Paszoznawstwo

Wykład 10 + 11

Bilans energii w organizmie

• EB - energia brutto (całkowita)

• ES - energia strawna

• EM - energia metaboliczna

• EP - energia odłożona w produktach

• EMP - energia niestrawionego pokarmu

• EC - energia cieplna

• EWM - energia wydalana w moczu i gazach przewodu pokarmowego

Przeżuwacze lepiej radzą sobie z trawieniem pasz, ale strawność zależy od paszy i powinna być jak najwyższa aby jak najlepiej wykorzystać składniki zawarte w tej paszy.

Bilans Ciepła

• Ciepło spalania spożytej dawki pokarmowe to EB

• Strawione składniki pokarmowe są wydalane z kałem -> pozostała energia to ES

• ES zostaje pomniejszone o energię wydalania w moczu i gazach dając EM

• Jeśli zwierze pobrało więcej E niż straciło (bilans dodatni) to oznacza, że część E zamieniła się w ciepło EC, a część odłożyła się w produktach EP (tłuszczu, glikogenie, mleku, jajach)

Wydatkowanie energii:

• Na potrzeby bytowe -> związane z podtrzymaniem życia

• Na potrzeby produkcji -> związane ze wzrostem zwierząt i odkładaniu tłuszczu, mleka, mięśni itd.

• Na odkładanie rezerw -> np. tłuszczu

• Wykorzystanie E zależy od paszy i od jej składu…więc od hodowcy

• Masa metaboliczna -> na nią przeliczamy tempo metaboliczne -> jest to ilość energii w stosunku do masy ciała podniesionej do potęgi 0,75

• Więc masa metaboliczna to (MASA CIAŁA)^0,75

• EM to ilość E jaką zwierze może uzyskać z paszy

• Więc EM powinno być jak największe by straty na ciepło itd. Były jak najmniejsze, aby to uzyskać:

• Zapewnić komfort zwierzęciu (ciepło otoczenia itd.)

• Kontrola (?) wydzielanego dwutlenku węgla i metanu

• Kontrola składu dawki pokarmowej

• Zmniejszenie w dawkach pasz włóknistych

• Profil z przewagą kw. Propionowego

• Stosowanie stymulatorów, które poprawiają przyswajanie

• Inhibitory metanogenne

• Dobre białko

Historia systemów wartościowania pasz

• Wartość sienna - liczba wyrażająca ile jednostek wagowych … łąkowego może zastąpić w żywieniu bydła jednostkę wagową innej paszy

• Wartościowość paszy - wartościowość to liczba wyrażająca jaki % odłożonego tłuszczu obliczanego na podstawie zawartości strawnych składników w paszy nagromadza się tak naprawdę w zwierzęciu.

• Jednostka owsiana - jako miarę przyjęto wartość 1kg owsa równą 0,6kg wartości skrobiowej

• Jednostka substratowa - stosunek pełnej wartości cal białka do wartości skrobii

• TDN - suma składników strawnych w pokarmie

• VEM - jednostka EN na laktację odprowadzająca wartość 1kg jęczmienia

• EN - podstawa wartościowania pasz dla bydła

• NEL - EN laktacji oparta na wartości 1kg jęczmienia

• (NFL? UFL? -> jednostka paszowa mleczna, które wartość = 1,73 kcal NEL)

• NEL oblicza się z EM z uwzględnieniem ilości pobranej paszy, udziału paszy treściwej w dawce pokarmowej i jakości paszy objętościowej

• NEL= MJ/kg Suchej masy (?)

• Korekty

• 1. Korekta - poziom spożycia

• 2. Korekta - poprawka na koncentrację E

• Koncentracja energii EM/EB

• Jeśli koncentracja energii jest wyższa lub niższa niż 0,74 to poprawiamy ją w dół lub w górę

• E wykorzystywana na produkcję mleka jest wykorzystywana na potrzeby wzrostowe (utrzymywanie stałej kondycji), resztę na produkcję

EM

• Oblicza się na podstawie zawartości strawnych składników pokarmowych i …

• Wartość pokarmowa całych dawek i zapotrzebowania zwierzęcia na E

• Wyrażona w cal lub J

EN

• W jakimś tam systemie przyjęto ją jako jednostkę paszowa nazwaną FES (? Lol ? )

• Przyjęto EN 1kg jęczmienia odpowiadającą 7,72 MJ/kg

• Oblicza się z EM zakładając, że EN[MJ/kg s.m.]= 0,75 EM[MJ/kg s.m.]-1,88

Podstawowe założenia systemów oceny wartości E pasz dla przeżuwaczy

• EM - podstawa wartościowania pasz i potrzeb zwierzęcia

• EN - jej wartość decyduje o pokryciu potrzeb energetycznych zwierzęcia, odpowiada ilości energii zawartej w wyprodukowanym mleku lub w przyroście tkanek ciała

• Stopień wykorzystania EM w EN - oznaczamy zazwyczaj jako współczynnik, który jest różny zależnie od kierunku wydatkowania E

• k_b - przemian bytowych

• k_l - produkcji mleka

• k_p - wzrostu, opasu i tuczu zwierzęcia

• stopień wykorzystania z EM w EN (k) zależy od metaboliczności EB

• q=EM/EB

• im większy jest współczynnik q tym lepsze wykorzystanie EM w EN

• dla przeżuwaczy uwzględnia się najczęściej 2 wartości energetyczne:

• 1. Dla bydła roboczego, owiec i kóż

• 2. Dla bydła, owiec rosnących i opasowych lub tucznych

• Zapotrzebowanie zwierzęcia i wartość energetyczna paszy wyraża się w tych systemach w specyficznych jednostkach EN - w JPM (j. produkcji mleka) lub w NEL (EN laktacji) lub EM

• System INRA - francuski system obowiązujący w PL, jest systemem EN

• System INRA - wartość energetyczna paszy dla przeżuwaczy

• EN - wylicza wg:

• EN=EBxsEBxEM/ESxk

• EN=EMxk

• Gdzie: EM, EB, EM, ES - kcal/kg paszy

• K - współczynnik wykorzystywania EM

• EM/ES - współczynnik określający wartość EM w ES paszy

• sEB - współczynnik strawności EB

• wykorzystanie EM w procesach bytowych i produkcyjnych należy od koncentracji EM w EB poszczególnych pasz i od poziomu produkcji zwierzęcej (PP)

• zgodnie z założeniami systemu każda pasza ma 2 wartości energetyczne obliczane odrębnie dla produkcji mleka (EN_l) i produkcji żywca (EN_ż)

• w celu wyliczenia wartości EN_ż uwzględnia się współczynnik k_bp (?)

• w celu wyliczenia zawartości netto laktacji uwzględnia się współczynnik k_l

• w systemie INRA za jednostkę energetyczną przyjęto wartość EN lub EM w 1kg jęczmienia średniej jakości

• wartość energetyczna każdej paszy wyraża się w dwóch jednostkach paszowych

• EN_ż - w jednostkach paszowych produkcji żywca JPŻ

• EN_l - w jednostkach paszowych produkcji mleka JPM

• 1 JPM - to ilość EN_l w 1kg ziarna jęczmienia dawanego krowie jako pasza produkcyjna

• 1JPM = 1700kcal EN_l

• Aby wyliczyć JPM dowolnej paszy dawkowo należy EN_l podzielić przez 1700 kcal

• JPM/kg paszy = EN_l[kcal/kg]/1700kcal

• 1 JPŻ to ilość EN_ż w 1 kg ziarna jęczmienia podawanego zwierzęciu opasanemu lub tuczonemu jako pasza produkcujba

• 1 JPŻ=1820 kcal/ EN_ż

• Aby wyliczyć JPŻ dawanej paszy obliczone EN_ż należy podzielić przez 1820kcal:

• JPŻ/kg paszy= EN_ż[kcal/kg] / 1820 kcal

• W tabelach wartości pokarmu pasz każda pasza ma 2 wartości: JPM i JPŻ wymienione w 1kg lub 1kg s.m. paszy

• W tych samych jednostkach wyrażone są też potrzeby energetyczne zwierzęcia

• W bilansowaniu dawek pokarmu dla konkretnego zwierzęcia używa się tylko jednej jednostki

• W tych samych jednostkach wyraża się również potrzeby E zwierząt

• W systemie INRA zapotrzebowanie En zwierząt wyrazone jest w JPM i JPŻ - w jednostkach EN

• W JPM wyrażono zapotrzebowanie wszystkich samic (krowa, owca, koza - przeżuwaczy), żeńskiego materiału hodowlanego (jałówki, kózki), zwierząt rozpłodowych

• W JPŻ wyrażono zapotrzebowanie zwierząt rzeźnych trymanych w warunkach intensywnego opasu czy tuczu

• Przyjęty dla tych zwierząt poziom produkcyjności (PP) = 1,5 odpowiada dziennym przyrostom masy ciała bydła opasowego od 1,2 do 1,4 kg (cokolwiek to ma oznaczać…)

Krowy mleczne

• Zapotrzebowanie bytowe u krów w oborach stanowiskowych średnio 70kcal EN/kg MC^0,75 / dzień

• W przypadku utrzymywania krów w oborach wolnostanowiskowych i żywieniu pastwiskowego zapotrzebowanie należy zwiększyc o 10-20%

• Zapotrzebowanie produkcyjne w systemie INRA przyjęto, że mleko ma wartość energetyczną 740kcal EN_l co odpowiada o,44 JPM

Bydło opasowe i rosnące

• Zapotrzebowanie bytowe to 86kcal EN/kg MC^0,75/ dzień

• Zapotrzebowanie produkcyjne - wynika z wartości energetycznej białka i tłuszczu odłożonym w ciele w czasie opasu lub wzrostu

Maciorki

• Zapotrzebowanie bytowe JPM/dzień = 0,033MC^0,75

• W okresie laktacji zapotrzebowanie maciorki karmiącej wynika z produkcyjności mleka i jest proporcjonalne do tempa wzrostu miotu, w praktyce średnie zapotrzebowanie w pierw3szym miesiącu laktacji=0,34 JPM/dzień

Kozy mleczne

• Zapotrzebowanie bytowe kóz to 63,3 EN/kg MC^0,75

• W wolnym wypasaniu należy zwiększyć to zapotrzebowanie od 20 do nawet 50%

• Zapotrzebowanie na E w okresie laktacji wynosi 0,385 JPM

Przeżuwacze

• W obliczaniu wartości pokarmu białka uwzględnia się następujące elementy prezmiany białka w przewodzie pokarmowym

• Rozkład białka paszy

• Syntezę bialka mikroorganizmów w żwaczu

• Rozkład białka ulegającego rozkładowi w żwaczu na białko mikroorganizmów

• Udział w paszy białka nie ulegającego rozkładowi w żwaczu

• Udział białka właściwego w białku mikroorganizmów syntetyzowanym w żwaczu

• Strukturę jelitową białka właściwego mikroorganizmów

• Strawność jelitową białka właściwego mikroorganizmów

• Strawność jelitową białka nieulegającego rozkładowi w żwaczu

• Efektywność wykorzystania wchłoniętych aminokwasów

• Wartość pokarmowa białka pasz w systemie INRA

• Wartość pokarmowa białka pasz jest wyrażona w ilości białka właściwego (sumy aminokwasów(, rzeczywiście trawionego w jelicie cienkim (BT)

• W składzie BTJ każdej paszy jest:

• BTJP - białko trawione w jelicie pochodzące z paszy

• BTJM - białko białko trawione w jelicie obliczone na podstawie podaży N do żwacza

• BTJME - białko trawione w jelicie na podstawie podaży E do żwacza

• Synteza białka mikroorganizmów w żwaczu zależy głównie od podaży N i E

• Dlatego ilość tego białka, które może być syntetyzowane w żwaczu może być syntetyzowane w żwaczu z danej paszy i trawione w jelitach (BTJM) musi być obliczana na podstawie podaży N i E do żwacza

Zapotrzebowanie zwierząt na BTJ

• Zapotrzebowanie zwierząt na białko w systemie INRA wyrażone jest w BTJ (g/dzień)

• Wielkość potrzeb białkowych określono pośrednio na podstawie potrzeb bytowych i produkcyjnych

• Potrzeby bytowe odnoszą się do masy metabolicznej ciała MC^0,75

• Potrzeby produkcyjne wynikają z zawartości białka w produktach zwierzęcych

KROWY MLECZNE

• Zapotrzebowanie bytowe: BTJ g/dzien = 3,25 x MC_0,75

• Zapotrzebowanie produkcyjne: na produkcję 1 kg mleka wynosi 48g BTJ

• Zapotrzebowanie dzienne na BTJ w okresie ciąży zwiększa się o 75, 135, 205 g BTJ/dzień odpowiednio w 7, 8, 9 miesiącu ciąży

BYDŁO OPAŚNE I ROSNĄCE

• Zapotrzebowanie bytowe

• BTJg/dzień = 3,25x MC_0,75

• Zapotrzebowanie produkcyjne wynika z ilości białka odłożonego w ciele w czasie opasu lub wzrostu

• Ogólne potrzeby na BTJ bytowe i produkcyjne obliczone są ze wzoru

• BTJg/dzień = 3,25x MC_0,75 + retencje bialka w tuszy

MACIORKI

• Bytowe

• BTJg/dzień=2,5 MC_0,75

• W okresie ciąży wzrasta w dwóch ostatnich miesiącach ciąży

• W okresie laktacji przyjmuje się stały współczynnik wykorzystania BTJ równy 0,58

• Jeśli mleko zawiera 45g białka/kg to zapotrzebowanie wynosi 77BTJ/kg

KOZY MLECZNE

• Zapotrzebowanie bytowe

• 2,5g BTJ / kg MC^0.75

• W 4 i 5 miesiącu ciąży zapotrzebowanie na BTJ wzrasta o 60-70%

• Zapotrzebowanie produkcyjne 1kg mleka wynika z jego składu i ze stopnia wykorzystania BTJ na produkcję mleka

Nowe jednostki w systemach białoruskich (?) i INRA

• Dla wysoko wydajnych przeżuwaczy istnieje uzasadnienie bilansowania podaży aminokwasów we wchłanianym…

• Dotyczy to przede wszystkim met i lys - pierwsze aminokwasy, które ograniczają wartość białka w żywieniu krów mlecznych

• W ocenie wartości białka pasz utrzymuje się dotychczasowe mierniki tj białko trawione w jelitach, BTJ, wartość względem udziały lizyny i metioniny w BTJ

• Met TJ % BTJ - metionina trawiona w jelitach (%BTJ)

• Lys TH %BTJ - lizyna trawiona w jelitach (%BTJ)

• Zdefiniowano idealny profil aminokwasowy białka wchłoniętego w jelicie cienkim w odzwierciedleniu do lizyny i metioniny

• Udział lizyny i metioniny TJ w BTJ powinien wynosić dla krowy mlecznej 7,3 i 2,5 %

System wypełnienia w systemie INRA

• jednostka wypełnienia - IW

• Pod uwagę bierze się

• Efekt podstawienia

• Zdolność pobrania paszy (ZPP)

• Dowolne pobranie s.m. (DPSM)

• Aby porównać paszę przyjęto za paszę standardową porost pastwiskowy zawierający w suchej masie:

• 15% białka ogólnego

• 25% włókna surowego

• 77% strawnością masy organicznej

• Zawartością energetyczną 0,955JPM/kg s.m.

• 1 jednostka wypełnieniowa (JW) to wartość wypełnieniowa (WW) 1kg s.m. porostu pastwiskowego

• Pasze treściwe nie mają stałej WW

ŚWINIE

System wartościowania energii i białka dla świń

• Energię wyraża się w J, w kJ lub w MJ

• W niektórych krajach energię wyraża się w cal

• 1MJ = 0,238Mcal

• 1Mcal=1000kcal lub 4,184 MJ

Wartość energetyczna pasz dla świń

• Określenie energii dla świń jest mniej skomplikowane niż dla zwierząt przeżuwających

• Miernikami wartości energetycznej paszy są:

• EB

• ES

• EM

• EN

• ES paszy = EB paszy minus EB niestrawionego pokarmu (kału) wyrażona w procentach EB

• Niestrawiona E stanowi zazwyczaj 10-30% EB paszy. Obejmuje też związki pochodzenia endogennego i dlatego ES jest pozorną wartością ES paszy

• EN to miara dostępności E na potrzeby bytowe i produkcyjne. Określa się ją jako energię metaboliczną pomniejszoną o wytwarzanie ciepła związane z procesami pobierania paszy, trawienia, wchłaniania i dalszych przemian związanych z pobraniem składników pokarmowych

• W krajach uni europejskiej do wartościowania pasz dla świń stosuje się zazwyczaj EN lub EM

• Wykorzystanie EM na potrzeby bytowe i na produkcyjne różni się w zależności od rodzaju i zawartości składników pokarmowych, ich strawności i dostępności, wielkości pobrania paszy, rasy i genotypu, masy ciała, środowiska i zdrowotności

• Wykorzystanie EM na produkcję zależy od procesów metabolicznych prowadzących do syntezy tłuszczu i białka z pobranych składników pokarmowych pasz

• System oceny energii brutto

• Wywodzi się z wartości skrobiowej pasz

• EM minus przyrost cieplny daje wartość EN

• EN przedstawia ten przyrost EB, którą zwierze może w pełni wykorzystać

Wartość białka dla świń

• O wartości białka pasz dla monogastrycznych decyduje jego skład aminokwasowy, a przede wszystkim zawartość aminokwasów niezbędnych i ich dostępność dla organizmu

• Najczęściej niedoborowe aminokwasy dla świń to lizyna i metionina (dla drobiu: metionina, lizyna, tryptofan)

• Białko idealne - hipotetyczne białko zawierające aminokwasy w proporcjach optymalnych dla organizmu czyli odpowiadających zapotrzebowaniu

• Zapotrzebowanie aminokwasów na odłożenia białka w ciele oraz w mleku a także w płodach zazwyczaj w normach traktuje się łącznie

• Dlatego koncepcja białka idealnego poprawna w odniesieniu do zapotrzebowania bytowego nie spełnia warunków jeżeli zapotrzebowanie zwierząt rosnących lub produkujących na wszystkie aminokwasy traktuje się łącznie.

• Aminokwasy w mieszance paszowej dla świń łatwiej bilansować z zapotrzebowaniem wykorzystując uzupełnianie aminokwasami czystymi

• Aminokwasy zawarte w paszy nie są w pełni dostępne dla organizmu

• Oznaczenie strawności aminokwasów do końca jelita cienkiego u świń (strawność pozorna) daje zawartość strawnych aminokwasów, które to wartości są bliższe wartością aminokwasów dostępnych

• Aminokwasy mogą być wchłonięte w formie niedostępnej - np. lizyna

• Dotyczy to białka pasz uszkodzonych działaniem wysokiej temperatury

• Inne aminokwasy są w tych warunkach uszkadzanie mniej - lub wcale ;)

• Białko z lizyną zablokowaną ulega trawieniu, a część uwolnionej zablokowanej lizyny jest wchłaniana lecz niewykorzystywana przez organizm

• Dlatego bilansują aminokwasy w mieszance paszowej wg ich zapotrzebowania trzeba zwracać uwagę na możliwość niedoboru lizyny

ZAPOTRZEBOWANIE NA ENERGIE U KONI

• Zapotrzebowanie bytowe

• Oznacza tę cześć E, która jest potrzebna zwierzęciu do utrzymania życia i sprawności fizycznej z zachowaniem stałej masy ciała

• Potrzeby te wzrastają proporcjonalnie do metabolicznej masie ciała (MC^0,75)

• Zapotrzebowanie produkcyjne

• Wzrasta wraz z intensywnością pracy

• Pracy = wzrost zużycia E, lecz zaleca się zwiększać ilość białka w dawkach aby zachowany był taki stosunek między E a białkiem jak w dawce bytowej

• Zapotrzebowanie bytowe jest częścią zapotrzebowania produkcyjnego

• Zapotrzebowanie koni pracujących wzrasta w stosunku do potrzeb bytowych następująco:

• Lekka praca 120%

• Średnia praca nawet 150%

• Ciężka praca ponad 150%

• Klacze źrebiące

• Najważniejszym okresem z punktu widzenia potrzeb energetycznych jest początek ciąży ze względu na potrzebę gromadzenia rezerw i ostatnie 3 miesiące źrebności, w którym wzrastają potrzeby rozwijającego się płodu

• Klacze karmiące

• Potrzeby pokarmowe są największe w pierwszych 3 miesiącach po wyźrebieniu

• Zapotrzebowanie to jest związane z wydajnością mleczną i składem mleka

• 60% energii paszy wykorzystywane jest na produkcję mleka

• Zapotrzebowanie E na produkcję 1kg mleka to 33,3MJ ES

• Ogiery

• Ich potrzeby pokarmowe określa się na czas sezonu rozpłodowego i poza nim

• W okresie użytkowania rozpłodowego potrzeby energetyczne wzrastają o około 25% ponad potrzeby bytowe

ZAPOTRZEBOWANIE NA BIAŁKO U KONI

• Zapotrzebowanie na białko jest różne u różnych koni ze względu na różnice w zdolności trawienia pasz i wpływu treningu na przerost mięśni i wzrost w nich zawartości białka

• Wraz ze wzrostem aktywności mięśni rosną też potrzeby białkowe

• Pokrywa je zwiększone pobieranie paszy i energii dostarczanej w miarę rosnącego wysiłku

• W praktyce nie powinno zwiększać się znacznie ilości białka w dawce ze względu na równoczesne pobieranie przez konie wody

• Aminokwas ograniczający to przede wszystkim lizyna

• Ilość lizyny w dawce powinna wynosić 0,7%

• Objawami niedoboru białka może być

• Zmniejszenie apetytu powodujące niedostateczne pobranie energii, a tym samym zmniejszenie masy ciała, zahamowanie wzrostu młodych koni i obniżenie płodności klaczy

DRÓB

Systemy oceny wartości pokarmowej i zapotrzebowania

• Zapotrzebowanie ptaka na E określane jest jako ES, EM lub EN

• EB nie nadaje się do wartościowania u drobiu ze względu na duże zróżnicowanie strawności pasz

• E dostarczana w paszy jest potrzebna do jajek i przyrostu i funkcjonowania i syntez i no

• Wartość energetyczna pasz dla drobiu jest mierzona w jednostkach cieplnych (1kcal=4,184J) i w żulach

• Podstawowym źródłem E dla drobiu są zboża (ziarna) i tłuszcze paszowe

• Wartość E paszy jest na ogół ujemnie skorelowana ze spożyciem paszy i współczynnikiem jej wykorzystania

• Mieszanke paszową powinna cechować koncentracja E, białka i pozostałych składników pokarmowych odpowiednia do planowanego spożycia paszy na dzień i sztukę

• Zalecana dawka E dla brojlerów jest znacznie wyższa niż dla kurcząt hodowlanych

• W żywieniu rosnących kurcząt hodowlanych wprowadza się programy żywieniowe ograniczające spożycie E o 6-10% w stosunku do pobrania ad libitum (wujek google czeka na was :D)

• Do energetycznego wartościowania pasz dla drobiu służy wartość pozornej energii metabolicznej

• EM to forma energi, którą ptak dysponuje na pokrycie zapotrzebowania bytowego i produkcyjnego

• Pozorna EM = EB paszy minus EB wydalana (w kałomoczu)

• Powszechnie stosowanym miernikiem wartości energetycznej pasz dla drobiu jest pozorna EM skorygowana do stanu równowagi azotowej EM

• Podstawowe czynniki wpływające na zapotrzebowanie E ptaków:

• Masa ciała

• Przyrosty masy ciała

• Produkcja jaj

• Zapotrzebowanie bytowe można obliczyć na podstawie metabolicznej masy ciała

• W warunkach standardowych dobowe zapotrzebowanie na E wynosi około 400kJ ciepła na MC^0,75

• Zapotrzebowanie produkcyjne składa się z E zawartej w produkcie i z energii strat cieplnych związanych z syntezą produktu

• Koszt energetyczny przyrostu 1 g ciała wynosi średnio 4,8 kcal EM

• Wymagania energetyczne niosek związane są z produkcją nieśną, w której energia odłożona w jaju stanowi około 18% energii metabolicznej a energia odłożona w ciele stanowi około 5% EM paszy

• Dziennie zapotrzebowanie kur o masie 1,8kg na EM wynosi około 435 kcal EM

• Wykorzystanie EM w produkcji jaj wynosi 73%

• Niedostateczna zawartość E lub białka, a także nieodpowiedni ich wzajemny stosunek w paszy zmniejsza efektywność produkcji

• Odpowiedni stosunek E-bialko warunkuje zadowalającą nieśność i wzrost drobiu, decyduje o ilości zużytej paszy, bialka i E na jednostkę produktu

• Wartość stosunku E-białko zależy od wieku ptaków , kierunku i wielkości produkcji i mieści się w granicach 130-170 kcal EM/1% białka ogólnego

• Od zawartości EM w mieszance zależy zawartość z niej aminokwasów

• W energetycznym wartościowaniu pasz dla drobiu występuje też system rzeczywistej EM (REM)

• Uwzględnia on wydaloną E endogenną (E_e)

• Obydwa systemy łączy zależność:

• REM = EM + E_ei

11

---