KLASTEROWY BÓL GA
OWY
BÓL GA
OWY HORTONA, HISTAMINOWY BÓL GA
OWY,
GROMADNE BÓLE GA
OWY, CLUSTER HEADACHE
1. R. Mazur i wsp.  Podstawy kliniczne neurologii
2. R. Mazur  Neurologia  myślenie kliniczne
3. D. Dalessio  Jak przynieść ulgę cierpiącym na klasterowe bóle głowy
i nerwobóle czaszkowe  MpD 10/9
4. A. Prusiński  Jaki to ból głowy?
EPIDEMIOLOGIA:
" występuje znacznie rzadziej niż migrena
" ok. 0,1% populacji ogólnej
" dotyczy głównie męszczyzn (4  7x częściej)
" napady bólów klasterowych rozpoczynają się zwykle w 20  30 rż.
" brak skłonności genetycznej
ETIOLOGIA:
" nieznana
PATOGENEZA:
" wg. Goadsby3 :
- stosując nitroglicerynę w aerozolu wyzwalał typowe bóle klasterowe u chorych,
następnie badał ich mózgi metodą PET
- w przebiegu klasterowych bólów głowy dochodzi do aktywacji 3 obszarów mózgu,
z których 2 są pobudzane nieswoiście zawsze po zadziałaniu jakiegokolwiek
bodz
ca bólowego
- największą aktywację stwierdza się jednak w obrębie neuronów istoty szarej
podwzgórza po stronie występowania bólu
- ponieważ podwzgórze może mieć związek z różnymi chorobami o okresowym
przebiegu, wydaje się, że tu tkwi wyjaśnienie napadowej natury klasterowych
bólów głowy
- związane z klasterowym bólem głowy rozszerzenie naczyń jest wtórne do aktywacji
neuronów n.V dających projekcję do naczyń zaopatrywanych przez ten nerw
" być może klaster jest wynikiem wrażliwości wewnątrzjamistej części t. szyjnej wewnętrznej
na neuralne wpływy z podwzgórza dotkniętego dysfunkcją
OBRAZ KLINICZNY:
" choroba charakteryzuje się występowaniem ataków bólowych w określonym czasie
w sposób zgrupowany (klastery)
" cechy klasteru :
- klaster jest to okres występowania ataków bólowych
- najczęściej trwa 3 - 6 tygodni
- w okresie klasteru pacjent doznaje od 1 ataku na dwa dni do 8 na dobę
zwykle od 1 do 4 na dobę, często o tej samej porze dnia
- częstość napadów może być największa w środku okresu klasteru i stopniowo się aż do
zakończenia klasteru
- między okresami bólu występują (niekiedy z dużą regularnością) przerwy
trwające od pół roku do kilku lat
- najczęściej okresy napadowe występują 1  2x w roku, zwykle wiosną
i (lub) jesienią
- u części chorych (15  20%) w przebiegu choroby nie występują remisje,
lub są one tyko kilkudniowe
napady u tych chorych występują codziennie,
lub prawie codziennie w ciągu lat
jest to tzw. postać przewlekła
" cechy bólu :
- atak trwa 15  180 minut (zwykle 90 minut)
- ból ma charakter ostry, przeszywający, rozdzierający, silny, połowiczy
- zlokalizowany jest za gałką oczną i w okolicy czołowej
- promieniuje do okolicy skroniowej, policzka, zębów, żuchwy i nosa
- pojawia się nagle, bez zwiastunów, zwykle podczas snu, lub drzemki,
choć może wystąpić też w trakcie czuwania
- czynniki wywołujące :
działają tylko w czasie klasteru
alkohol
zmiany temperatury działające na twarz
środki rozszerzające naczynia (nitraty) zawarte w pokarmach
i lekach
sen
- objawy towarzyszące :
występują wyłącznie po stronie bólu
łzawienie
zaczerwienienie spojówek
wyciek z nosa, lub uczucie zatkania nosa
zwężenie szpary powiekowej
zwężenie z
renicy
osłabienie odruchu rogówkowego
obrzmienie powieki
jednostronne pocenie się i zaczerwienienie twarzy
- chory nie może pozostać nieruchomo, pozycja leżąca subiektywnie
nasila dolegliwości :
chorzy są pobudzeni psychoruchowo
najczęściej chodzą
czasem pacjent z bólu uderza głową o ścianę, lub tłucze ją pięściami
KLINICZNE CECHY KLASTEROWEGO
BÓLU GA
OWY
1. jedno lub obustronne
pocenie twarzy
2. zaczerwienienie twarzy
3. zatkanie nosa po stronie
bólu
4. ból głowy trwa 15-90 minut,
występuje rzutami trwającymi
3-16 tygodni, rzuty występują
najczęściej raz do roku lub co
drugi rok
5. ból często budzi chorego w
nocy o tej samej porze,
niezwykle dręczący ból
umiejscowiony za okiem lub w
otoczeniu oczodołu, ból może
promieniować do skroni,
szczęki, nosa, brody lub zębów
6. opadanie powieki, łzawienie
lub zaczerwienienie spojówek,
zmiany ze strony z
renicy
ROZPOZNANIE:
"
RÓŻNICOWANIE:
" przewlekła napadowa hemikrania :
- ataki bólu przypominają bóle klasterowe
- napady występują wyłącznie w ciągu dnia, są krótsze (5  20 min.),
częstsze (śr. 14/dz.) i nie mają tendencji do grupowania klasterowego
- występuje niemal wyłącznie u kobiet
- całkowite ustępowanie pod wpływem indometacyny
" migrena :
- częściej u kobiet
- może być poprzedzona aurą
- może dotyczyć obu stron, a ból klasterowy zawsze dotyczy tej samej strony
w kolejnych napadach w jednym klasterze
- występuje rodzinnie
- światłowstręt, objawy wegetatywne
- nie ma cech zgrupowanych
- nie ma łzawienia po stronie bólu
- napad trwa dłużej
- ruch nasila dolegliwości (chory leży)
" nerwoból nerwu trójdzielnego :
- ból trwa klika - kilkanaście sekund i często się powtarza
- ból można wywołać przez ucisk punktów spustowych
LECZENIE:
- wyjśnić pacjentowi naturę choroby i poinformować, że nie powoduje
ona poważniejszych następstw dla zdrowia i życia
" leczenie ataku bólu :
- sumatriptan
s.c. 6 mg.
lek może być podany jedynie 2x w ciągu dnia, co przy
znacznej liczbie ataków w ciągu dnia czyni ten sposób
terapii mało przydatnym
- wdychanie czystego tlenu :
przypuszczalnie działanie tlenu oponowe i czaszkowe
przepływy krwi
tlenoterapię należy rozpocząć na początku napadu
chory wdycha przez 10  15 min. czysty tlen za pomocą
maski twarzowej z szybkością 7  8 l/min.
chorzy powinni siedzieć, lub stać pochyliwszy się do przodu
unikać hiperwentylacji
- ergotamina
doodbytniczo, podjęzykowo, lub w postaci inhalacji
- dihydroergotamina :
w postaci aerozolu donosowego
np. Neomigran in aerosol
- steroidy
podawane w postaci tzw. ataku steroidowego
w początkowej fazie klasteru
deksametazon (początkowo i.v. 16 mg./dz. , potem p.o.
4  2 mg./dz.)
- lidokaina3 :
4% roztwór do zakraplania do nosa
na początku napadu chory powinien, pochyliwszy głowę w tył
i zwróciwszy ku górze stroną objętą przez ból, wprowadzić do
nozdrza po bolącej stronie 15 gtt. roztworu
po 15 min. można powtórzyć
lidokainę można użyć 2x w każdym napadzie do 4x/dz.
wcześniej w celu udrożnienia przewodu nosowego można użyć
np. fenylefryny
krople z lidokainą mogą powodować zawroty głowy i nerwowość
" leczenie profilaktyczne :
- węglan litu
100  800 mg./dz.
- blokery kanałów wapniowych
werapamil (320  600 mg./dz.)
- leki p/serotoninowe
pizotifen (1  2 mg./dz.)
- walproinian sodu
600  1200 mg./dz.
- prednizon 3 :
nie dłużej niż 7  14 dni
60  80 mg/dz.
można werapamil (240 mg/dz) skojarzyć z prednizonem
- zabiegi chirurgiczne :
po wyczerpaniu innych metod
przecięcie zwoju skrzydłowo  podniebiennego
koagulacja termiczna zwoju Gassera
przecięcie n.V
POWIKA
ANIA:
"
ROKOWANIE:
" bóle mają tendencję do wygasania z biegiem lat, ale są wyjątki od reguły
PROFILAKTYKA:
" unikanie czynników wywołujących napad bólu w okresie klasteru
" leczenie profilaktyczne
PATRZ TEŻ:
" ból głowy