Mechanizm powstawania bólu.
Ból powierzchowny i trzewny.
przygotowały:
Renata Bartnicka
Natalia Berdyńska
Anna Bezpokojew
niedziela, 28 listopada 2010
Definicja bólu
Bólem nazywa się nieprzyjemne doznanie czuciowe i
emocjonalne, związane z bieżącym, potencjalnym, czy
też domniemanym, uszkodzeniem tkanek organizmu.
Rozróżnia się ból:
- fizjologiczny (chroni przed działaniem czynników
szkodliwych)
- patologiczny (sygnalizuje proces chorobowy)
Przyczyną bólu jest podrażnienie receptorów
bólowych, zwanych noncyceptorami.
niedziela, 28 listopada 2010
Cechy ogólne bólu
" czucie bólu ostrzega przed zagrożeniem
" ma pierwszeństwo przed innymi wrażeniami
zmysłowymi
" odbierane jest jako nieprzyjemne
" ma wysoki prób pobudzenia (cecha
charakterystyczna)
" energia potrzebna do wywołania
maksymalnego czucia bólu jest tylko 2 razy
większa niż energia potrzebna do
wywołania minimalnego czucia bólu
niedziela, 28 listopada 2010
Składowe bólu
" różne bodz
ce czuciowe
" czynności ruchowe
" bodz
ce szkodliwe
" stan emocjonalny
" doznania w przeszłości
" indywidualne doznania
niedziela, 28 listopada 2010
Receptory bólowe
" Receptory bólowe = nocyceptory
" Występują w skórze, w narządzie ruchu ( w
okostnej, torebkach stawowych, więzadłach i
mięśniach), w rogówce oka i w miazdze
zębowej
" Mają prostą budowę - występują na
zakończeniach włókien nerwowych
" W skórze są zakończenia włókien
bezmielinowych należących do grupy C i
zakończenia cienkich włókien
bezmielinowych zaliczanych do podgrupy A´
niedziela, 28 listopada 2010
Zakończenia włókien C
- reagujÄ… na bodz
ce różnych kategorii, dlatego
sÄ… nazywane receptorami polimodalnymi
- pobudzajÄ… je bodz
ce termiczne w zakresie od
41°C do 49°C, przy czym za prób bólu uważa
siÄ™ 44,5°C
- są również pobudzane przez bodz
ce
chemiczne i przez silne bodz
ce mechaniczne
(ucisk, ukłucie), jednak słabiej niż zakończenia
włókien A´
niedziela, 28 listopada 2010
ZakoÅ„czenia A´
- odbierają głównie bodz
ce mechaniczne
- niektóre są wrażliwe na gorąco lub oziębienie tkanki
~~~
W narządzie ruchu i miazdze zębowej występują
nocyceptory obu kategorii, natomiast w narzÄ…dach
wewnętrznych przeważają zakończenia włókien C.
niedziela, 28 listopada 2010
Próg bólu
CZYNNIKI OBNIŻAJ
CE PRÓG BÓLOWY
bezsenność, zmęczenie, objawy, strach,
złość, smutek, depresja, izolacja
CZYNNIKI PODWYŻSZAJ
CE PRÓG BÓLOWY
sen, odpoczynek, zrozumienie, rozproszenie
uwagi, dobry nastrój, leki przeciwbólowe,
leki przeciwdepresyjne
niedziela, 28 listopada 2010
Ból  szybki i ból  wolny
Po włożeniu ręki do gorącej wody albo wskutek
urazu mechanicznego najpierw pojawia siÄ™ silny,
krótkotrwały ból o charakterze kłującym, a następnie
po pewnej przerwie, utrzymujący się dłużej ból
piekÄ…cy.
Ból  szybki wynika z pobudzenia włókien A´, które
szybciej przewodzÄ… impulsy nerwowe. Dopiero gdy
chwile póz
niej dotrÄ… do rdzenia impulsy
przewodzone przez włókna C, następuje druga,
dłużej trwająca faza bólu, o charakterze piekącym,
zwana bólem  wolnym .
niedziela, 28 listopada 2010
NONCYCEPCJA
Jest to proces powstawania odczucia bólowego.
Jest to jedynie fizjologiczny proces powstawania
bólu, klinicznym wykładnikiem nocycepcji jest
cierpienie.
W powstawaniu ostrego bólu receptorowego
wyróżnia się:
transdukcja
przewodzenie
modulacja
percepcja
niedziela, 28 listopada 2010
niedziela, 28 listopada 2010
TRANSDUKCJA
Zamiana energii działającego bodz
ca uszkadzajÄ…cego
(mechanicznego, termicznego, chemicznego) na impuls elektryczny
przewodzony włóknami nerwowymi.
Proces ten odbywa siÄ™ w nocyceptorach zlokalizowanych w
pierwotnych (obwodowych ) zakończeniach nerwowych sieci włókien
wyspecjalizowanych w przekazywaniu informacji nocyceptywnej.
Nocyceptory są wolnymi zakończeniami cieńkich włókien
zmielinizowanych A delta i C.
A delta  cieńkie i szybkie -ból ostry o ścisłej lokalizacji
C  grubsze i wolne - ból tępy, trudny do lokalizacji
niedziela, 28 listopada 2010
SENSYTYZACJA OBWODOWA
Jest to odpowiedz
ustroju na bezpośredni uraz tkanek.
Uszkodzenie komórek powoduje uwalnianie wielu substancji
zapoczątkowujących powstanie odczynu zapalnego i obniżenia progu
pobudliwości zakończeń nerwowych.
Bradykinina, K+, Ca+2, Prostanoidy, Substancja P, ATP,
Serotonina, Histamina, Cytokiny, NGF, NO, NOS......
 błędne koło bólowe
 zapalenie neurogenne
AKTYWACJA UKA
ADU WSPÓA
CZULNEGO
Na poziomie tkankowym stymulacja nocyceptywna aktywuje również
zakończenia współczulne
niedziela, 28 listopada 2010
PRZEWODZENIE
Informacja nocyceptywna zakodowana pod postaciÄ…
impulsu elektrycznego w procesie przewodzenia
dociera do zwoju rdzeniowego DGR i powoduje
uwalnianie tzw. aminokwasów pobudzających:
glutaminianów, asparaginianów (EAA), SP,
Neurokininy A, oraz innych peptydów, które są
transportowane poprzez dendryty komórek zwoju
rdzeniowego do synaps tworzonych przez ośrodkowe
zakończenia pierwotnych aferent
w rogu tylnym rdzenia kręgowego.
niedziela, 28 listopada 2010
OÅšRODKOWA SENSYTYZACJA
W wyniku dużego i/lub przedłużającego się
aferentnego napływu informacji nocyceptywnej
dochodzi do czasowego i przestrzennego sumowania
siÄ™ bodz
ca. Doprowadza to do depolaryzacji większej
liczby neuronów- poszerzenia neuronalnych pól
odbiorczych.
EFEKT: powstawanie BÓLU PRZEWLEKA
EGO
niedziela, 28 listopada 2010
PERCEPCJA
Jest procesem zachodzącym w korze mózgowej. Kora
mózgowa jest odpowiedzialna za uświadomienie
stymulacji bólowej, jej ocenę ilościową i jakościową
oraz za reakcje afektywne i emocjonalne. W korze
mózgowej powstaje lęk, agresja, gniew, tutaj
kształtowane są zachowania związane z
doświadczeniem życiowym.
niedziela, 28 listopada 2010
DROGI CZUCIA BÓLU
a) drogi niespecyficzne (drogi wieloneuronowe) - jeżeli zostaną zahamowane
to odczucie bólu zostaje zniesione, np. w czasie narkozy
b) drogi specyficzne
receptor: zakończenia włókien nerwów
czuciowych
c.k. I neuronu: komórki zwojów rdzeniowych
c.k. II neuronu: komórki rogów tylnych rdzenia
kręgowego
droga rdzeniowo-wzgórzowa boczna w sznurach
bocznych (skrzyżowanie)
c.k.III neuronu: jÄ…dro brzuszne tylno boczne i tylno
przyśrodkowe (VPL i VPM) wzgórza
c.k. IV neuronu: zakręt zaśrodkowy, wieczko
czołowo-ciemieniowe, kora wyspy
niedziela, 28 listopada 2010
Zespoły chorobowe związane z bólem
Allodynia - termin medyczny służący do określenia sytuacji, gdy pacjent
ma nieprzyjemne doznania (np. uczucie bólu, pieczenia, parzenia), na
skutek oddziaływania bodz
ca, który u zdrowych ludzi nie wywołuje
bólu. Jest wynikiem uszkodzenia układu nerwowego, na przykład w
przebiegu neuropatii autonomicznej w cukrzycy.
Neuralgia, inaczej nerwoból (neuralgia) - termin z zakresu medycyny,
zwiÄ…zany z uszkodzeniem nerwu obwodowego. Ma charakter ostry,
rwÄ…cy, szarpiÄ…cy, promieniuje w obszarze unerwienia
określonego nerwu lub jego gałęzi. Najczęściej dotyka ona nerw
trójdzielny (zob. neuralgia trójdzielna). W wielu wypadkach obraz
chorobowy wykazuje podobieństwo do neuropatii a istniejące techniki
obrazowania (w tym MRI) w wielu wypadkach nie pozwalajÄ… na
postawienie właściwej diagnozy. Leczeniem bólu o charakterze neuralgii
zajmują się Poradnie Leczenia Bólu oraz poradnie neurologiczne.
niedziela, 28 listopada 2010
Czucie bólu zależy od:
- Obecności impulsów, przewodzonych
przez drogi bólowe
- Wrażliwości ośrodków rejestrujących ból
w centralnym układzie nerwowym.
niedziela, 28 listopada 2010
Ból somatyczny, intensywny lub
ostry:
" odczucia bólowe trudne do zlokalizowania i
stałe.
" W ich powstaniu bierze udział wiele wiązek
nerwowych.
" Intensywny ból może być dolegliwością ciągłą,
pojawiać się z przerwami lub pozostawać
utajony.
" Przyczyną mogą być choroby i różne
uszkodzenia.
" Ból ten ustępuje po pewnym czasie, a przy
najwyższym nasileniu mogą mu towarzyszyć
inne objawy np. wzrost ciśnienia tętniczego,
przyspieszenie akcji serca, pocenie siÄ™.
niedziela, 28 listopada 2010
Ból trzewny
Wstępuje w przypadku:
- poważnych stanów patologicznych
- nerwic
niedziela, 28 listopada 2010
Ból trzewny
" Jest to ból narządów wewnętrznych.
" odbierany przez interoreceptory znajdujÄ…ce siÄ™ w narzÄ…dach
wewnętrznych i w ścianach naczyń krwionośnych.
" Interoreceptory sÄ… pobudzane przez bodz
ce mechaniczne, chemiczne i
osmotyczne
" Wywołany podrażnieniem przez proces chorobowy zakończeń włókien
nerwowych C.
" Ból ten może promieniować do okolic ciała- strefy Heada.
" Strefy Heada unerwiane są przez ten sam odcinek rdzenia kręgowego,
który unerwia dany narząd.
niedziela, 28 listopada 2010
Ból trzewny wywołuje:
" Przeczulicę- nadmierna wrażliwość skóry
" Odczucie bólu w okolicach nieraz
odległych od zmienionego chorobowo
narzÄ…du
" Wzmożone napięcie mięśni
szkieletowych unerwionych przez ten
sam odcinek rdzenia kręgowego, co
chory narzÄ…d (tzw. Odruch trzewno-
mięśniowy)
niedziela, 28 listopada 2010
 Ból patologiczny:
" Występuje w chorobowo zmienionej tkance, w
których gromadzą się związki chemiczne
pochodzÄ…ce:
- z uszkodzonych komórek tej tkanki
- z włókien nerwowych unerwiających
tkankÄ™
- z komórek, które napłynęły do ogniska
procesu zapalnego.
niedziela, 28 listopada 2010
" Bóle nerwowe - odczuwane, gdy zostaje uszkodzony nerw i przekazuje samoistne
urazy bólowe do mózgu. Ból nerwowy może być następstwem choroby w obrębie
mózgowia, co zdarza się w udarach mózgu.
" Bóle psychogenne - są nazywane także bólami fantomowymi. Występują po
amputacjach kończyn, odczuwa się je w nie istniejącej części. Są wyjątkowo silne i
przykre. Z czasem ustępują i mózg zaczyna prawidłowo lokalizować ból pochodzący z
rzeczywistych obszarów ciała.
" Ból przewlekły - zaczyna się jako ostry, po czym nie ustępuje, ale ustala się na
pewnym poziomie, przez co traci charakter sygnału alarmowego. Występuje przy wielu
chorobach.
" Ból skóry - jest jednym z najczęstszych rodzajów bólu. Występuje po bardzo
intensywnym bodz
cu, ma bardzo różny charakter. Może być ostry i ściśle zlokalizowany
jak ukłucie szpilką, piekący jak po oparzeniu lub nieokreślony i przerywany jak po
niektórych urazach.
niedziela, 28 listopada 2010
Ośrodkowy system tłumienia bólu:
" Odczuwanie bólu może być zmniejszone
wskutek działania ośrodków tłumiących
ból np. istota szara okołowodociągowa
" Analgezja- obniżona wrażliwość bólowa
może występować pod wpływem stresu i
pobudzenia emocjonalnego np. u
żołnierzy podczas walki.
niedziela, 28 listopada 2010
" Ośrodki tłumiące ból są też pobudzane
przez impulsy bólowe. Za pośrednictwem
ośrodków powstałe impulsy bólowe na
zasadzie ujemnego sprzężenia zwrotnego
mogą zmniejszać dalsze pobudzenie
rdzeniowych ośrodków czucia bólu. Na tej
zasadzie działa akupunktura.
niedziela, 28 listopada 2010