

ponad 40 gatunków, występują w glebie, wodzie,
powietrzu, na ro

ślinach



saprofityczne: B. subtilis (sienna), B. cereus
(woskowa), B. megaterium (olbrzymia), B. mycoides
(gałęzista)

›

mogą stanowić zanieczyszczenia materiałów klinicznych,
hodowli

›

przypadki

zakażeń u osób z obniżoną odpornością

›

niewymagające, urzęsione,



-

hemolizujące,

›

w bulionie wzrost w postaci kożuszka



chorobotwórcze: B. anthracis – wąglik

B. cereus

– zatrucie pokarmowe



największa bakteria kształtu cylindrycznego 1-10



m (kwadratowe

końce), centralnie ułożone przetrwalniki



w preparacie z

pożywek – nici przypominające łodygi bambusa



w preparacie z

materiałów zakaźnych – pojedyncze komórki lub

krótkie łańcuszki



w

żywym ustroju tworzy polipeptydową otoczkę



wzrost na prostych

pożywkach – kolonie z wypustkami („głowa

Meduzy”), na pożywkach z krwią brak hemolizy



w hodowli bulionowej wzrost na dnie

(„kłaczki waty”)



Tereny endemiczne: Rosja (Kazachstan), Ukraina, Turcja,
Indie, Afryka, Chiny



wąglik – antropozoonoza



u zwierząt (owce, bydło, konie) ostra posocznica
krwotoczna

– krew ciemna („lakowa”), niekrzepnąca,

gęsta jak smoła



wąglik; najczęściej postać jelitowa



zakażenie u ludzi:

›

po kontakcie z chorymi zwierzętami lub produktami
pochodzenia zwierzęcego

›

w wyniku aerozolowego ataku terrorystycznego



postać skórna – najczęstsza > 90%

›

wnikanie

przetrwalników przez uszkodzoną skórę



postać jelitowa - występuje bardzo rzadko ~1%

›

po spożyciu mleka wody, produktów zwierzęcych

skażonych przetrwalnikami



postać płucna - rzadko notowana

›

dawniej: „choroba gałganiarzy” („choroba sortowacza

wełny”): handlarze skór, sortownicy wełny

›

obecnie w wyniku ataków terrorystycznych

›

droga wziewna (inhalacyjna, aerozolowa)



100 gatunków, 40 izolowanych od

ludzi



występują w glebie, przewodzie

pokarmowym zwierząt i ludzi



brak cytochromów, oksydazy

cytochromowej, katalazy,

peroksydazy



większość urzęsiona peritrichalnie



średnica przetrwalnika większa

niż średnica komórki



ułożenie przetrwalników:



centralne

– „osełkowce”



paracentralne



subterminalne

– „płomyk

świecy”



terminalne

– „rakieta

tenisowa

”, „pałeczka

dobosza

”



metody barwienia

przetrwalników: Wirtza,
Dornera, Trujillo



Clostridium botulinum -

laseczka jadu kiełbasianego –

zatrucie pokarmowe



Clostridium tetani -

laseczka tężca



Clostridium perfringens - laseczka zgorzeli gazowej,

C. septicum (septyczna), C. bifermentans



zgorzel gazowa



Clostridium oedematiens

– laseczka obrzęku złośliwego,

Clostridium histolyticum

(tkankobójcza), Clostridium sordelli,

Clostridium novyi



obrzęk złośliwy



Clostridium difficile

– laseczka biegunki poantybiotykowej,

i/lub rzekomobłoniastego zapalenia okrężnicy

LASECZKI ZGORZELI GAZOWEJ
I OBRZĘKU ZŁOŚLIWEGO



bytują w przewodzie pokarmowym zwierząt, ludzi, u 5% kobiet w pochwie,
w glebie, kurzu



pojawienie się gazu i trzeszczenie zależy od właściwości sacharolitycznych
bakterii



zwykle są to zakażenia mieszane z udziałem różnych gatunków laseczek

beztlenowych i bakterii tlenowych (gronkowce, pałeczki Gram-ujemne)

Najczęściej zakażenia egzogenne



w

arunki powstawania zakażenia:

›

uszkodzenie tkanek (rana), wniknięcie bakterii, przetrwalników

›

uszkodzenie naczyń krwionośnych zaopatrujących mięśnie (niedotlenienie
tkanki)

›

rany dotyczące dużych grup mięśni, tłuczone, kłute, postrzałowe, głębokie; rany
krocza, tzw. wypadkowe (szarpane)

Endogenne:

›

choroby metaboliczne (zmienione naczynia np. w cukrzycy)

›

u leżących z częstymi iniekcjami pośladkowymi

›

sepsa po zabiegach ginekologiczno-

położniczych, w obrębie jamy brzusznej

›

zgorzel wyrostka robaczkowego, pęcherzyka żółciowego.



Peptostreptococcaceae

›

Anaerococcus

›

Finegoldia

›

Micromonas

›

Peptoniphilus

›

Peptostreptococcus



Peptococcaceae

›

Peptococcus niger



rezerwuar - zwierzęta



Acidaminococcaceae

›

Veilonella

dawniej Peptostreptococcus

• rezerwuar: ludzie i zwierzęta
• mikroflora jamy ustnej, skóry,

przewodu pokarm., pochwy
• mało aktywne metabolicznie,

katalazo-ujemne
• wolno rosnące, wybredne
• bardzo wrażliwe na tlen



Bacteroidaceae

›

Bacteroides



Porphyromonadaceae

›

Porphyromonas



Prevotellaceae

›

Prevotella



Fusobacteriaceae

›

Fusobacterium

›

Leptotrichia buccalis

(wrzecionowiec)



Propionibacteriaceae

›

Propionibacterium



Actinomycetaceae

›

Mobiluncus



Bifidobacteriaceae

›

Bifidobacterium



Coriobacteriaceae

›

Eggerthella



Eubacteriaceae

›

Eubacterium

Gram-ujemne

Gram-dodatnie



Mikroflora skóry, nosogardzieli, jamy ustnej, przewodu

pokarmowego, dróg moczowo-płciowych



Wzrost po 2-7 dniach, w 5-10% CO

2



Polimorficzne pałeczki (układ palisadowy i kątowy)



Główny produkt fermentacji cukrów – kwas propionowy



P. acnes, P. propionicum

(promienica, ropnie szyi, płuc,

nerek, zakażenie kanalików łzowych),

P. avidum, P. granulosum



P. acnes chorobotwórczość:

›

trądzik pospolity (nastolatki i młodzi dorośli)



lipazy, fosfatazy, proteazy, hialuronidaza, neuraminidaza



stymulowanie silnej odpowiedzi immunologicznej (cz. chemotaktyczne)

›

zakażenia szpitalne: związane z biomateriałem: bakteriemia,

zapalenie wsierdzia, zakażenie zastawek OUN

•

Hodowla w warunkach beztlenowych minimum

48 godz. w 37



C

›

podłoża wzbogacone: VL (wyciąg mięsny, drożdżowy,

chlorowodorek cysteiny), Columbia z dodatkiem 7-10%

krwi baraniej, podłoże Schaedlera z krwią

›

Agar BBE (bacteroides bile esculin agar)



Identyfikacja do gatunku

›

ocena morfologii komórki, kolonii (pigment, świecenie

w UV),

›

ocena wytwarzania katalazy, indolu, redukcji azotanów,

fermentacji cukrów (komercyjne testy biochemiczne)

›

wykrywanie produktów metabolizmu (kwasy organiczne)

techniką chromatografii gazowej, metody biologii

molekularnej (PCR) – laboratoria referencyjne