„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Jarosław Stępień

śywienie zwierząt gospodarskich
321[04].Z2.01

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1

Recenzenci:
prof. dr hab. Jerzy Demetraki – Paleolog
dr inż. Krzysztof Olszewski


Opracowanie redakcyjne:
mgr Edyta Kozieł


Konsultacja:
dr inż. Jacek Przepiórka

Opracowanie zawiera obudowę dydaktyczn

ą

programu jednostki modułowej 321[04].Z2.01,

„śywienie zwierz

ą

t gospodarskich”, zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu

technik pszczelarz.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

3

2. Wymagania wstępne

5

3. Cele kształcenia

6

4. Przykładowe scenariusze zajęć

7

5. Ćwiczenia

11

5.1. Podstawy żywienia zwierząt

11

5.1.1. Ćwiczenia

11

5.2. Charakterystyka pasz

14

5.2.1. Ćwiczenia

14

5.3. śywienie poszczególnych grup zwierząt gospodarskich

16

5.3.1. Ćwiczenia

16

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

18

7. Literatura

32

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie technik pszczelarz.

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne, wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien mieć już ukształtowane,
aby bez problemów mógł korzystać z poradnika,

−

cele kształcenia, wykaz umiejętności, jakie uczeń ukształtuje podczas pracy
z poradnikiem,

−

przykładowe scenariusze zajęć,

−

ć

wiczenia, przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami

nauczania-uczenia oraz środkami dydaktycznymi,

−

ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzia pomiaru dydaktycznego.

Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze

szczególnym uwzględnieniem następujących metod nauczania, np.: pokaz z objaśnieniem,
pokaz z instruktażem, tekstu przewodniego, ćwiczeń praktycznych oraz metody projektów.

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od

samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4

Schemat układu jednostek modułowych

321[04].Z2

Produkcja zwierzęca

321[04].Z2.01

śywienie zwierząt

gospodarskich

321[04].Z2.02

Wykonywanie zabiegów zoohigienicznych

321[04].Z2.04

Organizacja produkcji zwierzęcej

321[04].Z2.03

Użytkowanie maszyn i urządzeń oraz

obiektów inwentarskich

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

zorganizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami BHP i ochrony przeciwpożarowej,

−

przestrzegać przepisów BHP i ochrony przeciwpożarowej podczas pracy w budynkach
inwentarskich,

−

przestrzegać zasad postępowania ze zwierzętami,

−

posługiwać się prostymi narzędziami przy obsłudze zwierząt,

−

rozpoznawać rośliny i nasiona używane w żywieniu zwierząt,

−

wykonywać podstawowe obliczenia,

−

współpracować w grupie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6

3.

CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

scharakteryzować racjonalne żywienie zwierząt,

−

scharakteryzować budowę i funkcje narządów układu pokarmowego i chłonnego
zwierząt,

−

scharakteryzować budowę i funkcjonowanie układu kostnego rożnych zwierząt
gospodarskich,

−

scharakteryzować czynniki wpływające na trawienie i procesy przemiany materii,

−

określić biologiczną rolę składników pokarmowych oraz objawy ich niedoboru
i nadmiaru,

−

rozróżnić pasze oraz określić ich składniki,

−

określić czynniki decydujące o wartości pokarmowej pasz,

−

określić wartość pokarmową różnych pasz,

−

scharakteryzować mierniki wartości pokarmowej pasz,

−

sklasyfikować pasze według poznanych kryteriów,

−

scharakteryzować ekologiczne pasze dla zwierząt,

−

obliczyć dawki pokarmowe dla zwierząt,

−

określić normy spożycia poszczególnych pasz,

−

scharakteryzować procesy kiszenia i suszenia pasz,

−

scharakteryzować mieszanki oraz dodatki paszowe,

−

określić czynniki decydujące o kosztach żywienia,

−

scharakteryzować warunki przechowywania pasz.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca

………………………………………………………..

Modułowy program nauczania:

Technik pszczelarz 321[04]

Moduł:

Produkcja zwierzęca 321[04].Z2

Jednostka modułowa:

ś

ywienie zwierząt gospodarskich 321[04].Z2.01

Temat: Ocena wartości pasz własnych i szacowanie zasobów.

Cel ogólny: Uczeń potrafi oszacować zasoby paszowe gospodarstwa rolnego, ocenić jakość

pasz oraz efektywność ich skarmiania.

Cele szczegółowe:

−

zna podstawy teoretyczne klasyfikacji pasz i ogólną ich charakterystykę,

−

potrafi rozpoznać pasze,

−

umie ocenić przydatność tych pasz do skarmiania,

−

potrafi ocenić wartość pasz,

−

potrafi za pomocą obliczeń oszacować zasoby pasz w gospodarstwie,

−

rozumie celowość przeprowadzenia organoleptycznej oceny pasz,

−

wie jaki jest wpływ złej jakości pasz na zdrowie i produkcyjność zwierząt,

−

potrafi zalecić takie sposoby przechowywania, magazynowania pasz, aby ich jakość była
jak najlepsza a straty w produkcyjności zwierząt jak najmniejsze.

Po zakończeniu zajęć uczeń powinien umieć:

−

dokonać oceny jakości pasz w gospodarstwie,

−

potrafi oszacować zasoby pasz w gospodarstwie,

−

obliczyć koszty żywienia,

−

stosować różne metody przyrządzania konserwowania i magazynowania pasz.

Metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ć

wiczeń praktycznych,

−

metoda projektu.

Środki dydaktyczne:

−

plansze i foliogramy przedstawiające wartość pokarmową pasz,

−

film dydaktyczny konserwacja pasz,

−

normy żywienia zwierząt gospodarskich,

−

próbki pasz,

−

kalkulator.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

uczniowie pracują w grupach 4–5-osobowych.

Czas trwania zajęć: 2 godziny zajęć dydaktycznych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8

Przebieg zajęć:
1. Faza wstępna

−

czynności organizacyjne: sprawdzenie listy obecności, sprawdzenie gotowości uczniów
do zajęć,

−

podanie tematu zajęć,

−

podanie do zapisania w zeszycie przedmiotowym celu szacowania i oceny pasz,

−

podział grupy uczniów na zespoły 4–5-osobowe.

2. Faza właściwa

−

pogadanka nauczyciela z elementami pokazu (film dydaktyczny) na temat terminu
i sposobu oceny pasz metodą organoleptyczną oraz konserwacji pasz,

−

wspólne omawianie, w trakcie oglądania filmu, poszczególnych czynności przy
konserwacji pasz,

−

szczegółowe omówienie metod szacowania ilości pasz w gospodarstwie,

−

prezentacja plansz i foliogramów przedstawiających wartości pokarmowe pasz oraz
wytyczne do oceny organoleptycznej siana, słomy i kiszonki.

3. Realizacja zadań
Praca w grupach 4–5 osobowych:

−

nauczyciel wyjaśnia cele ćwiczenia, jego zakres i sposób wykonania,

−

uczniowie zapoznają się z treścią przydzielonego zadania,

−

na podstawie, informacji uzyskanych z treści zadania oraz próbek pasz, uczniowie
dokonują analizy organoleptycznej słomy, kiszonki z kukurydzy, siana i sianokiszonki,

−

w przybliżeniu szacują ilość zasobów pasz w gospodarstwie.

Nauczyciel obserwuje pracę uczniów, udziela rad i wskazówek:

−

czy uczniowie prawidłowo wykonują ćwiczenie,

−

czy prawidłowo interpretują wyniki,

−

czy zachowują zasady BHP.

Zakończenie zajęć.

−

uczniowie przedstawiają wyniki swojej pracy i interpretują je na forum klasy,

−

dyskutują na temat magazynowania pasz, oceny pasz oraz, szacowania ich zasobów,

−

nauczyciel ocenia pracę każdej grupy.

Praca domowa
Przeprowadź kalkulację produkcji 1 tony kiszonki z kukurydzy dla własnego gospodarstwa
rolnego.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

uczeń samodzielnie rozwiązuje zadanie domowe, potrafi odpowiedzieć na postawione
pytania podczas rekapitulacji lekcji.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9

Scenariusz zajęć dydaktycznych 2

Osoba prowadząca

………………………………………………………..

Modułowy program nauczania:

Technik pszczelarz 321[04]

Moduł:

Produkcja zwierzęca 321[04].Z2

Jednostka modułowa:

ś

ywienie zwierząt gospodarskich 321[04].Z2.01

Temat: śywienie cieląt i młodego bydła.

Cel ogólny: Zapoznanie z żywieniem cieląt oraz karmieniem jałowizny.

Cele szczegółowe:

−

zna znaczenie siary w żywieniu cieląt,

−

wie w jaki sposób podawać cielętom siarę,

−

zna przykłady dawek pokarmowych dla cieląt,

−

potrafi opracować program żywienia cieląt do 3 miesiąca życia,

−

zna preparaty mleko zastępcze używane w żywieniu cieląt,

−

wie jakie pasze stałe możemy zadawać cielętom,

−

potrafi obliczyć koszt mleka lub preparatu mleko zastępczego do odchowu cieląt oraz
podjąć decyzję o sposobie żywienia,

−

potrafi ułożyć dawkę pokarmową dla jałówki.

Po zakończeniu zajęć uczeń potrafi:

−

omówić poszczególne rodzaje pasz stosowanych w żywieniu zwierząt,

−

stosować najlepsze pasze dla cieląt i młodego bydła,

−

określić potrzeby pokarmowe cieląt w różnym wieku,

−

obliczyć dawkę pokarmową dla młodego bydła,

−

obliczyć koszty żywienia cieląt i młodego bydła.

Metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

pokaz z instruktażem,

−

ć

wiczeń praktycznych,

−

metoda projektu.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

uczniowie podczas zajęć pracują w grupach 4–5-osobowych.

Czas trwania zajęć: 2 godziny zajęć dydaktycznych.

Środki dydaktyczne:

−

plansze i foliogramy przedstawiające skład siary oraz innych pasz stosowanych,
w żywieniu cieląt i młodego bydła,

−

preparaty mleko zastępcze stosowane w żywieniu cieląt,

−

normy żywienia zwierząt gospodarskich,

−

próbki pasz treściwych, okopowych i objętościowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10

Przebieg zajęć:
1. Czynności organizacyjno-przygotowawcze

−

sprawdzenie obecności,

−

sprawdzenie wiedzy uczniów.

2. Faza właściwa

−

pogadanka nauczyciela z elementami pokazu na temat żywienia cieląt i młodego bydła,

−

szczegółowe omówienie poszczególnych rodzajów pasz stosowanych w żywieniu cieląt
oraz młodego bydła,

−

prezentacja plansz i foliogramów zawierających skład pasz,

−

przedstawienie sposobów obliczania kosztów żywienia,

−

pokaz układania dawek pokarmowych dla młodego bydła.

3

Realizacja ćwiczenia

Praca w grupach 4–5-osobowych:

−

nauczyciel wyjaśnia cele ćwiczenia, jego zakres i sposób wykonania,

−

przydzielenie poszczególnym grupom zadania,

−

zapoznanie się grup z przydzielonym zadaniem,

−

uczniowie przystępują do wykonania zadania,

−

układają dawkę pokarmową, sporządzają preliminarz żywienia cieląt, liczą koszty
sporządzają projekt.

Nauczyciel obserwuje pracę uczniów, udziela rad i wskazówek:

−

czy uczniowie prawidłowo wykonują ćwiczenie,

−

czy prawidłowo interpretują wyniki.

Zakończenie zajęć:

−

uczniowie przedstawiają napisane projekty,

−

dyskutują na forum klasy na temat poszczególnych projektów i wybór najlepszego,

−

nauczyciel ocenia pracę każdej grupy oraz indywidualnie każdy projekt.

Praca domowa.
Sporządź dawkę pokarmową dla młodego bydła i oblicz koszty dziennego żywienia.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

uczeń samodzielnie odrobił prace domową, potrafi odpowiadać na zadawane pytania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11

5. ĆWICZENIA

5.1. Podstawy żywienia zwierząt

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na podstawie podanych danych przeprowadź analizę zawartości mikro i makroelementów

w organizmie zwierzęcia oraz zinterpretuj wyniki.

Ca – 9 g
P – 8 g
K – 1,2 g
Na – 1,4 g
Cl – 1,9 g
Mg – 0,2 g
Fe – 30 mg
Zn – 40 mg
Cu – 1 mg
Mo – 0,3 mg
Se – 0,15 mg
J – 0,1 mg
Mn – 0,09 mg
Zinterpretuj powyższe dane i określ, których składników mineralnych jest za dużo,

których za mało, a których poziom jest w normie.

Wskazówki do realizacji

−

przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres,
sposób wykonania i warunki bezpieczeństwa pracy,

−

przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać
odpowiedni fragment materiałów źródłowych na dany temat,

−

ć

wiczenie powinno być wykonywane w grupach 2–4-osobowych

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować zapisane informacje o zawartości mikro i makroelementów,
2) zaplanować tok pracy,
3) zgromadzić potrzebne dane,
4) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami bhp i ergonomii pracy,
5) przeprowadzić analizę,
6) ocenić otrzymane wyniki,
7) dokonać oceny ewentualnych skutków niedoboru lub nadmiaru pierwiastków,
8) przygotować i wypełnić tabelę według poniższego wzoru.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12

Pierwiastek

Poziom

w organizmie

Komplikacje przy

niedoborze

W jakich paszach występuje

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ć

wiczenie praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne

−

arkusze papieru formatu A4, flamastry,

−

poradnik dla ucznia,

−

normy żywienia zwierząt.

Ćwiczenie 2

Dokonano analizy pięciu próbek paszy. Obliczyć zawartość białka ogólnego

w kilogramie paszy mając podaną zawartość azotu
1. próbka w 1 g paszy 0,02 g N,
2. próbka w 1 g paszy 0,04 g N,
3. próbka w 1 g paszy 0,01 g N,
4. próbka 1 g paszy. 0,09 g N,
5. próbka 1 g paszy 0,05 g N.

Wskaż pasze, które zawierają dużo białka.

Wskazówki do realizacji

−

przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres,
sposób wykonania i warunki bezpieczeństwa pracy,

−

przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać
odpowiedni fragment materiałów źródłowych na dany temat,

−

ć

wiczenie powinno być wykonywane w grupach 2–4-osobowych.

Sposób wykonania ćwiczenia.

Uczeń powinien:

1) zaplanować tok pracy,
2) zgromadzić materiały potrzebne do wykonania zadania,
3) przeprowadzić obliczenia,
4) otrzymane wyniki zapisać w karcie odpowiedzi,
5) zinterpretować otrzymane wyniki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ć

wiczenie praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

plansze z wykazem mikro i makroelementów,

−

arkusz odpowiedzi,

−

poradnik dla ucznia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14

5.2. Charakterystyka pasz

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

W gospodarstwie znajdują się pasze pochodzenia roślinnego, które mają ogromny wpływ

na efektywne żywienie zwierząt. Twoim zadaniem jest ocena organoleptyczna tych pasz, a są
to kiszonka z kukurydzy, siano z pierwszego pokosu tak zwany potraw, sianokiszonka oraz
słoma.

Wskazówki do realizacji

−

przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres,
sposób wykonania,

−

przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać
odpowiedni fragment rozdziału „Charakterystyka pasz”,

−

ć

wiczenie powinno być wykonane w grupach 2–4-osobowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zaplanować tok pracy,
2) zgromadzić sprzęt i materiały potrzebne do przeprowadzenia oceny organoleptycznej

pasz,

3) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami bhp i ergonomii pracy,
4) pobrać w sposób odpowiedni próbki pasz,
5) przeprowadzić ocenę organoleptyczną kiszonki, sianokiszonki, siana i słomy,
6) przeanalizować dokładnie pobrane próbki,
7) wykonać notatki,
8) po zakończeniu pracy wyczyścić sprzęt i odstawić go do magazynu,
9) zaprezentować wyniki.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ć

wiczenie praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

plansze i zdjęcia przedstawiające zasady organoleptycznej oceny pasz,

−

kiszonka z kukurydzy, słoma, sianokiszonka, siano z pierwszego pokosu,

−

poradnik dla ucznia,

−

waga.

Ćwiczenie 2

Wykonać ocenę pastwiska i organizację wypasu w gospodarstwie

Wskazówki do realizacji

−

przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres,
sposób wykonania,

−

przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać
odpowiedni fragment rozdziału „Charakterystyka pasz”,

−

ć

wiczenie powinno być wykonane w grupach 2–4-osobowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zaplanować tok pracy,
2) określić skład botaniczny pastwiska,
3) określić na podstawie składu botanicznego wartość pastwiska, wartość pokarmową

zielonki w jednym kilogramie, zmierzyć wysokość runi, skosić 0,5 ara zebrać zielonkę,
zważyć,

4) obliczyć ilość białka jaką otrzymamy ze skoszonej zielonki,
5) otrzymane wyniki zapisać w arkuszu,
6) podzielić pastwisko na kwatery,
7) zaprezentować wyniki.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

pokaz z instruktażem,

−

ć

wiczenie praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

arkusz do ćwiczenia,

−

poradnik dla ucznia,

−

tabele wartości pasz,

−

płachta,

−

kosa,

−

waga,

−

taśma miernicza,

−

pastuch elektryczny.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16

5.3. śywienie poszczególnych grup zwierząt gospodarskich

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

W gospodarstwie znajdują się cielęta i młode bydło opasowe:

−

przygotuj program żywienia cieląt do 3 miesiąca życia,

−

oblicz koszty mleka i preparatów mleko zastępczych zużytych do odchowu cieląt,

−

przygotuj pójło i zadaj cielętom,

−

wykonaj prace porządkowe w cielętniku,

−

oblicz dawkę pokarmową dla jałówki.

Wskazówki do realizacji

−

przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres,
sposób wykonania i warunki bezpieczeństwa pracy przy zadawaniu pasz zwierzętom,

−

przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać
odpowiedni fragment materiałów źródłowych na temat żywienia bydła,

−

ć

wiczenie powinno być wykonywane w grupach 2–4-osobowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zaplanować tok pracy,
2) zgromadzić sprzęt i materiały potrzebne do przeprowadzenia ćwiczenia,
3) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami bhp i ergonomii pracy,
4) opracować program żywienia cieląt do 3 miesiąca życia,
5) obliczyć koszty mleka preparatów mleko zastępczych zużytych do odchowu cieląt,
6) przygotować pójło i zadać cielętom,
7) wykonać prace porządkowe w cielętniku,
8) obliczyć dawkę pokarmową dla jałówki,
9) zadać paszę jałówkom.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

pokaz z objaśnieniem,

−

pokaz z instruktażem,

−

ć

wiczenie praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

arkusz odpowiedzi,

−

arkusz do ćwiczenia,

−

poradnik dla ucznia,

−

plansza „skład siary”,

−

normy żywienia zwierząt gospodarskich,

−

waga,

−

termometr,

−

preparaty mlekozastępcze,

−

sprzęt do przygotowania paszy dla cieląt,

−

mieszanki treściwe.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17

Ćwiczenie 2

Ułożyć dawkę pokarmową dla krowy o masie 500 kg, wieku 4 lat, wydajność dzienna

12 kg mleka o zawartości 4% tłuszczu.

Wskazówki do realizacji

−

przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres,
sposób wykonania i warunki bezpieczeństwa pracy,

−

przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać
odpowiedni fragment materiałów źródłowych na dany temat żywienia krów mlecznych,

−

ć

wiczenie powinno być wykonywane w grupach 2–4-osobowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) określić zapotrzebowanie bytowe i produkcyjne krowy,
2) dobrać pasze,
3) ustalić jaka jest, wartość pokarmowa dobranych pasz,
4) wykonać obliczenia, zbilansować dawkę,
5) zapisać wyniki w arkuszu,
6) zaprezentować wyniki.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

ć

wiczenie praktyczne.

−

metoda projektu

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

normy żywienia zwierząt,

−

pasze dla bydła mlecznego,

−

arkusz papieru formatu A4.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

TEST 1
Test dwustopniowy do jednostki modułowej „śywienie zwierząt
gospodarskich”

Test składa się z zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1, 2, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 11, 12, 13, 14, 15, 18, 20 są poziomu podstawowego,

−

zadania 3, 10, 16, 17, 19 są poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzymuje następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 16 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 20 zadań, w tym 5 z poziomu ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. c, 2. d, 3. a, 4. a, 5. a, 6. c, 7. c, 8. b, 9. c, 10.c, 11. a,

12. a, 13. a, 14. b, 15. c, 16. c,17. a, 18. b, 19. c, 20. d.

Plan testu

Nr

zad.

Cel operacyjny

(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1

Rozróżnić pasze objętościowe suche

B

P

c

2

Zastosować pasze w żywieniu cieląt

B

P

d

3

Oszacować wielkość zadawanej paszy w stosunku
do masy ciała

C

PP

a

4

Określić w kilogramach wielkość zadawanej
paszy dla krów

B

P

a

5

Rozróżnić rodzaje żywienia krów

B

P

a

6

Określić wpływ wody na produkcję mleka

B

P

c

7

Podkreślić znaczenie siary w żywieni cieląt

B

P

c

8

Przewidzieć wielkość przyrostów dziennych
w żywieniu bydła opasowego

B

P

b

9

Rozróżnić okresy żywienia jagniąt

B

P

c

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19

10 Scharakteryzować fazy rozwoju żołądka u jagniąt

C

PP

c

11 Określić wielkość żołądka u konia

B

P

a

12 Określić wielkość dawki paszy treściwej dla konia

B

P

a

13 Określić zawartość tłuszczu w mączkach rybnych

B

P

a

14 Przeprowadzić ocenę organoleptyczną pasz

B

P

b

15 Określić zawartość białka w superkoncentratach

B

P

c

16 Prowadzić technologię zakiszania pasz

C

PP

c

17 Scharakteryzować skład pasz dla kur

C

PP

a

18 Dobrać pasze dla drobiu

B

P

b

19 Oznaczyć skład mieszanek uzupełniających

C

PP

c

20 Zdefiniować pojęcie premiksów

B

P

d

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
5. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
6. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
7. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
8. Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.
9. Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie

zakończenia udzielania odpowiedzi.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi.

Tylko jedna jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce

znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6. Zadania wymagają prostych obliczeń, które powinieneś wykonać przed wskazaniem

poprawnego wyniku. Tylko wskazanie odpowiedzi, nawet poprawnej, bez uzasadnienia
nie będzie uznane.

7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
8. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

9. Na rozwiązanie testu masz 45 min.

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Do pasz objętościowych suchych zaliczamy

a) buraki pastewne.
b) zielonki.
c) siano.
d) ziarno zbóż.

2. Najlepszą dla cieląt paszą z okopowych jest

a) burak cukrowy.
b) burak pastewn.,
c) ziemniaki.
d) marchew.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21

3. Dzienna dawka siana dla krowy wynosi

a) 6–7% masy ciała.
b) 4–5% masy ciała.
c) 8–9% masy ciała.
d) 1–3% masy ciała.

4. Krowa o masie 500 kg może zjeść dziennie

a) 5–15 kg siana.
b) 20–30 kg siana.
c) 40–45 kg siana.
d) 50–55 kg siana.

5. śywienie pełnodawkowe krów polega na

a) żywieniu sianem i okopowymi.
b) żywieniu sianokiszonką i okopowymi.
c) żywieniu kiszonką i sianem.
d) sporządzanie jednej karmy w postaci mieszaniny pasz objętościowych i treściwych.

6. Na produkcję jednego kilograma mleka krowa zużywa

a) 6–7 litrów wody.
b) 3,5–5 litrów wody.
c) 7–8 litrów wody.
d) 9–10 litrów wody.

7. W pierwszym dniu życia najcenniejszą pasza dla cielęcia jest

a) mleko odtłuszczone.
b) serwatka.
c) siara.
d) preparaty mleko zastępcze.

8. Przy opasie intensywnym bydła przyrosty dzienne wynoszą

a) ponad 500 g.
b) ponad 1000 g.
c) ponad 700 g.
d) ponad 800 g.

9. Jagnięta od matki odsadza się zwykle w wieku

a) 60 dni.
b) 70 dni.
c) 100 dni.
d) 80 dni.

10. Jagnięta mają bardzo dobrze rozwinięty żołądek wielokomorowy w wieku

a) 1 miesiąca.
b) 2, miesięcy.
c) 2,5 miesiąca.
d) 3 miesięcy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22

11. Pojemność żołądka konia wynosi

a) 18 litrów.
b) 20 litrów.
c) 15 litrów.
d) 25 litrów.

12. Dzienna dawka owsa dla konia wynosi

a) 4–6 kg.
b) 1–2 kg.
c) 7–9 kg.
d) 10–12 kg.

13. Mączki rybne chude zawierają

a) do 10% tłuszczu.
b) do 12% tłuszczu.
c) do 14% tłuszczu.
d) do 7% tłuszczu.

14. Ocena organoleptyczna pasz polega na

a) chemicznej analizie.
b) analizie przy pomocy zmysłów.
c) analizie komputerowej.
d) analizie laserowej.

15. Superkoncentraty białkowe zawierają

a) około 60% białka.
b) około 20% białka.
c) około 40% białka.
d) około 15% białka.

16. W czasie zakiszania pasz pożądany jest kwas

a) octowy.
b) mrówkowy.
c) mlekowy.
d) stearynowy.

17. W paszach przeznaczonych dla kur niosek powinna być duża koncentracja

a) białka.
b) tłuszczów.
c) węglowodanów.
d) soli.

18. Mieszanka DKM to pasza dla

a) kur nieśnych.
b) kurcząt.
c) indyków.
d) kaczek.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23

19. Mieszanki uzupełniające zawierają powyżej

a) 15% białka.
b) 20% białka.
c) 10% białka.
d) 30% białka.

20. Premiksami (polfamiksami) nazywamy

a) mączki kostne.
b) mączki rybne.
c) koncentraty białkowe.
d) mieszanki mineralno-witaminowe.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

24

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ...............................................................................

śywienie zwierząt gospodarskich

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr zadania

Odpowiedzi

Punkty

1

a

b

c

d

2

a

b

c

d

3

a

b

c

d

4

a

b

c

d

5

a

b

c

d

6

a

b

c

d

7

a

b

c

d

8

a

b

c

d

9

a

b

c

d

10

a

b

c

d

11

a

b

c

d

12

a

b

c

d

13

a

b

c

d

14

a

b

c

d

15

a

b

c

d

16

a

b

c

d

17

a

b

c

d

18

a

b

c

d

19

a

b

c

d

20

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

25

TEST 2
Test dwustopniowy do jednostki modułowej „śywienie zwierząt
gospodarskich”

Test składa się z zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 10, 11, 12 13, 14 15, 17, 20, są poziomu podstawowego,

−

zadania 1, 9, 16, 18, 19 są poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzymuje następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 16 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 20 zadań, w tym 5 z poziomu ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. d, 2. d, 3. a, 4. a, 5. a, 6. c, 7. b, 8. d, 9. c, 10. b, 11. c,

12. c, 13. c, 14. b, 15. b, 16. d,17. a, 18. b, 19. a, 20. b.

Plan testu

Nr

zad.

Cel operacyjny

(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1

Ustalić zawartość białka ogólnego w paszy dla
zwierząt gospodarskich, mając daną zawartość
azotu.

D

PP

d

2

Określić zawartość wody w organizmie
zwierzęcym.

B

P

d

3

Wymienić rośliny w nasionach, których znajduje
się najwięcej tłuszczu

B

P

a

4

Wymienić związki organiczne, które są
składnikami pasz i zawierają największą ilość
energii

B

P

a

5

Określić, jakie funkcje sprawują białka
w organizmie

B

P

a

6

Określić, w jakich partiach roślin znajduje się
najwięcej włókna surowego

B

P

c

7

Dokonać podziału pasz w zależności od
koncentracji energii

B

P

b

8

Określić zawartość wody w paszach zielonych

B

P

d

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

26

9

Scharakteryzować systemy wypasu

C

PP

c

10 Ocenić minimum cukrowe dla poszczególnych

roślin przeznaczonych do zakiszania

B

P

b

11 Ocenić zawartość wody w sianie łąkowym

B

P

c

12 Wskazać co otrzymujemy w wyniku wytłaczania

oleju z nasion roślin

B

P

c

13 Znać skład koncentratów białkowych

B

P

b

14 Wymienić, w których miesiącach są największe

plony zielonek z pastwiska

A

P

b

15 Określić, jakie kwasy są pożądane podczas

zakiszania pasz

B

P

c

16 Obliczyć zapotrzebowanie dzienne na zielonkę dla

krowa o określonej masie

C

PP

d

17 Określić wartość pasz okopowych w żywieniu

cieląt

B

P

a

18 Wyliczyć dzienną dawkę siana dla krowy

D

PP

d

19 Przeliczyć ile kilogramów siana może pobrać

krowa o określonej masie

C

PP

a

20 Objaśnić, jakie mieszanki pełnoporcjowe

stosowane są w żywieniu kurcząt

B

P

c

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

27

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
5. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
6. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
7. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
8. Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.
9. Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie

zakończenia udzielania odpowiedzi.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi.

Tylko jedna jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce

znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6. Zadania wymagają prostych obliczeń, które powinieneś wykonać przed wskazaniem

poprawnego wyniku.

7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
8. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

9. Na rozwiązanie testu masz 60 minut.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−−−−

instrukcja,

−−−−

zestaw zadań testowych,

−−−−

karta odpowiedzi.

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Oblicz ilość białka ogólnego, znajdującego się w kilogramie paszy, jeśli zawartość azotu

w 1 g wynosi 0,02 g
a) 100 g.
b) 90 g.
c) 110 g.
d) 125 g.

2. Zawartość wody w organizmie zwierząt wynosi

a) 30–40%.
b) 45–50%.
c) 20–25%.
d) 60–70%.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

28

3. Najwięcej tłuszczu znajduje się w nasionach

a) lnu.
b) pszenicy.
c) gryki.
d) żyta.

4. Spośród wszystkich związków organicznych największą koncentrację energii mają

a) tłuszcze.
b) białka.
c) węglowodany.
d) witaminy.

5. Hemoglobina przenosząca tlen w erytrocytach jest

a) białkiem.
b) tłuszczem.
c) związkiem mineralnym.
d) cukrem

6. Najwięcej włókna surowego znajduje się

a) liściach roślin.
b) nasionach.
c) łodygach roślin.
d) korzeniach.

7. Do pasz treściwych zaliczamy

a) zielonki.
b) ziarno zbóż.
c) okopowe.
d) kiszonki.

8. Zielonki zawierają

a) 25–30% wody.
b) 30–45% wody.
c) 90–95% wody.
d) 65–90% wody.

9. Najracjonalniejszą formą wypasu jest

a) wypas dziki.
b) wypas wolny.
c) wypas kwaterowy.
d) wypas na uwięzi.

10. Minimum cukrowe jest to procent cukru w roślinach, który pozwala na wytworzenie pH

a) 6,2.
b) 4,2.
c) 5,8.
d) 7,0.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

29

11. Zawartość wody w sianie wynosi

a) 20–22%.
b) 24–26%.
c) 15–17%.
d) 27–29%.

12. W wyniku wytłaczania oleju z nasion roślinnych otrzymujemy

a) plewy.
b) wysłodki.
c) makuchy.
d) młóto.

13. Koncentraty białkowe zawierają

a) 15% białka.
b) 20% białka.
c) 25% białka.
d) ponad 30% białka.

14. Największe plony zielonek z pastwiska występują w miesiącu

a) maju.
b) czerwcu.
c) lipcu.
d) sierpniu.

15. W czasie zakiszania pasz pożądany jest kwas

a) octowy.
b) mrówkowy.
c) mlekowy.
d) stearynowy.

16. Krowa o masie 500 kg może zjeść dziennie zielonki

a) 100 kg.
b) 90 kg.
c) 70 kg.
d) 50 kg.

17. Najlepszą pasza z okopowych dla cieląt jest

a) marchew.
b) burak pastewny.
c) burak cukrowy.
d) ziemniaki.

18. Dzienna dawka siana dla krowy wynosi

a) 6–7% masy ciała.
b) 6–7% masy ciała.
c) 8–9% masy ciała.
d) 1–4% masy ciała.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

30

19. Krowa o masie 500 kg może zjeść dziennie

a) 5–20 kg siana.
b) 25–30 kg siana.
c) 40–45 kg siana.
d) 50–55 kg siana.

20. Mieszanka DKM to pasza dla

a) kur nieśnych.
b) indyków.
c) kurcząt.
d) kaczek.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

31

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ...............................................................................

śywienie zwierząt gospodarskich

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr zadania

Odpowiedź

Punkty

1

a

b

c

d

2

a

b

c

d

3

a

b

c

d

4

a

b

c

d

5

a

b

c

d

6

a

b

c

d

7

a

b

c

d

8

a

b

c

d

9

a

b

c

d

10

a

b

c

d

11

a

b

c

d

12

a

b

c

d

13

a

b

c

d

14

a

b

c

d

15

a

b

c

d

16

a

b

c

d

17

a

b

c

d

18

a

b

c

d

19

a

b

c

d

20

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

32

6. LITERATURA

1. Chachułowa J.: Hodowla zwierząt. PWRiL, Warszawa 1996
2. Jamroz D.: śywienie zwierząt i paszoznawstwo fizjologiczne i biochemiczne podstawy

ż

ywienia zwierząt. PWN, Warszawa 2001

3. Langenfeld M.: Aparat trawienny zwierząt. AR, Kraków 1991
4. Manikowski W., Weinder S. (red.): Biochemia kręgowców. PWN, Warszawa 1998
5. Truchliński J., Wójcik S.: Przewodnik do ćwiczeń z biochemii i z elementami fizyki. AR,

Lublin 1993

Literatura metodyczna

1. Dretkiewicz-Więch J.: ABC nauczyciela przedmiotów zawodowych. Operacyjne cele

kształcenia. Zeszyt 32. CODN, Warszawa 1994

2. Ornatowski T., Figurski J.: Praktyczna nauka zawodu. ITeE, Radom, 2000