Anne–Lise Boge

GRZECH PIERWORODNY XII

WYRZUTY SUMIENIA

Wydarzenia przedstawione w serii powieściowej „Grzech pierworodny" rozgrywają się w

gospodarstwie należącym do rodziny mojej matki. Dwór, przyroda, postaci i tło kulturowe są
autentyczne. Chciałabym jednak zaznaczyć, że ani ludzie, ani cala historia opisana w serii nie
mają żadnego związku z rzeczywistością. To powstało w mojej wyobraźni.

Torunn i Kristofferowi Nordvikom,
z wdzięcznością za ich ogromną życzliwość
i wielką gościnność.
Anne-Lise Boge

ROZDZIAŁ 1.

Było dobrze po północy, kiedy Mali wróciła do Stornes.
Przyszła do domu z Oppstad spacerkiem. Naturalnie proponowano jej i podwodę, i

pieniądze za to, że chciała wziąć udział w porodzie i pomogła synowi Laury przyjść na świat,
ona jednak odrzuciła i jedną, i drugą propozycję. Pieniądze za to, że przyjęłam bękarta Laury
i Havarda, to mniej więcej tak, jakby mi dawano judaszowe srebrniki, pomyślała ze złością,
idąc energicznym krokiem w tę jasną, letnią noc, a łzy piekły ją pod powiekami.

Maleńki chłopaczek był taki śliczny. Właściwie Mali nie chciała na niego patrzeć. Miała

zamiar umyć go tylko, owinąć i złożyć w ramionach Laury, a potem wyjść, tak szybko, jak to
możliwe. Nie było jej marzeniem przyjmowanie na świat akurat tego dziecka! Mimo
wszystko stała przy stole, na którym leżało niemowlę. Jej łzy kapały na sinoróżowe, nagie,
małe ciałko, ale nie mogła się powstrzymać, by nie pogłaskać pokrytej puchem główki,
pomarszczonej buzi i pulchnych rączek. Jak na wcześniaka był bardziej rozwinięty, niż
można się spodziewać. Przez krótką chwilę w sercu Mali pojawił się chybotliwy płomyk
nadziei, że to może nie jest syn Havarda mimo wszystko. Kiedy jednak zobaczyła to wysokie
czoło, ten stanowczy podbródek i oczy... oczy, które będą niebieskie, takie niebieskie jak oczy
Havarda, nie miała już wątpliwości.

Chłopczyk nie był uderzająco podobny do ojca. Nie do tego stopnia, by z czasem miało się

to rzucać w oczy, myślała, pochylając się nad dzieckiem. Miał też wiele z matki. Z jej
rodziny. Nikomu w każdym razie nie przyjdzie do głowy, że nie jest synem zmarłego Oli
Storhauga. I może rzeczywiście jest jego synem, przemknęło Mali ponownie przez myśl.
Takich rzeczy nigdy nie można być pewnym. Nowo narodzone dzieci wydają się ludziom
podobne do różnych krewnych, dalszych i bliższych, doświadczyła tego wielekroć.

Nie jest też tak jak z moim Sivertem, pomyślała Mali, zawiązując koszulkę nowo

narodzonego chłopca. Sivert był taki podobny do Jo, że nawet człowiek na pół ślepy
zrozumiałby, czyim jest synem, w każdym razie, gdyby ich zobaczył razem. Tak jak kiedyś
zobaczył ich Johan, dawno temu w górach, i wtedy świat się zawalił.

Mali umyła i ubrała dziecko. Odwrócona plecami do Laury uniosła je w górę i na chwilkę

dotknęła wargami główki chłopca. Serce jej krwawiło. Już kiedyś trzymała w objęciach
takiego małego chłopczyka, dotykała wargami miękkich włosków i wchłaniała w siebie
zapach Havardowego syna. To była jedna z najszczęśliwszych chwil jej życia. Dała
ukochanemu mężczyźnie syna, którego tak pragnął, dziecko bardzo podobne do tego chłopca
tutaj. Ale Pan Bóg nie pozwolił im zatrzymać Małego Havarda, i to była jej wina. Piła trujące
zioła, żeby się go pozbyć, a czyniła to ze strachu, że być może nosi w sobie dziecko
Torgrima. Kiedy w końcu mały przyszedł na świat, nie miał dość siły, by przetrwać. A
wszystko z powodu jej mrocznego grzechu.

Ale teraz Havard ma nowego syna. Z Laurą. Oto syn Laury i Havarda. Mali pospiesznie

otarła rękawem spoconą, zalaną łzami twarz i zaniosła dziecko do łóżka. Oddała je matce. Na
moment oczy obu kobiet spotkały się nad zawiniątkiem, spoczywającym w objęciach wdowy
ze Storhaug. Obie wiedziały, czyim synem jest ten malec. Oczy Laury mieniły się radością i
szalonym tryumfem. Oczy Mali pociemniały z gniewu i żalu.

Mali zdjęła buty w sieni i cicho weszła po schodach na strych. Przez całą drogę do domu

próbowała się uspokoić. Nie mam przecież prawa robić Havardowi wymówek, powtarzała
sobie to nieustannie, kopiąc gniewnie drobne kamyki. To przecież ona sama pchnęła go w
ramiona Laury swoimi grzechami i kłamstwami. A i tak Havard nie wie jeszcze wszystkiego!
Gdyby dowiedział się prawdy o Małym Havardzie i Torgrimie! Nie, żadną miarą nie ma
prawa robić mu wymówek. Mimo wszystko w głębi duszy Mali płonął gniew. Dlaczego on
mi to zrobił? Dlaczego zrobił to nam, myślała. Bo chociaż uzgodnili, że nigdy więcej nie będą
o tym wspominać, gdyby się miało okazać, że Laura nosi dziecko Havarda, to Mali i tak
wiedziała, że mały chłopczyk na zawsze już będzie stal między nimi.

- No i jak poszło?
Głos Havarda docierający od strony łóżka był spięty i ostry.
- Urodziła syna - odparła Mali krótko, odwróciła się plecami do męża i zaczęła się

rozbierać. - Urodził się trochę za wcześnie, ale da sobie radę. Dokładnie tak samo jak jego
mamusia - dodała i zdała sobie sprawę, że w jej głosie brzmi gorycz.

Chwilę oboje milczeli. Przez otwarte okno Mali słyszała, jak fale rozbijają się o brzeg w tę

cichą letnią noc, czarny drozd nie wyśpiewał jeszcze do końca swojej wieczornej pieśni.

- On jest... on jest...
- Tak - odparła Mali krótko. - On jest twój, ten chłopiec, który się dzisiaj urodził.
- O rany boskie! - jęknął Havard udręczony i zakrył twarz dłonią. - A ja tak błagałem Pana

Boga, miałem nadzieję, że...

- On często niedosłyszy, ten, którego błagałeś - powiedziała Mali sarkastycznie. -

Doświadczyłam tego nieraz, ja także.

Znalazła swoją nocną koszulę, rozplotła włosy i wślizgnęła się do łóżka, na sam brzeżek.

Leżeli tak bardzo długo.

Mali czuła się okropnie. Wiedziała, że Havard jest głęboko zrozpaczony, mimo to nie była

w stanie wyciągnąć ręki, żeby go dotknąć. Leżała, dopóki nie usłyszała jego rozpaczliwego
szlochu. Leżał na boku, odwrócony do niej plecami, i Mali czuła, jak jego dużym ciałem
wstrząsa płacz.

- Havard, no co ty - powiedziała wolno, kładąc dłoń na jego karku. Poczuła, jaki jest

spięty, jaki spocony. - Havard, nie można tak.

- Powinienem był się utopić - szlochał Havard. - Albo rzucić się w przepaść, ja, który

ś

ciągnąłem na nas takie nieszczęście.

- Głupstwa - rzekła Mali, przytulając się mocniej do męża. - Obiecałeś mi, że zostaniesz

ze mną. Zapomniałeś już?

Havard odwrócił się do niej wolno i delikatnie zaczął ją pieścić.
- Chciałabyś mnie? - spytał zbolałym głosem. - Mnie, który zdradziłem cię tak okropnie?
Mali przywarła do niego bliżej i głaskała go po plecach.
- Tak, chciałabym cię - wyszeptała. - Żebyś ty wiedział, jak bardzo ja nie mam prawa

ż

ywić do ciebie jakiejkolwiek pretensji...

Gwałtownie zamilkła, przestraszona, że powie zbyt wiele. Przestraszona, że Havard

mógłby się zacząć zastanawiać.

On przyciągnął ją do siebie. Mali leżała w jego objęciach i czuła, jak rozrasta się w niej

rozpacz i rozczarowanie. Dlaczego, myślała, dlaczego to tak jest? W końcu Havard ma syna,
ale to nie ja mu go dałam. Jego syna urodziła Laura, ta szantrapa! I Bóg wie, co ona teraz
będzie robić. Mali nie wątpiła bowiem, że Laura w spokoju ich nie zostawi. Wykorzysta swój
tryumf, jak tylko się da, Mali była o tym przekonana. Może jednak nie jest taka głupia, żeby
ogłosić, kto jest ojcem jej syna? Na to chyba się nie waży, niezależnie od tego, do kogo
chłopiec z czasem zrobi się podobny. Zresztą i tak byłyby to tylko jej słowa przeciwko
słowom Havarda. A on nigdy się do niczego nie przyzna. Zrobiłby to tylko wówczas, gdyby
wybrał Laurę, Storhaug i dziecko, pomyślała Mali. Ale co się stanie, kiedy Havard zobaczy
swojego syna? Bo przecież prędzej czy później go zobaczy, już Laura o to zadba.

Przez krótką chwilę Mali znowu widziała oczyma duszy maleńkiego chłopczyka. Prawie

czuła jego zapach, miękką główkę przy swoich wargach. Nagle zarzuciła ręce Havardowi na
szyję i wybuchnęła płaczem.

Przez cały wieczór wykazywała stalową wolę, by nie dać po sobie poznać, z jakim trudem

przyjmuje to dziecko. Teraz wszystkie tamy puściły. Wstrząsana spazmami wtulała się w
Havarda, trzymała go mocno, jakby nigdy nie miała go puścić.

- Mali, coś ty - szeptał Havard wolno. - Kochana moja, Mali...
W końcu płacz ucichł. Havard głaskał ciepłymi rękami jej mokrą twarz, odgarniał włosy z

czoła.

- On jest taki śliczny ten twój synek - powiedziała Mali cicho. - Będzie miał twoje oczy.

Podbródek też – dodała i znowu wstrząsnął nią szloch. - I to nie ja ci go urodziłam. To Laura,
a nie ja. Ja tego nie wytrzymam, Havardzie - wyszeptała, ponownie zanosząc się płaczem. - Ja
tego nie wytrzymam!

Havard głaskał i głaskał jej ramiona. Domyślała się, że sam również walczy ze łzami.
- Jedno powinnaś wiedzieć, Mali - powiedział w końcu ochrypłym głosem. - Dla mnie

liczysz się tylko ty i dzieci tutaj. Nigdy nikogo nie kochałem tak, jak kocham ciebie.
Rozumiesz to? Bez ciebie moje życie nie byłoby nic warte. Dla mnie zawsze tak będzie,
musisz mi wierzyć. Tamto dziecko, które przyjęłaś dziś w nocy, to syn Laury. Ale moi
jesteście wy, ty i dzieci tutaj w Stornes. Tylko wy - powtórzył cicho.

- Ale gdy go zobaczysz...
- To będę widział syna Laury - przerwał żonie i nadal gładził jej twarz.
- Ona ci pewnie zaproponuje...
- Laura nie ma mi nic do zaproponowania, co by mogło ranić ciebie - wyszeptał i przytulił

ją gorączkowo. - Uwierz mi, Mali. Bo jak nie, to ja też tego nie zniosę - dodał cicho. - Nie
zniosę, jeśli mi nie uwierzysz.

Mali całowała jego twarz. Przytulała się wciąż do niego, wiedziała, że Havard wierzy w

każde słowo, które teraz wypowiada, ale łatwo jej nie było, mimo wszystko. Krew jest cięższa
od wody, a syn to jednak syn.

Kiedy Havard ostrożnie wsunął rękę pod jej koszulę, nie stawiała oporu. Bardzo go teraz

potrzebowała. Chciała czuć, że on właśnie jej pragnie. Tylko jej. Laura może sobie tam leżeć
ze swoim dzieckiem. Na razie jednak to Mali posiada Havarda, tak jest, niezależnie od tego,
czy potrwa to dłużej, czy krócej.

Laura pozostała w Oppstad przez trzy pierwsze tygodnie po porodzie. Chociaż było lato i

piękna pogoda, nie zdecydowali się zapakować matki i dziecka w otwartą bryczkę i odesłać z
powrotem do Storhaug. No bo przecież dziecko urodziło się za wcześnie, chociaż nic złego
mu się nie działo. W każdym razie Mali niczego złego nie przewidywała.

Poza tym Asbjorg podobno uważała, że to wielki honor mieć we dworze córkę i jej nowo

narodzonego synka. Kiedy Laura urodziła pierwszego syna, babcia z Oppstad musiała się
pogodzić z tym, że cały honor spada na innych. Teraz Asbjorg biegała do sklepu co najmniej
raz na dzień, puchła z dumy i opowiadała każdemu, kto chciał słuchać, o tym, jaki wspaniały
wnuczek jej się urodził i jaka jest szczęśliwa. W końcu wszyscy mieli już tego dosyć.

Ale, naturalnie, kobiety ze wsi składały położnicy tradycyjne wizyty, przynosiły ciastka,

wafle i inne smakołyki. Robią to tyleż dla okazania szacunku, co po prostu z czystej
ciekawości, myślała Mali. Taka wdowa, która urodziła synka sierotkę, to przecież powód do
plotek. A żeby one jeszcze wiedziały, jak jest naprawdę, myślała z goryczą.

- Co też to za gospodynię mają w tym Storhaug - powiedziała gniewnie Ane pewnego

dnia, kiedy znowu spotkała Asbjorg w sklepie i po raz nie wiadomo który musiała wysłuchać
opowieści na temat Laury i jej ślicznego noworodka. - Żeby to rodzić w domu swojej matki!
Powinna w końcu wrócić do Storhaug ta cała Laura. Ale jej się najwyraźniej nie śpieszy.

- Masz rację, powinna trzymać się swojego domu - przyznała Ingeborg. - A co, u licha,

miała do roboty tutaj, na konfirmacji Oi, to już sama nie wiem. Wyprowadziła się przecież ze
wsi dawno temu, nigdy też nie okazywała większego zainteresowania dzieciom ze Stornes,
więc...

- Nie, jeśli komuś okazywała zainteresowanie, to raczej Havardowi - syknęła Ane ze

złością, a Mali poczuła, że serce zaczyna jej mocniej bić. - Zawsze przewracała do niego
oczami, choć przecież jest żonaty. Już ja widziałam te jej spojrzenia!

- Prawda, no i sama też była mężatką - dodała Ingeborg. - To bezwstydnica, nic innego nie

można powiedzieć.

Ale zawsze taka była, nigdy nie miałam wątpliwości, że ta dziewczyna dostanie wszystko,

czego chce.

No i dostała, pomyślała Mali, nalewając do wiader karmę dla świń. Tylko że nikt nie może

się o tym dowiedzieć.

- Byłaś u niej z wizytą? - spytała Ingeborg, spoglądając na Mali. - To znaczy, chciałam

zapytać, czy chodziłaś z prezentem dla położnicy?

- Nie, wystarczy, że przyjęłam dziecko na świat, potem nie miałam już zamiaru...
- No i masz rację - pochwaliła ją Ane, hałasując garnkami, które szorowała. - Ale Asbjorg

opowiadała w sklepie, że w Oppstad szykują wielkie przyjęcie, zanim Laura i dziecko wyjadą
do domu. Chodzi o to, żeby każdy mógł zobaczyć malca - dodała. - Bo chyba już go znieśli na
dół i położyli w starej kołysce.

Mali zrobiło się gorąco. Nie spodziewała się, że teraz w Oppstad urządzą przyjęcie. Miała

nadzieję, że Laura i dziecko wrócą do domu bez rozgłosu. Niedługo i tak będą urządzać
chrzciny, więc Mali nie oczekiwała przedtem żadnych towarzyskich spotkań. Ale to typowe
dla Asbjorg. Ona zawsze lubiła się obnosić i zadawać szyku, a taka okazja nie nadarzy się
znowu szybko. Zwłaszcza że chrzciny odbędą się w Storhaug, nic innego nie wchodzi w
rachubę.

Jeżeli będą prosić na przyjęcie do Oppstad, to się nie wymówimy, ani ja, ani Havard,

pomyślała Mali i dostała gęsiej skórki z niechęci. Kogo jak kogo, ale nas zaproszą jako
pierwszych.

Mali wzięła wiadra z karmą i ruszyła ku drzwiom.
- Idę obrządzić świnie - oznajmiła.

Łzy napływały jej do oczu i czuła ból w piersiach. Przeklęta Laura! Mali była przekonana,

ż

e to całe przyjęcie to jej sprawka. Chciała zmusić Mali i Havarda, żeby przyszli. Chciała się

rozkoszować ich zakłopotaniem, patrzeć, jak się zachowają, kiedy będzie im pokazywać syna
Havarda. Mali jęknęła. Pojęcia nie miała, jak sama się zachowa, a już tym bardziej jak
poradzi sobie z całą sytuacją Havard. Jedna sprawa to to, co powiedział i co z pewnością
myślał, że jego ukochani mieszkają w Stornes. Kiedy jednak zobaczy synka...

No i Mali miała rację. W niedzielę poprzedzającą powrót Laury do Storhaug wszyscy

bogatsi ludzie z okolicy zostali zaproszeni do Oppstad na kawę.

- No, wy chyba przyjdziecie, ty i Havard? - pytała Asbjorg przez telefon. - Powiem ci, że

spodziewałam się ciebie już dawno, Mali. Miałam nadzieję, że ty, która przyjmowałaś
dzieciątko... No, w każdym razie myślałam, że chciałabyś...

- Jestem bardzo zajęta - odparła Mali krótko. - A poza tym spędziłam prawie całą noc,

kiedy dziecko się rodziło. A wy, o ile wiem, nie narzekacie na brak odwiedzających.

- Nie, muszę powiedzieć, że nie - pochwaliła się Asbjorg. - Ale wy ze Stornes jesteście

nam wyjątkowo bliscy. Zawsze przecież byliśmy dobrymi sąsiadami i w końcu też rodziną,
chociaż daleką. Bardzo się cieszymy, że to akurat ty pomogłaś maleństwu przyjść na świat,
Mali - dodała. - No i myślałam, że będziesz chciała zobaczyć, jak sobie teraz radzi.

- Przecież słyszałam, że ma się dobrze - odparła Mali cierpko. - Ludzie o niczym innym

nie gadają. A gdyby były jakieś problemy... jak się domyślam, problemów jednak nie ma -
ucięła.

- No cóż, w takim razie czekamy na was w niedzielę - powtórzyła Asbjorg nieco

urażonym tonem.

- Dobrze, przyjdziemy - odparła Mali, zaciskając zęby i czując, że serce bije jej coraz

mocniej.

Havard odmówił udziału w przyjęciu.
- Nie mam tam nic do roboty - powiedział ze złością pomieszaną z rozpaczą. - Zostaję w

domu.

- Nie, pójdziesz ze mną! - oznajmiła Mali krótko. - Wyglądałoby bardzo dziwnie, gdybyś

nie poszedł. A chyba nie potrzebujemy, żeby ludzie zaczęli o tym gadać. Zapamiętaj to
sobie...

- Ale ja nie wiem, czy...
Mali podeszła do niego. Zarzuciła mu ręce na szyję i spojrzała mu głęboko w oczy.
- Ja cię rozumiem, Havardzie - powiedziała wolno, głaszcząc go po policzku. - Wiem,

jakie to dla ciebie nieprzyjemne. Dla mnie zresztą też. Ale ona nie może zrobić nam krzywdy,
ta cała Laura. W każdym razie nie większą, niż już zrobiła. Jesteśmy we dwoje. Będę przy
tobie przez cały czas, tuż obok.

Havard przygarnął ją do siebie i ciężko westchnął.
Ż

yli jak dawniej, ona i Havard. Mimo to coś obcego pojawiło się między nimi, chociaż

ż

adne o tym nie wspominało. Każde jednak myślało swoje, to nieuniknione. Oboje dręczyły

wyrzuty sumienia i poczucie winy wobec tego drugiego, chociaż Mali często odczuwała też
gwałtowny gniew na Havarda. Nie chciała tego, ale nic nie mogła poradzić. W takich
chwilach całą winę za nieszczęście, jakie ich spotkało, zwalała na niego i trwało tak dopóty,
dopóki nie pojawił się żal i gwałtowny strach, że on może odejść, porzucić i ją, i dzieci.

- Jesteś dla mnie po prostu za dobra - powiedział Havard udręczony.
Mali nic na to nie odrzekła. Wtuliła tylko twarz w koszulę na jego piersi i słuchała, jak

ciężko bije mu serce.

Przyjęcie w Oppstad było wystawne. Stoły uginały się od ciast i napojów, w izbie tłoczyło

się mnóstwo elegancko wystrojonych gości. Panowało gorąco. Letni dzień był słoneczny i
ciepły, a ze względu na maleństwo nie otwierano okien.

Kiedy weszli, Mali poczuła duszne powietrze i gorąco niczym uderzenie. Była rozbita i

fizycznie, i psychicznie, jeszcze zanim wyjechali z domu. Duchota w pokoju wcale nie
poprawiła jej stanu. Mocno ściskała rękę Havarda i kłaniała się na wszystkie strony.

- O, Mali, podobno tylko dzięki tobie wszystko z maleństwem poszło dobrze - mówiły

kobiety. - Asbjorg nie może się ciebie nachwalić.

Tak, pomyślała Mali z goryczą. Havard sprawił to dziecko Laurze, a ja pomogłam mu się

wydostać na świat. Więc nie tylko mnie powinnyście dziękować.

Laura siedziała w głębokim fotelu z synkiem w objęciach. Jak na trzy tygodnie po

porodzie wyglądała zdumiewająco dobrze. Po prostu promieniała, była ładniejsza niż
kiedykolwiek, miała piękną cerę i jedwabiste, lśniące włosy zaplecione w warkocz i wysoko
upięte. Chyba nie straciła wiele włosów w czasie ciąży i później, pomyślała Mali,
przyglądając się młodej matce kątem oka.

- A więc przyszliście! - zawołała Asbjorg, ujmując Mali pod ramię. - Tak, tak, oto moi

honorowi goście - mówiła głośno, a ludzie odwracali się i patrzyli na nich. - Co my byśmy
zrobili bez pomocy Mali...

Pociągnęła i Mali, i Havarda w stronę fotela, w którym siedziała Laura.
- Musisz zobaczyć, jak maleństwo się zmieniło w ciągu tych krótkich tygodni - nie

przestawała mówić Asbjorg, wciąż zwracając się do Mali. – Chyba byś go nie poznała!

Mali jednak poznawała chłopca, doznała skurczu serca, kiedy znowu na niego spojrzała.

Mały nie spał, a jego wielkie, niebieskie oczy sprawiały, że był jeszcze bardziej podobny do
Havarda niż zaraz po urodzeniu. Mali z trudem przełknęła ślinę. Ludzie kręcili się dookoła,
radośni, pogrążeni w rozmowach.

- Zdaje mi się, że on na ciebie patrzy, Mali - powiedział jakiś głos i wszyscy w pobliżu się

roześmiali. - Chyba wie, kto pomógł mu przyjść bezpiecznie na świat.

Havard stał sztywny i nieruchomy obok niej, prawie jak sparaliżowany. Nie odrywał

wzroku od dziecka w ramionach Laury. Przez króciutką chwilę w jego oczach pojawiło się
wzruszenie, nad którym nie był w stanie zapanować. Szybko jednak wyprostował się i
wyciągnął rękę do młodej matki.

- Gratuluję ci syna - powiedział lekko ochrypłym głosem.
- Dziękuję - odparła, posyłając mu promienny, zaczepny uśmiech. - Czyż nie jest śliczny?
Havard nie odpowiedział. Mali ścisnęła jego spoconą dłoń, Havard chrząknął. Wciąż

jednak nic nie mówił.

- A ja czuję, że to wam dwojgu powinnam za niego dziękować - oznajmiła Laura,

wygładzając kołderkę wokół maleństwa. - Zaczął się przecież domagać wyjścia na świat
nieoczekiwanie, w środku konfirmacyjnego przyjęcia. Ale ty pozwoliłeś, żeby twoja żona się
mną zajęła, dzięki czemu uzyskałam najlepszą pomoc, jaką mogłam mieć. Jeżeli więc komuś
mam dziękować za mojego synka, to właśnie wam dwojgu - dodała i uśmiechnęła się
złośliwie.

Intencje Laury nietrudno było rozszyfrować, chociaż rozumiała je tylko Mali. I być może

Havard, pomyślała nieśmiało, jeśli on w ogóle cokolwiek pojmuje. Bo sprawia wrażenie
chorego.

Goście bili brawo i śmiali się. Mali najchętniej by stąd uciekła, mimo wszystko jednak

wyprostowała się i odpowiadała uśmiechem.

- Och, sama sobie powinnaś dziękować - rzekła spokojnym głosem, który jednak leciutko

drżał. - To przecież ty go urodziłaś, a nie ja.

Laura potrząsnęła głową. Spojrzenie, które posłała Mali, było mroczne. Wszystko trwało

tylko krótką chwilę, potem znowu jej twarz rozjaśnił promienny uśmiech.

- Postanowiliśmy urządzić chrzciny na początku sierpnia - oznajmiła tak głośno, by

wszyscy mogli ją słyszeć. - I myślę, że mogłabym teraz odwzajemnić wszystko, co wy dla
mnie zrobiliście. Niech mi więc będzie wolno spytać, czy zechcecie być rodzicami
chrzestnymi mojego synka, kiedy zaniesiemy go do kościoła? Byłabym dumna i cieszyłabym
się bardzo, gdybyście wyrazili zgodę - dodała, spuszczając wzrok.

Mali miała wrażenie, że się przesłyszała. Chrzestni rodzice? Laura chyba nie wierzy, że

ona i Havard zgodzą się zanieść do chrzcielnicy jej bękarta? Syna Havarda! Takiej diabelskiej
przebiegłości nie można się spodziewać nawet po Laurze.

Ale owszem, nie tylko można, lecz trzeba było się spodziewać. Kiedy ucichły brawa gości,

Laura powtórzyła pytanie.

- Powinniście rzecz jasna się zgodzić - powiedziała gospodyni z Granvold i oparła się

ciężko o Mali. - Taki zaszczyt! No i ten biedny, pozbawiony ojca chłopczyk - dodała,
ocierając oczy. - Pomyśleć, o ile lżej będzie Laurze w razie czego, jeśli będzie wiedziała, że
ty i Havard ze Stornes jesteście jego rodzicami chrzestnymi.

Mali czuła, że się udusi! Rozpięła bluzkę pod szyją, ręce jej się trzęsły. Szukała wzrokiem

Havarda, ale on, blady jak ściana, wpatrywał się w podłogę. Mali miała wrażenie, że tłum
coraz bardziej zbliża się do niej, nie była w stanie oddychać i bała się, że zemdleje.

- Zgadzacie się, mam nadzieję?
Delikatny głos Laury wtargnął do jej oszołomionego mózgu. Nie! - chciała wrzasnąć.

Nigdy! Ale nie było wyjścia. Nie teraz, nie na oczach tych wszystkich ludzi, którzy stoją i
czekają na odpowiedź. To dlatego Laura wybrała taki moment, by nas zapytać, pomyślała
Mali. Wiedziała, że nie odważymy się odmówić. Bo co by ludzie powiedzieli?

- Nie, no, to po prostu przesada - wybąkała Mali, nie bardzo wiedząc, skąd biorą się jej

słowa. - Nie powinnaś się czuć zobowiązana do...

- Ależ ja nie czuję się zobowiązana - powiedziała Laura słodkim tonem. - Po prostu

uważam, że tak jest właściwie.

Mali usłyszała, że Havard chrząknął, przeraziła się, że może powiedzieć coś, co wywoła

zamieszanie. Ścisnęła z całej siły jego rękę, wbijając mu paznokcie w skórę.

- W takim razie dziękujemy za zaszczyt - powiedziała cicho.

ROZDZIAŁ 2.

Szok wywołany bezczelnością Laury Mali odczuwała niczym kamień w żołądku. Że też

nie potrafiła powiedzieć tamtej „nie"! Że nie umiała odrzucić przewrotnej propozycji! Ale
wdowa ze Storhaug odegrała całą scenę tak perfekcyjnie, że trudno jej było odmówić, Mali
nie byłaby w stanie znaleźć żadnej wymówki. Jak miałaby to zrobić, gdy połowa wsi stała
wokół nich w przekonaniu, że Laura złożyła niebywale uprzejmą propozycję ludziom ze
Stornes, że to wielki honor, iż chciała ich mieć jako rodziców chrzestnych swojego małego
synka? Takiego zaproszenia nie składa się byle komu, mamrotali jeden do drugiego i
wymownie kiwali głowami.

Wszyscy uważali, że ja i Havard jesteśmy dostatecznie dobrzy do takiej funkcji, myślała

Mali, czując bolesne pieczenie w piersi. Tylko że nie będą to chrzciny jakiejś sierotki
pozbawionej ojca, jak z pewnością ludzie ze wsi sądzą. Przy chrzcielnicy stanie zarówno
matka, jak i ojciec dziecka.

Im więcej Mali się nad tym zastanawiała, tym gorzej się czuła. Widziała też, że Havardowi

wcale nie jest łatwiej. Zrobił się milczący, jadał znacznie mniej i wyraźnie schudł. Rzucał się
w pracę z jakąś desperacką energią, jakby w ten sposób chciał zagłuszyć wyrzuty sumienia.

Nic jednak nie wskazywało, że mu to pomaga, przynajmniej Mali niczego takiego nie
zauważyła.

- W dniu chrzcin powinniśmy położyć się do łóżka i powiedzieć, że jesteśmy chorzy -

oznajmił Havard któregoś dnia, kiedy już szli spać. - Nikt w takiej sytuacji nie będzie
oczekiwał, że przyjdziemy do kościoła. Jak ktoś jest chory, to chory. Musi zostać w domu.

- A jak często się zdarza, że oboje równocześnie zapadamy na jakąś chorobę? - zapytała

Mali. - O ile pamiętam, to nigdy jeszcze tak nie było! I na co, twoim zdaniem, mielibyśmy
zachorować? Ludzie mają i oczy, i uszy. O nie, nic nam nie pomoże, musimy pójść.

- Ja nie wiem, czy potrafię to znieść, Mali - rzekł Havard ostrym tonem, odwracając się do

niej plecami. - Wydaje mi się, że to dla mnie zbyt trudne.

- Ale nikt cię nie zapyta, jak bardzo to dla ciebie trudne, Havardzie - odparła Mali krótko.

- Z jakiego powodu ktoś miałby o to pytać? Przecież nikt inny prócz Laury i nas nie wie, co
się stało. A jeśli potrafiłeś spłodzić dziecko, to potrafisz też przeżyć jego chrzciny - dodała.

Natychmiast usłyszała w swoim glosie gorycz i oskarżenie. Pożałowała tych słów. Oboje

byli zgodni co do tego, że Laura nie może zniszczyć ich małżeństwa. Bardziej niż
kiedykolwiek było więc ważne, by ona i Havard trzymali się razem. Mali zdawała sobie
sprawę, że jej postawa jest tu najważniejsza. Bo jeśli zacznie oskarżać męża, robić gorzkie
uwagi i nieustannie wypominać mu niewierność, to nie wiadomo, jak długo on wytrzyma z
nią w Stornes, bo i tak jest chory z powodu wyrzutów sumienia. A przecież ona ze wszystkich
sił chciałaby go tu zatrzymać! To jego kocha, to jego pragnie i potrzebuje. Mimo wszystko
rozgoryczenie zżerało jej duszę niczym łapczywe robaki, a wszystko z powodu malutkiego,
nowo narodzonego chłopczyka.

- Ja naprawdę tak nie myślę, Havardzie - powiedziała pospiesznie, głaszcząc go po

ramieniu. - To Laurę, tę czarownicę, najchętniej udusiłabym gołymi rękami. Jeśli chodzi o
ciebie, to tak mi się tylko wymknęło. Wcale tak nie myślę - powtórzyła wolno.

- Ale wina jest moja - jęknął Havard cicho. - Gdybym ja nie zrobił...
- Tylu rzeczy człowiek nie powinien robić - odparła Mali. - I odnosi się to nie tylko do

ciebie, Havardzie.

Potem leżeli w łóżku bez słowa, żadne nie spało, ale żadne też nie wyciągnęło ręki na

zgodę. A przy wezgłowiu stała Laura, chichocząc złośliwie. Była na najlepszej drodze, by
odnieść zwycięstwo.

- A nie, do jasnej cholery, nie! - syknęła nagle Mali półgłosem przez zaciśnięte zęby.
- Coś ty powiedziała? - spytał Havard przestraszony, odwracając się do niej. - Klniesz

niczym woźnica.

Mali nie odpowiedziała, a jedynie rzuciła się na niego i zaczęła mu rozpinać koszulę.

Całowała go desperacko po twarzy. Pieściła dłonią jego ciało.

- Co ty robisz?
Głos był cichy, Mali czuła jednak, że wznieca w mężu pożądanie. Oddychał coraz

szybciej.

- Chcę cię mieć - wymamrotała, całując go gorączkowo. - Jesteś mój. Tylko mój!
Wszystkie zabiegi na niewiele się jednak zdały. Nie było tak, jak Mali pragnęła i jak

potrzebowała. Nie zaznała bliskości, oddania ani ciepła. Kochali się gorączkowo, z
desperacją, dziko, nie padło ani jedno słowo.

Po wszystkim też żadne nic nie mówiło, żadne nie zasnęło do późna w noc. W łóżku

zrobiło się za ciasno. Między małżonkami leżał mały chłopczyk.

Dziesiątego lipca rozpoczęło się powszechne koszenie, jak to ludzie określali. Tego dnia

zaczęto kosić trawę na rozległych łąkach. Wokół zabudowań siano zostało już sprzątnięte. W
Stornes wynajęto ludzi do pomocy. Bo z jednej strony dla Havarda i dwóch stałych parobków
takie sianokosy to zbyt wiele pracy, z drugiej zaś ludzie są uszczęśliwieni, jeśli mogą dostać

jakieś zajęcie, jedzenie i dach nad głową w tych trudnych czasach. O zapłatę już nawet nie
pytają.

Hilda z córką nadal mieszkały w Stornes i teraz na dodatek Havard zatrudnił pewnego

mężczyznę z synem, z osady położonej dalej w głębi fiordu. Mali wiedziała, że są to znajomi
Havarda z dawnych czasów, chociaż nie mogła sobie przypomnieć, żeby kiedyś jej o nich
opowiadał.

- Peder znalazł się w bardzo trudnej sytuacji - wyjaśnił Havard Mali. - Zmaga się z losem,

ż

eby wykarmić gromadkę swoich dzieci, ma zaledwie kawałeczek ziemi, tak że cierpią wielką

biedę. Od dawna na terenach w głębi fiordu głodują, i ludzie, i zwierzęta.

- Mój kochany Havardzie, nie musisz się tłumaczyć, że ich zatrudniłeś - zaprotestowała

Mali. - Ja też przyjęłam Hildę i Mari do sprzątania na Boże Narodzenie w ubiegłym roku, a
do tej pory z nami są. Poza tym ja sama najczęściej siedzę przy krosnach, więc w
gospodarstwie pomocy ze mnie wielkiej nie ma. Nie najlepsza gospodyni trafiła się temu
dworowi - dodała z westchnieniem. - A przecież nie jesteśmy już młodzi. Musisz pamiętać, że
wszyscy zatrudnieni na stałe ludzie byli tutaj już w czasie, kiedy ja wyszłam za mąż do
Stornes. A wkrótce minie dwadzieścia lat od tamtej pory, Havardzie. Jeśli poza tym
moglibyśmy komuś pomóc, to...

- Dla Pedera to ratunek, że on i syn mogą do nas przyjść - oznajmił Havard. - Sam mi to

powiedział, kiedy zaproponowałem mu pracę. Ten barczysty chłop miał łzy w oczach.
Postaram się dać mu też niewielką zapłatę - dodał. - My mamy tyle, że stać nas na to.

- Ile on ma lat, to znaczy syn, chciałam zapytać? - zainteresowała się Mali.
Havard podrapał się w głowę.
- Dobre pytanie - rzeki. - Jeśli się nie mylę, to Terje latem skończy czternaście. To silny i

pracowity chłopak - dodał. - Solidny chłopak.

I niebezpiecznie urodziwy, pomyślała Mali, kiedy Terje podszedł do niej z wyciągniętą

ręką i ukłonił się głęboko tego dnia, w którym obaj z ojcem mieli zacząć pracę w Stornes.
Odruchowo spojrzała na Dorbet, która wybiegła na schody, z ciekawością przyglądając się
przybyłym, i jakiś niepokój ogarnął serce Mali. Według tego, co mówiła nauczycielka, i także
tego, co ona sama mogła zaobserwować, najwyraźniej Dorbet bardzo się starała po tej
surowej reprymendzie, jaką dostała od matki. Mimo wszystko w charakterze najmłodszej
córki jest coś, z czym ani ja, ani inni nie mogą nic zrobić, myślała Mali, widząc, jak Dorbet
odrzuca włosy na plecy i bez skrępowania śmieje się do nowo przybyłego chłopca. On chyba
też widział błysk w jej oczach, bo zrobił się czerwony, puścił rękę Mali i cofnął się w stronę
ojca. Kiedy jednak wydawało mu się, że nikt go nie widzi, ukradkiem spoglądał na
dziewczynę stojącą na schodach.

- No dobrze, zaraz przyślę służącą, żeby pokazała wam, gdzie będziecie mieszkać -

powiedziała Mali.

Peder z synem mieli sypiać w stodole. Gdzie indziej nie było już miejsca, ponieważ Hilda i

Mari zajmowały pięterko nad pralnią. Ale teraz latem stodoła jest bardzo dobra. Nikt tam nie
musi marznąć nawet w chłodne deszczowe noce, jeśli zakopie się w pachnące, suche, świeże
siano. Na razie jeszcze siana w stodole nie ma, zostały tylko resztki z poprzedniego lata, więc
Mali zadbała, aby obaj nowo przybyli dostali wełniane koce. W święta i niedziele Peder i
Terje mieli chodzić do domu. Wtedy będą mogli zająć się zbiorem własnego siana. O
wolnych dniach w czasie sianokosów tacy ludzie jak oni nawet nie myśleli.

- Nie masz się czym zająć? - spytała Mali ostro, przechodząc obok Dorbet. - Idź i zapytaj

Ane, co mogłabyś robić.

- Ja czekam na Ruth - odparła Dorbet, nie patrząc na matkę. Wciąż nie spuszczała wzroku

z Terjego. - Mamy iść po rabarbar na zupę.

- Do tego chyba nie potrzebujesz pomocy - rzekła Mali. - Dobrze wiesz, gdzie rośnie

rabarbar. Rósł tam zawsze, odkąd mieszkasz w tym dworze - dodała i szturchnęła Dorbet w
plecy.

Jeszcze długo po odejściu Dorbet Terje patrzył w ślad za nią. To nie będzie łatwe lato,

pomyślała Mali zmęczona. Coś jej mówiło, że powinna uważnie przyglądać się tym dwojgu.

Wszystko wskazywało na to, że zbiory będą rekordowe. Trawa na łąkach wyrosła wysoka i

bujna. To dobrze dla wszystkich, zwłaszcza dla tych, którzy mają niewiele. Dla takich jak
Peder. Dobre zbiory siana oznaczają, że będzie mógł dokupić i wykarmić jeszcze kilka owiec
oprócz tych dwóch krów i świni, które hoduje. A kiedy krowy i owce są dobrze karmione, to
dają więcej mleka i do bezpośredniego użytku, i na masło. Jeśli szczęście gospodarzom
dopisze, to może nawet jesienią będą mogli zabić na mięso dodatkową owcę.

- Jakbyś chciał, to możesz sobie od nas wziąć parę jagniąt - powiedział Havard do Pedera

któregoś dnia przy obiedzie. - Nie będzie cię to nic kosztowało.

- Nie, w takim razie nie mogę przyjąć - odparł Peder zarumieniony. - Mogę ci za jagnięta

zapłacić, gdybyś chciał mi sprzedać.

Mali bardzo dobrze go rozumiała. Pamiętała jeszcze bolesne uczucie z czasów, kiedy

mieszkała w domu rodziców, w Buvika. Odmawiali wtedy zawsze, jeśli ktoś chciał im coś
podarować nawet z czystej dobroci. Wiedziała, że Havard nie miał nic złego na myśli. Peder
jednak musiał przeżywać gorzkie upokorzenie. Bo to wstyd, jeśli człowiek nie jest w stanie
wykarmić rodziny. Jej ojciec też taki wstyd przeżywał. Zawsze w tego rodzaju sytuacjach
odmawiał, gdyby nawet nie wiem jak potrzebował wsparcia. Ale ubóstwu przeważnie
towarzyszy szczególna wrażliwość i duma, Mali nieraz tego doświadczała. Albo człowiek jest
w stanie sobie sam poradzić, albo woli cierpieć biedę!

Na moment napotkała nad stołem wzrok męża i Havard się zarumienił. Pojął, że postawił

Pedera w przykrej sytuacji.

- To nie jest jakaś wyjątkowa propozycja skierowana tylko do ciebie, Peder - powiedział

teraz, nakładając sobie na talerz więcej ziemniaków. - Często proponuję to sąsiadom, bo my
tutaj, w Stornes, mamy najlepsze jagnięta - dodał z uśmiechem. - Możesz wziąć sobie kilka,
kiedy już dostatecznie podrosną. Ale to jest zwyczajny handel.

- Ach tak - rzekł Peder, podnosząc wzrok. - W takim razie dziękuję bardzo, zgadzam się

na twoją propozycję.

- Pogadamy o tym później - zakończył Havard. - Jeszcze się zastanów.

Tego lata do stołu w Stornes siadało mnóstwo ludzi. Zajmowali miejsca na lawach blisko

siebie, przeciwko czemu akurat Dorbet nic nie miała, w każdym razie w dniach, kiedy udało
jej się usiąść obok Terjego. Chłopiec czerwienił się ogniście za każdym razem i próbował
odsunąć się od niej możliwie jak najdalej, co w tej ciasnocie rzadko mu się udawało. Był
chyba bardziej skrępowany, niż się Mali początkowo wydawało. I to Dorbet stanowiła
problem, nie on. Mali nie miała żadnych zastrzeżeń ani do jego zachowania, ani do pracy, w
każdym razie do tej pory. Milczała więc, ale przyglądała się młodym czujnie. Zawsze.

Ona sama powoli kończyła wielkie zamówienie dla kościoła w Lademoen. Miała oddać

tkaninę w niedzielę siódmego września podczas wielkiej uroczystości. Na myśl o tym
doznawała skurczu żołądka. A jeśli jej praca nie spodoba się temu Amerykaninowi?
Pośpiesznie odsuwała od siebie niepokój, kiedy tak stała i patrzyła na obrazy, którym
poświęciła tyle pracy, zręczności, bolesnych wspomnień i łez. Tyle żalu i tyle smutku.

Nigdy nie stworzyła niczego piękniejszego. Obraz był wyjątkowym dziełem sztuki. Jeśli

ktoś tego nie widzi, to z pewnością jest ślepy. W każdym razie to nie mój problem, jeśli się
komuś nie spodoba, myślała Mali, gładząc obraz palcami. Pod tą pracą mogła się podpisać
bez wahania. Właściwie tkanina zawierała tyle jej własnych cierpień i przeżyć, że Mali

wielokrotnie zastanawiała się, czy potrafi ją komuś oddać. Ten obraz był związany ze
Stornes, stanowił swojego rodzaju sagę o jej życiu, co do tego Mali nie miała wątpliwości. Z
drugiej jednak strony nie może zatrzymać kilimu, obiecała przecież dawno temu i nie wolno
jej zerwać umowy. A ponadto inni ludzie i tak nie są w stanie się domyślić, ile w tym obrazie
jest z niej samej. Nawet jej bliscy, nawet mieszkańcy tego dworu. I uznawała w końcu, że tak
jest najlepiej. To jej osobiste brzemię zostało zawarte w tych obrazach. Bardzo dobrze, że nie
wszyscy wiedzą, z czym ona właściwie się w życiu zmaga. Ani jak wiele ukrywa przed
ś

wiatem.

Mali bardzo się cieszyła na tę podróż do Trondheim w towarzystwie Havarda. Początkowo

mąż nie zamierzał z nią jechać, w końcu jednak udało jej się go przekonać. Zagroziła, że bez
niego ona też nie pojedzie. I spostrzegła, że to go ucieszyło. W jego zmęczonych oczach
pojawił się jakiś błysk, grzywka opadła mu na czoło, kiedy obejmował żonę. Zmarszczki na
twarzy wygładziły się pod wpływem serdecznego uśmiechu.

- W takim razie muszę się z tobą wybrać - powiedział ze śmiechem, pokazując białe,

lśniące zęby.

- Oczywiście, że musisz - przytaknęła Mali i objęła go w pasie. - Oboje tego

potrzebujemy, dobrze jest wyjechać razem od czasu do czasu, tylko ty i ja.

Havard spojrzał na nią z góry. Błysk w oczach był coraz cieplejszy, uścisk ramion coraz

mocniejszy.

- O, to, to, masz rację - roześmiał się, całując ją w czoło. - Oboje tego potrzebujemy. W

takim razie muszę jechać, żebyś mi nie uciekła w świat z tym jakimś Amerykaninem - dodał.
- Bo kto wie, co on miałby ci do zaproponowania w tych Stanach.

- Jeśli o mnie chodzi, to nie pragnę niczego prócz ciebie - uśmiechnęła się Mali. - Jeszcze

tego nie wiesz, Havardzie?

Po twarzy męża przemknął cień.
- Czasem trudno mi to zrozumieć - wymamrotał. - Ja, który...
- Ale tak właśnie jest - rzekła Mali z naciskiem i wypuściła go z objęć. - I tak się cieszę na

ten wyjazd. Cieszę się, że zobaczę ciebie w katedrze w Nidaros. To po prostu cudowna
budowla, Havardzie.

- Ale chyba nie będziemy mieszkać u tych Tellnesów, o których ostatnio opowiadałaś? -

spytał nagle Havard. - Nie sądzę, żebym się tam czuł jak w domu.

- Ja też nie - powiedziała Mali i zadrżała. - Jedna wizyta u nich w zupełności mi

wystarczy. Nie, tym razem będziemy mieszkać w hotelu.

Odwróciła się i popatrzyła na niego z szelmowskim uśmiechem. - W pokoju z wanną.
Havard objął ją znowu i przyciągnął mocno do siebie. Ukrył twarz w jej włosach i długo

tak stał. Obejmuje mnie niemal desperacko, pomyślała Mali.

- Ja bardzo lubię wannę - powiedział cicho, wciąż z twarzą ukrytą w jej włosach.
- Wiem o tym - uśmiechnęła się Mali. - Dlatego powiedziałam, że musimy mieć pokój z

wanną, Havardzie Stornes. Jeśli ma nam być naprawdę przyjemnie, to nie możemy sobie tego
odmówić.

Miała szczerą nadzieję, że rzeczywiście wszystko się uda. Wprawdzie ostatnio układało się

między nimi dobrze, więc nie o to chodzi, ale historia z Laurą, a zwłaszcza zbliżające się
chrzciny dziecka, kładła się nieprzyjemnym cieniem na ich życiu. Zaburzała kolejne dni,
sprawiała, że oboje byli dziwnie czujni. Żadne nie chciało, żeby tak było, ale nic się na to nie
poradzi. Mali wiedziała, że wystawne chrzciny dziecka będą dla nich obojga wielkim
wyzwaniem. Żywiła nadzieję, że uda im się jakoś przez to przejść, a potem po prostu sobie
wyjadą. Zapomnieć, zapomnieć, myślała. W głębi duszy wiedziała jednak, że syn Havarda
nigdy nie pozwoli o sobie zapomnieć, żeby nawet uciekli na sam koniec świata. Na zawsze
już będzie z nimi ten syn, którego ona nie potrafiła mężowi dać.

Letnie dni były ciepłe i bardzo słoneczne. Skoszona trawa znalazła się na stojakach

szybciej niż w innych latach. Peder z synem byli bardzo dobrymi pracownikami. Havard nie
mógł się ich nachwalić, ale bardzo się starał, żeby własnym parobkom też powiedzieć raz po
raz dobre słowo.

- Z taką pomocą w gospodarstwie to myślę, że zwieziemy siano pod dach wcześniej niż

zwykle - powiedział któregoś dnia, siedząc nad wieczorną kaszą.

- Myślę, że to w dużej mierze zależy od pogody - odparł Aslak niechętnie. - Jakby się

zaczął deszcz i padał przez wiele dni, toby ci siano na stojakach zgniło. I żadna pomoc na nic
by się nie zdała.

- To prawda - zgodził się Havard. - Ale musisz wiedzieć, że ja zamówiłem dobrą pogodę!
- Tak, tak, jakie to proste - bąknął Aslak z nosem w gazecie.
Aslak zjadł już kolację i usiadł teraz na krześle z gazetami, które tego dnia przywiózł

parowiec.

- Gdzie jest Dorbet? - spytała Mali nagle. - Czy ona nie jadła kolacji?
- Nie widziałam jej od podwieczorku - odparła Ane cierpko. - Kiedy jest najwięcej roboty,

to ta dziewczyna znika nie wiadomo kiedy.

- No i Terje...
Mali popatrzyła na Pedera, który popijał ciemną kaszę kwaśnym mlekiem.
- Taki był spocony, że poszedł się wykąpać, zanim będzie mógł usiąść obok ludzi -

odpowiedział ojciec, nie podnosząc oczu znad talerza. - Ale wkrótce przyjdzie.

Mali poczuła, że ogarnia ją niepokój. Jak dotychczas wszystko z dwojgiem młodych

układało się nieźle, przynajmniej o ile ona wiedziała. Dorbet nie ukrywała, że podoba jej się
ten nowy pracownik we dworze, Mali jednak nie znajdowała nic, do czego mogłaby się
przyczepić. Przynajmniej niczego poważnego nie mogła córce zarzucić, chociaż wolałaby,
ż

eby Dorbet zachowywała się wobec niego bardziej powściągliwie. Tak jak Ruth.

Mali pospiesznie zjadła swoją kaszę i wstała od stołu.
- Muszę tylko dokończyć coś przy krosnach - powiedziała do Ane. - Zaraz wrócę.
Ale nie skierowała się do izby, gdzie stały krosna. Pobiegła w dół przez sad w stronę szopy

na łodzie, a serce bilo jej niespokojnie. Coś jej mówiło, że Terje nie jest nad fiordem sam. No
i rzeczywiście nie był. Mali zauważyła ich natychmiast, gdy cicho skradała się wzdłuż
bocznej ściany szopy.

Dorbet siedziała oparta o nasłonecznioną ścianę i patrzyła w stronę fiordu. Terje musiał

być bardzo zaskoczony, kiedy przyszła, pomyślała Mali, bo nie zdążył nawet się ubrać po
kąpieli. Jego sprężyste, brązowe, chłopięce ciało wciąż było mokre, z włosów kapała woda.
W pasie miał przewiązany ręcznik, stał niezdecydowany parę metrów od szopy, najwyraźniej
skrępowany.

Dorbet poklepała ręką trawę obok siebie. - Chodź i usiądź tutaj - powiedziała, uśmiechając

się zapraszająco.

- Nie - myślę, że powinienem się raczej ubrać i iść do domu - odparł chłopiec. - Jeszcze

nie jadłem kolacji.

- Czy ty się mnie boisz? - roześmiała się Dorbet, potrząsając bujną czupryną.
- Nie, bać się ciebie... - chłopiec kurczowo przytrzymywał ręcznik. - Ale to jest

niepotrzebne, Dorbet. To może doprowadzić do różnych spekulacji, a to...

- Nikt nas tu nie widzi - wabiła dziewczyna. - No chodź.
- Ale ty masz dziesięć lat - powiedział chłopiec nagle i wpił w nią spojrzenie.
- A co to ma do rzeczy? - prychnęła dziewczyna, wydymając wargi.
- Nie chcę żadnych dyskusji - odparł chłopak cicho. - Idź sobie teraz, chciałbym się ubrać.

Dorbet podniosła się niechętnie. Przez chwilę stała i patrzyła na półnagiego, ociekającego

wodą chłopca. Potem nagle z rozmachem kopnęła stosik jego ubrań, które ułożył przy ścianie
szopy.

- Jakiś ty głupi! - syknęła ze złością. - Co ty sobie właściwie myślisz? Że ja chciałabym

mieć coś wspólnego z tobą? Ja naprawdę wiem, z kim mogę się zadawać, a na pewno taki
nędzarz jak ty nie wchodzi w rachubę.

Odwróciła się, żeby okrążyć szopę na łodzie. - Jesteś najgłupszy na świecie! - cisnęła

jeszcze w jego stronę.

Mali była kompletnie oszołomiona rozwojem sytuacji. Przyszło jej do głowy, że nie zdąży

wrócić do dworu tak, by Dorbet jej nie zauważyła. A wtedy córka zrozumie, że matka ją
szpiegowała. Jest na to wystarczająco przebiegła.

Mali pobiegła w stronę pobliskich zarośli i ukryła się tam, przeczekała, aż Dorbet wyjdzie

zza szopy i ruszy w stronę sadu.

- O, co ty tutaj robisz? - spytała córkę. - Chyba jeszcze nie jadłaś kolacji?
- Wcale nie jestem głodna - odparła Dorbet. Patrzyła na matkę mrocznym wzrokiem.
Mali zauważyła, że raz po raz spogląda ukradkowo przez ramię. Przypuszczalnie z obawy,

ż

e Terje mógłby się pojawić. Byłoby jej trudno wytłumaczyć, co robiła razem z nim przy

szopie.

- A ty dlaczego stoisz i przyglądasz się tym zaroślom? - spytała Dorbet, nagle wpijając

spojrzenie w matkę. - Śledzisz mnie?

- Śledzę cię? A czy mam jakieś powody? - zapytała Mali, ruszając w stronę domu. -

Zdawało mi się, że w tej sprawie powiedziałam już wszystko.

Dorbet milczała. Bez słowa szła za matką.
- Powinnaś wiedzieć, że ja nie pozwolę sobą dyrygować - oznajmiła nagle. - Ja nie jestem

taka jak Ruth, którą możesz sobie kręcić, jak ci się podoba, bo ona jest taka głupia, że... A
poza tym naprawdę nie ma na co popatrzeć - rzekła z uporem.

- Ruth to Ruth, a ty to ty - powiedziała Mali. - Mylisz się jednak, jeśli sądzisz, że możesz

robić, co ci się podoba. Masz dopiero dziesięć lat, Dorbet.

- No i co z tego? - syknęła najmłodsza córka bezczelnie.
Mali odwróciła się i popatrzyła na Dorbet. W promieniach zachodzącego słońca

dziewczynka wyglądała jak w glorii. Jaka ona jest śliczna - pomyślała nagle Mali. Śliczna,
dzika i przedwcześnie dojrzała. Matka poczuła ssanie w żołądku. Nikt, kto o tym nie wie, nie
uwierzyłby, że to dziecko ma dopiero dziesięć lat.

- Z tego, co słyszałam, to ty jesteś ostatnią, która ma prawo wygłaszać mi umoralniające

kazania - warknęła Dorbet, nie cofając wzroku. - Bo we wsi dużo się o tobie gada, mamo.
Zdajesz sobie z tego sprawę? Czasem to nawet trudno uwierzyć, że to prawda - dodała. - Ale
chyba rzeczywiście tak było. Najwyraźniej jesteśmy z tej samej gliny, ty i ja, matko. I to
ciebie przeraża, prawda?

Potem wyprzedziła matkę i poszła prosto do domu. Mali stała na ścieżce, jakby nogi nie

chciały jej dłużej dźwigać. Nagle poczuła się okropnie stara i wyczerpana.

ROZDZIAŁ 3.

- Teraz powinniście pojechać do Trondheim, ty i Havard, a nie we wrześniu - powiedziała

Ane pewnego spokojnego letniego wieczora pod koniec lipca. Obie z Mali wzięły gazety i
usiadły na ganku. - Popatrz no na te zdjęcia - pokazała służąca, podając Mali gazetę. - To z
jubileuszu świętego Olava.

Mali położyła na kolanach gazetę, którą czytała, i wzięła tę, którą podała jej Ane. Słyszała

już o tym jubileuszu. Tellnes był bardzo przejęty wszystkimi czekającymi ich
uroczystościami już wówczas, kiedy ostatnio była w Trondheim.

Jubileuszowe obchody rozpoczęły się w katedrze Nidaros największym nabożeństwem,

jakie kiedykolwiek zostało odprawione w Norwegii, czytała teraz Mali. Kościelna procesja,
która przeszła od szkoły katedralnej do świątyni, liczyła oprócz trzystu norweskich pastorów i
biskupów również wielu zagranicznych kapłanów, architektów świątyń i artystów, a także
reprezentantów służby katedralnej. Główne kazanie wygłosił biskup Storen, a wierni
wypełniali kościół po brzegi.

Mali oglądała zdjęcia. Chociaż były czarno-białe, potrafiła sobie wyobrazić, jakie piękne

muszą być bogato zdobione ornaty, okrywające biskupów i pastorów. Wiedziała, że musiało
się to wszystko mienić różnymi kolorami tęczy, zwłaszcza przy pięknej pogodzie.

Gazeta drukowała również zdjęcia z drugiego dnia jubileuszu. Tysiące ludzi zgromadziło

się wówczas w Stiklestad, tam gdzie święty O1av dziewięćset lat temu stoczył swoją główną
bitwę. Mszę odprawiono w pięknym kościele w Stiklestad, ufundowanym przez biskupa
Hognestada.

- Tak, to rzeczywiście warte obejrzenia - powiedziała, oddając gazetę Ane.
- No i te wszystkie samochody, Mali - westchnęła Ane, której to najwyraźniej

imponowało. - Ja widziałam tylko jeden samochód. Ale tutaj piszą, że samochody
upowszechniły się już naprawdę. W czasie jubileuszu w Trondheim było ich podobno więcej
niż cztery tysiące.

- Nie trzeba chyba długo czekać, a upowszechnią się również u nas - odparła Mali z

nosem w swojej gazecie. - Miasto... tyle rzeczy w mieście jest innych niż tutaj, Ane. To tak
jakby człowiek znalazł się na całkiem innej planecie. Ja tak to odczuwam, kiedy zdarzy mi się
pojechać do Kristiansund albo do Trondheim - dodała. - Ale ja bym nie chciała się zamienić,
pominąwszy te wszystkie samochody, sklepy i w ogóle. Tutaj mamy coś, czego w mieście
brakuje, kontakt z prawdziwym życiem i naturą. I spokój - dodała w zamyśleniu.

- Tak... - Ane przerwała. - Ale ja bym jednak mimo wszystko na chwilę mogła się

zamienić na to miejskie życie i na odrobinę luksusu - powiedziała po chwili wolno, znowu
uważnie przyglądając się zdjęciom. - Tam też chyba jest miejsce i dla natury, i dla spokoju -
dodała z ledwo dosłyszalnym, ale pełnym tęsknoty westchnieniem.

Mali milczała. Przewracała kolejne strony gazety i nagle poczuła, że w ciepłym

przedwieczornym słońcu robi jej się zimno. Na dole kolejnej strony znajdowało się duże
zdjęcie Siverta. Dorosły Sivert, którego Mali ledwo poznała. Oczywiście kiedy przyjrzała się
zdjęciu dokładniej, widziała, że to jej syn. Wszystkie rysy, te ciemne, półdługie włosy, oczy.
Chyba to eleganckie ubranie czyni go nieznajomym, pomyślała, ciemny garnitur, biała
koszula z wysokim kołnierzykiem i czarna muszka.

Skrzypek Sivert Stornes jedzie do USA.
Niezwykle uzdolniony Sivert Stornes osiągnął od swojego debiutu fantastyczny sukces.

Uczył się u najlepszych w kraju skrzypków, którzy podkreślają, że nigdy jeszcze nie mieli do
czynienia z takim wyjątkowym talentem. Stornes koncertował wiele w całym kraju dla coraz
liczniejszej i coraz bardziej entuzjastycznie przyjmującej go publiczności, występował jako
solista, a także z dużymi orkiestrami.

Teraz również zagranica zwróciła uwagę na tego młodego skrzypka i oto w połowie

sierpnia Stornes wyjeżdża do USA na wielkie tournee. Niestety, młody skrzypek nieczęsto
udziela wywiadów. Unika prasy, jak tytko może, a jeśli już uda się namówić go na rozmowę,
to odpowiada wyłącznie na pytania dotyczące muzyki. Wokół jego osoby roztacza się aura
tajemniczości i niedomówień, co, jak widać, w niczym mu nie przeszkadza. Wprost
przeciwnie, Sivert Stornes zapraszany jest wszędzie, teraz również do USA.

Mali siedziała bez ruchu i wpatrywała się w gazetę, ale nie widziała nic prócz ciemnych

plam przesuwających się w słonecznym blasku. To, co zrobiła temu chłopcu, było nie do
zniesienia. Jak zresztą wiele innych rzeczy w jej życiu. Próbowała myśleć o czym innym, nie
skupiać się na osobie najstarszego syna. Teraz wszystko spadło na nią niczym gwałtowna
ulewa. Rzecz jasna nigdy nie udało jej się odsunąć od siebie myśli o Sivercie. Był z nią dzień
i noc, i on, i Tordhild. Niepewność, co się stało z dzieckiem, którego oczekiwali, sprawiała jej
niemal fizyczny ból. Nigdy jednak o tym nie wspomniała. Nikomu. Zdarzało się tylko
czasami, te śniła w nocy, iż Sivert wrócił do domu. Że stoi na podwórzu, wysoki i urodziwy,
ż

e wyciąga do niej ręce.

Kiedy przychodził taki sen, często budziła się z twarzą zalaną Izami. Musiał to być jednak

cichy płacz, bo nigdy nie budził Havarda, rozrywał tylko stare, po wierzchu zabliźnione rany
w jej duszy, które znowu zaczynały krwawić.

- Co tak zamilkłaś? - Ane przerwała jej zamyślenie.
Mali poskładała gazetę i wstała.
- Nie, nic, myślę, że nie powinnam tak siedzieć bezczynnie - powiedziała. - Muszę iść do

krosien.

To nieprawdopodobne, że nikt prócz mnie nie widział zdjęcia i artykułu, pomyślała, ale

nagle zdała sobie sprawę z tego, że przecież gazety przyszły dopiero dzisiaj. W najbliższych
dniach wszyscy będą je czytać od deski do deski, musi być przygotowana na to, że pojawią
się komentarze na temat Siverta. Na myśl o tym żołądek podszedł jej do gardła. Uniosła lekko
spódnicę i ruszyła ku drzwiom.

- Ty też powinnaś sobie czasem dać jakąś wolną chwilę, - powiedziała Ane. - Myślałam,

ż

e już skończyłaś tę wielką pracę?

- No, w każdym razie prawie skończyłam - odparła Mali. - Ale zawsze jest coś jeszcze do

poprawienia. Czasem mi się wydaje, że nigdy nie będę z tym gotowa. A tu jeszcze te chrzciny
- dodała wolno. - Utkałam piękne ubranko dla naszego chrześniaka.

Mali czuła się chora na myśl o czekających ją uroczystościach w Storhaug. Nagle w jej

oczach pojawiły się łzy.

- Czy ty płaczesz? - spytała Ane przestraszona i również wstała.
- Nie, nie, skąd - pośpieszyła Mali z wyjaśnieniem. - Nieostrożnie spojrzałam pod słońce...
Po tych słowach wyszła.
Ane jeszcze długo stała na schodach z gazetą w ręku i patrzyła za odchodzącą. Ta druga

gazeta z artykułem o Sivercie leżała na ławce, gdzie przedtem siedziała Mali. Za każdym
podmuchem przedwieczornego wiatru papier szeleścił cicho.

Dzień, w którym miały się odbyć huczne chrzciny, wstał nieprzyjemny, wiatr gonił

chmury nad górami.

Mali dość długo stała bosa przy oknie, zanim zdecydowała się rozsunąć firanki. Śledziła

wzrokiem szare chmury podobne do upiorów. Pogoda jak zamówiona na taki dzień,
pomyślała z goryczą. Wszystko jest ponure i ciężkie, ale ani ona, ani Havard nie mogą
uniknąć tego, co ich czeka.

Wyjściowe ubrania wisiały przygotowane na wieszakach. Havard miał włożyć ciemny

garnitur i koszulę ze sztywnym kołnierzykiem. Dla siebie Mali wybrała prostą, niebieską
sukienkę z wysokim kołnierzykiem ozdobionym draperią i z długimi, również drapowanymi
mankietami. Nie chciała się specjalnie stroić na cześć Laury i jej synka. Mimo to wiedziała,
ż

e będzie wyglądać bardzo dobrze. W niebieskim zawsze było jej do twarzy, zresztą tę

sukienkę wybierała bardzo starannie. Laura z pewnością włoży na siebie coś przesadnego.
Zbyt strojnego, pomyślała Mali z niechęcią. Laura ma do tego tendencję. A dzień przecież jest
dla niej wyjątkowy. Będzie chrzcić syna Havarda! Wszyscy będą na nią patrzeć, będą ją
podziwiać, tę silną, niezłomną wdowę z maleńkim, pozbawionym ojca chłopczykiem.

Ale proste jest zwykle najładniejsze, Mali przekonała się o tym już dawno temu. I jeśli

dzisiaj czegoś pragnęła, to właśnie swego rodzaju zemsty za to, że Laura poprosiła ją i
Havarda, by trzymali jej dziecko do chrztu. Taką zemstę z pewnością osiągnie, jeśli przyćmi
przepych tamtej swoją prostą, niebieską sukienką. Dziecinne pragnienie, sama musiała to
przyznać. I głupie, bo przecież na nic się nie zda. Mimo wszystko chciała, żeby tak było.
Spędzi ten dzień z podniesioną głową i nie sprawi Laurze radości wyrazem smutku w oczach,
nie okaże zazdrości, która trawi jej duszę. Nikt inny też się o tym nie dowie, pomyślała. To,
co odczuwa, jest jej osobistą sprawą. Miała tylko nadzieję, że Laura naprawdę dotrzymała
danego słowa i nie wspomniała nikomu, że chrzczone dzisiaj dziecko nie jest taką sierotą, jak
wszyscy myślą. Już i tak jest wystarczająco źle, pomyślała Mali, odgarniając włosy
zmęczonym gestem. Tylko tego brakuje, żeby zaczęły krążyć plotki na temat Laury i
Havarda, z którymi ja musiałabym walczyć. Nie, taka głupia to nawet Laura nie może być.
Przecież to by spadło również na nią. Ludzie przestaliby patrzeć łaskawym wzrokiem, gdyby
się dowiedzieli, że zdradziła swojego męża i pozwoliła, by Ola Storhaug umarł w
przekonaniu, iż żona nosi jego dziecko. O nie, na coś takiego ona z pewnością nie zechce się
narażać, myślała Mali. Laura musi chyba żyć ze swoją tajemnicą, podobnie jak Mali żyje ze
swoimi grzechami. Tylko że Laura najwyraźniej traktuje to o wiele lżej. Zresztą Havard też
nie jest wędrownym Cyganem, pomyślała Mali z goryczą i podeszła do umywalki.

Kościół w Kvannes był wypełniony po brzegi.
Mali i Havard świadomie zwlekali z wyjazdem z domu, jak długo się dało, w nadziei, że

unikną spotkania z ludźmi zgromadzonymi przed kościołem. Ani ona, ani Havard nie byli
usposobieni tego dnia do uśmiechów i uprzejmości, zresztą wdowa ze Storhaug radzi sobie
jeszcze lepiej, kiedy jest sama.

- Niech to diabli porwą! - mruknęła Mali sama do siebie i zaciskała zęby tak mocno, że aż

ją zabolały szczęki.

Swoim mężem Laura nigdy się nie przejmowała, więc i żal po jego śmierci nie był z

pewnością wielki. Choć, naturalnie, musiała z tego wyciągnąć jak najwięcej korzyści. Gotowa
do nowych polowań, pomyślała Mali i poczuła gęsią skórkę. Nie miała bowiem wątpliwości,
na kogo najpierw Laura zagnie parol! Ale Havard jest mój, powtarzała w duchu, będę
walczyć zębami i pazurami, żeby go zachować. On sam wciąż mówi, że pragnie być tylko ze
mną, że tylko mnie kocha. To z Laurą było epizodem bez większego znaczenia, grzechem
popełnionym w rozpaczy i po pijanemu. Mimo wszystko Mali nie zaznawała spokoju.
Nauczyła się, że Laury nie należy nie doceniać. To jest osoba z rodzaju tych, które atakują z
tyłu, bezlitośnie, mając na uwadze wyłącznie własny interes.

- Powinniśmy byli zaczekać jeszcze dłużej - mruknął Havard, przywiązując konia do

kościelnego parkanu. - Na cmentarzu wciąż jeszcze mnóstwo ludzi, sama widzisz, niczym
chmara ptaków na świeżo zaoranym polu.

- Później już przyjechać nie mogliśmy - odparła Mali i ujęła rękę, którą Havard

wyciągnął, by pomóc jej wysiąść z bryczki. - Skoro jesteśmy chrzestnymi, to musimy zająć
miejsca w pierwszej ławce. I dobrze wiesz, że powinniśmy stanąć przy chrzcielnicy, kiedy
chłopcu będą nadawać imię.

- Najpierw jednak musimy przejść przez tłum tych plotkarzy - odparł Havard z mrocznym

wzrokiem i pobladłymi ustami.

- Nie denerwuj się tak, mój drogi - uspokajała Mali cicho i położyła mu dłoń na ramieniu.

- To dla nas obojga trudny dzień, pamiętaj jednak, że nikt nic nie wie, z wyjątkiem ciebie,
mnie, no i Laury. Jeśli będziesz się zachowywał jak wściekły byk, to ludzie zaczną się
zastanawiać, o co chodzi. Bo przecież normalnie jesteś łagodny i życzliwy wszystkim,

zarówno w dzień powszedni, jak i w niedzielę - dodała, strzepując jakiś pył z ramienia jego
ciemnego garnituru.

Havard patrzył na nią przez chwilę. Jego niebieskie oczy były ciemniejsze niż zwykle.
- Nie mogę znieść, że musisz przechodzić przez to wszystko z mojej winy - wykrztusił

ochryple.

- Jakoś to przeżyję - odparła Mali spokojnie. - Najważniejsze, że jesteśmy z tym

wszystkim we dwoje. Ty mnie zawsze wspierałeś, teraz ja mogę ci odpłacić tym samym.
Naprawdę najważniejsze, że jesteśmy razem, Havardzie, tylko ty i ja.

Wsunęła mu rękę pod ramię, poprawiła szeroką niebieską sukienkę tak, że spódnica

zafalowała wokół jej bioder, i ruszyli oboje w stronę kościelnych drzwi. Mali kłaniała się na
prawo i na lewo, ściskała wyciągające się do niej ręce i, kiedy nie mogła już tego uniknąć,
zamieniała z tym lub owym kilka słów, w końcu jednak jakimś cudem udało im się wejść do
kościoła, nikt nie zdołał zatrzymać ich na dłużej.

Obok ołtarza siedziała na krześle Laura z dzieckiem w objęciach. Biała kapa do chrztu,

której w Storhaug używano od pokoleń, spływała na jej kolana niczym ślubny welon. Ona
sama miała na sobie przesadnie strojną suknię z szerokimi bufiastymi rękawami. Wygląda
niczym nastroszony paw, pomyślała Mali złośliwie i z trudem udało jej się ukryć szyderczy
uśmiech. I ona, i Havard skłonili się lekko przed Laurą i matką Oli Storhauga, która miała
zdejmować dziecku czapeczkę przed poświęceniem wodą i dlatego siedziała na krześle obok
Laury. Z tego, co mówił pastor, Mali słyszała niewiele. Mechanicznie otwierała psałterz,
który podano im przy wejściu, na odpowiednich stronach, ale ani ona, ani Havard psalmów
nie śpiewali.

W końcu nadszedł czas chrztu. Tej niedzieli tylko jedno dziecko miało otrzymać święty

sakrament, właśnie synek Laury. Kilkakrotnie podczas długiego kazania malec wrzeszczał tak
głośno i gniewnie, że słów pastora prawie nie było słychać. Teraz jednak całkiem się
uspokoił.

- No to poproszę, by rodzice chrzestni podeszli do chrzcielnicy - zwrócił się do nich

pastor.

Mali i Havard wstali z miejsc, nie patrząc na siebie. Równocześnie z nimi podniosły się

jeszcze trzy inne osoby. Mali zerknęła na nich pospiesznie. Jednym z chrzestnych był brat
zmarłego Storhauga, drugim zaś Peder i wreszcie babka dziecka, Asbjorg Oppstad.

Laura też podniosła się z miejsca i stanęła przy chrzcielnicy tuż obok swojej teściowej.

Zrobiło się ciasno, kiedy wszyscy podeszli. Mali i Havard cofnęli się w tył, ale Asbjorg
Oppstad popchnęła ich z powrotem do przodu. Skończyło się na tym, że Havard stał z Laurą u
boku. Mali popatrzyła na męża. Był blady, przygnębiony i wpatrywał się w podłogę. Kiedy
jednak dziecku zdjęto czapeczkę, Havard drgnął. Przez krótką chwilę wpatrywał się w synka.
Nie spuszczał z niego wzroku, tak pełnego żalu, tak zbolałego, że Mali krajało się serce. A
więc nie jest tak obojętny, jak wciąż zapewnia, pomyślała. Poczuła, że przenika ją gwałtowna
zazdrość, niespokojnie przestępowała z nogi na nogę.

- Jak dziecko będzie miało na imię? - spytał pastor.
- Ola Havard - oznajmiła Laura wysokim, czystym głosem.
Krew odpłynęła Mali z twarzy. Miała wrażenie, że kościół zaczyna wokół niej wirować.

Nie zastanawiała się specjalnie nad tym, jak Laura zechce nazwać chłopca. Zwykle przecież
nadawano dziecku imię po dziadku, chociaż w tym domu zrobiono tak już przy pierwszym
synu. Sądziła więc raczej, że Laura zechce uczcić swojego zmarłego męża i da synowi na
imię Ola. Trudno tego uniknąć, myślała. A gdyby synek miał mieć dwa imiona, to jej zdaniem
powinien zostać nazwany Peder Oppstad. Ale żeby Ola Havard! Jak ona mogła się ważyć na
coś takiego? Mali czuła, że mdłości ogarniają ją całą. Zerknęła na Havarda. Stał blady i
sztywny niczym słup soli, patrzył prosto przed siebie. Ola Havard!

- Ola Havard. Ja ciebie chrzczę w imię Ojca, i Syna, i Ducha Świętego - wypowiedział

formułkę pastor, po czym zaczerpnął trzy garści wody z chrzcielnicy i wylał na maleńką
główkę.

Tego się już nigdy nie zmieni, myślała Mali. Havard na zawsze będzie związany ze swoim

synem.

- Myśleliśmy, że ona da mu imię po swoim dziadku, na dodatek do tego pierwszego, które

dziecko ma po zmarłym ojcu - usłyszała Mali czyjś głos, kiedy ceremonia dobiegła końca i
ludzie tłoczyli się przed kościołem, by gratulować młodej matce.

- No, ale tak się nie stało - odparła Laura z uśmiechem. - Bo moja teściowa przypomniała,

ż

e pradziadek chłopca miał na imię Havard. Uznałam, że powinnam uczcić ród Storhaugów,

skoro w tym pokoleniu malec ma być ostatnim - dodała i pozwoliła teściowej zawiązać
dziecku czapkę pod bródką. - Skoro tak się złożyło, że ma być ostatnim z nich - dodała i
spojrzała Mali w oczy.

W jej wzroku mieniła się nienawiść, równocześnie jednak z szerokim uśmiechem unosiła

w górę dziecko, by wszyscy mogli je zobaczyć. Mali odeszła na bok, odnalazła Havarda obok
grupy mężczyzn i ujęła go za rękę. Ręka była lodowato zimna.

- Wracamy do domu - powiedział ochryple. - Ja się nie wybieram do Storhaug.
- Ależ oczywiście, że się wybierasz - odparła Mali cicho. - Pojęcia nie miałam, że dziadek

Oli Storhauga nazywał się Havard, ale to i tak szczęście. Ludzie chyba nie myślą, że postąpiła
słusznie, ale niech tak zostanie. Na nic więcej się już nie odważy.

- Jaka to przeklęta czarownica - syknął Havard. - Teraz ja już na zawsze... na zawsze

będzie mi to przypominać, że...

- Że chłopiec jest twój - dokończyła Mali. - Ale przecież jest i tak - dodała wolno. - Więc

gdyby tak spojrzeć na sprawę...

- Ty mnie nienawidzisz - powiedział Havard z pociemniałym wzrokiem i przyglądał się

ż

onie uparcie.

- Gdybym cię nienawidziła, nie byłoby mnie tutaj przy tobie, ty głuptasie - odparła Mali

spokojnie i pociągnęła go ku drzwiom. Oboje potrzebowali świeżego powietrza. - Imię to
imię, a co się stało, to się nie odstanie - rzekła Mali filozoficznie. - Nie pozwól teraz, żeby
Laura dostrzegła, jak bardzo dotknęła cię tym imieniem, nie dawaj jej tej radości, nie
pozwalaj, by rozdrapywała rany i twoje, i moje.

Wyszli na plac przed kościołem i Mali pociągnęła za sobą Havarda. Oparła się o ścianę

kościoła i ocierała spoconą twarz.

- Dopóki my oboje będziemy się nawzajem wspierać, Havardzie... dopóty ona nic nam

zrobić nie może - wyszeptała, przytulając policzek do jego twarzy.

On ją objął i mocno przycisnął do siebie, ale nie powiedział ani słowa. Przez króciutki

moment Mali poczuła coś, co mogło przypominać odrazę. Havard sam się wplątał w to
wszystko, ale teraz nie jest w stanie sam dźwigać brzemienia swojego grzechu. Musi szukać
jej pomocy. A co by było, gdyby poznał jej brzemiona?

Pogłaskała dłonią jego włosy. Tego by po prostu nie zniósł, nie dałby sobie rady. Trzeba

być kobietą, by znieść coś takiego, myślała. Trzeba być kobietą, w dodatku nieludzko silną.

Taką jak ona.

ROZDZIAŁ 4.

Już dawno nie mieli takiego zimnego i deszczowego sierpnia. Kiedy Mali się nad tym

zastanowiła, to musiała stwierdzić, że deszczowa pogoda zaczęła się mniej więcej od chrzcin
w Storhaug, a potem deszcz już po prostu lał nieprzerwanie. Chmury grubą warstwą zalegały

niebo, wisiały niemal tuż nad dachami domów, wiatr burzył wodę we fiordzie i przyszłość
zbiorów była niepewna.

- Jeszcze jakoś dałbyś sobie radę - powiedział Aslak pewnego popołudnia. Deszcz zacinał

o szyby i wiatr wył w kominie. - Gdyby przyszły ze dwa tygodnie pięknej pogody, słońca i
wiatru, to...

- Tylko skąd wziąć dwa tygodnie pięknej pogody? - mruknął ponuro O1av z nosem w

gazecie.

- Trzeba brać to, co jest - stwierdził Havard lakonicznie. On też podszedł do okna i zaczął

wyglądać na dwór. - Nic innego człowiek zrobić nie może. My pogodą nie rządzimy.

- Nie, tym się zajmuje Pan Bóg - stwierdził Olav, spoglądając na gospodarza.
- No tak, jeśli masz dobre kontakty z niebem, to może byś poprosił Jego tam w górze,

ż

eby pomyślał o nas i skończył już z tą okropną pogodą - burknął Havard, nie odwracając się.

Mali spojrzała pośpiesznie na męża, on jednak w dalszym ciągu stał odwrócony plecami

do izby. On też ma złe doświadczenia z modlitwami, pomyślała. Tyle ostatnimi czasy przeżył,
ale jego modlitwy nie zostały wysłuchane. A jeśli człowiek rozczaruje się wiele razy, to i
wiara w Boga wysłuchującego próśb słabnie. W każdym razie sam przestaje się już do niego
zwracać. Chociaż są i tacy, którzy nie tracą wiary wbrew wszelkim zmartwieniom i
przeciwnościom, Mali o tym wiedziała. Ludzie zginają karki i modlą się ze stoickim
spokojem, w dodatku uważają, że otrzymali to, na co sobie zasłużyli. Wierzą, że Pan Bóg wie,
co robi, i mimo wszystko jest w tym jakiś sens. Niestety, Mali już do nich nie należy. A teraz
wygląda na to, że Havard również zaczął wątpić. Chyba nie ma się czemu dziwić, pomyślała,
spoglądając na szerokie plecy zasłaniające jej okno. Znowu pojawiło się to przelotne poczucie
zazdrości, strachu i jakiejś niechęci. Nie była pewna, przeciwko czemu jest ta niechęć, ale
teraz, po chrzcinach dziecka, pojawiała się często. I Mali wiedziała, że związane to jest z
Havardem.

On zaś w tym czasie albo chodził milczący, albo wpadał w nieuzasadnioną niczym złość.
- Przestańmy już to roztrząsać - powiedziała Mali któregoś wieczora krótko i stanowczo. -

Nic się już na to nie poradzi, Havardzie. Teraz, kiedy dziecko zostało ochrzczone jako Ola
Havard, nic się nie da zrobić, a ja nie jestem już w stanie słuchać o Laurze i tym... tym jej
dziecku.

Gniewnymi ruchami rozczesywała swoje gęste włosy.
- I powinniśmy się cieszyć, że to nie ty zostałeś wpisany do księgi parafialnej jako ojciec

dziecka - dodała bezlitośnie.

Od tej pory Havard nie wspomniał ani słowem o tej sprawie. Mali stwierdzała jednak

codziennie, że nadal go to dręczy, ale nie znajdowała w sobie siły, żeby go pocieszać. Ona
sama była pusta w środku i zmęczona wszystkim, co się wokół niej działo. Z Sivertem,
Dorbet, a przede wszystkim synem Laury i Havardem. Zdarzały się ranki, że pragnęła jedynie
naciągnąć kołdrę na głowę i spać dalej. Spać i spać, tak żeby nie musiała o niczym myśleć.
Miała dość własnych problemów, żeby jeszcze roztrząsać to, co ciąży Havardowi. Z
niektórymi sprawami będzie musiał radzić sobie sam.

Peder i jego syn nadal pracowali we dworze. Mówiono, że wrócą do domu po sianokosach,

ale Havard przedłużył im umowę do czasu, kiedy zboże znajdzie się pod dachem. Jeśli jest
tak, jak Mali sądziła, to z pewnością zostaną aż do jesiennych ubojów. Sytuacja przecież nie
poprawiła się ani trochę od czasu, kiedy ojciec z synem przyszli do Stornes. Wprawdzie
gmina szukała pracy dla bezrobotnych, ale przede wszystkim zatrudniano tych, którzy stracili
zajęcie w fabrykach i w przemyśle, a nie zwyczajnych rolników. Pracę, którą gmina
proponowała, ludzie nazywali robotą dla nędzarzy i przeważnie były to jakieś zajęcia przy
budowie dróg. Zapłatę dostawali zbyt małą, żeby można było utrzymać liczne rodziny, więc i

tak niewiele to pomagało. Ludzie musieli szukać zapomogi w kasach dla ubogich, które też
wydawały kupony na posiłki dla najbiedniejszych.

Któregoś popołudnia Mali zamknięta w wygódce za stodołą podsłuchała rozmowę Pedera

z Havardem. Obaj pracowali przy sianie na poddaszu stodoły.

- Jesteśmy ci bardzo wdzięczni za to, że możemy jeszcze u was zostać - mówił Peder

zachrypłym głosem.

- Nie ma za co dziękować - odparł Havard. - Potrzebujemy przecież pomocy, sam widzisz,

jak jest. A obaj jesteście bardzo pracowici i przydatni, zarówno ty, jak i Terje - dodał z
pochwałą w głosie.

- W każdym razie jestem zadowolony, że nie muszę biegać do kasy zapomogowej po

kartki na jedzenie - odparł Peder wciąż tak samo zachrypniętym głosem. - Dobrze, że taka
pomoc istnieje, ale człowiek nie czuje się dobrze, kiedy musi brać kartki, żeby zapłacić w
sklepie za najbardziej potrzebne rzeczy. To po prostu wstyd - dodał ledwo dosłyszalnie.

- Ale nawet gdybyś musiał tam chodzić, to nie byłbyś sam - powiedział Havard. - To te

kartki na jedzenie utrzymują w dzisiejszych czasach wielu ludzi przy życiu. Ale rozumiem, co
masz na myśli, że człowiek... że ktoś taki jak ty czuje się z tym marnie. Ktoś, kto zawsze
potrafił zarobić na chleb powszedni i dla siebie, i dla rodziny - dodał.

Przez chwilę panowała cisza, Mali pozostawała na swoim miejscu, chociaż już dawno

powinna była wyjść. Nie chciała jednak, żeby tamci domyślili się, iż słyszała całą rozmowę.

- A on się u nas dobrze czuje? Mam na myśli Terjego - spytał nagle Havard.
- Tak, czuje się bardzo dobrze - odparł Peder pośpiesznie.
Mali słyszała, że obaj zrzucają siano na dół do obory. Przez chwilę żaden się nie odzywał.
- Z tego, co widzę, to poznał dobrze już wszystkich we dworze - powiedział Havard po

chwili. - To świetny chłopak, ten twój syn.

- Twoje dzieci też bardzo udane - odparł Peder. - Nie uważają, że są lepsze, żeby...

zadawać się... z kimś takim...

- Jeszcze by tego brakowało - mruknął Havard. - A już Dorbet... - roześmiał się cicho. - Ta

dziewczyna w każdym razie Terjego bardzo lubi, sam wiele razy widziałem.

- A jaka ona ładna - zachwycił się Peder. - Nie powinieneś jednak myśleć, że Terje w jakiś

sposób... ja z nim rozmawiałem o... o tego rodzaju sprawach - dodał trochę skrępowany.

- Niczego sobie nie myślę - odparł Havard uspokajająco. - Terje zachowuje się dokładnie

tak, jak powinien, pod każdym względem - dodał spokojnie. - Nie zamierzałem go w żadnym
razie krytykować, Peder.

Mali znowu usłyszała, jak widły do siana dźwięczą w zderzeniu z podłogą. Żaden z

tamtych dwóch na górze już się nie odzywał. Po pewnym czasie stwierdziła, że zeszli na dół i
zniknęli gdzieś w obejściu.

Odczekała jeszcze chwilę, zanim wymknęła się na zewnątrz, zadowolona, że udało jej się

podsłuchać tę rozmowę. Czuła się teraz spokojniejsza, że między Terjem i Dorbet do niczego
nie dojdzie, skoro ojciec najwyraźniej rozmawiał o tym z synem, podobnie jak ona ze swoją
córką. Poza tym na własne oczy widziała, że Terje lekceważy umizgi Dorbet, co jej córkę
najwyraźniej bardzo złościło. Już tak nie wypatrywała po całych dniach chłopaka. Mali
poczuła, że akurat z tą sprawą może sobie dać spokój. Ma wystarczająco dużo innych
zmartwień.

W końcu pogoda się odmieniła. Pewnego ranka Mali rozsunęła firanki i zobaczyła ponad

górami i fiordem piękne słońce. Para unosiła się nad zmoczoną deszczem ziemią, wirowała
leciutko nad polami zboża i nad łąkami. Białe grzywy fal na wodzie fiordu zniknęły. Teraz w
ciemnej toni mieniło się srebrzyste światło takie jasne, że Mali musiała mrużyć oczy.

Wraz ze słońcem nastrój w domu się poprawił. Mali słyszała, jak muchy brzęczą na

okiennym parapecie, kiedy przygotowywała śniadanie, i po raz pierwszy od dawna miała

lepszy nastrój. Znowu czuła, że daje o sobie znać jej silna, pierwotna wola. Minęło sporo
czasu, od kiedy czułam to po raz ostatni, pomyślała, wychodząc z piwnicy z garnkiem pełnym
mleka. Wiedziała jednak zawsze, że ta żelazna wola wciąż w niej trwa. Wola, którą będzie
mogła się posłużyć w razie konieczności. Tylko niekiedy zapadała w duszę głębiej niż
zwykle, działo się tak wówczas, kiedy Mali była wyjątkowo zmęczona i zatroskana, tak jak w
ostatnich miesiącach.

Bardzo źle się czuła, słuchając rozmów na temat Siverta. Bo naturalnie O1av odkrył w

gazecie jego zdjęcie oraz artykuł o podróży do Stanów Zjednoczonych i głośno o tym
wszystkich informował. Mali mówiła niewiele. Zresztą nie wiedziała więcej niż oni, chociaż
się do tego nie przyznawała.

Najbardziej dręczyło ją spojrzenie Ruth. Najstarsza córka nigdy nie przyjęła do

wiadomości tłumaczenia matki, dlaczego Sivert i Tordhild „uciekli z dworu, nie mówiąc do
widzenia", jak to Ruth powiedziała do Mali. Najwyraźniej uważała, że Mali wie więcej, niż
mówi. A kiedy Mali zaprzeczała, znajdując jakieś wytłumaczenia dla ich pośpiechu,
napotykała spojrzenie wielkich, poważnych oczu Ruth. I to ją dręczyło. Ale przecież nie
mogła nic więcej powiedzieć, w każdym razie nie mogła tego powiedzieć Ruth.

W ostatnim tygodniu sierpnia do wsi przyjechał misjonarz Konrad Brattvag. Telefonował

w tej sprawie do Mali tydzień wcześniej, żeby zapytać, czy tym razem także mógłby się
zatrzymać w Stornes. Mali zaprosiła go z największą radością. Wprawdzie niewielu ludzi
Kościoła ceniła wysoko, ale Konrad Brattvag stanowił wyjątek. Mali żywiła wielki szacunek
dla tego spokojnego, cichego mężczyzny, który uważał, że jest jego obowiązkiem pocieszać
bliźnich i upowszechniać wiarę w dobro, a mniej straszyć już i tak śmiertelnie przerażonych,
zmęczonych i udręczonych ludzi mękami piekielnymi i siarkowym ogniem.

- Oczywiście, że możesz u nas mieszkać - zapewniła Mali, kiedy telefonował. - Nie

wiedziałam, że w tym roku także do nas przyjedziesz, ale zapraszam z wielką radością. Będę
wypatrywać dnia, w którym nas odwiedzisz, Brattvag.

- A ja już się cieszę, że was zobaczę - odpowiedział. - Pojęcia nie mam, co takiego jest w

Inndalen, ale zawsze bardzo dobrze się tam czuję. I doczekać się nie mogę ponownego
spotkania z tobą, Mali Stornes. Ostatnim razem mieliśmy sobie wiele do powiedzenia.

Mali poczuła, że robi jej się gorąco na myśl o tym, co się stało, kiedy Brattvag był rok

temu w Stornes. Wtedy o mało się nie wygadała i nie wyznała mu wszystkiego, co ją dręczy.
Tak łatwo się z nim rozmawia, w końcu poczuła gwałtowną potrzebę złożenia swoich
brzemion w jego ręce. Powierzenia ich człowiekowi, który, jak przeczuwała, nie będzie jej
tylko osądzał, mimo że to, co zrobiła, jest takie straszne. Na szczęście opamiętała się w porę.
Zdołała zamilknąć, choć wielka w tym zasługa samego Brattvaga. Bo powiedział, że nie
powinna zwierzać mu się z niczego, czego by później mogła żałować. Teraz mam jeszcze
więcej do dźwigania, pomyślała, odwieszając słuchawkę telefonu, wiedziała jednak, że i tym
razem będzie milczeć. Mimo wszystko czuła radość, że ten stary czcigodny człowiek znowu
znajdzie się w jej domu. Roztaczał wokół siebie spokój i poczucie harmonii. Chociaż zostanie
tu nie dłużej niż tydzień, to dobre i to, myślała Mali.

Brattvag przyjechał i dom ludowy co wieczór wypełniał się ludźmi. Również Mali

chodziła tam wielokrotnie. Siadała na twardej drewnianej ławce obok Ruth i czuła, jak spokój
napełnia jej rozdygotaną duszę. Zrównoważona Ruth po prostu rozkwitała. Jej oczy robiły się
wielkie i błyszczące, dziewczyna dosłownie wchłaniała w siebie wszystko, co powiedział
Brattvag, niezależnie od tego, o czym mówił ani jak to robił. Całymi dniami chodziła za nim
krok w krok niczym pies. I zrobiła się nadzwyczaj gadatliwa. Nieustannie miała jakieś
problemy, na które pragnęła otrzymać odpowiedź. Mali zastanawiała się, czy córka nie
zagaduje misjonarza również wtedy, kiedy nikogo innego nie ma w pobliżu, by zapytać go o

sprawy, które chciała zachować przed innymi w tajemnicy. Nie była pewna, miała jednak
głębokie poczucie, że tak właśnie jest. Uderzyło ją też, jak chętnie Brattvag rozmawia z Ruth.
Ż

e okazuje jej szczególną troskę, chociaż inni może tego nie zauważają. Mali widziała, że

często w zamyśleniu przygląda się Ruth. Nie wiadomo dlaczego budziło to w matce niepokój.

Konrad Brattvag od ostatniej wizyty bardzo zmizerniał. Mali zdała sobie z tego bardzo

wyraźnie sprawę pewnego dnia, kiedy zobaczyła go, jak siedzi pod ścianą spichlerza w
słońcu. Wychodziła stamtąd z miską mąki w rękach i zatrzymała się na chwilę. Uderzyło ją,
ż

e misjonarz nie tylko wychudł, ale wygląda jakoś szaro i po prostu niezdrowo. A przecież

ma za sobą ciepłe słoneczne lato.

- Jak to dobrze, że znowu tu jesteś - powiedziała z uśmiechem. - Ty wiesz, jak to ze mną

jest... i że niespecjalnie szanuję ludzi, którzy uważają, że posiedli wszelką prawdę na temat
ż

ycia, śmierci i wieczności. No i jeszcze na temat piekła, a może przede wszystkim na ten

temat - dodała i poprawiła ręką włosy. - Muszę też przyznać, że moje kontakty z Panem
Bogiem nie poprawiły się od czasu, kiedy tu byłeś ostatnio. Nie wiem, ale życie stało się
takie... takie trudne - dodała cicho.

- Tak, zrozumiałem to już wtedy, kiedy rozmawialiśmy... - powiedział Brattvag i zasłonił

dłonią usta, bo dostał ataku kaszlu. - I teraz widzę, że w ciągu ostatniego roku także toczyłaś
niełatwą walkę.

Wyjął z kieszeni dużą chustkę i zasłonił nią całą twarz. Pot perlił mu się na czole, całym

ciałem wstrząsał gwałtowny kaszel.

- Ostatnio opowiadałaś mi trochę o swoim najstarszym synu - powiedział wreszcie. -

Czytałem w gazecie, że opuścił dwór i wstąpił na drogę artystyczną. Zresztą z wielkim
powodzeniem - dodał. - Ale ciebie to chyba nie bardzo cieszy, prawda?

Mali stała przez chwilę, nie odpowiadając. Nerwowo rozpinała i zapinała jeden guzik przy

bluzce.

- Ja naprawdę jestem bardzo zadowolona, że Sivertowi tak dobrze się układa -

powiedziała w końcu. - Ale wiesz, on był przecież dziedzicem, pierworodnym synem, i ja...

- Ty chyba teraz nie masz z nim kontaktu, co?
Mali potrząsnęła głową. Klucha w gardle rosła i rosła.
- Nie, nie mam - wyszeptała w końcu. - Bo było tak, że on... wydarzyło się wiele rzeczy

naraz i wtedy...

- Tak, ja to rozumiem - powiedział Brattvag spokojnie. - Ale widzę po tobie, że nie

czujesz się najlepiej, chociaż jesteś taka silna i tak znakomicie potrafisz ukrywać prawdę
przed światem. Ale ktoś, kto już przedtem widział ludzi w potrzebie...

Mali przeraziła się, że zacznie mu opowiadać o Sivercie, chociaż z drugiej strony bardzo

chciała poprosić Brattvaga o radę. Co jego zdaniem powinna zrobić. Kiedy jednak
wspomniała kłamstwa, jakich dopuściła się i wobec syna, i wobec innych, kiedy pomyślała o
Tordhild i jej dziecku, które być może urodziła, a może usunęła, wolała milczeć. Nie mogła z
nikim o tym rozmawiać. Nawet z kimś takim jak Brattvag.

- Moim zdaniem ty też nie wyglądasz najlepiej - zmieniła temat. - Nie jesteś zdrowy?
Misjonarz uśmiechnął się lekko, był to spokojny, dający poczucie bezpieczeństwa

uśmiech.

- Nie, nie jestem - przyznał. - I dlatego było dla mnie takie ważne, żebym mógł przyjechać

tutaj tej jesieni. Bo tylko jeden Bóg wie, co będzie w przyszłym roku.

- Jesteś poważnie chory? - spytała Mali przestraszona, patrząc na niego wytrzeszczonymi

oczyma.

- Będzie, jak Bóg zechce, Mali - odparł spokojnie. - Ja mam się nieźle, a strachu przed

ś

miercią nie żywię. Człowiek musi się ze śmiercią pogodzić, nic więcej.

- Masz rację, tak chyba jest - powiedziała Mali wolno. - Tylko że nie wszyscy tak to

rozumieją. Niektórzy nie są już w stanie dłużej znosić życia i sami kończą ze sobą, by
uniknąć dalszych cierpień. Śmierć przecież jest także swojego rodzaju wyzwoleniem, chociaż
trzeba odwagi, żeby taki krok zrobić. No i człowiek potem będzie przeklęty - dodała z
goryczą. - Trafi do piekła, tak przynajmniej mówią pobożni ludzie, chociaż ja wcale w to nie
wierzę.

Umilkła i zuchwale spojrzała mu w oczy.
- Ja znałam kilka takich nieszczęśliwych dusz, które nie były już w stanie znosić więcej

cierpień. Dobrzy ludzie, którym bogaci zniszczyli życie. Więc jeśli Królestwo Niebieskie nie
jest dla takich, to chyba nie ma żadnego Królestwa Niebieskiego, w które ja mogłabym
wierzyć. Ale ty...

- Ja jestem uprzywilejowany, patrzę na śmierć jako na wyzwolenie - powiedział cicho. -

Bo po śmierci będę mógł spotkać Boga. A ty możesz spokojnie wierzyć w Królestwo
Niebieskie, Mali. Tam Bóg jest dla wszystkich, a najbardziej dla nieszczęśliwych. Oni nie
trafią do piekła, zapewniam cię.

- To musi być prawdziwe szczęście posiadać taką wiarę jak ty - rzekła Mali, wciąż bawiąc

się guzikiem. - I móc żyć z takim spokojem. Niczego się nie bać, nigdy, niczego.

Misjonarz skinął głową i przez chwilę siedział w milczeniu. Znowu zaczął nim wstrząsać

okropny kaszel.

- Jest coś, co szczególnie mocno leży mi na sercu - oznajmił nagle. - Ostatnim razem też ci

o tym wspominałem, to chodzi o Ruth.

- Ruth...? - Mali spojrzała na niego pytająco.
- Tak, Ruth jest wyjątkową młodą dziewczyną - powiedział Brattvag, ocierając czoło

chusteczką. - Ona szuka właśnie sensu swojego życia, ty z pewnością też to zauważyłaś. Ruth
jest istotą należącą do Boga, Mali. Ona odkryje to już niedługo, jestem przekonany. Ale Ruth
jest taka delikatna, taka ufna, tak łatwo nią kierować. I skierować na złe drogi - dodał cicho.

- Na złe drogi? Kto mógłby skierować Ruth na złe drogi? - spytała Mali.
- Ja tego nie wiem - odparł misjonarz, patrząc na nią z powagą. - Być może nikt. Ale

przecież wiesz, że w stadzie Pana są nie tylko białe owieczki, niestety myślę o tym, że gdyby
tu miał przyjść jakiś nowy misjonarz...

- Jakiś nowy...
- Tak, przecież nigdy nie wiadomo - powiedział wolno. - Zdarza się, że kogoś przenoszą.

Ż

e ktoś dostaje nowy rejon. A przecież nikt nie wie, co Bóg dla nas ma - dodał. - Ale strzeż

Ruth, Mali. Pilnuj jej przed czarnymi owcami. Obiecaj mi to. Jesteś rozumną kobietą i
potrafisz rozpoznać ludzi o złych zamiarach. Jesteś odpowiedzialna za Ruth, Mali Stornes.

Mali długo stała i wpatrywała się w niego, w jego bladą wychudzoną twarz i w te piękne,

uduchowione oczy. Nagle przeniknął ją lodowaty dreszcz. Jakby owionął ją zimny wiatr.
Ś

wiadomość spadła na Mali tak gwałtownie, że zaparło jej dech w piersi. To ostatni raz

Konrad Brattvag odwiedził Stornes. Następnego roku nie będzie go już na świecie. Wiedziała
to z taką pewnością, jakby jej ktoś o tym powiedział.

Oczy Mali napełniły się łzami. Wyciągnęła przed siebie zimną, drżącą dłoń. On ujął jej

rękę i uścisnął gorąco.

- O mnie jednak nie powinnaś się martwić ani płakać po mnie, Mali Stornes - powiedział

cicho. - Ja odchodzę z tego padołu łez w spokoju. Pragnąłbym tylko, abyś i ty odnalazła
spokój i pogodziła się z Panem Bogiem. Potrzebujesz pomocy do dźwigania swojego
brzemienia, moje dziecko.

Mali wolno kiwała głową, łzy spływały jej po policzkach. Święta prawda, myślała.
- I pilnuj Ruth - powtórzył z uporem. - Pilnuj Ruth! Gdyby to jeszcze chodziło o Dorbet,

przemknęło jej przez głowę, kiedy ruszyła w stronę domu. To bym rozumiała.

Ale Ruth...

ROZDZIAŁ 5.

Havard i Mali przyjechali do Trondheim późnym popołudniem w sobotę szóstego

września.

Odsłonięcie jej wielkiego obrazu miało się odbyć w kościele w Lademoen po mszy

następnego dnia, w sobotę wieczorem zaś byli zaproszeni na przyjęcie w Grand Hotelu, w
którym mieli mieszkać. To Amerykanin, Martin Bakken, tak postanowił. Z tego, co mówił
Tellnes, Mali zdążyła się zorientować, że on zorganizował też ich pobyt w Trondheim i całą
uroczystość.

- Mieliśmy już plany gotowe - powiedział Tellnes, kiedy telefonował do niej, żeby

poinformować, co się będzie działo. - Ale nasz zacny pan Bakken jest najwyraźniej
człowiekiem, który musi maczać palce we wszystkim, w każdym razie we wszystkim, co
dotyczy tej uroczystości. Ale niech Bóg broni, to on zamówił obraz dla kościoła, więc jeśli
chce, a na dodatek za wszystko płaci, to proszę bardzo - dodał.

Mali jednak domyślała się, że Tellnes wcale nie był taki zadowolony, bo parafia wolałaby

urządzić wszystko tańszym kosztem. Zresztą takiego drogiego obrazu też by kościół w
Lademoen kupić nie mógł bez dotacji Amerykanina. Dzięki temu Martin Bakken stawał się
gospodarzem uroczystości i jej główną postacią. Tego właśnie Tellnes nie może przeboleć,
pomyślała Mali, powściągając złośliwy uśmiech. Mężczyźni są jednak dziwni, zwłaszcza tacy
zadufani i zapatrzeni w siebie jak Tellnes.

- Ledwo zdążyliśmy, żeby się umyć i przebrać - powiedziała Mali, kiedy oboje z

Havardem wysiadali z dorożki przed hotelem. - Zrobiło się naprawdę późno.

- Coś ty, mamy jeszcze parę godzin - protestował Havard. - Trudno uwierzyć, że człowiek

ma przed sobą kilka wolnych godzin - dodał, mrugając do żony. - Ale ja wiem, jak je
wykorzystać - dodał.

Mali domyśliła się, do czego Havard zmierza, i poczuła, że się czerwieni.
- Uważam, że o niczym takim akurat teraz myśleć nie powinieneś - wymamrotała, nie

patrząc mu w oczy. Wzięła swoją torbę, a Havard dźwigał wielką podróżną walizę. - Jutro też
będzie dzień, o ile mi wiadomo - dodała.

Havard nie odpowiedział.
- Tak, państwo Stornes - uśmiechnęła się pani w recepcji i odwróciła w stronę dużej

gablotki, w której wisiały klucze do pokojów. - Tak, będą państwo mieszkać w wielkim
apartamencie na najwyższym piętrze. Bardzo proszę.

- Wielki apartament? - Mali patrzyła na nią pytająco. - O ile mi wiadomo, mieliśmy dostać

zwyczajny pokój.

Pani w białej bluzce i ze starannie upiętymi włosami pochyliła się nad księgą gości.
- Nie, niejaki pan Martin Bakken osobiście zarządził, że to ma być apartament -

powtórzyła, spoglądając na Mali. - Z pewnością będą państwo zadowoleni, bo to najlepsze, co
nasz hotel może zaoferować. A nie jest to mało - dodała, potrząsając głową. - W końcu
jesteśmy najlepszym hotelem w mieście - zakończyła z dumą.

Kiedy Havard otworzył drzwi i Mali stanęła w progu, musiała wytrzeszczyć oczy ze

zdumienia. Miała przed sobą wielki i wspaniale umeblowany salon. W głębi dostrzegała
niemal równie rozległą sypialnię, z ogromnym podwójnym łożem oraz nocnymi stolikami z
ciemnoorzechowego drewna i wielką szafą na ubrania, w której całe jedno skrzydło drzwi
zajmowało lustro.

- A do tego ogromna łazienka - oznajmił Havard podniecony, wsuwając głowę do

pomieszczenia za na pół otwartymi drzwiami. Jezu, co za łazienka! Uważam, że tutaj
moglibyśmy mieszkać cały tydzień - roześmiał się i objął Mali.

- Żebyś jeszcze wiedział, ile to musi kosztować - wtrąciła Mali, rozglądając się ze

zdumieniem dookoła. - Pewnie majątek!

- Nasz Amerykanin z pewnością ma pieniądze - odparł Havard beztrosko. - Więc jeśli

sami nie musimy płacić za te przyjemności, to po prostu podziękujmy ze szczerego serca!

- Nie, cóż za bukiet! - zawołała Mali, wskazując błyszczący salonowy stolik. - To chyba

największy bukiet, jaki kiedykolwiek widziałam! A w dodatku to róże! Spójrz, Havardzie.

Wymknęła się z jego objęć i podeszła do stolika. Kiedy dotknęła jednej z pąsowo-

czerwonych róż, zauważyła, że do bukietu dołączona jest karteczka na złotej nitce.

Witam! Nie mogę się doczekać spotkania z tobą, Mali Stornes. Martin Bakken.

Mali spostrzegła, że Havard stoi tuż za nią i czyta liścik przez jej ramię.
- Czy ten dziad nie wie, że ja też tu jestem? - powiedział Havard lekko zirytowanym

tonem. - A może on myśli, że rządzi wszystkim, także moją żoną? W takim razie uważam, że
będzie musiał zmienić zdanie. Oni tam w Ameryce mają mnóstwo pięknych i wielkich rzeczy,
nikt jednak nie posiada niczego takiego jak ty - powiedział i znowu przytulił ją do siebie. - I
nigdy nie będą mieć - wyszeptał jej do ucha.

- No coś ty! - protestowała Mali, rumieniąc się. - Po prostu oni tam mają zupełnie inne

obyczaje, nie powinieneś traktować tego tak osobiście. No a poza tym on ma tyle pieniędzy,
ż

e może sobie pozwolić na coś podobnego - dodała, głaszcząc kolejną różę.

Musiała jednak przyznać, że i kwiaty, i powitanie, a już najbardziej wspaniały apartament,

bardzo jej się spodobały. W ogóle miała wrażenie, że jest witana niczym królowa. Bo w
istocie tak właśnie się czuła, sprawiało jej to niekłamaną przyjemność. Nieczęsto jakiś
mężczyzna ofiarowywał mi kwiaty, pomyślała. A ten, proszę, taki bukiet, i to jeszcze zanim
mnie poznał!

- Powinnam się wykąpać i przygotować - powiedziała i nagle zaczęła się bardzo śpieszyć.

- Ty wykąpiesz się po mnie, Havardzie, prawda? Bo ja potrzebuję dużo więcej czasu, żeby się
ubrać i uczesać.

- Ale w tej wannie jest dosyć miejsca dla dwojga - odparł Havard, nie wypuszczając jej z

objęć.

- Przecież nie możemy zaczynać od czegoś... nie ma teraz na to czasu, Havardzie.
Mali uwolniła się z jego ramion, otworzyła walizkę i zaczęła wieszać w szafie ubrania

obojga. - Musisz poczekać...

- Najpierw Amerykanin, a potem ja, jak rozumiem - skomentował Havard ironicznie.
Mali odwróciła się do niego.
- Teraz wygadujesz głupstwa - rzekła krótko. - Chodzi przecież o to, żebyśmy się

przebrali, zanim przyjęcie się rozpocznie.

Wróciła do męża i zarzuciła mu ręce na szyję.
- Chyba nie będziesz zazdrosny o kogoś, kogo jeszcze nigdy nie widziałeś - uśmiechnęła

się i przeczesała palcami jego włosy. - Nie jesteś chyba taki głupi.

- Tak, jeśli chodzi o ciebie, to jestem bardzo głupi - odparł z twarzą ukrytą w jej włosach.

- Wciąż się tak boję, że mógłbym cię stracić, czy ty o tym nie wiesz?

- No to jesteśmy sobie równi, ty i ja - wybąkała Mali cicho, spoglądając na niego. – Bo ja

też wciąż się boję, że mogłabym cię utracić. Dla mnie istniejesz tylko ty, Havardzie -
powiedziała szeptem, całując go w usta. - Tylko, tylko ty!

Przez krótką chwilę stali tak przy sobie, nic nie mówiąc. Mali wciąż głaskała grzywkę

Havarda. To prawda, myślała, dla mnie istnieje tylko Havard. W końcu również ona się o tym
przekonała, choć nauka kosztowała ją wiele. Na szczęście nikt nie wie, ile za to zapłaciła.
Wszystko, czego w życiu pragnęła, dawał jej Havard. A w ostatnim czasie to ona bała się
bardziej, że Havard mógłby wybrać Laurę, ta myśl była momentami nie do zniesienia. Mimo

wszystko musiała przyznać, że czuje się wyróżniona tym przyjęciem, jakie jej dzisiaj
zgotował całkiem obcy mężczyzna. Tylko że to pewnie jest zwyczajna uprzejmość, myślała.
Martin Bakken będzie z pewnością pod większym wrażeniem obrazu, który stworzyła, niż jej
osobistego wdzięku, jest przecież starszą panią.

Mali nie wiedziała, co Martin Bakken powie na temat obrazu, który następnego dnia

zostanie odsłonięty. Myliła się jednak, sądząc, że ją potraktuje jako podstarzałą panią.

Od pierwszej chwili, gdy tylko weszli do sali balowej w hotelu, czuła na sobie jego

spojrzenie.

Był inny, niż się spodziewała, i wyższy, i młodszy, i przystojniejszy. Miał włosy koloru

miodu. Świetnie ostrzyżone mimo wszystko sprawiały wrażenie niesfornych i lekko
potarganych, tak jakby właśnie wrócił ze spaceru na wietrze. Bardzo mu z tym do twarzy,
pomyślała Mali trochę zdumiona, to dodaje mu młodzieńczego uroku i swobody. Skórę
Bakken miał wyraźnie opaloną, był szeroki w ramionach i wąski w biodrach, co znakomicie
podkreślał jego elegancki garnitur.

Mali czuła się zakłopotana jego pełnym podziwu, śmiałym spojrzeniem, pośpiesznie

spuściła wzrok i odwróciła się lekko. Zderzyła się przy tym z Havardem, który stał tuż za nią.
Chwyciła go więc za ramię, jakby szukając ratunku. Jakby chciała oprzeć się o coś pewnego.

- Jak tu tłoczno - powiedziała lekko zdyszana.
- I wszyscy patrzą na ciebie - uśmiechnął się Havard. - Czy ty wiesz, jaka jesteś piękna?
Mimo woli uniosła rękę i poprawiła bujne, wysoko upięte włosy. Potem wyprostowała się i

spojrzała na męża.

- Tylko ty tak uważasz - uśmiechnęła się lekko.
- Gdybym tego nie widział, musiałbym być ślepy - odparł i położył jej rękę na ramieniu. -

Dobrze widzę spojrzenia tych wszystkich facetów.

Mali sama utkała materiał na tę suknię, którą miała na sobie. Była to cieniutka, delikatna

wełniana tkanina z wyszukanym wzorem ze złotej nici przy szyi i na rękawach. Złotą nić
kupiła podczas ostatniej wizyty w Trondheim, wtedy jednak pojęcia nie miała, na co ją
przeznaczy. Nici wydawały jej się takie piękne w oknie wystawowym, jakby mieniły się do
niej zachęcająco. A kiedy wróciła do domu, odkryła, jak znakomicie będą pasować do
głęboko czerwonej tkaniny na sukienkę, i nie zastanawiając się wiele, postanowiła tymi
właśnie nićmi wykończyć suknię. Dzięki temu bardzo prosty, miękki strój zmienił się w
niezwykle elegancką, wieczorową suknię, która delikatnie opinała się na ciele Mali, co robiło
jeszcze większe wrażenie na patrzących. Bo mimo swoich trzydziestu ośmiu lat Mali była
ładniejsza niż kiedykolwiek. Szczupła, bardzo zgrabna, o wyjątkowej, dojrzalej urodzie.

Sukienkę uszyła Helga Martinusen z Kvannes. Mali zawsze zwracała się do niej, kiedy

potrzebowała czegoś ekstra, a czego nie mogła kupić w mieście. Tym razem także była z
rezultatu bardzo zadowolona. Wiedziała, że świetnie wygląda, kiedy mierzyła sukienkę w
domu Helgi, utwierdziła się w tym przekonaniu dzisiaj, kiedy obracała się przed wielkim
lustrem w apartamencie, zanim zeszli na dół do sali balowej. To, że jest piękna, widziała w
spojrzeniach, jakie posyłał jej Havard. I dostrzegała to również teraz w spojrzeniu tego
całkiem obcego mężczyzny. W spojrzeniu tak wymownym i pełnym podziwu, że serce
zaczęło jej mocniej bić.

- O, jesteście w końcu!
Nagle Tellnes stanął przed nimi, podał rękę Mali i ukłonił się uprzejmie. Także i on nie

mógł oderwać od niej wzroku. Trochę zbyt długo przyglądał się jej bujnemu biustowi, zanim
opanował się i spojrzał na Havarda.

- Coś mnie zatrzymało - tłumaczył się. - Bardzo mi przykro, Mali Stornes, że nie

przywitałem was zaraz po przyjeździe. Domyślam się, że to twój mąż?

Jego szczupła, biała dłoń zniknęła w brązowej, silnej, spracowanej ręce Havarda.

- Tak, jestem Havard Stornes.
- Jak to miło, że pan również przyjechał - powiedział Tellnes głosem, który wskazywał, że

myśli coś dokładnie odwrotnego. - Ma pan nadzwyczaj zdolną żonę - dodał, jeszcze raz
spoglądając na Mali. - Zdolną i piękną.

- Zdaję sobie z tego sprawę, owszem - odparł Havard spokojnie. - Nie ma na świecie

zdolniejszej ani piękniejszej. Ja też mam oczy tam gdzie trzeba.

Tellnes roześmiał się nieco skrępowany i rozejrzał po sali.
- Halo, Bakken - oto jest Mali Stornes - zawołał, przyzywając gestem do siebie obcego

pana. - Musisz przyjść i przywitać się z artystką, która wykonała twoje zamówienie.

- To on rozumie po norwesku? - spytała Mali zaniepokojona. - Bo ja nie znam ani jednego

słowa po amerykańsku.

- Nie ma zmartwienia - roześmiał się Tellnes. - On mówi po norwesku tak samo biegle jak

ty czy ja. Czasem tylko posługuje się jakimś dialektem. Wszystko będzie dobrze, zobaczysz.

W końcu obcy mężczyzna stanął przed Mali. Szaroniebieskie oczy przesuwały się po niej z

góry na dół, mężczyzna uśmiechał się. Szeroki uśmiech odsłonił lśniący rząd białych zębów i
zmarszczył skórę wokół oczu. Mężczyzna ujął rękę Mali i długo nią potrząsał. Jego dłoń była
ciepła i sucha, Mali zaś lodowato zimna i lekko spocona.

- Tak się strasznie cieszę - powiedział. - Od dawna wiedziałem, że wybrałem wybitną

artystkę dla uczczenia pamięci mojego ojca. Czytałem o tobie i słyszałem od mojej rodziny w
Rinndalen. Ale że ta artystka jest na dodatek taka piękna, to nie miałem pojęcia - dodał i
jeszcze raz mocno uścisnął jej rękę.

Twarz Mali pokryła się rumieńcem. Jej serce biło mocno i szybko. Ten człowiek jest

zupełnie inny niż mężczyźni, których dotychczas znałam, myślała zakłopotana. Jest
niebezpiecznie urodziwy i czarujący. Czuła się doceniona, a zarazem niepewna i trochę
przestraszona doznaniami, która nagle zawładnęły jej duszą. Głęboko i z drżeniem wciągnęła
powietrze. Że też tak łatwo uległa jego czarowi, to pewnie dlatego, że od dawna zajmują mnie
tylko szare codzienne problemy, pomyślała, cofając swoją rękę. Podziw, z jakim mężczyzna
na nią patrzył, działał niczym wino. Widzieć tyle podziwu i słyszeć takie słowa!

- To miło z twojej strony - rzekła cicho. - Nie powinnam chyba jednak wierzyć we

wszystko, co słyszę. A może w Ameryce jest inaczej? - zapytała. - Z pochwałami dla mojej
pracy powinieneś chyba zaczekać do jutra, kiedy będziesz mógł wszystko obejrzeć, ale ja już
dzisiaj chciałabym ci bardzo serdecznie podziękować, że mogłam nad tym pracować. To
była... to była dla mnie całkiem wyjątkowa praca. Pod wieloma względami - dodała wolno.
Patrzyła na niego, znowu napotkała jego pełen podziwu wzrok i pośpiesznie odwróciła oczy.

- I dziękuję bardzo za wspaniały apartament oraz piękne róże. Nigdy jeszcze... my nigdy

nie widzieliśmy czegoś równie pięknego.

On uśmiechnął się tylko i wyciągnął rękę do Havarda.
- Martin Bakken - przedstawił się dziwnie oficjalnie. - A ty jesteś Havard Stornes, jak

rozumiem. Szczęśliwy człowiek.

- Czy o tym też pisali w gazetach? - spytał Havard chłodnym głosem.
Było oczywiste, że nie polubił Amerykanina. Oczy Havarda zrobiły się lodowato

niebieskie, a on sam zachowywał się wręcz odpychająco.

- Myślę po prostu, że ktoś, kto ma taką żonę, musi być szczęśliwy - odparł Bakken.
Havard nie powiedział nic. Nastrój zrobił się nagle nieprzyjemny i Tellnes niespokojnie

przestępował z nogi na nogę. Najwyraźniej odetchnął z ulgą, kiedy zaproszono wszystkich do
stołu.

Przy stole Mali miała po prawej stronie Martina Bakkena, a po lewej Tellnesa. Po drugiej

stronie Bakkena siedziała pani Tellnes, Havarda zaś ulokowano obok niej. Mali napotkała
spojrzenie męża, kiedy czekali na zakąski, i uśmiechnęła się pośpiesznie. Nie spuszczał z niej

wzroku i Mali zdawała sobie sprawę z tego, że on czuje się tutaj źle. Wolałby, żeby żadne z
nich nie siedziało przy tym stole. On jest regularnie zazdrosny, pomyślała Mali, ale przecież
nie ma do tego najmniejszych powodów. Chciała mu o tym powiedzieć, poprosić, żeby się
rozluźnił. Przecież wie, kim jest i gdzie jest jej miejsce.

Obiad ciągnął się w nieskończoność, ale Martin Bakken był znakomitym towarzyszem

przy stole. Sprawiał, że Mali czuła się, jakby była jedyną kobietą w tej sali. W każdym razie
jedyną, która coś znaczy. Rozkoszowała się jego uwagą i jawnym zachwytem w tej samej
mierze, co wyszukanym jedzeniem. Po raz pierwszy, odkąd pamięta, była wyłącznie
szczęśliwa. Oszałamiająco szczęśliwa, dzięki swojemu towarzyszowi oraz dzięki intensywnie
czerwonemu winu mieniącemu się w kieliszku przed nią.

- Nie tęsknisz za swoim rodzinnym miastem? - spytała Mali. - Myślę, że ja bym nie

chciała wyjeżdżać aż tak daleko. Z dala od wszystkiego, do czego przywykłam. Bo przecież
tam, za morzem, wszystko jest pewnie całkiem inne - dodała, spoglądając na Bakkena. -
Trochę czytałam o Ameryce.

- To aż dziwne, do czego człowiek może się przyzwyczaić - odparł Bakken i roześmiał

się. - A ja teraz prowadzę bardzo wygodne życie. Kiedy mój ojciec w tysiąc dziewięćset
dziesiątym roku zabrał rodzinę i wyemigrował, tak nie było. Mieszkaliśmy w małym
gospodarstwie pod miastem i pracowaliśmy bardzo ciężko - dodał. - Czasy, kiedy dorastałem,
pamiętam niczym jeden długi, szary dzień pracy, a za tę pracę nie dostawaliśmy w zamian
nic.

- W tysiąc dziewięćset dziesiątym... to wtedy wyjechaliście? - powtórzyła Mali. - A ja

myślałam, że dużo wcześniej.

- Nie, to było w tysiąc dziewięćset dziesiątym. Miałem wtedy piętnaście lat i byłem

ś

wieżo po konfirmacji, zresztą odbyła się ona właśnie w kościele w Lademoen - dodał. - Tam

też byliśmy chrzczeni, i ja, i moja siostra. Bo było nas tylko dwoje. Owszem, mój ojciec też
tam został ochrzczony, w tym samym kościele rodzice wzięli ślub. To dlatego mam do tego
kościoła taki wyjątkowy stosunek, chociaż tak w ogóle to nie jestem zbyt głęboko wierzący -
dodał.

A więc jest młodszy ode mnie, pomyślała Mali niepewnie. Co prawda tylko kilka lat, ale

zawsze. Musiał właśnie skończyć trzydzieści pięć, policzyła szybko w pamięci.

- Ale żeby tak wyjechać... nie wiedząc, dokąd się trafi...
- Prawda, że to trudne? Ale mój ojciec był człowiekiem silnego charakteru, on się nigdy

nie poddawał - dodał Bakken. - Chciał nam zapewnić lepsze życie. Tak właśnie mówił, kiedy
wyjeżdżaliśmy. I nie wątpił, że tego dokona. Nigdy nie bał się pracy, ten mój ojciec. Kiedy
wielu innych zmagało się bezskutecznie z losem tutaj w kraju, on podjął szansę emigracji. I
nigdy nie żałował.

- Ale z czego na początku żyliście?
- Ojciec kupił ziemię w stanie Minnesota. Dużo ziemi, bo wtedy nie było ograniczeń.

Zaczynał od uprawy zboża i hodowli bydła na mięso. Początkowo to była bardzo ciężka
harówka, z latami jednak gospodarstwo stało się kopalnią złota. Ojciec dokupował ziemi i
powiększał produkcję.

Niebieskie oczy mieniły się, gdy Bakken patrzył na Mali.
- Kiedy ojciec umierał, był bardzo bogatym człowiekiem - mówił dalej i jakby

przypadkiem położył ciepłą rękę na jej dłoni na stole.

Mali spłoszyła się i rzuciła pospieszne spojrzenie w stronę Havarda. Chciała wiedzieć, czy

to widzi. On jednak zajęty był jedzeniem. Mimo to cofnęła swoją rękę.

- Wzięłaś sobie zazdrosnego męża - powiedział Bakken z uśmiechem. - Ale trudno się

dziwić, kiedy ma się taką piękną żonę. Od dawna jesteście małżeństwem?

- O tak, już dawno, od tysiąc dziewięćset szesnastego roku - odparła Mali. - Ale przedtem

ja już raz byłam zamężna - dodała i zarumieniła się. - Owdowiałam i potem...

Pociągnęła głęboki łyk wina. Czuła, że ręka lekko jej drży.
- A ty? - spytała, spoglądając na swojego towarzysza. - Masz żonę i dzieci?
- Byłem żonaty - odparł swobodnie. - Trwało to pięć lat. Dzieci nie mieliśmy, więc nie ma

czego żałować. A potem...

W jego niebieskich oczach znowu pojawił się błysk. - Potem też były jakieś kobiety, ale

nigdy ponownie się nie ożeniłem. Przynajmniej do tej pory. Nie spotkałem nikogo, kto by
odpowiadał mi na tyle, żeby... Dotychczas nikogo takiego nie spotkałem - dodał nagle i
położył rękę na oparciu jej krzesła.

Mali nie odzywała się. Serce biło jej mocno i czuła jakiś dziwny zawrót głowy.
- Z tobą bym się ożenił - powiedział Bakken cicho. - I nosiłbym cię na rękach. Dałbym ci

wszystko, czego pragniesz. Bo jesteś najpiękniejszą i najbardziej pociągającą kobietą, jaką
kiedykolwiek spotkałem.

Znowu dotknął jej ręki, a Mali przeniknął dreszcz. To czyste szaleństwo, pomyślała. Nie

wolno ciągnąć tego dalej. Zresztą już i tak sprawy zaszły za daleko.

- Ja przecież jestem mężatką - powiedziała cicho i wytarła spocone ręce w serwetkę. - I

mam wszystko, czego pragnę.

- Naprawdę?
Jego niski głos brzmiał tuż przy jej uchu.
- Naprawdę mam - odparła Mali i wyprostowała plecy. - Ty... ty musiałeś chyba wypić

trochę za dużo wina. Przecież wcale mnie nie znasz.

- Ja wiem, co chcę mieć, kiedy to widzę - powiedział Bakken.
- Ale człowiek nie zawsze dostaje to, co chciałby mieć - powinieneś o tym wiedzieć -

oznajmiła Mali nagle bardzo spokojnym głosem. - Nawet w Ameryce przecież ludzie tego
doświadczają.

Bakken milczał. Ujął kieliszek i uniósł w górę, uśmiechając się do niej.
- Na zdrowie, tyle przynajmniej możesz dla mnie zrobić - powiedział z uśmiechem.
Mali uniosła swój kieliszek.
- A twój ojciec... musiał nie być jeszcze stary, kiedy umarł? - zapytała, przygładzając ręką

włosy.

- No dobrze, pozostańmy przy neutralnych tematach - uśmiechnął się Bakken, patrząc jej

w oczy.

Widziała, że nie zamierza ustąpić, i nagle ogarnął ją strach. Życie wcale nie było proste w

ostatnich czasach W gruncie rzeczy nigdy nie było proste. Myśl o tym, by zostawić wszystko
i zacząć od początku daleko stąd z tym potwornie bogatym Amerykaninem, przemknęła jej
przez głowę.

- Mali, mogę się z tobą napić?
Z zamyślenia wyrwał ją głos Havarda, który pochylał się nad stołem i coś do niej mówił.

Oszołomiona wzięła kieliszek i popatrzyła na męża. Havard, to do niego ona należy. I
uśmiechnęła się i podniosła kieliszek do ust.

- Na zdrowie, Havardzie - powiedziała cicho.
Jest kobietą Havarda. Jak mogła choćby na moment pomyśleć inaczej?
- Nie, mój ojciec umarł w tragicznych okolicznościach w tysiąc dziewięćset dwudziestym

roku - wyjaśnił Martin Bakken, kiedy Mali odstawiła kieliszek. - Niedługo nacieszył się
bogactwem, które sam stworzył. Ale nam dał dobre życie, to dlatego chciałem uczcić twoim
obrazem pamięć o nim.

- Co to jest dobre życie? - spytała Mali cicho. - Jesteś rozwiedziony, nie masz dzieci,

fruwasz z kwiatka na kwiatek, można powiedzieć. Ale masz pieniądze, bardzo dużo
pieniędzy. Czy to nazywasz dobrym życiem? To wszystko, co możesz dostać za pieniądze?

On przez moment siedział i patrzył na nią w milczeniu. Przez krótką chwilę w jego

niebieskich oczach pojawił się cień.

- Człowiek może sobie kupić bardzo wiele, ale miłości i dobrego życia kupić się nie da -

ciągnęła dalej Mali. - Przynajmniej ja tak uważam.

- No i na dodatek jesteś mądra, Mali Stornes - westchnął. - Jak to się stało, że jesteś taka

mądra?

- To dzięki tym, którzy kiedyś mnie kupili - wyznała półgłosem, patrząc mu prosto w

oczy. Jej ciemne oczy zrobiły się niemal czarne. - Takie rzeczy nadal się w tym kraju
zdarzają, przynajmniej na wsiach. Dostałam wszystko... i nic - zakończyła wolno.

Bakken nie odpowiadał, patrzył tylko na nią. Długo. Przez moment wydawało się, że chce

ją zapytać, co ma na myśli, ale tego nie zrobił. Zamiast tego pociągnął spory łyk wina, wciąż
na nią patrząc w zamyśleniu.

Potem rozmawiali już o nic nieznaczących sprawach, Mali jednak przez cały czas

odczuwała jego obecność. To było jak elektryczność. Kiedy nareszcie mogła wstać od stołu,
zrobiła to z ulgą.

ROZDZIAŁ 6.

Kiedy wstali, Mali lekkim skinieniem głowy podziękowała swojemu towarzyszowi. On

próbował ją zatrzymać, położył dłoń na jej ramieniu, ona jednak odsunęła ją i ruszyła w
stronę męża. Havard stał przy jednym z wysokich okien, odwrócony plecami do sali,
wyglądał na zewnątrz, gdzie toczyło się wieczorne życie.

Mali wsunęła mu rękę pod ramię i przytuliła się lekko.
- Smakowało ci jedzenie? - spytała.
Wyczuwała instynktownie, że nie jest specjalnie zadowolony, ale nie wiedziała, o czym z

nim rozmawiać.

- W każdym razie wino było świetne - odparł krótko i odwrócił się do żony.
Mali widziała i wyczuwała, że Havard wypił trochę za dużo.
- Co się dzieje, Havardzie? - spytała cicho.
- Nic takiego, po prostu musiałem siedzieć przez parę godzin i patrzeć, jak jakiś przeklęty

Amerykanin zaleca się do ciebie - odparł ze złością. - Prawie nic nie brał do ust, ten drań, ale
Bóg mi świadkiem, że pożerał cię oczami. A ty...

Mali próbowała go uciszyć, przestraszona, że inni usłyszą, co wygaduje.
- No, a co ja? - spytała spokojnie, patrząc mu w oczy.
- Nic, ty siedziałaś i promieniałaś - odparł cierpko.
Najwyraźniej gniew go już opuścił. Teraz wyglądał bardziej jak przestraszony i zraniony

pies.

- Tak, było bardzo miło - odparła Mali spokojnie, ujęła jego dłoń i zaczęła bawić się jego

palcami. - To bardzo uprzejmy i interesujący człowiek, ten Bakken opowiadał mi dużo o
Ameryce.

- Pożerał cię wzrokiem - powtórzył Havard z uporem. - Patrzyłem na niego, możesz mi

wierzyć.

Tak, pomyślała Mali, chyba ten mój mąż nic innego nie robił, tylko gapił się na

Amerykanina i na mnie oraz pił wino. Na moment przypomniała sobie, co powiedział Martin
Bakken. Że przecież w gruncie rzeczy prosił ją, by wyjechała z nim do Ameryki, pamiętała
też, że to pytanie przyspieszyło bicie jej serca. Spuściła teraz głowę, by ukryć rumieniec,
który wypłynął na jej twarz.

- Havard, coś ty - zaprotestowała, ściskając jego ramię. - Nie psuj tego wieczoru. Ja mam

wszystko, czego pragnę, Havardzie - dodała cicho i wspięła się na palce, żeby pospiesznie
pocałować go w policzek. - Dla mnie istniejesz tylko ty, od dawna o tym wiesz, tyle razy ci to
powtarzałam.

Havard patrzył na nią i powoli się uspokajał. Otoczył ramieniem jej talię i przyciągnął do

siebie.

- Jestem głupi - przyznał.
- Tak, bo wymyślasz sobie zmartwienia, które nie istnieją - odparła Mali ze śmiechem. -

Ale ja przecież dobrze, wiem, jak to jest, sama przeżywam męczarnie, kiedy jakaś kobieta
rzuca na ciebie powłóczyste spojrzenia.

- Teraz wygadujesz głupstwa - powiedział, ale w jego mrocznych oczach pojawił się

znowu błysk światła. - Powinnaś wiedzieć, że dla mnie liczysz się tylko ty.

- I tylko ty liczysz się dla mnie - powtórzyła Mali ciepło. - Musimy oboje w to wierzyć,

nie sądzisz? To bardzo ułatwi nam życie. Mniej będziemy się dręczyć - dodała.

- Zgadzam się - odparł Havard zarumieniony. - Resztę wieczoru spędzimy w dobrych

nastrojach.

Nadal mocno obejmował ją w pasie i rozglądał się dookoła z miną posiadacza.
Cały wieczór Mali trzymała się tak blisko Havarda, jak tylko to było możliwe. Choć

oczywiście Tellnes przedstawiał jej różnych ludzi i ciągle informował, że absolutnie musi
kogoś poznać. A przez cały czas, gdziekolwiek się ruszyła, czuła na sobie spojrzenie Martina
Bakkena. Było to niemal fizyczne doznanie i sprawiło w końcu, że zaczęły jej drżeć ręce.
Nagle stanął przed nią znowu z dwoma kieliszkami wina.

- Pomyślałem sobie, że może powinnaś coś wypić - powiedział, podając jej kieliszek. -

Tellnes ciąga cię z jednego końca sali w drugi, od obiadu nie usiadłaś ani na chwilę. Może
więc posiedzisz teraz trochę ze mną.

Wskazał na obitą jedwabiem kanapę pod ścianą. Mali wahała się. Rozglądała się

pośpiesznie po sali, zauważyła jednak, że Havard siedzi i rozmawia w jakimś męskim
towarzystwie, najwyraźniej lekko podchmielonym. On sam też nie odmawiał, jak się
domyśliła. Twarz miał zaczerwienioną i lekko spoconą, mówił też głośniej niż zazwyczaj.

Bakken spojrzał w ślad za jej wzrokiem.
- A ja myślałem, że ty jesteś kobietą samodzielną - powiedział. - Sprawiasz takie

wrażenie. Że jesteś silna i niezależna. Ale, jak widzę, mąż trzyma cię krótko. Wciąż się za
nim rozglądasz. Myślisz, że miałby coś przeciwko temu, że ze mną rozmawiasz?

- Nie widzę powodu, żeby go niepotrzebnie ranić - odparła Mali spokojnie i usiadła na

kanapie. - Sama wiem, jaki człowiek czuje się niepewny w takiej sytuacji. A on tutaj zna
przecież tylko mnie.

- Czy to możliwe, że twój mąż jest zazdrosny?
- Zazdrosny? Nie tak, jak myślisz - odparła Mali. Nie odczuwała żadnej potrzeby, by

plotkować z Bakkenem na temat Havarda. - Ale być może czuje się trochę niepewnie, widząc
całe to zamieszanie wokół mnie - mówiła dalej. - I akurat to ja rozumiem. Na co dzień
prowadzimy spokojne życie w małej wsi. No zresztą nie wiem, czy takie spokojne - dodała
nagle. - Przez cały rok ciężko pracujemy, utrzymanie dużego dworu to nie igraszka. Żadne z
nas jednak nie przywykło do takich przyjęć jak to tutaj. Ja też nie jestem przyzwyczajona,
ż

eby ktoś... - Zarumieniła się po korzonki włosów i pociągnęła wina z kieliszka. - Żeby ktoś

zasypywał mnie pochwałami i...

Nagle umilkła i wodziła niespokojnym palcem po brzegu kieliszka.
- Szybko byś się tego nauczyła - powiedział Martin cicho. - Ty nie jesteś stworzona do

zajmowania się dworem, Mali. Ty urodziłaś się po to, by być gwiazdą wielkich przyjęć.
Gospodynią na naprawdę ogromnej farmie. Na takiej jak moja - dodał i patrzył na nią
płonącym wzrokiem.

Jakby mimochodem dotknął jej szyi, na której nie było żadnej ozdoby.
- Powinnaś nosić brylanty i inne drogie kamienie - szepnął. - Do tego zostałaś stworzona.
- Nigdy tego nie pragnęłam - odparła Mali cicho. - Mam gromadkę dzieci i męża, którego

kocham. To są klejnoty mojego życia.

Martin milczał.
- Mam naturalnie zamiar odwiedzić rodzinę w Rinndalen w czasie pobytu tutaj - zmienił

nagle temat. - Czy wolno mi będzie odwiedzić także Stornes? Bardzo bym chciał obejrzeć
dwór i twoją pracownię, poza tym chętnie bym zamówił u ciebie więcej kilimów. Wiem, że w
Ameryce mogłyby zrobić furorę. Ja sam czuję, że muszę mieć przynajmniej jedną twoją pracę
u siebie w domu. To jest niczym opętanie. Trawi mnie od chwili, kiedy spojrzałem na obraz w
kościele. Tylko spojrzałem, ale to, co zobaczyłem... było... niewiarygodne. Chciałbym też
bardzo zobaczyć, jak żyjesz - zakończył wolno.

Przecież nie mogę mu odmówić, pomyślała Mali. Nie wypada. Zapłacił niewiarygodnie

dużo pieniędzy za to, co zrobiłam, i wydał równie dużo na przyjęcie dla mnie i Havarda. No
jeśli naprawdę zamierza coś jeszcze zamówić! On z pieniędzmi się nie liczy.

Właściwie to przecież całkiem naturalne, że chciałby zobaczyć Stornes, skoro tak długo

przebywał poza krajem, stwierdziła. Zobaczyć Stornes i jej warsztat tkacki, dowiedzieć się
trochę więcej o niej.

- Oczywiście, że będziesz mile widziany w Stornes - powiedziała, patrząc mu w oczy. -

Kiedy zamierzasz przyjechać?

- Nie wiem, w poniedziałek pojadę do Rinndalen, a niestety nie będę w Norwegii zbyt

długo. W domu czekają na mnie interesy. Gdybym jednak mógł przyjechać we wtorek po
południu i zostać do środy, to nie byłoby źle?

- Oczywiście, że nie - odpowiedziała Mali i poczuła, że serce bije jej mocniej.
Nie pomyślała, że on zamierza u nich nocować. Wzbudziło to w niej niepokój. Pojęcia nie

miała, co Havard na to powie. Jemu się to z pewnością nie spodoba, nie musiała pytać, żeby
wiedzieć.

- W takim razie będę czekał na spotkanie - zakończył Martin i uśmiechnął się, pokazując

białe zęby.

Znowu ją dotknął, jakby przypadkiem. Jego silna ciepła ręka spoczęła na moment na jej

plecach. Mali poczuła to niczym uderzenie, pośpiesznie wstała z kanapy.

- W takim razie jesteśmy umówieni - powiedziała, oddając mu napełniony jeszcze do

połowy kieliszek. - Dziękuję za wino.

I nie oglądając się, poszła do stołu, przy którym siedział Havard.

Kiedy wrócili do hotelu, było już bardzo późno. Havard szedł na nieco chwiejnych nogach,

był jednak w znacznie lepszym humorze niż zaraz po obiedzie. Obejmował żonę i raz po raz
całował ją w policzek. Czuła intensywną woń alkoholu. Kiedy znaleźli się za drzwiami,
mocno przyciągnął Mali do siebie.

- Uratowani - powiedział cicho, przyciskając usta do jej warg. - Nareszcie jesteśmy

uratowani. Tu jesteśmy sami, wolni od tego amerykańskiego nastroszonego jeża.

Mali nie odpowiadała. Stała bez ruchu, przytulona do męża, i wolno głaskała go po

plecach. W myślach powracało wszystko, co zostało powiedziane w ciągu tego wieczoru.
Najpierw zdała sobie sprawę, że Martin Bakken całkiem poważnie prosił ją, by z nim
wyjechała. Najpoważniej! Ciekawe, czy można to traktować jako oświadczyny, zastanawiała
się.

To, że Mali jest mężatką i ma dzieci, najwyraźniej w ogóle go nie obchodziło, nie

poświęcił temu ani jednej myśli. Czy to tak właśnie jest w Ameryce, że jeśli ktoś chce coś
dostać, to po prostu bierze i już? Jeśli może? I to od razu pierwszego wieczora?

Mimo wszystko Mali musiała przyznać, że jej to pochlebia. I fakt, że wszystko jest tutaj

takie wspaniałe, ten apartament, róże, ten nieskrywany podziw. Ale, kiedy tak stała obok
Havarda i zastanawiała się nad tym, co ją spotkało, to nie odczuwała zadowolenia. Wydawało
jej się to zbyt powierzchowne, jakieś takie tanie. Jakby ona sama była przedmiotem, który ów
Amerykanin norweskiego pochodzenia chce zabrać ze sobą do Ameryki, ozdobić jedwabiem i

diamentami po to, by móc ją pokazywać swoim bogatym przyjaciołom. Bo niczego innego
oprócz tej chęci w nim nie zauważyła. Nie zna jej przecież, nic o niej nie wie. Więc to nie
miłość przez niego przemawiała, tego jednego Mali była pewna. Mimo to sprawił jej
przyjemność. Nie przywykła do takiego traktowania, nie przywykła do róż ani
komplementów, nieczęsto jej się to trafiało w Stornes i kiedy teraz tego doświadczyła, czuła
się po prostu oszołomiona. Tylko że takie rzeczy mogą człowieka sprowadzić na manowce,
wiedziała o tym z własnego doświadczenia.

Ręce Havarda zaczęły wędrować po jej plecach. Przesuwały się delikatnie w dół i

zatrzymały na pośladkach. Oddech męża stawał się coraz szybszy, Mali spostrzegła, że jest
coraz bardziej podniecony.

- Zrobiło się bardzo późno, Havardzie - wyszeptała z wargami przy jego szyi.
- Ale nie za późno - wymamrotał i zaczął rozpinać suknię żony na plecach.
Mali nic więcej nie powiedziała. Pojmowała, że po tym wieczorze on jej potrzebuje. Że

pragnie potwierdzić, iż Mali należy do niego. Tylko do niego. Kiedy rozbierali się nawzajem,
jej podniecenie także zaczęło narastać. Czy to możliwe, że jestem podniecona z powodu
podziwu innego mężczyzny niż Havard? - przemknęło jej przez głowę. Nie miała pojęcia, jak
jest naprawdę. Nagle poczuła się po prostu piękna, piękna i godna pożądania. To uczucie
wywołało mrowienie w całym ciele. Z uśmiechem zostawiła sukienkę na ziemi, rozplotła
włosy i pozwoliła, by opadły na ramiona.

- Chcesz mnie? - spytała, wyciągając ręce nad głową i kołysząc biodrami.
Chyba sama jestem nieźle pijana, pomyślała przez moment. Zachowanie było do niej

niepodobne, nigdy nie ofiarowywała się w ten sposób. Tak bezwstydnie.

Havard jęknął. Przewrócił ją na szerokie łoże i oboje utonęli pośród miękkich kołder i

wielkich poduszek. Nagle znalazł się nad nią prawie zdesperowany. Mali wyciągnęła w górę
ramiona i roześmiała się. Pozwalała, by brał ją całą. Niczego mu nie broniła, pojękiwała tylko
z rozkoszy. Robiła rzeczy, z powodu których jutro będzie się rumienić.

- Ty chyba nie masz dobrze w głowie - szepnęła ochryple w pewnym momencie.
- Nie mam, jestem szalony - odparł i przez krótką chwilę przyglądał się jej ciału. Była w

jego wzroku promienna radość i pożądanie, a także coś, co można by określić jako rozpacz. -
Pragnę ciebie, całej ciebie.

Kiedy w końcu zdyszani leżeli obok siebie, Mali próbowała okryć się kołdrą. Havard

natomiast z powrotem ściągał z niej okrycie.

- Chcę tak leżeć i patrzeć na ciebie - powiedział cicho.
- Ale jestem cała mokra po... po tobie i marznę - zaprotestowała Mali, całując go w czoło.

- Lepiej wezmę prysznic.

Havard położył ciepłą rękę na jej piersi. Przesuwał ją potem wolno w dół i zatrzymał się na

łonie. Po jego spoconej twarzy błąkał się rozkoszny uśmiech.

- Jesteś mokra, to prawda - uśmiechnął się zadowolony i położył się na plecach. - Ale ty

chciałaś, ty też.

- Oczywiście, że chciałam, ja też - potwierdziła i wstała z łóżka. - Chociaż starzy ludzie,

tacy jak my, nie robią takich rzeczy - dodała. - Kompletnie poszaleliśmy oboje.

Wymknęła się z jego rąk, kiedy chciał pociągnąć ją z powrotem, i wyszła do łazienki.

Havard przyszedł za nią, kiedy stała już pod prysznicem. Roześmiany wszedł pod strumień
ciepłej wody i stanął obok żony. W jego oczach widziała spokój. Całował jej wilgotną twarz i
uśmiechał się. Znowu czuł się bezpiecznie. Pytanie tylko, na jak długo, myślała Mali. Jeszcze
nie wspomniała ani słowem, że po niedzieli będą w Stornes mieć odwiedziny. Coś jej mówiło,
ż

e akurat z tym lepiej zaczekać.

Martin Bakken był jeszcze bardziej zainteresowany wizytą w Stornes po odsłonięciu

wielkiego obrazu Mali, które miało miejsce w niedzielę w kościele Lademoen.

W wypełnionej po brzegi świątyni rozległo się głośne westchnienie, kiedy Bakken, w

imieniu swego ojca i całej rodziny, pociągnął za sznur, który podtrzymywał płótno,
zasłaniające obraz.

Nawet Mali była poruszona widokiem. Przez wysokie kościelne okna na obraz skosem

padało światło i jego promienie pięknie współgrały ze starannie dobranymi kolorami i
niezwykłym motywem. Nagle w oczach Mali pojawiły się łzy i musiała spuścić wzrok. Tyle
w tym obrazie było żalu i bólu. Tyle jej własnej duszy. Tyle jej rozpaczy. Przez dłuższą
chwilę w kościele było tak cicho, że słyszało się oddechy ludzi. Martin Bakken stał w
milczeniu i przyglądał się obrazowi, Mali obok niego. Był wyraźnie poruszony. To
zaskoczyło Mali. Nie przypuszczała, że on posiada takie uczucia. W końcu Bakken chrząknął.

- Jak większość zebranych tutaj oniemiałem z podziwu - powiedział, zwracając się do

zgromadzonych. - Pragnąłem uczcić pamięć mojego ojca, pragnąłem też równocześnie
podziękować temu kościołowi, który tak wiele znaczył, zarówno dla mnie, jak i mojej
rodziny, kiedy mieszkaliśmy tutaj w Norwegii. Chciałem, żeby coś po nas pozostało,
zwłaszcza po moim ojcu, w tym kościele. Coś, co mogłoby być symbolem samej Norwegii,
naszej ojczyzny, którą tak kochamy, zwłaszcza my, żyjący na obczyźnie. Ale że to będzie coś
tak poruszająco pięknego i wyszukanego, tak, nie waham się tego nazwać arcydziełem, o tym,
szczerze mówiąc, nigdy nie marzyłem. Wprawdzie słyszałem wiele o artystce Mali Stornes,
zanim zamówiłem tę pracę, ale...

Nerwowo pogładził ręką włosy i zwrócił się do Mali.
- Naprawdę nie wiem, co powiedzieć, nie przychodzi mi do głowy nic innego, tylko proste

dziękuję - rzekł cicho. Cały czas patrzył jej uparcie w oczy. - Najchętniej zabrałbym ten obraz
ze sobą do Ameryki, kiedy będę wyjeżdżał, ponieważ nigdy jeszcze nie widziałem czegoś
podobnego. Nikt nie widział czegoś podobnego - dodał. - Ale wolę raczej zamówić nowe
dzieło - mówił dalej, uśmiechnął się i wyciągnął przed siebie rękę. - Ten obraz pozostanie
własnością naszego kościoła, jako wspomnienie po moim ojcu.

Kiedy Mali przygotowywała się na przyjęcie Martina Bakkena, znowu przypomniała sobie

poruszenie, jakie zapanowało po odsłonięciu obrazu. Robiono zdjęcia do wielu gazet,
zewsząd padały jakieś pytania. Mali musiała ściskać mnóstwo rąk i dziękować za pochwały
oraz piękne słowa. Gdy w końcu mogła opuścić kościół pod ramię z Havardem, po raz ostatni
spojrzała na obraz. Poczuła niemal ból, że musi go tu zostawić. Jakby zostawiała jakąś
cząstkę własnej duszy.

Teraz usiadła przy komodzie i czesała swoje bujne włosy, potem zaplotła je w warkocz i

wysoko upięła. Niebieska sukienka, którą wybrała na ten dzień, była prosta. I Mali często ją
nosiła. Ale świadomie nie chciała się stroić. Martin Bakken przyjeżdża nie dlatego, że został
zaproszony do Stornes na jakieś przyjęcie. Jest zwyczajny wtorek, a on prosił, by mógł
obejrzeć jej prace oraz dwór. Nie robiła więc specjalnych przygotowań. Zresztą to by też
mogło dać gościowi błędny sygnał, pomyślała, przewiązując włosy nad czołem kolorową
krajką. Po doświadczeniach z Trondheim wiedziała, że nie trzeba wiele, by pojawiła się nowa
nadzieja. Przecież wtedy w hotelu nie zrobiła nic, żeby go ośmielić. Wprost przeciwnie,
opowiedziała mu, co ma dla niej w życiu znaczenie. I nie mówiła, że interesuje ją on lub jego
pieniądze. A mimo to musiał ją źle zrozumieć. Za nic nie chciała, żeby się to powtórzyło.

Taka opaska na głowie to zupełnie nowa moda. Niewiele kobiet jeszcze je nosi, ale Mali

od czasu do czasu lubiła ją założyć. Jej zdaniem wygląda to bardzo interesująco, poza tym
dobrze trzyma włosy na miejscu. Czepka używała teraz bardzo rzadko. I to na ogół przy
pracy, kiedy szykowała jedzenie lub zajmowała się obrządkiem, a także przy żniwach. Nie tak
jak w dawnych czasach. Wtedy mężatki nosiły czepki zarówno w dzień powszedni, jak i w
ś

więta. Mimo woli na myśl o tym zadrżała. Bo czepek przypominał jej Johana. I czas

spędzony z nim.

Mali bała się powiedzieć Havardowi o czekającej ich wizycie. Wiedziała, że mu się to nie

spodoba. Choć jednak za nic nie chciała sprawić mu przykrości, nawet jej przez myśl nie
przeszło, żeby wizytę odwołać. Tyle Havard będzie musiał ścierpieć. Nie chciała się
dostosowywać do jego kaprysów, nie chciała, żeby nią dyrygował. Ta wizyta ma związek z
jej pracą, nie może zrezygnować z tego, że Martin Bakken być może zamówi u niej kolejne
obrazy. Tak przynajmniej wywnioskowała z tego, co mówił w Trondheim, a to by znaczyło
nowe zadanie dla niej i nowe pieniądze.

- On ma przyjechać tutaj? - wykrzyknął Havard, patrząc na nią mrocznym wzrokiem,

kiedy mu w końcu powiedziała. - A ja myślałem, że widziałem po raz ostatni tego faceta,
kiedy byliśmy w Trondheim.

- No ale będzie inaczej - odparła Mali spokojnie i nadal zajmowała się swoją pracą. - On

po prostu chciał obejrzeć Stornes i moje tkaniny.

- Och, oczywiście! - prychnął Havard niczym wściekły byk. - Obejrzeć Stornes i twoje

tkaniny! A ja ci powiem, że jego interesuje tylko jedna jedyna rzecz! Ten drań chce popatrzeć
na ciebie i próbować cię uwieść!

- Nie zachowuj się jak smarkacz, Havardzie - powiedziała Mali, patrząc na niego z

wyrzutem.

- Chyba mam jeszcze coś do powiedzenia w tym dworze, ja także - odpowiedział ze

złością. - Nie chcę widzieć tutaj tego dziada, zapamiętaj to sobie!

- W takim razie będziesz musiał wyjechać - oznajmiła Mali krótko. - Ponieważ on

przyjedzie. To ma związek z moją pracą, Havardzie, z niczym innym. Zgodziłam się, żeby
przyjechał, i teraz nic już na to nie mogę poradzić. Tak po prostu jest. I naprawdę nie ma się
na co złościć - dodała. - Miałam nadzieję, że już wszystko zrozumiałeś. Że umówiliśmy się
ostatecznie co do tego, iż polegamy na sobie, ty i ja.

- Ale on na ciebie poluje - mruknął Havard niechętnie.
- Co nie oznacza, że tu się może wydarzyć coś złego, prawda? - spytała Mali. - I są też

kobiety, które chętnie zapolowałyby na ciebie - dodała, nie patrząc na męża.

Havard milczał, najwyraźniej uznał, że tak będzie lepiej, i ruszył ku drzwiom.
- Havardzie... - Mali wytarła ręce w fartuch i poszła za nim. - Ty...
Objęła go w pasie i przytuliła się do jego pleców.
- Rozumiem, że ci się to nie podoba, ale to dla mnie ważne. Mam nadzieję, że dostanę od

Bakkena nowe, duże zamówienia, a to oznacza wyzwanie dla mnie i więcej pieniędzy dla nas
obojga i dworu. W dzisiejszych czasach to jest ważniejsze niż kiedykolwiek. I pomyśl, że
moje prace mogą być znane również w Ameryce! Może i inni stamtąd przyślą mi
zamówienia. Jacyś bogaci ludzie - dodała.

Havard nie odpowiadał, ale też nie wyrywał się z jej objęć.
- A Bakken będzie po prostu tutaj jako klient - tłumaczyła dalej Mali. - Jeśli mi nie ufasz,

to zostań i sam zobacz, Havardzie.

Havard odwrócił się wolno i objął żonę.
- Pieniądze to nie wszystko - powiedział. - Poza tym to nie tobie nie ufam, lecz jemu.
- Ale to ja decyduję o tym, co się będzie działo - odparła Mali. - Mówiłam ci wielokrotnie,

ż

e wszystko, czego pragnę, to zachować ciebie i dzieci. Bogaty Amerykanin tego nie zmieni,

zapamiętaj to sobie. A pieniądze to rzeczywiście nie wszystko, zgadzam się z tobą. Tylko że
bardzo dobrze je mieć, Havardzie.

Havard stał przez chwilę. Nawijał na środkowy palec lok jej włosów przy policzku.
- On ci przecież wszystko może dać - powiedział cicho. - Ktoś taki bogaty jak on.
- Nie, on nie może mi nic dać - odparła Mali. - Być może mógłby mi zaproponować

pieniądze, to tak. Ale nie wszystko można za pieniądze kupić, Havardzie. Nikt nie wie tego
lepiej ode mnie, ja przecież kiedyś zostałam kupiona do tego dworu.

Z drżeniem wciągnęła głęboko powietrze.
- Miłości kupić się nie da - wyszeptała. - Szczęścia też nie. Nikt nie może żyć samymi

diamentami i pieniędzmi. Bo to by było bardzo ubogie życie, tak uważam.

Havard wciąż stał, jakby się zastanawiał, patrzył gdzieś w dal. W końcu pocałował ją w

czoło.

- Mali - wyszeptał. - Moja Mali.
Mali nie mówiła nic, po prostu stała przy nim.
- To w końcu zostaniesz w domu? - spytała po chwili.
- Zostanę w domu - odparł i wypuścił żonę z objęć. - Ja też się czasem potrafię zachować

jak ludzie. Ale robię to tylko ze względu na ciebie.

Mali nie powiedziała nic. Okręciła się na pięcie i wróciła do stołu. Mężczyźni, myślała z

mieszaniną irytacji i czułości. Oni nigdy nie dorastają. Nawet Havard.

Martin Bakken przyjechał do Stornes samochodem. Jego wizyta wywołała we dworze

wielkie poruszenie. Dzieci były podniecone faktem, że mogą zobaczyć „prawdziwego Ame-
rykanina", Ingeborg natomiast najbardziej ekscytował fakt, że gość jest tak
nieprawdopodobnie bogaty. Tylko Ane jak zwykle przyjmowała wszystko ze spokojem.
Dawniej też miewaliśmy gości we dworze, tak to skomentowała. Ten niczym się chyba nie
różni od zwyczajnych ludzi, Amerykanin czy nie - prychnęła, z czym Mali się zresztą
zgadzała. Mimo wszystko było mnóstwo oczekiwania i zabiegów. Przecież niecodziennie
Stornes odwiedzają tacy wykwintni goście.

Mali pokazała Bakkenowi dwór i okolice. Spoglądała na niego ukradkiem, kiedy

przechodzili ze spichlerza do pralni, z dużej izby do pracowni tkackiej. Musiała przyznać, że
to wspaniały mężczyzna. Mężczyzna, któremu nietrudno ulec, zwłaszcza jeśli na dodatek
obiecuje połowę Królestwa Niebieskiego i Bóg wie co jeszcze, myślała. Wciąż wyczuwała
jego bliskość, chociaż sama była spokojniejsza niż wtedy w Trondheim. Teraz bowiem
wiedziała, czego chce. Ten człowiek nie może jej zaproponować nic więcej, niż już posiada.

Najwyraźniej imponowało mu wszystko, dwór, a już najbardziej prace Mali. W jej

pracowni tkackiej spędził bardzo dużo czasu, zamówił cztery kilimy, które trzeba będzie mu
wysłać do Ameryki. Dwa z już gotowych kupił na miejscu. Mimo wszystko chciał mieć
jeszcze cztery. Mali była oszołomiona tymi zamówieniami, nie posiadała się z dumy, że tak
wysoko ceni jej sztukę.

- Wyglądasz na zaskoczoną - dziwił się Bakken ze śmiechem. - Nie zdajesz sobie sprawy

z tego, że jesteś niezwykle uzdolnioną artystką i wypracowałaś wyjątkowe formy wyrazu?

Mali zarumieniła się, spuściła wzrok i bawiła się kłębkiem wełny, który trzymała w

rękach.

- Ech, już i przedtem słyszałam pochwały - odparła niepewnie. - Ale że ty uznasz... moją

pracę... Że ty ocenisz to tak dobrze, chciałam powiedzieć... nie, sama nie wiem.

- Sprawiłaś wielką radość mnie i całej mojej rodzinie tworząc ten obraz, który teraz wisi w

kościele w Lademoen. Niczego bardziej godnego dla uczczenia pamięci ojca bym nie mógł
wymyślić. Dlatego chciałbym ci jeszcze raz osobiście podziękować - wsunął rękę do kieszeni
spodni i wyjął stamtąd małe czarne pudełeczko.

Mali odskoczyła. Patrzyła na pudełeczko i instynktownie wyczuwała, że musi ono zwierać

coś niezwykle kosztownego.

- Ja już otrzymałam zapłatę - wtrąciła pospiesznie. - Niczego więcej przyjąć nie mogę.
- Ale zrób mi przyjemność i weź to - powiedział z naciskiem.
Otworzył wieczko. Na błękitnym aksamicie leżało tam maleńkie serce na złotym

łańcuszku, wysadzane diamencikami, które mieniły się kaskadami światła w promieniach
popołudniowego słońca. Przez moment Mali stała bez ruchu i patrzyła. To najpiękniejsza

ozdoba, jaką kiedykolwiek widziała. Ile coś takiego może kosztować, nie byłaby w stanie
ocenić. Musi jednak być drogie. Strasznie drogie, tyle rozumiała. Nagle, bez uprzedzenia,
mężczyzna oplótł ją ramionami, przycisnął do siebie i przywarł wargami do jej ust.

- Jedź ze mną - wyszeptał gorączkowo. - Dam ci wszystko.
Mali wyrwała mu się i odskoczyła w tył tak gwałtownie, że z hukiem trafiła w ścianę.

Zabolały ją plecy.

- Te same słowa mówił diabeł do Chrystusa, kiedy go kusił - powiedziała. - Jakim ty jesteś

człowiekiem, że miałbyś odwagę zniszczyć życie całej rodziny?

- Ale ja ciebie pragnę - wyznał prawie niedosłyszalnie. - Nigdy niczego nie pragnąłem

bardziej niż ciebie. To ciebie kochałem przez całe życie, nie wiedząc, kim jesteś. Kiedy tylko
cię zobaczyłem, zrozumiałem od razu. To ty i ja jesteśmy sobie...

- Nie mów nic o kochaniu - ucięła Mali krótko. - Ty po prostu nie wiesz, co to słowo

znaczy. Wiesz tylko, co ci się podoba i co chciałbyś mieć. A ja wiem wszystko o tym, co się
dzieje, kiedy ktoś myśli, że może sobie kupić drugiego człowieka. Ten, kto uważa, że to jest
szczęście, pojęcia nie ma o ludzkim życiu. Bo ludzkiego życia kupić się nie da. Sam kupujący
skazuje się na w najczarniejsze piekło już na tej ziemi - dodała ochrypłym głosem.

Pochyliła się i podniosła szkatułkę oraz mieniące się malutkie serduszko, które upadło na

podłogę. Podała mu to lekko drżącą dłonią.

- Zobaczyłeś już wszystko, co chciałeś zobaczyć, i powiedziałeś wszystko, co ci leżało na

sercu - oznajmiła cicho. - Teraz powinieneś wyjechać.

- Mali, ja...
- Powinieneś wyjechać - powtórzyła, przygładzając sobie włosy. - Nie chcę cię widzieć

pod moim dachem ani chwili dłużej.

Przez moment Bakken stał w milczeniu i patrzył na nią. Oczy mu płonęły.
- Rozumiem - wykrztusił w końcu. - Ale prace... Wskazał ręką na obrazy, które wybrał.
- Jeśli nadal chcesz je kupić, to za nie zapłać - odparła Mali.
Bakken wyjął gruby portfel z brązowej skóry i podał jej kilka dużych banknotów. To

banknoty tysiąckoronowe, stwierdziła Mali.

- Możesz położyć je na krosnach - poleciła, nie mając zamiaru liczyć, ile dostała. Widziała

tylko, że pieniędzy jest o wiele więcej, niż sama mogłaby zażądać, ale nic na ten temat nie
powiedziała.

- No a zamówienia, które...
- O tym zapomnijmy - ucięła i otworzyła drzwi. - Nie chcę z tobą żadnych więcej

kontaktów. Nigdy - dodała, patrząc w jego rozpłomienione oczy. - Nigdy!

- Czy Amerykanin nie miał z nami zjeść podwieczorku? - zapytał Havard, kiedy siadali do

wspaniale zastawionego stołu. - Myślałem, że będzie u nas nocował?

- Nie, zapomniał, że ma umówione jeszcze jakieś spotkanie - wyjaśniła Mali krótko. - No i

musiał jechać.

Na moment napotkała spojrzenie Havarda. Nie cofnęła wzroku. On wolno wyciągnął rękę i

położył na jej dłoni. Ścisnął ją mocno. W jego oczach pojawił się blask, ale nic więcej nie
powiedział.

ROZDZIAŁ 7.

Jesień nadchodziła z gór, od szczytów, pokrywała hale krwiście czerwonymi i złocistymi

barwami, codziennie trochę niżej i codziennie bardziej kolorowo. Podczas kilku krótkich,
pogodnych tygodni przyroda była tak porażająco piękna, że Mali wciąż przystawała na
dziedzińcu, żeby popatrzeć dookoła.

Jesień to pora roku, którą lubiła najbardziej. Kiedy była młoda, kochała lato, długie, jasne,

ciepłe wieczory, wszelkie zapachy i noce liliowego koloru, wypełnione jakimś podnieceniem
i wyczekiwaniem na to, co może przyjść. Młodzieńcze lata takie są, przesycone ciepłem,
oczekiwaniem i napięciem.

Z czasem jednak to jesień polubiła najbardziej. Ta pora roku wywoływała w jej duszy jakiś

oddźwięk, czuła się bliżej natury, która nigdy nie jest piękniejsza niż przed samą zimą, która
nadejdzie i ją uśmierci. Zrobi się ciemno, cicho, wszystko będzie martwe. Tak jakby przyroda
nie chciała się poddać, zanim nie zostawi w ludzkich sercach trochę nadziei, myślała Mali,
wchłaniając chłodne powietrze. Jakby chciała nam powiedzieć, że śmierć, na której spotkanie
zmierzamy, nie jest ostatecznym końcem niczego, dlatego należy cieszyć się tą niemal
nienaturalną urodą krótkiego pożegnania.

Bo nadejdzie przecież dalszy ciąg. Mali niemal słyszała, że tej jesieni wiatr szepcze jej

takie słowa codziennie. Następnej wiosny natura znowu podniesie się z letargu, zielona, bujna
i kwitnąca.

Może życie też jest takie, zastanawiała się Mali, stojąc w drzwiach spichlerza i patrząc na

ciemną wodę fiordu. Może śmierć nie jest mimo wszystko ostatnim aktem. Po wizycie
Brattvaga dużo o tym myślała. On się jej nie bał. Zresztą i Mali zbyt wiele uwagi jej nie
poświęcała, przynajmniej w odniesieniu do siebie samej, choć przecież wielokrotnie miała z
nią do czynienia. Zbyt często, pomyślała i otuliła się szczelniej szalem, jakby marzła. W
miarę upływu lat czuła też, że posiada coś z upartej woli jesieni, by pokazywać zarówno
piękno, jak i siłę, kiedy wokół szaleją sztormy. W chwilach, kiedy zdawało się, że wszystko
idzie na dno, pojawiała się w niej ta jakaś pierwotna wola, by się nie poddawać. Nigdy się nie
poddać!

Przeżywała takie dni i całe tygodnie, kiedy najchętniej włożyłaby na siebie włosiennicę,

posypała głowę popiołem i skoczyła do fiordu. Ale nie robiła tego, po jakimś czasie podnosiła
się z przygnębienia, stroiła w ostre barwy i stawała na lodowatym wietrze, czekając, aż on ją
unicestwi. Nic takiego się jednak nie działo. Przynajmniej jeszcze nie, pomyślała. I nagle
poczuła, że rozrasta się w niej cudowny spokój, jakby czyjaś ciepła dłoń głaskała ją czule po
plecach. Śmierć nie jest końcem.

„Z prochu powstałeś, w proch się obrócisz..." - tak to musi być.

Zwieziono zboże pod dach. Jęczmień wyglądał dobrze, ale owies, który skosili we

wrześniu, był bardziej zielony niż zwykle i ociekał wodą po deszczowym końcu lata. Havard
oczekiwał chyba czegoś innego, pomyślała Mali, widząc go w stodole, jak stoi i patrzy na
zielony owies z głęboką bruzdą na czole. Trzeba będzie się przygotować na to, że w tym roku
wieczorna kasza nie będzie taka smaczna jak zawsze, pomyślała Mali z westchnieniem.
Chociaż czarna kasza nigdy nie jest smaczna, żeby nie wiem co. Mali zawsze takie jedzenie
rosło w ustach, było jak guma, chociaż łyżkę z kaszą zanurzała w kwaśnym mleku, zanim
podniosła ją do ust. Tylko że kwaśne mleko bywało niewiele lepsze niż ta kasza. Bo w tym
roku to nie jest prawdziwe, gęste kwaśne mleko, ale chudsze, takie, które nazywają
„zbierane", to znaczy, że zbiera się z niego śmietanę. Zdaniem Mali nadaje się ono bardziej na
picie dla cieląt. No ale jest to jakieś jedzenie, a w tych czasach człowiek powinien się cieszyć,
jeśli codziennie ma jedzenie na stole. Nie wszystkim jest to dane.

Czytali w gazetach o tym, że w różnych okolicach ludzie mrą z głodu i zimna, że w

sklepach nie ma już towarów, bo wielu nie ma pracy ani dochodów. Banki pobankrutowały,
ludzie potracili swoje oszczędności. Ci, którzy jakieś mieli. Wymiana i handel bardzo
podupadły. W najbliższej okolicy też było wiele nędzy. Mali widywała ją w wychudłych
twarzach, w których nie było już nadziei, w ciemnych, głęboko zapadniętych oczach.

Innym tematem, który mężczyźni nieustannie roztrząsali, kiedy po kolacji siadali do gazet,

było wielkie zwycięstwo nazistów. Rezultaty wyborów w Niemczech, które odbyły się we

wrześniu, budziły grozę. Narodowi socjaliści zwiększyli liczbę reprezentantów w parlamencie
z dwunastu do stu siedmiu. Mali pojmowała, że to sensacyjne zwycięstwo.

- Co to właściwie znaczy? - spytała pewnego wieczoru, pochylając się nad Havardem,

który siedział z nosem w gazecie. - To z tymi nacjonalistami?

- To znaczy, że groźne siły są na najlepszej drodze do przejęcia wielkiej władzy w

Niemczech - odparł Havard i odgarnął z czoła grzywkę.

- A ja myślałam, że to dobrze, kiedy zwyciężają socjaliści - mruknęła Ingeborg znad

miednicy do zmywania. - Bo oni chcą, żeby ludzie byli równi. A przecież to niedobrze, kiedy
wszystkim rządzą pieniądze.

- Nie, to nie tak - wyjaśniał Havard. - To nie o tym socjalizmie jest teraz mowa w

Niemczech. Oni są groźnymi nacjonalistami. Zobaczymy, jak to pójdzie, ale ja myślę, że jest
się czym niepokoić.

- Z nami jednak to chyba nie ma nic wspólnego - zastanawiała się Mali.
- Nie, jeszcze nie - powiedział Havard. - Ale jeśli szaleńcy zdobędą wielką władzę, to

skutki może odczuwać cały świat. My także. Miejmy tylko nadzieję, że ktoś w końcu pójdzie
po rozum do głowy - dodał.

Mali wróciła do stołu i jedzenia, które trzeba było wynieść do piwnicy. Niemcy znajdują

się daleko stąd. Co mogą obchodzić ludzi w takiej małej dolinie jak Inndalen? A cały ten
narodowy socjalizm, co to właściwie jest?

Peder i Terje wciąż mieszkali w Stornes, podobnie jak Hilda i jej córka. Dorbet prawie nie

dostrzegała Terjego po odprawie, jaką od niego dostała, co Mali bardzo cieszyło. Jedno
zmartwienie mniej.

Była natomiast raczej pewna, że Oja i Mari nadal spędzają razem chwile pełne uniesień.

Nigdy wprawdzie nie przyłapała ich na gorącym uczynku po tamtej sprawie w pralni, ale
czuła, że tak właśnie jest. Widziała to po spojrzeniu swojego syna, którym ogarniał ponętną
sylwetkę Mari, kiedy dziewczyna pochylała się nad stołem, podając jedzenie. Poznawała to
też po jego męskiej postawie, jaką ostatnio przybierał, widziała, jak staje na szeroko
rozstawionych nogach, ale niech tak będzie, machała ręką. Oja nie jest pierwszym, którego ta
dziewczyna zwabiła na siano, o tym Mali była przekonana. Więc albo coś jest z nią nie w
porządku, skoro dotychczas nie zaszła w ciążę, albo też ma więcej szczęścia niż rozumu.
Może zresztą zna jakieś sztuczki ta przedwcześnie dojrzała, chętna panna, i daje sobie jakoś
radę. To by zresztą Mali wcale nie zdziwiło.

Teraz jednak historia tych dwojga dobiega końca. Havard powiedział, że kiedy zboże

zostanie zwiezione i wymłócone, nie będą już potrzebować w Stornes dodatkowych
pracowników. Będzie oczywiście mnóstwo roboty z ubojem, laniem świec, gręplowaniem
wełny i świątecznymi wypiekami, ale Mali zapewniła go, że poradzą sobie sami. Ona zresztą
miała teraz dużo mniej pracy przy krosnach, to sama się wieloma sprawami zajmie, a do
krosien może siadać w wolnych chwilach.

- Być może w zimie poproszę cię o pomoc przy pracy w lesie - powiedział Havard do

Pedera któregoś popołudnia. - Jeślibyś chciał trochę się tym zająć.

- Dobrze wiesz, że bym chciał - odparł Peder pospiesznie i spojrzał na gospodarza z

nadzieją. - Pytanie tylko, czy będziesz potrzebował dodatkowej pomocy. Skoro tak trudno
teraz sprzedać drewno, to może lepiej niech drzewa zostaną tam, gdzie są, i poczekają na
lepsze czasy.

- Tak, ja też o tym myślałem - odparł Havard. - Rzeczywiście w tej chwili wygląda na to,

ż

e niewiele drewna da się sprzedać. Ale to się przecież kiedyś musi zmienić i wtedy...

Peder tylko skinął głową. Pochylił nad jedzeniem głowę z żałośnie potarganymi włosami.

Chyba zaproponuję mu, że ostrzygę i jego, i Terjego, zanim wrócą do domu, pomyślała Mali.
Jeśli się nie obrazi. Trzeba najpierw spytać Havarda.

Tej jesieni Oja zaczął chodzić do szkoły średniej w Kvannes. Podobnie jak Sivert nie

chciał wyjeżdżać do szkoły w Todalen.

- Mam przecież rower - tłumaczył. - Mogę jeździć tam i z powrotem do pierwszych

ś

niegów. A potem będę chodził na nartach.

- To bardzo daleko - zaprotestowała Mali. - Będziesz wychodził z domu po ciemku i po

ciemku wracał.

- Ale ja nie jestem żadnym słabeuszem - odparł Oja. Przesunął wzrokiem po Mari, która

posłała mu pośpieszny, nieśmiały uśmiech.

- A to prawda - potwierdził Havard i poklepał go po ramieniu. - Nie jesteś żadnym

słabeuszem, chłopcze. Nigdy nie byłeś.

Oja wyprostował plecy i dumnie uniósł głowę.
Havard popatrzył na Mali.
- A kiedy pogoda będzie rzeczywiście okropna, to przecież Oja może mieszkać u mojej

ciotki - powiedział Havard. - Wszystko się ułoży. Moim zdaniem to dobrze, że chłopiec chce
chodzić do Kvannes.

- To jasne, że chcę - zapewnił Oja. - Gdybym poszedł do Todalen, to musiałbym większą

część roku spędzić poza domem. A ja wolę być tutaj i pracować we dworze! Przecież mam
być gospodarzem. Dużym gospodarzem - dodał i znowu poszukał wzroku Mari.

Tak, Oja nigdy nie ukrywał, że kierowanie gospodarstwem w Stornes i rozwój dworu to

główny cel jego życia. Mali zawsze miała nadzieję i wierzyła, że tak będzie z Sivertem, ale
jakoś się pomyliła. Nic nie ułożyło się tak, jak planowała, ani z Sivertem, ani nic innego,
westchnęła ciężko, ale bezgłośnie.

Za każdym razem, kiedy jej myśli kierowały się ku Sivertowi, a było tak często, chociaż

starała się nie dopuszczać do siebie wspomnień o synu, jej żołądek zmieniał się w twardą,
bolesną kulę, a serce biło ciężko, jakby nosiła w nim ołów. Często po nocach leżała, nie śpiąc,
i zastanawiała się, jak też się powodzi jej najstarszemu synowi. Czy nadal nienawidzi jej tak
samo gwałtownie? Myśl o tym, że Sivert mógłby ją nienawidzić, była wprost nie do
zniesienia. Wszystko poszło nie tak, ale nikt nie mógł jej zarzucić, że w miłości grała
nieczysto. Chociaż... w niektóre noce musiała przyznać, że również nią powodowały pewne
ukryte intencje. Cel, który chciała osiągnąć w jego imieniu. I dopiero on to przerwał.

Poza tym cała ta sprawa z Tordhild i dzieckiem. W takie noce Mali leżała skulona na

samym brzeżku łóżka i przyciskała mocno poduszkę do żołądka, żeby stłumić ból. Z jej oczu
płynęły łzy, spokojnie i bezgłośnie. Od czasu do czasu wstrząsał nią bolesny szloch, który
pośpiesznie tłumiła, wpychając dłoń do ust tak, żeby Havard się nie obudził i nie zapytał, o co
chodzi. Bo nie mogła o tym rozmawiać, nawet z Havardem. Żal i ból z powodu Siverta
znosiła w milczeniu. I żal, i ból były zbyt wielkie, by o nich rozmawiać. Jeśli cierpienie jest
takie duże, to się milczy. Kiedy była młodą dziewczyną, jej matka mówiła tak wielokrotnie,
ale wtedy Mali nie rozumiała, o co chodzi. Teraz pojęła...

Gręplowanie wełny zorganizowano w Innstad pewnego rozświetlonego i mroźnego dnia

pod koniec listopada.

Ludzie, tupiąc, strząsali z butów śnieg, zanim weszli do środka, wnosząc wielkie worki

pełne wełny. Bardzo szybko duża i przytulna izba w Innstad wypełniła się rozmowami i
ś

miechami.

Dla Mali powrót do Innstad zawsze był czymś wyjątkowym. Chociaż tak wiele przecież

się zmieniło, to wciąż w tych ścianach było tyle z Margrethe. A przede wszystkim dzieci
przypominały Mali siostrę, która spędziła tutaj wiele szczęśliwych lat z Bengtem. Dzieci były
już duże. Olaus skończył siedemnaście lat i za rok miał pójść do szkoły rolniczej. Wyrósł na
pięknego młodzieńca, ale nawet w połowie nie był tak lekkomyślny jak jego ojciec w tym

samym wieku. Wiele odziedziczył po dziadku ze strony ojca, pomyślała Mali, spoglądając na
starego gospodarza. Rodzice Bengta bardzo się posunęli w latach, ale oboje cieszyli się
dobrym zdrowiem, tylko Halldis cierpiała z powodu reumatyzmu. Ruchy miała sztywne i
pociągała jedną nogą, choć nadal śmiech miała na zawołanie. Zresztą nie ma też powodów do
narzekania, pomyślała Mali. Bengt i Sigrid stworzyli dobry i solidny dom dla wszystkich.
Dwór był zasobny i znakomicie prowadzony. I nietrudno było dostrzec, że tym dwojgu,
którzy odnaleźli się w żałobie po śmierci Margrethe, jest razem dobrze. Mali to jednak nie
dręczyło, wprost przeciwnie. Zawsze bardzo ceniła Sigrid i dobrze wiedziała, że gdyby nie
ona, to trudno powiedzieć, co by się stało w Innstad wtedy, dziewięć lat temu, kiedy
Margrethe umarła. Dzięki niej wszystko ułożyło się jak najlepiej. Sigrid kierowała domem i
wszystkimi dziećmi pewną, ale życzliwą ręką. A dla Bengta była niezastąpiona. Mali i Sigrid
zawsze miały o czym porozmawiać, kiedy się spotkały. Niestety zdarza się to zbyt rzadko,
pomyślała Mali, obejmując Sigrid.

- Jak dobrze widzieć was wszystkich - powiedziała z uśmiechem. - I jak te dzieciaki

porosły. Mam nadzieję, że u was wszystko dobrze?

- Tak, nie mogę narzekać - uśmiechnęła się Sigrid, ogarniając wzrokiem gromadkę dzieci.

- Mieliśmy szczęście, Bengt i ja.

- A ty jesteś taka utalentowana pod każdym względem - dodała Mali. - Każdy to widzi,

Sigrid.

Sigrid zarumieniła się pod wpływem pochwały, Mali jednak widziała, że jest jej

przyjemnie.

- Czy ty widzisz, do kogo Brit Mali jest podobna? - spytała Sigrid i Mali spojrzała na

bliźniaczki Margrethe. To ona sama pomogła im podczas długiej, ciemnej zimowej nocy
piętnaście lat temu przyjść na świat, tej nocy, kiedy bała się, że i siostra, i obie maleńkie
dziewczynki umrą.

Bliźniaczki różniły się między sobą. Halldis odziedziczyła karnację i rysy po rodzinie ojca,

natomiast Brit Mali wzięła więcej z matki.

- Ona jest taka sama jak ty, ta dziewczyna - powiedziała Sigrid z uśmiechem.
- Chyba bardziej przypomina swoją matkę - powątpiewała Mali.
- Ale i tak jest do ciebie bardzo podobna - upierała się Sigrid. - Ta dziewczyna nie da

sobie napluć w kaszę!

Mali zarumieniła się i roześmiała nieco skrępowana.
- To ty tak mnie widzisz? - spytała.
- Ja chciałam ci powiedzieć komplement - odparła Sigrid spokojnie. - Wiem, że nie ma

drugiej takiej silnej jak ty, Mali. Zawsze podziwiałam twoją siłę.

Mali nie odpowiedziała. Stała jeszcze chwilę z Sigrid, nic nie mówiąc. Potem do izby

wszedł Havard i przyniósł worki z wełną ze Stornes, poszła więc, żeby mu pomóc. I nagle
ogarnęła ją fala wspomnień, i dobrych, i złych. Pośpiesznie przetarła dłonią oczy i unikała
spojrzenia Havarda.

Tak, jestem silna, myślała. Ale to cnota z konieczności, bo gdyby nie ona, to Stornes i cały

ród uległby katastrofie, ze wszystkim, co Mali ma na sumieniu. A i tak nie zdołała
powstrzymać prawdy o pochodzeniu Siverta, chociaż nie tak wielu ją poznało. I nadal muszę
być silna, myślała Mali, unosząc worek z wełną i ciągnąc go do ławy. Muszę odgrywać swoją
rolę. Czuła jednak, że z każdym rokiem coraz więcej ją to kosztuje. Była zmęczona. Smutna,
przestraszona i zmęczona...

Mali stała przy oknie w swojej sypialni na strychu i wpatrywała się w rozświetloną

blaskiem księżyca noc noworoczną. Niebo aż ociekało od migotliwych gwiazd. Mali
spoglądała w górę i płacz dławił ją w gardle. To o tamtej gwieździe opowiedziała kiedyś
Sivertowi... Opowiedziała mu tę historię, kiedy umarł Stary Sivert. Mówiła, że dziadek siedzi

tam wysoko i obserwuje chłopca ze swojej gwiazdy. Wtedy to była dla Siverta pociecha. Był
jeszcze bardzo mały i bezgranicznie jej wierzył.

A ta mniejsza gwiazda tuż obok to gwiazda jego ojca. Też mu to powiedziała. Teraz

patrzyła tam pełnymi łez oczyma i czuła, że gwiazda jest zimna.

- Czemu się tak przyglądasz? - spytał Havard, podszedł do niej i przytulił ją do swojego

ciepłego ciała.

- Gwiazdom - odparła Mali, opierając głowę o jego pierś. - Jaką piękną mamy noc. Stoję

tu i zastanawiam się, co też nam los przyniesie.

A przede wszystkim rozmyślam o tym, co dał nam rok, który się właśnie kończy,

pomyślała. Nigdy nie przypuszczała, że to tak się potoczy.

- Jest chyba jakiś sens w tym, że nie wiemy, co nas spotka - powiedział Havard cicho. -

Gdybyśmy zawczasu wiedzieli, że przytrafi się nieszczęście, machnęlibyśmy po prostu ręką
na wszelkie starania.

Skrzyżował ręce na jej piersi i delikatnie szczypał wargami jej ucho.
- Nawet ty nie chciałabyś walczyć - powiedział wolno. - A tak to stawiasz opór, nawet

kiedy gwałtowne wichry wieją ci w oczy, Mali, wichry, które mogą złamać zwykłego
człowieka. Ale ciebie nie. Kiedy tylko wróci trochę słonecznego światła i ciepła, ty odżywasz
niczym krzew wikliny. U ciebie to nawet przemarznięta, naga gałąź potrafi zakwitnąć.

Mali nie odpowiadała. Stała tylko i wpatrywała się w księżyc, który srebrzył blaskiem

ciemny fiord. Spoglądała na niebieskobiałe, ośnieżone góry, które w blasku księżyca mieniły
się i migotały. Wszystko było takie piękne, zarazem jednak pozbawione życia i nieskończenie
zimne. Tak ona się czuła przez całą tamtą jesień, kiedy Sivert opuścił dom, że pada na nią
tylko blask księżyca, który nie daje ani życia, ani ciepła.

- Chodź, zmarzłaś tak, że się trzęsiesz - powiedział Havard i pociągnął ją w stronę łóżka. -

Mam pomysł na zakończenie starego roku.

Mali leżała z głową na jego ramieniu, ale kiedy próbował wsunąć jej rękę pod koszulę,

powstrzymała go.

- A czy nie mogłabym po prostu tak sobie poleżeć? - wyszeptała. - Tak bliziutko ciebie,

ż

ebym mogła czuć twoją bliskość i ciepło.

- A czy to ma dla ciebie jakieś znaczenie? - spytał Havard wolno.
- O Havardzie, Havardzie - mruknęła Mali, zarzucając mu ręce na szyję. - Czy ty jeszcze

nie wiesz, że moje życie bez ciebie nic by nie było warte?

- Bałem się, czy po tym, co się stało w ostatnim roku, nie zmieniłaś poglądu - wyznał

cicho.

Mali potrząsnęła głową i splotła ramiona na jego szyi.
- Muszę cię trzymać bardzo mocno - powiedziała szeptem.
- W takim razie trzymajmy się mocno nawzajem, ty i ja, moja kochana Mali - roześmiał

się Havard i pogłaskał ją po włosach. - Bo ty jesteś dla mnie niczym podpora, której
powinienem się trzymać. Bez ciebie...

I tak leżeli, przytuleni do siebie, nie mówiąc już nic więcej. Na moment przed zaśnięciem

Mali nagle zdała sobie sprawę z tego, co się dzieje, kiedy dwa drzewa rosną tak blisko siebie i
wspierają się nawzajem, a potem jedno pada.

To drugie również się przewraca.

ROZDZIAŁ 8.

Kiedy mieszkańcy Stornes obudzili się w dzień świętego Jana w roku 1935, piękne słońce

oświetlało góry i fiord. Tak zresztą było od wielu dni. Panowała wprost niewiarygodnie
piękna pogoda i jak przy tym było ciepło! Można by nawet sądzić, że nastał już najgorętszy

tydzień lata, choć przecież na to jest jeszcze za wcześnie. Pogoda jednak była taka niezwykła,
ż

e kiedy ludzie się spotykali, to rozmawiali przede wszystkim o niej.

Już od wczesnego ranka rozgrzane powietrze migotało nad fiordem niczym muślinowa

jasnozielona firanka. Nikt nie zmarznie na cyplu Stornes podczas świętojańskich obchodów,
pomyślała Mali, kiedy rano rozsunęła firanki. I bardzo dobrze, bo zaprosili rodzinę z Gjelstad,
ż

eby razem z nimi świętować dzisiejszą uroczystość. Nieczęsto mieszkańcy Stornes widywali

się z Helgą i Kristenem. Z latami ich wzajemne stosunki nie ulegały poprawie. Dzisiejszego
wieczoru jednak mieli świętować ukończenie przez Oję szkoły rolniczej, a ponieważ Mali i
Havard przyjęli zaproszenie, kiedy w Gjelstad świętowano ukończenie szkoły przez Oddleiva,
to Kristen i Helga nie mogli przecież odmówić teraz przyjazdu do Stornes, myślała Mali z
pogardliwym uśmiechem. Bo tamci z pewnością wcale nie mieli ochoty spędzać tutaj
wieczoru. W każdym razie Helga. Między nią a Mali na zawsze pozostało, niczym ściana z
lodu, wspomnienie żałosnego końca starego gospodarza z Gjelstad, który utopii się w
gnojówce, chociaż nigdy żadna z nich nie wspomniała o tym ani słowem. Nigdy. Obie
wiedziały, że najlepiej nie odświeżać takich wspomnień. W tej sytuacji Helga też musiała
skończyć ze swoimi aluzjami co do pochodzenia Siverta. Nieszczęście, do którego doszło w
Gjelstad, Mali wykorzystywała jako narzędzie nacisku, by zmusić Helgę do milczenia. Od
czasu, kiedy stary Gjelstad wpadł głową w krowie odchody, Mali zyskała przewagę nad
szwagierką i nie zamierzała z tej przewagi rezygnować.

Mali przypuszczała, że dziś przyjadą tylko Helga i Kristen z Ruth Liną. Oddleiv znalazł

sobie dziewczynę w pewnym dworze w Rinndalen i z pewnością spędzi święto właśnie u niej.
Z tego, co Mali wiedziała, sprawa z tą dziewczyną była poważna, wkrótce więc pewnie w
Gjelstad urządzą wesele swojemu dziedzicowi.

Hakon, który skończył już dwadzieścia dwa lata, był w Oslo na studiach. W okresie po

ś

mierci matki stał się milczącym, przez wszystkich pomijanym dzieckiem. Jego sytuacja nie

uległa poprawie, kiedy do dworu sprowadziła się Helga i zaczęła regularnie prześladować obu
chłopców. Po interwencji Mali jednak chłopiec pokazał, co potrafi, miał i zdolności, i silną
wolę. Skończył szkołę podstawową, potem średnią i zdał maturę. Uczył się tak dobrze, że
mógł wystartować na studia medyczne w Oslo.

Mali z całego serca życzyła powodzenia temu chłopcu, ale nie obyło się bez walki. Helga

gwałtownie zaprotestowała przeciwko jego studiom, uważała, że to czysta strata pieniędzy.
Podkreślała, że chłopak potrzebny jest we dworze. Toż to niesłychane wynajmować
parobków, kiedy jest syn, który mógłby pracować gratis, posyłanie go na studia było jej
zdaniem zwyczajną głupotą. Wtedy jednak postawił się Kristen. A nie robił tego często.

Najstarszy brat Havarda postarzał się zbyt wcześnie. Zresztą grzechem byłoby mówić, że

jest szczęśliwy. Sprawiał wrażenie zamkniętego, cały wydawał się jakiś poszarzały. On też
nie otrzymał tego, o czym marzył, kiedy brał sobie za żonę piękną Helgę, pomyślała Mali.
Marzenia szybko się rozwiały, a teraz minęło już chyba bardzo wiele czasu, odkąd Kristen
Gjelstad marzył po raz ostatni. Miał dość zmagań z pozbawionym miłości dniem codziennym
i zwyczajną, ciężką harówką.

Ale kiedy chodziło o coś naprawdę ważnego, wciąż potrafił się postawić i to tak, że Helga

milkła. Poparł więc plany studiów najmłodszego syna i otworzył portfel. Młody Hakon będzie
pewnie bardzo dobrym doktorem - pomyślała Mali z uśmiechem. Sam poznał tyle ciemnych
stron życia, że potrafi zrozumieć innych cierpiących. Poza tym bardzo dobrze, że
wyprowadził się z Gjelstad. Nigdy w tym domu nie był szczęśliwy.

Mali nalała wody do umywalki i zmyła z siebie nocny pot. Chociaż było tak ciepło, pod

wpływem chłodnej myjki jej ciało pokryło się gęsią skórą. Spojrzała pospiesznie na Havarda,
który nadal leżał w łóżku. Spał, podłożywszy jedną rękę pod głowę.

Skończył czterdzieści cztery lata. Czasami wyglądał znacznie młodziej. Tak było w

dniach, kiedy dopisywał mu humor i nie prześladowały ponure myśli. Wtedy po prostu
przypominał Mali czasy, kiedy dopiero co wprowadził się do Stornes. Pamiętała ten radosny,
chłopięcy uśmiech, mieniące się niebieskie oczy i jasną grzywę, która wciąż opadała mu na
czoło. Pamiętała jego gorące wargi i dobre dłonie, które jeszcze i teraz potrafiły wywołać w
niej jęk rozkoszy.

Bywały jednak dni, kiedy robił wrażenie starszego. Wokół oczu i warg pojawiały się

zmarszczki, widać było siwe włosy na jego skroniach. Mali przeniknął ciepły dreszcz, kiedy
przyglądała się mężowi. Kocha tego człowieka ponad wszystko. I co dziwne, w miarę upływu
lat oboje stawali się sobie bardziej bliscy. Mali nie potrafiła sobie wyobrazić życia bez
Havarda, tak samo jak wiedziała, że on też nie potrafiłby żyć bez niej. Lęk, że ta druga osoba
mogłaby odejść albo wybrać sobie kogoś innego, już ich nie dręczył. Wytworzyło się między
nimi głębokie poczucie więzi i miłości. Nic nie jest w stanie tego zniszczyć, myślała Mali.
Poczuła znowu znajomy skurcz żołądka. Gdyby tak Havard wiedział o wszystkim...

Jeszcze raz zerknęła na męża. Żadna miłość na świecie nie jest tak wielka, by mogła znieść

to, co Mali nadal ukrywa przed nim... i przed wszystkimi. Pośpiesznie przetarła myjką twarz.
Havard wiedział o Jo i Sivercie, pojęcia jednak nie miał o Torgrimie ani o ziołowych
wywarach, które piła. O tych wywarach, które doprowadziły do śmierci Małego Havarda. O
tym nigdy mu nie powiedziała. Teraz to już dawne dzieje, ale dla takiego grzechu nie ma
wybaczenia ani na ziemi, ani w niebie, myślała. Wciąż żyła w kłamstwie, tak jak to było od
początku, od pierwszej chwili, gdy zamieszkała w Stornes. Nadal musiała uważać na własne
słowa i patrzeć, gdzie stawia stopę. Bo nadal są ludzie, którzy chętnie by ją zmiażdżyli, wie o
tym dobrze.

Bywały chwile, kiedy czuła, że nie jest już w stanie tego wszystkiego dźwigać. Chwile,

kiedy ona i Havard byli sobie tak bliscy, że wydawało jej się czymś strasznym, iż nie jest tą,
za którą on ją uważa. Że ukrywa przed nim takie poważne sprawy. Wiele razy mało
brakowało, a byłaby wyznała mu swoje grzechy, zawsze jednak udawało jej się zamilknąć.
Musi to brzemię dźwigać sama. To cena, którą muszę płacić za możliwość życia z
człowiekiem, którego kocham ponad wszystko, myślała Mali. Bo nie wierzyła, że zostałby z
nią, gdyby któregoś dnia poznał prawdę.

Starała się robić wszystko, by jego dni były takie jasne i dobre, jak to tylko możliwe, jakby

w nagrodę za grzechy, które przed nim ukrywała. Mimo wszystko gdzieś w głębi duszy wciąż
trwało w niej przekonanie, że nie zasługuje na Havarda. Było to takie bolesne i przerażające,
ż

e czuła, jak ją wyniszcza.

Bardzo długo się bała, że Havard ją porzuci, że wybierze Laurę, Storhaug i synka, którego

tamta mu urodziła. Teraz już o tym nie myślała. Laura jednak nie zamierzała poddać się bez
walki. Mali przypomniała to sobie któregoś popołudnia, jakieś trzy lata temu, kiedy Havard
wrócił do domu z Kvannes. Natychmiast zauważyła, że coś się stało.

Opowiedział jej o tym, kiedy już się położyli. Otóż w Kvannes spotkał Laurę, a ona po

prostu poprosiła go, by porzucił Mali, a wybrał ją i synka.

- Powiedziałem jej, że o niczym takim nie może być mowy - zapewnił Havard cicho,

mocno obejmując Mali. - Mówiłem, że powinna o tym zapomnieć raz na zawsze. Że nigdy
więcej nie będziemy o tym rozmawiać.

- A czy miała ze sobą synka? - spytała Mali wolno.
Przez chwilę Havard leżał w milczeniu. Nieobecnym wzrokiem wpatrywał się w sufit.
- Miała - wyszeptał w końcu.
- Jaki to piękny chłopczyk - powiedziała Mali. - Widziałam go jakiś czas temu. To musi

być dla ciebie trudne, Havardzie.

- No cóż, łatwo jest odmówić Laurze - powiedział. - Przecież wiesz, że nigdy jej nie

kochałem. Ale chłopiec...

Głos Havarda stał się dziwnie piskliwy, on sam znowu długo leżał bez słowa.
- To było... to było bardzo trudne wyprzeć się tego chłopca - wykrztusił w końcu.
Mali leżała bez ruchu z głową na jego ramieniu. Czuła, że Havard płacze bezgłośnie.
- Jeśli tak to odczuwasz, Havardzie, to ja nie miałabym nic przeciwko temu, żebyś

nawiązał bliższy kontakt z synem - powiedziała po chwili. - Nie obchodzi mnie, co powiedzą
ludzie, gdy się o tym dowiedzą. Znosiłam wiele w ciągu ostatnich lat. Wiesz o tym.
Zniosłabym i to, że rozniesie się po okolicy, iż ty jesteś... jesteś ojcem tego dziecka. Havard
przyciągnął ją do siebie i mocno trzymał.

- Jesteś dla mnie za dobra, Mali - rzekł ochrypłym głosem. - Ale to, co proponujesz, nie

jest dobrym rozwiązaniem. To by ściągnęło nieszczęście na nas wszystkich. Ja nie chcę
odejść od ciebie i związać się z Laurą, powiedziałem jej to, powiedziałem, żeby mnie więcej
nie nagabywała. I mogę zrezygnować z... ze wszystkiego. Nawet z chłopca...

Mali milczała, ale czuła, że ciężar spadł jej z serca. Domyślała się, że Havard nigdy nie

zapomni swojego syna, była mu jednak wdzięczna za to, że tego dnia dokonał ważnego i
decydującego wyboru. Wiedziała, że dotrzyma danego słowa, na tyle go przecież zna. Havard
zawsze dotrzymuje słowa.

Rok później Laura Storhaug wyszła za mąż za innego mężczyznę.
Minęło trochę czasu, nim pogłoski o tym dotarły do Stonhaug, co bardzo Mali zdziwiło.

Była przekonana, że Asbjorg Oppstad zaanonsuje tę sprawę na wiele tygodni naprzód,
Właściwie nie zdziwiłoby Mali, gdyby ona z Havardem zostali zaproszeni na wesele. To
bardzo podobne do Laury, gdyby chciała dręczyć ich w ten sposób, zaprosić Havarda, by był
ś

wiadkiem, jak jego syn otrzymuje nowego ojca! Nikt wprawdzie nie wiedział, że Havard jest

ojcem dziecka, Mail nie wątpiła jednak, że on wciąż o chłopcu myśli. I że chciałby zrobić dla
niego więcej, gdyby to nie było takie trudne.

- Wyobraźcie sobie, że jej mężem ma zostać Ola Gran! - wołała Ane, wracając któregoś

dnia ze sklepu, gdzie usłyszała nowinę. - Rany boskie!

- Jesteś pewna, że to ten Ola Gran? - spytała Mali, czując bolesny skurcz w żołądku.
- Tak, to on - potwierdziła Ane. - Wszyscy w sklepie o tym mówili, ale Asbjorg nie jest

bardzo zadowolona.

- Temu się akurat nie dziwię - mruknęła Mali. Wszyscy słyszeli, kim jest Ola Gran.

Prowadził duży sklep w Surnadalen. To bezdzietny wdowiec, ma mnóstwo pieniędzy w
banku. Tylko ludzie gadają, że brutalny i bardzo porywczy, zwłaszcza jak sobie popije.
Mówiono, że jego pierwsza żona zmarła właśnie dlatego, że ją pobił. Ale sprawa nigdy do
sądu nie trafiła.

Co też, na Boga, ta Laura w nim widzi, zastanawiała się Mali. Przecież mogła mieć

każdego... no prawie każdego.

Bardzo nie chciała patrzeć Havardowi w oczy, kiedy mu o tym opowiadała. Bo jakiego

rodzaju ojczymem będzie ten Ola Gran dla jego syna?

Mali westchnęła ciężko i zaczęła nakrywać do stołu. Czy ta przebiegła Laura nie wychodzi

za mąż za takiego człowieka właśnie po to, by Havard się przestraszył i bardziej
zainteresował się chłopcem? Można ją było o to posądzać. Bo tego, że Laura nie pozwoli się
ź

le traktować mężowi, Mali była pewna. Nigdy do czegoś takiego nie dopuści. Być może

jednak pozwoli, by ten mąż źle traktował jej dzieci. W każdym razie najmłodszego, syna
Havarda.

- Ola Gran? - zawołał Havard i Mali zobaczyła, że szczęki zaciskają mu się mocno.
- Tak, to on, ale może się zmienił - próbowała uspokajać go Mali.
- Tacy ludzie nigdy się nie zmieniają - odparł Havard cicho.
- No cóż, to już nie nasza sprawa - westchnęła Mali.

Havard popatrzył na nią. Oczy mu pociemniały z niepokoju i zmartwienia.
- No, moja to jednak jest - powiedział i wyszedł z domu.
Działo się to dwa lata temu. Od czasu do czasu docierały do nich plotki, że w Storhaug nie

dzieje się najlepiej, ale nic pewnego nie wiedzieli. Mali widziała, że Havard bardzo się
martwi.

Zastanawiała się, jak długo zdoła trzymać się z daleka od swojego synka. Gdyby się

dowiedział, że Ola źle traktuje malca...

Mali ubrała się i przez chwilę stała przy oknie. Mimo woli jej wzrok powędrował ku starej

szopie na łodzie i znowu poczuła bolesny skurcz w brzuchu.

Sivert... myśli same kierowały się ku najstarszemu synowi. Jak mu się też powodzi? Nie

miała od niego wiadomości od czasu tamtego listu, który dostała po jego i Tordhild
pośpiesznym wyjeździe z domu. Listu, w którym pisał, że nigdy tu nie wróci. Że skończył i z
nią, i ze Stornes, co poświadczał oficjalny dokument, w którym Sivert zrzekał się prawa do
dziedziczenia dworu.

Wiedziała tylko, że jest słynnym skrzypkiem, uznawanym i w kraju, i za granicą. Kiedy

wszyscy przeczytali już gazety, ona zwykle po kryjomu wycinała artykuły, w których pisano
o Sivercie. Wkładała te wycinki do brązowej koperty i chowała w szufladzie pod swoją
bielizną. Bardzo dbała, żeby ich nikt nie znalazł. Od czasu do czasu, kiedy była sama na
strychu, wyjmowała kopertę, siadała i przez dłuższy czas wpatrywała się w mniej lub bardziej
wyraźne fotografie syna. Łzy płynęły jej z oczu, a matczyne serce krwawiło.

W takich chwilach myślała, że kiedyś to serce jej pęknie. Tak strasznie kochała to dziecko.

Całe jej życie kręciło się wokół Siverta i wokół tego, że odziedziczy wspaniały dwór i będzie
szczęśliwy. Do tego jednak nie doszło, a ona zniszczyła jego szczęście. Odebrała mu miłość i
to nienarodzone dziecko, którym się tak cieszył. W każdym razie Mali tak myślała, że Sivert
rozstał się z Tordhild, swoją przyrodnią siostrą. Niczego pewnego jednak nie wiedziała. W
gazetach nigdy nie wspominano o jego prywatnym życiu, a sam Sivert się do niej nie
odzywał. Zresztą wcale tego nie oczekiwała. Potrafiła zrozumieć jego nienawiść.

- A co to, ty już wstałaś i ubrałaś się? - Havard szeroko ziewał w łóżku. - Przecież Ane i

Ingeborg miały się dzisiaj zająć obrządkiem.

- Nie mogłam spać - odparła Mali, rzucając mężowi ubranie na łóżko. - Taki okropny

upał. Wstań i ty, ubierz się, ja muszę iść na dół przygotować śniadanie. Ty natomiast
powinieneś sprawdzić, czy ognisko na cyplu jest przygotowane. Nie zapominaj, że mamy
dzisiaj eleganckich ludzi z wizytą - powiedziała z szyderczym uśmiechem.

Havard uniósł potężne ramiona ponad głowę i przeciągnął się tak, że mięśnie grały pod

brązową skórą.

- Ognisko przygotował Oja, więc możesz być pewna, że wszystko jest jak trzeba -

oznajmił, odsuwając kołdrę. - A za tę wizytę możesz podziękować sobie. To ty ich zaprosiłaś.

- Uważałam, że powinniśmy zorganizować uroczystość dla Oi - odparła Mali, wylała

zużytą wodę do wiadra pod ścianą, a potem nalała do miednicy świeżej chłodnej wody dla
Havarda. - Tak dobrze skończył szkołę rolniczą, jest poza tym taki chętny i pracowity w
domu...

- Ja nie mam nic przeciwko temu - powiedział Havard. - Dobrze o tym wiesz. Wciąż

powtarzam, że dwór znajdzie się w najlepszych rękach, kiedy pewnego dnia my przestaniemy
już nim kierować. Nie znam nikogo drugiego tak interesującego się rolnictwem jak Oja.
Wiem też, że kiedyś nie bardzo wy dwoje potrafiliście się porozumieć, ale przecież to już
minęło, prawda? Oja wyrósł na pracowitego i solidnego faceta, możesz być dumna z syna.

Mali skinęła głową. Rzeczywiście przeżywali trudne chwile, ona i Oja, ale to już minęło,

chociaż syn w dalszym ciągu tak bardzo przypominał jej Johana. To prawda, że jest i zdolny, i
pracowity. Tylko że taki niepodobny do Siverta...

- Naprawdę bardzo dobrze nam się teraz powodzi, Mali - powiedział Havard, podszedł do

niej i objął ją czule. - Przyszłość dworu jest zapewniona, a dziewczęta też zachowują się jak
należy.

- No, no - Mali nie była taka pewna. - Ruth zawsze zachowywała się jak należy, skończyła

szkołę średnią, a niewiele dziewcząt może się czymś takim pochwalić. Wiesz, ona mówi, że
chciałaby zostać pielęgniarką. I myślę, że byłaby bardzo dobrą pielęgniarką, jak sądzisz?
Poradziłam jej, żeby z tobą porozmawiała o tej sprawie, ale nie ma pośpiechu. Nie rozpocznie
szkoły pielęgniarskiej, zanim nie ukończy dziewiętnastu lat. Ale...

- Dorbet - mruknął Havard i pocałował ją w kark. - Nie powinnaś się tak zamartwiać tą

dziewczyną. Jest wprawdzie inna niż Ruth i widzę, że jest też... jest...

- Z nią nigdy nic nie wiadomo - powiedziała Mali. - Wolałabym, żeby była brzydka, to nie

musiałabym się tak o nią martwić. Ale z jej wyglądem...

Przywołała w wyobraźni obraz młodszej córki. Dziewczyna skończyła piętnaście lat, była

już jednak w pełni dojrzałą i niebywale urodziwą panną, mimo młodego wieku odznaczała się
niebezpiecznym pociągiem do mężczyzn. I naprawdę trudno było nią kierować, chociaż Mali
po całych dniach nie spuszczała z niej oka. Dorbet w ubiegłym roku przystępowała do
konfirmacji, a potem powiedziała, że od tej pory decyduje o sobie sama.

- Powinniśmy jak najszybciej znaleźć jakiegoś przyzwoitego mężczyznę dla Dorbet -

oznajmiła Mali, odwracając się do Havarda. - Kogoś takiego, kto potrafi ściągnąć jej cugle.
Bo jak nie, to nie wiem...

- A ja myślałem, że twoim zdaniem każdy człowiek ma prawo kierować własnym losem -

wtrącił Havard spokojnie.

- Tak, ja...
Mali zarumieniła się. Przecież zawsze zapewniała, że nie pozwoli, aby któreś z jej dzieci

musiało przeżywać to co ona sama, by musiało wstąpić w związek małżeński wbrew własnej
woli. Bo z tego nigdy nic dobrego nie wynika, przekonała się o tym boleśnie na własnej
skórze. Tylko że Dorbet gotowa zniszczyć sobie życie, taka jest lekkomyślna i
nieodpowiedzialna. Jeśli jej nie pomożemy, może zejść na manowce - myślała Mali.

- Ale przecież ja nie zamierzam wydawać jej za kogoś, kogo naprawdę nie zechce -

prychnęła Mali krótko. - Jednak dziewczęta takie jak Dorbet potrzebują...

- Strzeż się, Mali - ostrzegł Havard i wypuścił ją z objęć. - Wkroczyłaś na niepewną

drogę, powinnaś o tym wiedzieć. Poza tym myślę, że martwisz się zawczasu. Ta dziewczyna
ma dopiero piętnaście lat.

Mali mu nie odpowiedziała. Havard miał wyraźną słabość do najmłodszej córki. I nie

widział w niej tego, co matka zauważyła już dawno, tej potrzeby bawienia się z mężczyznami.
Drażnienia ich i uwodzenia po to, by później beztrosko pójść sobie do następnego. I wcale jej
nie obchodziło, że może zostawić za sobą złamane serca i rozwiane marzenia. Bo dla Dorbet
była to tylko zabawa, chociaż mogła skończyć się źle. Poza tym Mali wiedziała, że we wsi
ludzie zaczęli już gadać o ich córce. Że zachowuje się po prostu bezwstydnie, bardzo się to
Mali nie podobało.

Mali nie wiedziała, czy Dorbet dała się już uwieść jakiemuś mężczyźnie, wolała myśleć, że

nie. Jeśli jednak to się jeszcze nie stało, to długo nie trzeba będzie czekać, co do tego Mali nie
miała wątpliwości. Śmiertelnie się też bała, żeby córka nie zaszła w ciążę. Próbowała
rozmawiać z Dorbet na ten temat, ale dziewczyna ją po prostu wyśmiała.

- Co ty sobie myślisz? - wykrzyknęła, patrząc na matkę wściekłym wzrokiem. - Uważasz,

ż

e jestem głupia?

Mali westchnęła. Naprawdę nie radziła sobie z tą dziewczyną. Przecież nie mogę jej

uwiązać, myślała. Nie, jedyne wyjście to znaleźć jej jak najwcześniej solidnego męża,
pomyślała Mali znowu. Niezależnie od tego, co Havard na to powie. Trzeba przecież ratować
córkę.

- Czy to dzisiaj ma przyjść ten nowy parobek, który będzie u nas pracował w lecie? -

spytała, by zmienić temat.

- Tak, przychodzi dzisiaj - potwierdził Havard, wciągając koszulę przez głowę.
- A kto to taki?
- Niewiele o nim wiem, tylko tyle, że pochodzi z Ora, jest zdolny i robotny. Będziemy

potrzebować pomocy podczas sianokosów, a potem zobaczymy, czy wystarczy nam jeden
parobek, czy też trzeba będzie poszukać kogoś jeszcze.

Gdyby się to okazało konieczne, to Havard znajdzie bez trudu kolejnych pomocników. Bo

chociaż sytuacja gospodarcza wciąż się poprawiała, to ludzie nadal odczuwali skutki
załamania z początku lat trzydziestych i chętnych do pracy było wielu.

Wszyscy jednak zauważali, że idzie ku lepszemu. Zwłaszcza handel rozwijał się

znakomicie, można było z łatwością sprzedać i mięso, i drewno. W sklepach półki uginały się
od towarów. Najgorsza zawierucha już przycichła, Stornes też radziło sobie nieźle, chociaż
nadal kilka razy w tygodniu podawano na obiad śledzie i kaszę. Nikt jednak nie głodował, nie
było więc powodu do narzekania. W przeciwieństwie do innych właścicieli nie musieli też
sprzedawać ziemi.

Wszystkie cztery duże dwory w Inndalen wyszły z depresji obronną ręką, tylko przez jakiś

czas Granvold było w trudnej sytuacji. Ale i oni jakoś sobie poradzili.

Teraz rolnicy, którzy musieli sprzedać swoje dwory, zaczynali je odkupywać. Państwo

sprzedawało im je po niskiej cenie po to, by rozruszać koniunkturę w rolnictwie. Zawsze
lepiej, żeby ktoś się zajmował gospodarstwem, niż ziemia miałaby leżeć odłogiem. Tak,
trzeba powiedzieć, że sytuacja zaczynała się normalizować.

- A ile on ma lat? - zapytała Mali, ścieląc łóżko. - Ten nowy parobek.
- Osiemnaście albo dziewiętnaście, tak mi się zdaje - odparł Havard z wahaniem. - Chyba

coś takiego mówił ten chłop, u którego pracował w ubiegłym roku. On też zapewniał, że to
ś

wietny pracownik. A takiego właśnie nam potrzeba.

Mali westchnęła. Miała nadzieję, że nowy pracownik okaże się gruby i pryszczaty.

Miałabym o jeden problem mniej przez całe lato, pomyślała w trosce o najmłodszą córkę.

Wielkie ognisko strzelało iskrami w stronę bladoniebieskiego świętojańskiego nieba. Na

cypel przyszło więcej niż zwykle ludzi, żeby świętować. Siedzieli blisko siebie z dzbankami z
kawą, pojemnikami pełnymi ciastek, wafli i kanapek. Nastrój był wesoły, co należało też
zawdzięczać butelkom raz po raz podawanym z rąk do rąk.

Mieszkańcy Stornes znaleźli dla siebie i swoich gości bardzo dobre miejsce na niewielkim

wzniesieniu, gdzie znajdowała się też spora polanka porośnięta trawą. Mali rozłożyła koce,
pośrodku biały obrus, na którym ustawiła ciastka, wafle i ajerkoniak. Ajerkoniak to nowy
przysmak, zaczęli go przygotowywać dopiero w ubiegłym roku. W ostatnim tygodniu Mali
gromadziła wszystkie jajka, jakie tylko znalazła w kurniku, bo potrzebowała ich bardzo dużo.

Tak jak myślała, z Gjelstad przyjechał tylko Kristen z Helgą i Ruth Liną. Helga była jak

zwykle bardzo wystrojona, siedziała teraz niczym paw w jaskrawozielonej sukience, z
kunsztownie upiętymi włosami.

Mali spoglądała na nią ukradkiem i musiała przyznać, że bratowa trzyma się nieźle. Gdyby

nie była taka zarozumiała i zapatrzona w siebie, można by nawet powiedzieć, że jest piękna.
Ale nieudane, pozbawione miłości małżeństwo odcisnęło piętno również na Heldze, może
nawet większe niż na Kristenie. Ten bowiem dzisiejszego wieczora po prostu rozkwitł, co
należało pewnie zawdzięczać między innymi także toastom raz po raz spełnianym z Oją.
Ś

miał się często, a wtedy zmarszczki wokół zaciśniętych warg i szarych oczu wygładzały się,

w szarych oczach pojawiało się życie. Mali zauważyła, że Helga rzuca mężowi
niezadowolone spojrzenia, on jednak zdawał się tego nie widzieć. Mali z całego serca życzyła

szwagrowi tej krótkiej chwili szczęścia. Najwyraźniej niewiele jest radości w jego życiu -
myślała, uśmiechając się życzliwie.

Rodzina z Gjelstad przywiozła Oi prezent, piękny nóż ze srebrnym trzonkiem. Był

naprawdę bardzo ładny i musiał swoje kosztować. Mali nie miała wątpliwości, kto wymyślił
taki prezent. W każdym razie nie była to Helga. Ta jednak uśmiechnęła się łaskawie, kiedy
Oja zaskoczony i zarumieniony dziękował wszystkim. Zarumienił się jeszcze bardziej, kiedy
Ruth Lina nagle uściskała go, składając mu życzenia.

Ruth Lina i Dorbet były mniej więcej w tym samym wieku. I chociaż nie można

powiedzieć, że Ruth Lina jest również tak uderzająco piękna jak Dorbet, to wyrosła na miłą i
wesołą dziewczynę. Miała czyste rysy matki oraz jej gęste, jedwabiste włosy, uśmiech jednak
nie pochodzi od żadnego z rodziców, myślała Mali. Ten uśmiech dziewczyna odziedziczyła
po bracie swojego ojca. Śmiała się tak samo otwarcie i czarująco jak Havard, w każdym razie
kiedy miała się do kogo uśmiechać.

A tego wieczoru większość swoich uśmiechów kierowała do Oi. Wszyscy widzieli, że nie

spuszcza z niego wzroku. On najwyraźniej też nie ma nic przeciwko temu, raczej wprost
przeciwnie, myślała Mali, zerkając na młodych. Drażnili się nawzajem, zaczepiali i śmiali, a
kiedy rozpoczęły się tańce, Oja złapał ją za rękę i pociągnął za sobą. Dorbet zdążyła już
poróżnić kilku młodych ludzi, okazywała względy to jednemu, to drugiemu. Roześmiana,
ś

liczna i zajęta wyłącznie flirtowaniem.

- Lina i Oja świetnie się rozumieją - powiedziała Mali, spoglądając na Helgę.
- W noc świętojańską zawsze tak jest - odparła Helga krótko. - Młodzi chcą się ze sobą

bawić. Tylko spójrz, co robi twoja Dorbet.

Ale tutaj chodziło o coś więcej, zauważyła Mali. Oja wyrósł na wysokiego, silnego

młodzieńca. Przyjemnie było na niego popatrzeć, chociaż Mali bardzo nie podobało się to, co
on myśli o sobie i swojej randze wśród innych. Zawsze tak było, nie potrafiła nic na to
poradzić. Próbowała, ale wtedy oczy syna miotały skry.

- Jestem, jaki jestem - odpowiadał lodowato. - A ciebie co to obchodzi? Dla ciebie i tak

nigdy nie będę wystarczająco dobry.

- To nieprawda, Oja - protestowała Mali, czuła jednak, że jego słowa nieprzyjemnie ją

dotknęły. - Uważam, że jesteś bardzo zdolny i pracowity, wciąż to powtarzam. Jesteś
znakomitym materiałem na dziedzica dworu. Ale ty...

- Ale ja nie jestem Sivertem - ucinał Oja. - A skoro nie jestem nim, to mogę sobie być,

jaki chcę, prawda? Bo dla ciebie tylko Sivert coś znaczy, chociaż on od ciebie uciekł.

Te słowa sprawiały, że Mali milkła.

- A jak tam sprawy w Gjelstad, bracie? - spytał Havard, ponownie napełniając Kristenowi

kieliszek.

- No, z dworem wszystko w najlepszym porządku - odparł tamten nieco bełkotliwie. -

Oddleiv jest świetnym gospodarzem, nic nie można mu zarzucić. A poza tym...

Rzucił pośpieszne, badawcze spojrzenie na Helgę.
- Czas płynie - powiedział. - Życie toczy się utartą koleiną.
- Nie ma na co narzekać, skoro zdolny dziedzic przejął gospodarstwo, a drugi syn studiuje

medycynę w Oslo. I na dodatek ma się jeszcze córkę, która wyrasta na kobietę równie piękną
jak jej matka - stwierdziła Mali, spoglądając w stronę Liny i Oi, którzy ze śmiechem turlali
się w dół po porośniętym trawą zboczu.

- Dla Kristena nic nigdy nie jest wystarczająco dobre wtrąciła Helga złośliwie. - Zawsze

czegoś mu brakuje. Nigdy nie jest wystarczająco zadowolony.

- Może bym był, gdybym miał żonę, która...
Kristen urwał nagle i jednym haustem opróżnił kieliszek.
- A niech diabli porwą to wszystko razem! - warknął ze złością. - Mam to gdzieś.

Mali poczuła się nieprzyjemnie dotknięta. Roztrząsanie cudzych nieszczęść to nie jest

odpowiedni temat przy świętojańskim ognisku.

- Słyszeliśmy, że Oddleiv znalazł sobie dziewczynę - powiedziała, zmieniając temat. - Czy

to coś poważnego?

- Chciałabym wierzyć, że tak - odparła Helga. - I jeśli się nie mylę, to dziś wieczorem

mieli wymienić pierścionki.

- Nie, naprawdę? - Mali patrzyła zaskoczona na szwagierkę. - Ależ to wspaniała

wiadomość. Bo z tego, co słyszałam, to jest to pod każdym względem świetna dziewczyna.
Ta, z którą ostatnio się spotykał.

- To prawda, może być - odparła Helga, zaciskając wargi.
- Może być - przedrzeźniał ją Kristen. - Gdybyś ty chociaż w połowie była taka jak ona i

pochodziła z takiej rodziny, to może i my moglibyśmy...

- No to co, wkrótce będzie wesele? - przerwała mu Mali pospiesznie, za nic nie chciała

dopuścić, by między Kristenem i Helgą doszło do otwartej kłótni. - To wspaniale! Pomyśleć,
ż

e Oddleiv jest już taki dorosły, że niedługo będzie miał żonę i własną rodzinę.

- A Sivert nie? - Helga wpiła spojrzenie w Mali. - Jakoś nie słyszymy wiele o twoim synu.

Czy on jeszcze nie założył rodziny?

Mali poczuła, że się czerwieni. Nagły ból dławił ją w piersiach.
- Sivert jeździ po całym świecie i gra na skrzypcach - odparł Havard. Objął ramieniem

plecy żony i przytulił ją mocno do siebie. - Nieczęsto mamy z nim kontakt, ale powodzi mu
się bardzo dobrze - dodał, patrząc Heldze w oczy.

- Ach tak, powodzi mu się dobrze - odparła Helga pogardliwie. - Mam nadzieję, że tyle

przynajmniej wiecie. Opuścił Stornes jakoś dziwnie pośpiesznie, jak słyszałam. I miał też
jakąś kobietę. Czy to już skończone?

- Dowiesz się wszystkiego, jeśli będzie coś do opowiadania - ucięła Mali.
- To by było coś nowego - powiedziała Helga i nie mogła się powstrzymać, by nie okazać

zadowolenia, iż udało się jej zapędzić Mali w kozi róg. - Bo jakoś do tej pory, to się niewiele
wiedziało o tym chłopcu - dodała.

Rozmowa została przerwana, bo Oja i Ruth Lina wrócili zdyszani i roześmiani. On bez

skrępowania obejmował ramiona dziewczyny. Ta zaś spoglądała na niego i miała gwiazdy w
oczach. Miękkie, czerwone wargi były wilgotne i na pół otwarte.

- Oja chciałby mi coś pokazać, więc musimy odejść na chwilę - oznajmiła zdyszana Lina,

spoglądając na matkę. - Ale przecież jeszcze nie wracamy do domu, prawda?

- A dokąd się wybieracie? - spytała Helga.
Było oczywiste, że nie bardzo wie, jak się ma zachować w tej sytuacji, widziała, że córka

jest po prostu zapatrzona w syna Mali, dziedzica Stornes.

- Wkrótce wrócimy - obiecał Oja zamiast Ruth.
I nie czekając na pozwolenie, młodzi odwrócili się i ze śmiechem, objęci, pobiegli w

stronę dworu.

- Niewykluczone, że będziemy mieć jeszcze jedno wesele - roześmiał się Havard. -

Wesele, którego nikt się nie spodziewał. W każdym razie ja - dodał, przeciągając dłonią po
włosach.

- Co za głupstwa! - ucięła Helga. - Lina ma piętnaście lat!
- Ale nie uznałabyś, że to złe wyjście dla twojej córki, gdyby miała zostać młodą

gospodynią w Stornes - rzekł Kristen z szyderstwem w głosie. - Ty, która tak bardzo uważasz
na takie sprawy.

Na policzkach Helgi pojawiły się dwa głęboko czerwone rumieńce, głośno wciągnęła

powietrze. Mali patrzyła na nią z rozbawieniem. Sama nie wierzyła, że między tymi
dwojgiem młodych dzieje się coś poważnego, szczerze jednak życzyła Heldze, by ta musiała
się zmierzyć z faktem, że jej córka postanowiła zostać synową Mali. Myśl o tym byłaby

zapewne dla Helgi trudna do zniesienia. Równocześnie zaś niełatwo byłoby jej powiedzieć
„nie", gdyby do czegoś takiego doszło, zastanawiała się Mali. Lepszej partii dla swojej córki
nie mogła sobie wymarzyć. Tak więc nasza zacna Helga będzie się musiała bić z myślami,
chichotała w duchu Mali.

- Wielu żeni się bardzo wcześnie w dzisiejszych czasach - ciągnął swoje Kristen. -

Zobaczysz, Helga, że Lina wyląduje w Stornes!

- Natychmiast przestań! - warknęła Helga, wstała z miejsca i zaczęła strzepywać trawę ze

swojej jadowicie zielonej sukni. - Dokąd oni poszli?

- Zostaw ich w spokoju - powiedział Havard spokojnym tonem. - Mam nadzieję, że nie

pójdziesz ich śledzić. Chcieli po prostu przejść się trochę sami. Są młodzi i mamy noc
ś

więtojańską - dodał.

- Nie za bardzo polegam na potomstwie tej tutaj - mruknęła Helga, wpijając mroczne

spojrzenie w Mali.

- Wystarczy, jeśli zaufasz własnemu potomstwu - odparła Mali chłodno. - Za swoją córką

chyba nie musisz się tak rozglądać?

Helga usiadła z powrotem. Wpatrywała się w zarośla pod lasem, które przesłaniały jej

cypel i dwór. Nic jednak nie powiedziała.

ROZDZIAŁ 9.

Zrobiło się bardzo późno, zarówno cypel, jak i dwór w Stornes pogrążone były w nocnej

ciszy, kiedy w końcu goście z Gjelstad zaczęli się żegnać. Nie był to niestety zbyt miły
wieczór dla nikogo, z wyjątkiem może Oi i Ruth Liny, myślała Mali. Młodzi pojawili się nie
wiadomo skąd, kiedy Mali, Havard i ich goście zbliżyli się już do dworu.

- Na Boga, gdzieście wy byli? - spytała Helga, przyglądając się córce, która miała źdźbła

trawy we włosach i rozpromieniony wzrok.

- Nie, ja... my byliśmy tylko...
Ruth Lina zrobiła się ogniście czerwona i bezradnie spoglądała na Oję.
- Siedzieliśmy tu sobie tylko i rozmawialiśmy - oznajmił spokojnie, otrzepując spodnie z

pyłu. - W dobrym towarzystwie czas szybko ucieka, jak wiadomo - dodał, uśmiechając się
dość zuchwale.

To bynajmniej nie uspokoiło Helgi. Raczej wprost przeciwnie.
- Wsiadaj do bryczki - powiedziała, ciągnąc za sobą córkę. - Ja was nie rozumiem. Żeby

zniknąć w ten sposób, i to na tak długo. Naprawdę nie wypada tak się zachowywać,
powinniście to sobie zapamiętać.

Ruth Lina podbiegła i chwyciła Oję za rękę. Zwróciła ku niemu twarz i uśmiechnęła się,

promiennie, a zarazem trochę nieśmiało. Jakby oboje mieli jakąś tajemnicę, pomyślała Mali.

- Dziękuję za dzisiejszy wieczór - powiedziała dziewczyna. - Mam nadzieję, że niedługo

odwiedzisz nas w Gjelstad.

- Możesz być pewna, że odwiedzę - obiecał Oja i jakby mimochodem pogłaskał ją po

policzku. - Jeśli otrzymam pozwolenie? - dodał, spoglądając bardziej na Helgę niż na
Kristena, kiedy pytał.

- To jasne, że możesz przyjechać do Gjelstad, kiedy tylko będziesz miał czas, chłopcze -

zapewnił Kristen, kładąc mu dłoń na ramieniu. - Zawsze będziesz u nas mile widziany.
Wyrósł z ciebie wspaniały kawaler, Ola Johanie Stornes - dodał nieco bełkotliwie.

Helga najwyraźniej również miała zamiar coś powiedzieć, ale się rozmyśliła, zacisnęła

wargi i ruszyła do bryczki szybkim, gniewnym krokiem z wysoko podniesioną głową. Nie
może otwarcie powiedzieć, że nie życzy sobie wizyt Oi w Gjelstad - pomyślała Mali. Ale
uradowana z tego powodu nie jest, wszystko na to wskazuje.

- Jakoś dotychczas nieczęsto cię widywaliśmy w Gjelstad - rzuciła nagle przez ramię,

zanim wsiadła do powozu.

- Rzeczywiście, to prawda - przyznał Oja. - Ale teraz się to zmieni. Przez cały ostatni rok

byłem poza domem, no i nie wiedziałem wcale, że tam mieszka taka wspaniała panna - dodał.

Mówiąc to, uśmiechnął się do Ruth Liny i taki był przy tym pewny siebie, taki

zadowolony, że Mali nieoczekiwanie poczuła niepokój.

Chyba nie uwiódł tej dziewczyny? Aż taki nieodpowiedzialny nie jest, myślała. Gdyby

jednak próbował czegoś takiego, to z pewnością osiągnąłby cel, Mali była o tym przekonana.
Ruth Lina wpatrywała się w niego z najwyższym zachwytem.

- Mam nadzieję, że nie narobiłeś jakichś głupstw? - zagadnęła cicho, kiedy goście już

pojechali.

- Głupstw? - spytał, patrząc jej w oczy tak, jak tego nie lubiła. - Jakie głupstwa masz na

myśli?

- Nie udawaj mniej rozgarniętego, niż jesteś - syknęła Mali ze złością, ale cicho, tak by ani

Havard, ani Dorbet niczego nie słyszeli. - Wiesz, co mam na myśli, a Ruth Lina nie jest żadną
przedwcześnie dojrzałą służącą, która...

Zatrzymała się i gwałtownie wciągała powietrze.
- Ta dziewczyna ma dopiero piętnaście lat, Oja - dodała.
- Wiem, ile ona ma lat - odparł krótko. - Masz coś przeciwko temu, że ją lubię?
- Nie, nie mówię, żebyś jej nie lubił, ale... Mali zarumieniła się i umilkła.
- W takim razie nie rozumiem, o co ci chodzi - powiedział Oja krótko i poszedł przodem.
Wyminął Havarda i Dorbet, nie odzywając się do nich, a potem drzwi zamknęły się za nim

z wielkim hukiem.

Havard odwrócił się do Mali z pytającym wzrokiem.
- Co go ugryzło? - spytał.
- Ech, żebym to ja wiedziała - odparła Mali, unikając jego wzroku.
- Oja jest zakochany w Linie - oznajmiła Dorbet, uśmiechając się znacząco. - Widziałam,

jak się całowali.

- A ja wcale w to nie wierzę - ucięła Mali. - Musiałaś widzieć kogoś innego.
Dobrze jednak wiedziała, że Dorbet mówi prawdę. Pytanie tylko, czy tego wieczora nie

stało się jeszcze coś więcej. Coś, czego nikt nie widział.

- Pojęcia nie mam, co myśleć na temat Oi i dziewczyny z Gjelstad - westchnęła Mali,

rozbierając się. - Kompletnie nie rozumiem dzisiejszej młodzieży. Oni...

Havard roześmiał się cicho, ściągając koszulę przez głowę. Mali zauważyła, że mąż

niepewnie trzyma się na nogach. Nie był pijany, tylko trochę się zataczał i najwyraźniej miał
ś

wietny humor. Tego akurat szczerze mu życzyła.

- Moim zdaniem niespecjalnie się różnią od nas, kiedy byliśmy w ich wieku - powiedział

dobrotliwie.

- W takim razie wiesz więcej niż ja - odparła Mali krótko. - A ja się naprawdę boję, żeby

Oja...

- Nie wymyślaj sobie więcej zmartwień, niż i tak masz - powiedział Havard, ściągając z

siebie resztę ubrania. - Może mogłabyś zapomnieć o wszystkim innym i raczej zacząć myśleć
o mnie - poprosił, patrząc na nią pożądliwym wzrokiem.

Mali zarumieniła się, widząc, że Havard stoi nagi w mdłym świetle krótkiej, letniej nocy.
- Czy mógłbyś...
Umilkła. Nerwowo pogładziła włosy i odwróciła głowę.
- Jest strasznie gorąco - usprawiedliwiał się Havard. - W taką noc człowiek nie musi nic

na siebie wkładać. Ty też nie powinnaś - dodał, podszedł do niej i zaczął z niej ściągać nocną
koszulę.

- Havard, zrobiło się późno - protestowała Mali. - I ty nie jesteś całkiem trzeźwy - dodała.

- Uważam, że powinieneś po prostu iść spać.

Havard wziął ją na ręce i zaniósł do łóżka. Nie wiedziała, że wciąż jest taki silny.

Przerażona zarzuciła mu ręce na szyję, żeby nie spaść na podłogę.

- Teraz będziesz moją panną młodą - powiedział ze śmiechem. - Świętojańską panną

młodą!

- Kompletnie zwariowałeś - jęknęła Mali, kiedy układał ją na łóżku.
- Tak jest, zwariowałem - przyznał ze śmiechem. - Zwariowałem na twoim punkcie, nie

wiedziałaś tego?

On jest niczym młody chłopak, pomyślała Mali. Tak samo odnosił się do niej w pierwszym

okresie ich wspólnego życia. Był tak samo gwałtowny i tak samo czuły, jęknęła z rozkoszy.

Szybko zapomniała o bożym świecie, liczył się tylko Havard. Kiedy wziął jedną brodawkę

jej piersi do ust, roześmiała się gardłowo.

- Och, Havardzie - wyznała. - Tak cię kocham.
Havard nie odpowiadał. Jego wargi wciąż znajdowały nowe miejsca do całowania, język

miał gorący i szorstki, sprawiał, że w jej żyłach krew zaczynała szybciej krążyć, że kręciło jej
się w głowie.

Ile czasu minęło, odkąd po raz ostatni kochaliśmy się w ten sposób, pomyślała Mali i

otworzyła oczy, by jeszcze raz na niego popatrzeć. To było bardzo dawno temu. Oczywiście
miewali razem dobre chwile, ale nie zawsze przeżywali ponownie noc poślubną.

Chyba ze wszystkimi tak jest, pomyślała Mali. Ludzie robią się coraz starsi, znają się

nawzajem od dawna. Praca i zmartwienia sprawiają, że między jednym a drugim miłosnym
uniesieniem mija sporo czasu. A kiedy już do tego dochodzi, nie zawsze wszystko się udaje.
W naszym przypadku to przeważnie moja wina, stwierdziła ze smutkiem. Nie była w stanie
uwolnić się od dręczących myśli i skupić tylko na rozkoszy. Nabierała więc przekonania, że
szaleństwo, które płonęło w jej krwi za młodu, całkiem wygasło. Ale się myliła!

Nagle Havard uniósł się, oparł na łokciu i patrzył na jej ciało mokre od potu.
- Ile ty teraz masz lat, Mali Stornes? - uśmiechał się do niej roziskrzonymi oczyma.
- Dwadzieścia - wyszeptała, trzymając go mocno za szyję. - Mam tylko dwadzieścia lat.
Ech, żeby to była prawda, pomyślała nagle. Żebym tak miała dwadzieścia lat, żeby to była

moja noc poślubna. I żeby w moim życiu był tylko Havard. Wszystko wtedy wyglądałoby
inaczej. Nie musiałabym ukrywać żadnych grzechów. Nie popełniłabym grzechu
pierworodnego.

Znowu przyciągnęła go do siebie. Nie chciała myśleć. Chciała tylko do niego należeć.

Następnego dnia rano przy śniadaniu Mali poznała nowego parobka. Przyszedł do dworu

wczoraj wieczorem, kiedy rodzina wyszła już na cypel Stornes, tak że Ingeborg sama go
nakarmiła i pokazała miejsce na pięterku w pralni, zanim sama dołączyła do uczestników
ś

więtojańskiej nocy. Co chłopak robił przez cały wieczór, Mali nie miała pojęcia. Nie

przypominała sobie w każdym razie, żeby widziała go na cyplu.

Teraz siedział na sofie i czekał na śniadanie. Kiedy Mali weszła, zerwał się z miejsca i

wyciągnął do niej brunatną, silną rękę człowieka pracy.

- Knut Plassen - przedstawił się i ukłonił tak głęboko, że włosy spadły mu na oczy.
- A ja jestem Mali Stornes - powiedziała Mali, chociaż domyślała się, że to najzupełniej

zbędne.

Wszystko wskazywało, że młodzieniec wie, kto jest gospodynią we dworze.
Był co najmniej o głowę wyższy od niej. Silny, barczysty młodzieniec. Twarz miał czystą,

piękne rysy, a oczy wielkie i ciemnobrązowe. Na moment w jej sercu pojawiło się
wspomnienie Jo. Nie żeby Knut był do niego jakoś specjalnie podobny, przypominał go
jedynie karnacją. Ale miał coś takiego w uśmiechu i spojrzeniu, że...

- Myślę, że już się rozejrzałeś - powiedziała Mali, puszczając jego rękę i wskazując mu

miejsce w końcu stołu. - Havard, gospodarz, zaraz przyjdzie - dodała i poszła po chleb.

Odczuwała wyraźny niepokój. Zawsze tak było, kiedy do dworu przychodził jakiś młody

chłopak lub obcy mężczyzna. Mali wiedziała, że nie minie pół dnia, a Dorbet zawróci temu
chłopakowi w głowie. Jeśli parobek nie różni się za bardzo od innych. Miała tylko nadzieję,
ż

e on zna swoje miejsce i wie, że nie może sobie pozwolić na zbyt wiele.

Być może Havard powinien z nim porozmawiać? Nie, to by wyglądało dziwacznie,

pomyślała, podając mu tacę z chlebem. Jakby chcieli mu okazać brak zaufania. A przecież nie
mają do tego żadnych powodów, przynajmniej na razie. To raczej Dorbet należałoby raz
jeszcze ostrzec, bo to do niej Mali nie miała zaufania. Ale rozmawiać z córką, to jakby gadać
do ściany, myślała zdenerwowana. Ale przecież może wszystko się jakoś ułoży. Havard miał
rację, mówiąc, że nie powinna martwić się na zapas. A parobka na lato wynająć musieli. Nie
mogą rezygnować z pomocy tylko dlatego, że Dorbet jest taka, jaka jest.

Drzwi się otworzyły i do izby wszedł Havard. Chłopak znowu zerwał się z miejsca i

ukłonił głęboko.

Wraz z przyjściem Havarda nastrój w izbie wyraźnie się poprawił. Gospodarz zaczął

rozmawiać, nie minęło wiele czasu, a nowo przybyły czuł się u nich jak w domu. Odpowiadał
na pytania i przytakiwał z zapałem, kiedy Havard tłumaczył mu, jak należy wykonywać różne
prace.

- Ja będę pilnował roboty - powiedział, patrząc Havardowi w oczy. - Ja nie jestem taki,

ż

eby się migać.

- Nie, rzeczywiście, słyszałem, że jesteś bardzo pracowity - powiedział Havard, smarując

sobie kolejną kromkę chleba. - I to mi się bardzo podoba - dodał. - Bo nie płacę ci za to, żebyś
chodził po obejściu i kazał się podziwiać.

Knut Plassen zrobił się czerwony pod opalenizną.
- Kazać się podziwiać... nie... - mruknął.
Być może on nie zdaje sobie sprawy z tego, że jest taki przystojny, pomyślała Mali. Być

może jest tylko uczciwym pracownikiem i bardzo skromnym młodzieńcem.

Wkrótce wszyscy domownicy zajęli miejsca przy stole. Wszyscy z wyjątkiem Dorbet.

Mali wzięła szczotkę na długim kiju i zaczęła stukać w sufit, w miejscu gdzie na górze
znajdował się pokój córki.

- Dorbet, wstawaj! - zawołała. - Dzisiaj robimy pranie. Nie wyobrażaj sobie, że się

wymigasz!

Wkrótce potem drzwi się otworzyły. Dorbet weszła do izby.
- Robić pranie następnego dnia po nocy świętojańskiej - mruczała niezadowolona. - Tylko

w Stornes można wymyślić coś takiego.

Odrzuciła włosy na plecy.
Po konfirmacji w ubiegłym roku Mali próbowała skłonić córkę, by zaplatała włosy w

warkocze, przynajmniej w dni powszednie. Dorbet robiła to jednak bardzo rzadko. Dostała od
Havarda dwa duże grzebienie, którymi przytrzymywała włosy po obu stronach tak, że
spływały jej pięknie na plecy, jedwabiste i lśniące. Nie ulega wątpliwości, że dzięki temu
zwracają uwagę bardziej niż warkocze, ona sobie z tego zdaje sprawę, myślała Mali,
wzdychając ciężko.

Tej jesieni Dorbet miała zacząć szkolę średnią. Ona sama chciała to zrobić już w ubiegłym

roku, ale Mali zaprotestowała. Wypuścić Dorbet z domu, by radziła sobie na własną rękę
przez tyle miesięcy...

- W tym roku zostaniesz jeszcze w domu - oznajmiła córce. - A w następnym pójdziesz do

szkoły w Kvannes.

- W Kvannes? - Dorbet patrzyła na nią spod zmarszczonych brwi. - Ja chcę do Todalen.

- Ale ja nie chcę - odparła Mali cierpko. - Będziesz mieszkać u ciotki swojego ojca, tak

ż

eby miał kto cię przypilnować, a w soboty będziesz przyjeżdżać do domu.

Wtedy Dorbet wybiegła z izby, trzaskając drzwiami, aż huk rozległ się w całej kuchni.

Było jednak tak, jak Mali dawno temu postanowiła. Wystarczy już to, że trzeba wysłać
Dorbet z domu, nawet jeśli ma mieszkać u znajomych. Ale nie ma wyjścia. Dziewczyna musi
chodzić do szkoły. Więc tej jesieni zacznie naukę w Kvannes. Mali odsunęła od siebie myśli o
wyjeździe córki. Przyjdzie czas, będzie rada.

Nagle Dorbet odkryła nowego parobka.
- Ach, to ty jesteś tym nowym służącym? - spytała, nagle promiennie miła i roześmiana.
Wszystkie ponure miny zniknęły jak zdmuchnięte.
- Tak, jestem Knut Plassen - powiedział, raz jeszcze wstając.
Dorbet przyglądała mu się długo, aż chłopak się zarumienił. Wtedy ona uśmiechnęła się do

niego tym swoim uśmiechem, który sprawiał, że mężczyźni tracili głowy.

- A umiesz pływać? - spytała.
- Tak, umiem - odparł zaskoczony.
- No to będziesz chodził ze mną na cypel i będziemy się kąpać - powiedziała. -

Dotychczas zawsze musiałam chodzić sama. Oni tu wszyscy śmiertelnie boją się wody -
wyjaśniła z nutą pychy w głosie.

- Nikt się wody nie boi - wtrąciła Ruth spokojnie. - Ale latem w takim dworze jak nasz

ludzie mają co innego do roboty, nie mogą wylegiwać się na cyplu i kąpać.

- Tak, nie po to wynająłem Knuta, żeby chodził się z tobą kąpać - powiedział Havard,

pociągając córkę przyjaźnie za włosy.

Mali wiedziała, że Havard ma słabość do swojej pięknej córki. Rzadko kiedy się na nią

złościł. Był dużo bardziej niż matka wyrozumiały dla wszystkich jej pomysłów, czego Mali
nie lubiła, miała tylko nadzieję, że to minie. Kiedy Dorbet dorośnie, jak mówił Havard.
Dziewczyna jednak przystąpiła już do konfirmacji, a ani jej pomysłów, ani problemów z nią
nie ubywało, raczej przeciwnie. Zresztą Mali zawsze uważała, że im najmłodsza córka będzie
starsza, tym zmartwień będzie więcej. Zwłaszcza na jej sprawy z mężczyznami trzeba
uważać, co jednak Havard lekceważył. A może tylko udawał, że tak jest?

- Nasz nowy pracownik będzie miał pod dostatkiem zajęć - mówił dalej Havard.
- Ale przecież są jeszcze wieczory i niedziele, o ile mi wiadomo - oznajmiła Dorbet,

siadając przy stole. - A może się mylę?

Nikt nie odpowiadał. Knut skończył śniadanie i wyszedł z Havardem i pozostałymi

parobkami z domu, Ingeborg zaczęła sprzątać ze stołu. Mali stała chwilę przy oknie i
wyglądała na dwór. Patrzyła na fiord, na cypel, na starą szopę na łodzie.

Oczywiście, to jasne, że są wieczory i niedziele, myślała. Jasne, długie, letnie wieczory.

Paliło ją w piersiach. Koniecznie powinna porozmawiać z Havardem, choć to
prawdopodobnie nic nie da.

Tego lata Ruth po raz pierwszy miała być gospodynią na górskim pastwisku. Cieszyła się

na to od dawna. Najbardziej lubiła właśnie góry, poza tym miała wyjątkowo dobrą rękę do
zwierząt. Była przy tym obowiązkowa i praktyczna, więc ani Havard, ani Mali nie widzieli
przeszkód, by mogła przejąć zarządzanie gospodarstwem w górach. Ingeborg, która miała już
za sobą młode lata, też się ucieszyła, że uniknie przeprowadzki w góry.

W ogóle w tym roku miała nastąpić zmiana pokoleniowa. W pozostałych dworach bowiem

również najstarsze córki miały zostać gospodyniami na pastwiskach. Będą miały piękne lato,
Mali była o tym przekonana. O ile wciąż niepokoiła się losem Dorbet, to najstarsza córka nie
przyczyniała jej zmartwień. Nawet niedzielne wizyty kawalerów w górach też matce nie
spędzały snu z powiek. Ruth nie należy do dziewczyn, które rozglądają się za chłopakami. Już
raczej kawalerowie wypatrują oczy za Ruth, wyrosła bowiem na wysoką i piękną dziewczynę,

choć urodę miała zupełnie inną niż młodsza siostra. Poza tym Ruth to znakomita partia. Ona
sama jednak mimo swoich osiemnastu lat okazywała niewielkie zainteresowanie
mężczyznom. Zwykle była milcząca, chociaż, gdy przyszło co do czego, potrafiła swoje
powiedzieć. Zabaw i spotkań z rówieśnikami jednak nigdy nie ceniła. Mali przypuszczała, że
przyczyną tego wszystkiego jest religijna postawa córki, w miarę upływu lat stawało się to
coraz wyraźniejsze. Nigdy o tym nie rozmawiały, Mali wiedziała jednak, że Ruth żywiła
wielkie zaufanie do Brattvaga. Nie oczekiwała, że córka będzie się jej z tego zwierzać. Z
Brattvagiem można było rozmawiać o wszystkim, o czym nikt inny nie wiedział. Mali nie
mogła też zapomnieć jego wielokrotnie powtarzanej prośby, by strzegła Ruth. By chroniła ją
przed okazywaniem zaufania „czarnym owcom", jak się wyraził. Na razie jednak nic nie
wskazywało, że Ruth miałaby dostać się pod czyjeś wpływy, chociaż minęło już pięć lat od
ostatniej wizyty Brattvaga w Stornes.

Mali domyślała się wtedy, że misjonarz jest ciężko chory, potem w okresie świąt Bożego

Narodzenia przyszła wiadomość, że zmarł. Mali długo odczuwała pustkę po tej tragicznej
stracie. Brattvag był niewiarygodnie dobrym człowiekiem. To on pierwszy wzbudził w niej
respekt dla chrześcijaństwa i dał jej słabą nadzieję, że również dla niej istnieje wybaczenie.
Czuła, że mogłaby rozmawiać z nim o rzeczach, o których nikomu innemu nigdy nawet nie
wspomni. Chociaż nawet jemu nie wyznała swoich naprawdę wielkich grzechów, to wierzyła,
ż

e on ją rozumie. Bardzo jej brakowało wizyt misjonarza w Stornes.

Mali widziała też, że Ruth bardzo boleśnie przeżyła odejście misjonarza, pozwoliła jej

jednak przeżywać żałobę w samotności. Nie narzucała się z pociechą, zresztą jaką pociechę
można człowiekowi dać w takiej sytuacji? Mali kochała córkę, odnosiła się do niej z wielką
otwartością, mimo to istniały tematy, których z nią nie poruszała. Miała wrażenie, że jeśli
Ruth zechce, to sama do niej przyjdzie. Brattvag był takim właśnie tematem. Mali nie chciała
nalegać, Ruth też sama rozmowy nie podejmowała. Widocznie potrzebuje czasu, myślała
Mali.

Od śmierci Brattvaga odwiedziło ich trzech różnych misjonarzy. Żaden z nich nie mógł się

nawet równać z tamtym. W tym roku w ogóle żaden nie przyjechał, ale tuż przed świętym
Janem Mali otrzymała telefoniczną wiadomość, że nowy misjonarz został mianowany i
będzie odwiedzał Inndalen co roku, tak jak to robił Brattvag. Pytano ją też, czy ten nowy,
kiedy przyjedzie pod koniec września, będzie się mógł zatrzymać w Stornes. Wcześniej
zjawić się nie mógł, bo w pierwszym roku musiał odwiedzić wszystkie swoje parafie.

Mali się zgodziła. To oczywiste. Niewiele o nim wiedziała, tyle tylko, że nazywa się

Samuel Langmo i że jakiś czas temu skończył trzydzieści lat. Zobaczymy, jak przyjedzie,
myślała bez specjalnych oczekiwań. Brattvaga nie zastąpi, przynajmniej dla niej. Być może
jednak Ruth dogada się z nowym misjonarzem i będzie miała do kogo zwracać się o radę.

Zwierzęta wyszły na górskie pastwiska. W Stornes czekano tylko na to, by siano wyschło i

można je było zwozić, wobec tego Mali zarządziła mycie obór. Zwykle robiono to wiosną,
zaraz po tym, jak zwierzęta wychodziły na zieloną paszę. W tym roku jednak tyle było innych
zajęć, że wciąż to odkładano.

Mycie obór odbywało się regularnie, nikt jednak tego nie lubił. Stać w ciepły słoneczny

dzień w mrocznej oborze i szorować ściany, zdzierać z nich przyschnięte grudki gnoju,
wdychać smród to ciężka i mało pociągająca praca. Ale trzeba ją wykonać. Kobiety wkładały
robocze ubrania i ciasno owiązywały głowy chustkami. Bo mycie obór to zajęcie dla kobiet,
mężczyźni się do tego nie mieszali.

Dorbet krzywiła się i protestowała tak strasznie, że Mali w końcu zgodziła się, by w tym

roku córka nie musiała w tym uczestniczyć.

- Ruth nie musi - powtarzała Dorbet. - Ona sobie siedzi na pastwisku i ma się znakomicie.

Tymczasem ja muszę...

- W górach też trzeba ciężko pracować, Dorbet - tłumaczyła Mali. - Nie wiem, czy

wolałabyś tamtą odpowiedzialność zamienić na zajęcia w oborze. Masz już piętnaście lat,
powinnaś wiedzieć, że ty też masz obowiązki tutaj we dworze. Tak to jest, kiedy się przyszło
na świat i dorasta w dużym gospodarstwie.

- Przecież ja pomagam - skrzywiła się Dorbet urażona. - Muszę pomagać w sprzątaniu i

praniu, muszę...

- Ech, przestań już! - westchnęła Mali. - W tym roku nie będziesz musiała myć obór, za to

codziennie będziesz pomagała przy obiedzie. I obiad ma być gotowy na dwunastą. Niech Bóg
cię ma w opiece, jeśli...

Uszczęśliwiona Dorbet, podskakując, pobiegła przez podwórze, nie słuchając, co matka

ma jeszcze do powiedzenia.

- Tak, tak, już widzę, jak będzie podgrzewać wielki garnek z zupą, nakrywać do stołu i

podawać - wtrąciła Ingeborg gniewnie.

Ingeborg liczyła, że to ona będzie gotować obiad. Tymczasem musiała dźwigać wiadra z

gorącą wodą z pralni do obory i brać się do szorowania ścian.

- Mam nadzieję, że uporamy się z tym w ciągu jednego dnia - powiedziała Mali. - A

potem będziemy już tylko mogły wyczekiwać sianokosów w górach, pójdziemy tam i
przeżyjemy dwa piękne dni.

Nic jednak nie wskazywało na to, że Ingeborg specjalnie cieszy taka perspektywa.

Mali nieustannie rozglądała się za Dorbet i nowym parobkiem, wciąż sprawdzała, co się z

nimi dzieje, ale nie znajdowała powodu, żeby się wtrącać. Rozmawiali ze sobą, wyglądało na
to, że lubią nawzajem własne towarzystwo, ale nic nie budziło jej niepokoju. Mali nie
zauważyła też, by Knut kiedykolwiek towarzyszył Dorbet na cypel ani żeby się z nią kąpał.
Po długich, upalnych dniach przy sianokosach chodził nad fiord razem z innymi i kąpali się
wszyscy razem. Powoli Mali zaczęła się uspokajać.

Podejrzenia obudziły się znowu gwałtownie któregoś wieczora, kiedy Dorbet miała jej

pomóc przenieść świeżo ufarbowaną włóczkę z pralni do warsztatu tkackiego. Córka
obiecała, że jej pomoże, a potem gdzieś przepadła. Nie po raz pierwszy Dorbet zapominała o
danej obietnicy, więc nie to Mali martwiło najbardziej, lecz to, że nigdzie w pobliżu nie
widziała też nowego parobka.

- Gdzie to się podział Knut? - spytała Havarda, który siedział na ganku z gazetą w ręce i

rozkoszował się chłodnym letnim wietrzykiem.

Havard spojrzał w górę, nie bardzo wiedząc, o co chodzi.
- Knut? Nie, skąd mam wiedzieć. Ja przecież za nim nie chodzę. Zresztą zrobił już

wszystko, co miał dzisiaj zrobić, i może być, gdzie chce.

Przewracał strony gazety, po chwili znowu popatrzył na żonę.
- Zresztą chciałbym ci powiedzieć, że to naprawdę znakomity robotnik, ten chłopak -

dodał zadowolony. - Nigdy z jego ust nie usłyszysz odmowy, przez cały dzień jest czymś
zajęty. Zastanawiałem się więc, czyby go nie zatrzymać, no wiesz, na stałe - informował,
spoglądając na Mali. - Nowy parobek by nam się przydał teraz, kiedy czasy się poprawiły i
znowu możemy sprzedawać produkty rolne, jest też zapotrzebowanie na drewno. Co ty o tym
myślisz?

- Nic nie myślę, zresztą ja się na tym nie znam - odparła Mali nieobecna, rozglądając się

wokół, wypatrując to przed stodołą, to przed pralnią. - Ja też nie mam temu chłopakowi nic do
zarzucenia, więc jeśli myślisz, że to by się opłaciło, że jest tego wart...

- Oczywiście, że jest - potwierdził Havard. - Nie ma najmniejszych wątpliwości.
- No to zrób, jak uważasz - zakończyła Mali. - Ja tymczasem muszę iść do pralni po

włóczkę. Dorbet obiecała, że mi pomoże, ale gdzieś przepadła...

Havard znowu wsadził nos w gazetę, więc Mali nie powiedziała już nic więcej. Z

pewnością mąż ma rację, że nie ma się czym martwić, zaraz wszystko się wyjaśni. Poszła
więc w stronę pralni.

Przysunęła sobie drążek, na którym suszyła się włóczka, i wzięła tyle, ile mogła utrzymać

w jednej ręce. Z irytacją stwierdziła, że za jednym razem wszystkiego nie zabierze. Ach ta
Dorbet, miała pomóc. Zgarnęła więc tyle, ile była w stanie unieść, i poszła do swojej
pracowni na strychu. Dorbet w zamian będzie musiała pozwijać całą włóczkę, myślała Mali,
wieszając to, co przyniosła. Drzwi do izby zostawiła na pół otwarte. Mimo to minęło trochę
czasu, zanim coś usłyszała. Zajęta była pracą, nie spodziewała się też, że o tej porze ktoś
może znajdować się na strychu. Uznała więc, że głosy, które do niej docierają, pochodzić
muszą z dołu lub z zewnątrz. Stała przez chwilę bez ruchu i słuchała. Do Havarda
najwyraźniej dołączył teraz Aslak. Słyszała ich głosy, ale nie mogła zrozumieć, o czym
rozmawiają. Z kuchni docierały do niej normalne hałasy, Ane zmywała garnki.

Ale słyszała coś jeszcze. Cicho zakradła się do drzwi i nastawiła uszu. Od dawna

wszystkie dzieci miały teraz na strychu swoje sypialnie. Pokój Dorbet znajdował się na
samym końcu korytarza i to stamtąd dochodziły te dźwięki. Mali zesztywniała. Co Dorbet
robi na górze o tej porze dnia? Na palcach przeszła przez korytarz. Starannie ominęła deski w
podłodze, o których wiedziała, że skrzypią, i zatrzymała się przed wejściem do pokoju córki.
Drzwi nie były całkiem zamknięte, pewnie dlatego usłyszała tę rozmowę. Przypominała sobie
jak przez mgłę, że Dorbet już się skarżyła ojcu, mówiła, że drzwi wciąż się otwierają. Havard
obiecał je naprawić, ale najwyraźniej jeszcze nie zdążył tego zrobić.

Mali ostrożnie popchnęła drzwi i zajrzała do środka. O mało nie krzyknęła, ale w ostatniej

chwili zdołała zasłonić usta ręką. Stała po prostu, wytrzeszczając oczy, i patrzyła na to, co się
dzieje w pokoju.

Dorbet leżała na łóżku nagusieńka, jak ją Pan Bóg stworzył. Mali, mimo wstrząsu,

stwierdziła, że córka jest nie tylko po prostu piękna. Ta dziewczyna jest zbudowana
cudownie. Leżała teraz z ręką pod głową, włosy opadały jej na ramiona, patrzyła na Knuta,
który zaczął się ubierać. Nietrudno było pojąć, czym tych dwoje dopiero co się zajmowało! I
Mali widziała, że nie było to pierwszy raz. Jak oni zdołali wywieść ją w pole, tego pojąć nie
mogła. Przecież najwyraźniej Dorbet już od dawna sypiała z nowym parobkiem.

Knut włożył koszulę i pochylił się nad dziewczyną. Gładził dłonią jej młode, jędrne piersi i

plaski brzuch.

- Boże drogi, Dorbet - mówił szeptem. - Ja od tego oszaleję. Kocham cię, czy ty tego nie

rozumiesz? Ale ty...

Dorbet przeciągnęła się i wygięła plecy. Brodawki piersi miała bardzo ciemne, teraz

napinały się pod dotykiem męskiej dłoni.

- Dlaczego ty ciągle tyle o tym gadasz? - spytała zirytowana. - O ile wiem, było ci dobrze,

prawda? Tak to wyglądało, kiedy byliśmy razem.

Mali poczuła, że się czerwieni. O czym ta dziewczyna gada?
- Nigdy nie było mi lepiej - zapewniał Knut. - Ja po prostu szaleję na twoim punkcie. I nie

chcę, żeby dalej było tak, jak jest, żeby nikt o niczym nie wiedział. Chcę się z tobą ożenić,
Dorbet.

Dziewczyna wybuchnęła śmiechem. Niskim, szyderczym śmiechem.
- A czy ty wiesz, ile ja właściwie mam lat, Knut? - spytała, odepchnęła jego rękę i okryła

się kołdrą. - Otóż mam piętnaście lat. Jeśli ktoś się dowie, co ty tu ze mną wyrabiasz...

- Co ja tu z tobą wyrabiam? - jego głos zdradzał najwyższe wzburzenie. - Ja zdawałem

sobie sprawę, że ty jesteś... że jesteś za młoda - mówił dalej. - Ale to ty chciałaś, żeby...

- Ja? - Dorbet znowu roześmiała się cicho. - To przecież ty mnie uwiodłeś, o ile wiem.

- Ja cię uwiodłem! Ja... ja... dla mnie to naprawdę znaczy wszystko na świecie, to z tobą -

powiedział, wstając. - Ty byłaś... jesteś najpiękniejsza... tak, nie mogłem uwierzyć, że to
prawda, że ty mnie chcesz...

Odwrócił się w stronę łóżka i patrzył na nią, blady jak ściana.
- A dla ciebie co to właściwie znaczy to tutaj? - spytał cicho.
Dorbet odpowiedziała dziwnym głosem, jakby gruchała. To był śmiech, Mali jednak nie

znajdowała lepszego określenia jak właśnie gruchanie.

- Byłeś naprawdę bardzo dobry - odparła Dorbet. - Ja tutaj we dworze nieustannie byłam

pilnowana. Moja matka myśli, że idę do łóżka z każdym mężczyzną, jaki się tu pokaże, więc
przeważnie trzymała mnie jak na uwięzi. Ale ja bardzo tego nie lubiłam, bo musisz wiedzieć,
ż

e podoba mi się to, co razem robimy. Od dawna wiedziałam, że będzie mi się to podobało -

dodała. - I bardzo mi też odpowiada, że miałeś już trochę doświadczenia, bo przecież
musiałeś mieć - dodała zaczepnie. - Wiedziałeś prawie wszystko na temat, co kobiety lubią
najbardziej.

Knut stał bez ruchu i patrzył na dziewczynę. Mali dostrzegła, że zaciska pięści.
- Więc ja byłem tylko jednym takim frajerem, z którym w końcu udało ci się zrobić to,

czego od dawna chciałaś? - spytał ochryple. - A ja myślałem, że oddałaś mi swoją cnotę, bo
chciałaś...

- Oszczędź mi tego gadania o miłości i tych wszystkich głupstwach - przerwała mu Dorbet

i oparła się na łokciu. - Przecież nie mogłeś na serio wierzyć, że ja bym chciała... że
chciałabym wyjść za ciebie? Jesteś dobry, do wielu rzeczy się nadajesz, urody ci też nie brak,
ale jesteś tylko parobkiem. A ja pochodzę ze Stornes - dodała, odrzucając do tyłu włosy.

Chłopak stał przez chwilę sztywny, nie mówiąc ani słowa. Potem podszedł bliżej łóżka i

pochylił się nad dziewczyną.

- Jesteś zwyczajną dziwką - syknął stłumionym głosem.
Po czym, nie czekając na odpowiedź, odwrócił się i ruszył ku drzwiom. Przerażona Mali

odskoczyła w najciemniejszy kąt i stała tam, oniemiała, z głośno bijącym sercem, kiedy Knut
zniknął na końcu korytarza. Przez chwilę zastanawiała się, co powinna teraz zrobić.
Najchętniej poszłaby do pokoju córki i stłukła ją na kwaśne jabłko.

Knut miał rację, Dorbet to dziwka! Nareszcie udało jej się spróbować tego, na co od dawna

miała ochotę, i najwyraźniej bardzo jej to zasmakowało. Biedny Knut już się nie liczył.
Dorbet go po prostu wykorzystała, teraz może polować na innego podniecającego mężczyznę,
który mógłby ją zaspokoić.

Mali wycofała się do swojej pracowni. Nie była w stanie spotkać się teraz z tą nagą,

bezczelną dziewczyną. Rzuciłaby się na nią i dotkliwie pobiła. Najpierw sama musi się
uspokoić, a potem porozmawia z Havardem. Muszą w końcu założyć Dorbet jakieś cugle.
Jeśli jednak ma im się to udać, powinni działać wspólnie. Trzeba powstrzymać i Dorbet, i
Knuta, myślała. A jeśli ta cała historia będzie miała konsekwencje? Jeśli okaże się, że Dorbet
jest w ciąży? Sądząc po tym, co Mali usłyszała, dziewczyna nie brała takiej ewentualności
pod uwagę.

Mali usiadła więc przy warsztacie tkackim. Po chwili usłyszała, że Dorbet zamyka drzwi

swojego pokoju. Nieszczęsna matka usiadła na stołku, ukryła twarz w dłoniach i wybuchnęła
płaczem.

ROZDZIAŁ 10.

Mali nie miała pojęcia, jak długo tak siedziała w swojej pracowni. Słyszała, że Dorbet

cicho idzie po korytarzu, ale jej nie zatrzymywała. Czuła, że teraz nie byłaby w stanie
rozmawiać z córką. Jeszcze nie.

Przetarła ręką piekące, zapłakane oczy. Poczuła ból w żołądku. Próbowała zachować

odwagę i dobry humor, musiała wrócić do codzienności, robiła to jednak tylko po to, by się
kompletnie nie załamać. Gdyby pozwoliła, żeby przygnębienie, które coraz częściej na nią
spadało, wzięło górę, nie zniosłaby dłużej całej tej udręki. W każdym razie inni musieliby
zauważyć, że coś jest nie w porządku. I to bardzo nie w porządku. A tego nie chciała za nic.
Nie życzyła sobie pytań ani żadnych domysłów. To, z czym musi się borykać, jest
wystarczająco trudne. Nie chciała nikomu o niczym opowiadać. To, co mogło ją teraz
załamać, to jej brzemię. A brzemię musi nadal dźwigać sama.

Bo życie jest ciężkie. Oczywiście sprawy dworu układały się dobrze. Przeszli obronną ręką

przez lata kryzysu, między innymi dzięki pieniądzom, które ona i Havard ukrywali w
szkatułce pod ścianą w izbie. Dzięki pieniądzom, które przeważnie były honorariami za jej
pracę. Mali odczuwała radość i dumę z powodu tego, że to ona w znacznym stopniu uchroniła
rodzinę przed nędzą. Ale wkład Havarda w ekonomiczne podstawy ich życia też był niemały.
Razem uratowali dwór i przeprowadzili go przez najgorsze lata, to właśnie sprawiło, że czują
się jeszcze bardziej ze sobą związani.

Bo przecież jest mi z Havardem dobrze, myślała Mali. Lepiej niż kiedykolwiek przedtem.

Tamto zakochanie i pożądanie fizyczne z pierwszych lat wspólnego życia przerodziło się
teraz w głęboką miłość i wzajemny szacunek, chociaż najbardziej intymne chwile nie
zdarzały się może teraz już tak często i nie były tak pełne ognia. Pozostała jednak prawdziwa
szczerość. Wciąż jeszcze zapalały się między nimi iskry, prawie tak jak w dawnych dniach, i
doznawali miłosnych uniesień, które większość ludzi przypisuje wyłącznie młodości.

Mimo to jednak... w głębi duszy Mali wciąż tkwiła bolesna zadra, grzech pierworodny.

Kłamstwa i zdrady, które z latami rozprzestrzeniały się niczym kręgi na wodzie i rzucały cień
zarówno na jej życie, jak i życie dzieci. Havard też otrzymywał swoją część, całkiem
niezasłużenie. Nikt nawet nie podejrzewał, że to wszystko z jej winy! Bo chociaż Havard
wiedział o Sivercie, to najgorszego jednak nie wiedział.

Sivert... znowu pociekły łzy. Tak strasznie kochała swojego pierworodnego syna. Od

pierwszego momentu, kiedy poczuła, że nosi go pod sercem, wiedziała, że byłaby w stanie
ofiarować za niego i miłość, i nawet życie. A nie osiągnęła nic, po prostu zniszczyła mu
wszystko.

W końcu podniosła się, sztywna i napięta. Bolał ją kark i krew pulsowała w głowie, te

dolegliwości od jakiegoś czasu pojawiały się coraz częściej. Niekiedy znosiła to z wielkim
trudem, źle widziała i musiała wymiotować. Myślała nawet, że jest poważnie chora, ale
odpędzała od siebie złe myśli. Wiedziała, że to jest brzemię, które żelazną obręczą zaciska się
jej na szyi i sprawia, że robi się niezdolna do życia.

Muszę jeszcze dziś wieczorem porozmawiać z Havardem, pomyślała znowu, ale akurat w

tej chwili nie była w stanie rozmawiać z nikim. Chciała stąd odejść, ukryć się gdzieś, najlepiej
w starej szopie na łodzie, zostać sama ze swoimi myślami. Coraz częściej uciekała się do
takiego właśnie rozwiązania. Kiedy tak siedziała na dole, oparta o ścianę z bali i wsłuchana w
chlupot wody o kamienny brzeg oraz krzyki ptaków nad fiordem, powracał jej spokój.

Mali cichutko zeszła po schodach. Stała przez chwilę na dole, nasłuchując, czy nikogo nie

ma na ganku. Wszędzie jednak panowała cisza. Pośpiesznie wymknęła się więc z domu i
poszła przez sad, między jabłoniami.

Był jasny, ciepły wieczór. Słońce nie doszło jeszcze do horyzontu, wciąż rzucało fale

złocistego światła na fiord i na górskie szczyty. Po tamtej stronie wody już nie świeciło.
Dwory leżały w cieniu.

Mali okrążyła szopę i usiadła na porośniętej trawą polance od strony fiordu, gdzie tak

często szukała samotności. Leżałam też, przemknęło jej nagle przez myśl. Bo to tutaj oddała

się Jo, tutaj także była z Torgrimem. Wspomnienia znowu napełniły jej oczy łzami. Gdyby
tak można było cofnąć czas! Ale co się stało, to się nie odstanie, nigdy nie będzie można tego
zmienić.

Przez długie lata składała winę za swoje grzechy na różne okoliczności, dawno jednak

zrozumiała już, jak wiele w tym jej winy. Zawsze była uparta i miała silną potrzebę, żeby
wszystko układało się tak, jak ona chce. Kiedy poświęciła się dla rodziny i zgodziła na
nieszczęsne małżeństwo z Johanem, stworzyła w sobie przekonanie, że zasługuje na coś
lepszego. Że ona również ma prawo kochać.

Ale nikt na tym świecie nie ma takich danych z góry praw, o tym też przekonała się już

dawno. W ostatecznym rozrachunku każdy jest odpowiedzialny za swoje wybory i za swój
los. Powinien więc prowadzić takie życie, jakie sobie wybrał. Ona jednak tego nie robiła.
Chwytała szanse, kiedy się nadarzały, i nie miała z tego powodu żadnych wyrzutów sumienia.
Była przekonana, że ma prawo kochać Jo. Widocznie jednak Pan Bóg się ze mną w tej
sprawie nie zgadzał, pomyślała, opierając się wygodniej o ścianę. Karał ją potem każdego
dnia. Ona zaś go za to nienawidziła. Teraz widziała, że na swoje cierpienia w pełni zasłużyła.
Nikt nie może bawić się życiem bezkarnie.

- Mamo!
Mali podskoczyła. Musiała się chyba zdrzemnąć. Serce waliło w piersi jak szalone, Mali

wstała. Musiała się zdrzemnąć. Ten głos...

Stał przy ścianie szopy tuż przed nią. Mieniące się, zachodzące słońce wyzłacało jego

sylwetkę, sprawiało, że ciemne włosy lśniły niebieskawo, a w oczach widać było złociste
plamki. Mali z jękiem oparła się o szopę, podniosła rękę do gardła. Miała wrażenie, że zaraz
się udusi.

- Sivert - wyszeptała ochryple. - Sivert!
Wolno osunęła się na kolana. Nogi nie chciały jej po prostu dźwigać. On dwoma długimi

skokami znalazł się tuż przy niej. Ukląkł przed nią i tulił ją mocno do siebie.

Jego zapach... Mali wchłaniała go łapczywie, niemal tak samo jak wtedy, kiedy zaraz po

urodzeniu znalazł się w jej objęciach. Teraz czuła szorstki zarost syna na policzku, miękkie
włosy łaskotały ją w wargi. Gdzieś z głębi duszy Mali próbował się wydostać na zewnątrz
głuchy jęk, potem przeszedł w cichy, bolesny płacz. Szloch raz po raz wstrząsał jej ciałem.

- Mamo, co ty, nie płacz tak, mamo.
Z wolna oparła się o ścianę. Widziała go niewyraźnie poprzez łzy, ale to jednak on. To

prawdziwy cud! Znowu wyciągnęła ramiona i przycisnęła go do siebie, mocno i rozpaczliwie,
jakby się bała, że to mimo wszystko tylko sen. Że jeśli go puści, to on zniknie.

- Sivert - wyszeptała znowu. - Jesteś tu, Sivert?
- Tak, to ja - odparł i rozluźnił jej silny uścisk.
Mali opadła na ziemię przy ścianie szopy, a on usiadł obok. Nie spuszczała wzroku z jego

twarzy. Czekała tak strasznie długo, by móc go znowu zobaczyć. Marzyła o nim, modliła się i
płakała. Przez pięć długich, niemających końca lat! I oto teraz, kiedy zaczęła się w jakiś
sposób godzić z myślą, że już nigdy go nie zobaczy, może go znowu oglądać. Nie zasłużyła,
by na niego patrzeć. A jednak on siedzi obok!

Po omacku odnalazła jego rękę i zamknęła w swoich dłoniach. Musiała go dotykać.

Musiała czuć ciepło jego ciała.

- Przyjechałeś do mnie - powiedziała wolno.
- Tak, przyjechałem - odparł cicho. - Nie jestem stworzony do tego, by nienawidzić kogoś

przez całe życie. A już zwłaszcza ciebie - dodał, ściskając jej dłonie.

- Ale ja na nic innego nie zasługuję - wyszeptała Mali z płaczem. - Ja... ja, która

zniszczyłam ci życie. Ja, która...

- Każdy człowiek sam kieruje swoim życiem, mamo - powiedział Sivert, patrząc gdzieś

daleko ponad wodą fiordu. - Ty zrobiłaś coś... coś, co trudno mi było znieść tamtego
wieczoru, kiedy opowiedziałaś mi o moim ojcu. Wszystko mi się wtedy zawaliło.

- Ja cię rozumiem - wyszeptała. - Rozumiem to...
- Tamtego wieczoru powiedziałem, że cię nienawidzę - mówił dalej Sivert. - I to była

prawda, nienawidziłem cię. Nienawidziłem jak nikogo innego. Ale z latami... kiedy robiłem
się starszy, zaczynałem więcej rozumieć. Muzyka też jest bardzo dobrym lekarstwem. No i
mam Tordhild, z którą mogę rozmawiać. To ona mnie nauczyła, że nienawiść wszystko
wokół niszczy, zarówno innych, jak i tego, kto nienawidzi.

Przez chwilę panowało między nimi milczenie. Jakiś ptak zawodził daleko na cyplu

Stornes.

- To właśnie Tordhild powiedziała, że powinienem przyjechać do domu i pogodzić się z

tobą - ciągnął po chwili Sivert cicho. - Wytłumaczyła mi, że nie będę w pełni człowiekiem,
jeśli tego nie zrobię - dodał.

Mali oparła głowę na jego ramieniu. W ten sposób chciałabym siedzieć, dopóki nie umrę,

pomyślała. Siedzieć tak oparta o swojego syna, słyszeć jego głos, móc go dotykać. Czuć jego
ciepły oddech na swoim policzku.

- Bardzo cierpiałam z powodu naszego rozstania - powiedziała cicho.
Tak cicho, że prawie nie było słychać.
- Ja wiem - przyznał Sivert, obejmując jej ramiona. - Wiem, jak bardzo musiałaś cierpieć z

powodu mojej ucieczki. I po tym, co powiedziałem, a także po moim liście. Bardzo dobrze to
rozumiem. Potrzebowałem jednak czasu, żebym mógł się znowu z tobą spotkać. Żebym mógł
ci powiedzieć, że przecież nie żywię do ciebie nienawiści, bo nie żywię, mamo - dodał. -
Noszę tylko w duszy ranę, która nigdy się nie zabliźni. I tak już musi być. Ty też masz dość
własnego cierpienia, ran w duszy, które się nie zabliźniają.

Pogłaskał ją po policzku i uśmiechnął się blado.
- Być może to właśnie sprawia, że jesteśmy w stanie coś tworzyć, i ty, i ja - mówił dalej. -

Coś, co wzrusza ludzi, pozwala im na dobre przeżycia. Ty swoim tkactwem, ja muzyką.
Czytałem o tobie w gazetach, ale przecież od dawna wiem, że jesteś wielką artystką.

Podniósł z ziemi jakieś źdźbło i włożył je do ust. Długo siedział, patrząc przed siebie. Był

jak nieobecny.

- Człowiek musi najpierw sam poczuć palący ból w sercu, by móc rozpalać iskry w

sercach innych - dodał w końcu wolno. - Taka chyba jest cena. Bo to kosztuje...

Mali patrzyła na niego. Widziała, że Sivert zrobił się starszy. Wokół oczu pojawiły się

drobniutkie zmarszczki, a kiedy odwrócił głowę, odkryła w jego ciemnych włosach ślady
siwizny. Zmartwienia także i do niego wyciągały swoje pazury. Zostawiały ślady.

Musnęła jego włosy. W dalszym ciągu kręciły się nad karkiem. Przesuwała palce po

twarzy syna, jakby chciała nauczyć się na pamięć jego wizerunku, zapamiętać go na zawsze.
Jej serce przepełniało dziwne, gorzkie, a zarazem słodkie szczęście. Syn do niej wrócił. Może
go przytulić jeszcze raz.

Szczęście mieszało się z żalem nad tym, co zrobiła temu chłopcu. On już nie żywi do niej

nienawiści. Sam to powiedział. Ale też pewnie jej nie kocha. Przynajmniej nie tak jak
dawniej, zanim się dowiedział, kim tak naprawdę jest.

- Tordhild - bąknęła Mali. - Wspomniałeś o Tordhild.
Sivert nie odpowiedział od razu. Jego wzrok podążał za mewą, żeglującą wolno na tle

czerwonozlocistego wieczornego nieba.

- Tordhild jest moją żoną - rzekł w końcu.
Mali z trudem wciągała powietrze.
- Twoją... żoną... ale...

- Ja wiem, że to wbrew prawu - odparł spokojnie. - Oboje o tym wiemy, ale wtedy, kiedy

przyjechałem z nią do Stornes, mówiłem prawdę. Ja ją kocham. Tylko ją. Dla mnie nigdy nie
będzie innej. Dla niej zresztą też nie będzie innego.

- Ale władze... papiery potrzebne do ślubu...
- Akurat z papierami nie było kłopotu - uśmiechnął się Sivert. W jego głosie słychać było

ironię. - Przecież ja jestem synem Johana Stornesa i twoim, Tordhild zaś jest córką Jo i jakiejś
innej kobiety, nie twoją. Tak jest napisane w papierach, tak zapisano w kościelnych księgach.
Tylko ty i Havard znacie prawdę. Zakładałem więc, że żadne z was nikomu tego nie wyjawi...

Mali potrząsnęła głową. Naturalnie, że ani ona, ani Havard nic nikomu nie pisnęli. Już i tak

wystarczająco dużo zniszczyła w życiu syna. Ale to, że ożenił się z Tordhild...

- Przez te wszystkie lata zastanawiałam się, jaką decyzję podjęliście - powiedziała wolno.

- Nie przypuszczałam jednak, że postanowiliście się pobrać...

- To była jedyna słuszna decyzja - zapewnił Sivert spokojnie. - Żadne z nas nigdy nie

miało co do tego wątpliwości. I wcale nas to nie dręczy, że zrobiliśmy coś, do czego w
gruncie rzeczy nie mieliśmy prawa. Bo dla nas największe znaczenie ma miłość.

Mali skinęła głową.
- Uznaliśmy, że nikt nas nie wyda - powtórzył. - Skoro tylko ty i Havard wiecie, jak jest

naprawdę.

- Tym nie musisz się martwić - powtórzyła Mali i uścisnęła jego rękę. - Oprócz Havarda i

mnie nikt nie wie. I nikt więcej nie będzie wiedział.

Sivert roześmiał się. Krótko i z goryczą.
- No właśnie, na to liczyłem - powiedział, nie patrząc na nią. - Przecież wiem, że umiesz

dotrzymać tajemnicy.

- Ja ci wtedy mówiłam prawdę, Sivercie, bo czułam, że nie mam wyboru - rzekła Mali z

naciskiem. - Strasznie się bałam nieszczęścia, które może na was spaść, jeśli... jeśli wy...

- Jeśli będziemy mieć dziecko - dokończył Sivert. - Domyślałem się, że to właśnie fakt, iż

Tordhild jest w ciąży, zmusił cię do tego wyznania.

- Tak - potwierdziła Mali szeptem. - Ale musiałabym to wyznać, nawet gdyby ona nie

była w ciąży. Bo widziałam, że chcesz się z nią ożenić, więc tak czy inaczej dzieci mogły się
pojawić. Śmiertelnie się bałam, że urodzi się... urodzi się dziecko zniekształcone. Stworzenie,
które tylko będzie się w życiu męczyć, a na was sprowadzi rozpacz. I że możecie mieć więcej
niż jedno dziecko - dodała prawie niedosłyszalnie. - Bo gdybyście nie wiedzieli, że jesteście...
przyrodnim rodzeństwem... uznałam, że będzie lepiej, jeśli wam powiem.

Odwróciła się do niego. Oczy płonęły w jej bladej twarzy.
- Oddałabym własne życie za to, żebyś mógł uniknąć poznania prawdy - wyszeptała. -

Utrzymywałam to w tajemnicy przez wszystkie lata, okazało się jednak, że to był straszny
błąd. Wtedy to zrozumiałam. I nie mogłam już dłużej kłamać. Przynajmniej przed tobą. Bo
kocham cię, Sivercie - dodała cicho. - Kochałam cię ponad wszystko od chwili, kiedy się
pojawiłeś, chociaż rozumiem, dlaczego uważasz, że zdradziłam cię w najgorszy sposób.

Z drżeniem wciągnęła do płuc powietrze i ocierała twarz wierzchem dłoni.
- Nie byłam tą osobą, za jaką mnie uważałeś - mówiła dalej. - I to mnie najbardziej

dręczyło przez te wszystkie lata.

- Nie tylko mnie nie mówiłaś prawdy - rzekł Sivert z wolna.
- Nie, nie powiedziałam, ale ty znaczyłeś dla mnie najwięcej. Ty i Havard. I właśnie wam

obu wyznałam to tamtego wieczoru.

- Havard musi cię bardzo kochać - powiedział Sivert.
- Bardziej, niż na to zasługuję - przyznała Mali i znowu otarła mokrą od łez twarz. -

Kocha mnie bardziej, niż na to zasługuję.

Przez chwilę siedzieli, nie mówiąc nic. Słońce pogrążyło się w morzu na zachodzie, wciąż

jeszcze rozjaśniało niebo złocistą czerwienią.

- Ja musiałam to wyznać, Sivercie - powtórzyła Mali. - Nie byłam w stanie znieść myśli,

ż

e mogłabym uczynić cię jeszcze bardziej nieszczęśliwym... choć wiedziałam, że będzie mnie

to drogo kosztowało. Drożej, niż potrafisz zrozumieć, bo utracić ciebie...

Wzięła jego rękę i przytuliła ją do swojego policzka.
- Czy ty mi kiedykolwiek zdołasz wybaczyć? - spytała szeptem.
Sivert nie odpowiedział natychmiast. Oddychał ciężko i nie patrzył na matkę.
- Nie żywię do ciebie nienawiści - powiedział w końcu. - Myślę, że to musi wystarczyć.

Przynajmniej na razie...

Mali skinęła i pochyliła głowę. Rozumiała, co chce jej powiedzieć.
- Tordhild była w ciąży - powiedziała po chwili milczenia. - Co zrobiliście...
- Nic - odpowiedział cicho. - Nie zrobiliśmy nic. Wiedzieliśmy, że istnieje ryzyko, iż

dziecko urodzi się zniekształcone lub w jakiś inny sposób nienormalne, ale nie robiliśmy nic.
Uznaliśmy, że jest w nas obojgu wystarczająco dużo miłości, by przyjąć to, co los nam
przyniesie, nawet gdyby wszystko miało pójść źle. Dziecko przecież było nasze, stworzone
przez tę miłość...

- Więc wy...
- Tak, mamy syna - odparł Sivert, patrząc jej w oczy. - Pięknego, normalnego synka, który

niedługo skończy pięć lat. Jesteś babcią - dodał po chwili.

Jego słowa zapadały w duszy Mali.
Jestem babcią! Myśl wydawała jej się zgoła nierzeczywista. Jest babcią dla syna Siverta.

Ponad wszystko pragnęła spytać, czy będzie kiedyś mogła zobaczyć swojego wnuka. Nie
zdobyła się jednak na tyle odwagi.

- Ale więcej dzieci mieć nie będziemy - mówił dalej Sivert. - Oboje jesteśmy co do tego

zgodni. I załatwiliśmy to tak, w pewnym szpitalu za granicą, że ja nigdy więcej nie zostanę
ojcem.

- Och...
Mali patrzyła na niego wytrzeszczonymi oczyma.
- Ale gdyby... gdyby...
- Jeśli nie mogę mieć dzieci z Tordhild, to nie chcę w ogóle więcej dzieci - odparł

spokojnie. - To był mój wybór i moja decyzja.

Znowu przez jakiś czas siedzieli w milczeniu. Ciszę przerywał jedynie chlupot wody o

przybrzeżne kamienie.

- Czy ktoś wie, że przyjechałeś? - spytała Mali nagle. - Byłeś we dworze?
- Owszem, byłem i wielu domowników o mało się pod ziemię nie zapadło, kiedy mnie

zobaczyli - uśmiechnął się. - Myśleli pewno, że widzą ducha.

- Musisz chyba być głodny?
- Jedzenie nie zawsze jest najważniejsze - powiedział Sivert. - Ale zjem, kiedy wrócimy

do domu.

- I zostaniesz u nas kilka dni? - spytała Mali z bijącym sercem.
Myśl o tym, że mogłaby go mieć przy sobie przez kilka najbliższych dni, sprawiała, że z

radości kręciło jej się w głowie.

- Dzień lub dwa - odparł. - Wkrótce znowu jadę do USA. Poza tym... ja już nie jestem stąd

- dodał wolno. - Zdałem sobie z tego sprawę, kiedy wszedłem do domu.

Mali przeniknął piekący ból. Miała wielką nadzieję, że on zechce odwiedzić ich z Tordhild

i synem. Skoro jednak nie czuje się tutaj w domu...

- Stałeś się sławny - powiedziała, spoglądając na niego.
- Tak, chyba tak - przytaknął. - Ale to nie dlatego nie czuję się już w Stornes jak w domu.

I ty to wiesz. I ty, i ja wiedzieliśmy to zawsze, że ja nie jestem stąd. Moim życiem jest
muzyka. Tylko ty nie chciałaś przyjąć tego do wiadomości, bo akurat to przypominało ci
twoje grzechy. Chciałaś, żebym był taki, jakim mnie sobie wymarzyłaś, mamo.

Przypuszczam, że teraz już zrozumiałaś, iż nikt nie może kierować życiem innych. Każdy
powinien być tym, kim jest, na dobre i na złe. Gdybym ja nie zerwał... gdybym stał się takim,
jak ty chciałaś, to bym zwiądł i umarł - dodał.

- A teraz jesteś szczęśliwy? - Mali popatrzyła na syna.
- Szczęście to nie jest coś, co mamy zawsze, ty też o tym wiesz - odparł. - Życie nie jest

ani szczęściem, ani nieszczęściem. Życie to droga, którą podążamy. Każdy powinien iść tą
drogą, która jest dla niego najlepsza. Jeśli zdobędziemy się na taką odwagę, to będziemy żyć.
Bliżej szczęścia człowiek nie podchodzi - dodał i wstał.

Podał jej rękę i pomógł się podnieść. Przez krótką chwilę stali tak naprzeciwko siebie. On

o głowę wyższy od niej piękny mężczyzna.

- Mój Sivert - wyszeptała Mali i zarzuciła mu ramion na szyję. - Dziękuję ci, że

przyjechałeś. Myślę, że teraz będę mogła dalej żyć.

Trzymając się za ręce, wolno poszli przez sad w stron domu.

ROZDZIAŁ 11.

To był bardzo miły wieczór, chociaż Sivert nie mówił za wiele. On się zmienił, myślała

Mali, nie odrywając od niego oczu. Wydaje się jakiś taki bardziej skupiony, jakby zapatrzony
do środka. Nie taki otwarty i impulsywny, bardziej refleksyjny.

Poza tym wyglądało na to, że nie chce rozmawiać o wspaniałej karierze skrzypka, jaką

zrobił.

- Miałem szczęście - rzekł tylko, spoglądając na swoje długie, szczupłe i zwinne palce.
- Ech, myślę, że to coś więcej - powiedział Havard z przekonaniem. - Człowiek nie

zdobywa światowej sławy tylko dlatego, że mu się poszczęściło. W takim razie wszyscy
bylibyśmy sławni, a przynajmniej większość z nas - mruknął. - O nie, najpierw musi być
talent, a potem jeszcze dużo innych rzeczy, by osiągnąć coś takiego. I z pewnością jest to
również długa, ciężka praca.

- Tak, jeśli o to chodzi, to masz rację - przyznał Sivert. - Muszę powiedzieć, że nie

przespałem tego czasu do dzisiejszego dnia. Rzeczywiście bardzo ciężko pracowałem. I wiele
mnie to kosztowało. Najważniejsze jednak, że miałem możność grania od dzieciństwa. Fakt,
ż

e dostałem wtedy skrzypce od tego Cygana - dodał, spoglądając pospiesznie na matkę. - To

znaczy nie od Cygana, ale od ciebie, mamo poprawił się. - Ten fakt był podstawą
wszystkiego.

- No i dokonałeś właściwego wyboru, kiedy uznałeś, że chcesz się poświęcić muzyce, a

nie zostać gospodarzem w Stornes - pochwalił go Havard. - Twojej matce niełatwo było się z
tym pogodzić, powinieneś wiedzieć. Ale dla ciebie chyba też to proste nie było, rozstać się z
matką, dla której tak wiele znaczyłeś. Na tyle cię znam.

Sivert nie odpowiedział. Z dziwnym przejęciem żuł chleb i wpatrywał się w obraz wiszący

na ścianie, jakby go nigdy przedtem nie widział. Na policzki wystąpiły mu lekkie rumieńce.

- Wiele razy nie było mi łatwo - rzekł w końcu. - Ani wtedy, ani potem. Nigdy zresztą nie

jest łatwo wybierać... kiedy nasze marzenia nie znajdują zrozumienia u tych, których
kochamy.

Na moment napotkał spojrzenie matki.
- Czasami jednak bywa tak, że nie ma wyboru - powiedział cicho. - Pewne rzeczy są już z

góry postanowione.

Mali się nie odzywała. Nie była zadowolona, że podjęli ten właśnie temat. Temat, który

budził tak wiele bolesnych wspomnień. Ale rozumiała Siverta. Właściwie to chyba ja
powinnam rozumieć go najlepiej, myślała. Ona bowiem też robiła wiele rzeczy, które mogły
ranić innych, ale czuła, że nad tym nie panuje. Jakby wszystko zostało z góry postanowione.
Wybór Siverta okazał się właściwy, teraz musiała to przyznać. W każdym razie, jeśli

zastanawiać się nad tym, co dla niego jest właściwe. Bo ona nadal odczuwała piekący ból w
piersiach na myśl, że to nie on odziedziczy Stornes, choć przyznawała, że z pewnością
osiągnął dużo więcej, niż gdyby został tutaj. Tylko że nigdy, w czasie kiedy dorastał, nie
dopuszczała do siebie myśli, że istnieje dla niego jakiś inny wybór. Był pierworodnym
synem, dziedzicem gospodarstwa i tym sposobem jego przyszłość wydawała się oczywista.
To normalna kolej rzeczy i tak też ona to widziała. Sivert jednak się z nią nie zgadzał. On
postanowił sam.

Nad słusznością różnych swoich wyborów Mali nie chciała się teraz zastanawiać. Z latami

wiele okoliczności, które popychały ją w tę a nie inną stronę, traciło na znaczeniu. Pozostawał
tylko egoizm, który złośliwie szczerzył do niej zęby. Egoizm i nienawiść. Pragnienie, by się
mścić i ranić. Tak to przynajmniej było w odniesieniu do Johana, pomyślała i skuliła się.

Chwilę po tym, jak Mali z Sivertem weszła do izby, pociągnęła za sobą Havarda do sieni.

Mąż objął ją i mocno przytulił.

- A więc on wrócił - szepnął z wargami przy jej włosach. - Tak się cieszę ze względu na

ciebie, Mali. Wiem, jaka trudna była dla ciebie ta sprawa z Sivertem. Teraz będzie ci dużo
łatwiej.

Mali kiwała głową, z policzkiem przytulonym do jego piersi. Z oczu znowu pociekły jej

łzy.

- Ale jest coś, o czym powinieneś wiedzieć - wyznała cicho. - On się ożenił z Tordhild, w

dodatku mają syna.

Poczuła, że Havard drgnął.
- Owszem, oboje wiedzą, że to wbrew prawu - mówiła dalej Mali pospiesznie. - Ale

przecież wiesz, w dokumentach nie ma nic na temat tego, że są bliskimi krewnymi. To wiedzą
tylko oni i my dwoje, ty i ja. On liczy, że my o tym nie powiemy... nikomu - dodała.

Havard nie od razu odpowiedział i Mali przestraszona wymknęła się z jego objęć.
- Przecież nie masz zamiaru mówić...
- Naturalnie, że nic nie powiem - zapewnił Havard cicho, opierając się ciężko o drzwi

izby. - Po prostu nie myślałem, że...

- On mówi, że dla niego nigdy żadna inna kobieta nie będzie miała znaczenia -

powiedziała Mali. - A z dzieckiem, które im się urodziło, wszystko jest w porządku. Sivert
twierdzi, że nic mu nie brakuje. A ja tak się tego właśnie bałam. Tylko że oni nie będą mieć
więcej dzieci, o tym też mnie poinformował.

- Dzieci nie zawsze przychodzą na zamówienie - przypomniał Havard.
- Sivert mówi, że załatwił tę sprawę w pewnym szpitalu za granicą - bąknęła Mali,

unikając wzroku męża. - Po prostu Sivert nie może już mieć więcej dzieci. Ale on sam tak
chciał - dodała pospiesznie. - Jest tylko jedna kobieta, z którą chciałby mieć dzieci, i to jest
właśnie Tordhild. Zdawali sobie jednak sprawę z ryzyka i właśnie dlatego...

Stali przez chwilę bez słowa. W końcu Havard objął żonę.
- Twój syn jest dorosłym mężczyzną - powiedział cicho. - A ja szanuję ludzi, którzy

potrafią podjąć decyzję, kiedy trzeba. Twój najstarszy syn zawsze to potrafił.

Pogłaskał ją pospiesznie po policzku.
- Dobrze wiesz, że ja nigdy pary z ust nie puszczę - powtórzył. - Mam nadzieję, że Sivert

odwiedzi nas kiedyś z całą rodziną.

- No, nie wiem - mruknęła Mali. - Kiedy go pytałam, to mi nie odpowiedział.
- No ale w każdym razie jesteś babcią - uśmiechnął się Havard. - Pomyśleć, że jestem

ożeniony z babcią!

Nagle Mali przypomniała sobie Dorbet. Powinna przecież porozmawiać z Havardem o

córce. Teraz jednak odsunęła od siebie tę sprawę. To może poczekać, w każdym razie tych
kilka dni, które Sivert miał spędzić w domu.

Kiedy Sivert wyznał przy stole, że on i Tordhild się pobrali, wszyscy przyjęli to z wielkim

zaskoczeniem, ale też życzyli mu szczęścia. Mali zauważyła, że Sivert spogląda niepewnie na
Havarda, kiedy jednak ojczym podszedł, uścisnął mu rękę i złożył najlepsze gratulacje, Sivert
się uspokoił. Jakby ciężar spadł mu z serca.

- Pobraliście się? - powiedziała Dorbet urażonym tonem. - Przecież to ja miałam być

waszą druhną. Tordhild mi to obiecała.

Dorbet okazywała wielkie zainteresowanie przyjazdem najstarszego brata. Śledziła

wzrokiem Siverta, gdziekolwiek się ruszył. Mali widziała podziw w jej oczach i ów podziw
odnosił się zapewne w równej mierze do jego powierzchowności jak i faktu, że siostra
widywała jego zdjęcia w gazetach, wiedziała, jaki jest sławny. Dla Dorbet bowiem sława
znaczyła wiele. Do gazet zaglądała wyłącznie po to, by oglądać nowe zdjęcia gwiazd
filmowych i modelek. Wciąż żyła w wierze, że światowa sława to szczyt szczęścia.
Zazdrościła ludziom znajdującym się w centrum zainteresowania.

Sivert roześmiał się i potargał jej bujne włosy.
- Tak, przypominam sobie - przyznał. - Ale w tamtych czasach ty byłaś jeszcze małą

dziewczynką. Teraz naprawdę wyrosłaś - dodał. - Gdybym nie wiedział, kim jesteś, na pewno
bym cię nie poznał.

Przyjaźnie szturchnął ją w bok i mrugnął porozumiewawczo.
- Nie musisz być niczyją druhną - uśmiechnął się szeroko. - Nie minie wiele czasu, a sama

zostaniesz panną młodą. Jestem pewien, że kawalerowie wypatrują za tobą oczy.

Dorbet uśmiechnęła się zadowolona i odrzuciła w tył swoje rozpuszczone włosy. Spojrzała

ukradkiem na Knuta, który siedział spokojnie w kącie i nie uczestniczył w rozmowie.

- Mam dopiero piętnaście lat - oświadczyła Dorbet, posyłając Sivertowi urzekający

uśmiech. - Spytaj mamę, bo ona uważa, że będę mogła patrzeć na chłopców dopiero, kiedy
będę stara i siwa.

Sivert śmiał się głośno.
- Ja to rozumiem - powiedział. - Bo jak się zapatrzysz na jakiegoś biedaka...
- Ale ona naprawdę ma dopiero piętnaście lat - przerwała im Mali. - I myślę, że nie

powinieneś wbijać jej w dumę jeszcze bardziej - dodała, krojąc kolejną kromkę chleba. -
Dorbet nie trzeba poprawiać samopoczucia.

Sivert ściągnął brwi i popatrzył na matkę. Wydawało się, że zrozumiał, iż temat jest bardzo

niebezpieczny.

- A gdzie Oja, gdzie on się podziewa? - spytał. - No i Ruth? Muszę się z nimi zobaczyć,

zanim wyjadę.

- Oja powinien niedługo wrócić - odparła Mali krótko, wciąż z tą surową miną. - On jest w

Gjelstad.

- W Gjelstad? Co on ma tam do roboty? - spytał Sivert i zaczął jeść kolejną kanapkę.
- On się zaleca do Liny - odparła Dorbet, zanim Mali zdążyła otworzyć usta. - A Lina

wcale nie ma więcej niż piętnaście lat - dodała, wydymając wargi. - I nikt nie protestuje,
kiedy Oja lata do Gjelstad, wystrojony, uczesany na mokro. Tutaj we dworze ludzi traktuje się
różnie, widzisz. Oja może robić, co chce, ale ja...

- Głupstwa - przerwała jej Mali ostro. - Oja wcale tak często w Gjelstad nie bywa. I jest

różnica między tobą a Ruth Liną z Gjelstad - dodała. - Ona i Oja są dobrymi przyjaciółmi i
lubią ze sobą przebywać.

- Dobrymi przyjaciółmi - przedrzeźniała ją Dorbet. - Ty, mamo, widzisz tylko to, co

chcesz widzieć. Bo Oja wcale nie o przyjaźni tak rozmyśla.

Umilkła, bo matka posłała jej surowe spojrzenie. Ale Dorbet mówi chyba prawdę,

pomyślała Mali. Ona też nie lubiła tych ciągłych wypraw Oi do Gjelstad, ale niewiele mogła
zrobić. Chłopak jest dorosły. Gdyby ktoś mógł powstrzymać rodzącą się więź między nim a
Liną, mogłaby to zrobić tylko Helga. Ona jednak najwyraźniej przyjmowała Oję z radością,

tak przynajmniej wynikało z tego, co dotarło do Mali. Helga zaczęła się domyślać, że lepszej
partii córka nie znajdzie, chociaż gdyby wyszła za Oję, byłaby młodą gospodynią u Mali. No
ale Helga wiedziała przecież, że Mali wiecznie żyć nie będzie. I że nie minie zbyt wiele lat, a
ona i Havard zdecydują się przekazać dwór. Nie powinnaś być jednak tego taka pewna,
myślała Mali ze złością. Chociaż bowiem niekiedy czuła się bardzo zmęczona i cieszyła się,
ż

e syn im pomaga, to ani ona, ani Havard nie planowali oddać Stornes wcześniej niż po wielu,

wielu latach, jeśli im tylko zdrowie dopisze. Tak oboje między sobą ustalili. Zresztą nie może
być mowy o żadnym małżeństwie między dziedzicem ze Stornes i córką Helgi oraz Kristena
wcześniej niż za kilka lat.

W tym czasie Oja może się znudzić, myślała Mali. Najbardziej bała się tego, żeby Ruth

Lina nie zaszła w ciążę, tak że młodzi musieliby się pobrać. A to najgorszy powód dla
zawarcia małżeństwa, Mali uważała, że coś takiego jest po prostu katastrofą. Zwłaszcza że nie
miała pewności, czy Oja szczerze jest zajęty panną z Gjelstad. Może pociąga go tylko jej
zachwyt i jawne zakochanie. A takie rzeczy długo nie trwają.

- A gdzie Ruth? - spytał Sivert i zmusił Mali, by na niego popatrzyła.
Domyślił się najwyraźniej, że temat Oi i jego przyjaźni z córką z Gjelstad to nie jest

kwestia, którą należałoby dłużej drążyć.

- Ruth w tym roku jest gospodynią na górskim pastwisku - poinformowała Mali. - Myślę,

ż

e kiedy wróci do domu, będzie niepocieszona, że odwiedziłeś nas pod jej nieobecność i nie

mogła cię zobaczyć.

- W takim razie ja jutro po śniadaniu wybiorę się w góry - oświadczył Sivert i wstał od

stołu. - Nie wyjadę stąd, jeśli nie zobaczę się z Ruth, o nie.

- A zatem wiele godzin jutrzejszego dnia Sivert spędzi w górach, nie będę z nim mogła

być, pomyślała Mali z odrobiną goryczy. Rozumiała jednak, że Sivert chce się spotkać z
Ruth. Zawsze stosunki między nimi układały się bardzo dobrze, przyrodnie rodzeństwo było
sobie bliskie. Mimo wszystko Mali poczuła ból w piersi. Przyjechał na tak krótko i pół dnia
zamierza przeznaczyć na wyprawę w góry. Skinęła jednak głową na znak, że się z nim
zgadza. - Ruth na pewno bardzo się ucieszy - powiedziała tylko z bladym uśmiechem.

Kiedy Mali w końcu znalazła się w łóżku, długo leżała, nie śpiąc. Myśl o tym, że Sivert

leży w swoim małym pokoiku na strychu, wywoływała w niej niezwykłą mieszaninę ciepłej
radości i dotkliwego smutku, którą poczuła już przy spotkaniu z synem koło szopy na łodzie.
Jakby nie mogła sobie pozwolić, by tej nocy zasnąć chociaż na minutę. Chciała tak leżeć,
wiedząc, że on jest tuż obok. Że znowu się z nią pogodził.

Przymknęła oczy i wyobraziła sobie jego twarz. Był teraz przystojnym młodym

człowiekiem, ma cechy odziedziczone i po mnie, i po Jo, myślała. Jo dał mu karnację, te
cudowne oczy i ciepły uśmiech, z matki wziął niezależność i upór, lecz także wrażliwość.
Wyczuwała w nim również pokorę, głównie w stosunku do muzyki. Jeśli chodzi o inne
sprawy, był niemal tak samo bezkompromisowy jak zawsze.

Mali szczelniej otuliła się kołdrą i westchnęła. No tak, coś przecież musiał odziedziczyć i

po mnie, myślała. Chociaż, jeśli wykorzysta to dziedzictwo w najlepszy możliwy sposób,
może mieć z niego w życiu wielką pomoc. Potrzebował jak nikt siły i pewności siebie, ludzie
sławni tak jak on muszą być silni. Wielu bowiem chce nimi kierować, co do tego Mali nie
miała wątpliwości. Ludzie chcą czerpać korzyści ze sławy innych.

Ale jeśli chodzi o Siverta, to próżne wysiłki, uśmiech radości przemknął po twarzy Mali.

Sivert nigdy nie da sobą kierować. Zwłaszcza jeśli chodzi o ważne sprawy. Poza tym nie jest
na sprzedaż, wiedziała to z jakąś niezłomną pewnością. Nie tak jak ona była...

Na wspomnienie tamtych spraw poczuła ból w piersi.
Odwróciła się na bok i ukryła twarz w kołdrze. Łzy popłynęły gorące i spokojne, na

wargach czuła smak soli.

Następnego ranka Mali wstała wcześnie. Ostrożnie wymknęła się z łóżka, żeby nie budzić

Havarda, umyła się w zimnej wodzie i szybko ubrała.

Nie rozsuwała zasłon, Havard mógł pospać jeszcze z pół godziny. Ale wyjrzała na

zewnątrz. Dzień był słoneczny, poranny wiatr burzył lekko wodę fiordu. Znakomity czas na
wyprawę w góry, pomyślała.

Mali zastanawiała się, czy nie zaproponować, że pójdzie z Sivertem na pastwiska, chciała

być z nim najdłużej, jak to możliwe. Zrezygnowała jednak, uznała, że gdyby pragnął jej
towarzystwa, to sam by ją o to poprosił wczoraj wieczorem. A on tego nie zrobił.

Nie przywitał się też z Oją. Mali słyszała, że młodszy syn wchodzi na palcach na strych

krótko po godzinie drugiej. To niesłychane, pomyślała ze złością. Co, na Boga, Helga sobie
wyobraża, pozwalając córce siedzieć tak długo w noc? Mali postanowiła, że wybierze się z
wizytą do Gjelstad pierwszego dnia, kiedy znajdzie na to czas. Musi się rozmówić z Helgą.
Najwyższa pora.

To śniadanie Mali zapamięta na długo. Nakryła pięknie do stołu i podała specjalne

jedzenie, powoli domownicy zaczynali się schodzić. Wkrótce zasiedli wszyscy wokół
długiego stołu dokładnie tak jak w dawnych czasach. Nawet mężczyźni odłożyli na później
codzienne prace, by chwilę jeszcze posiedzieć przy stole i porozmawiać.

Oja wytrzeszczył oczy ze zdumienia, kiedy wszedł i zobaczył Siverta. Na moment w jego

wzroku pojawiło się coś jakby strach, ale szybko przeszło. Wiedział przecież, że sprawa
dziedzictwa jest załatwiona.

- O mój Boże, to ty przyjechałeś do domu? - wykrzyknął, potrząsając ręką Siverta.
- Na dzień lub dwa - odparł Sivert trochę wymijająco i on też ściskał dłonie brata. - Jak ty

wydoroślałeś od ostatniego spotkania. Słyszałem, że skończyłeś szkołę rolniczą.

Patrzył na silne, opalone ręce brata. Pogłaskał jedną z nich.
- Zawsze było jasne, że to ty zostaniesz gospodarzem w tym dworze - stwierdził Sivert

spokojnie i uśmiechnął się.

- Ale prawo należało do ciebie, pierworodnego syna - odparł Oja, patrząc mu w oczy.
W jego spojrzeniu było coś w rodzaju wyzwania.
- Tak, to prawda - przyznał Sivert. - Teraz jednak to prawo oddałem tobie. I wszystko jest

tak, jak powinno być.

Mali czuła, że serce podchodzi jej do gardła. Była śmiertelnie przerażona, jak ta rozmowa

między synami może się potoczyć. Domyślała się, że Sivert chciałby w jakiś sposób załatwić
sprawę z Oją. Przekonać go, że sam wybrał swoją drogę i że z własnej woli oddał bratu
zarówno dwór, jak i prawo dziedziczenia.

- Bardzo się cieszę, że tak to widzisz - odparł Oja, wciąż patrząc mu w oczy. - Bo ja nie

wyobrażam sobie, że mógłbym spędzić życie poza tym dworem - dodał.

- A ja nie wyobrażam sobie życia bez muzyki - powiedział Sivert. - Chociaż wiem, że

wielu uważało to za rzecz niesłychaną, kiedy ja... kiedy oddałem ci prawo dziedzictwa. Myślę
jednak, że to najlepsze, co mogłem zrobić - uśmiechnął się tak, że pokazał lśniące, białe zęby,
a w jego oczach rozbłysły złociste plamki. - Jeśli więc obaj jesteśmy zadowoleni...

- Najbardziej niezadowolona jest chyba nasza mama - wtrącił Oja, spoglądając na Mali.
Nie można było nie zauważyć goryczy w jego glosie.
- Ja jestem zadowolona - powiedziała Mali, zwracając się do syna. - To prawda, że

wierzyłam, iż to Sivert przejmie dwór, zresztą nie ma w tym nic dziwnego. Mimo wszystko to
on jest pierworodnym synem. Skoro jednak sprawy tak się potoczyły... najważniejsze dla
mnie jest, żebyście obaj byli szczęśliwi i nie żałowali swoich wyborów - dodała ochrypłym
głosem.

- O to właśnie chodzi - wtrącił się Havard. - Jestem przekonany, że obaj będziecie

szczęśliwi, obserwowałem całą sprawę z bliska i mogę powiedzieć, że ja w to wierzę.

Potem nie rozmawiano już więcej ani o dziedziczeniu, ani o prowadzeniu dworu.

Po śniadaniu Sivert zaczął się przygotowywać do wyprawy w góry.
- Przygotuję ci coś do jedzenia - powiedziała Mali.
- Niczego nie potrzebuję - odparł Sivert, rozpinając koszulę pod szyją. Słońce zaczynało

już porządnie przygrzewać. - Ruth tam na górze też pewnie ma, co trzeba - dodał. -
Pomyślałem sobie jednak, że wrócę do domu na obiad, chociaż wolałbym się precyzyjnie nie
umawiać.

Mali skinęła głową. Wciąż miała nadzieję, że syn poprosi ją, by mu towarzyszyła, on

jednak tego nie czynił. Ubrał się i ruszył do wyjścia.

- I masz zamiar wyjechać jeszcze dziś wieczorem? - zdążyła zapytać Mali.
Sivert odwrócił się. Stał przez chwilę i patrzył na matkę.
- Myślę, że tak - rzekł. - Ale jeszcze zobaczę.
I wyszedł.

Mali nie bardzo mogła tego dnia pracować. Kręciła się po domu z cichą radością w duszy i

próbowała nie myśleć o tym, że Sivert wkrótce znowu wyjedzie. Że chwile szczęścia nie
potrwają długo. Ale żałować będzie później. Teraz chciała się tylko cieszyć każdą minutą,
którą syn spędzał w rodzinie. Cieszyła się tym, że mimo wszystko przyjechał. Że już nie żywi
do niej nienawiści, chociaż bolało ją, że nie potrafił jej wybaczyć. Ale tego chyba jednak nie
powinnam się spodziewać, powtarzała sobie, ocierając pośpiesznie oczy. Powinnam
dziękować Bogu, że czas nienawiści mamy szczęśliwie za sobą.

- Czy Sivert znowu do nas przyjedzie? - spytała Dorbet, pomagając matce wieszać pranie.
- Tego nie wiem - odparła Mali wymijająco. - Przecież rozumiesz, że jest bardzo zajęty.

Jeździ po całym świecie z koncertami...

- Ale czy nie mógł przyjechać razem z Tordhild? Ona musi się teraz czuć bardzo samotna

- zastanawiała się Dorbet.

Mali zdziwiła się, że Dorbet nie wspomina o dziecku, zaraz jednak zdała sobie sprawę, że

o synu Siverta nie było mowy. Tylko jej się zwierzył z tego, że mają z Tordhild dziecko.

- Poproszę go, żeby znowu przyjechał - oznajmiła Dorbet. - Ja bardzo lubię Siverta -

dodała.

- Spytaj go - zgodziła się Mali, podnosząc z ziemi pusty kosz na bieliznę. - Zrób to,

bardzo proszę.

Znowu stanęło jej przed oczyma to, co wczoraj widziała na strychu, w pokoju Dorbet.

Powinnam porozmawiać z Havardem, pomyślała raz jeszcze. I powinnam też porozmawiać z
Dorbet. Wygląda na to, że teraz romans z Knutem się skończył, ale mimo wszystko... kto wie,
z kim wkrótce znowu córka wyląduje w łóżku? Jeśli tym razem uda jej się uniknąć
konsekwencji, to może nabrać przekonania, że tak będzie zawsze.

Mali położyła rękę na ramieniu córki, idącej tuż przed nią.
- O co chodzi? - spytała Dorbet, odwracając się.
- Nic, zapomniałam, co chciałam ci powiedzieć - odparła Mali. Ta sprawa może zaczekać.

Teraz chciała myśleć jedynie o Sivercie, nie tracić tych krótkich chwil, kiedy syn jest w
domu.

Sivert wrócił na obiad spocony, ale zadowolony.
- Ruth była pewnie bardzo zaskoczona? - spytała Mali, podając mu ręcznik i czystą

koszulę Havarda. - Chyba się nie mylę, że chętnie poszedłbyś nad wodę i się wykąpał -
dodała.

- Och tak, była zaskoczona - uśmiechał się Sivert. - Zresztą ja też. Ruth to już dorosła

panna. Nie rozumiem...

- Przecież minęło pięć lat - przypomniała Mali wolno.
Skinął głową i zdjął z siebie przepoconą koszulę. Mali poczuła ból w sercu, kiedy

zobaczyła znamię pod jego lewą piersią. Dodatkowe serduszko, jak zwykli mawiać, kiedy był
mały.

- W każdym razie było bardzo miło spotkać się z Ruth - wyznał Sivert. - Między Ruth i

mną zawsze było coś wyjątkowego. Po prostu myślimy tak samo.

- A ona przez te wszystkie lata zastanawiała się, dlaczego wyjechałeś bez pożegnania -

powiedziała Mali. - Co teraz mówiła na ten temat?

- Zmyśliłem jej byle co - odparł. - Nie lubię kłamać, zwłaszcza wobec Ruth, ale przecież

nie mogłem jej powiedzieć prawdy. Nawet Ruth nie mogę tego wyznać - dodał, odwrócił się i
poszedł w stronę fiordu.

Przy drzwiach obejrzał się jeszcze raz.
- Chciałem cię o coś spytać - powiedział. - Czy po podwieczorku będziesz miała czas,

ż

eby ze mną porozmawiać? Może moglibyśmy pójść na mały spacer albo...

- Oczywiście, że będę miała czas - odparła Mali. Serce poruszyło jej się niespokojnie w

piersi. - Czy jest coś specjalnego, o czym chciałbyś porozmawiać?

- Tak, o moim ojcu - wyjaśnił spokojnie.

ROZDZIAŁ 12.

Nad łąkami wciąż unosił się zapach suchego siana, choć ono samo już dawno zostało

zwiezione do stodoły. Teraz kiełkował drugi pokos, zielony i soczysty. Zboża na polach
dojrzewały i rozsiewały wokół słodkawą woń. Od strony lasu za letnimi oborami dochodził
ś

piew jakiegoś samotnego kosa. Mali i Sivert szli obok siebie w górę. Odkąd opuścili dwór,

ż

adne nie odezwało się ani słowem. Ale słowa się znajdą, pomyślała Mali, ocierając spocone,

niespokojne dłonie o spódnicę.

Od chwili, kiedy Sivert powiedział, że chciałby z nią porozmawiać o ojcu, Mali czuła

bolesny skurcz w żołądku. Miała nadzieję, że syn zadowoli się tym, co mu wyznała podczas
tamtych, brzemiennych w skutki porachunków przed pięcioma laty. Bardzo chciała uniknąć
dalszych wyjaśnień. Teraz jednak Sivert najwyraźniej pragnął dowiedzieć się więcej. Albo
może tylko chciałby porozmawiać o ojcu? Dowiedzieć się, jakim był człowiekiem? To
przecież nie takie dziwne. Prawie nic o nim nie wiedział. Mali czepiała się tej właśnie myśli,
ż

e syn chce tylko tak sobie porozmawiać. Ale jeśliby spytał wprost, jak to było z Jo, to ani nie

chciała, ani już by nie mogła kłamać. Wystarczająco dużo kłamstw przekazała Sivertowi.

Wkrótce dotarli do letnich obór.
- Może usiądziemy tutaj - zaproponował Sivert. Usadowili się na zbutwiałym pniu drzewa

przysuniętym do ściany Mali z drżeniem wciągała powietrze głęboko do płuc.

- Bardzo niewiele wiem o moim ojcu - zaczął Sivert, wyrywając jakieś pożółkłe źdźbło. -

Właściwie nie wiem nic. Zawsze myślałem, że to Johan był... okazuje się jednak, ż to
nieprawda - dodał po chwili.

- Rzeczywiście, to nieprawda - przytaknęła Mali cicho nie patrząc na syna.
- Co nieco dowiedziałem się też od Tordhild - mówił dalej Sivert. - Ona też nieczęsto

widywała swojego ojca, zresztą z różnych powodów, ale i tak ona znała go lepiej niż ja. Bo ja
to sobie nawet przypomnieć nie mogę, żebym go kiedykolwiek widział.

- Ale widziałeś - pospiesznie powiedziała Mali, opierając się o ścianę. - Byliśmy kiedyś

sami na górskim pastwisku, ty i ja, i on wtedy do nas przyszedł. Ja miałam tam posprzątać, a
poza tym potrzebowałam wyjść na kilka dni z domu i on...

Umilkła pospiesznie.

- Potrzebowałam paru dni samotności - poprawiła się. - I zabrałam też ciebie. Zresztą

zawsze wszędzie cię zabierałam. Byłeś najdroższym, co posiadałam. Miałeś wtedy trzy lata -
dodała cicho.

Przez chwilę Sivert siedział bez słowa. Mali zerkała na niego z ukosa. Oparł się o ścianę

obory i przymknął oczy.

- Człowiek z gór - powiedział wolno. - Przypominam sobie jak przez sen, że rano

wyszedłem sam z domu i spotkałem człowieka z gór. Tak go wtedy nazywałem, prawda? On
mi powiedział, że polował na niedźwiedzie i na... uważałem, że jest bardzo odważny.

Nagle otworzył oczy i spojrzał wprost na Mali.
- To był on - powiedział. - To był mój ojciec.
- To był twój ojciec - potwierdziła Mali.
- Dlaczego on przyszedł na górskie pastwisko?
- Zanim się rozstaliśmy po tym... po tym lecie w Stornes, on mi obiecał, że nigdy nie

będzie szukał ze mną kontaktu - zaczęła Mali. - To była taka umowa przy pożegnaniu. Żadne
z nas nie wiedziało wtedy, że ty jesteś... że jesteś w drodze, kiedy on pojechał dalej. Jo chciał
mnie ze sobą zabrać, ale ja...

- Ale ciebie nie pociągało cygańskie życie, jak przyszło co do czego? - spytał Sivert z nutą

goryczy w głosie. - Uważałaś je za nędzne w porównaniu z dobrobytem w Stornes.

- To nie było tak, ale rozumiem, że tak to może wyglądać - westchnęła Mali cicho. -

Szarpały mną różne wątpliwości, kompletnie nie wiedziałam, co robić, Sivert, zarówno
wtedy, jak i potem, kiedy już ty się urodziłeś. Bo dopiero wtedy przekonałam się na pewno,
kto jest twoim ojcem. Przedtem nie miałam pewności... dopiero jak wzięłam cię pierwszy raz
w ramiona. Mogłeś przecież równie dobrze być dzieckiem Johana - dodała prawie
niedosłyszalnie.

- Tak jednak nie było.
Mali przez chwilę siedziała, nic więcej nie mówiąc. Wspomnienia spadły na nią mroczną

falą i odebrały jej głos. Nie mogła wykrztusić słowa przez zaciśnięte gardło.

- Pytałam o radę starą babkę Johana, co mam robić, kiedy ty już przyszedłeś na świat i

zrozumiałam, czyim jesteś synem. To było bardzo przykre, że musiałam oszukiwać Johana i
swoich teściów. Ale babka uważała, że powinnam zostać w Stornes - ciągnęła opowieść po
chwili. - Ona twierdziła, że jeśli cię zabiorę i wyjadę, to ściągnę na wszystkich jeszcze
większe nieszczęście. I że sama muszę dźwigać swoje brzemię. Zresztą miałam też na
względzie to, co by się stało z moją rodziną w Buvika - dodała, pocierając twarz lodowatą,
drżącą dłonią. - Zniszczyłabym im życie... gdyby wyszło na jaw, że uciekłam z Cyganem.

- Czy ty kochałaś mojego ojca?
Mali wyprostowała się i spojrzała synowi w oczy.
- Tak, kochałam twojego ojca - odparła. - Nie powinieneś sądzić, że weszłam w ten

związek z lekkim sercem. Od początku wiedziałam, że to grzech. Ale ja nad sobą nie
panowałam, Sivert. Sam mówiłeś, że od czasu do czasu człowiek czuje, że nie ma wyboru. Że
wszystko zostało z góry postanowione, że się niczym nie kieruje. Ja się tak właśnie czułam
przy twoim ojcu.

Na jej policzkach pojawiły się blade rumieńce, kiedy mówiła dalej:
- Widzisz, Jo... on był wszystkim, o czym marzyłam od wczesnej młodości. Wszystkim,

czym nie był Johan. Nie mogę zrzucać na Johana całej winy za to, że nam się nie ułożyło.
Oboje za to odpowiadamy. Ale on... on zrobił coś, co... ja... ja chodziłam tu po tym dworze z
wielką nienawiścią w sercu - wyszeptała. - Nienawidziłam samej siebie, nienawidziłam życia,
do jakiego zostałam sprzedana, i nienawidziłam jego. Jego najbardziej. I wtedy przyszedł Jo.

Znowu przez dłuższy czas siedzieli w milczeniu. Sivert szczupłymi, niespokojnymi

palcami łamał na kawałki jakieś źdźbło. Mali zwijała nieustannie brzeg swojego fartucha.

- Później, kiedy się nad tym zastanawiałam, myślałam... myślałam, że tak się stało

dlatego, bo ja tak rozpaczliwie tęskniłam za miłością - wykrztusiła ochryple. - Wiem, że to
ż

adne usprawiedliwienie dla takiego grzechu, jaki ja popełniłam, ale...

- I stało się tak dlatego, że pragnęłaś ukarać Johana - wtrącił Sivert spokojnie.
Mali drgnęła. Nie przypuszczała, że Sivert zdoła to zrozumieć. Nie odpowiedziała mu,

czuła jednak, że jest czerwona.

- No ale on przyszedł, mój ojciec - powrócił do przerwanego wątku Sivert. - Tamtej

jesieni przyszedł na pastwisko. On wtedy nie wiedział o moim istnieniu, prawda?

- Nie, nie wiedział o tobie - odparła Mali cicho. - O tym, że nie pochodzisz ze Stornes, nie

wiedział nikt prócz mnie i starej babki Johana. I dopiero kiedy przyjechałeś do domu z
Tordhild, a ja zrozumiałam, że...

- Jakim człowiekiem ty jesteś, matko, że mogłaś latami żyć, pozwalając, bym i ja, i

wszyscy inni wierzyli w to okropne kłamstwo? Z czego ty jesteś stworzona?

W jego głosie była sama gorycz. Mali przygładziła ręką włosy i zamknęła oczy. Łzy wolno

spływały jej po twarzy.

- Ja wiem, że to potworny błąd - powiedziała w końcu cicho. - Powinieneś jednak

wierzyć, Sivercie, że myślałam o tym dzień i noc. Moje życie nieustannie znajdowało się
jakby na ostrzu noża. Jedno kłamstwo pociągało za sobą następne, żyłam w śmiertelnym
strachu, że w końcu wszystko się wyda. Nie chciałam, żeby tak było, synu. Musisz mi
uwierzyć. A już najbardziej nie chciałam sprawić bólu tobie. Ciebie kochałam najbardziej od
pierwszego dnia, kiedy zjawiłeś się na świecie, i pragnęłam dla ciebie tylko dobra.
Wierzyłam, że będziesz szczęśliwy, jeśli dam ci taki wspaniały dwór... Uważałam, że
zasłużyliśmy na to, zarówno ty, jak i ja, po tym wszystkim, co mnie spotkało...

Umilkła i przez jakiś czas walczyła z płaczem.
- Potrzebowałam wiele czasu, żeby zrozumieć, iż człowiek nie może posiadać drugiego

człowieka - wyszeptała. - Że dostałam cię tylko jakby na pożyczenie, że ty masz prawo być
tym, kim jesteś. Że masz też prawo wiedzieć, kim jesteś. Kiedy to zrozumiałam, było jednak
za późno.

Sivert skinął głową i oparł się znowu o ścianę.
- No i co się stało tamtej jesieni na pastwisku? - spytał. - Ja coś pamiętam... coś, czego nie

potrafię złożyć w całość. Coś, co sprawia, że na samo wspomnienie robi mi się zimno. Bywa,
ż

e budzę się w nocy zlany potem i wtedy wiem, że śniło mi się właśnie to. Nie mam tylko

pojęcia, co to jest.

Otworzył oczy i patrzył na matkę.
- Tordhild mówi, że jej ojciec zginął w wypadku. Tak jej powiedziano, kiedy była małą

dziewczynką. Jaki to był wypadek, matko?

Mali nie od razu zaczęła mówić. Miała nadzieję, że uniknie opowiadania o kamiennym

osypisku. Teraz wiedziała, że nie ma wyjścia. Ale czy ma tu wyznać wszystko, tak jak było
naprawdę, że Jo został zamordowany? Że to Johan zepchnął go w przepaść z nienawiści i
zazdrości? Że gdyby nie chodziło o nią, o jej grzech i jej kłamstwa, to prawdopodobnie żyliby
obaj?

- Na pastwisko nieoczekiwanie przyszedł Johan - zaczęła wolno. - Zobaczył ciebie razem

z twoim ojcem i natychmiast zrozumiał, o co chodzi. Jesteś naprawdę bardzo podobny do
ojca, zawsze byłeś - dodała. - Kiedy więc zobaczył was obu... to on... to Johan poprosił Jo, by
mu pomógł uwolnić jakąś owcę, która podobno wpadła w szczelinę skalną gdzieś wysoko pod
Stortind...

Znowu zaległo milczenie. Czarny kos śpiewał teraz bliżej.
- No i znaleźli tę owcę w szczelinie? - spytał Sivert. Głos miał ostry, zmieniony nie do

poznania.

- Nie mam pojęcia - odparła Mali cicho. - Johan mówił, że tak.

- Więc mój ojciec z nim poszedł?
Mali skinęła w milczeniu.
- I nigdy żywy stamtąd nie wrócił, prawda? To był ten wypadek?
- Tak, w jakiś czas później Johan wrócił sam i powiedział, że Jo spadł z osypiska - mówiła

Mali, odwróciwszy twarz. - Znaleźli go następnego dnia. Cyganie, którzy zatrzymali się w
stodole w Stornes, zabrali zwłoki ze sobą.

Sivert nazbierał kamyków, które leżały pod ścianą obory. Teraz z rozmachem ciskał jeden

po drugim daleko na pola. Mali niemal fizycznie wyczuwała jego agresję. Niczym dotkliwy
chłód.

- I ty mogłaś żyć dalej również z tym - rzeki z pogardą. - Jeden grzech mniej, jeden

więcej...

- To nieprawda - zaprotestowała Mali gwałtownie. - Powiedziałam Johanowi, że zabiorę

dziecko i opuszczę Stornes. On jednak mi zabronił. Nikt nie mógł się dowiedzieć, że nie on
jest twoim prawowitym ojcem. Że jakiś cygański włóczęga przyprawił mu rogi, jak się
wyraził. Musiałam więc po prostu zostać... żyłam w piekle - dodała niemal bezgłośnie. - Nie
utopiłam się w tym czasie tylko dlatego, że nie mogłam znieść myśli, iż musiałbyś zostać w
Stornes sam. Beze mnie... Otarła twarz wierzchem dłoni.

- Widzę, że ty tego nie rozumiesz, że moja obecność była wtedy dla ciebie ważna -

mówiła dalej. - Ja się tobą opiekowałam, robiłam wszystko dla ciebie. I mimo wszystko cię
kochałam. Kochałam cię bardziej nawet niż własne życie.

Długo siedzieli bez słowa. Nad fiordem pojawiły się ciemne chmury, które przesłoniły

słońce.

- Posiedź tutaj, a ja pobiegnę do dworu, wezmę swoją torbę i powiem, że przez jakiś czas

nas nie będzie - powiedział nagle Sivert, wstając. - Żeby się nikt nie martwił o ciebie... O nas
- dodał.

- Co chcesz zrobić?
- Chcę pójść na kamienne osypisko - odparł Sivert, patrząc na nią. - Chciałbym się

pożegnać z moim ojcem. To już najwyższy czas, nie uważasz?

Serce Mali biło jak szalone. Znowu podniosła rękę do gardła. Nigdy by nie pomyślała, że

jeszcze kiedyś będzie musiała tam pójść. Na samą myśl o tym dostawała gęsiej skórki. Krew
odpłynęła jej z twarzy. Czuła, jakby miała za chwilę zemdleć.

- Ale to jest daleko, Sivercie - powiedziała ochryple. - Czy nie powinniśmy...
- Mamy przed sobą całą noc - odparł i pobiegł w dół.
Mali pochyliła się i objęła ramionami kolana. Tego to już chyba nie zniesie! Powinna

pobiec za nim. Powinna powiedzieć, że z nim nie pójdzie. Wiedziała jednak, że się nie ruszy,
będzie tu siedzieć, dopóki syn nie wróci. I wiedziała, że z nim pójdzie, bo żądał, by razem z
nim obejrzała miejsce, w którym zmarł jego ojciec. Odebrała mu już tak wiele. Tego nie może
mu zabrać.

Nie było odwrotu.

Po drodze w góry prawie się do siebie nie odzywali.
Sivert wrócił ze starym plecakiem. Widziała, że niesie w nim czarny futerał ze skrzypcami.
- Wziąłeś skrzypce? - spytała zaskoczona. - Nie słyszałam, jak grasz.
- Ja nigdy nigdzie nie chodzę bez skrzypiec - odparł przez ramię, kiedy wspinali się

ś

cieżką w górę. - Muszę ćwiczyć codziennie. Dzisiaj też ćwiczyłem poza domem - dodał.

- Ale ja chętnie bym posłuchała...
- Jakoś nie mam na to ochoty - odpowiedział krótko. Już więcej go o to nie prosiła.

Musiała się bardzo starać, żeby dotrzymać mu kroku. Spódnica robiła się coraz cięższa za
każdym razem, kiedy przechodzili przez mokradła. Woda chlupała jej w butach.

Chmury porozpadały się na niewielkie przepływające po niebie strzępy, słońce zaś wolno

zanurzało się w morzu. Słońce było krwiście czerwone, a ciemne szczyty gór mieniły się
liliowym blaskiem. Wkrótce na niebie ponad ich głowami pojawiły się blade gwiazdy.

Od czasu do czasu Sivert przystawał i zrywał jakiś górski kwiat. Mali nie pytała, co z nimi

zrobi. Domyślała się i czuła piekący ból w piersiach. W którymś momencie, kiedy się
zatrzymał, ona sama zaczęła zrywać kwiaty zimnymi, sztywnymi rękami.

Sivert wybrał drogę na osypisko z dala od letnich pastwisk. Nadkładali drogi, Mali jednak

domyślała się, że syn nie chce spotkać Ruth czy innych dziewcząt z pastwiska.

W końcu zatrzymał się.
- Przez ostatni odcinek drogi ty pójdziesz pierwsza - powiedział nagle, jakby czytał w jej

myślach. - Przypuszczam, że przychodziłaś tu już dawniej, wiesz, gdzie dokładnie to jest.
Chyba że nie...

- Oczywiście, że przychodziłam tutaj - odparła Mali cicho i znowu otarła twarz. - Stąd to

już niedaleko.

On powoli wyciągnął rękę i odgarnął jakieś włosy, które opadały jej na policzki.
- Wszystko z tobą w porządku? - spytał.
Mali popatrzyła na niego. Oczy miała pełne łez. Jego troskliwość spadła na nią

najzupełniej nieoczekiwanie. Skinęła głową.

- Rozumiem, że nie jest ci łatwo - wyznał Sivert. - Ale to jest sprawa, którą musiałem

załatwić. Musiałem, jeśli mam się z tobą porozumieć. Rozumiesz mnie?

- Tak - szepnęła bezgłośnie. - Powinniśmy to zrobić oboje, ty i ja. Możliwe, że będzie nam

potem trochę lżej - dodała, ale wiele optymizmu w jej głosie nie było.

Sivert nie mówił nic. Cofnął rękę i zrobił jej miejsce tak, by mogła iść przed nim. Mali

uniosła mokrą spódnicę i ruszyła w drogę. Była zmęczona i chciało jej się pić. Poza tym
bardzo zmarzły jej nogi, szła tak długo w przemoczonych butach. Przez chwilę wydawało jej
się, że Sivert zabrał z domu kilka kromek chleba i butelkę soku na długą wyprawę. Gdyby
jednak tak było, to musiał zapomnieć. Nie przystanął bowiem, nie zaproponował jej ani
jedzenia, ani picia.

Zaszli już bardzo daleko. Stortind wznosiło się przed nimi majestatyczne. W miarę jak

robiło się ciemno, światło księżyca stawało się coraz wyraźniejsze i kładło się bladą poświatą
nad okolicą.

Mali spojrzała w górę na usiane gwiazdami niebo i zastanawiała się, czy nie przypomnieć

Sivertowi o tych dwóch gwiazdach, o których mu opowiadała po śmierci Starego Siverta i
Johana. Ale dala sobie spokój. Jeśli zapamiętał jej opowieść, to pewnie teraz spyta -
pomyślała. A jeśli nie, to niech tak zostanie.

Wyszli teraz z lasu pod wielkim osypiskiem.
- Jesteś pewna, że wiesz, dokąd iść? - spytał w którymś momencie Sivert za jej plecami.
Nie odpowiedziała, ale wiedziała, dokąd idzie.
Nigdy nie sądziła, że jeszcze kiedyś tu wróci. Pożegnała się z Jo tamtego dnia, kiedy

przyszła na osypisko z wieńcem kwiatów tamtego lata po śmierci ukochanego. Zbudowała
wtedy niewielkie ogrodzenie z kamieni w miejscu, w którym, jak się domyślała, musiał leżeć,
bo tam znalazła jego nóż.

Miała nadzieję, że po tym wszystkim odzyska spokój. Jednak nic z tego, przeżywała wiele

bolesnych i gorzkich chwil tak pełnych żalu i wyrzutów sumienia, że czuła się całkiem
zagubiona. Jej dusza długo i ciężko chorowała. Kiedy tutaj była, przez wiele godzin klęczała
na kamieniach i głośno wzywała jego imię, które wracało do niej dźwięcznym echem: Joooo.
Jooo. Jo...

Mali szła coraz wolniej. W ciemnościach niewiele widziała, wiedziała jednak dobrze,

gdzie są. I nagle w świetle księżyca zobaczyła małe ogrodzenie. Wieńca, który tu położyła,
nie było po tylu śnieżnych zimach i wichurach, zagroda jednak stała.

Mali zatrzymała się nagle, tak nagle, że Sivert po prostu na nią wpadł. Oboje o mało się nie

przewrócili, Sivert złapał ją wpół i mocno trzymał. Stał tak z ramieniem wokół jej talii i
patrzył na kamienny murek. Mali widziała, że mocno zaciska szczęki. Pod brunatną, gładką
skórą mięśnie napinały się boleśnie.

- To ty postawiłaś to ogrodzenie? - spytał po chwili.
- Tak, ja, dwadzieścia lat temu - odparła cicho. - Nie wiem, czy inni ludzie tutaj

przychodzili. Ale chciałam zaznaczyć to miejsce.

- Byłaś zupełnie pewna, że to w tym miejscu on...
Mali skinęła głową i spojrzała w górę na pokryte kamieniami strome zbocze. Płaskowyż, z

którego Jo został zepchnięty, rysował się wyraźnie niczym mroczny cień na oświetlonej
blaskiem księżyca górskiej ścianie.

- Wiem, że to było tutaj - zapewniła. - Właśnie tutaj znalazłam nóż, który należał do Jo.
Sivert skinął głową i wypuścił matkę z objęć. Potem zdjął plecak i położył go ostrożnie na

ziemi, a sam zrobił kilka kroków w stronę ogrodzenia. Przez krótką chwilę on również
spoglądał wysoko, na górską półkę. Potem ukląkł i położył bukiet polnych kwiatów tuż przy
ogrodzeniu. Po omacku szukał ręką i znalazł duży płaski kamień. Położył go na szczycie
ogrodzenia i pochylił głowę.

Mali wciąż stała w tym samym miejscu i patrzyła na syna klęczącego w blasku księżyca.

Była potwornie zmęczona po długim marszu przez góry. Ręce i stopy miała lodowato zimne,
spódnica lepiła jej się do ciała, ciężka, ociekająca wodą. Mali dygotała z zimna.

Nigdy nie przypuszczała, że zobaczy Siverta w tym miejscu. Że syn pozna tajemnicę, o

której przez tyle lat nic nie wiedział. Kiedy jednak przyjechał do domu z Tordhild, Mali nie
miała wyjścia. I kiedy przyszło co do czego, to musiała mu przyznać rację, że powinien
pożegnać się z ojcem, którego nigdy nie poznał. To ważne, myślała Mali, poprawiając włosy,
ż

e chłopiec w końcu się dowiedział, kim był jego ojciec.

Kiedy Sivert wstał, trochę sztywny, Mali podeszła do ogrodzenia i obok jego bukietu

położyła swoje kwiaty. Wolno uniosła spojrzenie ku wspaniale rozgwieżdżonemu niebu. Z jej
gardła wyrwało się głębokie westchnienie.

- Tak, to on już teraz wie, kto jest jego ojcem, Jo - wyszeptała cicho. - Pragnąłeś, by

kiedyś się o tym dowiedział. No i właśnie wie. Przyszedł tu do ciebie...

Odwróciła się do Siverta. Syn wyjął skrzypce z futerału, uniósł wysoko i oparł na nich

podbródek. Delikatne pierwsze tony były jak zaczarowane na tym pustkowiu. Sivert
przymknął oczy. Mali stała bez słowa i słuchała, jak tony się zmieniają, raz są delikatne, pełne
oddania, to znowu pojawia się szorstkie crescendo. Domyślała się, że ta muzyka spływa do
serca Siverta z góry, z tego zalanego srebrnym blaskiem krajobrazu. A potem on poprzez
struny skrzypiec przekazuje tę muzykę dalej, zawiera w niej wszystkie dobre uczucia, jakie
ż

ywi dla ojca, którego nigdy nie poznał, oraz cały gniew i bezsilność, jaką odczuwa z tego

powodu, że odebrano mu prawo do ojca.

Dźwięki wracały do nich odbite od czarnych górskich ścian. Mieszały się z dźwiękiem

skrzypiec i powstawała muzyka, od której Mali ogarniało drżenie. Nigdy jeszcze nie słyszała
czegoś podobnego. Było to cudownie piękne i zarazem przerażające. Zastanawiała się, czy
jeszcze kiedyś inni ludzie to usłyszą. Czy Sivert zechce prezentować to na swoich koncertach,
czy też jest to tylko nabożeństwo żałobne za zmarłego ojca, muzyka przeznaczona tylko dla
niego... dla Jo.

Ostatnie tony zgasły, a oni jeszcze długo stali bez ruchu. Panowała niezwykła cisza.

Jedyny dźwięk, który ją burzył, to szum nocnego wiatru, nadchodzącego skądś spod szczytu
Stortind.

Po jakimś czasie Sivert włożył skrzypce z powrotem do futerału, a futerał do plecaka.

Potem raz jeszcze podszedł do małego ogrodzenia, pochylił głowę i tak stał. Mali bardzo

chciała podejść i przytulić go. Dać mu jakąś pociechę, ale nie zdobyła się na taką odwagę.
Ostatnie, co mogła teraz zrobić, to próbować go pocieszać.

Cały czas miała na wargach prośbę o wybaczenie, ale jej nie wypowiedziała.
Powoli ruszyli w drogę powrotną.

Dochodziła pierwsza, kiedy znaleźli się na zalanym księżycowym blaskiem dziedzińcu w

Stornes.

- Może przygotuję coś do jedzenia? - spytała Mali cicho.
- Dla mnie nie - odparł Sivert. - Ja się teraz spakuję.
Gdybym mógł pożyczyć bryczkę i konia, to zaraz pojadę.
- Pojedziesz? Ale jest przecież środek nocy, a ty...
- Chcę wyjechać stąd teraz - oznajmił Sivert ochrypłym głosem, bardzo stanowczo. -

Zrobiłem to, po co tu przyjechałem.

- Ale co zamierzasz...
- Przenocuję w pewnym miejscu w Surndalen - poinformował. - A konia oni jutro

odprowadzą do Stornes.

Mali zrobiła krok naprzód i położyła rękę na ramieniu syna. Twarz miała brudną od kurzu,

potu i łez, warkocz się rozplótł, przepocone włosy w nieładzie otaczały głowę.

- Nie mógłbyś zostać do jutra? - poprosiła cichutko.
Potrząsnął przecząco głową, odwrócił się i poszedł w stronę domu.
Mali została na podwórzu. Nie chciała wchodzić do domu, dopóki nie zobaczy, że Sivert

odjechał. Poszła na trawnik nad strumykiem za pralnią i tam usiadła. Światło księżycowe
mieniło się w ciemnej wodzie. Nagle Mali wstała i podeszła do wielkiego głazu nad
strumieniem. Rozpaczliwie szukała po omacku w ciemnej, mokrej trawie. W końcu odnalazła
mały, plaski kamień. Zaczęła gołymi rękami rozdrapywać ziemię. Piasek i kępki trawy
spadały na jej spódnicę, ale tego nie zauważała. Nie zauważała też, że łamie sobie paznokcie,
boleśnie kaleczy palce.

Po chwili wyjęła spod kamienia małe pudełeczko, które niegdyś tam ukryła. Drżącymi

rękami otworzyła wieczko. Leżały tam dwa pierścionki, które zrobił Jo. Jeden dla niej, drugi
dla siebie. Wyjęła je teraz i położyła na otwartej dłoni. Sczerniały i pokryły się brudem. Mali
włożyła rękę do wody i próbowała je umyć. Szorowała piaskiem, potem rąbkiem spódnicy,
znowu zanurzała w wodzie i tarła dalej. Kiedy skończyła, oba pierścionki mieniły się w
blasku księżyca. Trzeba je jeszcze porządnie wyczyścić, żeby były naprawdę ładne, ale nawet
teraz widać było, że to piękna, wyjątkowa robota i że pierścionki też są niezwykłe.

Wolno wsunęła jeden pierścionek na środkowy palec lewej ręki. Przyglądała mu się

uważnie. To nie jest mój pierścionek, pomyślała. Teraz nosiła obrączkę, którą dał jej Havard.
Jo jest przeszłością.

Kiedy Sivert znowu wyszedł z domu, ona stała obok bryczki, do której zaprzęgła już

konia.

- Mógłbym sam to zrobić - powiedział, wrzucając plecak na siedzenie.
Futerał ze skrzypcami bardzo ostrożnie położył obok.
- Jest coś, co chciałabym, żeby należało do ciebie - powiedziała Mali cicho. Otworzyła

dłoń i wyciągnęła do syna. - To jest pierścionek, który dostałam od twojego ojca. Nosiłam go
przez jakiś czas, ale jest taki wyjątkowy, że musiałam przestać. Wszyscy się dopytywali, skąd
go mam. To było... było trudne i niebezpieczne - dodała.

- A ten drugi... - Sivert wziął większy z pierścionków z jej dłoni. - Ach, ten pierścionek

dała mi kiedyś pewna Cyganka, bardzo dawno temu... myślałem, że zginął - mówił Sivert
zaskoczony. - A to ty go wzięłaś.

- Tak - przyznała Mali, nie patrząc mu w oczy. - Nie mogłam zrobić nic innego. To jest

pierścionek, który Jo nosił jako pamiątkę po mnie. On oba te pierścionki traktował jako... jako
nasze ślubne obrączki - dodała. - To on sam je zrobił.

Przez chwilę znowu panowało milczenie.
- Ta kobieta, która dała ci pierścionek, to Karoline, siostra Jo - tłumaczyła Mali w

napięciu. - Ona się domyślała, że ty jesteś... że jesteś jej bratankiem. Nigdy jednak nic nie
powiedziała. To nie była kobieta, która by roznosiła plotki. Poza tym ona ciebie kochała. Nie
ż

yczyłaby ci nic złego - zakończyła Mali tak cicho, że ledwo sama słyszała swój głos.

Sivert nic nie powiedział, stał tylko, obracał pierścionek i przyglądał mu się.
- Pomyślałam sobie, że może ty i Tordhild chcielibyście mieć te pierścionki - wyjaśniła

Mali cicho. - Że mogłyby być waszymi ślubnymi pierścionkami. Zauważyłam, że nie nosisz
obrączki - dodała i musnęła dłonią rękę Siverta.

Przez chwilę bała się, że syn odmówi. Ale to przecież słuszne, żeby on i Tordhild nosili te

pierścionki, pomyślała. Wiedziała też, że Jo również by tego pragnął. Nic jednak nie mówiła,
stała tylko z wyciągniętą do syna ręką.

Powolnym ruchem Sivert wziął z jej dłoni również mniejszy pierścionek. Wsunął oba do

kieszeni.

- Dziękuję - powiedział.
Mali wzięła jego dłoń w swoje lodowato zimne ręce. Oczy znowu zaszły jej łzami.
- Przyjedź znowu, Sivercie - szeptała przez Izy. - Weź ze sobą Tordhild i synka, i...

przyjedź znowu - błagała.

- Do kogo? - spytał Sivert cicho.
- Do swojej rodziny - wykrztusiła Mali piskliwym głosem. - Do mnie. Krew jest gęstsza

niż woda. Ja jestem twoją matką, Sivercie. Tego nie da się zmienić. I teraz jestem babcią.

Sivert rzucił przeciągłe spojrzenie ku oświetlonemu blaskiem księżyca szczytowi Stortind.

Pospiesznie, gorącymi dłońmi uścisnął jej zimne ręce. Potem wskoczył do bryczki i cmoknął
na konia.

Mali stała, dopóki całkiem nie zniknął jej z oczu. Potem ciężkim krokiem powlokła się w

stronę domu.

ROZDZIAŁ 13.

Po tej nocnej wyprawie z Sivertem do górskiego osypiska kamieni Mali ciężko się

rozchorowała. Była przeziębiona tak, jak chyba nigdy przedtem. Kaszlała i dławiła się dzień i
noc. Ataki kaszlu wstrząsały jej ciałem tak gwałtownie, że czasem miała wrażenie, iż wypluje
z siebie wnętrzności. Brzuch ją bolał od tego kaszlu, a w piersiach paliło żywym ogniem.
Kiedy jednak zaproponowała, że na jakiś czas przeniesie się ze spaniem na mały strych, tak
by przynajmniej Havard mógł sypiać po nocach, mąż gwałtownie zaprotestował. Chciał ją
mieć przy sobie w łóżku. To jest jej miejsce.

- Ale mogę również ciebie zarazić - szeptała Mali ochrypłym głosem i z płonącymi od

gorączki oczyma. - Przeniosę się tylko na czas najgorszej choroby, potem do ciebie wrócę.

- Zaraziłaś to ty mnie już dawno temu - powiedział Havard, głaszcząc ją czule po

policzku. - I wcale się też nie boję zarażenia. Nie, nie możesz leżeć sama na małym strychu,
kiedy jesteś taka chora. Potrzebujesz kogoś, kto by się tobą opiekował - dodał, objął ją i
mocno przytulił. - Nie mogę jednak zrozumieć, jak mogliście pójść tak daleko w góry i to po
nocy, ty i Sivert. To prawdziwe szaleństwo. Ty przecież wiedziałaś, jak to daleko i jaka
trudna jest droga, nawet jeśli Sivert o tym zapomniał.

- Ale dla Siverta to było takie ważne, żeby tam pójść - mamrotała Mali niewyraźnie.
- No dobrze, już dobrze... chociaż mimo wszystko uważam, że mądre to nie było - upierał

się Havard.

Nie, w każdym razie dla zdrowia, myślała Mali, a jej ciałem wstrząsał kolejny atak kaszlu.

I zresztą w ogóle nie było to mądre. Po tej wyprawie z Sivertem leżała po całych nocach, nie
ś

piąc, i podobnie jak za pierwszym razem, kiedy poszła do miejsca, w którym zginął Jo,

wcale nie czuła, że przywróciło jej to spokój. Wprost przeciwnie. Dawne wspomnienia
nawiedzały ją w snach, podczas krótkich chwil, kiedy udało jej się zdrzemnąć, i nie były to
wcale dobre sny. Przeważnie budziła się zlana potem. Mówiła, że to od gorączki, ale wcale
nie była pewna, czy nie z powodu tych koszmarnych snów.

Dręczyła ją myśl o Sivercie. Taka była szczęśliwa, kiedy pojawił się w domu. Jej serce

przepełniała wielka radość i bezgraniczna wdzięczność. Nic jednak nie potoczyło się tak, jak
by chciała. Co prawda powiedział, że nie żywi już dla niej nienawiści. To dlatego mógł
przyjechać. Przez cały czas jednak Mali wyczuwała jego wielką gorycz. Zresztą czego innego
mogłam się spodziewać, myślała, ocierając rozgorączkowaną twarz. Tego, co zrobiła
Sivertowi, nie da się tak po prostu przekreślić, tyle rozumiała. Mimo to dręczyło ją, że syn tak
się do niej odnosi. Marzyła o pojednaniu, o tym, że on wróci tu ze swoją rodziną, skoro już
raz odważył się przyjechać. Ale nawet tego jej nie obiecał. Wprost przeciwnie, zapytał, po co
miałby to robić, po co miałby tu wracać. To sprawiło Mali większy ból, niż chciałaby
przyznać. Tymi słowami bowiem zakomunikował matce, jak niewiele ona dla niego znaczy.
Tak to przynajmniej zrozumiała. I z tego powodu także czuła się chora.

Dawniej, kiedy już się czasem zdarzało, że zachorowała, to szybko wracała do zdrowia.

Zawsze była silna i cieszyła się dobrym zdrowiem, nigdy nie pozwalała, by choroba zwaliła ją
z nóg. Teraz miała wrażenie, że nie jest w stanie dłużej walczyć. Poddawała się
okolicznościom i choroba szalała, jak chciała. Przecież to nie ma znaczenia, czy będę żyć, czy
umrę, powtarzała sobie w ciemne noce, kiedy ból przenikał jej ciało, a ona marzła i pociła się
na przemian. Właściwie to dobrze by było po prostu zniknąć. Kiedy jednak blask poranka
przenikał przez zasłonki i dźwięki zwiastujące nowy dzień docierały do jej oszołomionej,
bolącej głowy, zapominała o złych myślach. Człowiek nie ma prawa się poddawać. Nie ma
prawa się załamywać. Przynajmniej ona takiego prawa nie ma! Zbyt wielka odpowiedzialność
na niej spoczywa, a ona nie należy do łudzi, którzy unikają odpowiedzialności.

- Myślę, że trzeba wezwać doktora - stwierdził Havard, kiedy minął tydzień, a Mali nadal

czuła się bardzo źle. - Bo jak nie, to skończy się zapaleniem płuc.

- Poczekajmy jeszcze trochę - poprosiła Mali, odsuwając od siebie talerz z zupą.
Właściwie to całkiem przestała jeść. Nic jej nie smakowało.
- Wkrótce wszystko się zmieni - zapewniała męża. - To tylko wyjątkowo ciężkie

przeziębienie, nic więcej.

Havard patrzył na nią ze zwątpieniem, zgodził się jednak, że trzeba jeszcze trochę

zaczekać. I rzeczywiście, kiedy następny tydzień zbliżał się do niedzieli, Mali powoli
zaczynała czuć się lepiej. Gorączka ustąpiła, a wraz z nią bóle mięśni. Kaszel wciąż nie dawał
za wygraną, ale wyraźnie złagodniał.

Rada była, że nikt inny we dworze nie zachorował, ale wciąż znajdowała się w stanie

bliskim depresji. Nikomu nic nie mówiła. Przecież i tak nikt nie mógłby jej pomóc.

Zbliżał się początek roku szkolnego i Dorbet zaczynała przygotowywać się do wyjazdu.

Całymi godzinami przeglądała ubrania, które powinna ze sobą zabrać.

- Przecież nie powinno być problemu - powiedziała Mali któregoś dnia, kiedy weszła do

sypialni córki i zobaczyła, że całe łóżko zarzucone jest ubraniami.

Ona ma tych ubrań stanowczo za dużo, stwierdziła Mali. Dorbet uwielbiała oglądać

katalogi w sklepie u Pedera i często udawało jej się przekonać ojca, żeby jej kupił coś
nowego. Przecież ja muszę to mieć, mówiła, zarzucając ojcu ręce na szyję.

- Potrzebujesz tylko porządnych codziennych ubrań. Świąteczne możesz zostawić w

szafie, w końcu będziesz przyjeżdżać do domu na niedziele.

- Jeszcze zobaczymy, jak to będzie - odparła Dorbet. No właśnie, tego Mali bała się

najbardziej. Wieczorem będzie musiała omówić całą sprawę z Havardem, i to, co odkryła
między Dorbet a Knutem, i to, że nie jest zachwycona częstymi wizytami Oi w Gjelstad.
Ż

adnej z tych spraw nie można dłużej odkładać.

- Jest coś, o czym chciałabym z tobą porozmawiać - zaczęła wieczorem, szczotkując

włosy.

- Stało się coś złego? - spytał Havard z łóżka.
- Czy złego, nie wiem - mówiła Mali. - Chodzi o dzieci. To znaczy z wyjątkiem Ruth, ale

Oja i Dorbet...

- Ty się chyba za bardzo zamartwiasz swoimi dziećmi, Mali - powiedział, opierając się na

łokciu. - Wiesz przecież, że są w takim wieku, kiedy próbują się usamodzielnić, a wtedy... no
cóż, Oję powinniśmy po prostu uważać za dorosłego - dodał. - I nie widzę żadnych powodów
do zmartwienia, jeśli o niego chodzi.

- Nie widzisz, bo ty nie zwracasz uwagi na takie rzeczy - powiedziała Mali.
- Albo może nie wszędzie doszukuję się problemów - odparł Havard ze złością. - Co ci ten

Oja znowu zrobił?

- Nie podoba mi się, że on tak ciągle biega do Gjelstad. - Mali odłożyła szczotkę i

zdmuchnęła świecę na komodzie. - Po nocy świętojańskiej...

- Jest zajęty Ruth Liną, to prawda - przyznał Havard, otulając żonę kołdrą. – Ale ja nie

widzę w tym niczego złego.

- Dziewczyna ma dopiero piętnaście lat - przypomniała Mali. - A Oja przesiaduje tam

często do późna w noc. Nie mogę zrozumieć, jak oni...

Havard roześmiał się cicho, wsunął rękę pod głowę żony i przyciągnął ją do siebie.
- Czy ty nigdy nie byłaś młoda? - drażnił się z nią, burzył jej włosy.
- Byłam, ale mnie w jego wieku nie pozwalano uganiać się za chłopakami do późnej nocy.
- Rozumiem, co cię martwi - powiedział Havard. - Boisz się, żeby młodzi nie posunęli się

za daleko. Ale na to nic nie poradzisz, Mali. Oja jest dorosłym mężczyzną. Musi przejąć
odpowiedzialność za swoje życie. A dobrze wiesz, że on głupi nie jest.

- Wiem, ale zastanawiam się, co myśli Helga, pozwalając...
- I nie wiesz, czy ona w ogóle cokolwiek myśli - przerwał jej Havard. - O ile ja znam tę

panią, to nie spuszcza córki z oka.

- Nie wydaje mi się, żeby prześladowała ich swoją obecnością do północy - burknęła Mali

krótko. - Ona po prostu uważa, że Oja jest lepszą partią dla Ruth Liny niż...

Havard przeciągnął się i chrząknął.
- Czy problem polega na tym, że nie chciałabyś, aby córka Helgi została twoją synową,

czy...

- Ale ta dziewczyna jest za młoda, Havardzie! Zresztą wcale nie jestem pewna, czy to, co

Oja do niej czuje, to jest poważne... czy to po pewnym czasie mu nie przejdzie. A gdyby się
tak zdarzyło, że...

- No tak, w takim razie nie byłoby dobrze, gdyby z tego miały być dzieci, pod tym

względem całkowicie się z tobą zgadzam. Havard odgarnął jej w tył włosy i ujął twarz żony w
obie ręce.

- Ale dlaczego ty tak myślisz? Ja jestem całkowicie przekonany, że Helga wbiła córce do

głowy, że...

Mali prychnęła i odepchnęła jego ręce.
- Kto wie, co oni robią, kiedy są sami - prychnęła ze złością. - A Ruth Lina wygląda na

taką zakochaną, że z pewnością przy nim traci kompletnie głowę...

- I co chcesz z tym zrobić?

- Zamierzam pojechać do Gjelstad i rozmówić się z Helgą - odparła Mali. - Zresztą

miałam zamiar zrobić to już dawniej, ale Sivert przyjechał do domu, a potem byłam chora.
Teraz jednak...

- No to będziemy mieć zamieszanie - westchnął Havard.
- Lepsze to, niż żebyśmy mieli ciężarną synową jako młodą gospodynię tu we dworze -

nie ustępowała Mali.

Przez jakiś czas leżeli w milczeniu. Mali czuła się urażona, że Havard nie okazuje jej

wsparcia. On przeważnie takie sprawy przyjmował ze spokojem. Nie rozumiał ich powagi.

- Oczekiwałam, że mnie wesprzesz - powiedziała i odwróciła się do niego plecami.
- Ależ ja cię wspieram, Mali! - zawołał, przyciągając ją znowu do siebie. - Ja też się

martwię o dzieci, zapewniam cię. Ty jednak masz tendencje do robienia wszystkiego tak...

- Cud boski, jeśli ta dziewczyna nie jest jeszcze w ciąży - ucięła Mali krótko.
- Zatem ty wiesz, że oni ze sobą sypiają?
Mali zaczerwieniła się.
- Nie, nie wiem, ale...
- Ale każdy sądzi według siebie - mruknął Havard.
- Rany boskie, co ty wygadujesz? - krzyknęła Mali ze złością, wpijając w niego wściekle

spojrzenie.

- Nic poza tym, że my też grzeszyliśmy w okresie przed ślubem. Zapomniałaś już o tym?
- Nie zapomniałam, ale ja nie byłam wtedy głupią dziewczyną, która ledwie skończyła

piętnaście lat - mówiła Mali dalej ze złością.

- Jeśli pojedziesz do Gjelstad, to uważam, że nie powinnaś używać takich argumentów, bo

to by było głupie - oznajmił Havard spokojnie.

Mali milczała przez chwilę. Wiedziała, że mąż ma rację.
- Ale ja jednak pojadę - burknęła po chwili.
- Wcale w to nie wątpię - zgodził się Havard. - Byłaś na to zdecydowana, jeszcze zanim

zaczęłaś ze mną rozmawiać. A zwykle robisz to, co sobie wbijesz do głowy, przecież wiesz.
Zawsze tak było.

Przytulił ją do siebie jeszcze mocniej i pocałował w czoło. - Czy jest coś jeszcze? - spytał.
- Tak, tym razem chodzi o Dorbet - westchnęła Mali. - I w tym wypadku to ja niczego się

nie domyślam, ja po prostu wiem. Ponieważ widziałam to na własne oczy. Dorbet była w
łóżku z Knutem, i to nie jeden raz!

Havard nie od razu odpowiedział. Gładził dłonią brodę i głęboko wciągał powietrze.
- Stałam za na pół otwartymi drzwiami i widziałam, a także słyszałam - ciągnęła swoje

Mali. - Knut wierzył, że to miłość, ale Dorbet go po prostu wyśmiała. Rzuciła mu w twarz, że
jest głupcem, skoro sądził, że ona zadowoli się jakimś parobkiem! Wystarczy, że chciała z
nim sypiać - tak mówiła.

Havard w dalszym ciągu milczał.
- Czy ty słyszysz?
Mali szturchnęła męża w bok.
- Tak, słyszę, ale bardzo mi się nie podoba to, co słyszę - rzekł cicho. - Jedna sprawa to to,

ż

e Dorbet w ogóle poszła z kimś do łóżka. A druga to to, jaką grę ona prowadzi. Bawi się

uczuciami innych ludzi. Nie ma do tego prawa.

- No i co my mamy z tym zrobić? - spytała Mali. - Ta dziewczyna nie będzie długo czekać

i znajdzie sobie kogoś nowego do zabawy. Zanim się obejrzymy, ściągnie na siebie
nieszczęście. A teraz, kiedy wyjeżdża do Kvannes do szkoły... - zakończyła Mali niepewnie.

- Rany boskie, co robić... - Havard patrzył w sufit. - Chcesz, żebym się z nią rozmówił?
- Wtedy ona się domyśli, że ją widziałam... To nie ma znaczenia, ale... nie, ja chciałabym

porozmawiać z nią pierwsza. Powiem jej, że ma się zachowywać przyzwoicie. I twoja ciotka
będzie jej pilnować.

- Już ona zdołają oszukać, opieka nad naszą córką nie będzie dla Marii łatwa - westchnął

Havard. - Nie może jej przecież zamknąć w domu. A ja nie chciałbym oznajmić, że ona już
miała... miała...

- Ale tak właśnie jest - zawołała Mali gwałtownie. - I Bóg wie, czy Knut jest jedyny.
- No właśnie, Knut...
Havard gładził się w zamyśleniu po twarzy.
- Teraz pozostaje pytanie, czy po tym, co mi powiedziałaś, możemy go zatrzymać na stale.
- Ech, wina jest nie tylko jego - wtrąciła Mali.
- Nie tylko, to prawda. Ale on powinien mieć wystarczająco dużo rozsądku, żeby nie

sypiać z naszą córką - złościł się Havard.

- No, to prawda - przyznała Mali. - Ale ta sprawa jest już teraz skończona. Dorbet zerwała

z Knutem, chłopak musi sobie zdawać z tego sprawę. Stracił apetyt i chodzi przygnębiony. I
jeśli mam być szczera, to powiem ci, że powinniśmy go raczej zatrzymać, skoro sprawy tak
się ułożyły, niż szukać kogoś nowego. Nawet jeśli Dorbet...

Havard wymamrotał coś niezrozumiale.
- Jeszcze się muszę nad tym zastanowić - powiedział w końcu. - Ale koniecznie

porozmawiam z Dorbet, zanim wyjedzie.

A dziewczyna jednym uchem będzie słuchać i drugim wypuszczać, pomyślała Mali ze

złością. Dorbet tak długo będzie igrać z ogniem, dopóki się paskudnie nie oparzy. Jeśli Mali
tego nie uprzedzi i szybko nie wyda jej za mąż.

- Cóż, nie wystarczy tylko urodzić dzieci - westchnął Havard. - Trzeba je jeszcze jakoś

urządzić w życiu. Porozmawiam z nią - powtórzył.

Pocałował Mali i położył rękę na jej piersi. Mali odtrąciła ją.
- Jestem zmęczona, Havardzie - zaprotestowała. - Zresztą nie rozumiem, jak możesz

myśleć o takich sprawach, kiedy...

- My przynajmniej jesteśmy małżeństwem - uśmiechnął się z goryczą.
Mali westchnęła i odwróciła się do niego plecami. Mężczyźni wytaczają niekiedy

dziwaczne argumenty, pomyślała. Równie często jak głową myślą swoim męskim
przyrodzeniem.

Znowu ciężko westchnęła i naciągnęła kołdrę na głowę.

Mali wybrała się do Gjelstad już następnego dnia. Wkrótce zacznie się koszenie zboża,

wiedziała, że wtedy na nic nie będzie czasu.

Rozmowa z Helgą była krótka.
- Nie możesz ścierpieć, że twój syn tutaj przychodzi? - spytała Helga z pociemniałym

wzrokiem. - A może my nie jesteśmy dla ciebie wystarczająco dobrzy?

- Nie o to chodzi, Helga, dobrze wiesz - próbowała łagodzić Mali. - Ale ja myślę o...

myślę o Ruth Linie, która ma dopiero piętnaście łat... i gdyby miało...

- Zakładam, że twój syn jest porządnym człowiekiem - syknęła Helga. W jej lodowatym

wzroku pojawiła się ironia.

- No, a twoja córka? - spytała Mali ze złością. - Czy ona potrafi powiedzieć „nie", jeśli...
- To powinnaś zostawić młodym - oznajmiła Helga. - My przyjęliśmy Oję niczym

własnego syna i mamy o nim jak najlepsze mniemanie. Jest jedynym mieszkańcem Stornes,
na którym mi zależy, chociaż wiem, że to twój syn - dodała z pogardą.

- Och, nie wątpię. Bardzo dobrze wiesz, że lepszej partii twoja córka nigdy nie znajdzie -

odparła Mali ostro. - Zgodzisz się nawet na to, żeby została przy mnie młodą gospodynią w
Stornes, żeby tylko weszła do naszej rodziny. Bo i tak w końcu kiedyś zostanie gospodynią.

- Jakaś ty bezczelna! - syknęła Helga. - Chcesz mi powiedzieć, że kupczę własną córką?
- Jeśli nawet nie kupczysz, to w każdym razie przymykasz oczy na to, że dziewczyna

może zajść w ciążę.

- Owszem, ale wtedy twój syn będzie musiał wziąć odpowiedzialność - powiedziała

Helga, a jej oczy miotały skry.

Mali westchnęła.
- Czy my nie możemy porozmawiać jak ludzie, Helga - próbowała spokojniejszym tonem.

- Tu przecież chodzi o nasze dzieci. I ja nie mam nic przeciwko twojej córce. Jeśli Oja zechce
się kiedyś z nią ożenić, nie powiem ani słowa. Ale jeszcze nie teraz! Tylko to chciałam ci
powiedzieć.

- W takim razie poproś swojego syna, żeby siedział w domu - odparła Helga. - Ja mu tego

nie powiem.

Mali odwróciła się i wyszła. Nie uzyskała nic, ale też i nie po to tu przyjechała. Musiała

porozmawiać z Helgą, tego wymagała od niej przyzwoitość.

Będę musiała rozmówić się z Oją, myślała w drodze do domu. Kiedy jednak bryczka

wjechała na dziedziniec, Mali odrzuciła już ten pomysł. Oja jest dorosły. Nie spodobałoby mu
się, że matka miesza się w jego sprawy. Ona zaś nie chciała, by stosunki z synem znowu się
pogorszyły. Pozostaje więc tylko mieć dzieję, że jej dzieci, i Oja, i Dorbet, będą mieć więcej
szczęścia niż rozumu.

Zaczęli kosić owies, chociaż w tym roku też był jeszcze rozpaczliwie zielony. Havard

uważał jednak, że zbiorów nie można odkładać. Nic to nie pomoże, jeśli zboże postoi jeszcze
trochę na polu. O tak późnej porze roku i tak nie dojrzeje.

Jęczmień był gotów do zwożenia i trzeba go było sprzątnąć, zanim przyjdzie deszcz. Na

szczęście się udał, więc tym bardziej należało go chronić. Jeśli teraz dostanie wody, to całe
ziarno zgnije.

Tak więc wszyscy domownicy mieli ręce pełne roboty. A kiedy już jęczmień ustawiono do

suszenia, Mali otrzymała telefon z informacją, że nowy misjonarz, Samuel Langmo, pojawił
się w okolicy. Pytano, czy może przyjechać do Stornes i zatrzymać się na jakiś tydzień, choć
wypada to wcześniej, niż planowano.

Mali oczywiście się zgodziła. Już dawno obiecała, że nowy misjonarz będzie mógł

mieszkać w Stornes, bo przecież zwykle ktoś taki zatrzymywał się właśnie u nich. Nie
spodziewała się go wprawdzie tak szybko, chociaż więc pokój gościnny był gotowy, nakazała
Ingeborg i Ane, by jeszcze raz wywietrzyły pościel i umyły podłogę. Zresztą należało
posprzątać w całym domu, bo kiedy gość przyjedzie, nie będzie na to czasu.

- Jaki on jest, ten nowy misjonarz? - spytała Ane.
- Tyle wiem co ty - odparła Mali. - Właściwie nic o nim nie słyszałam. Jest oczywiście

młodszy niż Brattvag - dodała i poczuła ból w sercu z tęsknoty za starym kapłanem.

Kiedy Brattvag miał przyjechać, wszystko wydawało się dużo prostsze. Teraz Mali jakoś

niechętnie myślała o tym, że ten Langmo będzie mieszkał we dworze, choć nie umiałaby
powiedzieć, dlaczego tak jest. Przywykła przecież, że wciąż mieszkali u nich parobcy i
robotnicy wynajmowani na żniwa, którzy potem zostawali krócej lub dłużej. To jednak co
innego niż taki misjonarz, myślała, biorąc się energicznie do mycia okien. Zwłaszcza że ten
jest całkiem nowy. Trzeba będzie o niego dbać, karmić go i dotrzymywać mu towarzystwa,
przynajmniej w pewnym stopniu. Poza tym zawsze taka wizyta powoduje, że do domu
przychodzi mnóstwo ludzi. Bo najbardziej religijnym nie wystarczają spotkania w domu
ludowym. Niektórzy traktują misjonarza jako swojego prywatnego powiernika, przychodzą
do niego, a wszystkich trzeba czymś częstować.

- Ja to bardzo lubiłam Brattvaga - powiedziała Ane z drugiego końca izby. - On to umiał

mówić. I nie opowiadał wyłącznie o grzechu i karze ani o mękach piekielnych. Bo takich
rzeczy to ja nigdy nie lubiłam słuchać - wyjaśniła, szorując ławę. - Każdy przecież robi, co
może, przynajmniej większość z nas.

- Miejmy nadzieję, że ten nie będzie gorszy - powiedziała Mali. - Poczekajmy, to

zobaczymy.

Ale myślała dokładnie to samo co Ane.

Tego popołudnia Ruth wróciła z górskiego pastwiska. Pozostało jeszcze czternaście dni do

zejścia zwierząt na dół, więc na widok wysokiej, szczupłej sylwetki z plecakiem na
ramionach, idącej górską ścieżką, serce Mali zaczęło gwałtownie bić.

- Ruth, rany boskie...
Mali pobiegła córce na spotkanie i patrzyła na nią przerażona.
- Nie denerwuj się, to nic takiego - powiedziała Ruth, uśmiechając się blado. - Wczoraj się

przewróciłam, upadłam na rękę i strasznie mnie boli, tak że nic nie mogę robić. Wczoraj
wieczorem i dzisiaj rano dziewczyny pomogły mi przy dojeniu, ale one nie mogą za mnie
pracować. Mają dość swoich zajęć na to, żeby jeszcze robić to, co należy do mnie. Obiecały,
ż

e zajmą się naszym inwentarzem również dzisiaj wieczorem - wyjaśniała Ruth. - Ale myślę,

ż

e powinniśmy wysłać Ingeborg w góry na te ostatnie dwa tygodnie.

Mali oglądała pospiesznie rękę Ruth. Była czerwona i opuchnięta, bolała przy każdym

dotyku. Ruth kuliła się, gdy tylko Mali się do niej zbliżała.

- To musi być stłuczenie - stwierdziła, poruszając ostrożnie ręką córki. - Złamania to tu

nigdzie nie wyczuwam. Bardzo się cieszę, że nie zrobiłaś sobie czegoś gorszego. A to szybko
się zagoi.

- Tak, ale ja powinnam...
- Bardzo słusznie, że przyszłaś do domu - pochwaliła Mali, przytulając córkę. - Zaraz

wyślemy Ingeborg i wszystko będzie jak trzeba.

Objęła ramieniem szczupłą talię córki i obie ruszyły w stronę domu.
- Jak dobrze znowu cię widzieć - cieszyła się Mali, pociągając za gruby warkocz córki. -

No i jak to jest być gospodynią na pastwisku? - pytała z uśmiechem.

- Och, czułam się naprawdę cudownie - odparła Ruth z promiennym wzrokiem. Na

moment jakby całkiem zapomniała o bolącej ręce. W jej twarzy pojawiło się dziwne
rozmarzenie. - Myślę, że mogłabym tam mieszkać przez cały rok. Człowiek czuje się taki
wolny i pełen życia pośród zwierząt i wspaniałej natury. Mam nadzieję, że w przyszłym roku
też dostanę tę pracę, mamo? Będę uważać, żeby się już więcej nie przewracać - dodała.

- Oczywiście, że dostaniesz, jeśli chcesz - odparła Mali uspokajająco. - Ingeborg w

każdym razie za bardzo się do tego nie pali. Twoja siostra zresztą też nie - dodała z
przekąsem w głosie. - Pytanie tylko, czy przyszłe lato będziesz miała wolne. Jeśli wyjedziesz
do szkoły pielęgniarskiej w Molde, to chyba na lato nie wrócisz.

- Pomyślałam sobie, że najpierw powinnam skończyć szkołę gospodarstwa - powiedziała

Ruth. - Rozmawiałyśmy w górach z dziewczynami, one mówią, że łatwiej potem przejść
przez szkolę pielęgniarską. A ja przecież mam czas - dodała.

- No dobrze, zobaczymy, jak się sprawy ułożą - zgodziła się Mali. - A jacyś kawalerowie

na pastwisko przychodzili? - uśmiechnęła się zaczepnie i znowu przyjaźnie pociągnęła
warkocz Ruth.

Ruth zarumieniła się po korzonki włosów.
- Pewnie, że przychodzili, zawsze przychodzą, o ile mi wiadomo - odpowiadała

wymijająco. - Miałyśmy niedzielne wizyty, owszem. Ale jeśli pytasz mnie, czy...

Spojrzała na matkę swoimi szarymi, szczerymi oczyma.
- To ja nikogo nie spotkałam.
Mali to specjalnie nie dziwiło. Ruth nie należy do dziewcząt, które takie sprawy traktują

lekko. Mali była przekonana, że jej najstarsza córka wciąż jest dziewicą mimo swoich
osiemnastu lat. Ona nie odda się mężczyźnie, jeśli nie będzie pewna, że to ten, z którym
chciałaby spędzić resztę życia. I któż to będzie? - zastanawiała się Mali coraz częściej. Czy w

ogóle istnieje taki mężczyzna, którego Ruth uzna za odpowiedniego? I nie będzie miało
znaczenia to, czy kawaler jest dobrą partią, o tym Mali wiedziała od dawna. Dla Ruth bowiem
liczą się inne cnoty i inne wartości.

- Ale Sivert do mnie przyszedł! - zawołała nagle Ruth, spoglądając na matkę. - Nie

wierzyłam własnym oczom, kiedy tak ni stąd, ni zowąd stanął na pastwisku.

- Ech, ja też nie wierzyłam, kiedy tu przyszedł - oparła Mali, unikając wzroku córki. - Ale

już dawno z niczego się tak nie cieszyłam.

- Rzeczywiście, bardzo dobrze było go znowu widzieć - przyznała Ruth. - Przez całe

przedpołudnie nic nie robiłam. On jest taki jak dawniej, chociaż tak bardzo wydoroślał. I
ożenił się - dodała. - Miałam wrażenie, jakbym go widziała wczoraj. Mogliśmy rozmawiać o
wszystkim...

- O wszystkim?
Mali spojrzała na córkę. Sivert mówił, że nie powiedział Ruth całej prawdy na temat,

dlaczego wtedy, pięć lat temu, tak nagle wyjechał. Teraz zaczęła się jednak zastanawiać.

- Tak, między mną a Sivertem tak zawsze było - ciągnęła Ruth i uśmiechała się do siebie.

- Powiedział, że jest mu bardzo przykro, bo się wtedy ze mną nie pożegnał, ale zaczęli się tak
spieszyć, kiedy Sanderman...

Wpatrywała się w matkę wielkimi oczami.
- Bardzo cię przepraszam - zawołała i uścisnęła dłoń matki. - Ja ci nie wierzyłam, kiedy

mówiłaś o Sandermanie, ale to była prawda. Sivert potwierdził. I powiedział, że czas tak
szybko mu ucieka. Jest przecież teraz słynny na cały świat, mamo.

Mali skinęła głową. Jej tętno powoli się uspokajało.
- Tak się cieszę, że on i Tordhild się pobrali - mówiła Ruth, wpatrując się przed siebie

rozmarzonym wzrokiem. - On wiedział, że nigdy innej nie pokocha. Mówił mi, że przez cały
czas to czuł. Że nic nie zburzy tej miłości. I teraz też to powtarza. Nic tego nie zburzy! Czyż
to nie piękne?

- No - przytaknęła Mali, nie patrząc na córkę. - Może ty też oczekujesz czegoś takiego?

Takiej miłości, chciałam powiedzieć...

- Tak jest - odparła Ruth spokojnie. - Jestem pewna, że kiedy tylko spotkam właściwego

mężczyznę, to natychmiast będę wiedziała, że właśnie on jest mi przeznaczony. Ten, którego
Bóg chce, żebym poślubiła - dodała, wciągając głęboko powietrze.

- Myślę, że najważniejsze jest to, żebyś ty go chciała - wtrąciła Mali, patrząc jej w oczy.
- Moje życie znajduje się w rękach Boga, mamo. On ześle mi tego, którego mi

przeznaczył. Od dawna o tym wiem. I nie ma pośpiechu. To się stanie, kiedy ma się stać.
Brattvag też tak mówił - dodała.

A więc on to powiedział, pomyślała Mali. Dlaczego w takim razie z takim uporem prosił,

by Mali strzegła Ruth. Strzeż jej przed „czarną owcą", jak się wyraził. Czyżby nie był tak
samo jak Ruth pewien, że Bóg ześle jej właściwego?

- Ale, och, czy to naprawdę Ruth?
Ane wyszła na ganek, żeby wytrzepać chodnik, i wytrzeszczając oczy, patrzyła teraz na

matkę i córkę.

- Mam nadzieję, że nie stało się nic złego?
- Nie, ona sobie tylko stłukła rękę - wyjaśniła Mali. - To jednak oznacza, że Ingeborg musi

wyruszyć w góry...

- Och, mogłaby pójść Ragnhild - powiedziała Ane. - Ona pewno bardzo by chciała. Ale

przecież za tydzień wyjeżdża do szkoły gospodarskiej, więc...

- Nie, nawet o tym nie myśl - zaprotestowała Mali. -Twoja córka i tak nam bardzo pomaga

we dworze. Wszyscy od tylu lat robicie, co do was należy, i ty, i ona, i Aslak - dodała. - A
Ragnhild musi teraz w spokoju spakować swoje rzeczy, skoro został jej tylko tydzień. Na

pastwisko poślemy Ingeborg. Ona zresztą zna tam wszystko jak własną kieszeń. I to tylko
dwa tygodnie.

Na tym sprawa się zakończyła.

We czwartek dwunastego września do Stornes przybył Samuel Langmo. Oczekiwano go w

porze obiadu, więc chociaż był to środek tygodnia, nad całym dworem unosił się zapach zupy
mięsnej, kiełbasek i ziemniaczanego puree.

- Przygotowania, jakbyśmy czekali na przyjazd biskupa - burczał Havard, kiedy razem z

pozostałymi mężczyznami przyszedł na obiad. - Zupa mięsna i kiełbaski w środku tygodnia,
dawno tak nie bywało.

Mali nie odpowiadała, spocona i przejęta. Był taki słoneczny i gorący wrześniowy dzień,

ż

e można by pomyśleć, iż to środek lata i nastał najgorętszy tydzień. Mimo że okna zostały

szeroko pootwierane, w izbie panowało gorąco.

Mali prosiła wszystkich, żeby tego dnia przyszli na obiad punktualnie, tak by zdążyli się

umyć i ogarnąć, zanim zjawi się misjonarz.

- A gdzie się podziewa Knut? - spytała Mali. - Nie widziałam, żeby przyszedł.
- Przyjdzie, przyjdzie - zapewniał Havard uspokajająco. - Mam wrażenie, że chciał się na

chwilę zanurzyć we fiordzie.

- Żeby się tylko nie spóźnił - niepokoiła się Mali, podnosząc jakąś pokrywę i mieszając w

garnku. - Wszyscy musimy usiąść do stołu razem z gościem i...

- Zapewniam cię, że przyjdzie - przerwał Havard. - Nie denerwuj się bardziej, niż to

konieczne. Kim, na Boga, jest ten misjonarz, że wszystko w domu staje na głowie?

Mali nie odpowiedziała. To pewnie tylko dlatego, że ten misjonarz jest nowy. Jej duma

gospodyni nie pozwalała niczego zaniedbać, tak żeby nic nie można jej było wytknąć.

W tej samej chwili drzwi się otworzyły i do izby wszedł Knut. Mali spojrzała na niego

pospiesznie. Był brązowy po długim, ciepłym lecie spędzonym na łąkach i polu. Włosy miał
mokre po kąpieli, ale uczesał je starannie i włożył na siebie czystą koszulę. Mali przyjaźnie
skinęła mu głową.

Lubiła Knuta, mimo tego szoku, jaki przeżyła, widząc go w łóżku Dorbet. Ale za to nie

można winić tylko jego, pomyślała już wtedy, kiedy przyłapała oboje na gorącym uczynku.
Właściwie to było jej go żal. Po tym, jak Dorbet zerwała z nim w taki mało elegancki sposób,
zrobił się jeszcze bardziej milczący i zmizerniał. Było oczywiste, że nadal żywi gorące
uczucia dla najmłodszej córki gospodarzy, nigdy jednak nie próbował nawiązać z nią znowu
kontaktu. W każdym razie Mali niczego takiego nie widziała. No i teraz Dorbet wyjechała do
szkoły w Kvannes, więc rzadko ją widywał, tylko w niedziele.

Knut jest dumnym człowiekiem, to duma nie pozwalała mu zabiegać o względy

dziewczyny. Nikt nie lubi czuć się wykorzystany, a z nim tak właśnie było. Bo przecież
Dorbet nigdy nie miała wobec niego poważnych planów. Urodziwy, męski i zakochany w niej
parobek stanowił zabawkę, ale jeśli chodzi o małżeństwo, to dziewczyna mierzyła znacznie
wyżej. Knut tego nie rozumiał, dopóki nie było za późno.

Właściwie to Knut został przyjęty jako dodatkowy parobek tylko na lato, Mali wiedziała,

ż

e Havard rozgląda się za pracownikiem, który mógłby zostać we dworze na stale.

Potrzebowali kogoś takiego i stać ich było na to. O ile Mali się orientowała, to Havard był z
Knuta bardzo zadowolony. W każdym razie do chwili, kiedy ona mu opowiedziała o tym, co
zaszło między parobkiem i Dorbet. Co teraz mąż zamierzał zrobić, jeszcze nie wiedziała.

Mali była raczej pewna, że Havard poprosi Knuta, by został, ona sama też nie miałaby nic

przeciwko temu. Knut okazał się pracowity. Poza tym Dorbet przestała się już nim
interesować. A to ważne, Mali mogła się przestać niepokoić. Nie wiadomo tylko, czy Knut
nie odmówi. Może nie będzie chciał pracować we dworze i patrzeć, jak Dorbet uwodzi
innych. Mali nie bardzo jednak w to wierzyła. Z pewnością rozumie, jaka to dla niego szansa,

i zgodzi się na propozycję mimo miłosnego rozczarowania. Biednych ludzi nie stać na taką
wrażliwość.

Okazało się, że to oni muszą czekać. Jedzenie od dawna było gotowe. Wszyscy zebrali się

w izbie, ale nowy misjonarz się nie pokazywał.

- Ja jestem głodny - marudził Oja niezadowolony.
- Wszyscy jesteśmy głodni - westchnął Havard, spoglądając znad gazety. - A poza tym

robota na nas czeka, Mali. Jeśli ten facet zaraz nie przyjdzie, to zaczynamy bez niego.
Wszystko ma swoje granice - dodał.

- Zdaje się, że przyjechał - oznajmił Oja. Stał przy oknie i wyglądał na dwór.
- Oto zajechała bryczka z biskupem - dodał sarkastycznie.
Mali pospiesznie zdjęła fartuch, poprawiła włosy i wyszła na ganek, by powitać gościa.

Mężczyzna, który szedł jej na spotkanie, był wysoki i dobrze zbudowany. Jasne, gęste

włosy miał starannie uczesane. Uśmiechnął się i wyciągnął do niej białą, wypielęgnowaną
dłoń.

- Mali Stornes, jak przypuszczam - powiedział. - Bardzo przepraszam, że się spóźniłem.
- Nic nie szkodzi - odparła Mali, spoglądając na jego twarz.
Miał niebieskie oczy. Bardzo ładne oczy, pomyślała Mali. Coś jednak było w nich nie tak.

Odkryła to dopiero po chwili, zdała sobie sprawę, że jego uśmiech nie dociera do oczu. Oczy
pozostają badawcze i zimne.

Dokładnie tak jak jego ręka, która też jest zimna, mimo że dzień taki ciepły. Mali

pospiesznie wypuściła ją ze swojej dłoni.

- Witamy w Stornes - powiedziała. - Obiad czeka.
- Och, moja droga, nie trzeba było sobie robić kłopotu z mojego powodu - mówił gość.
Znowu ten uśmiech, który nie docierał do oczu, natomiast odsłaniał rząd silnych, białych

zębów. Prezentuje się bardzo dobrze, pomyślała Mali, i sam o tym wie.

- Zaraz przyślę kogoś, żeby wniósł bagaże. Proszę wejść.
Gość ukłonił się elegancko i wyciągnął rękę. - Gospodyni pierwsza - powiedział,

przytrzymując drzwi, żeby Mali mogła wejść.

Przechodząc, mimo woli otarła się o niego i poczuła, że przeniknął ją dreszcz. Nie

umiałaby powiedzieć dlaczego, bo był uprzejmy i sprawiał wrażenie kulturalnego. Mimo
wszystko jednak coś w nim było nie tak. Coś trudnego do określenia. Otaczał go jakiś chłód,
który sprawiał, że Mali poczuła się źle.

Już zaczęła tęsknić do dnia, w którym ten człowiek opuści jej dom.

ROZDZIAŁ 14.

Wydawało się, jakby Samuel Langmo wziął we władanie całe Stornes, tak samo jak wziął

we władanie całą wieś i zaczarował mieszkających w niej ludzi. W każdym razie tych, którzy
każdego wieczoru przychodzili na spotkania w domu ludowym, przesiadywali tam godzinami
i słuchali, co mówi. Jest takich wielu, myślała Mali. Zdumiewająco wielu. A niestety tylko
niektórzy, jeśli w ogóle ktokolwiek, mogli wracać uspokojeni po takim wieczorze, tak to
przynajmniej wyglądało. On bowiem nie mówił o łasce i nie udzielał nikomu wybaczenia.
Samuel Langmo mówił o grzechu, potępieniu i piekle dużo częściej niż o niebie i Bogu
wybaczającym.

Mali musiała jednak przyznać, że ten człowiek to prawdziwy fenomen. Kiedy on mówił,

pozostali milczeli. A przemawiał z takim ogniem i przekonaniem, że potrafiłby umarłych
obudzić, stwierdzała z nutą czegoś, co przypominało obrzydzenie. Nigdy nie widziała, żeby
ktoś trzymał zgromadzonych ludzi w takim napięciu jak on. Zresztą nie mogła zrozumieć, jak

to robi, bo w jej uszach to, co mówił, wywoływało zgrzyt. A często brzmiało po prostu
fałszywie.

Mali dwukrotnie poszła z Ruth na spotkanie do domu ludowego, potem jednak dała za

wygraną. Nie była w stanie dłużej tego słuchać. Nie była w stanie patrzeć na tego
wypielęgnowanego, eleganckiego mężczyznę, który manipuluje przyzwoitymi, zacnymi
ludźmi do tego stopnia, że diabeł depcze im po piętach, kiedy w jesiennych ciemnościach
wracają do domu. Bo misjonarz mówi im, że nikt z nich nie jest bez grzechu. Nikt! Jedynie
Samuel, ponieważ Bóg wybrał go, żeby uratował tę gromadę chłopów. Samuel jest darem
bożym zarówno dla nich, jak i dla całej ludzkości, a ci, którzy poprawią się po wysłuchaniu
jego bezlitosnych słów, będą mogli się znaleźć przed otwartą bramą niebios. Człowiek, który
mówi coś takiego, nie jest wart, żeby go słuchać, uważała Mali. Pamiętała cichego Brattvaga,
który rzeczywiście wspierał ludzi i wielu z nich pomagał. Dawał im nadzieję i mówił, że Bóg
jest dla wszystkich. Tamten stary, poczciwy człowiek, który męczył się z nimi. Samuel w
niczym nie przypominał Brattvaga. Dla niego inni byli grzesznikami, on sam zaś należał do
wybrańców Boga.

W miarę jak dni mijały, Mali czuła, że narasta w niej gniew na tego zapatrzonego w siebie

człowieka, który, czuła to wyraźnie, bawi się ludzkim życiem. Uwielbiał przemawiać i
napominać grzeszników, wyglądało na to, że sprawia mu niemal seksualną przyjemność
poczucie, że ma nad nimi władzę, tak się przynajmniej Mali wydawało. Była przekonana, że
tak jest, chociaż kiedy po raz pierwszy ta myśl przyszła jej do głowy, doznała szoku.
Siedziała w domu ludowym i słuchała jego zdyszanego głosu, widziała jego płonący wzrok i
wilgotne wargi, miotające przekleństwa na wszystkich, którzy za nim nie podążają. To ją
przeraziło. To nie jest dobry człowiek, myślała Mali. To nie jest człowiek Pana, człowiekiem
Pana był Brattvag.

Nie była też przekonana, że on sam wierzy w tego Boga, o którym opowiada Biblia.

Samuel Langmo wierzył we władzę, był nią opętany, a wszystko pod płaszczykiem szczerej
wiary i pragnienia, by zbawić tych, którzy go słuchają.

Ludzie dawali mu się porwać. Mali spotykała coraz więcej osób, które miały zatroskane

spojrzenia. Zwyczajni, pracowici ludzie, którzy nagle zaczynali się bardzo interesować
ś

miercią i potępieniem. Uczciwi, dobrzy ludzie, którzy od lat prowadzili godne życie w

Inndalen, nagle zaczynali się bać. Widząc to, Mali pieniła się ze złości. Samuel Langmo nie
daje ludziom nadziei ani wybaczenia, powtarzała sobie. Przyszedł, by ich straszyć, jak mu się
podoba. By zdobyć nad nimi władzę. Nikt nie ma do czegoś takiego prawa. Nikt!

Pewnego wieczoru spotkanie w domu ludowym zakończyło się trochę wcześniej niż

zwykle i Langmo siedział w izbie w Stornes razem z Mali i innymi domownikami.

- Może mógłbym wam przeczytać jakiś fragment Pisma, zanim wszyscy udadzą się na

spoczynek - zaproponował Langmo i sięgnął po zniszczoną Biblię, którą zawsze miał przy
sobie.

- Nie, dziękujemy, myślę, że nie - odmówiła Mali krótko.
Misjonarz uniósł brwi i patrzył na nią zdziwiony.
- A ja sądziłem, że ty jesteś wierzącą kobietą, Mali Stornes - powiedział swoim łagodnym

głosem, który sprawiał, że ludzie zaczynali czuć się źle.

- To moja prywatna sprawa, czy wierzę, czy nie - odparła Mali i spostrzegła, że Havard

spojrzał na nią sponad gazety z lekkim, pełnym podziwu uśmiechem.

- I Boga można, moim zdaniem, chwalić na różne sposoby - dodała. - To zależy, co

człowiek wyczyta w Piśmie i jak to sobie wytłumaczy.

- Biblia jest bardzo jasnym tekstem - odparł Langmo, napił się kawy i sięgnął po jeszcze

jeden kawałek ciasta.

- Możliwe - zgodziła się Mali. - Ale ten, kto ją tłumaczy, może popełnić błąd. Brattvag na

przykład...

- Brattvag był bardzo starym człowiekiem - rzekł ostro Samuel.
- Ale był też dobrym człowiekiem - oznajmiła Mali spokojnie, patrząc w jego zimne,

niebieskie oczy. - I jeśli próbujesz powiedzieć, że jemu ze starości już się różne sprawy
myliły, to popełniasz błąd. Brattvag był wysłannikiem Boga wybaczającego. Boga, który jest
dla wszystkich. A moim zdaniem tego właśnie ludzie potrzebują.

- To może ludzi prowadzić na złe drogi, a w konsekwencji do potępienia - powiedział

Langmo, strzepując jakiś okruch z czarnych spodni. - Ludzie muszą się ocknąć i zobaczyć, że
zostaną potępieni, jeśli nie...

- Jeśli nie będą postępować tak, jak ty mówisz - przerwała mu Mali i wstała. - A ja w to

nie wierzę. Bóg taki nie jest.

- Mamo, co ty!
Ruth siedziała na kanapie zarumieniona i najwyraźniej nieprzyjemnie poruszona,

spoglądała to na matkę, to na Langmo. Być może Mali właśnie dlatego czuła taką złość i coś,
co przypominało strach, ponieważ miała wrażenie, że Ruth połyka wszystko, co ten człowiek
mówi. Każdego wieczoru biegała do domu ludowego, wciąż z wielkim przejęciem czytała
Biblię, którą dostała przy konfirmacji. Często Samuel Langmo siadywał razem z nią, oboje
pochylali głowy nad grubą księgą, on czerwonym ołówkiem podkreślał ważniejsze miejsca.
Mali bardzo się to nie podobało.

- Wszystko w porządku, Ruth - powiedział misjonarz, posyłając dziewczynie uśmiech.
- Każdy musi dokonać swojego wyboru. Ja wskazuję tylko, jakie konsekwencje te wybory

mogą powodować.

- Potrafię żyć z konsekwencjami swojego wyboru - odparła Mali i podeszła do kuchni,

ż

eby wziąć dzbanek z kawą. - Zawsze ponosiłam konsekwencje życia, które prowadziłam.

Ale innym w okolicy może nie być tak łatwo. Tym, którzy wierzą w twoje piekło. Nie jesteś
ż

onaty - mówiła Mali dalej z przejęciem, wbijając w niego wzrok. - W każdym razie nie

nosisz obrączki. Chciałabym wierzyć, że człowiek taki jak ty...

Na moment twarz misjonarza oblał rumieniec, w jego spojrzeniu pojawiła się niepewność.

Zaraz jednak spojrzał na Mali i uśmiechnął się. Było w tym jego uśmiechu coś oślizgłego.

- Małżeństwo jest święte - oznajmił z powagą. - Jeszcze nie znalazłem odpowiedniej

kobiety. Ale od dawna pragnę założyć rodzinę. Nie ma większej radości i wsparcia niż dobra
ż

ona i posłuszne dzieci. Wy tutaj, w Stornes, jesteście tego najlepszym przykładem - dodał,

znowu z tym swoim uśmiechem.

Mali jednak spostrzegła, że nie lubi tego tematu.
Podziękował za kawę i wstał.
- Poszłabyś ze mną na krótki spacer, Ruth? - spytał łagodnie.
W jednej chwili przemienił się w miłego, przyjaznego mężczyznę.
Mali również reagowała na to, jak szybko on potrafi się zmieniać. Życzliwość miał dla

tych, którzy mu się podporządkowują. Wobec nich był przyjazny, czarujący i uśmiechnięty, w
każdym razie jeśli nie patrzeć w te jego lodowate oczy. Bo jeśli ktoś w nie spojrzał, to robiło
mu się zimno. Misjonarz potrafił być bezlitosny.

Ruth zerwała się momentalnie, zarumieniona, z promiennym wzrokiem.
- Tak, oczywiście - wyszeptała, spuszczając oczy.

Kiedy drzwi się za nimi zamknęły, Mali z hałasem odstawiła dzbanek z kawą.
- To nie jest dobry człowiek ten cały Samuel Langmo - powiedziała gwałtownie. - Bardzo

nie lubię...

- No, no - wtrącił Havard, przewracając stronice gazety. - Nie będę protestował, bo

zgadzam się z tobą, ale nie gorączkuj się tak. On wkrótce wyjedzie i wszystko znowu wróci
do normy.

Mali jednak nie była tego taka pewna. Langmo nie miał na nią żadnego wpływu. Na

innych we dworze też nie, przynajmniej niczego nie zauważyła. Tylko Ingeborg i Olav
wybrali się raz na wieczorne spotkanie, ale na tym poprzestali.

Natomiast Ruth...
Mali poczuła, że ogarnia ją niepokój. Słowa starego Brattvaga pojawiły się znowu,

przypomniała sobie, że prosił ją, by strzegła Ruth przed „czarną owcą".

Teraz zaczynała rozumieć, co miał na myśli.

Ruth szła przez jakiś czas obok Samuela Langmo, nie mówiąc nic. Był ciepły wrześniowy

wieczór. Ciemne niebo mieniło się od gwiazd tak wielkich i wiszących tak blisko ziemi, że
miała wrażenie, iż wystarczy wyciągnąć rękę, żeby je zbierać. Nagle potknęła się na
kamieniu. Gdyby Samuel jej nie podtrzymał, byłaby upadła.

- Ja... ja szłam i gapiłam się na gwiazdy - wyszeptała Ruth skrępowana i zadowolona, że

on nie widzi, jak się zaczerwieniła.

Samuel roześmiał się i wciąż obejmował ją w pasie.
- Moja mama... - zaczęła Ruth, zakłopotana i zdyszana z powodu tego, że silne ramię

mężczyzny wciąż ją obejmowało. - Ona może być trochę... trochę...

- Nie myśl o tym - odpowiedział, patrząc na nią błyszczącymi oczyma. - Powinnaś myśleć

o sobie i o swoim zbawieniu, Ruth. Każdy ponosi odpowiedzialność za własne życie.

Ruth czuła ciepło jego ręki na swoim ciele. Jakby przy każdym kroku wysyłał elektryczne

impulsy. Serce podchodziło jej do gardła i biło mocno.

- Ja... ja... - Ruth jąkała się niczym uczennica.
Znaleźli się nad brzegiem, stanęli i patrzyli na ciemny fiord, na którym księżyc malował

srebrne kręgi. Pachniało intensywnie wodorostami i słoną wodą. Langmo wypuścił Ruth z
objęć i odwrócił ją ku sobie. Obie ręce położył jej na ramionach i patrzył na nią. Ruth nie
miała odwagi podnieść wzroku, wpatrywała się we własne stopy.

- Spójrz na mnie, Ruth - powiedział. Głos był niczym pieszczota. - Ty jesteś taka inna niż

większość ludzi, zrozumiałem to natychmiast, kiedy cię spotkałem. Ty jesteś osobą, której
dotknął Bóg, Ruth. Bóg uczynił znak na twoim czole. Spójrz na mnie - powtórzył cicho. - Czy
ty wiesz, co to znaczy?

Ruth podniosła wzrok i spojrzała w jego rozpromienione oczy. Poczuła, że nogi się pod nią

chwieją. Od pierwszej chwili, gdy Samuel pojawił się we dworze, czuła, że to jest mężczyzna,
którego Bóg przeznaczył dla niej. Pojęcia nie miała dlaczego. Zazwyczaj bywała sceptyczna i
potrzebowała czasu, żeby się zastanowić. Teraz jednak wybór został dokonany za nią. Było
niemal tak, jak sobie wymarzyła, że będzie, kiedy ten właściwy nareszcie przyjdzie. Ale stało
się wszystko tak nagle, a jej wystarczył ledwie tydzień, żeby nabrała pewności...

Może się zdarzyć, że popełniam błąd, myślała i czuła skurcz w żołądku. Może to tylko

przejściowe zauroczenie. Czytała o takich sprawach. I może się też zdarzyć, że on nic do niej
nie poczuje. Jest bowiem dorosłym, doświadczonym mężczyzną. Możliwe, że patrzy na nią
tak jak na wiele młodych dziewcząt, które spotyka. Ale może też być i tak, że mimo wszystko
Bóg postanowił, że to jego Ruth dostanie. Bo dla Ruth to było najważniejsze ze wszystkiego:
ż

e ma się dopełnić wola Boga. Musiała sama przed sobą przyznać, że każdego wieczora

modliła się, żeby tak właśnie było. Żeby to był on! I wszystko jej mówiło, że Bóg jej
wysłuchał. Nigdy przedtem niczego takiego nie odczuwała. Niczego tak silnego, niczego, co
całkowicie paraliżowało jej wolę. To pewnie dlatego, że teraz liczy się tylko wola Boga,
myślała z nadzieją.

Samuel był surowy, bezpośredni i nie okazywał łaski. W pierwszych dniach to przerażało

Ruth, teraz jednak czuła się przy nim dobrze i bezpiecznie. Gdyby powiedział, że ją chce,
oddałaby mu się z radością. Bo to zostało już postanowione poza mną, myślała, czując
rozkoszne mrowienie w całym ciele. To Bóg...

- Nie - powiedziała cicho. - Co to znaczy?
- To znaczy, że należysz do wybranych, moje dziecko - odparł, dotykając leciutko jej

policzka. - Jesteś dzieckiem Boga i bardzo leży mi na sercu to, by nikt nie zbrukał takiej
czystej duszy jak twoja.

- Och - westchnęła Ruth. - Ale ja przecież jestem tylko...
- Jesteś czystym, prawdziwym dzieckiem Boga, moja mała Ruth - powtórzył Samuel. -

Nigdy jeszcze nie spotkałem młodej kobiety podobnej do ciebie, a ja wiem, co mówię.

Ruth miała wrażenie, że wolno, bardzo wolno spada w otchłań. Kiedy on mówił takie

rzeczy, ziemia zdawała się pod nią rozstępować.

- Nie chcę, żebyś stąd wyjeżdżał - wyszeptała, rozgorączkowana i przestraszona własną

zuchwałością. - Czuję się taka bezpieczna, kiedy jesteś tutaj... blisko mnie.

Samuel uśmiechnął się blado i pogłaskał ją po policzku.
- Moja droga Ruth - wyszeptał. - Jesteś wspaniałym człowiekiem, moje dziecko.
Ruth poczuła, że się rumieni, i spuściła wzrok. Odgłos bicia własnego serca słyszała w

uszach.

- Naprawdę jestem? - spytała również szeptem.


Poprzedniego wieczoru Samuel Langmo otrzymał telefon od przedstawiciela parafii.

Chodziło o to, żeby przez tydzień prowadził spotkania w Kvannes, skoro już jest w tej
okolicy.

- W przyszłym tygodniu będę prowadził spotkania w Kvannes - poinformował,

wypuszczając Ruth z objęć. - Oczywiście mógłbym mieszkać tam, ale gdyby mi pozwolono
zostać tutaj...

- Ależ oczywiście, że możesz zostać! - zawołała Ruth z zapałem. - O, jak cudownie, że

zostaniesz z nami jeszcze przez tydzień. Ja... ja chciałabym...

- Pytanie jednak, czy twoja matka zechce - zastanawiał się Samuel, a jego twarz przybrała

zatroskany wyraz.

- Mama? - Ruth spojrzała na niego swoimi wielkimi, poważnymi oczyma. - Oczywiście,

ż

e ona też będzie chciała. Mama jest bardzo miła, powinieneś wiedzieć, tylko że ma bardzo

stanowcze poglądy. I zawsze mówi to, co myśli. Nie powinieneś się tym za bardzo
przejmować. To jasne, że mama będzie chciała gościć cię jeszcze przez następny tydzień -
powtórzyła.

- Byłbym bardzo rad - oznajmił Samuel cicho, ujmując głowę dziewczyny w dłonie. - Bo

widzisz, ja wcale nie chcę cię opuszczać. Od następnego roku dzieli nas bardzo dużo czasu, a
ja czuję, że my oboje mamy wiele... tak wiele do omówienia, zanim wyjadę - dodał.

- Ja też tak czuję - wyszeptała Ruth. - Ja... ja nigdy przedtem nie czułam się bardziej...
Przerwała i znowu skrępowana spuściła wzrok. Samuel ujął w dłoń jej podbródek i zwrócił

ku sobie twarz dziewczyny. Bardzo, bardzo wolno i delikatnie pocałował jej wargi.

Ruth poczuła, że ziemia usuwa jej się spod nóg. Chwyciła się go mocno, żeby nie upaść.

On przyciągnął ją bliżej. Położył dłonie na szczupłej talii, poczuł przy sobie okrągłe, jędrne
piersi.

Znowu dotknął jej warg. Czul, że serce dziewczyny bije jak szalone, pośpieszny oddech

ogrzewał mu twarz. Jak ona ładnie pachnie, pomyślał i położył dłoń na jej głowie.

- Ruth, Ruth - wyszeptał swoim aksamitnym głosem. Potem ujął jej rękę.
- Chyba musimy wracać - powiedział.

Ruth przytaknęła, chociaż właściwie wracać nie chciała. Najchętniej stałaby tak przy nim

przez resztę nocy. Blisko, bardzo blisko. Ale tego zrobić nie mogła. Mimo to buzowało w niej
szalone szczęście.

To jest on! Nie miała już dłużej wątpliwości. To jest mężczyzna, którego Bóg dla niej

wybrał. Pospiesznie spojrzała w górę na rozgwieżdżone niebo i podziękowała Panu Bogu.
Podziękowała mu za Samuela.

Ale tego wieczoru Bóg był zajęty innymi sprawami.

ROZDZIAŁ 15.

- Mieszkać u nas jeszcze tydzień?
Mali wpatrywała się w Ruth z głęboką bruzdą między brwiami.
- Trudno będzie Samuelowi Langmo jeździć co wieczór do Kvannes i potem wracać tutaj.

Nie rozumiem, co to za dziwaczny pomysł - powiedziała szorstko.

Już tak się cieszyła, że ten człowiek wyjedzie. Jego obecność w domu stanowiła wielką

próbę, Mali tak to odbierała. Misjonarz budził w niej coraz więcej nieprzyjemnych uczuć,
gniewu i niepokoju. Zresztą pozostali domownicy też tak myśleli, chociaż nikt nic nie mówił.
Ruth jednak najwyraźniej nie dostrzegała w nim najmniejszej wady. Każdego wieczoru
wiernie biegła do domu ludowego, z zapałem czytała Biblię i spędzała z misjonarzem coraz
więcej czasu. A teraz stała przed matką z zarumienionymi policzkami i błagalnym wzrokiem.

- Ale on tak bardzo chce... on mówi... jest tyle spraw, które muszę z nim omówić, mamo -

dodała łamiącym się głosem. - Minie mnóstwo czasu, zanim znowu tu przyjedzie. Dopiero w
przyszłym roku. Czy naprawdę nie mógłby zostać, ze względu na mnie?

- Więc masz aż tyle ważnych rzeczy do omówienia z nim? - spytała Mali z coraz

większym niepokojem. - Innym ludziom on nie ma tak dużo do powiedzenia - ucięła krótko.

- Ale tu chodzi o moje życie - odparła Ruth, zarumieniona podniosła wzrok i spojrzała

Mali prosto w oczy. - Nie obchodzi mnie, co inni ludzie sądzą. Dla mnie...

- Co ty chcesz mi powiedzieć, Ruth? - spytała Mali, patrząc na córkę uważnie. - Chyba

nie... to chyba nie jest tak, że ty...

- Nie chodzi o nic innego, tylko o to, że tak bardzo mi brak Brattvaga, a teraz w końcu

znalazłam kogoś, z kim mogę rozmawiać o wszystkim - wyszeptała cicho, spuszczając wzrok.
- Nie miałam z kim rozmawiać, odkąd Sivert...

Mali poczuła ból. To przecież jej wina, że Sivert musiał wyjechać z domu. Zawsze

wiedziała, jaki dobry kontakt miał Sivert z Ruth. A Ruth rzeczywiście potrzebowała kogoś do
rozmów. Nie była gotowa powierzać swoich myśli byle komu. Ale żeby Samuel Langmo...

Mali w dalszym ciągu obierała jarzyny na zupę. Coś jej się tutaj nie zgadzało, wiele razy

już o tym myślała. Bo Ruth jest jak odmieniona. Bardzo też wyładniała, pomyślała Mali.
Brunatna skóra stała się jedwabista, a wielkie oczy nieustannie się uśmiechają. Pytana często
odpowiadała kompletnie bez sensu, gwałtownie bladła lub rumieniła się, kiedy w pobliżu
pojawiał się Samuel. I jakoś strasznie ważne stały się jej wieczorne spacery w towarzystwie
misjonarza.

Gdyby to rzeczywiście chodziło tylko o to, że on udziela jej odpowiedzi na różne

wątpliwości, Mali nie miałaby nic przeciwko. Jednak jej zdaniem misjonarz nie był w stanie
nikomu udzielić żadnej odpowiedzi. On po prostu tylko ludzi straszy. Najwyraźniej jednak
Ruth się go nie boi! Wydaje się przy nim bezpieczna i po prostu szczęśliwa.

- Ruth, nie mam zamiaru mieszać się do twoich spraw - zaczęła Mali. - Ale chciałabym...
Odsunęła miskę z jarzynami i głęboko wciągała powietrze.
- Ja cię bardzo kocham, Ruth - powiedziała. Usiadła na ławie i gestem zaprosiła córkę, by

usiadła obok. - Zawsze cię kochałam. A ty przynosiłaś tyle radości zarówno mnie, jak i tacie.

Czasem myślę, że jesteś za dobra dla tego świata - uśmiechnęła się, czując, że oczy napełniają
się jej łzami. - Dlatego tak bardzo się boję, że mogłabyś... że wdałabyś się w...

- W co? - spytała Ruth, patrząc pytająco na matkę.
- Związała się z kimś... z kimś, kto nie...
Ruth roześmiała się cichym, ciepłym śmiechem i objęła matkę.
- Teraz to ja ciebie nie rozumiem, mamo - powiedziała, ściskając Mali. - Wydajesz się

taka surowa, krzyczysz i straszysz ludzi w biały dzień, ale właściwie jesteś tylko zwyczajną,
nadopiekuńcza matką. To właśnie powiedziałam też Samuelowi, że ty nie jesteś taka jak on...

Urwała nagle i zaczerwieniła się.
- Więc on inaczej mnie ocenia?
- To przecież nic dziwnego - odparła Ruth z dziwnym uporem. - Gasisz go przy każdej

nadarzającej się okazji. A powinnaś pamiętać, że on chce tylko dobra. On chce ratować ludzi,
mamo!

- Czy ty nie widzisz, jak bardzo to, co on mówi, różni się od tego, co mówił Brattvag? -

spytała Mali, ujmując w dłonie rękę Ruth. - Przecież ty sama zawsze byłaś pierwsza do
wybaczania, Ruth. Nie reagujesz na to, że ten człowiek czuje się upoważniony do osądzania
nas wszystkich w imię boże?

- Ale przecież on tak nie robi! On tylko czyni to, do czego został powołany, matko.
Mali siedziała przez chwilę w milczeniu. Spoglądała na Ruth i nie miała już wątpliwości,

ż

e córka się zakochała. Po raz pierwszy, pomyślała i westchnęła. Niepokój, który w sobie od

kilku dni nosiła, narastał, Mali jednak wciąż nie wiedziała, co w tej sytuacji począć. Jeśli
powie „nie", nie zgodzi się, żeby Langmo mieszkał u nich jeszcze przez ten tydzień, to tylko
spotęguje uczucia córki. Wtedy Ruth poczuje się odepchnięta również w jego imieniu i z
pewnością wyjedzie do ciotki do Kvannes na najbliższy tydzień, byle tylko być w pobliżu
Langmo. Nie ma znaczenia, że Dorbet już tam mieszka, myślała Mali. Ciotka Havarda ma
duży dom i miejsce dla obu dziewcząt.

Nie, lepiej mieć ich oboje tutaj we dworze, nie tracić ich z oczu. Nie żeby się obawiała, że

dojdzie do czegoś poważnego między misjonarzem i córką. Do tego są oboje zbyt bogobojni.
Akt miłosny należy do małżeństwa, przynajmniej dla Ruth. Czy tak samo widzi to Samuel?
Nie bardzo potrafiła sobie wyobrazić, jak mógłby uzasadnić odmienny pogląd, ani przed
Ruth, ani przed innymi ludźmi. Przecież w Biblii napisano czarno na białym, że człowiek nie
powinien cudzołożyć!

Jeśli teraz Mali pozwoli mu mieszkać tu jeszcze przez tydzień, to potem on wyjedzie na

cały rok. A w ciągu roku wiele może się wydarzyć. Już Mali zadba, żeby Ruth była w szkole,
kiedy misjonarz przyjedzie następnym razem. Sama Ruth przecież mówiła o tej szkole
gospodarstwa, chociaż to było przed przyjazdem Samuela Langmo.

- A co on będzie robił po zakończeniu misji w Kvannes? - spytała Mali.
- Pojedzie dalej - odparła Ruth i cień smutku przemknął przez jej młodą, otwartą twarz. -

Ale on tutaj wróci - dodała.

Mali skinęła głową. Potem wstała i wróciła do swoich jarzyn.
- Myślę, że mógłby sam zapytać o pozwolenie - warknęła gniewnie. - Ale możesz mu

powiedzieć, że się zgadzam.

- Och, mamo!
Ruth zerwała się z miejsca i zarzuciła matce ręce na szyję tak, że Mali o mało nie

wypuściła z dłoni noża. I zanim zdążyła jeszcze cokolwiek powiedzieć, Ruth już była za
drzwiami. Trzasnęły tylko za nią z hałasem.

- A tej co się stało? - spytała Ane, wracająca ze spichlerza z dużą miską. - Mało

brakowało, a byłaby mnie przewróciła.

- Ruth jest bardzo szczęśliwa, dlatego że Langmo będzie u nas mieszkał jeszcze przez

tydzień - wyjaśniła Mali.

- Jeszcze przez tydzień? - Ane uniosła wzrok ku niebu. - A ja już się nie mogłam doczekać

niedzieli, bo myślałam, że wyjedzie.

- Ja także - przyznała Mali, potrząsając głową. - Ale tydzień przecież szybko minie.
- A dla Ruth to ma aż takie znaczenie, czy on zostanie, czy wyjedzie?
- Na to wygląda - odparła Mali. - Mam nadzieję, że nie chodzi tu o nic innego, tylko o to,

ż

e może z nim o wszystkim rozmawiać, jak powiedziała. Ona przecież nie ze wszystkimi

chętnie rozmawia, moja Ruth. Więc musiałam się zgodzić - dodała.

- No mam nadzieję, że to nie jest nic więcej - westchnęła Ane, myjąc ręce.
- O co ci chodzi?
Mali patrzyła na Ane z uporem.
- Nie, o nic szczególnego. Ale nigdy przedtem nie widziałam Ruth takiej. Wygląda na to,

ż

e ona nie tylko chce z nim rozmawiać, gdyby mnie kto pytał... a ten cały Samuel Langmo...

sama nie wiem...

- To na pewno nie jest nic takiego - ucięła Mali. - Co ty sobie myślisz!
Ane jednak myślała to, czego Mali tak bardzo się bała.

- Zostanie jeszcze przez tydzień?
Havard stał z głową ukrytą w koszuli, którą właśnie zdejmował. Powoli odsłonił twarz i

popatrzył na żonę. Włosy sterczały mu na wszystkie strony.

- Ja nie chcę, żeby ten przeklęty obłudnik kręcił mi się po domu dłużej, niż koniecznie

trzeba - krzyknął ze złością. - Ma się stąd wynosić!

- Pozwól sobie przypomnieć, że to także jest mój dwór - powiedziała Mali cierpko. - Ale

ja cię rozumiem. Sama też protestowałam. Ale... tak, ona nie ma wielu ludzi, z którymi
mogłaby rozmawiać, nasza Ruth - ciągnęła dalej. - I jeśli tak się dobrze rozumieją...

- Ten człowiek nikogo nie rozumie - odparł Havard gwałtownie. - I nie życzę sobie, żeby

w dodatku łaził za moją córką.

- Ale przecież on za nią nie łazi - zaprotestowała Mali, uciszając męża. - Jest od niej co

najmniej dwa razy starszy i...

- Jesteś tego pewna? - spytał Havard, patrząc jej w oczy. - Bo ja uważam, że jest, jak

mówię. On za nią łazi.

- Ja naprawdę niewiele wiem - odparła Mali. - Ale jakoś trudno mi w to uwierzyć. A

gdyby tak było, to co mamy począć? Za tydzień on pojedzie dalej. A co może jej zrobić w
ciągu tygodnia? Jest przecież misjonarzem, Havardzie, a nie byle jakim parobkiem czy...

Umilkła. Stała pośrodku pokoju bezradna, czuła się źle.
- Poza tym przecież znasz Ruth - dodała, ściągając suknię przez głowę. - Ona nie zrobi

nic, co by się nie podobało Panu Bogu. Nawet ten cały Samuel Langmo straciłby w jej
oczach, gdyby był taki głupi i czegoś próbował.

Havard wymamrotał coś niewyraźnie w odpowiedzi i wślizgnął się do łóżka.
- W przyszłym roku będzie mieszkał w jakimś innym dworze - oznajmił, podciągając

kołdrę pod brodę. - Dlaczego misjonarze zawsze muszą mieszkać tutaj?

- No, no - uspokajała go Mali, położyła się obok i oparła rękę na jego piersi. - Tak to

bywa, jak się jest ojcem panien na wydaniu. Traktuj to z większym spokojem, Havardzie.
Ruth z pewnością jeszcze nie spotkała właściwego mężczyzny. Ale wiesz, że ją zawsze
najbardziej pociągały sprawy duchowe i religijne.

Havard nie odpowiadał. Przytulił Mali mocno do siebie i ukrył twarz w jej gęstych

włosach, rozsypanych na poduszce.

- Ty zawsze tak pięknie pachniesz - wymamrotał. - Wiesz o tym, że jesteś miła w dotyku?
Mali roześmiała się cicho, kiedy ręce męża zaczęły błądzić po jej nagim ciele pod nocną

koszulą.

- Myślę, że też mógłbyś być misjonarzem - żartowała sobie. - Potrafisz człowieka

przekonać.

Havard uśmiechał się w mroku. Widziała jego białe, mocne zęby.
- Czy ty wiesz, że...
- Wiem - wyszeptała z wargami przy jego szyi. - Wiem, że mnie kochasz, chociaż tak

trudno w to uwierzyć.

- A ty?
Zagryzał teraz lekko koniuszek jej ucha.
- O to nie powinieneś pytać - wyszeptała Mali podniecona.

Ruth codziennie jeździła z Samuelem do Kvannes na jego wieczorne spotkania. Kochała te

podróże bryczką razem z nim w ciemne, wczesnojesienne noce. Siedziała tuż przy nim w
milczeniu. On od czasu do czasu obejmował ją ramieniem. Pytał, czy nie marznie. Ruth
odpowiadała, że nie. W jego obecności nigdy nie marzła. Nigdy w życiu nie czuła się bardziej
rozgrzana.

Co wieczór siadywała w pierwszym rzędzie w sali spotkań i błyszczącym wzrokiem

patrzyła na Samuela, kiedy wygłaszał kazanie. Śledziła jego wysoką, szczupłą sylwetkę,
kiedy chodził po podium lub opierał się o niewielką mównicę. Miała wrażenie, że unosi się
nad nim blask. Każdego wieczora czuła, że to, co on mówi, jest coraz bardziej słuszne.
Samuel jest prawdziwym wysłannikiem Boga.

Kiedy zebrani, klęcząc, słuchali, jaki straszny los ich czeka, Ruth klęczała również z

bijącym sercem i dziękowała Bogu.

Ruth cierpiała. Przez cały tydzień miała nadzieję, że on znowu ją obejmie. Że będzie ją

całował. Całe ciało płonęło z tęsknoty za nim. Wierzyła, że on zechce z nią o tym rozmawiać.
Powie, że czuje to samo. Że to dzieło Boga, iż się spotkali. Misjonarz jednak nic nie mówił.

Często przed południem robili długie spacery, kiedy Samuel nie musiał przygotowywać

nowego kazania. Szła wtedy obok i tęskniła za dotykiem jego ręki. Pragnęła mu powiedzieć,
ż

e będzie na niego czekać, nawet gdyby to miało trwać całą wieczność. Nigdy jednak nie

starczyło jej na to odwagi.

Nocami leżała, nie śpiąc. Wpatrywała się w blask księżyca na suficie i ścianach,

nieustannie marzyła o jego dłoniach. O jego wargach. Na wspomnienie tamtego wieczora,
kiedy ją po raz pierwszy pocałował, przenikał ją słodki dreszcz i rzucała się niespokojnie w
pościeli. Czuła mrowienie w dole brzucha, czasem był to słodki, pulsujący ból, jakiego
przedtem nie znała. A pewnego wieczora odkryła z przerażeniem, że ma mokre uda. Zerwała
się, zapaliła świecę i podniosła nocną koszulę. Policzyła pospiesznie, kiedy miała ostatnie
miesięczne krwawienie, spodziewała się, że to musi być to. Nie spostrzegła jednak krwi, na
palcach widziała lśniącą, nieco lepką ciecz. Z przerażeniem spuściła koszulę i pospiesznie
umyła ręce. Słyszała, jak dziewczęta rozmawiały o takich sprawach. Mówiły, że to pożądanie.
Ale to przecież grzech! Takie rzeczy należą do małżeństwa. Stała na zimnej podłodze
roztrzęsiona, twarz jej płonęła, nie potrafiła nad sobą zapanować.

W końcu wróciła do łóżka, ale tęsknota nadal wprawiała jej ciało w drżenie.
- Jestem twoja, Samuelu - szeptała w ciemnościach. - Oszczędzałam się dla ciebie, bo ty

jesteś jedyny.

Nie miała zamiaru mu się oddać, dopóki nie zostaną sobie prawowicie poślubieni.

Oczywiście, że nie. On zresztą też by tego nie chciał, Ruth była absolutnie pewna. To grzech.
Nie była jednak w stanie znieść myśli, że on mógłby wyjechać, a nic między nimi nie zostało
postanowione.

Dni mijały, Samuel nic nie mówił. Pewnego razu, kiedy zatrzymali się koło letniej obory,

Samuel wyciągnął rękę, by pomóc jej wejść wyżej. Jego dotyk sprawił, że Ruth przeniknął
gwałtowny dreszcz. Nagle, nie zastanawiając się, zarzuciła mu ręce na szyję. Na moment on
przyciągnął ją mocno do siebie. Poczuła jego twarde ciało, czuła, że udusi się z podniecenia.
On jednak zaraz wypuścił ją z objęć.

- Ruth, Ruth - wyszeptał i pogłaskał ją po włosach. - Ja bym chciał...
Ruth wstrzymała oddech z napięcia. Była pewna, że on teraz to powie. Niestety, Samuel

odwrócił się i ruszył w dół ku domowi.

Ostatniego wieczoru wracali do domu po spotkaniu w Kvannes. Jechali wolno drogą do

Stornes. Wieczór był księżycowy. Wrześniowa noc nadchodziła łagodna, ale ostry wiatr
zapowiadał rychłą zmianę pogody. Wkrótce jesień zagości na dobre.

- Cóż, jutro wyjeżdżam - powiedział Samuel.
Ruth w milczeniu skinęła głową. Płacz dławił ją w gardle, nie była w stanie wydobyć z

siebie głosu. Nagle on położył jej rękę na kolanie. Ruth podskoczyła pod jego dotknięciem.

- Co się dzieje? - spytał i zwrócił twarz w jej stronę. - Nie zamierzałem sprawić ci

przykrości.

Chciał cofnąć dłoń, ale ona rozpaczliwie przytrzymała ją obiema rękami. I wybuchnęła

płaczem.

Samuel skierował konia na pobocze i zatrzymał bryczkę. Objął Ruth ramieniem i

przyciągnął ją mocno do siebie.

- Co się z tobą dzieje, maleńka Ruth? - spytał łagodnie.
- Ja... ja nie jestem w stanie myśleć, że... Reszta utonęła w rozpaczliwym płaczu.
I wtedy Samuel zaczął ją całować. Ruth przywarła do niego i jęknęła ze szczęścia.

Nareszcie, nareszcie. Obejmowała ramionami jego szyję, minęło sporo czasu, zanim zdała
sobie sprawę, że on wsunął ręce pod jej bluzkę. Nagle jednak poczuła na nagich piersiach
zimny powiew wiatru. Czuła, że brodawki piersi napinają się od chłodu i przepełniającego ją
pożądania.

- Co ty robisz? - wyszeptała przerażona i próbowała odepchnąć jego ręce. - Samuelu...
- Ja cię kocham, Ruth - wyszeptał i jeszcze bardziej odsłonił jej piersi.
Nie była w stanie go powstrzymać, kiedy pochylił się nad nią i przywarł gorącymi

wargami do jej skóry. Jęknęła i cofnęła się nieco, by ułatwić mu dotarcie tam, gdzie zmierzał.

- Ja wiedziałam - wykrztusiła ochryple, trzymając go mocno. - Przez cały czas

wiedziałam. Wiedziałam, że Bóg zechce zesłać mi człowieka, który został mi przeznaczony. I
to jesteś ty, Samuelu, prawda?

Wypuścił brodawkę z ust i patrzył na nią. Niebieskie oczy mieniły się chłodnym blaskiem.

Przez cały tydzień bardzo się starał, żeby jej nie dotknąć. I nic nie mówił. Wszystko po to, by
była dojrzała niczym owoc, kiedy on nareszcie ruszy na podbój. Krew pulsowała mu w
ż

yłach, kiedy czuł przy sobie to miękkie, drżące dziewczęce ciało. Kiedy patrzył w wielkie

oczy pełne łez.

- Chodź - wyszeptał i pociągnął ją na tylne siedzenie bryczki.
Znajdowały się tam koce, które Samuel rozpostarł. Położył na nich Ruth i zaczął rozpinać

jej bluzkę.

- Co ty robisz? - jęknęła dziewczyna.
- Ja cię kocham, Ruth - zapewniał cicho. - Nie jestem w stanie stąd odjechać, dopóki nie

będę wiedział, że jesteś moja.

- Ale ja jestem twoja - powiedziała Ruth i znowu wstrząsnął nią szloch. - Zawsze byłam

twoja.

- Czy zechcesz zostać moją żoną? - zapytał Samuel i ujął w dłoń jej pierś, ścisnął tak

mocno, że aż jęknęła.

- Tak, tak - odpowiadała, a serce biło jej radośnie. - Kiedy przyjedziesz tu w przyszłym

roku, to...

Samuel milczał. Powoli zaczął podnosić jej spódnicę.
- Samuelu...
Ruth na pół usiadła i próbowała go od siebie odepchnąć. Niepewna i przerażona

równocześnie.

- Nie możemy zrobić nic, czego Bóg zakazuje - wyszeptała. - Powinniśmy poczekać do...
- Masz rację, najdroższa - wykrztusił z twarzą przy jej nagich piersiach. - Ale małżeństwo

dokonuje się w niebie, przed Bogiem, przecież wiesz. To jest umowa między tobą i mną w
obliczu Pana, moja kochana Ruth. Sam ślub przeznaczony jest dla ludzi, byśmy mogli
powtórzyć przed Bogiem i ludźmi to, cośmy już przedtem obiecali sobie nawzajem w Jego
obecności.

- Ja nie rozumiem...
- Czy obiecujesz mi wobec Boga Wszechmogącego, że chcesz być moja od tej chwili na

wieki wieków? - spytał, patrząc jej w oczy.

- Chcę...
Odpowiedź zabrzmiała niczym lekki oddech.
- No to właśnie zostaliśmy małżeństwem wobec Boga, Ruth - oznajmił. - Teraz jesteś

moją małżonką.

Ś

wiat zawirował przed oczyma Ruth. Była oszołomiona tym wszystkim, co się stało.

Kompletnie nic nie rozumiała. Coś jej się tu nie zgadzało, nie była jednak w stanie
powiedzieć co. Jego ręce i usta pieściły ją coraz gwałtowniej, brakowało jej powietrza, w
głowie miała pustkę.

- Jesteśmy małżeństwem? - wyszeptała. - My jesteśmy...
- Jesteśmy małżeństwem wobec Boga Wszechmogącego - powtarzał Samuel cicho przy

jej uchu.

Potem położył ją na tylnym siedzeniu, a ona nie była w stanie mu się przeciwstawić.

Mówił przecież, że są małżeństwem. Małżeństwem wobec Boga. A tylko to się liczy. To
dlatego Bóg zesłał jej Samuela, żeby mogli stać się jednością i żyć razem po wsze czasy.

- Ślub... Samuelu, co ze ślubem...
- To także przyjdzie - zapewnił.
Ruth uniosła się lekko, by mógł zdjąć jej majtki.
Patrzył na białe, krągłe dziewczęce uda, które leżały przed nim, i głęboko wciągnął

powietrze. Od tej chwili Ruth Stornes nie będzie już miała odwrotu.

Jęknęła boleśnie, kiedy wdarł się w jej ciało. Sprawiał jej ból, był taki gwałtowny. Nic nie

mówił. Dyszał tylko ciężko, pospiesznie. Ona myślała, że będzie czuły, ciepły i kochający.
Przede wszystkim ostrożny... delikatny i troskliwy, taki, jakim go znała.

Patrzyła w niebo na gwiazdy. Pragnęła dostrzec twarz Pana tam w górze w momencie,

kiedy oddawała się temu, którego Bóg jej przeznaczył. Niestety, dostrzegła tylko spadającą
gwiazdę.

Dopiero kiedy było po wszystkim, a on leżał ciężko na jej obolałym ciele, zdała sobie

sprawę, że Samuel niczego nie obiecał. Ani Bogu, ani jej.