Relaksacja poizometryczna mięśni
Jest techniką mającą na celu działanie przeciwbólowe poprzez:
Zmniejszenie nadmiernego napięcia spoczynkowego mięśni
Wykorzystywanie odruchu z aparatów Golgiego w ścięgnach mięśni: test na zanikanie bólu- nacisk
izometryczny ośmiosekundowy powinien zmniejszyć ból lub wrażenie rozciągania. Test ten jest
gwarancją nie przekroczenia granicy zakresu, w którym doszłoby do odruchowego kurczenia włókien
jako reakcji aparatów Golgiego na silne rozciąganie. Najczęściej tak właśnie dzieje się przy redresjach.
Dla większości mięśni istnieją realne normy elastyczności, które możemy zbadać odpowiednimi testami.
Normy te w 1984 roku wprowadził Janda. Badanie normy elastyczności mięśni wykonujemy poprzez oddalenie
dwóch przyczepów mięśniowych do momentu najmniejszego uczucia rozciągania przez pacjenta. Jest to więc
odpowiedni zakres ruchu, oznaczony w stopniach, lub ułożeniu partnerów stawowych, w którym pojawia się
pierwsze, najmniejsze uczucie rozciągania. Normę tę trzeba utrzymywać przez całe życie.
Równowaga statyczna mięśni w naszym organizmie jest niezbędna do:
1. Właściwej gry stawowej
2. Prawidłowego krążenia krwi i chłonki, a tym samym do prawidłowego dostarczania i odbierania: tlenu i
dwutlenku węgla, podstawowych produktów przemiany materii, itp.
3. Zapobiegania zaburzeniom czucia głębokiego
4. Istnienia prawidłowej propriocepcji
Mechanizm negatywnego stymulowania w obrębie mięśni tonicznych i fazowych:
Mięśnie toniczne
Zwiększają napięcie spoczynkowe mięśni, zaburzają równowagę mięśniową
Osłabienie siły mięśni fazowych
Dalsze zwiększenie napięcia mięśni tonicznych
Takie negatywne stymulowanie może prowadzić w konsekwencji do:
1. Obrzęków i stanów zapalnych w obrębie mięśni
2. Stanów zapalnych mięśni
3. Przeciążeń mechanicznych
4. Braku prawidłowego utlenienia
5. Zwłóknienia tkanki mięśniowej
6. Powstania zmian reflektoiycznych w obrębie zaburzonego mięśnia: punktów maksymalnie bolesnych,
oraz punktów spustowych
7. Ogólnego zmęczenia
W konsekwencji tych niekorzystnych zmian, centralny układ nerwowy przyjmuje taką nowo
powstałą sytuacje jako normę.
Relaksacja poizometryczna mięśni
2
Zasady wykonywania relaksacji:
Hipertoniczny mięsień ustawiamy biernie do momentu bariery stawianej przez tkanki lub do
momentu maksymalnego rozciągnięcia
Pacjent delikatnie napina mięsień hipertoniczny w kierunku przeciwnym do bariery stawianej przez
terapeutę. Napięcie trwa 5-10 sekund, ale bez widocznego ruchu w stawach
Siła napięcia powinna wynosić do 20% maksymalnej siły mięśnia hipertonicznego. Lewit proponuje
użycie siły na tyle dłużej, aby utrzymać część ciała nieruchomo przeciwdziałając sile grawitacji
Po napięciu pacjent robi wydech i pozwala mięśniom maksymalnie się rozluźnić, co powoduje przesunięcie
bierne do kolejnego oporu tkankowego
Zaczynając od nowej bariery procedurę powtarza się 3-4 razy
Lewit proponuje wykorzystanie gałek ocznych prosząc o spojrzenie w kierunku skurczu.
W czasie napinania wrażenie bólu lub rozciągania musi zniknąćJeśIi nie znika to osiągnięto zbyt duży
zakres. Trzeba cofnąć ruch. W przypadku gdy uczucie rozciągania lub ból nie maleją mimo postępowania
zgodnie z zasadami może to świadczyć o czynnym zespole jednostki ruchowej kręgosłupa, skąd mięsień
otrzymuje zaopatrzenie odkorzeniowe. Należy wówczas wykonać zabiegi ręczne w okolicy kręgosłupa a w
późniejszym czasie ponowić próbę PIR-u.
PIR dla danego mięśnia wykonujemy raz dziennie
W pierwszej fazie autoterapii niezbędna okazuje się pomoc drugiej osoby, gdyż eliminuje to napięcie
innych grup mięśniowych.
Po rozciągnięciu mięśnia do nowej bariery końcowej fazie wykonania techniki poizometrycznej
relaksacji powinno się ją zakończyć skurczem antagonisty dla mięśnia rozciąganego.
Błędy pacjenta podczas wykonywania PIR-u
1.
Zbyt duża siła skurczu (powyżej 20%)
2.
Skurcz w złym kierunku
3.
Skurcz zbyt krótki lub zbyt długi
4.
Brak rozluźnienia po wykonanym
skurczu (łączyć z wydechem)
5.
Zbyt gwałtowny początek i koniec
skurczu
6.
Czynny powrót pacjenta do pozycji
wyjściowej -
7.
terapeuta powinien wykonać bierny
powrót
Błędy terapeuty podczas stosowania PIR-u
1.
Zła kontrola pozycji stawu i mięśni w
relacji do oporu tkanek
2.
Nieodpowiednia siła oporu terapeuty
3.
Stawianie oporu w złym kierunku
4.
Przejście do nowej pozycji zbyt
gwałtownie po skurczu
5.
Zła instrukcja słowna
Wskazania do stosowania poizometrycznej relaksacji mięśni:
1.
Hipertonia mięśniowa
2.
Przykurcze pochodzenia mięśniowego
lub łącznotkankowego
3.
Napięcie spastyczne mięśni
4.
Osłabienie
fizjologicznej
grupy
mięśniowej
5.
Obrzęki miejscowe
6.
Miejscowy zastój żylny prewencja w
zwalczaniu żylaków podudzi
7.
Ograniczenia ruchomości mięśniowej
Relaksacja poizometryczna mięśni
3
Przeciwwskazania do stosowania PIR-u:
1.
PIR stosujemy tylko tam, gdzie są do tego odpowiednie wskazania poprzedzone właściwą diagnozą
2.
PIR-u nie stosujemy przy braku współpracy pacjenta z terapeutą
3.
Urazy mechaniczne związane z uszkodzeniem tkanek oraz struktur sąsiadujących np. złamania,
zwichnięcia, zerwania mięśni, przerwanie ciągłości tkanek itp.
Mięśnie fazowe:
1.
Wykorzystywane do funkcji ruchowych
2.
Posiadają większą ilość włókien szybko kurczliwych
3.
Szybciej ulegają zmęczeniu
4.
Cechuje je niski próg pobudliwości
5.
Ze względu na metabolizm wyróżnia się:
Włókna białe FTA (szybko kurczliwe typu A) czerpiące energię z glikolizy mleczanowej
Włókna różowe FTB (szybko kurczliwe typu B) o metaboliźmie mieszanym beztlenowo -
oksydacyjnym
Cechą tych mięśni w warunkach obciążeń nieprawidłowych jest tendencja do szybkiego obniżenia
tonusu spoczynkowego, ich osłabienie i tzw. funkcjonalne niedowłady.
Najważniejsze mięśnie fazowe:
1.
Pośladkowy średni i mały
2.
Prostownik
grzbietu
w
odcinku
piersiowym
3.
Równoległoboczny
4.
Prosty brzucha
5.
Skośny brzucha
6.
Obszerny boczny i przyśrodkowy
7.
Czworoboczny
część
środkowa
i
wstępująca
8.
Piszczelowy przedni
9.
Strzałkowe
10.
Mięśnie nad i podgnykowe
11.
Pochyłe( czasami przyjmują charakter
mm. tonicznych)
12.
Poprzeczny brzucha
Mięśnie toniczne:
1. Histologicznie maja czerwona barwę
2. Ze względu na metabolizm nazywane ST ( wolno kurczliwe ) energię czerpią z procesów oksydacyjnych
trójglicerynów ( cykl Krebsa |
3. Charakteryzuje je wysoki próg pobudliwości
4. Są włóknami wolno kurczliwymi
5. Wolno ulegają zmęczeniu
6. Podstawowa ich rolą jest długotrwała praca stabilizacyjna z związku z czym nazywane są mięśniami
posturałnymi
7. Na przeciążenie reagują skróceniem - przykurcze mięśniowe
Najważniejsze mięśnie toniczne:
1.
Piersiowy większy
2.
Biodrowo-lędżwiowy
3.
Prosty uda
4.
Gruszkowaty
5.
Przywodzi ciele
6.
Długie szyi
7.
Czworoboczny część zstępująca
8.
Dźwigacz łopatki
9.
Najdłuższy grzbietu
10.
Czworoboczny lędźwi
11.
Dwugłowy uda
12.
Półbłoniasty i półścięgnisty
Relaksacja poizometryczna mięśni
4
13.
Trójgłowy łydki
14.
Proste głowy
15.
Skroniowy, żwacz, skrzydłowy boczny i
przyśrodkowy
16.
Prostownik grzbietu w odcinku szyjnym
i lędźwiowym
Musimy jednak pamiętać, że w naszym organizmie występują również mięśnie których nie można
jednoznacznie sklasyfikować jako mięśnie toniczne lub fazowe. Są one ciągle jeszcze w fazie badań, a obecnie
określamy je mianem mięśni o typie mieszanym Zaliczamy do nich:
1.
Naprężacz powięzi szerokiej
2.
Dwugłowy ramienia
3.
Trójgłowy ramienia
4.
Mostkowo-obojczykowo sutkowy
Mięśniowa równowaga statyczna to stan, w którym osobnicza norma długości mięśni tonicznych jest
równoważona przez odpowiednią siłę mięśni fazowych. Natomiast mięśniowa nierównowaga statyczna to stan,
w którym na skutek powstania przykurczów mięśni tonicznych i ich nadmiernego napięcia spoczynkowego
doszło na drodze mechanizmu hamowania wtórnego do osłabienia siły mięśni fazowych. Pamiętać należy, że
przed przystąpieniem do ćwiczeń wzmacniających mięśnie osłabione, w pierwszej kolejności należy
zlikwidować nadmierne napięcie hipertonicznych antagonistów w stosunku do osłabionych agonistów.
Osiągnąć to można np. poprzez stosowanie relaksacji poizometrycznęj. Reakcją fizjologiczną na nadmierne
napięcie mięśni tonicznych jest mechanizm hamowania czyli osłabienia ich antagonistów (mięśni fazowych ).
Aby wzmocnić mięśnie fazowe w treningu siłowym najpierw należy wyciszyć mechanizm hamowania
wtórnego przez rozciąganie i zmniejszanie nadmiernego napięcia spoczynkowego mięśni tonicznych.
Mięśniowa równowaga statyczna warunkuje:
•
Ergonomię pozycji stojącej oraz dźwigania, poruszania tułowiem
•
Równowagę statyczną miednicy
•
Fizjologiczne zakresy naturalnej ruchomości stawów kręgosłupa i stawów obwodowych
•
Grę ślizgu stawowego stawów kręgosłupa i stawów obwodowych
•
Fizjologiczne napięcie struktur łącznotkankowych i okołostawowych
•
Prawidłowa funkcję obwodów regulacji struktur poprzecznych narządu ruchu
•
Eutonię - umiejętność świadomego rozluźniania mięśni
•
Zmniejszenie podatności na reagowanie nadmiernym napięciem izometrycznym mięśni w stanie
silnych emocji