrzeby przynależności i poczucie ważności
 Zaspokajanie ich potrzeb poprawi morale i zmniejszy opór
wobec autorytetu formalnego  podwładni będą  chętnie
współpracować
" Model zasobów ludzkich
 Rozszerzenie wpływów i samokierowania i samokontroli
podwładnych doprowadzi do zwiększania efektywności
działania
 Zadowolenie z pracy może poprawić się jako  uboczny
produkt wykorzystania przez podwładnych ich możliwości
Teorie motywacji
" Teorie treści  oparte są na założeniu, że ludzie są stymulowani
do działań przez procesy o różnym stopniu złożoności, a ich
z
ródła mają swoją przyczynę w psychice. Oznacza to, że
motywacja jest w istotnej części poza kontrolą człowieka
(A.Maslow, F. Herzberg. C Alderfer, D. McClelland, D.
McGregor)
" Teorie procesu  oparte na przeświadczeniu, że działanie
człowieka wynika z logicznych i rozumnych przesłanek, a
dość często oparte jest na racjonalnej kalkulacji (V.Vroom, E.
Lawler i L.Porter, J.Adams)
" Teoria wzmocnienia  wyprowadzona z badań I.Pawłowa i
opiera się na założeniu, że niezmienne zdarzenia w otoczeniu
pociągają za sobą względnie niezmienne reakcje organizmów
żywych, a więc i ludzi (B.F.Skinner)
Motywacja jako funkcja zarządzania-teoria A.
Maslowa
Teoria potrzeb Abrahama Maslowa
" Potrzeby fizjologiczne  ujmują elementarne pragnienia związane z
jedzeniem, piciem, reprodukcją, odzieżą i mieszkaniem; ich pierwszeństwo
przed innymi potrzebami wynika z natury człowieka
" Potrzeby bezpieczeństwa  wyrażają się w pragnieniu ochrony przez
zdarzeniami losowymi (wypadek, napad, choroba, zwolnienie z pracy),
które mogłyby udaremnić zaspokojenie potrzeb fizjologicznych
" Potrzeby społeczne  obejmują dążenie do wspólnoty, przynależności i
dostatecznie zadowalających stosunków społecznych
" Potrzeby uznania  odzwierciedlają pragnienie uznania i szacunku.
Pragnienie to odnosi się do uznania ze strony innych osób oraz
samouznania i samozaufania. Jest to pragnienie bycia użytecznym i
niezbędnym
" Potrzeba samorealizacji  dążenie do niezależności, do zrealizowania
swojej osobowości; Kim człowiek może być, tym i powinien być
Kim człowiek może być, tym i powinien być
Hierarchia potrzeb A.Maslowa
Potrzeby
samorealizacji
Potrzeby uznania
Potrzeby społeczne
Potrzeby bezpieczeństwa
Potrzeby fizjologiczne
Motywacja jako funkcja zarządzania 
teoria A.Maslowa
Zasady motywacji A. Maslowa
" Zasada deficytu  ludzie dążą do tego, aby niezaspokojone
potrzeby zaspokoić; jeżeli pracownik jest przekonany, że
określona potrzeba na dłuższy czas może być zaspokojona, to
przestaje ona działać jako czynnik motywujący; jednak zmiana
warunków życiowych (bezrobocie, wojna, klęska żywiołowa)
może doprowadzić do tego, że uprzednio zaspokojona
potrzeba, znowu pojawi się jako czynnik motywujący działanie
" Zasada rozwoju  w istocie zachowania ludzi w organizacji są
motywowane przez najniższą w hierarchii nie zaspokojona
potrzebę. W pierwszej kolejności człowiek zaspokaja potrzeby
fizjologiczne, a gdy zostają one zaspokojone, to potrzeby te nie
mają już właściwości bodz
ca do działania. Nasycone potrzeby
już nie motywują, aktywizacji podlegają następne potrzeby 
potrzeby bezpieczeństwa
Rozwój psychologiczny człowieka-teoria
samorealizacji
Uznania
Potrzeby
Społeczne
Bezpieczeństwa
Fizjologiczne
Rozwój
Koncepcja D. Mc Gregora
Teoria Y
Teoria Y
Teoria X
Teoria X
" Praca jest niezbędna dla rozwoju
" Praca jest niezbędna dla rozwoju
" Człowiek nie lubi pracy i w
" Człowiek nie lubi pracy i w
psychologicznego człowieka
psychologicznego człowieka
miarę możliwości będzie jej
miarę możliwości będzie jej
" Człowiek chce się integrować pracą
" Człowiek chce się integrować pracą
unikał
unikał
i w odpowiednich warunkach może
i w odpowiednich warunkach może
się nią cieszyć
się nią cieszyć
" Człowieka należy zmuszać lub
" Człowieka należy zmuszać lub
" W odpowiednich warunkach
" W odpowiednich warunkach
przekupywać, by podjął wysiłki
przekupywać, by podjął wysiłki
człowiek poszukuje
człowiek poszukuje
" Człowiek motywowany jest
" Człowiek motywowany jest
odpowiedzialności i przyjmuje ją
odpowiedzialności i przyjmuje ją
głównie przez pieniądze
głównie przez pieniądze
" Dyscyplina wewnętrzna jest bardzo
" Dyscyplina wewnętrzna jest bardzo
skuteczna i może być bardziej
skuteczna i może być bardziej
" Człowiek jest motywowany
" Człowiek jest motywowany
surowa niż dyscyplina zewnętrzna
surowa niż dyscyplina zewnętrzna
przez obawę o bezpieczeństwo
przez obawę o bezpieczeństwo
" W odpowiednich warunkach
" W odpowiednich warunkach
" Ludzie na ogół nie są twórczy
" Ludzie na ogół nie są twórczy
człowiek jest motywowany
człowiek jest motywowany
pragnieniem zrealizowania swojego
pragnieniem zrealizowania swojego
potencjału
potencjału
" Twórczość i pomysłowość są
" Twórczość i pomysłowość są
zjawiskiem powszechnym i na ogół
zjawiskiem powszechnym i na ogół
niedostatecznie wykorzystanym
niedostatecznie wykorzystanym
Motywacyjne formy organizacji pracy
" Metody rozszerzające sferę swobody działania:
 Systematyczna zmiana stanowiska pracy
 Rozszerzanie zakresu pracy
 Wzbogacanie pracy na poziomie stanowiska
pracy
 Wzbogacanie pracy w grupach pracowniczych
" Metody swobodnego kształtowania czasu pracy
 Ruchomy czas pracy
 Elastyczny czas pracy
 System dzielenia etatów
 Telepraca