garbarz skor 744[03] o1 03 u

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ

Jadwiga

Mucha

Posługiwanie się dokumentacją technologiczną i techniczną
w organizowaniu i prowadzeniu procesów wyprawy skór
744[03].O1.03

Poradnik dla ucznia

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom

2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
dr inż.. Marian Grabkowski
inż. Stanisław Pietryka

Opracowanie redakcyjne:
inż. Jadwiga Mucha

Konsultacja:
mgr inż. Zdzisław Feldo

Korekta:

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej – 744[03].O1.03”
Posługiwanie się dokumentacją technologiczną i techniczną w organizowaniu i prowadzeniu
procesów wyprawy skór” zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu garbarz
skór.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Materiał nauczania

4.1. Cel dokumentowania procesów wyprawy skór

4.1.1. Materiał nauczania

4.1.2. Pytania sprawdzające 11
4.1.3. Ćwiczenia 11
4.1.4. Sprawdzian postępów 14
4.2. Dokumentacja technologiczna wyprawy skór

4.2.1. Materiał nauczania

4.2.2. Pytania sprawdzające
4.2.3 Ćwiczenia
4.2.4. Sprawdzian postępów
4.3. Dokumentacja organizowania procesów wyprawy skór
4.3.1. Materiał nauczania
4.3.2. Pytania sprawdzające
4.3.3. Ćwiczenia
4.3.4. Sprawdzian postępów
4.4. Dokumentacja techniczna w procesach wyprawy skór
4.4.1. Materiał nauczania
4.4.2. Pytania sprawdzające
4.4.3. Ćwiczenia
4.4.4 Sprawdzian postępów

20
20
22
23
23
26
26
28
29
29
36
36
38

5. Sprawdzian osiągnięć

6. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Wyprawa skór jest procesem produkcyjnym, czyli podstawowym działaniem

przedsiębiorstwa jakim jest zakład garbarski. W procesie tym pracownicy, oddziałując przy
pomocy maszyn, urządzeń i narzędzi na skóry surowe i półfabrykat skórzany oraz korzystając
z różnych materiałów pomocniczych, wytwarzają skóry gotowe jako produkt finalny do
sprzedaży. Podstawowym elementem procesu produkcyjnego jest proces technologiczny
w trakcie którego zachodzą przemiany skóry surowej w skórę wyprawioną. Aby wyniki
produkcji były jak najlepsze, proces technologiczny musi być zorganizowany w sposób
właściwy, zgodny z zasadami obowiązującymi w technologii garbarskiej i uzasadniony
ekonomicznie oraz poprzedzony przygotowaniem planów operatywnych i wykonawczych.

Właśnie z przygotowaniem operatywnym wiąże się opracowanie i prowadzenie

dokumentacji technologicznej i technicznej procesu wyprawy skór inaczej zwaną
dokumentacją produkcyjną. Dokumentacja produkcyjna określa zadania produkcyjne,
wskazuje środki do ich realizacji a jednocześnie umożliwia ewidencję oraz kontrolę
wykonanych zadań, zużytych surowców i środków.

Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy i nabywaniu umiejętności

posługiwania się dokumentacją technologiczną i techniczną w organizowaniu pracy,
dokumentowaniu i kontroli wykonywania czynności i operacji technologicznych wyprawy
skór.

W poradniku zamieszczono:

1. Wymagania wstępne, czyli wykaz niezbędnych umiejętności i wiedzy, które powinieneś

mieć opanowane, aby przystąpić do realizacji tej jednostki modułowej.

2. Cele kształcenia tej jednostki modułowej.
3. Materiał nauczania umożliwiający samodzielne przygotowanie się do wykonania

ćwiczeń
i zaliczenia sprawdzianów.

4. Ćwiczenia, które zawierają:

− wykaz materiałów, narzędzi i sprzętu potrzebnych do realizacji ćwiczenia,
− pytania sprawdzające wiedzę potrzebną do wykonania ćwiczenia,
− sprawdzian teoretyczny,
− sprawdzian umiejętności praktycznych.

5. Przykłady zadań/ćwiczeń oraz zestaw pytań sprawdzających Twoje opanowanie wiedzy

i umiejętności z zakresu całej jednostki. Zaliczenie ćwiczenia jest dowodem osiągnięcia
umiejętności praktycznych określonych w tej jednostce modułowej. Wykonując
sprawdzian postępów powinieneś odpowiedzieć na pytanie tak lub nie, co oznacza, że
opanowałeś materiał albo nie.

6. Literaturę oraz inne źródła informacji które powinieneś wykorzystać do poszerzenia

wiedzy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych

744[03].O1.01

Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa

i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz

ochrony środowiska

744[03].O1.02

Posługiwanie się techniczna

i technologiczną terminologią garbarską

744[03].O1.03

Posługiwanie się dokumentacją technologiczną

i techniczną w organizowaniu i prowadzeniu

procesów wyprawy skór

744[03].O1.04

Wykonywanie oznaczeń kontrolno-pomiarowych

procesów wyprawy skór

744[03].O1

Podstawy wyprawy skór

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

− korzystać z różnych źródeł informacji zawodowej,
− definiować i określać znaczenie terminów zawodowych, dotyczących surowców

skórzanych, ich rodzajów, budowy oraz konserwacji i magazynowania,

− wyjaśniać oraz zastosować pojęcia, nazwy i określenia, dotyczące procesów

technologicznych wyprawy skór,

− rozróżniać i nazywać specjalistyczne narzędzia, przyrządy i maszyny garbarskie,
− rozróżniać i charakteryzować pojęcia związane z półfabrykatami i produktami gotowymi

zakładu garbarskiego,

− wyjaśniać określenia i sformułowania specjalistyczne, stosowane w literaturze fachowej,

normach, instrukcjach, opisach technologicznych, dotyczące badań kontrolnych
procesów produkcyjnych, sortowania i klasyfikacji jakościowej półfabrykatów i skór
gotowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

– odczytać szkice i proste schematy maszyn i urządzeń garbarskich,
– wyjaśnić działanie prostych mechanizmów roboczych maszyn i urządzeń na podstawie

instrukcji i schematów działania,

– obsłużyć maszyny i urządzenia garbarskie na podstawie instrukcji obsługi, konserwacji

i czyszczenia,

– skorzystać z norm zużycia surowców i materiałów pomocniczych,
– posłużyć się instrukcjami i opisem technologicznym do ustalania procesów

produkcyjnych i kolejności ich wykonywania,

– zaplanować zestawy maszyn i urządzeń produkcyjnych w zależności od rodzaju

i przeznaczenia skór,

– odczytać normy przedmiotowe dotyczące surowców skórzanych, półfabrykatów i skór

gotowych,

– przeprowadzić kontrolę międzyoperacyjną procesów technologicznych zgodnie

z normami przedmiotowymi i czynnościowymi,

– wypełnić dokumentację wewnątrzzakładową (kwity, dziennik produkcji, kontrolka

obiegu skór w produkcji),

– skorzystać z literatury fachowej, katalogów i prospektów firm specjalistycznych,

dotyczących organizacji i współczesnych technologii wyprawy skór.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Cel dokumentowania procesów wyprawy skór

4.1.1. Materiał nauczania

4.1.1.1. Działalność gospodarcza zakładu garbarskiego

Procesy technologiczne wyprawy skór wchodzą w zakres działalności produkcyjnej

zakładu garbarskiego. Celem tej działalności jest wyprodukowanie skór gotowych o jak
najwyższej jakości, osiągając przy tym najwyższe możliwe zyski finansowe. Mamy więc dwa
czynniki oddziaływujące na proces wyprawy skór:
− czynnik technologiczny obejmujący zagadnienia technik i sposobów wyprawy skór,

wyposażenia technicznego zakładu, zaopatrzenia materiałowego w surowce, materiały
i środki pomocnicze oraz zatrudnienie odpowiednio przygotowanej kadry pracowników,

− czynnik ekonomiczny którego wykładnikiem ostatecznym ma być zysk przedsiębiorstwa

wynikający z organizacji pracy, materiałochłonności i energochłonności produkcji
wyprawianych asortymentów skór gotowych.
Na przebieg wyprawy skór i jej efektywność zasadniczy wpływ ma organizacja

produkcji. Pierwszym elementem procesu organizacyjnego jest przygotowanie produkcji.
Polega ono na:
− ustaleniu charakterystyki asortymentu skór planowanych do wyprawy zgodnie

z zapotrzebowaniem odbiorców i ich wymaganiami technicznymi,

− sporządzeniu opisu technologicznego wytwarzania zaplanowanego asortymentu skór,
− scharakteryzowaniu surowca niezbędnego do przerobu na zaplanowany asortyment,
− scharakteryzowaniu materiałów i środków pomocniczych niezbędnych do produkcji,
− doborze maszyn, urządzeń i oprzyrządowania do wykonywania operacji mechanicznych

i procesów chemicznych na skórach,

− określeniu organizacji i metod kontroli międzyoperacyjnej i kontroli jakości

produkowanych skór,

− przeprowadzeniu prób wdrożeniowych.

Drugim elementem organizacji produkcji jest zorganizowanie procesu produkcyjnego,

a mianowicie:
− zamówienie i zakup surowca skórzanego oraz kompletowanie go w partie produkcyjne,
− zamówienie i zakup materiałów podstawowych i środków pomocniczych,
− magazynowanie surowca, materiałów i środków pomocniczych,
− pobieranie z magazynu, transport i przekazywanie na wydziały produkcyjne skór

surowych i środków pomocniczych,

− wykonywanie kolejnych operacji i czynności technologicznych,
− przekazywanie skór w postaci półfabrykatów między wydziałami produkcyjnymi,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

− wykonywanie kontroli międzyoperacyjnej na poszczególnych stanowiskach pracy,
− odbiór jakościowy wyprawionych skór,
− przekazanie gotowych skór do magazynu wyrobów gotowych,
− sprzedaż gotowych skór do odbiorcy.

Trzecim elementem organizacji procesu wyprawy skór jest ekonomiczna ocena

przygotowania produkcji. Powinna uwzględniać:
− aspekty materiałochłonności: materiały które pozwolą na uzyskanie wyrobu

odpowiedniej jakości przy stosunkowo niskim koszcie / krajowe, łatwo dostępne,
zastępcze/,

− aspekty energochłonności: dobór metod zasilania na przykład w energię elektryczną,

cieplną lub gazową; pobór energii w czasie eksploatacji maszyn i urządzeń,

− zatrudnienie: ilość i dobór obsady pracowników o odpowiednich kwalifikacjach,
− ustalenie kosztów produkcji: kalkulacje wstępne i wynikowe na produkowane skóry,
− ustalenie przychodów finansowych przedsiębiorstwa: ustalenie cen, negocjacje

z odbiorcami gotowych skór.

4.1.1.2. Normy i ich rola w organizacji produkcji wyprawy skór

Materiały podstawowe jakimi są w zakładzie garbarskim skóry surowe lub półfabrykaty

skórzane w postaci garbowanej chromowo golizny – wett-blue, albo skór wstępnie
wykończanych – crust, muszą być dokładnie ewidencjonowane i dokładnie powinno być
określone ich zużycie.

Podobnie materiały i środki pomocnicze, na przykład woda, garbniki, barwniki,

tłuszcze, pasty garbarskie i inne. Potrzeby zakładu garbarskiego w zakresie ilościowego
zużycia materiałów podstawowych i pomocniczych ustala się na podstawie norm zużycia
materiałów.

Normy zużycia ustala się za pomocą technicznego normowania lub obliczeń

statystycznych. Są one podstawą do obliczania zużycia materiałów, ustalenia wielkości
zaopatrzenia i obliczenia kosztów produkcji skór gotowych. Normy zużycia sprzyjają
zmniejszeniu materiałochłonności co obniża koszty produkcji i wpływa pozytywnie na
wyniki sprzedaży przez obniżenie cen wyprawionych skór.

Oprócz norm zużycia, zakłady przemysłowe w swojej działalności gospodarczej

posługują się także normami przedmiotowymi. i normami jakości.

Normy przedmiotowe określają wyroby pod względem właściwości, wymiarów

i kształtów. W przemyśle garbarskim, normy przedmiotowe określają i charakteryzują
surowiec skórzany, półfabrykaty skórzane i skóry gotowe. Ta charakterystyka i określenie
właściwości skór odnosi się do każdego asortymentu surowca, skór w trakcie wyprawy
i uszlachetniania jak i asortymentów skór wyprawionych. Norma jest dokumentem, który
określa wskaźniki jakościowe produkowanych skór, oraz ich właściwości użytkowe
w przeznaczeniu asortymentowym.

Normy jakościowe służą do zakwalifikowania wyrobu do odpowiedniej klasy lub

gatunku według określonych kryteriów jakości.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Skóry, począwszy od surowca oceniane są wielokrotnie podczas wyprawy i na koniec

jako skóry wyprawione. Poszczególne normy mogą być stosowane jedynie do takiego rodzaju
skór jaki jest określony w nazwie przedmiotu normy. Norma zawiera:
− tytuł normy,
− omówienie przedmiotu normy i dokumentów z nimi związanych,
− podział i oznaczenia asortymentu skór,
− wymagania, jakim powinna odpowiadać skóra w danym asortymencie, czyli określenia

wymagań fizycznych i chemicznych oraz podział na klasy, gatunki i wielkości,

− sposób znakowania /cechowanie/, pakowania i transportu.

Każdy zakład, również i garbarski aby móc prowadzić działalność gospodarczą musi

posiadać odpowiednią bazę techniczną w postaci maszyn, urządzeń i oprzyrządowania
technicznego oraz zasilania w nośniki energii. Przydatność techniczna maszyn i urządzeń
określana jest za pomocą ich zdolności produkcyjnej czyli wielkości i jakości produkcji
wykonanej przez te urządzenia w określonym czasie. Zdolność produkcyjna urządzeń
i maszyn określana jest przez normy wydajności maszyn określone przez producentów.

Źle zaprojektowane wyposażenie i oprzyrządowanie techniczne zakładu jest przyczyną

dużej energochłonności co wiąże się ze wzrostem kosztów produkcji.

Wszystkie te elementy muszą być brane pod uwagę przy planowaniu i organizacji

procesów produkcji. Od dobrego przygotowania organizacyjnego i technologicznego zależy
jakość i nowoczesność produkcji a także jej efekty ekonomiczne.

4.1.1.3. Zasady organizacji i dokumentowania produkcji

Istota organizacji produkcji polega na współdziałaniu elementów składowych procesu

produkcyjnego i jest czynnikiem który zespala środki i przedmioty pracy oraz siłę roboczą w
celu osiągania założonych efektów technologicznych i ekonomicznych /Rys.1/.

Wszystkie części i elementy organizacji produkcji powinny być opracowane w postaci

dokumentacji projektowej i podstawowej zawierającej informacje dotyczące
technologicznych i technicznych ustaleń procesu wyprawy danego asortymentu skór. Na ich
podstawie opracowana będzie dokumentacja wykonawcza inaczej zwana dokumentacją
produkcyjną.

Prawidłowo prowadzona dokumentacja produkcyjna jest pomocą w integracji

organizacyjnej procesów produkcyjnych wyprawy skór a przez to wpływa na jakość
produkcji i wyniki ekonomiczne zakładu. Pełni ona podwójną rolę:
− określa zadania produkcyjne i środki do ich realizacji w postaci planów produkcji oraz

instrukcji technologicznych i technicznych metod wyprawy skór /metodyki wyprawy
skór/,

− umożliwia ewidencję i kontrolę wykonanych zadań produkcyjnych i zużytych środków –

„Książki surowca” – ewidencja w magazynie skór surowych; kwity pobierania,
przekazywania i zdawania surowca, półfabrykatów, skór gotowych oraz materiałów
i środków pomocniczych; „Paszporty partii produkcyjnych skór” – ewidencja skór
w produkcji, „Kontrolki /karty/ obiegu skór w produkcji” – ewidencja i kontrola
wykonywanych zadań i czynności technologicznych; „Książka towaru gotowego” –
ewidencja skór zdawanych do magazynu wyrobów gotowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 1. Schemat tworzenia planu organizacyjnego procesu produkcji [mat. własny]

Oprócz dokumentowania technologicznego w zakresie organizowania zadań

produkcyjnych oraz ich ewidencji i kontroli wykonania, duże znaczenie w działalności
zakładu ma dokumentowanie gospodarką energetyczną i wyposażeniem technicznym
w maszyny i urządzenia stosowane w procesach technologicznych produkcji.

Zasoby wyposażenia technicznego zakładu należy systematycznie unowocześniać oraz

dbać o ich stan techniczny. W tym zakresie w zakładach prowadzona jest działalność
remontowa, zwana gospodarką remontową. Zmierza ona do usuwania skutków zużywania się
środków technicznych, oraz podejmowania zabiegów przeciwdziałających nadmiernemu ich
zużywaniu. Na działalność tę składają się;
− czynności konserwacyjne,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

− przeglądy i regulacje okresowe,
− remonty bieżące, średnie i kapitalne.

Pracownicy produkcyjni oraz dozór technologiczny mają bezpośredni kontakt

z urządzeniami, maszynami i wyposażeniem technicznym w zakładzie. Pracownicy
obsługujący maszyny i urządzenia produkcyjne pierwsi zwracają uwagę na nieprawidłowości
ich pracy i zgodnie z regulaminem zakładu zgłaszają odpowiednim służbom zauważone fakty.

Ten zakres gospodarowania w działalności zakładu ma również duży wpływ na wyniki

produkcyjne i ekonomiczne.

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Na czym polega działalność produkcyjna zakładu garbarskiego?
2. Czy potrafisz scharakteryzować proces produkcyjny wyprawy skór?
3. Jakie czynniki wpływają na proces produkcyjny wyprawy skór?
4. Jakie znaczenie w procesie wyprawy skór ma organizacja tego procesu?
5. Jakie elementy można wyróżnić w procesie organizacji produkcji?
6. Jakie znaczenie ma normowanie materiałów podstawowych i pomocniczych

w działalności gospodarczej zakładu?

7. Co rozumiemy pod pojęciem przydatności produkcyjnej maszyn i urządzeń?
8. Czy potrafisz zdefiniować pojęcia normy wydajności maszyn i urządzeń produkcyjnych?
9. Czy potrafisz wytłumaczyć pojęcie dokumentacji projektowej w organizacji produkcji?
10. Co rozumiemy pod pojęciem dokumentacji produkcyjnej?
11. Jakie znaczenie ma dokumentowanie procesów produkcyjnych wyprawy skór?

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wyjaśnij, na czym polega przygotowanie organizacyjne produkcji w działalności

gospodarczej zakładu garbarskiego.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z materiałem nauczania tej jednostki modułowej,
2) przypomnieć sobie wiadomości nabyte w czasie realizacji materiału nauczania

przedmiotu „Podstawy przedsiębiorczości”,

3) wymienić elementy składowe procesu produkcyjnego i uzasadnić potrzebę

przygotowania organizacyjnego produkcji zakładu garbarskiego,

4) zanotować w dzienniczku praktyki swoje spostrzeżenia, wnioski i uwagi,
5) wziąć udział w dyskusji.

Wyposażenie stanowiska pracy:

− dzienniczek praktyki,
− podręcznik do przedmiotu „Podstawy przedsiębiorczości”,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

− przybory piśmienne.
Ćwiczenie 2
Wyjaśnij, na czym polega organizacja procesu produkcyjnego w zakładzie garbarskim.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z materiałem nauczania tej jednostki modułowej,
2) przypomnieć sobie wiadomości nabyte w czasie realizacji materiału nauczania

przedmiotu „Podstawy przedsiębiorczości”,

3) dokonać analizy organizacji procesu produkcji skór na podstawie przykładowej instrukcji

technologicznej /metodyki/ wyprawy wybranego asortymentu skór,

4) wymienić i scharakteryzować kolejne etapy wyprawy skór na podstawie

przeprowadzonej analizy instrukcji technologicznej,

5) zaproponować i wyjaśnić potrzebę właściwej organizacji procesu wyprawy skór,
6) zanotować w dzienniczku praktyki swoje spostrzeżenia, wnioski i uwagi,
7) wziąć udział w dyskusji.

Wyposażenie stanowiska pracy:

− dzienniczek praktyki,
− podręcznik do przedmiotu „Podstawy przedsiębiorczości”,
− instrukcja technologiczna /metodyka/ wyprawy wybranego asortymentu skór,
− przybory piśmienne.

Ćwiczenie 3

Wyjaśnij, na czym polega ekonomiczna ocena technicznego przygotowania procesu

wyprawy skór.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z materiałem nauczania tej jednostki modułowej,
2) przypomnieć sobie wiadomości nabyte w czasie realizacji materiału nauczania

przedmiotu „Podstawy przedsiębiorczości”,

3) wymienić czynniki wpływające na efekty ekonomiczne procesu produkcji,
4) wskazać czynniki techniczne i technologiczne wpływające na ekonomiczne efekty

procesu wyprawy skór,

5) zanotować w dzienniczku praktyki swoje spostrzeżenia, wnioski i uwagi,
6) wziąć udział w dyskusji.

Wyposażenie stanowiska pracy:

− dzienniczek praktyki,
− podręcznik do przedmiotu „Podstawy przedsiębiorczości”,
− przybory piśmienne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 4

Uzasadnij potrzebę normowania zużycia materiałów podstawowych i pomocniczych

w procesie wyprawy skór.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z materiałem nauczania tej jednostki modułowej,
2) przypomnieć sobie wiadomości nabyte w czasie realizacji materiału nauczania

przedmiotu „Podstawy przedsiębiorczości”,

3) zapoznać się z instrukcją technologiczną wyprawy wybranego asortymentu skór,
4) wypisać z metodyki produkcji do dzienniczka praktyki materiały podstawowe

i pomocnicze,

5) uzasadnić potrzebę normowania zużycia materiałowego w produkcji skór,
6) zanotować w dzienniczku praktyki swoje spostrzeżenia, wnioski i uwagi,
7) wziąć udział w dyskusji.

Wyposażenie stanowiska pracy:

− dzienniczek praktyki,
− podręcznik do przedmiotu „Podstawy przedsiębiorczości”,
− instrukcja technologiczna wyprawy wybranego asortymentu skór,
− przybory piśmienne.

Ćwiczenie 5

Uzasadnij potrzebę analizy przydatności technicznej oraz zdolności produkcyjnej maszyn

i urządzeń stosowanych do produkcji skór.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z materiałem nauczania tej jednostki modułowej,
2) przypomnieć sobie wiadomości nabyte w czasie realizacji materiału nauczania

przedmiotu „Podstawy przedsiębiorczości”,

3) wyjaśnić pojęcia: przydatności technicznej i zdolności produkcyjnej /sprawności/

maszyn
i urządzeń,

4) zanalizować znaczenie tych pojęć w procesach mechanicznych obróbek skór podczas

wyprawy,

5) zanotować w dzienniczku praktyki swoje spostrzeżenia, wnioski i uwagi,
6) wziąć udział w dyskusji.

Wyposażenie stanowiska pracy:

− dzienniczek praktyki,
− podręcznik do przedmiotu „Podstawy przedsiębiorczości”,
− przybory piśmienne.

Ćwiczenie 6

Udowodnij potrzebę prowadzenia dokumentacji technologicznej i technicznej w etapie

organizacji i wykonywania procesów produkcyjnych wyprawy skór.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z materiałem nauczania tej jednostki modułowej,
2) przypomnieć sobie wiadomości nabyte w czasie realizacji materiału nauczania

przedmiotu „Podstawy przedsiębiorczości”,

3) wymienić elementy składowe procesu organizacji produkcji w etapie jej przygotowania,
4) uzasadnić potrzebę udokumentowania przygotowania organizacyjnego produkcji

zakładu garbarskiego,

5) wykazać rolę dokumentacji podczas trwania procesu wyprawy skór,
6) zanotować w dzienniczku praktyki swoje spostrzeżenia, wnioski i uwagi,
7) wziąć udział w dyskusji.

Wyposażenie stanowiska pracy:

− dzienniczek praktyki,
− podręcznik do przedmiotu „Podstawy przedsiębiorczości”,
− przybory piśmienne.

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) zdefiniować pojęcia: proces produkcyjny, organizacja pracy,

przygotowanie projektowe procesu produkcji, normy materiałowe,
przydatność techniczna i zdolność produkcyjna maszyn i urządzeń,
dokumentacja techniczna i technologiczna procesu produkcji ?

2) zdefiniować i wyjaśnić pojęcia norm i normowania materiałowego?

3) określić cel dokumentowania organizacji i wykonywania procesów

produkcyjnych wyprawy skór?

4) wyjaśnić rolę dokumentowania zadań produkcyjnych?

5) wyjaśnić rolę dokumentowania ewidencji i kontroli procesów

produkcyjnych wyprawy skór?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2. Dokumentacja technologiczna wyprawy skór

4.2.1. Materiał nauczania

Procesy technologiczne określają zespół celowych działań zmierzających do

wytworzenia gotowych wyrobów, którymi w przypadku zakładów garbarskich są skóry
wyprawione. Na procesy technologiczne składają się fazy, operacje i czynności wykonywane
przez pracowników produkcyjnych. W produkcji skór procesy technologiczne dzielą się na
procesy:
− mechaniczne ręczne i maszynowe polegające na obróbce skór surowych

i półfabrykatów skórzanych za pomocą mięśni i narzędzi lub na oddziaływaniu maszyn
pod nadzorem pracowników,

− chemiczne w których na białko skóry oddziaływają różne środki chemiczne celowo

zadawane w kąpielach technologicznych lub aplikacjach na powierzchni skór.

Sposób i technika wykonywania kolejnych czynności i operacji w poszczególnych

fazach procesu technologicznego, określane są w opisie technologicznym, inaczej
nazywanym instrukcją technologiczną lub recepturą prowadzenia procesów, a tradycyjnie –
metodyką wyprawy skór.

Opis technologiczny jest podstawowym dokumentem według którego przebiega cały

proces produkcji skór. Jest on opracowywany w fazie organizacyjnej przygotowania
produkcji danego asortymentu skór gotowych przez technologów garbarzy przy
uwzględnieniu najnowszych osiągnięć nauki związanej z procesami garbowania,
wykończania
i uszlachetniania skór.

Każdy pracownik produkcyjny zakładu garbarskiego powinien umieć odczytać

i zastosować informacje z opisu technologicznego, a szczególnie dotyczące tej części, która
zawiera opisy operacji i czynności wykonywanych na stanowisku jego zatrudnienia.

Opis technologiczny zawiera:

1. Tytuł opisu /instrukcji/ technologicznego – jako informacji wstępnej:

− jakiego asortymentu skór gotowych dotyczy dany opis,
− z jakiego rodzaju surowca będą produkowane skóry,
− o metodzie lub technice wyprawy skór.
Na przykład:

METODYKA WYPRAWY CHROMOWEJ
SKÓR BYDLĘCYCH Z PRZEZNACZENIEM NA WIERZCHY OBUWIA Z WYKOŃCZENIEM
ANILINOWYM

2. Charakterystykę gotowych skór wyprawionych według tej metodyki, na przykład:

„Skóry bydlęce połówkowane z licem naturalnym, o grubości 1,2 –
1,4 mm w kolorze wiśniowym garbowane metodą chromową
i wykończane plastykowo z efektem anilinowym.”

3. Charakterystyka surowca z zaprojektowanego do produkcji skór, na przykład:

„Skóry bydlęce z młodego bydła o masie 17,5 – 24,5 kg, w gatunku I,
bez uszkodzeń lica i mizdry skór, o pełnym profilu i zwartej tkance
skórnej."

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. Opis kolejnych procesów, operacji i czynności technologicznych i organizacyjnych od

doboru skór surowych w partie produkcyjne przez kolejne fazy produkcji aż do
spakowania gotowych skór i przekazania do magazynu wyrobów gotowych. Opis
procesu zawiera:

− fazę /etap/ wyprawy,

− nazwę procesu, operacji lub czynności technologicznej,

− sposób lub technikę wykonania,

− zestaw materiałów podstawowych i środków pomocniczych biorących udział w

danej operacji,

− procentowe określenie zużycia materiałów lub środków pomocniczych w stosunku

do masy operacyjnej skór,

− określenie parametrów technologicznych wymaganych w danym procesie lub

operacji –czas, temperatura, odczyn pH kąpieli, gęstość roztworu.

Na przykład:

Wycinek metodyki
produkcji skór bydlęcych obuwiowych wodoodpornych
/faza przygotowania do garbowania właściwego/

Opracowanie autora

Opis procesu technologicznego

Faza

Operacja

Nazwa środka

% zużycia do
wagi
operacyjnej

Aplikacja i parametry
technologiczne

Moczenie Woda

+ Woda

Soda amoniakalna

200
200
0,4

120 min. zlać kąpiel
12 godz.
pH 9,0-9,5 końcowe
skóry wyrzucić

Odmięśnianie

Maszynowe ścinanie tkanki
mięsnej i tłuszczowej,
rozluźnienie błony
przymięsnej

Wapnienie Woda

Seical F
Seical 2E
Siarczek sodu
Wapno hydratyzowane

+ Siarczek sodu
Wapno hydratyzowane

+ Wapno hydratyzowane

150
1,25
0,25
1
0,5

1,3
0,5

2

Obr. 20 min/40min. post.

20 min./ 40 min.

20 min./ 40 min.
Pozostawić na 16 godz.
obracając 5 min./120 min.
Kąpiel wylać.

Płukanie 2x

Woda 25

C – 20

C 100

Skóry

wyrzucić

Odmięśnianie

Maszynowe ścinanie tkanki
i błony przymięsnej

Przygot

owani

e skór do garbowani

Dwojenie

Maszynowe

rozwarstwianie

skór w płaszczyźnie
równoległej do powierzchni o

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

zadanej grubości dwoiny
licowej. Pomiar grubości skór

Ważenie

Ustalenie

ciężaru golca

Skóry wrzucić do bębna

Odwapnianie Woda

+ Woda

Siarczan amonu

+ Woda

Siarczan amonu

+ Kwas glutarowy

200

200
0,5

50
2,5

0,65

15 min. - kąpiel wylać

20 min. - kąpiel wylać

30 min.

W dwóch porcjach co 20
min obracać 120 min.
Kontrola pH 7,8 – 8,2.

Wytrawianie

+ Garbon potrójny

0,3

min.

Kontrola

organoleptyczna.
Kąpiel wylać.

Płukanie 2 x

Woda

100

2x po 10 min po każdym
kąpiel wylać

Obecnie firmy produkujące materiały i środki chemiczne a także gotowe preparaty dla

garbarstwa, same opracowują metodyki wyprawy z zastosowaniem swoich wyrobów.
Opracowane instrukcje technologiczne mogą dotyczyć wyprawy całościowej skór – całego
procesu, lub też na życzenie przedsiębiorstwa, – pewnej fazy /wycinka produkcji/.

Zakład garbarski zamawia opracowanie interesującej go receptury technologicznej

podając swoje wymagania w zakresie charakterystyki wyrobu gotowego oraz charakterystyki
posiadanego surowca lub półfabrykatu. Technicy firmy chemicznej opracowują projekt
instrukcji technologicznej wyprawy, wykonują próbną partię skór i przedstawiają do
akceptacji gotowy opis technologiczny.

Przykładem mogą być wycinkowe receptury technologiczne przeprowadzania procesów:

1. wykończania wstępnego /chemiczne procesy kąpielowe/ dla skór w asortymencie: Nappa

cienka wodoodporna.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. wykończania właściwego dla skór korygowanych:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Obie receptury opracował zespół chemików i techników technologów garbarskich firmy
BASF The Chemical Company dla zakładów garbarskich w Polsce.
Takie wycinkowe metodyki technologiczne są łatwiejsze do odczytania i zrozumienia przez
pracowników produkcyjnych.

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Na jakie etapy /części składowe/ można podzielić proces technologiczny wyprawy skór?
2. Jakie rodzaje procesów technologicznych można wyróżnić w produkcji skór?
3. Czy potrafisz scharakteryzować procesy mechaniczne w produkcji skór?
4. Czy potrafisz scharakteryzować procesy chemicznej obróbki skór?
5. Czy znane Ci jest pojęcie opisu technologicznego wyprawy skór?
6. Jakie inne nazwy stosowane są do określenia opisu technologicznego wyprawy skór?
7. Jakie informacje powinien zawierać opis technologiczny?
8. Jakie informacje zawiera receptura wycinkowa procesu wyprawy skór?

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wyjaśnij, na czym polega różnica pomiędzy mechanicznymi i chemicznymi procesami

w wyprawie skór.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z materiałem nauczania tej części jednostki,
2) zdefiniować pojęcia: mechaniczne i chemiczne operacje technologiczne wyprawy skór,
3) wykazać na czym polega różnica w procesach mechanicznych i chemicznych

wykonywanych na skórach,

4) wskazać w przykładowej instrukcji technologicznej po jednej operacji mechanicznej
5) i chemicznej,
6) swój wybór przedstawić i uzasadnić w dyskusji,
7) wnioski spostrzeżenia i uwagi z dyskusji zapisać w dzienniczku praktyki.

Wyposażenie stanowiska pracy:

− wybrana instrukcja technologiczna,
− dzienniczek praktyki,
− przybory piśmienne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Z definicji mechanicznych i chemicznych obróbek skór w procesie wyprawy, wykaż

znaczenie informacji podanych w metodyce produkcji o wartościach parametrów
technologicznych procesów.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z materiałem nauczania tej części jednostki,
2) zdefiniować pojęcia: mechaniczne i chemiczne operacje technologiczne wyprawy skór,
3) zdefiniować pojęcie parametrów technologicznych procesów wyprawy skór,
4) wybrać w przykładowej metodyce produkcji operację lub proces technologiczny

i wskazać występujące w nim parametry technologiczne,

5) omówić znaczenie wskazanych parametrów dla przebiegu procesu produkcji,
6) wziąć udział w dyskusji technologicznej,
7) wnioski spostrzeżenia i uwagi z dyskusji zapisać w dzienniczku praktyki.

Wyposażenie stanowiska pracy:

− wybrana instrukcja technologiczna,
− dzienniczek praktyki,
− przybory piśmienne.

Ćwiczenie 3

Omów i wykaż różnicę opisu technologicznego procesu wyprawy skór i wycinkowej

instrukcji technologicznej dla wybranej fazy produkcji.

Sposób wykonania ćwiczenia:

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z materiałem nauczania tej części jednostki,
2) zdefiniować pojęcia: opis technologiczny i instrukcja wycinkowa wyprawy skór,
3) wykazać na czym polega różnica w opisie procesu technologicznego i wycinkowej

instrukcji technologicznej,

4) wybrać z materiałów przygotowanych przez nauczyciela i omówić zakres stosowania

opisu technologicznego procesu wyprawy skór i opisu wycinkowego dotyczącego
wybranej fazy produkcji skór,

5) wziąć udział dyskusji,
6) wnioski spostrzeżenia i uwagi z dyskusji zapisać w dzienniczku praktyki.

Wyposażenie stanowiska pracy:

− przykładowe opisy technologiczne wyprawy skór,
− przykładowe opisy wycinkowe wybranych faz produkcji skór,
− dzienniczek praktyki,
− przybory piśmienne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) wyjaśnić znaczenie dokumentacji technologicznej w wyprawie skór?

2) wskazać dokumenty o znaczeniu technologicznym w produkcji

garbarskiej?

3) scharakteryzować opis technologiczny procesów wyprawy skór?

4) używać zamiennie innych nazw opisu technologicznego wyprawy

skór?

5) wyjaśnić różnicę opisu technologicznego procesu wyprawy skór

i metodyki wycinkowej operacji technologicznej?

6) omówić sposób opracowania opisu technologicznego i wycinkowej

metodyki wyprawy skór?

7) skorzystać z receptury wyprawy skór w wykonywaniu czynności

technologicznych?

8) odczytywać wartości parametrów technologicznych dla chemicznych

i mechanicznych procesów produkcji na podstawie instrukcji
wyprawy skór?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3. Dokumentacja organizowania procesów wyprawy skór

4.3.1. Materiał nauczania

Procesy technologiczne są podstawowym elementem procesu produkcyjnego wyprawy

skór. Aby proces produkcji mógł przebiegać prawidłowo, zgodnie z zasadami technologii
i ekonomii, musi być dobrze zorganizowany w całym cyklu – od pobrania surowców
i materiałów z magazynu aż do przekazania do magazynu wyrobów gotowych wyprawionych
skór. Produkcja dobrze zorganizowana wymaga mniejszych nakładów robocizny

i finansowych a przynosi wyższe dochody i ekonomiczne profity.

Dużą pomocą w dobrej organizacji procesu produkcji jest prowadzenie właściwej

dokumentacji produkcyjnej – wykonawczej. Dokumentacja ta związana jest z wykonywaniem
zadań produkcyjnych w kolejnych etapach produkcji. Spełnia jednocześnie zadanie czynnika
kontrolującego kolejność wykonywania i przebieg poszczególnych operacji i czynności
produkcyjnych. Jest też pomocna w rozliczaniu zużycia materiałowego i nakładów pracy
pracowników produkcyjnych.

Na dokumentację organizacyjną produkcji składają się:

− dokumenty /kwity/: pobrania, zwrotu, zużycia i przekazywania materiałów

podstawowych, surowców, półfabrykatów, odpadów i wyrobów gotowych,

− dokumenty realizacji zadań produkcyjnych w zakresie kolejności, sposobów i techniki

wykonywania procesów technologicznych. Są to: książka surowca, dziennik produkcji,
paszport produkcji, karta obiegu skór w produkcji.

Niektóre dokumenty, na przykład kwity pobrania materiałów z magazynów, występują
w przedsiębiorstwach we wszystkich rodzajach produkcji. Inne są charakterystyczne tylko dla
zakładów danej branży. Z rodzajem dokumentów wiąże się również sposób ich
przekazywania pomiędzy poszczególnymi stanowiskami produkcyjnymi lub komórkami
organizacyjnymi zakładu. Jest to dokumentacja wewnętrzna zakładu.

4.3.1.1. Podstawowe dokumenty w organizowaniu produkcji wyprawy skór

Działalność gospodarcza zakładu garbarskiego polega na przetwarzaniu skór surowych

na skóry wyprawione. Skóry surowe kupowane są do zakładu garbarskiego na podstawie
zamówień odbiorców skór wyprawionych. Zakupione i sprowadzone do zakładu skóry
surowe magazynowane są w magazynie surowców. Przyjęcie skór do magazynu
potwierdzone jest wystawieniem dowodu przyjęcia o symbolu – Pz.

Sprowadzone skóry są ewidencjonowane wpisem do „Książki surowca”. W rubrykach

książki wpisuje się:
− datę przyjęcia skór surowych do magazynu,

− nazwę i adres dostawcy,

− numer i rodzaj dokumentu przyjęcia skór,

− asortyment skór surowych,

− ilość przysłanych skór – sztuk / masę w kilogramach / lub powierzchnię w metrach

kwadratowych,

− rozsortowanie skór na klasy jakości,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

− datę wydania skór do produkcji,

− nazwę i numer dokumentu wydania skór,

− ilości wydanych skór w poszczególnych klasach jakości z wpisaniem sztuk, ciężaru-

masy lub metrażu powierzchni.

Wpisu do książki surowca dokonuje pracownik odpowiedzialny materialnie za prowadzenie
magazynu, jego organizację i faktyczny stan skór oraz ich zabezpieczenie jakościowe.

Z magazynu surowca skóry pobierane są na podstawie kwitu rozchodu wewnętrznego –

Rw [Rys.2].

Rys. 2. Wzór formularza kwitu rozchodu wewnętrznego Rw inaczej zwany potocznie - kwitem pobrania

[druk obiegowy]

Formularze kwitów pobrania wystawiane są przez pracownika odpowiedzialnego za

organizację i nadzór nad przebiegiem produkcji – mistrza lub kierownika produkcji. Każda
operacja pobrania skór, kwitowana jest podpisem pracowników: wydającego towar
i pobierającego skóry na wydziały produkcyjne.

W podobny sposób przyjmowane są do magazynu materiałowego i pobierane inne

materiały podstawowe i środki pomocnicze potrzebne do produkcji skór. W magazynie
materiałów dokumentem ewidencji przychodu i rozchodu poszczególnych pozycji
materiałowych są kartoteki magazynowe [Rys.3].

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 3. Wzór formularza kartoteki magazynowej w magazynie materiałowym

Po dobraniu skór w partię namokową surowiec z magazynu przekazywany jest na

wydziały produkcyjne i poddawany kolejnym procesom i operacjom technologicznym
wyprawy. Każde „wprowadzenie ” nowej partii skór do produkcji dokumentowane jest
wystawieniem tak zwanego ”Paszportu produkcji skór”. Każdy paszport oznaczony jest
kolejnym numerem partii produkcyjnej skór Dokument ten zawiera:
1) charakterystykę skór surowych z których dobrano partię produkcyjną w tym:

− dokładne dane o ilości i jaskości surowca,
− przeznaczenie asortymentowe produkowanych skór,

2) przebieg kolejnych procesów i operacji technologicznych:

− z opisem technologicznym i techniką wykonania,
− rodzajem i ilością używanych materiałów i środków pomocniczych,

3) rozsortowania półfabrykatów w głównych fazach produkcji:

− ewentualne zmiany asortymentowe niektórych skór,

4) charakterystykę otrzymanego towaru gotowego w postaci skór wyprawionych:

− ilość i jakość skór,
− uzysk dwoin i odpadów klasowych,
− uzysk odpadów brakowych.
„Paszport produkcji skór” po zakończeniu wyprawy partii skór jest podstawą do

rozliczenia wyników ekonomicznych produkcji.

W większych zakładach garbarskich ewidencję produkcji skór stanowi „Dziennik

produkcji” w którym wpisywane są wszystkie produkowane partie skór z odpowiednim
numerem , takim samym jak na „Paszporcie produkcji skór”.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Razem z paszportem wystawiana jest „Kontrolka obiegu skór w produkcji”. Kontrolka,

oznaczona tym samym numerem partii produkcyjnej co paszport, jest dokumentem który
przechodzi wraz ze skórami cały cykl produkcji i odzwierciedla przebieg kolejnych
procesów wykonywanych na skórach z wpisaniem daty i podpisem pracownika
wykonującego daną czynność. Kontrolka powinna być:
− dokumentem stwierdzającym wykonanie wszystkich kolejnych czynności

produkcyjnych,

− podstawą do rozliczenia robocizny pracowników.

Tak jak w paszporcie wszelkich wpisów dokonuje kierownik produkcji, tak w kontrolce

obiegu skór, wpisów dokonują pracownicy wykonujący poszczególne operacje i czynności
produkcyjne.

Przekazywanie wyprawionych skór z produkcji do magazynu wyrobów gotowych

odbywa się na podstawie dowodów Pw – przyjęcia wewnętrznego. Kwit ten wystawiany jest
przez kierownika produkcji nadzorującego i odpowiedzialnego za wyprodukowanie gotowych
skór. Przyjęcie skór do magazynu kwitowane jest podpisem przez magazyniera wyrobów
gotowych.

Podczas trwania procesu produkcji może zaistnieć konieczność zamiany materiału lub

środka pomocniczego na inny a niewykorzystany środek zwracany jest do magazynu..
W obiegu dokumentacji funkcjonują formularze kwitów – Zw, które służą do rozliczenia
wydziału produkcyjnego z magazynem materiałowym.

4.3.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jaką rolę spełnia dokumentowanie procesów technologicznych?
2. Co to są kwity dokumentacyjne?
3. Jakie rodzaje kwitów dokumentacyjnych funkcjonują jako pomoc w organizacji

produkcji garbarskiej?

4. Jakie znasz dokumenty produkcyjne pomocne w organizacji i realizacji zadań

produkcyjnych?

5. Do czego służy „Książka surowca”?
6. Co to jest „Paszport produkcji skór”?
7. Jakie informacje można odczytać w paszporcie produkcji skór?
8. Co to jest „Kontrolka obiegu skór w produkcji”?
9. Jaki jest cel wpisywania wykonywanych czynności technologicznych w kontrolce obiegu

skór ?

4.3.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Z zestawu druków kwitów dokumentujących organizację produkcji, wybierz formularz

który w zakładzie jest podstawą do pobierania materiałów z magazynu. Wykonaj symulację
pobierania materiałów pomocniczych do wybranej operacji technologicznej wyprawy skór.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z materiałem nauczania tej części jednostki,
2) wybrać z zestawu druków formularzy przygotowanych przez nauczyciela, formularz

kwitu służącego do pobierania materiałów z magazynu,

3) wybrać z metodyki produkcji skór operację technologiczną, w której używane są środki

chemiczne pobierane z magazynu,

4) wypełnić formularz kwitu /wykonać symulację/ wpisując w odpowiednie rubryki nazwy

i ilości zamawianych środków, nazwę działu produkcyjnego i operacji technologicznej
dla której przeznaczone są zamawiane środki,

5) przedstawić wypełniony kwit do zatwierdzenia nauczycielowi.

Wyposażenie stanowiska pracy:

− druki formularzy różnych kwitów,
− metodyki produkcji skór,
− przybory do pisania.

Ćwiczenie 2

Z zestawu druków kwitów dokumentujących organizację produkcji, wybierz formularz

który w zakładzie jest podstawą do przekazania wyprodukowanych skór do magazynu
wyrobów gotowych. Wypełnij kwit, dokonując symulacji przekazania do magazynu skór
wyprawionych w uzgodnionym z nauczycielem asortymencie, ilości i klasach jakościowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z materiałem nauczania tej części jednostki,
2) wybrać z zestawu druków formularzy przygotowanych przez nauczyciela, formularz

kwitu służącego do przekazywania gotowych skór do magazynu wyrobów gotowych,

3) uzgodnić z nauczycielem asortyment skór gotowych i ilości w klasach jakościowych,
4) wypełnić formularz kwitu /wykonać symulację/ wpisując w odpowiednie rubryki nazwy

i ilości przekazywanych do magazynu skór,

5) przedstawić wypełniony kwit do zatwierdzenia nauczycielowi.

Wyposażenie stanowiska pracy:

− druki formularzy różnych kwitów,
− wykaz wybranych asortymentów skór,
− przybory do pisania.

Ćwiczenie 3

Na podstawie informacji uzyskanych podczas wycieczki do zakładu pracy oraz

wiadomości przekazanych Ci w materiale nauczania tej jednostki, wyjaśnij jaki jest cel
prowadzenia dokumentacji produkcyjnej w zakładzie garbarskim.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z materiałem nauczania tej części jednostki,
2) przypomnieć sobie na podstawie notatek w dzienniczku praktyki, wiadomości uzyskane

podczas wycieczki szkoleniowej z zakresu dokumentacji technologiczno- technicznej
stosowanej w zwiedzanym zakładzie,

3) wziąć udział w dyskusji na temat celowości prowadzenia dokumentacji produkcji skór,
4) spostrzeżenia, uwagi i wnioski z dyskusji zapisać w dzienniczku praktyk.

Wyposażenie stanowiska pracy:

− dzienniczek praktyk,
− notatki z wycieczki szkoleniowej do zakładu garbarskiego,
− przybory do pisania.

4.3.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) zdefiniować pojęcie organizacji pracy?

2) wyjaśnić znaczenie dokumentowania pracy?

3) wyjaśnić na czym polega dokumentowanie pracy?

4) wyjaśnić rolę organizacyjną dokumentowania pracy?

5) scharakteryzować obieg dokumentacji technologiczno-organizacyjnej

w zakładzie garbarskim?

6) wskazać formularze kwitów potrzebnych do pobrania materiałów

z magazynu?

7) wskazać formularze kwitów stosowanych do zdawania gotowej

produkcji skór?

8) omówić zakres informacji zawartej w „Paszporcie produkcji skór”?

9) wyjaśnić rolę kontrolno-informacyjną „Kontrolki obiegu skór w

produkcji”?

10) dokonać wpisów w rubrykach dokumentów produkcyjnych procesu

wyprawy skór?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.4. Dokumentacja techniczna w procesach wyprawy skór

4.4.1. Materiał nauczania

Proces produkcyjny wyprawy skór wymaga stosowania oraz posługiwania się różnymi

maszynami, urządzeniami lub narzędziami mechanicznymi. Ze względu na różnorodność
czynności i charakteru jednostkowych procesów technologicznych wyprawy skór,
wyposażenie techniczne zakładów garbarskich jest bardzo różne i bardzo skomplikowane.

Proces wyprawy skór polega na chemicznym i mechanicznym oddziaływaniu na białko

skórne. Ostatecznym celem tego oddziaływania jest wyprodukowanie gotowej skóry,
zabezpieczonej przed procesami biologicznego rozpadu i wykończonej w sposób przydatny
na efektowny, modny wyrób skórzany.

Procesy i operacje chemicznej obróbki skór mają za zadanie:

− chemiczne oczyszczenie tkanki skórnej z części zbędnych a głównie z białek

bezpostaciowych, różnych soli i związków które wypełniają skórę surową a są zbędne
w skórze wyprawionej,

− przeprowadzenie procesu garbowania i chemicznego wykończania struktury

wewnętrznej skór,

− nadanie skórom odpowiednich właściwości wytrzymałościowych i estetycznych

określonych ich przeznaczeniem asortymentowym.

Prawie wszystkie operacje chemiczne prowadzone są w kąpielach roztworów wodnych
różnych związków chemicznych. Różny charakter tych związków powoduje że budowa
urządzeń – reaktorów do chemicznej obróbki skór jest dość skomplikowana.

Reaktory do chemicznej obróbki skór, to:

− doły garbarskie,
− różne rodzaje pod względem budowy i techniki pracy bębny garbarskie,
− podobnie różne w budowie i wyposażeniu oprzyrządowania cytroki,
− agregaty pralnicze przystosowane w budowie i oprzyrządowaniu do kąpielowych

procesów wyprawy skór – głównie do barwienia,

− aparaty kąpielowe o nachylonej osi obrotów.

Również instalacje, przewody, zbiorniki i urządzenia transportowe do przenoszenia

środków chemicznych muszą być odporne na kontakt ze związkami chemicznymi.

Operacje i czynności mechanicznej obróbki skór można podzielić na ręczne, ręczno-

maszynowe i maszynowe. Coraz większa mechanizacja i automatyzacja w technice obróbek
mechanicznych skór , prawie całkowicie wyeliminowała obróbki ręczne. Głównie są to
czynności podawania skór pod mechanizmy robocze maszyn, urządzeń i agregatów
produkcyjnych. W dużych dobrze wyposażonych technicznie zakładach tworzone są linie
produkcyjne, gdzie i te czynności są ograniczone do minimum.

Celem operacji mechanicznych jest:

− usunięcie części zbędnych skór – tkanki przymięsnej, tkanki tłuszczowej oraz naskórka

i włosa z wyjątkiem skór futrzarskich wyprawianych z okrywą włosową,

− przygotowanie półfabrykatów skórzanych do lepszego reagowania ze związkami

chemicznymi w procesach chemicznych,

− nadanie skórom odpowiedniego wyglądy zewnętrznego na przykład równości gładkości

i innych cech mechanicznych,

− nadanie skórom charakterystycznego profilu lub określonych przez odbiorcę wymiarów.

Maszyny i urządzenia do mechanicznej obróbki skór można podzielić na:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

− maszyny do obróbki przez skrawanie tkanki skórnej /odmięśnianie, struganie,

szlifowanie/,

− maszyny do rozdwajania tkanki równoległego do powierzchni skór /dwojenie skór/,
− maszyny i urządzenia do odwadniania skór / wyżymaczki, wirówki, suszarnie/,
− maszyny do wygładzania skór,
− maszyny i agregaty do zmiękczania i międlenia skór,
− maszyny i agregaty do apreturowania, drukowania, nanoszenia sztucznego lica,
− maszyny i urządzenia do prasowania, deseniowania i drukowania powierzchni użytkowej

skór.

Oprócz maszyn i urządzeń do obróbek i procesów technologicznych w zakładach

garbarskich stosowane są liczne maszyny i urządzenia pomocnicze:
− do mierzenia powierzchni i grubości skór,
− urządzenia transportowe,
− instalacje nośników energii,
− urządzenia i instalacje ciśnieniowe,
− przewody rurowe wodno-kanalizacyjne.

Tak szerokie i różnorodne wyposażenie techniczne zakładu garbarskiego wymaga

prowadzenia właściwie zorganizowanej gospodarki majątkiem rzeczowym gdyż od niego
zależy zdolność produkcyjna przedsiębiorstwa. Pomocą w tym zakresie jest prowadzona
właściwie dokumentacja techniczna której zadaniem jest przestrzeganie i odnotowywanie
w kartach eksploatacji maszyn i urządzeń:
− czynności konserwacyjnych,
− przeglądów okresowych,
− remontów bieżących, średnich i kapitalnych.

Dla wydziałów produkcyjnych największe znaczenie ma bezawaryjność maszyn

i urządzeń produkcyjnych. Do usuwania skutków zużywania się środków trwałych oraz do
podejmowania działań przeciwdziałających nadmiernemu ich zużywaniu, powołane są
w zakładzie specjalne służby głównego mechanika. Zadaniem tych służb jest między innymi
gospodarka remontowa.
Prace konserwacyjne wykonują pracownicy obsługujący urządzenia i maszyny, a przeglądy
okresowe i prace remontowe oraz całkowity nadzór techniczny – służby remontowe zakładu.

Najbliższy kontakt z maszynami i urządzeniami technicznymi w produkcji mają

pracownicy bezpośrednio obsługujący dany odcinek pracy. Każdy pracownik zobowiązany
jest do natychmiastowego powiadamiania przełożonych lub służby remontowej

o dostrzeżonych awariach i nieprawidłowościach w pracy obsługiwanych przez siebie maszyn
i urządzeń. Pracownicy produkcyjni powinni umieć porozumieć się przy pomocy języka
fachowego oraz skrótów i uproszczeń rysunkowych z pracownikami działu mechanicznego
w zakresie informacji i przekazu powstałych awarii urządzeń technicznych.

Wszystkie urządzenia i maszyny powinny posiadać dokumentację techniczną:

− paszport maszyny – dokument ten opracowuje i wystawia producent podając

charakterystykę techniczną maszyny ze schematem budowy i działania maszyny, oraz
zalecenia dotyczące techniki pracy, konserwacji, przeprowadzania przeglądów
technicznych i remontów, wykaz części zamiennych. Ta część dokumentacji jest
przeznaczona dla specjalistów mechaników.

− metryczkę – kartę maszyny w której wpisana jest nazwa maszyny lub urządzenia,

charakterystyka techniczna (rys.4 i 5), instrukcja obsługi, terminy przewidzianych
i wykonanych przeglądów, remontów i napraw.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przykład: wycinek z dokumentacji maszyn.

Rys. 4. Charakterystyka techniczna i schemat ideowy działania suszarni próżniowych dwustołowych firmy

„INCOMA” [10, s.131]

Przy planowaniu produkcji garbarskiej i ustalaniu parku maszynowego do planowanej

produkcji posługując się dokumentacją techniczną i odczytując dane z charakterystyki
technicznej maszyn, można dobrać odpowiedni typ i rodzaj obrabiarki do skór w zależności
od przewidywanych wielkości i rodzaju przerobu skór.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 5. Charakterystyki techniczne i schemat rysunkowy budowy i działania maszyn do międlenia skór

typu „Mollisa” firmy „SVIT” [10, s.133]

Oprócz maszyn i urządzeń produkcyjnych prawie każde stanowisko pracy w zakładzie

garbarskim wyposażone jest w narzędzia i przyrządy uniwersalne lub specjalistyczne.

Narzędzia uniwersalne mogą mieć zastosowanie na wszystkich stanowiskach pracy

i należą do nich: wiadra, noże, cęgi do przekładania lub podawania skór, taczki i wózki
transportowe, haczyki do wieszania skór i inne.

Narzędzia i przyrządy specjalistyczne – to narzędzia stosowane do wykonywania

specyficznych operacji lub czynności. Należą do nich między innymi: nóż elektryczny do
wyrównywania obrzeży skór, pistolet natryskowy, grubościomierz, areometr, pH-metr,
higrometr.

Gospodarka narzędziowa zakładu polega na dbaniu o wyposażenie stanowisk pracy

w narzędzia, wymianę zużytych i niesprawnych narzędzi. Pomocą we właściwie prowadzonej
gospodarce narzędziowej jest dokumentacja ewidencyjna. Rola jej polega na kontroli
racjonalnego stosowania i używania narzędzi zgodnego z przeznaczeniem i normami zużycia.
Formą dokumentowania są kartoteki narzędziowe pracowników. Kartotekę imienną na
wypożyczenie i używanie narzędzi posiada każdy pracownik zakładu. W kartotece wpisuje

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

się informację o nazwie i rodzaju narzędzia wydanego pracownikowi, określa normę zużycia
na danym stanowisku, datę pobrania i czas na jaki pracownik otrzymuje narzędzia.

Formą dokumentacji technicznej jest rysunek techniczny maszyn i urządzeń lub części

maszyn. Rysunek wykonany zgodnie z ustalonymi zasadami i przepisami wyraża w sposób
zwięzły i przejrzysty odwzorowanie kształtu i wymiarowania mechanizmów, maszyn,
urządzeń lub narzędzi jak również oprzyrządowania technicznego i instalacji przesyłowych
dla nośników energii zasilających zakład. Dokumentacja taka jest niezbędna przede
wszystkim w gospodarce remontowej zakładu.

Często stosowane w rysunkach schematy (rys.6) i uproszczenia rysunkowe są formą

porozumiewania się pomiędzy mechanikiem a pracownikami produkcyjnymi zakładu. Forma
takiego porozumienia jest istotna na przykład w objaśnieniu awarii lub złej pracy maszyny.
Rysunek zastępuje wówczas lub uzupełnia opis słowny przedmiotu umożliwiając
jednoznaczne zrozumienie treści przekazu.

Rys. 6. Przykład rysunku schematycznego budowy maszyny garbarskiej – prasy walcowej do skór [10,

s.139]

Za pomocą rysunku można wyrazić nowe pomysły i rozwiązania techniczne których

wprowadzenie ułatwi i udoskonali pracę. W tym przypadku rysunek jest środkiem
porozumiewania się pomiędzy konstruktorem lub racjonalizatorem a wykonawcą. Takie
porozumiewanie się ułatwia stosowanie schematów i uproszczeń rysunkowych które musi być
zrozumiałe zarówno dla konstruktora jak i wykonawcy. Ujednolicenie zasad jest
znormalizowane i posługiwanie się nimi ułatwia porozumienie.

Przykładem może być norma obrazująca połączenia rurowe opracowana i zatwierdzona

przez Polski Komitet Normalizacyjny.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przykład symboli graficznych w rysunku uproszczonym [PN M-01085]

Schematy rysunkowe budowy i działania maszyn i urządzeń spełniają również rolę

instruktażową. Wyjaśniają przy pomocy odpowiednich znaków i strzałek oraz oznaczeń
liczbowych i literowych , pracę maszyny, sposób podawania i odbierania skór w czasie
obróbek mechanicznych (Rys.7 i 8).

Rys. 7. Schemat przedstawia technikę pracy podczas międlenia skór na międlarce walcowej [1, s. 316]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 8 Schemat działania odpylarki pneumatycznej i sposób podawania skór pod zespół roboczy maszyny

[1,s.320]

4.4.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie rodzaje procesów technologicznych możemy wyróżnić w produkcji garbarskiej?
2. Czym charakteryzują się chemiczne procesy wyprawy skór?
3. Jakie maszyny i urządzenia stosowane są do prowadzenia procesów chemicznych

wyprawy skór?

4. Na czym polega mechaniczna obróbka skór?
5. Jakie rodzaje operacji mechanicznych wykonywane są na skórach?
6. Jakie typy maszyn, agregatów i urządzeń produkcyjnych stosuje się do mechanicznych

procesów obróbki skór?

7. Jakie zadanie spełnia gospodarka remontowa zakładu?
8. Jaka jest rola dokumentacji technicznej w zakładzie garbarskim?
9. Z jakimi dokumentami technicznymi spotyka się pracownik produkcyjny w czasie

pracy ?

10. Do czego służy rysunek techniczny?
11. Jaką funkcję spełniają schematy techniczne i uproszczenia rysunkowe maszyn

i urządzeń?

4.4.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na podstawie informacji uzyskanych podczas wycieczki do zakładu pracy oraz

wiadomości przekazanych Ci w materiale nauczania tej jednostki, wyjaśnij jaki jest cel
prowadzenia dokumentacji technicznej w zakładzie produkującym skóry wyprawione.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z materiałem nauczania tej części jednostki,
2) przypomnieć sobie, na podstawie notatek w dzienniczku praktyki, wiadomości uzyskane

podczas wycieczki szkoleniowej z zakresu dokumentacji technologiczno- technicznej
stosowanej w zwiedzanym zakładzie garbarskim,

3) wziąć udział w dyskusji na temat celowości prowadzenia dokumentacji technicznej

w zakładzie pracy a szczególnie w zakładzie garbarskim,

4) zapisać spostrzeżenia, uwagi i wnioski z dyskusji w dzienniczku praktyk.

Wyposażenie stanowiska pracy:

− dzienniczek praktyk,
− notatki z wycieczki szkoleniowej do zakładu garbarskiego,
− przybory do pisania.

Ćwiczenie 2

Na podstawie przykładowej dokumentacji technicznej dotyczącej wybranej maszyny

garbarskiej wyjaśnij:
− co to jest charakterystyka techniczna maszyny,
− pojęcia – gabaryty maszyny, wydajność produkcyjna maszyny, szerokość robocza

maszyny,

− elementy robocze maszyny /wskaż na schemacie/,
− zasadę pracy maszyny.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z materiałem nauczania tej części jednostki,
2) przypomnieć sobie, na podstawie notatek w dzienniczku praktyki, wiadomości uzyskane

podczas wycieczki szkoleniowej z zakresu dokumentacji technologiczno-technicznej
stosowanej w zwiedzanym zakładzie garbarskim,

3) zapoznać się z dokumentacją techniczną maszyny przedstawioną przez nauczyciela,
4) wykonać notatki w dzienniczku praktyki,
5) wyjaśnić i odpowiedzieć na postawione w zadaniu zagadnienia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

− dzienniczek praktyk,
− notatki z wycieczki szkoleniowej do zakładu garbarskiego,
− zestaw dokumentacji technicznej wybranej maszyny garbarskiej.

Ćwiczenie 3

Stosując skróty i uproszczenia rysunkowe, przekaż informację o sposobie zasilania

w zimną i ciepłą wodę bębna garbarskiego do rozmaczania skór. Informację odnieś do
urządzenia oglądanego podczas wycieczki szkoleniowej do zakłady pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z materiałem nauczania tej jednostki modułowej,
2) przypomnieć sobie, z notatek zapisanych podczas wycieczki do zakładu pracy, w jaki

sposób zasilane są urządzenia do kąpielowych procesów skór w ciepłą i zimną wodę,

3) odszukać w literaturze /pozycja – „Rysunek techniczny”/ sposób wykonywania

rysunków schematycznych i uproszczonych oraz skrótów rysunkowych,

4) odwzorować, przy pomocy schematu oraz zastosowania uproszczeń i skrótów

rysunkowych, bęben do moczenia skór i sposób zasilania go w wodę technologiczną,

5) przedstawić do oceny nauczycielowi i wziąć udział w dyskusji.

Wyposażenie stanowiska pracy:

− dzienniczek praktyk,
− karton do rysowania A-4,
− przybory do rysowania,
− podręcznik lub inna pozycja literatury podającą zasady rysowania schematów maszyn

i urządzeń z zastosowaniem uproszczeń i skrótów rysunkowych.

4.4.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) wyjaśnić co to jest dokumentacja techniczna w zakładzie garbarskim?

2) wyjaśnić jaki cel ma prowadzenie dokumentacji technicznej?

3) wyjaśnić jakie dokumenty zaliczane są do dokumentacji technicznej?

4) wyjaśnić co to jes6t karta – metryczka maszyny?

5) wyjaśnić co to jest charakterystyka maszyny?

6) posłużyć się dokumentacją techniczną aby odczytać charakterystykę

maszyny lub urządzenia produkcyjnego?

7) odczytać ze schematu maszyny jej budowę i sposób pracy?

8) przy pomocy uproszczeń rysunkowych i skrótów przekazać informację

o budowie maszyny?

9) wyjaśnić funkcję instruktarzową dokumentacji technicznej?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.

2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

3. Zapoznaj się z zestawem pytań testowych.

4. Test zawiera 20 pytań dotyczących posługiwania się dokumentacją technologiczną

i techniczną w procesie produkcji skór. Pytania: 1, 2, 4, 5, 6, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 15, 16,

17, 18, 19, 20 są to pytania wielokrotnego wyboru i tylko jedna odpowiedź jest

prawidłowa; pytania: 7 i 14 to pytania z luką, w pytaniu nr.3 należy udzielić krótkiej

odpowiedzi.

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi:

− w pytaniach wielokrotnego wyboru zaznacz prawidłową odpowiedź X (w przypadku

pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie

zakreślić odpowiedź prawidłową),

− w zadaniach do uzupełnienia wpisz brakujące wyrazy,

− w zadaniu 3 – udziel krótkiej odpowiedzi.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.

7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas. Trudności mogą przysporzyć Ci

pytania: od 12 do 20, gdyż są one na poziomie trudniejszym niż pozostałe.

8. Na rozwiązanie

testu

masz

min.

Powodzenia

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

Część I

1. Celem

działalności gospodarczej zakładu garbarskiego jest

a) produkowanie skór wyprawionych.
b) zakup surowca skórzanego.
c) naprawa maszyn garbarskich.
d) zatrudnianie pracowników.

2. Dokumentacja technologiczna zakładu garbarskiego to

a) charakterystyka techniczna maszyn i urządzeń produkcyjnych.
b) opis technologiczny wyprawy skór.
c) rozliczenie kosztów produkcji.
d) kalkulacja cen na wyprawione skóry.

3. Wymień znane Ci dokumenty technologiczne stosowane w procesie organizacji

wyprawy skór.

4. Receptura wyprawy skór to

a) harmonogram remontów maszyn i urządzeń garbarskich.
b) wykaz norm przedmiotowych dla skór surowych.
c) wykaz norm przedmiotowych dla skór wyprawionych.
d) opis procesów technologicznych wyprawy skór.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. Metodyka technologiczna to

a) charakterystyka skór surowych dobranych w partię narokową.
b) charakterystyka skór wyprawionych w jednym asortymencie.
c) spis środków pomocniczych do wyprawy skór.
d) opis przebiegu operacji i procesów technologicznych wyprawy skór.

6. Instrukcja technologiczna jest dokumentem pomocnym w

a) zakupie surowca.
b) prowadzeniu procesu technologicznego.
c) sprzedaży skór gotowych.
d) ustaleniu harmonogramu napraw urządzeń produkcyjnych.

7. W przemyśle garbarskim, normy przedmiotowe określają i charakteryzują

………………….., półfabrykaty skórzane i skóry gotowe. Ta charakterystyka
i określenie właściwości skór jest odmienne i charakterystyczne dla każdego asortymentu
surowca, ………………………………. i skór wyprawionych. Norma jest dokumentem,
który określa wskaźniki ……………………… produkowanych skór, oraz ich
właściwości użytkowe w przeznaczeniu asortymentowym.

8. Do określania ilości środków pomocniczych niezbędnych w procesie wyprawy skór,

służą normy

a) jakości,
b) przedmiotowe,
c) zużycia,
d) czasowe.

9. Normy przedmiotowe skór gotowych określają

a) procesy wyprawy skór w żądanym asortymencie.
b) sposób przeprowadzania kontroli procesów wyprawy skór.
c) charakterystykę skór surowych użytych do produkcji.
d) charakterystykę skór wyprawionych w danym asortymencie.

10. „Książka surowca” – jest dokumentem organizacji pracy i ewidencji

a) magazynu surowca.
b) magazyny gotowych wyrobów.
c) produkcji skór w etapie przygotowania do garbowania.
d) produkcji skór w etapie wykończania.

11. Receptura wycinkowa wyprawy skór to opis

a) technologiczny pewnego etapu wyprawy skór.
b) sposobu wycinania próbek skór do badań.
c) sposobu rozkroju skór na części topograficzne.
d) techniki rozkroju skór na połówki.

Część II

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12. „Kontrolka obiegu skór w produkcji” – jest dokumentem

a) rozliczenia zużycia chemikaliów w procesie wyprawy.
b) kontroli wykonanych czynności i operacji technologicznych.
c) stwierdzenia awarii maszyny lub urządzenia produkcyjnego.
d) rozliczenia kosztów produkcji.

13. Informacje o wartościach parametrów technologicznych wyprawy skór zawarte są w

a) instrukcjach obsługi maszyn.
b) książce surowca.
c) opisie technologicznym.
d) metryczkach charakterystyki maszyn.

14. Dokumentacja produkcyjna jest pomocą w integracji organizacyjnej procesów

……………… wyprawy skór a przez to wpływa na jakość produkcji i wyniki
ekonomiczne zakładu. Pełni ona podwójną rolę:
− określa zadania………………….. i środki do ich realizacji w postaci planów

produkcji oraz instrukcji technologicznych,

− umożliwia ewidencję i ………………….. wykonanych zadań produkcyjnych.

15. Formularze kwitów Rw – rozchodu wewnętrznego, służą do

a) zdawania skór do magazynu wyrobów gotowych.
b) przekazywania skór do następnej operacji technologicznej.
c) rozliczania pracowników z wykonanej pracy.
d) pobierania skór i innych materiałów z magazynów.

16. Który z wymienionych formularzy kwitów służy do zdawania sków gotowych

wyprawionych do magazynu wyrobów gotowych?

a) Rw –rozchód wewnętrzny,
b) Pz – przyjęcie z zewnątrz,
c) Zw – zwrot wewnętrzny,
d) Pw – przyjęcie wewnętrzne.

17. Zdolność produkcyjna maszyn i urządzeń garbarskich to

a) szerokość robocza mechanizmów maszyny.
b) ilość i jakość produkcji wykonana na tych maszynach w określonym czasie.
c) okres pracy maszyn w czasie jednej zmiany.
d) całkowity okres czasu pracy maszyny.

18. Celem prowadzenia dokumentacji technicznej w zakładzie garbarskim jest

a) kontrola wykonania planów produkcji skór.
b) zamówienia skór surowych do realizacji planów produkcji.
c) rozliczenie zużytych materiałów i środków pomocniczych.
d) utrzymanie sprawności produkcyjnej maszyn i urządzeń garbarskich.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19. Schematy i uproszczenia rysunkowe działania maszyn są częścią dokumentacji

a) technicznej.
b) technologicznej.
c) ekonomicznej.
d) organizacyjnej.

20. Która z czynności obsługi maszyn i urządzeń produkcyjnych wykonywana jest przez

pracowników eksploatujących maszyny w procesie produkcji ?

a) czyszczenie i konserwacja bieżąca,
b) przeglądy okresowe,
c) remonty bieżące,
d) remonty kapitalne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................................

Posługiwanie się dokumentacją technologiczną i techniczną
w organizowaniu i prowadzeniu procesów wyprawy skór

Zakreśl lub wpisz poprawną odpowiedź, wpisz brakujące części zdania

zadania

Odpowiedź Punkty

a b c d

11 a b c d

12 a b c d

13 a b c d

15 a b c d

16 a b c d

17 a b c d

18 a b c d

19 a b c d

20 a b c d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. LITERATURA

1. Dobrzański T.: Rysunek techniczny maszynowy, wyd. 22. WN-T, Warszawa 2002
2. Lasek W. : Wykończalnictwo skór miękkich. WN-T, Warszawa 1984
3. Lasek W., Persz T.: Technologia wyprawy skór cz. II Wykończanie, WSiP 1985
4. Maleńczak J., Ćujan J.: Maszyny i urządzenia garbarskie. Skrypt uczelniany WSI

Radom, Radom 1981

5. Michalec T.: Technologia garbarstwa i futrzarstwa – ćwiczenia laboratoryjne. WSI

Radom skrypt nr 7, Radom 1996

6. Persz T.: Materiałoznawstwo dla zasadniczych szkół skórzanych, WSiP Warszawa 1997
7. Persz T.: Technologia wyprawy skór cz. I Garbowanie, WSiP Warszawa 1986
8. Pietraszewski M.: Ekonomika przedsiębiorstw, czyli jak prowadzić działalność

gospodarczą wyd.7. Wydawnictwo eMPi

, Poznań 1997

9. Polskie Normy – wybór
10. Vademecum garbarza. ITE, Radom 1996
11. Encyklopedia techniki – przemysł lekki”. WNT, Warszawa 1986
12. Rodziewicz O., Śmiechowski K.: Technologia garbarstwa dla projektantów obuwia

i odzieży. Politechnika Radomska, Radom 2001