Ekonomia
Ekonomia
Ekonomia
Ekonomia
Ekonomia
Ekonomia
Ekonomia
Ekonomia
Bank centralny i system pieniÄ™\
ny
Opracowanie: Dr Dariusz Prokopowicz
WARSZAWA
2005 © Copyright by Dariusz Prokopowicz
Zagadnienia tematu
1. Dwuszczeblowy system bankowy
2. Funkcje banku centralnego
3. Bank centralny a system pieniÄ™\
ny
4. Narodowy Bank Polski
5. GINB i KNB
6. Poda\
pieniÄ…dza
2
Dwuszczeblowy system bankowy
Bank centralny
1.
2.
B a n k i k o m e r c y j n e
3
Bank centralny
Bank banków
(tj. działa jako bankier dla banków komercyjnych)
bank państwa
(sprawuje kontrolÄ™ nad poda\
Ä… pieniÄ…dza i finansuje deficyt bud\
etu
państwa)
emitent prawnych środków płatniczych
utrzymuje u siebie pewną część rezerw banków
komercyjnych, wyłączając z obiegu pewną część gotówki
4
Kredytodawca ostatniej instancji
bank centralny pełni funkcję bankiera całego systemu
bankowego.
Szczególną cechą banku centralnego jest mo\
liwość
zaciągania zobowiązań w nieograniczonych
rozmiarach, bez obawy bankructwa  je\
eli wymagajÄ…
tego okoliczności.
5
Polityka pieniężno-kredytowa
realizowana przez bank centralny
Obejmuje głównie:
A. Oddziaływanie na płynność bankową
Bezpośrednią kontrolę kredytów bankowych
B.
6
NBP realizuje politykÄ™ pieniÄ™\
no-kredytowÄ… Polski, tj.:
NBP realizuje politykÄ™ pieniÄ™\
no-kredytowÄ… Polski, tj.:
politykÄ™ w zakresie poda\
y pieniądza, regulując jego ilość w
obiegu,
zajmuje siÄ™ przychodami i wydatkami bud\
etu państwa,
udziela w razie potrzeby kredytu państwu (finansuje deficyt
bud\
etu państwa),
przeprowadza w imieniu rzÄ…du operacje finansowe w kraju i
zagranicÄ…,
udziela po\
yczek rzÄ…dowych,
przechowuje rezerwy złota i dewiz,
zaciąga i spłaca kredyty zagraniczne.
7
Bank centralny i system pieniÄ™\
ny
Bank centralny i system pieniÄ™\
ny
A.
Bank centralny prowadzi również bieżącą politykę pieniężną
(w ramach której reguluje płynność w systemie bankowym)
Bank centralny reguluje podaż
pieniÄ…dza za pomocÄ…:
rezerwy obowiÄ…zkowej
1.
stopy dyskontowej
2.
operacji otwartego rynku
3.
8
Bank centralny i system pieniÄ™\
ny
Bank centralny i system pieniÄ™\
ny
Stopa rezerwy obowiÄ…zkowej
1.
jest to minimalna relacja rezerw gotówkowych do
wkładów, jaką muszą utrzymywać banki komercyjne
na mocy decyzji banku centralnego.
Od czego zale\
y ilość gotówki utrzymywanej
Pytanie:
przez banki w formie rezerw?
od kosztu alternatywnego, tj. zysku jaki byłby osiągnięty przeznaczając te
pieniÄ…dze na kredyty,
od prawdopodobieństwa przedterminowego wycofywania wkładów z
banków.
9
Bank centralny i system pieniÄ™\
ny
Bank centralny i system pieniÄ™\
ny
Stopa dyskontowa
2.
jest to stopa procentowa stosowana przez bank
centralny przy udzielaniu po\
yczek bankom
komercyjnym.
10
Bank centralny i system pieniÄ™\
ny
Bank centralny i system pieniÄ™\
ny
Operacje otwartego rynku
3.
występują wtedy, kiedy bank centralny zmienia wielkość
bazy monetarnej kupujÄ…c lub sprzedajÄ…c papiery
wartościowe na otwartym rynku.
11
Baza monetarna
ilość gotówki dostarczonej przez bank centralny zarówno
bankom komercyjnym, jak i sektorowi pozabankowemu.
ilość banknotów i bilonu znajdujących się w obiegu,
powiększona o rezerwy gotówkowe banków komercyjnych.
12
Bezpośrednia kontrola
B.
kredytów bankowych
Bezpośrednia kontrola kredytów bankowych -
ograniczanie drogą administracyjną wzrostu kredytów
bankowych (racjonowanie kredytów).
Pośrednio bank centralny wpływa na:
KreacjÄ™ akcji kredytowych w bankach komercyjnych
Modyfikację polityk kredytowych banków komercyjnych
13
Polityka monetarna
Polityka monetarna (pieniÄ™\
na) polega na regulowaniu
stopy wzrostu poda\
y pieniÄ…dza w celu wspierania
rozwoju gospodarczego oraz stabilizacji poziomu
produkcji (cen) i zatrudnienia
Bank centralny jest podmiotem polityki monetarnej.
14
Narodowy Bank Polski
Początkowo liberalna polityka licencyjna NBP sprzyjała
powstawaniu nowych prywatnych banków.
1988  powstał 1 bank
1989  licencję otrzymało 17 (banki  9 + 8, z których 2
efektywnie rozpoczęło działalność)
1990  licencję otrzymało 47 (działalność rozpoczęło 21)
1991 - licencję otrzymało 27 (działalność rozpoczęło 32)
W końcu 1991 r. działało ju\
71 banków.
15
Narodowy Bank Polski
Narodowy Bank Polski
Zmiana polityki licencyjnej NBP
Zmiana polityki licencyjnej NBP
W 1992 r. liczba podań o licencję wzrosła. Z drugiej strony
zmieniła się polityka NBP  wydano tylko 5 licencji.
Licencję otrzymywały głównie banki anga\
ujÄ…ce siÄ™ w
restrukturyzację banków upadających.
W 1993 roku upadł pierwszy bank.
16
Nadzór bankowy w Polsce
Nadzór bankowy w Polsce
Komitet Bazylejski ds. Nadzoru Bankowego  organ
formułujący wytyczne dla krajowych nadzorów systemów
bankowych funkcjonujących w poszczególnych krajach.
Komisja Nadzoru Finansowego  organ formułujący wytyczne
dla banków komercyjnych działających w Polsce.
17
Kreacja pieniÄ…dza przez bank centralny
Kreacja ta realizowana w ramach poda\
y pieniÄ…dza - to
całkowita wartość znajdujących się w obiegu zasobów
pieniądza, występującego w roli środka wymiany.
Kredyty i po\
yczki  to dodatkowy pieniÄ…dz
bezgotówkowy w gospodarce (wywierający znaczny
wpływ na ogólną wielkość poda\
y pieniÄ…dza).
18
Popyt na pieniÄ…dz
Czynniki wpływające na popyt na pieniądz:
dochód (stopień zamożności)
stopy procentowe od różnych aktywów
oczekiwania co do zmiany stóp procentowych w
przyszłości
stopień ryzyka różnej liczby aktywów
ceny produktów i usług
oczekiwania co do zmiany cen w przyszłości (inflacja)
19
Podaż pieniądza
Na poda\
pieniądza wpływają głównie:
Konsumenci
Banki komercyjne
Bank centralny
20
Równowaga na rynkach finansowych
Bank centralny kontroluje nominalnÄ… poda\
pieniÄ…dza
celem utrzymania równowagi na rynku
Jeżeli przyjmiemy założenie upraszczające, że ceny
dóbr sa stałe, to możemy uznać, iż bank centralny
kontroluje także realną podaż pieniądza.
Rynek pieniądza znajduje się w równowadze
wówczas, gdy wielkość zapotrzebowania na realne
zasoby pieniądza jest równa wielkości zaoferowanej.
21