garbarz skor 744[03] o1 04 n

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Jolanta Górska

Wykonywanie oznaczeń kontrolno-pomiarowych
w procesach wyprawy skór 744[03].O1.04

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:

dr inż. Marian Grabkowski
inż. Stanisław Pietryka

Opracowanie redakcyjne:

inż. Jolanta Górska

Konsultacja:

mgr inż. Zdzisław Feldo

Korekta:

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 744[03].O1.04
„Wykonywanie oznaczeń kontrolno-pomiarowych w procesach wyprawy skór” zawartego
w modułowym programie nauczania dla zawodu garbarz skór 744[03].

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Przykładowe scenariusze zajęć

5. Ćwiczenia

5.1. Pomiary kontrolne stosowane w wyprawie skór.

5.1.1. Ćwiczenia

5.2. Kontrola międzyoperacyjna w procesach wyprawy skór.

5.2.1. Ćwiczenia

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

7. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela „Wykonywanie oznaczeń kontrolno –

pomiarowych w procesach wyprawy skór”, który będzie pomocny w prowadzeniu zajęć
dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie garbarz skór 744[03].

W poradniku zamieszczono:

– wymagania wstępne,
– wykaz umiejętności, jakie uczeń opanuje podczas zajęć,
– przykładowe scenariusze zajęć,
– propozycje ćwiczeń, które mają na celu wykształcenie u uczniów umiejętności

praktycznych,

– wykaz literatury, z jakiej uczniowie mogą korzystać podczas nauki,

Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze

szczególnym uwzględnieniem:
– pokazu z objaśnieniem,
– tekstu przewodniego,
– metody projektów,
– ćwiczeń praktycznych.

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od

samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.

W celu przeprowadzenia sprawdzianu wiadomości i umiejętności ucznia, nauczyciel

może posłużyć się zamieszczonym w rozdziale 6 zestawem zadań testowych, zawierającym
różnego rodzaju zadania.

W tym rozdziale podano również:

– plan testu w formie tabelarycznej,
– punktacje zadań,
– propozycję norm wymagań,
– instrukcję dla nauczyciela,
– instrukcję dla ucznia,
– kartę odpowiedzi,
– zestaw zadań testowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych

Moduł 744[03].O1

Podstawy wyprawy skór

744[03].O1.02

Posługiwanie się techniczną

i technologiczną terminologią garbarską

744[03].O1.04

Wykonywanie oznaczeń

kontrolno – pomiarowych

w procesach wyprawy skór

744[03].O1.01

Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa

i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej

oraz ochrony środowiska

744[03].O1.03

Posługiwanie się dokumentacją

technologiczną i techniczną

w organizowaniu i prowadzeniu

procesów wyprawy skór

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej „Wykonywanie oznaczeń

kontrolno-pomiarowych w procesach wyprawy skór” uczeń powinien umieć:
–

wykorzystywać podstawowe prawa chemii, fizyki i mechaniki w procesach wyprawy
skór,

–

posługiwać się techniczną i technologiczną terminologią garbarską,

–

posługiwać się dokumentacją technologiczną i techniczną stosowaną w procesach
garbarskich,

–

zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami ergonomii,

–

korzystać z różnych źródeł informacji,

–

przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz
ochrony środowiska.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji ćwiczeń podanych w poradniku uczeń powinien umieć:

–

zdefiniować oraz wyjaśnić znaczenie pojęć: kontrola międzyoperacyjna, badanie
organoleptyczne, oznaczenie laboratoryjne,

–

posłużyć się podstawowymi przyrządami pomiarowymi do kontroli roztworów
i zestawów roboczych oraz środowiska procesów produkcyjnych,

–

posłużyć się przyrządami i urządzeniami do pomiaru ciężaru, powierzchni, grubości skór
i materiałów pomocniczych,

–

wykonać podstawowe oznaczenia kontrolno-analityczne przy pomocy odczynników
i wskaźników chemicznych,

–

zastosować podstawowe metody pomiaru technologicznych parametrów wyprawy skór,

–

pobrać próbki skór surowych, półfabrykatów i skór gotowych oraz roztworów i zestawów
roboczych do badań i analiz laboratoryjnych,

–

ocenić jakość surowców, półfabrykatów i skór gotowych na podstawie atestów
laboratoryjnych,

–

zaproponować przebieg procesów technologicznych na podstawie wyników oznaczeń
kontrolno-pomiarowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca ……………………………………………….
Modułowy program nauczania: Garbarz skór 744[03]
Moduł: Podstawy wyprawy skór 744[03].O1
Jednostka modułowa: „Wykonywanie oznaczeń kontrolno-pomiarowych w procesach
wyprawy skór

” 744[03].O1.04

Temat: Wyznaczenie masy struganej partii skór cielęcych.

Cel ogólny: kształtowanie umiejętności ważenia i obliczania łącznej masy partii skór

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:
– dokonać ważenia skóry ,
– obliczyć masę partii skór,
– ułożyć skóry na podeście.

Metody nauczania:
– ćwiczenia praktyczne.

Formy organizacyjne pracy uczniów:
– grupowa

Czas: 180 min.

Środki dydaktyczne:
– partia 50 szt. skór cielęcych po struganiu,
– 2 podesty do układania skór,
– waga techniczna elektroniczna lub waga szalkowa z kompletem odważników,
– tabela do zapisywania wagi skór,
– kalkulator,
– przybory do pisania,

Przebieg zajęć:

1. Sprawy organizacyjne.
2. Nawiązanie do tematu, omówienie celów zajęć.
3. Zorganizowanie stanowiska pracy do wykonania ćwiczenia.
4. Realizacja tematu:

– Podział uczniów na grupy ćwiczeniowe po 2 osoby.
– Przydział grup do przygotowanych partii skór.
– Uczniowie dokonują ważenia skór.
– Nauczyciel zwraca uwagę, aby każdy uczeń dokonał ważenia połowy skór w partii.
– Stopniowe układanie skór na podestach po dokonaniu ważenia.
– Obliczenie masy partii skór.

5. Grupa przedstawia otrzymane wyniki ważenia.
6. Nauczyciel analizuje prace uczniów i stwierdza czy wykonali ja poprawnie.
7. Klasa wspólnie z nauczycielem dokonuje oceny pracy poszczególnych grup uczniów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zakończenie zajęć

Praca domowa

Odszukaj w literaturze (Internecie) informacje o rodzajach wag stosowanych

w przemyśle.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

– anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć i zdobytych

umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca ……………………………………………….
Modułowy program nauczania: Garbarz skór 744[03]
Moduł: Podstawy wyprawy skór 744[03].O1.
Jednostka modułowa: „Wykonywanie oznaczeń kontrolno – pomiarowych w procesach
wyprawy skór

” 744[03].O1.04

Temat: Kontrola jakości przeprowadzenia dwojenia wygarbowanych skór bydlęcych
połówek

Cel ogólny: kształtowanie umiejętności pomiaru grubości skór za pomocą grubościomierza

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:
– wyznaczyć punkty pomiaru grubości skór bydlęcych połówek po dwojeniu,
– zmierzyć grubość skóry za pomocą grubościomierza,
– ocenić organoleptycznie jakość przeprowadzenia dwojenia.

Metody nauczania:
– ćwiczenia praktyczne z instruktażem

Formy organizacyjne pracy uczniów:
– grupowa

Strategia: uczenie się przez doświadczenie

Środki dydaktyczne:
– skóry bydlęce połówki wygarbowane po dwojeniu szt. 25,
– 2 podesty do układania skór,
– grubościomierz sprężynowy z długim ramieniem,
– stół sortowniczy,
– materiały do pisania.

Czas: 180 min.

Przebieg zajęć:

1. Sprawy organizacyjne.
2. Nawiązanie do tematu, omówienie celów zajęć.
3. Przedstawienie przez nauczyciela sposobu pomiaru grubości skóry za pomocą

grubościomierza.

4. Pokaz wad powstałych podczas dwojenia.
5. Zorganizowanie stanowiska pracy do wykonania ćwiczenia.
6. Realizacja tematu:

–

Podział uczniów na grupy ćwiczeniowe po 2 osoby.

–

Przydział grup do przygotowanych partii skór.

–

Uczniowie dokonują pomiaru grubości skór za pomocą grubościomierza.

–

Nauczyciel zwraca uwagę, aby każdy uczeń dokonał pomiaru grubości połowy skór
w partii.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

–

Uczniowie sprawdzają organoleptycznie jakość dwojenia

–

Nauczyciel pomaga uczniom ocenić jakość dwojenia.

–

Stopniowe układanie skór na podestach po dokonaniu ważenia.

7. Grupa przedstawia otrzymane wyniki pomiaru grubości skór i ocenę jakości dwojenia.
8. Nauczyciel analizuje prace uczniów i stwierdza czy wykonali ja poprawnie.
9. Klasa wspólnie z nauczycielem dokonuje oceny pracy poszczególnych grup uczniów.

Zakończenie zajęć

Praca domowa

Odszukaj w literaturze (Internecie) informacje o rodzajach przyrządów do pomiaru

grubości stosowanych w przemyśle.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

– anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć i zdobytych

umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. ĆWICZENIA

5.1. Pomiary kontrolne stosowane w wyprawie skór

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Oznaczanie gęstości kwasów stosowanych w wyprawie skór.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z materiałem nauczania,
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania pomiaru,
3) przedstawić plan działania,
4) pobrać próbkę 200cm

badanych kwasów,

5) wykonać oznaczenie gęstości za pomocą areometru,
6) odczytać zawartość % kwasu z tabeli.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne,

Środki dydaktyczne:

–

tabele zależności gęstości od stężenia kwasu,

–

próbki badanych kwasów,

–

zestaw areometrów,

–

zlewki na próbki kwasów,

–

cylindry miarowe o pojemności 250 cm

–

przybory do pisania,

–

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 2

Badanie wilgotności względnej w pomieszczeniach produkcyjnych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z materiałem nauczania,
2) przedstawić plan działania,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3) wykonać pomiary wilgotności względnej w pomieszczeniach produkcyjnych za pomocą

higrometru włosowego,

4) wykonać pomiary wilgotności względnej w pomieszczeniach produkcyjnych za pomocą

psychrometru,

5) odczytać z tabeli wilgotność względną oznaczoną za pomocą psychrometru,
6) zapisać wyniki w tabeli,
7) porównać wyniki otrzymane różnymi metodami pomiaru.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne,

Środki dydaktyczne:

–

higrometr włosowy,

–

psychrometr,

–

tabela do pomiaru wilgotności względnej za pomocą psychometru,

–

przybory do pisania,

–

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 3

Oznaczanie pH roztworów roboczych stosowanych w procesach wyprawy skór.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z materiałem nauczania,
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania oznaczeń,
3) przedstawić plan działania,
4) pobrać próbki roztworów stosowanych w procesach wyprawy skór,
5) wykonać oznaczenie pH za pomocą papierków wskaźnikowych uniwersalnych,
6) dobrać odpowiedni zakres papierków wskaźnikowych,
7) wykonać oznaczenie za pomocą dobranych papierków wskaźnikowych,
8) zapisać w zeszycie otrzymane wyniki.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne,

Środki dydaktyczne:

–

papierki wskaźnikowe uniwersalne,

–

papierki wskaźnikowe o różnym zakresie pH,

–

zlewki na próbki roztworów,

–

przybory do pisania,

–

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 4

Pomiar grubości próbek skór.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z materiałem nauczania,
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania oznaczeń,
3) oznaczyć otrzymane próbki skór,
4) wykonać pomiar grubości otrzymanych próbek za pomocą grubościomierza,
5) zapisać w zeszycie otrzymane wyniki.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne,

Środki dydaktyczne:

–

10 próbek skór o różnej grubości,

–

grubościomierz,

–

przybory do pisania

–

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 5

Pomiar powierzchni skór.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z materiałem nauczania,
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania oznaczeń,
3) rozłożyć skórę na stole,
4) wykonać pomiar powierzchni skóry za pomocą planimetru,
5) wykonać pomiar powierzchni skóry za pomocą elektronicznego urządzenia do pomiaru

powierzchni skór,

6) zapisać w zeszycie otrzymane wyniki,
7) porównać otrzymane wyniki pomiaru.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne,

Środki dydaktyczne:

–

wyprawiona skóra,

–

planimetr,

–

elektroniczne urządzenie do pomiaru powierzchni,

–

stół,

–

przybory do pisania

–

literatura z rozdziału 7.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2. Kontrola międzyoperacyjna w procesach wyprawy skór

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dokonaj kontroli warunków magazynowania skór surowych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z materiałem nauczania,
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) przygotować urządzenia do wykonania pomiarów,
4) dokonać pomiaru temperatury panującej w magazynie,
5) dokonać pomiaru wilgotności względnej powietrza w magazynie,
6) dokonać pomiaru temperatury skór w wybranym stosie,
7) zapisać wyniki pomiarów w zeszycie,
8) przedstawić wyniki wykonanych badań.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne,

Środki dydaktyczne:

–

termometr do pomiaru temperatury otoczenia o zakresie – 20 - + 50°C,

–

higrometr włosowy,

–

termometr do pomiaru temperatury w stosie o zakresie 0 – + 50°C,

–

przybory do pisania,

–

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 2

Dokonaj badania pH skóry w procesie odwapniania.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i technikę wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z materiałem nauczania,
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania oznaczenia,
3) pobrać próbki skóry: przygotowanej do przeprowadzenia procesu odwapniania, w trakcie

procesu odwapniania i po zakończonym odwapnianiu,

4) naciąć próbki nożem,
5) dokonać pomiaru zobojętnienia golizny za pomocą wskaźnika fenoloftaleiny,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6) zapisać obserwacje w zeszycie,
7) przedstawić wyniki wykonanego badania.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne,

Środki dydaktyczne:

–

roztwór fenoloftaleiny we wkraplaczu,

–

nóż do pobrania i nacięcia próbek skóry,

–

skóra przygotowana do procesu odwapniania ,

–

skóra w trakcie procesu odwapniania,

–

skóra odwapniona

–

przybory do pisania,

–

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 3

Dokonaj badania pH skóry w procesie piklowania.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i technikę wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z materiałem nauczania,
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania oznaczenia,
3) pobrać próbki skóry: przygotowanej do przeprowadzenia procesu piklowania, w trakcie

procesu piklowania i po zakończonym piklowaniu,

4) naciąć próbki nożem,
5) dokonać pomiaru pH przekroju skóry za pomocą wskaźnika zieleni bromokrezolowej,
6) narysować w zeszycie schematy zabarwienia przekroju skóry,
7) przedstawić wyniki wykonanego badania.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne,

Środki dydaktyczne:

–

roztwór zieleni bromokrezolowej we wkraplaczu,

–

nóż do pobrania i nacięcia próbek skóry,

–

skóra przygotowana do procesu piklowania,

–

skóra w trakcie procesu piklowania,

–

skóra spiklowana

–

przybory do pisania,

–

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 4

Przeprowadź próbę „wrzątku” skóry garbowanej chromowo.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i technikę wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z materiałem nauczania,
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania oznaczenia,
3) pobrać próbki skóry przygotowanej do przeprowadzenia procesu garbowania, podczas

procesu garbowania i po zakończeniu procesu garbowania,

4) wyciąć próbki o wymiarach 5 x 5 cm,
5) oznaczyć próbki,
6) obrysować próbki na papierze milimetrowym,
7) zawiesić próbki w zlewce z gotującą wodą i gotować 2 min,
8) wyjąć próbki, wytrzeć i przyłożyć do narysowanego obrysu,
9) obrysować próbki innym kolorem,
10) obliczyć % skurczu badanych próbek,
11) zapisać obserwacje w zeszycie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne,

Środki dydaktyczne:

–

skóra przygotowana do garbowania,

–

skóra podczas garbowania,

–

skóra po przeprowadzonym garbowaniu,

–

nóż lub nożyczki do pobrania próbek skóry,

–

papier milimetrowy,

–

kolorowe ołówki,

–

zlewka z wodą destylowaną o pojemności 500 cm

–

kuchenka elektryczna lub palnik gazowy, statyw i siatka ceramiczna,

–

bagietka szklana,

–

nitka do zawieszenia próbek skóry

–

stoper lub zegarek,

–

literatura z rozdziału 7.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

TEST 1
Test dwustopniowy do jednostki modułowej: „Wykonywanie oznaczeń
kontrolno-pomiarowych w procesach wyprawy skór”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

– zadania 1, 2, 3, 5, 7, 9, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 18, 19, 20, są z poziomu podstawowego,
– zadania 4, 6, 8, 10, 17 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma

następujące oceny szkolne:

– dopuszczający – za uzyskanie co najmniej 8 punktów,
– dostateczny – za uzyskanie co najmniej 11 punktów,
– dobry – za uzyskanie 15 punktów, w tym co najmniej 2 punktów z poziomu

ponadpodstawowego,

– bardzo dobry – za uzyskanie 18 punktów, w tym co najmniej 4 punktów z poziomu

ponadpodstawowego,

– celujący za uzyskanie 20 punktów.

Klucz odpowiedzi: 1. d, 2. a, 3. c, 4. b, 5. a, 6. b, 7. c, 8. b, 9. a, 10. c, 11. b, 12.
d, 13. c, 14. a, 15. d, 16. d, 17. b, 18. a, 19. d, 20. c

Plan testu

zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1. określić sposób oceny jakości

rozpoznać przyrządy do pomiaru
gęstości

3. rozróżnić jednostki gęstości roztworu

4. zanalizować budowę higrometru

rozpoznać metodę oznaczania odczynu
roztworu

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

zanalizować właściwości kwasu
siarkowego

scharakteryzować właściwości
wskaźników

zanalizować rodzaje mas operacyjnych
skóry

rozpoznać czynniki wpływające na
proces moczenia skór

10 obliczyć masę operacyjną skór

ocenić organoleptycznie proces
wapnienia

rozpoznać stopień odwapnienia skóry na
podstawie badania wskaźnikiem

ocenić organoleptycznie proces
wytrawiania skór

ocenić jakość przeprowadzenia
piklowania

rozpoznać metody oceny pH brzeczki
garbarskiej

rozpoznać metody badania kąpieli
natłuszczającej

zanalizować metody kontroli stopnia
przegarbowania skóry

18 określić zastosowanie planimetru

dobrać przyrząd do pomiaru lepkości
lakieru

20 określić warunki magazynowania skór

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu, z co najmniej jednotygodniowym

wyprzedzeniem.

2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przeprowadź z uczniami próbę rozwiązywania testów z zadaniami wielokrotnego wyboru.
5. Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).
6. Zapewnij uczniom warunki do samodzielnej pracy.
7. Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi oraz podaj czas

przeznaczony na rozwiązanie testu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania testu (rozładuj

niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).

9. Kilka minut przed końcem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie

zakończenia udzielania odpowiedzi.

10. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
11. Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
12. Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które

sprawiły uczniom największe trudności.

13. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
14. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń

dydaktycznych – niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem pytań testowych.
4. Test zawiera 20 pytań dotyczących rozpoznawania i charakteryzowania rodzajów skór

surowych. Wszystkie pytania są pytaniami wielokrotnego wyboru.

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi:

–

w pytaniach wielokrotnego wyboru zaznacz prawidłową odpowiedź X (w przypadku
pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie
zakreślić odpowiedź prawidłową).

6. Odpowiedzi udzielaj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję

z wykonanego zadania.

7. Trudności mogą przysporzyć Ci pytania: 4, 6, 8, 10, i 17 gdyż są one na poziomie

trudniejszym niż pozostałe.

8. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

9. Na rozwiązanie testu masz 60 min.

Powodzenia

Materiały dla ucznia:

–

instrukcja,

–

zestaw zadań testowych,

–

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Ocenę organoleptyczną wykonuje się przy pomocy,

a) skomplikowanej aparatury laboratoryjnej,
b) prostej aparatury laboratoryjnej,
c) aparatury laboratoryjnej i zmysłów człowieka,
d) zmysłów człowieka.

2. Do pomiaru gęstości cieczy używa się

a) areometru,
b) higrometru,
c) pehametru,
d) psychrometru.

3. Gęstość roztworu wyraża się w

a) °C,
b) °Sch,
c) °Bé,
d) °F.

4. W higrometrze elementem mierzącym jest

a) wskazówka,
b) włos ludzki,
c) czujnik elektryczny,
d) termometr.

5. Odczyn roztworu roboczego charakteryzuje

a) pH,
b) stężenie,
c) zawartość wody,
d) zawartość składników rozpuszczonych.

6. Stężony kwas siarkowy jest szkodliwy dla środowiska naturalnego ponieważ

a) absorbuje tlen z powietrza,
b) w bezpośredniej styczności zabija wszelkie formy życia,
c) wydziela dużo szkodliwych oparów,
d) powoduje ocieplenie klimatu.

7. Zmiana pH powoduje w roztworze wskaźnika

a) zmianę stanu skupienia,
b) podwyższenie temperatury wrzenia,
c) zmianę barwy,
d) wytrącenie osadu.

8. Ilość środków stosowanych w procesach przygotowania do garbowania wylicza się

w stosunku do masy

a) skór zakonserwowanych,
b) skór surowych,
c) golizny,
d) skór struganych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9. Duży wpływ na przebieg procesu moczenia skór ma

a) temperatura kąpieli narokowych,
b) temperatura otoczenia,
c) wilgotność względna powietrza,
d) twardość wody narokowej.

10. Ubytki masy skór po procesach konserwacji przedstawia tabela [PN – 75/P – 22009]

Ubytki masy w %

Lp Metoda konserwacji

skóry z wyjątkiem świńskich skóry świńskie

1. Skóry solone

2. Skóry solankowane

3. Skóry suchosolone

4. Skóry suszone

Masa partii zakonserwowanych metodą solenia skór bydlęcych wynosi 174kg. Masa tych skór
w stanie surowym wynosiła

a) 250 kg,
b) 225 kg,
c) 200 kg,
d) 185 kg.

11. Proces wapnienia kontroluje się organoleptycznie sprawdzając spęcznienie tkanki skórnej.

W skórze dobrze spęcznionej jest

a) widoczny bardzo wyraźny odcisk palca,
b) niewidoczny odcisk palca,
c) duży poślizg warstwy licowej,
d) duża szorstkość warstwy licowej.

12. Skóra

prawidłowo

odwapniona

wykazuje

zabarwienie

wobec

fenoloftaleiny

przedstawione na rysunku

1 2 3 4

a) 1,
b) 2,
c) 3,
d) 4.

13. Zwiotczenie tkanki skórnej w procesie wytrawiania stwierdza się przez naciskanie

palcami skóry w części przyogonowej. W skórach obuwiowych na skutek nacisku

a) palce prawie zetkną się ze sobą,
b) palce pozostawia wyraźny ślad,
c) palce pozostawią nieznaczny ślad,
d) palce nie pozostawią żadnego śladu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14. Skóra prawidłowo spiklowana wykazuje w badaniu za pomocą zieleni bromokrezolowej

zabarwienie przedstawione na rysunku

1 2 3 4

a) 1,
b) 2,
c) 3,
d) 4.

15. Pomiaru pH brzeczki chromowej należy dokonać

a) organoleptycznie,
b) za pomocą wskaźników,
c) przy użyciu papierków wskaźnikowych,
d) za pomocą pehametru.

16. Badanie kąpieli natłuszczającej polega na kontroli

a) stężenia soli i stopnia wyczerpania tłuszczu,
b) temperatury, barwy i pH,
c) barwy, stężenia soli i stopnia wyczerpania kąpieli,
d) temperatury, pH i stopnia wyczerpania tłuszczu.

17. Stopień przegarbowania skór chromowych sprawdza się przez

a) oznaczenie pH skóry,
b) próbę wrzątku,
c) oznaczenie pH kąpieli
d) oznaczenie gęstości brzeczki.

18. Za pomocą przyrządu przedstawionego na zdjęciu dokonuje się pomiaru

a) powierzchni skóry
b) grubości skóry
c) gęstości roztworów roboczych
d) Odczynu roztworów roboczych.

[

http://bluemich.net/rechner/rmplanimeter2.jpg

]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19. Pomiaru lepkości lakieru dokonuje się przy pomocy

a) pehametru,
b) psychrometru,
c) grubościomierza,
d) kubka Forda.

20. Wilgotność względna w magazynie skór surowych powinna wynosić

a) 50 – 59%,
b) 60 – 69%,
c) 70 – 79%,
d) 80 – 89%.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ……………………………………………………..

Wykonywanie oznaczeń kontrolno-pomiarowych w procesach wyprawy
skór

Zakreśl poprawną odpowiedź

Numer

zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

TEST 2

Próba pracy do jednostki modułowej: „Wykonywanie oznaczeń kontrolno-
-pomiarowych w procesach wyprawy skór”.744[03]O1.04

Próba pracy polega na wykonaniu przez ucznia kontroli przebiegu procesu odwapniania

skór bydlęcych.

Uczeń powinien wykonać:
– pomiar temperatury kąpieli,
– kontrolę czasu odwapniania,
– kontrolę stopnia odwapnienia golizny za pomocą fenoloftaleiny.

Nauczyciel kontroluje działania ucznia i ocenia ich wykonanie za pomocą punktacji
w poniższej tabeli:

Lp. Punktowana czynność

punktacja

1. Przygotowanie planu wykonania próby

2. Dobór termometru do pomiaru temperatury kąpieli

3. Pobranie próbki kąpieli

4. Prawidłowe wykonanie pomiaru temperatury

5. Kontrola czasu odwapniania

6. Dobór wskaźnika do kontroli stopnia odwapnienia skór

7. Pobranie próbki skóry do kontroli stopnia odwapnienia przed

rozpoczęciem procesu

8. Kontrola stopnia odwapnienia za pomocą fenoloftaleiny

9. Pobranie próbki skóry do kontroli stopnia odwapnienia przed dodaniem

1 porcji kwasu mlekowego

10. Kontrola stopnia odwapnienia za pomocą fenoloftaleiny

11. Pobranie próbki skóry do kontroli stopnia odwapnienia przed dodaniem

2 porcji kwasu mlekowego

12. Kontrola stopnia odwapnienia za pomocą fenoloftaleiny

13. Pobranie próbki skóry do kontroli stopnia odwapnienia po planowym

zakończeniu odwapniania

14. Kontrola stopnia odwapnienia za pomocą fenoloftaleiny

15. Ustalenie czasu zakończenia procesu odwapniania

Razem punktów

Punktacja czynności: 0 lub 1 punkt

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

dopuszczający – za uzyskanie co najmniej 6 punktów

dostateczny – za uzyskanie co najmniej 8punktów,

dobry – za uzyskanie 10 punktów,

bardzo dobry – za uzyskanie 13 punktów,

celujący za uzyskanie 15 punktów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu, z co najmniej jednotygodniowym

wyprzedzeniem.

2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań oraz z zasadami punktowania.
4. Przeprowadź z uczniami próbę wykonania podobnego zadania.
5. Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
6. Rozdaj uczniom instrukcję do wykonania próby.
7. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru

dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).

8. Przeprowadź analizę uzyskanych wyników próby pracy i wystaw oceny.
9. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
10. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń

dydaktycznych – niskie wyniki przeprowadzonej próby.

Instrukcja dla ucznia

1. Zapoznaj się metodyką prowadzenia procesu odwapniania skór. Wszystkie czynności

związane z prowadzeniem procesu wyprawy takie jak np. dozowanie środków będzie
prowadził pracownik garbarni lub inny uczeń. Twoim zadaniem jest przeprowadzić
kontrolę międzyoperacyjną procesu odwapniania.

Zużycie środków

Parametry procesu

Stosowane
środki

% do
wagi
surowca

% do wagi
operacyjnej

Warunki
procesu

Czas

Kontrola
procesu
i uwagi

Odwapnianie
Przeprowadza się w
bębnie o 6 – 8
obr./min. Kąpiel
przygotowuje się
z wody i siarczanu
(VI) amonu.
Następnie dodaje się
w dwóch porcjach co
5 min kwas mlekowy
rozcieńczony w
stosunku 1: 5 i obraca
się w bębnie

woda
siarczan
(VI) amonu
kwas
mlekowy

200 – 250
2,0

0,4

34 –36

30 – 40
min

10 – 15
min

a. pomiar
temperatury
kąpieli
b. kontrola
czasu trwania
procesu
c. kontrola
stopnia
odwapnienia
golizny –
fenoloftaleina
nie powinna
wykazywać
zabarwienia

2. Kontrolę stopnia odwapnienia skóry przeprowadź 4 razy:

–

przed rozpoczęciem procesu odwapniania,

–

przed dodaniem 1 porcji kwasu mlekowego,

–

przed dodaniem 2 porcji kwasu mlekowego,

–

pod koniec odwapniania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. Zaplanuj wykonanie próby ustalając kolejność wykonywanych czynności.
4. Dobierz przyrządy i odczynniki potrzebne do wykonania pracy.
5. Zapisz w zeszycie wyniki przeprowadzonych pomiarów i oznaczeń.
6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania .
7. Na wykonanie zadania masz 120 min.

Powodzenia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. LITERATURA

1. Iwanowski J., Persz T.: Garbarstwo. cz. I. WPLiS, Warszawa 1965
2. Lasek W., Persz T.: Technologia wyprawy skór cz. II. Wykończanie. WSiP, Warszawa

1985

3. Persz T.: Analiza techniczna w przemyśle skórzanym. WPLiS, Warszawa 1967
4. Persz T.: Garbarstwo cz. II. WPLiS, Warszawa 1966
5. Persz T.: Technologia wyprawy skór cz. I. Garbarbowanie. WSiP, Warszawa 1977
6. Smirnow W. I., Pawłowa M., Śmiechowski K., Gajewski M.: Vademecum Garbarza.

ITeE, Radom 1996