Pogorzala Zasady finansowania nauki dzieci cudzoziemskich

Zasady finansowania
kształcenia uczniów i uczennic

cudzoziemskich
w polskim systemie oświaty

dr Ewa Pogorzała,

pracownica Instytutu Nauk Społecznych

Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im.

Szymona Szymonowica w Zamościu, członkini

Zarządu Fundacji na rzecz Różnorodności

Społecznej

Seria „Z teorią w praktykę”
nr 1/2012

Artykuł dostępny na stronie:

www.ffrs.org.pl

Większość dodatkowych działań integracyjnych, które są podejmowane w Polsce na rzecz

uczniów i uczennic cudzoziemskich, realizowana jest przez organizacje pozarządowe, pozyskujące
środki finansowe najczęściej w ramach konkursów o granty. Również Ministerstwo Edukacji
Narodowej przeznacza środki na działania na rzecz uczniów i uczennic cudzoziemskich w ramach
konkursów, z których przede wszystkim korzystają organizacje pozarządowe. Środki te mają jednak
ograniczoną wysokość i wydatkowane są w trybie projektowym, a nie systemowym, co skutkuje
przede wszystkim ograniczonym czasem trwania projektów.

W odpowiedzi na wyraźną potrzebę wprowadzenia rozwiązań systemowych (czyli trwałych i

perspektywicznych) w finansowaniu działań integracyjnych, skierowanych do uczniów i uczennic
cudzoziemskich w polskim systemie oświaty, od 2010 r. tych uczniów i uczennice uwzględniono w
wagach P9 i P10, zwiększających środki przekazywane w ramach części oświatowej subwencji ogólnej
– odpowiednio o 20% lub 150% w stosunku do tzw. standardu finansowego A, przypadającego na
każdego ucznia. Standard finansowy A to kwota części oświatowej subwencji ogólnej przypadająca na
jednego ucznia, skalkulowana jako koszt jego kształcenia. W przypadku dzieci i młodzieży, których
kształcenie wymaga zwiększonych nakładów, stosowane są wagi, zwiększające kwotę subwencji dla
danej jednostki samorządu terytorialnego o określony procent.

Celem niniejszego opracowania jest zwrócenie uwagi na aspekty finansowe kształcenia

uczniów i uczennic cudzoziemskich w polskim systemie oświaty i wskazanie na uwarunkowania
systemowe, związane z konstrukcją systemu finansów publicznych w Polsce – w tym finansów
samorządu terytorialnego oraz systemu finansowania oświaty, powodujące trudności w finansowaniu
dodatkowych zadań edukacyjnych, podejmowanych przez szkoły na rzecz uczniów i uczennic
cudzoziemskich. Przede wszystkim należy mieć na względzie charakter części oświatowej subwencji
ogólnej (w przeciwieństwie do dotacji nie są to środki znaczone i nie muszą być wydane na ściśle
określony cel) oraz problemy systemowe związane z finansowaniem oświaty w Polsce, w tym to, że
środki z części oświatowej subwencji ogólnej nie starczają jednostkom samorządu terytorialnego na
pokrycie wszystkich kosztów prowadzenia szkół. Dodatkowe zadania samorządowych władz
publicznych, dotyczące edukacji dzieci cudzoziemskich, to np. organizacja lekcji z języka polskiego,
zajęć wyrównawczych z przedmiotów nauczania oraz zatrudnienie w charakterze pomocy nauczyciela
osoby władającej językiem kraju pochodzenia ucznia czy uczennicy (asystenta nauczyciela dziecka
cudzoziemca). Podstawą naliczenia środków dla jednostek samorządu terytorialnego jest liczba
uczniów i uczennic wykazana w Systemie Informacji Oświatowej (dalej SIO). Kolejne problemy w
finansowaniu tych zadań wynikają z faktu, iż dane, dotyczące uczniów i uczennic cudzoziemskich, nie
zawsze są wprowadzane w sposób prawidłowy, co także rzutuje na wysokość przekazywanych
środków. Głównym wnioskiem, płynącym z analizy funkcjonowania systemu finansowania edukacji
uczniów i uczennic cudzoziemskich, jest konieczność bardziej efektywnego wykorzystania

dodatkowych środków, kierowanych w ramach części oświatowej subwencji ogólnej, i co
najważniejsze, zgodnie z ich przeznaczeniem

W pierwszej części opracowania przedstawiono zapisy aktów prawnych, regulujące zasady

korzystania z nauki i opieki w publicznych szkołach przez uczniów i uczennice bez polskiego
obywatelstwa na takiej zasadzie, na jakiej korzystają z niego obywatele polscy i obywatelki polskie, a
więc bezpłatnie. Wskazano również na sytuacje, w których korzystanie z nauki jest odpłatne oraz na
to, jakie przepisy regulują wysokość tej odpłatności. W dalszej części przedstawiono zarys organizacji
finansowania systemu oświaty w Polsce przez część oświatową subwencji ogólnej. Wskazano tu na
zasady podziału środków przeznaczonych w budżecie państwa na poszczególne jednostki samorządu
terytorialnego w oparciu o tzw. liczbę uczniów przeliczeniowych i tzw. standard finansowy A oraz
system wag, zwiększających wysokość środków z subwencji z tytułu dodatkowych kosztów
kształcenia pewnych kategorii uczniów i uczennic. W dalszej części opracowania przeanalizowano
główne problemy i ich uwarunkowania na poziomie organów prowadzących w finansowaniu
dodatkowych zadań szkolnych na rzecz uczniów i uczennic cudzoziemskich, a więc dodatkowych lekcji
języka polskiego, zajęć wyrównawczych z przedmiotów nauczania oraz zatrudniania asystenta
nauczyciela dziecka cudzoziemca. Rozważania zawarte w tekście odnoszą się do stanu prawnego na
koniec 2012 r.

1. KORZYSTANIE Z NAUKI I OPIEKI W PUBLICZNYCH SZKOŁACH NA WARUNKACH

DOTYCZĄCYCH OBYWATELI I OBYWATELEK POLSKICH, CZYLI BEZPŁATNIE

Jedną z najbardziej newralgicznych kwestii związanych z obecnością uczniów i uczennic

cudzoziemskich w polskich szkołach są aspekty finansowe ich kształcenia, a przede wszystkim
finansowania dodatkowych zadań edukacyjnych, podejmowanych przez szkoły na ich rzecz. W latach
90. XX w. istniały pewne ograniczenia związane z dostępem cudzoziemców i cudzoziemek do
polskiego systemu oświaty. Co prawda istniała możliwość uczęszczania do polskich szkół, ale w
przeciwieństwie do obywateli i obywatelek polskich, za odpłatnością. Na takich warunkach jak

Opracowanie streszcza i rozwija tezy i ustalenia zasygnalizowane w dwóch autorskich referatach

konferencyjnych: 1) Migracje jako wyzwanie dla polityki oświatowej państwa polskiego. Aspekty politologiczno-
prawne, tekst złożony do druku w materiałach z konferencji naukowej „Badania migracji w Polsce: stan wiedzy,
kierunki i metody”, zorganizowanej przez Ośrodek Badań nad Migracjami Uniwersytetu Warszawskiego, 24–
25.03.2011,

http://ec.europa.eu/ewsi/en/resources/detail.cfm?ID_ITEMS=28561

(dostęp: 31.12.2012); 2)

Aspekty instytucjonalno-prawne edukacji dzieci imigrantów w polskim systemie oświaty, tekst opublikowany w

materiałach konferencyjnych z konferencji naukowej „Edukacja międzykulturowa w kontekście migracji
docelowej”, zorganizowanej przez Stowarzyszenie Willa Decjusza w Krakowie, 02–03.06.2011 r. (A. Paszko
(red.), (2011), Edukacja międzykulturowa w Polsce wobec nowych wyzwań, Kraków: Stowarzyszenie Willa

Decjusza, s. 67–86). W stosunku do tych opracowań w niniejszym artykule znacznie poszerzono i uzupełniono
kwestie, dotyczące finansowych aspektów kształcenia uczniów cudzoziemskich w polskim systemie oświaty
oraz części oświatowej subwencji ogólnej.

obywatelom i obywatelkom polskim prawo takie przysługiwało cudzoziemcom i cudzoziemkom,
którzy i które przebywali i przebywały w Polsce z zamiarem zamieszkania tu na stałe.

Wprowadzenie bardziej klarownych regulacji, dotyczących bezpłatnego dostępu do systemu

edukacji, wymuszone zostało przez pojawienie się uchodźców i uchodźczyń – osób szukających w
Polsce ochrony. W 2000 r. dokonano nowelizacji ustawy o systemie oświaty

, na mocy której dodano

art. 94a. Wszedł w życie 1 stycznia 2001 r. i stanowił, iż osoby nie będące obywatelami polskimi
korzystają z nauki i opieki w publicznych przedszkolach, a podlegające obowiązkowi szkolnemu
korzystają z nauki i opieki w publicznych szkołach podstawowych, gimnazjach, publicznych szkołach
artystycznych oraz w placówkach, w tym placówkach artystycznych, na warunkach dotyczących
obywateli i obywatelek polskich. Z kolei na mocy nowelizacji ustawy o systemie oświaty z 2009 r.

dodany został ustęp 1a, rozszerzający od 1 stycznia 2010 r. prawo do korzystania z nauki i opieki w
publicznych szkołach ponadgimnazjalnych na warunkach dotyczących obywateli i obywatelek
polskich na osoby bez polskiego obywatelstwa, podlegające obowiązkowi nauki, do ukończenia 18 lat
lub ukończenia szkoły ponadgimnazjalnej. Stopniowo poszerzano kategorie cudzoziemców i
cudzoziemek uprawnionych do korzystania z nauki w polskich szkołach na takich warunkach jak
obywatele polscy i obywatelki polskie, a więc bezpłatnie.

Kształcenie uczniów i uczennic bez polskiego obywatelstwa, zwolnionych z odpłatności za

naukę, finansowane jest analogicznie jak w przypadku ogółu uczniów i uczennic, a więc poprzez część
oświatową subwencji ogólnej, zgodnie z zasadą, iż „pieniądz idzie za uczniem”. Zasadę tę
wprowadzono do systemu finansowania oświaty w Polsce w latach 90. XX wieku dla usprawnienia
systemu finansowania szkolnictwa. Wówczas to przeprowadzony został proces decentralizacji
zarządzania oświatą i nastąpiło przejęcie szkół przez jednostki samorządu terytorialnego. Zmiany te
miały na celu urealnienie wysokości środków, kierowanych z budżetu na prowadzenie szkół, i
uwzględnienie rzeczywistych kosztów kształcenia zależnych od liczby uczniów.

Art. 70 Konstytucji RP:

1. Każdy ma prawo do nauki. Nauka do 18 roku życia jest obowiązkowa. Sposób wykonywania

obowiązku szkolnego określa ustawa.

2. Nauka w szkołach publicznych jest bezpłatna. Ustawa może dopuścić świadczenie niektórych

usług edukacyjnych przez publiczne szkoły wyższe za odpłatnością.

Art. 94a ustawy o systemie oświaty:
1. Osoby niebędące obywatelami polskimi korzystają z nauki i opieki w publicznych przedszkolach, a

podlegające obowiązkowi szkolnemu korzystają z nauki i opieki w publicznych szkołach

Ustawa z dnia 07.09.1991 o systemie oświaty (Dz.U. 2004 nr 256 poz. 2572 z późn.zm.) [dalej: ustawa o

systemie oświaty].

Ustawa z dnia 19.03.2009 o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U.

nr 56 poz. 458).

podstawowych, gimnazjach, publicznych szkołach artystycznych oraz w placówkach, w tym

placówkach artystycznych, na warunkach dotyczących obywateli polskich.

1a. Osoby niebędące obywatelami polskimi, podlegające obowiązkowi nauki, korzystają z nauki i

opieki w publicznych szkołach ponadgimnazjalnych na warunkach dotyczących obywateli polskich do

ukończenia 18 lat lub ukończenia szkoły ponadgimnazjalnej.

2. ODPŁATNE KORZYSTANIE Z NAUKI I OPIEKI W PUBLICZNYCH SZKOŁACH

Po nowelizacji ustawy o systemie oświaty, obowiązującej od dnia 1 stycznia 2010 r., na

poziomie szkolnictwa policealnego utrzymano zasadę odpłatności dla uczniów i uczennic
cudzoziemskich, ale z wyłączeniem kategorii cudzoziemców i cudzoziemek wymienionych w art. 94 a
ust. 2. Ustawa o systemie oświaty stanowi, iż na warunkach dotyczących obywateli i obywatelek
polskich korzystają z nauki w publicznych szkołach policealnych, publicznych szkołach artystycznych,
publicznych zakładach kształcenia nauczycieli i publicznych placówkach, kategorie osób wymienione
w art. 94a ust. 2. Cudzoziemcy należący do innych kategorii – które nie zostały uwzględnione w tym
przepisie, mogą korzystać z nauki odpłatnie lub jako stypendyści.

Art. 94a ust. 2 ustawy o systemie oświaty:
Na warunkach dotyczących obywateli polskich korzystają z nauki w publicznych szkołach

policealnych, publicznych szkołach artystycznych, publicznych zakładach kształcenia nauczycieli i
publicznych placówkach:

1) obywatele państw członkowskich Unii Europejskiej, państwa członkowskiego Europejskiego

Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub

Konfederacji Szwajcarskiej, a także członkowie ich rodzin posiadający prawo pobytu lub prawo
stałego pobytu;

2) osoby pochodzenia polskiego w rozumieniu przepisów o repatriacji;

3) osoby, którym udzielono zezwolenia na osiedlenie się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
4) osoby posiadające ważną Kartę Polaka;

5) osoby, dla których uprawnienie takie wynika z umów międzynarodowych;

6) osoby, którym nadano status uchodźcy oraz członkowie ich rodzin;

7) osoby posiadające zgodę na pobyt tolerowany;

8) osoby, którym udzielono ochrony uzupełniającej oraz członkowie ich rodzin;

9) osoby korzystające z ochrony czasowej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;

10) osoby, którym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej udzielono zezwolenia na pobyt rezydenta
długoterminowego Wspólnot Europejskich;

11) osoby, którym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej udzielono zezwolenia na zamieszkanie na

czas oznaczony w związku z okolicznością, o której mowa w art. 53 ust. 1 pkt 7, 13 i 14 ustawy z dnia

13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach (Dz.U. z 2006 r. Nr 234, poz. 1694, z późn.zm.);
12) członkowie rodzin osób ubiegających się o nadanie statusu uchodźcy.

2a. Za członków rodzin osób, o których mowa w ust. 2:

1) pkt 1 – uważa się osoby, o których mowa w art. 2 pkt 4 ustawy z dnia 14 lipca 2006 r. o wjeździe
na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, pobycie oraz wyjeździe z tego terytorium obywateli państw

członkowskich Unii Europejskiej i członków ich rodzin (Dz.U. Nr 144, poz. 1043, z 2007 r. Nr 120, poz.

818 oraz z 2008 r. Nr 216, poz. 1367);

2) pkt 6, 8 i 12 – uważa się małżonka oraz małoletnie dzieci tych osób niepozostające w związku
małżeńskim i będące na ich utrzymaniu.

3. Osoby nie będące obywatelami polskimi, niewymienione w ust. 2, mogą korzystać z nauki w

publicznych szkołach, zakładach kształcenia nauczycieli i placówkach, o których mowa w ust. 2:

1) jako stypendyści otrzymujący stypendium przyznane przez ministra właściwego do spraw oświaty

i wychowania;

2) jako stypendyści otrzymujący stypendium przyznane przez organ prowadzący szkołę, zakład
kształcenia nauczycieli lub placówkę, dyrektora szkoły, zakładu kształcenia nauczycieli lub placówki;

3) na warunkach odpłatności.

Wysokość odpłatności za naukę w publicznych szkołach policealnych, szkołach

ponadgimnazjalnych dla dorosłych, szkołach artystycznych, zakładach kształcenia nauczycieli i
placówkach oraz sposób wnoszenia opłat określa rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia
01.04.2010 (dalej rozporządzenie MEN z dnia 01.04.2010) w sprawie przyjmowania osób niebędących
obywatelami polskimi do publicznych przedszkoli, szkół, zakładów kształcenia nauczycieli i placówek
oraz organizacji dodatkowej nauki języka polskiego, dodatkowych zajęć wyrównawczych oraz nauki
języka i kultury kraju pochodzenia

Rozporządzenie MEN z dnia 01.04.2010
§ 3. 1. Cudzoziemcy podejmujący naukę w publicznych szkołach policealnych, szkołach

ponadgimnazjalnych dla dorosłych, szkołach artystycznych, zakładach kształcenia nauczycieli i

placówkach, na warunkach odpłatności, wnoszą opłatę za każdy rok nauki w wysokości stanowiącej:

1) w publicznej szkole policealnej, szkole ponadgimnazjalnej dla dorosłych, zakładzie kształcenia

nauczycieli i placówce – równowartość 1.500 euro;

2) w publicznej szkole artystycznej:

- w szkole muzycznej i plastycznej – równowartość 3.000 euro,

- w szkole baletowej, szkole sztuki cyrkowej, szkole policealnej oraz szkole pomaturalnej

bibliotekarskiej i animatorów kultury – równowartość 4.500 euro.

2. Za pierwszy rok nauki opłaty, o których mowa w ust. 1, podwyższa się o równowartość 200 euro.

3. Za okres nauki trwającej krócej niż rok szkolny opłatę wnosi się w wysokości proporcjonalnej do
faktycznego czasu trwania nauki.

4. W przypadku trudnej sytuacji materialnej cudzoziemca organ prowadzący publiczną szkołę, zakład

kształcenia nauczycieli lub placówkę, na wniosek rodzica lub opiekuna cudzoziemca albo
pełnoletniego cudzoziemca, może całkowicie lub częściowo zwolnić cudzoziemca z opłaty, o której

mowa w ust. 1.

§ 4. 1. Opłaty za naukę, o których mowa w § 3 ust. 1, są wnoszone za cały rok szkolny lub okres nauki

trwającej krócej niż rok szkolny, w terminie do dnia rozpoczęcia nauki.
2. W uzasadnionych przypadkach organ prowadzący publiczną szkołę, zakład kształcenia nauczycieli

lub placówkę może przedłużyć termin wniesienia opłaty za naukę lub wyrazić zgodę na wniesienie

opłaty w ratach za poszczególne okresy nauki.
3. Opłaty za naukę są wnoszone na rachunek bieżący – subkonto dochodów organu prowadzącego

publiczną szkołę, zakład kształcenia nauczycieli lub placówkę, w przeliczeniu na złote polskie według

kursu średniego euro w Narodowym Banku Polskim w dniu wpłaty.

4. Opłaty za naukę nie podlegają zwrotowi za rok szkolny lub okres nauki krótszy niż rok szkolny, w
którym cudzoziemiec został skreślony z listy uczniów lub słuchaczy albo zrezygnował z nauki, chyba

że rezygnacja nastąpiła z powodów zdrowotnych potwierdzonych zaświadczeniem lekarskim lub z

innych przyczyn losowych.

Dz.U. nr 57 poz. 361.

Zapis rozporządzenia, dotyczący podmiotu uprawnionego do zwolnienia, powodował

trudności interpretacyjne. W paragrafie trzecim wskazany jest organ prowadzący szkołę, a więc
pojawiła się wątpliwość czy ma to być rada czy organ wykonawczy. Zgodnie z rozstrzygnięciem
nadzorczym wojewody małopolskiego organem właściwym w zakresie całkowitego bądź częściowego
zwalniania cudzoziemców z opłat za naukę w szkołach lub placówkach prowadzonych przez jednostkę
samorządu terytorialnego, jak również w zakresie przedłużania terminu wniesienia opłat bądź
wyrażania zgody na wniesienie opłat w ratach, jest organ wykonawczy gminy

Wysokość stypendiów przyznawanych przez ministra właściwego do spraw oświaty i

wychowania osobom niebędącym obywatelami czy obywatelkami polskimi oraz przypadki, w których
stypendium może być obniżone lub zawieszone, określa rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej
z dnia 01.04.2010. Zgodnie z dyspozycją wyrażoną w art. 94a ust. 6 pkt. 4 ustawy o systemie oświaty
minister określając wysokość stypendium powinien kierować się wysokością świadczeń pomocy
materialnej przyznawanej uczniom i uczennicom na warunkach i w trybie określonych na podstawie
art. 91 ust. 2. ustawy o systemie oświaty.

Rozporządzenie MEN z dnia 01.04.2010
§ 9. Stypendium ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania może być przyznane

cudzoziemcowi miesięcznie w wysokości równej wysokości stypendium Prezesa Rady Ministrów, o

którym mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 90k ustawy z dnia 7 września 1991 r. o

systemie oświaty.

§ 10. 1. Stypendium, o którym mowa w § 9, może być obniżone w przypadku, gdy cudzoziemiec
osiąga niezadowalające wyniki w nauce lub otrzymał poprawną lub nieodpowiednią roczną ocenę

klasyfikacyjną zachowania.

2. Stypendium, o którym mowa w § 9, może być zawieszone, jeżeli cudzoziemiec:

1) podał nieprawdziwe informacje, na których podstawie zostało mu przyznane stypendium;

2) nie otrzymał promocji do klasy programowo wyższej lub na semestr programowo wyższy;

3) przebywa dłużej niż miesiąc poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej w okresie innym niż ferie

letnie.

3. FINANSOWANIE SYSTEMU OŚWIATY W POLSCE PRZEZ CZĘŚĆ OŚWIATOWĄ SUBWENCJI

OGÓLNEJ

Jak zasygnalizowano powyżej kształcenie uczniów i uczennic bez polskiego obywatelstwa,

zwolnionych z odpłatności za naukę, finansowane jest analogicznie jak w przypadku ogółu uczniów i
uczennic, czyli przez część oświatową subwencji ogólnej. Subwencja oświatowa to mechanizm
finansowania szkół. W przeciwieństwie do dotacji subwencja jest bezzwrotną pomocą finansową,

Rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody Małopolskiego z dnia 03.03.2011; sygnatura WN.II.4131-1-7-11;

opublikowano: NZS 2011/3/49, Małop.2011/145/1182.

która może być przeznaczona na dowolny cel (nie są to środki znaczone)

. Nie stanowi również

zapłaty rachunku (wystawianego post factum) za prowadzenie szkół. Jest kalkulacją kosztów
kształcenia. Subwencja to dochód własny gminy, o którego przeznaczeniu decyduje organ
stanowiący. Ministerstwo Edukacji Narodowej nie ma możliwości kontroli sposobu wydatkowania
dochodów własnych przez samorządy. Wysokość części oświatowej subwencji ogólnej dla danej
jednostki samorządu terytorialnego naliczana jest na kolejny rok budżetowy w oparciu o dane o
liczbie uczniów i uczennic według stanu na dzień 30 września roku poprzedzającego rok budżetowy,
przesyłane przez organy prowadzące w ramach Systemu Informacji Oświatowej. Ogólna (dla
wszystkich jednostek samorządu terytorialnego) kwota części oświatowej subwencji ogólnej jest
corocznie ustalana w budżecie państwa. Po odliczeniu rezerwy dzielona jest zgodnie z algorytmem
określonym w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej, które wydawane jest corocznie

. Innymi

słowy jest to pula pieniędzy, które rozdziela się pomiędzy jednostki samorządu terytorialnego w
zależności od realizowanych przez nie zadań w szkolnictwie. Podstawą wyliczenia subwencji dla danej
gminy (powiatu, województwa) jest liczba uczniów i uczennic, uczęszczających do szkół na jej
obszarze. Brane są również pod uwagę dodatkowe czynniki, których uwzględnienie ma na celu
sprawiedliwy podział tych środków (np. liczba nauczycieli z uwzględnieniem stopnia awansu
zawodowego) oraz wagi, zwiększające subwencję i mające rekompensować samorządom zwiększone
koszty, wynikające z kształcenia określonych kategorii uczniów i uczennic.

3.1.STANDARD FINANSOWY A

Standard finansowy A to pula środków przekazana w ramach subwencji oświatowej na

kształcenie statystycznego ucznia czy statystycznej uczennicy. Innymi słowy jest to kwota
skalkulowana jako środki potrzebne na kształcenie jednego ucznia lub jednej uczennicy. Wiemy, że
koszty kształcenia mogą się znacznie różnić w zależności od lokalnych uwarunkowań. W algorytmie
ujęte są wagi, które służą do skalkulowania kosztów kształcenia uczniów i uczennic, na rzecz których
szkoły podejmują dodatkowe działania, co zwiększa koszty ich kształcenia. Może to być na przykład
organizacja klas mistrzostwa sportowego, nauki języka mniejszości narodowych i etnicznych czy też
inne koszty, wynikające ze specjalnych potrzeb edukacyjnych. Wysokość standardu finansowego A w
latach 2009–2012 prezentuje poniższa tabela.

Korolewska,

Część

oświatowa

subwencji

ogólnej,

Leksykon

budżetowy,

http://www.sejm.gov.pl/sejm7.nsf/BASLeksykon.xsp?id=06F226039DB0C772C1257A80003297FE&litera=C

(dostęp: 31.12.2012).

Rozporządzenie MEN z dnia 20.12.2011 w sprawie sposobu podziału części oświatowej subwencji ogólnej dla

jednostek samorządu terytorialnego w roku 2012 (Dz.U. nr 288 poz. 1693).

Tabela nr 1. Finansowy standard A podziału części oświatowej subwencji ogólnej

w latach 2009 – 2011

2009

2010

2011

2012

4038,8121 zł

4364,3937 zł

4717,0119 zł

4942,4225 zł

Źródło: Metryczki subwencji oświatowej.

3.2.PRZELICZENIOWA LICZBA UCZNIÓW ORAZ WAGI P9 I P10

Dla skalkulowania wysokości subwencji należnej danej gminie nie wystarcza informacja o

liczbie uczniów i uczennic w szkołach, działających na jej terenie. Wysokość części oświatowej
subwencji ogólnej uzależniona jest od tzw. liczby uczniów i uczennic przeliczeniowych dla danej jednostki
samorządu terytorialnego, będącej sumą statystycznej liczby uczniów, ustalonej na podstawie danych z
SIO, w którym gromadzone są dane dotyczące systemu szkolnictwa, oraz uzupełniającej liczby uczniów w
zakresie zadań szkolnych. Statystyczna liczba uczniów to po prostu liczba uczniów i uczennic w szkole. Dla
obliczenia uzupełniającej liczby uczniów stosowane są wagi. Pozwalają one skalkulować dodatkowe
koszty związane z kształceniem określonych kategorii uczniów i uczennic.

W przypadku uczniów i uczennic cudzoziemskich są to wagi P9 = 0,2 i P10 = 1,5. Wagi P9 i P10

oznaczają, iż na ucznia cudzoziemskiego czy uczennicę cudzoziemską, oprócz środków w wysokości
standardu finansowego A, przypadającego na każdego ucznia i uczennicę, w ramach subwencji środki
zwiększane są o 20% lub 150% w zależności od liczby uczniów i uczennic oraz poziomu kształcenia.
Wagi te służą do obliczenia środków, które mają zrekompensować organom prowadzącym szkoły wydatki
poniesione na dodatkowe zadania szkolne związane z edukacją uczniów i uczennic cudzoziemskich:



waga P9 = 0,20 – dla uczniów niebędących obywatelami polskimi korzystających z dodatkowej,

bezpłatnej nauki języka polskiego, na podstawie art. 94a ust. 4 ustawy o systemie oświaty,



waga P10 = 1,50 – dla uczniów niebędących obywatelami polskimi korzystających z dodatkowej,

bezpłatnej nauki języka polskiego, na podstawie art. 94a ust. 4 ustawy o systemie oświaty.

Waga P10 dotyczy szkół podstawowych, w których łączna liczba uczniów i uczennic bez polskiego
obywatelstwa, korzystających z dodatkowej, bezpłatnej nauki języka polskiego nie przekracza 84, oraz
gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych, w których łączna liczba uczniów i uczennic bez polskiego
obywatelstwa, korzystających z dodatkowej, bezpłatnej nauki języka polskiego nie przekracza 42 (waga
P10 wyklucza się z wagą P9).

Poniższa tabela prezentuje zapisy rozporządzeń o podziale części oświatowej subwencji

ogólnej w odniesieniu do uczniów i uczennic niebędących obywatelami polskimi:

Rozporządzenie MEN z dnia 22.12.2009 w sprawie sposobu podziału części oświatowej subwencji

ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego w roku 2010 (Dz. U. nr 222 poz. 1756)
P9 = 0,20 dla uczniów oddziałów i szkół dla mniejszości narodowych i etnicznych oraz społeczności
posługującej się językiem regionalnym, dla uczniów pochodzenia romskiego, dla których szkoła

podejmuje dodatkowe zadania edukacyjne, a także dla uczniów niebędących obywatelami polskimi

korzystających z dodatkowej, bezpłatnej nauki języka polskiego, o których mowa w art. 94a ust. 4

ustawy wymienionej w § 1 ust. 1 rozporządzenia.

P10 = 1,50 dla uczniów oddziałów i szkół dla mniejszości narodowych i etnicznych oraz społeczności

posługującej się językiem regionalnym, dla uczniów pochodzenia romskiego, dla których szkoła
podejmuje dodatkowe zadania edukacyjne, a także dla uczniów niebędących obywatelami polskimi

korzystających z dodatkowej, bezpłatnej nauki języka polskiego, o których mowa w art. 94a ust. 4

ustawy wymienionej w § 1 ust. 1 rozporządzenia; dotyczy szkół podstawowych, w których łączna

liczba uczniów korzystających z zajęć dla mniejszości narodowej lub etnicznej, społeczności
posługującej się językiem regionalnym, uczniów pochodzenia romskiego lub uczniów niebędących

obywatelami polskimi korzystających z dodatkowej, bezpłatnej nauki języka polskiego, o których

mowa w art. 94a ust. 4 ustawy wymienionej w § 1 ust. 1 rozporządzenia, nie przekracza 84, oraz
gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych, w których łączna liczba uczniów korzystających z zajęć dla

mniejszości narodowej lub etnicznej, społeczności posługującej się językiem regionalnym, uczniów

pochodzenia romskiego lub uczniów niebędących obywatelami polskimi korzystających z

dodatkowej, bezpłatnej nauki języka polskiego, o których mowa w art. 94a ust. 4 ustawy
wymienionej w § 1 ust. 1 rozporządzenia, nie przekracza 42 (waga P10 wyklucza się z wagą P9).
Rozporządzenie MEN z dnia 16.12.2010 w sprawie sposobu podziału części oświatowej subwencji

ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego w roku 2011 (Dz.U. 249, poz. 1659)
P9 = 0,20 dla uczniów oddziałów i szkół dla mniejszości narodowych i etnicznych oraz społeczności

posługującej się językiem regionalnym, dla uczniów pochodzenia romskiego, dla których szkoła
podejmuje dodatkowe zadania edukacyjne, a także dla uczniów korzystających z dodatkowej,

bezpłatnej nauki języka polskiego, o których mowa w art. 94a ust. 4 i 4b ustawy wymienionej w § 1

ust. 1 rozporządzenia.

P10 = 1,50 dla uczniów oddziałów i szkół dla mniejszości narodowych i etnicznych oraz społeczności

posługującej się językiem regionalnym, dla uczniów pochodzenia romskiego, dla których szkoła

podejmuje dodatkowe zadania edukacyjne, a także dla uczniów korzystających z dodatkowej,
bezpłatnej nauki języka polskiego, o których mowa w art. 94a ust. 4 i 4b ustawy wymienionej w § 1

ust. 1 rozporządzenia; dotyczy szkół podstawowych, w których łączna liczba uczniów korzystających

z zajęć dla mniejszości narodowej lub etnicznej, społeczności posługującej się językiem regionalnym,
uczniów pochodzenia romskiego lub uczniów korzystających z dodatkowej, bezpłatnej nauki języka

polskiego, o których mowa w art. 94a ust. 4 i 4b ustawy wymienionej w § 1 ust. 1 rozporządzenia,

nie przekracza 84, oraz gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych, w których łączna liczba uczniów

korzystających z zajęć dla mniejszości narodowej lub etnicznej, społeczności posługującej się
językiem regionalnym, uczniów pochodzenia romskiego lub uczniów korzystających z dodatkowej,

bezpłatnej nauki języka polskiego, o których mowa w art. 94a ust. 4 i 4b ustawy wymienionej w § 1

ust. 1 rozporządzenia, nie przekracza 42 (waga P10 wyklucza się z wagą P9).
Rozporządzenie MEN z dnia 20.12.2011 w sprawie sposobu podziału części oświatowej subwencji
ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego w roku 2012 (Dz.U. nr 288 poz. 1693)
P9 = 0,20 dla uczniów oddziałów i szkół dla mniejszości narodowych i etnicznych oraz społeczności

posługującej się językiem regionalnym, dla uczniów pochodzenia romskiego, dla których szkoła

podejmuje dodatkowe zadania edukacyjne, a także dla uczniów korzystających z dodatkowej,

bezpłatnej nauki języka polskiego, o których mowa w art. 94a ust. 4 i 4b ustawy wymienionej w § 1
ust. 1 rozporządzenia

P10 = 1,50 dla uczniów oddziałów i szkół dla mniejszości narodowych i etnicznych oraz społeczności

posługującej się językiem regionalnym, dla uczniów pochodzenia romskiego, dla których szkoła

podejmuje dodatkowe zadania edukacyjne, a także dla uczniów korzystających z dodatkowej,

bezpłatnej nauki języka polskiego, o których mowa w art. 94a ust. 4 i 4b ustawy wymienionej w § 1
ust. 1 rozporządzenia; dotyczy szkół podstawowych, w których łączna liczba uczniów korzystających

z zajęć dla mniejszości narodowej lub etnicznej, społeczności posługującej się językiem regionalnym,

uczniów pochodzenia romskiego lub uczniów korzystających z dodatkowej, bezpłatnej nauki języka

polskiego, o których mowa w art. 94a ust. 4 i 4b ustawy wymienionej w § 1 ust. 1 rozporządzenia,

nie przekracza 84, oraz gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych, w których łączna liczba uczniów

korzystających z zajęć dla mniejszości narodowej lub etnicznej, społeczności posługującej się
językiem regionalnym, uczniów pochodzenia romskiego lub uczniów korzystających z dodatkowej,

bezpłatnej nauki języka polskiego, o których mowa w art. 94a ust. 4 i 4b ustawy wymienionej w § 1

ust. 1 rozporządzenia, nie przekracza 42 (waga P

wyklucza się z wagą P

3.3.PODZIAŁ ŚRODKÓW Z SUBWENCJI NA POZIOMIE LOKALNYM

Zgodnie z art. 27 ustawy z dnia 13.11.2003 o dochodach jednostek samorządu terytorialnego

wielkość części oświatowej subwencji ogólnej dla wszystkich jednostek samorządu terytorialnego
ustala corocznie ustawa budżetowa

. Kwotę przeznaczoną na część oświatową subwencji ogólnej dla

wszystkich gmin, powiatów i województw samorządowych ustala się w wysokości łącznej kwoty
części oświatowej subwencji ogólnej, nie mniejszej niż przyjęta w ustawie budżetowej w roku
bazowym, skorygowanej o kwotę innych wydatków z tytułu zmiany realizowanych zadań
oświatowych (art. 28 ust. 1).

Zgodnie z art. 7 ust. 3 ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego o

przeznaczeniu środków otrzymanych z tytułu subwencji ogólnej, w tym części oświatowej, decyduje
organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego. O ile na szczeblu centralnym obowiązuje
jednak algorytm podziału subwencji na poszczególne jednostki samorządu terytorialnego w
zależności od liczby uczniów (zgodnie z zasadą „pieniądz idzie za uczniem”), to już na poziomie
lokalnym nie jest standardem wypracowywanie lokalnych algorytmów podziału tych środków na
poszczególne placówki w zależności od liczby uczniów i realizowanych w danej placówce
dodatkowych zadań. Sytuacja w poszczególnych jednostkach samorządu terytorialnego jest
zróżnicowana, ale większość gmin, nie ma wypracowanych takich rozwiązań. Z kolei z informacji
Regionalnych Izb Obrachunkowych wynika, iż gminy dopłacają do prowadzenia i utrzymania szkół od
40 do 70% z dochodów własnych. Strona samorządowa podkreśla problem niedoszacowania części
oświatowej subwencji ogólnej nawet o miliard złotych, podnosząc zarzut iż za nowymi zadaniami dla
samorządów w dziedzinie oświaty i podwyżkami płac nauczycieli nie idą dodatkowe środki

Poniższa tabela prezentuje przykład ustalenia wysokości środków na jednego ucznia na

poziomie lokalnym, na przykładzie m.st. Warszawy:

Dz.U. 2010 nr 80 poz. 526 z późn.zm.

Ustawa budżetowa na rok 2012 z dnia 02.03.2012 (Dz.U. poz. 273).

Patrz m.in.: B. Stępień, Subwencja oświatowa na rok 2012 nie spełnia zapisu art. 28 ust. 1 ustawy o

dochodach

«jst»

jest

zaniżona

ponad

miliard,

Instytut

Analiz

Regionalnych,

http://www.iar.pl/aktualnosci/2012-01-02_II_list_do_jst.pdf

(dostęp: 31.12.2012).

Tabela nr 2. Wysokość w skali m.st. Warszawy jednolitych

środków przypadających na 1 ucznia przeliczeniowego w 2011

roku

Wyszczególnienie

Kwota

Szkoły podstawowe

5571 zł

Oddziały przedszkolne

5429 zł

Przedszkola

5526 zł

Gimnazja

5652 zł

Licea ogólnokształcące

5825 zł

Szkoły zawodowe

4181 zł

Źródło: Informacja o stanie realizacji zadań oświatowych w m. st. Warszawie w roku szkolnym 2010–

2011, s. 113 [3. Standardy finansowe na ucznia],

http://beta.edukacja.um.warszawa.pl/sites/edukacja/files/informacja-o-realizacji-

zadan/3495/attachments/informacja-2010-2011.pdf

(dostęp: 31 grudnia 2012).

Na poziomie lokalnym ustalone mogą zostać również zasady podwyższania standardu

finansowego dla poszczególnych kategorii uczniów, analogicznie jak w przypadku wag w
rozporządzeniu o podziale części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu
terytorialnego. Przykładowo w tabeli nr 3 przedstawione zostały zasady ustalone przez m.st.
Warszawę:

Tabela nr 3. Kategorie uczniów wraz ze wskaźnikami podwyższającymi standard finansowy –

decyzja Skarbnika m.st. Warszawy (wybór, minimum i maksimum wskaźnika)

Typ placówki

Wskaźnik

podwyższający

standard finansowy

Kwota do

dyspozycji

1 ucznia

Kategoria uczniów

Szkoły

podstawowe

placówki

publiczne

1,13

6 295 zł Uczniowie w oddziałach

ogólnodostępnych i integracyjnych (bez

uczniów niepełnosprawnych)

1,49

8 300 zł Uczniowie w oddziałach mniejszości

narodowych w szkołach publicznych

10,50

58 496 zł Uczniowie z upośledzeniem umysłowym

w stopniu głębokim

Szkoła

podstawowa

placówki

niepubliczne

0,63

3 510 zł Uczniowie w oddziałach

ogólnodostępnych i integracyjnych (bez

uczniów niepełnosprawnych)

0,74

4 123 zł Uczniowie w oddziałach mniejszości

narodowych w szkołach niepublicznych

5,83

32 479 zł Uczniowie z upośledzeniem umysłowym

w stopniu głębokim, uczniowie z

rozpoznanym autyzmem, uczniowie z

niepełnosprawnością sprzężoną

Gimnazja

placówki

publiczne

0,70

3 956 zł Uczniowie w gimnazjach dla dorosłych

2,73

15 423 zł Uczniowie w klasach dla mniejszości

narodowych

10,54

59 572 zł Uczniowie z upośledzeniem umysłowym

w stopniu głębokim, uczniowie z

rozpoznanym autyzmem, uczniowie z

niepełnosprawnością sprzężoną

Gimnazja

placówki

niepubliczne

0,37

2 091 zł Uczniowie w klasach dla mniejszości

narodowych

1,45

8 195 zł Uczniowie w klasach mniejszości

narodowych

5,59

31 595 zł Uczniowie z upośledzeniem umysłowym

w stopniu głębokim, uczniowie z
rozpoznanym autyzmem, uczniowie z

niepełnosprawnością sprzężoną

Źródło: Informacja o stanie realizacji zadań oświatowych w m.st. Warszawie w roku szkolnym 2010–

2011, s. 113 [3. Standardy finansowe na ucznia],

http://beta.edukacja.um.warszawa.pl/sites/edukacja/files/informacja-o-realizacji-

zadan/3495/attachments/informacja-2010-2011.pdf

(dostęp: 31.12.2012).

Dane w tabeli dotyczą uczniów i uczennic, uczęszczających do szkół publicznych lub

niepublicznych, które są prowadzone przez inne podmioty niż jednostki samorządu terytorialnego, na
przykład osoby fizyczne czy stowarzyszenia. Wskazano tylko na uczniów w oddziałach mniejszości, ale
z alternatywnych dokumentów wnioskować można, że chodzi tu również o uczniów i uczennice bez
obywatelstwa polskiego, Biuro Edukacji m.st. Warszawy wypracowało bowiem regulacje, dotyczące
dotowania szkół niepublicznych (i publicznych, prowadzonych przez inne podmioty), do których
uczęszczają uczniowie cudzoziemscy i uczennice cudzoziemskie

4. LICZBA UCZNIÓW W SIO JAKO PODSTAWA NALICZENIA CZĘŚCI OŚWIATOWEJ SUBWENCJI

OGÓLNEJ

Mechanizm naliczania części oświatowej subwencji ogólnej oparty jest obecnie na danych

liczbowych zgromadzonych w Systemie Informacji Oświatowej. Przed wprowadzeniem SIO podział
subwencji dokonywany był na podstawie danych historycznych, z poprzedniego roku – tzw.
bazowego. Obecnie jednak dane wprowadzane do SIO przez poszczególne szkoły zawierają często
błędy co do liczby uczniów i uczennic. Uczniowie cudzoziemscy i uczennice cudzoziemskie nie są na
przykład uwzględniani, bo osoby wprowadzające dane nie są zorientowane w ich sytuacji prawnej. Brak
prawidłowych informacji, dotyczących liczby dzieci i młodzieży cudzoziemskich, stanowiących podstawę
do naliczenia części oświatowej subwencji ogólnej i jej ewentualnego zwiększenia z tytułu dodatkowych
wag, skutkuje błędnym jej obliczaniem, powodującym zaniżenie lub zawyżenie naliczonej subwencji, co
dodatkowo komplikuje i tak zawiły system. Zasadniczo, jeżeli uczniowie cudzoziemcy nie są wykazywani
w SIO, subwencja nie jest zwiększana z tytułu wag P9 i P10.

Biuro Edukacji m.st. Warszawy, Informacja w sprawie nowej Uchwały oraz zasad dotowania cudzoziemców,

www.edukacja.warszawa.pl/index.php?wiad=2323

(dostęp: 10.09.2009).

Dane o uczniach i uczennicach cudzoziemskich wpisywane są w Tabeli DO1 (zgodnie z

oznaczeniem SIO): Dane ogólne o uczniach szkoły/wychowankach przedszkola. W wierszach 4–17
należy wykazać liczby poszczególnych uczniów i uczennic/wychowanków i wychowanek bez polskiego
obywatelstwa, a więc osób które na mocy art. 94a ustawy o systemie oświaty mogą korzystać z nauki
i opieki na warunkach dotyczących obywateli i obywatelek polskich. Poszczególne kategorie osób,
wymienionych w wierszach 5 i 8–16, zdefiniowane są w ustawie z dnia 13.06.2003 o cudzoziemcach.
Wiersz 8 został wprowadzony w związku z nowelizacją ustawy o systemie oświaty, która na mocy art.
94a ust. 4c przewiduje możliwość korzystania przez uczniów i uczennice bez polskiego obywatelstwa
z dodatkowych zajęć wyrównawczych z przedmiotów nauczania. Przepis ten wszedł w życie
01.01.2010.

Przy uzupełnianiu SIO zdarzają się błędy, polegające na przykład na niewypełnianiu tych

rubryk lub też mylnego utożsamiania uczniów i uczennic cudzoziemskich np. z uczniami i
uczennicami, należącymi do mniejszości narodowych i etnicznych lub odwrotnie. Czasami błędy te są
wychwytywane przez organ prowadzący lub kuratorium

. Należy jeszcze raz wyraźnie podkreślić, że

zgodnie z zapisami ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (art. 37) oraz
orzecznictwa wynika, iż na jednostkę samorządu terytorialnego może być nałożony obowiązek
zwrotu nadpłaconej subwencji (np. w sytuacji, gdy w SIO zawyżona została liczba uczniów), nie ma
natomiast możliwości otrzymania subwencji należnej, ale która nie została naliczona (np. w SIO nie
została podana liczba uczniów podlegających pod odpowiednią wagę, zwiększającą kwotę subwencji
z tego tytułu)

W 2011 r. przyjęta została nowa ustawa o SIO, która w założeniu ma zwiększyć wiarygodność

zbieranych informacji. Wprowadzane zmiany mają na celu urealnienie danych, będących podstawą
do naliczania subwencji. Nowa ustawa o SIO, która weszła w życie 30.04.2012.

, ma usprawnić

system i stanowić rzetelne źródło danych o systemie oświaty, jak również usprawnić procesy jego
zarządzania i finansowania na poziomie lokalnym i krajowym. Nowy System Informacji Oświatowej
powinien zapewnić także rzetelne dane o liczbie uczniów i uczennic cudzoziemskich w polskim systemie

Instrukcja wprowadzania i przekazywania danych w systemie informacji oświatowej przy użyciu programu

SIO

wersja

3.10

(marzec

2011),

http://www.cie.men.gov.pl/images/stories/sio_instrukcje/Instrukcja_merytoryczna_SIO_marzec_2011.doc

(dostęp: 31.12.2012); Objaśnienia źródeł danych statystycznych o liczbie uczniów/wychowanków

wyszczególnionych w wykazie szkół i placówek prowadzonych/dotowanych przez JST,

http://www.men.gov.pl/images/stories/xls/objanienia_rde_danych_do_weryfikacji_2012.xls

(dostęp:

31.12.2012).

Czas na weryfikację,

http://www.samorzad.pap.pl/palio/html.run?_Instance=cms_samorzad.pap.pl&_PageID=2&s=depesza&dep=1

01797

(dostęp: 31.12.2012).

Innymi słowy w sytuacji zawyżenia naliczonej subwencji (co wykazać może na przykład kontrola Najwyższej

Izby Kontroli) gmina zobowiązana jest zwrócić środki. Z kolei w przypadku niedoszacowania subwencji,

spowodowanego na przykład niepodaniem liczby uczniów, niebędących obywatelami i obywatelkami polskimi,
nie ma możliwości otrzymania większej kwoty środków po korekcie naliczenia subwencji.

Ustawa z 15.04.2011 o systemie informacji oświatowej (Dz.U. nr 139 poz. 814).

oświaty. Kwestia dodatkowych środków finansowych na uczniów cudzoziemskich i uczennice
cudzoziemskie budzi obecnie szereg kontrowersji, również dlatego że samorządy częstokroć niechętne są
wydatkowaniu dodatkowych środków na cele oświatowe w sytuacji, gdy subwencja nie pokrywa
wszystkich kosztów poniesionych przez szkoły. Wprowadzane zmiany powinny przyczynić się do poprawy
tej sytuacji i zwiększenia transparentności systemu przekazywania dodatkowych środków na rzecz
uczniów i uczennic cudzoziemskich

W tabeli poniżej zaprezentowano aktualnie dostępne dane, dotyczące liczby uczniów i

uczennic bez polskiego obywatelstwa, z 30 września 2012 r.:

Tabela nr 5. Liczba uczniów, którzy nie są obywatelami polskimi (stan na 30

września 2012 r.) według danych z Systemu Informacji Oświatowej

Szkoła podstawowa

3430

Gimnazjum

1915

Zasadnicza szkoła zawodowa

Liceum ogólnokształcące

1656

Liceum profilowane

Technikum

213

Liceum ogólnokształcące uzupełniające

Technikum uzupełniające

Razem:

7321

Źródło: SIO.

Problemem jest nie tylko kwestia wiarygodności danych SIO, ale również ich aktualności.

Informacje zbierane są na dzień 30 września każdego roku. W przypadku uczniów i uczennic
uchodźczych, których i które cechuje duża mobilność (mogą przyjść do szkoły w trakcie roku
szkolnego albo opuścić szkołę w trakcie roku szkolnego), planowanie jest niezwykle utrudnione.
Zmiany nie zawsze zaś wynikają z woli samych rodziców (przykład likwidacji części ośrodków dla
cudzoziemców jesienią 2010 r., czyli w trakcie roku szkolnego, i analogiczna sytuacja w 2011 r.) Jeśli
uczeń cudzoziemski czy uczennica cudzoziemska rozpocznie naukę w danej szkole po dniu
sprawozdawczym, część oświatowa subwencji ogólnej na kolejny rok kalendarzowy nie zostanie
zwiększona z tego tytułu. Dopiero jeśli będzie on czy ona kontynuować naukę w danej szkole i w
kolejnym roku szkolnym zostanie wykazany czy wykazana w SIO, część oświatowa subwencji dla
danej jednostki samorządu terytorialnego, będącej organem prowadzącym, zostanie w następnym
roku kalendarzowym zwiększona. W trakcie roku szkolnego (kwiecień) dokonywana jest aktualizacja
baz danych oświatowych według stanu na 31 marca danego roku, ale nie oznacza to automatycznego
przeliczenia subwencji. Możliwe jest natomiast złożenie wniosku o zwiększenie części oświatowej

Patrz także: E. Pogorzała (2012), Czy nowy System informacji Oświatowej poprawi sytuację uczniów

cudzoziemskich?, „Biuletyn Migracyjny”, nr 35, s. 2,

http://biuletynmigracyjny.uw.edu.pl/35-kwiecien-2012/czy-

nowy-system-informacji-oswiatowej-poprawi-sytuacje-uczniow-cudzoziemskich

(dostęp: 31.12.2012).

subwencji ogólnej z 0,25% (do 2012 r. 0,6%) rezerwy z tytułu wzrostu zadań szkolnych i
pozaszkolnych – chodzi o wzrost liczby uczniów przeliczeniowych w związku ze zwiększeniem łącznej
liczby uczniów i uczennic (wychowanków i wychowanek) w szkołach i placówkach prowadzonych
(dotowanych) przez jednostki samorządu terytorialnego w stosunku do danych przyjętych do
naliczenia algorytmu części oświatowej subwencji ogólnej

Należałoby również zweryfikować problem, na podstawie których danych z SIO naliczane są

środki dla uczniów i uczennic bez polskiego obywatelstwa, korzystających z dodatkowej, bezpłatnej
nauki języka polskiego przy wagach P9 i P10 (tabela DO1) i o które wiersze tabeli dokładnie chodzi.
Czy wyliczenia dokonuje się tylko na podstawie liczby uczniów i uczennic korzystających z
dodatkowej, bezpłatnej nauki języka polskiego czy też łącznie z liczbą korzystających z dodatkowych
zajęć wyrównawczych z przedmiotów nauczania, organizowanych przez organ prowadzący szkołę
(wiersz 8)

? Według danych SIO liczba uczniów i uczennic, korzystających z dodatkowej, bezpłatnej

nauki języka polskiego wynosiła 1144 (30 września 2011 r.), zaś korzystających z dodatkowych zajęć
wyrównawczych z przedmiotów nauczania, organizowanych przez organ prowadzący szkołę 420

Jest to o tyle istotne, że jak sygnalizowano powyżej, od liczby uczniów wykazanych w SIO zależy
wysokość środków przekazywanych w ramach części oświatowej subwencji ogólnej.

5. DODATKOWE ZADANIA SZKOLNE NA RZECZ UCZNIÓW I UCZENNIC CUDZOZIEMSKICH

Najważniejsze formy dodatkowego wsparcia dla uczniów i uczennic cudzoziemskich, przewidziane

Przykładowo w 2011 r. można było składać wnioski dotyczące wzrostu zadań szkolnych i pozaszkolnych w I

półroczu roku budżetowego 2011 do 30 czerwca 2011 r., zaś do 14 października 2011 r. wnioski dotyczące

wzrostu zadań szkolnych i pozaszkolnych od 1 września 2011 r.; w 2012 r. – odpowiednio do dnia 29 czerwca
2012 r. i do 26 października 2012 r. MEN, Kryteria podziału 0,6 % rezerwy części oświatowej subwencji ogólnej
na rok 2011,

http://www.men.gov.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=2140%3Akryteria-podziau-06-

rezerwy-czci-owiatowej-subwencji-ogolnej-na-rok-2011&catid=74%3Afinanse-na-edukacj-organy-
prowadzce&Itemid=101

(dostęp: 31.12.2012); MEN, Kryteria podziału 0,25% rezerwy części oświatowej

subwencji

ogólnej

rok

2012,

http://www.men.gov.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=2919%3Akryteria-podziau-025-

rezerwy-czci-owiatowej-subwencji-ogolnej-na-rok-2012-&catid=255%3Afinanse-na-edukacj-
aktualnoci&Itemid=68

(dostęp: 31.12.2012).

Analogicznie, które wiersze w przypadku obywateli polskich? Czy tylko dane z wiersza 21 – liczba uczniów i

uczennic będących obywatelami polskimi, nieznających języka polskiego albo znających go na poziomie
niewystarczającym do korzystania z nauki, korzystających z bezpłatnej nauki języka polskiego? Czy łącznie z
danymi z wiersza 22 – liczba uczniów i uczennic będących obywatelami i obywatelkami polskimi, nieznających
języka polskiego albo znających go na poziomie niewystarczającym do korzystania z nauki, korzystających z

dodatkowych zajęć wyrównawczych z przedmiotów nauczania organizowanych przez organ prowadzący szkołę?

Z kolei liczba uczniów i uczennic będących obywatelami i obywatelkami polskimi, nieznających języka

polskiego albo znających go na poziomie niewystarczającym do korzystania z nauki, korzystających z bezpłatnej
nauki języka polskiego – 242, zaś liczba uczniów i uczennic będących obywatelami polskimi, nieznających języka

polskiego albo znających go na poziomie niewystarczającym do korzystania z nauki, korzystających z
dodatkowych zajęć wyrównawczych z przedmiotów nauczania organizowanych przez organ prowadzący szkołę
– 170.

przez aktualnie obowiązujące przepisy to:

 prawo do bezpłatnej, dodatkowej nauki języka polskiego,

 prawo dodatkowych zajęć wyrównawczych z przedmiotów nauczania oraz

 prawo do pomocy osoby władającej językiem kraju pochodzenia ucznia zatrudnianej w

charakterze pomocy nauczyciela.

Z perspektywy organów prowadzących szkoły oraz samych szkół są to dodatkowe zadania szkolne

związane z edukacją uczniów i uczennic cudzoziemskich. W dalszej części zostaną one szczegółowo
opisane.

Zgodnie z zapisem art. 5a ust. 2a ustawy o systemie oświaty zadaniem oświatowym gminy

jest zapewnienie dodatkowej, bezpłatnej nauki języka polskiego, o której mowa w art. 94a ust. 4. Na
mocy nowelizacji ustawy o systemie oświaty z 2009 r., utrzymano co do istoty zapis ust. 4 art. 94a,
który stanowi, iż osoby niebędące obywatelami polskimi, podlegające obowiązkowi szkolnemu lub
obowiązkowi nauki, które nie znają języka polskiego albo znają go na poziomie niewystarczającym do
korzystania z nauki, mają prawo do dodatkowej, bezpłatnej nauki języka polskiego. Dodatkową naukę
języka polskiego dla tych osób organizuje organ prowadzący szkołę. We wcześniejszej wersji była to
gmina właściwa ze względu na ich miejsce zamieszkania, ale problematyczne okazywały się sytuacje,
gdy dzieci z ośrodka dla uchodźców zlokalizowanego na obszarze danej gminy, uczęszczały do szkoły
na terenie sąsiedniej. Pojawiał się problem, która gmina miałaby zorganizować i sfinansować takie
zajęcia.

Według rozporządzenia wykonawczego do art. 94a ustawy

organ prowadzący szkołę

organizuje naukę języka polskiego w formie dodatkowych zajęć lekcyjnych z języka polskiego,
prowadzonych indywidualnie lub w grupach w wymiarze pozwalającym na opanowanie języka
polskiego w stopniu umożliwiającym udział w obowiązkowych zajęciach edukacyjnych, nie niższym
niż 2 godziny lekcyjne tygodniowo. Tygodniowy rozkład oraz wymiar godzin dodatkowych zajęć
lekcyjnych z języka polskiego ustala, w porozumieniu z organem prowadzącym szkołę, dyrektor
szkoły, w której są organizowane te zajęcia (§5)

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 01.04.2010 w sprawie przyjmowania osób niebędących

obywatelami polskimi do publicznych przedszkoli, szkół, zakładów kształcenia nauczycieli i placówek oraz
organizacji dodatkowej nauki języka polskiego, dodatkowych zajęć wyrównawczych oraz nauki języka i kultury
kraju pochodzenia (Dz.U. nr 57 poz. 361).

Wcześniej obowiązująca regulacja ministerialna stanowiła, iż cudzoziemiec mógł pobierać naukę języka

polskiego nie dłużej niż jeden rok szkolny. Ponadto przewidywała dwie formy pomocy w zależności od liczby
uczniów: kurs przygotowawczy, jeżeli do udziału w zajęciach zgłoszonych zostało co najmniej 15 cudzoziemców
i cudzoziemek lub dodatkowych lekcji języka polskiego, jeżeli do udziału w zajęciach zgłoszonych zostało mniej

niż 15 cudzoziemców i cudzoziemek (§ 6 rozporządzenia MEN z dnia 04.10.2001 w sprawie przyjmowania osób
niebędących obywatelami polskimi do publicznych przedszkoli, szkół, zakładów kształcenia i placówek – Dz.U.
nr 131 poz. 1458).

Art. 94a ustawy o systemie oświaty:
4. Osoby niebędące obywatelami polskimi, podlegające obowiązkowi szkolnemu lub obowiązkowi

nauki, które nie znają języka polskiego albo znają go na poziomie niewystarczającym do korzystania z

nauki, mają prawo do dodatkowej, bezpłatnej nauki języka polskiego. Dodatkową naukę języka
polskiego dla tych osób organizuje organ prowadzący szkołę.

4c. Osoby, o których mowa w ust. 4 i 4b, mogą korzystać z dodatkowych zajęć wyrównawczych w

zakresie przedmiotów nauczania organizowanych przez organ prowadzący szkołę, nie dłużej jednak

niż przez okres 12 miesięcy.

Nowelizacja ustawy o systemie oświaty, obok dotychczasowej możliwości organizowania

lekcji języka polskiego, wprowadziła również możliwość organizacji dodatkowych zajęć
wyrównawczych z poszczególnych przedmiotów nauczania. §6 rozporządzenia wykonawczego
stanowi, iż dla cudzoziemców i cudzoziemek, w odniesieniu do których nauczyciel prowadzący czy
nauczycielka prowadząca zajęcia edukacyjne z danego przedmiotu nauczania stwierdzi konieczność
uzupełnienia różnic programowych z tego przedmiotu, organ prowadzący szkołę organizuje w szkole
dodatkowe zajęcia wyrównawcze z tego przedmiotu, prowadzone indywidualnie lub w grupach, w
formie dodatkowych zajęć lekcyjnych z tego przedmiotu, w wymiarze jednej godziny lekcyjnej
tygodniowo. Analogicznie jak w przypadku dodatkowych lekcji języka polskiego, tygodniowy rozkład
dodatkowych zajęć wyrównawczych ustala, w porozumieniu z organem prowadzącym szkołę,
dyrektor szkoły, w której są organizowane te zajęcia. Regulacja ministerialna wprowadziła jednak
limit godzin dodatkowych zajęć lekcyjnych z języka polskiego oraz zajęć wyrównawczych z
przedmiotów nauczania dla danego ucznia. §7 rozporządzenia stanowi, iż łączny wymiar godzin nie
może być wyższy niż 5 godzin lekcyjnych tygodniowo w odniesieniu do jednego ucznia czy uczennicy.
Możliwe jest więc zorganizowanie maksymalnie 5 dodatkowych zajęć lekcyjnych z języka polskiego
lub też maksymalnie po jednej godzinie zajęć wyrównawczych z trzech przedmiotów nauczania i 2
godzin języka polskiego.

Nowością wprowadzoną na mocy nowelizacji ustawy o systemie oświaty (obowiązującą od 1

stycznia 2010 r. – art. 94a ust. 4a) jest również możliwość zatrudnienia asystenta lub asystentki
nauczyciela dziecka cudzoziemskiego. Ustawa stanowi, iż osoby niebędące obywatelami polskimi,
podlegające obowiązkowi szkolnemu lub obowiązkowi nauki, które nie znają języka polskiego albo
znają go na poziomie niewystarczającym do korzystania z nauki, mają prawo do pomocy udzielanej
przez osobę władającą językiem kraju pochodzenia, zatrudnioną w charakterze pomocy nauczyciela
przez dyrektora czy dyrektorkę szkoły. Pomocy tej udziela się nie dłużej niż przez okres 12 miesięcy.

Osoba pracująca w roli pomocy nauczyciela zatrudniana jest na stanowisku administracyjnym i jest
pracownikiem samorządowym albo pracownicą samorządową

Pierwszy okres obowiązywania tego przepisu unaocznił problem z jego praktycznym

zastosowaniem

i z interpretacją przepisów, dotyczących zatrudniania asystentów i asystentek.

Oczekiwano, iż zadania takiej osoby opisane zostaną w nowym lub znowelizowanym rozporządzeniu
wykonawczym do art. 94a ustawy o systemie oświaty. Tymczasem jest to stanowisko podlegające
pod przepisy o pracownikach samorządowych, opisane również w rozporządzenie Ministra Pracy i
Polityki Społecznej z dnia 27.04.2010 w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku
pracy oraz zakresu jej stosowania

w grupie 53 – pracownicy opieki osobistej i pokrewni, 5312 –

asystenci nauczycieli, 531201 – asystent nauczyciela dziecka cudzoziemca (analogicznie – asystent
edukacji romskiej). W dyskusjach dotyczących nowego przepisu używano także określenia „asystent
międzykulturowy”, natomiast pod względem formalno-prawnym osoba taka zatrudniana jest w
charakterze pomocy nauczyciela. Jest to stanowisko administracyjne, a osoba na nim zatrudniona jest
pracownikiem samorządowym.

Ministerstwo Edukacji Narodowej zainteresowało się sprawą de facto martwego przepisu w

kwietniu 2011 r., a więc po ponad roku jego obowiązywania. Z danych zebranych przez MEN za
pośrednictwem kuratoriów wynikało, iż na terenie kraju zatrudnionych zostało 14 takich osób, ale
brakuje alternatywnych źródeł potwierdzających tę liczbę i należałoby zweryfikować informacje.
Wyraźna jest potrzeba wystosowania przez Ministerstwo stanowiska w sprawie zasad zatrudniania
pomocy nauczyciela dla dziecka cudzoziemskiego, na wzór stanowiska w sprawie przyjmowania
uczniów i uczennic cudzoziemskich do szkół, wystosowanego do kuratoriów jesienią 2010 r.

W praktyce na szczeblu lokalnym największym problemem są ograniczenia finansowe

związane z koniecznością utworzenia dodatkowego etatu. W okresie projektowania wprowadzenia
takiego rozwiązania, szacowano, iż skutki finansowe zatrudnienia asystentów nauczycieli wyniosą 480 000
zł, przy założeniu zatrudnienia 20 asystentów w skali kraju oraz po 2 asystentów w ośrodku. Szacunki te
oparto na danych dotyczących średniego wynagrodzenia asystenta romskiego, tj. 1000 PLN miesięcznie

Zgodnie z art. 5d ustawy o systemie oświaty status prawny pracowników, niebędących nauczycielami

zatrudnionych w szkołach i placówkach, prowadzonych przez jednostki samorządu terytorialnego, określają
przepisy o pracownikach samorządowych. Obowiązuje ustawa z dnia 21.11.2008 o pracownikach
samorządowych (Dz.U. nr 223 poz. 1458 z późn.zm.) oraz rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 18.03.2009 w

sprawie wynagradzania pracowników samorządowych (Dz.U. nr 50 poz. 398).

Patrz szerzej: A. Arcichowska, (2011), Badanie na temat implementacji art. 94a ust. 4a ustawy z dnia 7

września 1991 r. o systemie oświaty dotyczącego pomocy nauczyciela dziecka cudzoziemskiego, zrealizowano
na terenie m.st. Warszawy. Wyniki badania pilotażowego zrealizowanego podczas stażu w Biurze Krajowym

UNHCR w Polsce w okresie marzec–czerwiec 2011 r., Warszawa (maszynopis w posiadaniu autorki).

Dz.U. 2010 nr 82 poz. 537.

Plan prac rządu, kprm.gov.pl/bip/plan_prac_rzadu.pdf (dostęp: 31.12.2012).

Wynika z tego, że zapotrzebowanie na asystentów oceniano na 40 osób, w tym 20 w ośrodkach.
Zatrudnienie takiej osoby wiąże się z dodatkowymi wydatkami dla jednostek samorządu terytorialnego.

W przepisach nie określono także, na ilu uczniów i uczennic cudzoziemskich przypadałby etat

pomocy nauczyciela. W przypadku pracowników i pracownic administracji oraz obsługi samorządy w
standardach organizacyjnych szkół określają kryteria, według których przydziela się takie etaty. I
znowu należy podkreślić, iż samorządy szukają oszczędności, więc od lokalnych uwarunkowań zależeć
będzie, czy taki etat zostanie przyznany i dla jakiej liczby uczniów

. Samorządy niechętnie będą

tworzyć nowe etaty administracyjne lub też zatrudniać w ramach istniejących osoby, które miałyby
sprawować opiekę nad jednym uczniem. Względy pedagogiczne w pragmatyce finansów
samorządowych schodzą na drugi plan. W art. 94a ustawy o systemie oświaty użyte zostało
sformułowanie „osoby niebędące obywatelami polskimi, podlegające obowiązkowi szkolnemu lub
obowiązkowi nauki, które nie znają języka polskiego albo znają go na poziomie niewystarczającym do
korzystania z nauki”. Organy prowadzące będą bardziej skore do wprowadzenia takiego rozwiązania dla
większej grupy uczniów. Zapisy w standardach organizacyjnych dla szkół, opracowanych przez Biuro
Edukacji Urzędu m.st. Warszawy stanowią, iż: „W szkole, w której uczy się dziecko cudzoziemców,
które nie zna języka polskiego albo nie zna go na poziomie wystarczającym do korzystania z nauki,
zatrudnia się pomoc nauczyciela – osobę władającą językiem kraju pochodzenia ucznia”. Z treści tych
zapisów wynika więc, że już dla jednego ucznia czy jednej uczennicy można zatrudnić taką osobę. W
przypadku innych organów prowadzących problemem może być brak precyzyjnych zapisów na ten
temat. Sytuację komplikuje również fakt, że etaty administracji i obsługi przyznawane są przez organ
prowadzący w zależności od liczby uczniów i uczennic w szkole. I tak np. w przypadku Warszawy
obowiązuje następujący algorytm: 4 + (0,0185 x liczba uczniów w szkole)

lub 2 + (0,0185 x liczba

uczniów w szkole)

. Liczbę etatów pracowników i pracownic administracji oraz obsługi przyznaje

szkole burmistrz albo burmistrzyni dzielnicy, zaś o podziale tych etatów na poszczególne stanowiska
pracy decyduje dyrektor czy dyrektorka. Dlatego też przedstawiciele organizacji pozarządowych
relacjonują, że w trakcie starań i rozmów o zatrudnienie takiej osoby często wysuwany jest argument
„To kogo zwolnić?”, bowiem dyrekcję ogranicza sztywna pula etatów. Organ prowadzący musi
przyznać dodatkowy etat obsługi, żeby można było zatrudnić taką osobę.

6. PROBLEMY DOTYCZĄCE FINANSOWANIA DODATKOWYCH ZAJĘĆ W SZKOŁACH

W omawianym kontekście warto odnotować też, iż w 2009 r. nastąpiła nowelizacja ustawy o systemie

oświaty, znosząca obowiązek zatwierdzania arkusza organizacyjnego szkoły przez kuratorium oświaty. Wówczas
to część samorządów, w ramach szukania oszczędności, postanowiła zlikwidować etaty obsługi i zatrudnić

zewnętrzne firmy sprzątające.

Dla szkoły podstawowej, która jest administratorem budynku.

Dla szkoły podstawowej, która nie jest administratorem budynku.

W ramach wyżej wspomnianej nowelizacji ustawy o systemie oświaty, na mocy której

dodano art. 94a, wprowadzone rozwiązania, dotyczące finansowania zadań edukacyjnych,
realizowanych przez szkoły na rzecz dzieci cudzoziemskich, powiązano z istniejącym ogólnym
systemem finansowania oświaty, przez część oświatową subwencji ogólnej. Rozporządzenia o
podziale części oświatowej subwencji ogólnej na lata 2002–2009 zawierały zapis, iż podziału
dokonano w szczególności z uwzględnieniem dofinansowania kształcenia uczniów i uczennic
niebędących obywatelami polskimi. Po nowelizacji ustawy o systemie oświaty z 2009 r., od 2010 r.
dodatkowo zastosowano analogiczny mechanizm jak w przypadku finansowania nauczania języków
mniejszości narodowych i etnicznych oraz języka regionalnego, tzn. przez wprowadzenie do
algorytmu podziału subwencji specjalnych wag, a ściślej poprzez dopisanie do wag, dotyczących
nauczania języków mniejszości, uczniów korzystających z dodatkowej, bezpłatnej nauki języka
polskiego, o których mowa w art. 94a ust. 4 ustawy o systemie oświaty. W rozporządzeniu na 2012
r.

ponownie znalazł się zapis, iż podział części oświatowej subwencji ogólnej jest dokonywany w

szczególności z uwzględnieniem dofinansowania kształcenia uczniów i uczennic niebędących
obywatelami i obywatelkami polskimi, natomiast opisy wag pozostały bez zmian w stosunku do
rozporządzenia z 2011 r. (wówczas zmodyfikowano opisy wag, w związku z dopisaniem obywateli i
obywatelek polskich, nieznających języka polskiego lub znających go na poziomie niewystarczającym
do korzystania z nauki).

Dopisanie uczniów i uczennic, korzystających z dodatkowej bezpłatnej nauki języka polskiego, do

wag P9 i P10 rodzi pewne problemy interpretacyjne. Jak zaznaczono powyżej środki przekazywane w
ramach części oświatowej subwencji ogólnej nie są środkami znaczonymi, w odróżnieniu od dotacji
celowych

, a sytuację komplikuje ponadto ogólniejszy problem systemowy, bowiem część

oświatowa subwencji ogólnej nie pokrywa wszystkich kosztów prowadzenia szkół przez samorządy.
Po nowelizacji ustawy o systemie oświaty i wprowadzeniu 1 stycznia 2010 r. dodatkowych zajęć
wyrównawczych i możliwości zatrudniania w charakterze pomocy nauczyciela, osoby władającej
językiem kraju pochodzenia ucznia czy uczennicy, kwestie związane z realizacją tych zadań budzą
kolejne problemy interpretacyjne. Mazowiecki Kurator Oświaty, w związku z kierowanymi do
Kuratorium Oświaty w Warszawie oczekiwaniami, dotyczącymi wsparcia finansowego działań
edukacyjnych dla uczniów i uczennic bez polskiego obywatelstwa, wystosował w styczniu 2011 r.
pismo do organów prowadzących, wskazujące na środki przyznawane w ramach zwiększonej części

Rozporządzenie MEN z dnia 20.12.2011 w sprawie sposobu podziału części oświatowej subwencji ogólnej dla

jednostek samorządu terytorialnego w roku 2012 (Dz.U. nr 288 poz. 1693).

Dotacja celowa występuje niezależnie od subwencji ogólnej i w odróżnieniu od niej zawsze pozostaje

świadczeniem celowym. Oznacza to, iż dotacja może być przeznaczona wyłącznie na cel lub grupę celów,
określonych przez podmiot przyznający dotację celową. Jeżeli dotacja nie zostanie wykorzystana na określony
cel lub zostanie wykorzystana niezgodnie z prawem, podlega zwrotowi.

oświatowej subwencji ogólnej

, co miało zwiększyć świadomość organów prowadzących o środkach

kierowanych przez wagi P9 i P10. Ponadto w styczniu 2011 r. odbyło się spotkanie Szefa Urzędu ds.
Cudzoziemców z przedstawicielem Ministerstwa Edukacji Narodowej. Celem spotkania było
omówienie kwestii związanych z edukacją dzieci cudzoziemskich oraz możliwości wykorzystania
subwencji oświatowej przyznawanej na uczniów cudzoziemskich i uczennice cudzoziemskie w
najbardziej efektywny sposób

Dostępne analizy wskazują, że generalnie system finansowania i organizowana dodatkowych

zajęć w polskich szkołach jest zależy w dużym stopniu od kondycji finansowej gmin. Są samorządy,
które nie wydają ani złotówki na organizację zajęć pozalekcyjnych, a z drugiej strony takie, które
przeznaczają na ten cel znaczące środki. Trudna sytuacja finansowa sprawiła, że zaczęto poszukiwać
oszczędności w wydatkach na oświatę, co doprowadziło do ograniczenia wydatków na zajęcia
pozalekcyjne lub całkowitego zaprzestania ich finansowania. Z drugiej strony do przepisów prawa
oświatowego wprowadzone zostały tzw. godziny karciane (art. 42 Karty Nauczyciela) oraz możliwość
pozyskiwania środków finansowych na zajęcia pozalekcyjne współfinansowane ze środków UE.
Czynniki te spowodowały, że samorządy ograniczały środki (które otrzymały z części oświatowej
subwencji ogólnej) na dodatkowe zajęcia, w tym służące wyrównywaniu szans edukacyjnych dzieci
cudzoziemskich poprzez oferowanie dodatkowych zajęć ze środków przekazanych samorządom w
ramach części oświatowej subwencji ogólnej

Oprócz tych ogólnych tendencji w finansowaniu dodatkowych zajęć w szkołach problemem

systemowym pozostaje jednak fakt, iż pomimo tego że środki finansowe na dodatkowe zadania
podejmowane przez szkoły na rzecz uczniów cudzoziemskich przekazywane są jednostkom
samorządu terytorialnego w ramach części oświatowej subwencji ogólnej, to konstrukcja subwencji
(nie są to środki znaczone) powoduje, że samorządy mogą przeznaczyć te środki na dowolny cel –
mówiąc obrazowo, środki te giną w kasach samorządowych. Zawiłość rozwiązań systemowych
powoduje, że o tym, czy środki przekazywane w ramach części oświatowej subwencji ogólnej w
oparciu o wagi, zostaną de facto wyasygnowane, decyduje wola organu prowadzącego. Ponadto
część samorządów, szukając oszczędności w wydatkach na oświatę, niechętnie przeznacza

List Mazowieckiego Kuratora Oświaty do przedstawicieli organów prowadzących szkoły podstawowe,

gimnazja, szkoły ponadgimnazjalne w sprawie sposobu podziału części oświatowej subwencji ogólnej dla
jednostek samorządu terytorialnego w roku 2011, 14.01.2011,

http://www.kuratorium.waw.pl/pl/news/2080/list-mazowieckiego-kuratora-o%C5%9Bwiaty.html

(dostęp:

31.12.2012).

Urząd do Spraw Cudzoziemców, Wizyta Szefa Urzędu w Ministerstwie Edukacji Narodowej, 02.02.2011,

http://www.udsc.gov.pl/Wizyta,Szefa,Urzedu,w,Ministerstwie,Edukacji,Narodowej,1313.html

(dostęp:

31.12.2012).

Instytut Badań w Oświacie, System finansowania zajęć pozalekcyjnych przez jednostki samorządu

terytorialnego,

ORE,

2012,

http://www.ore.edu.pl/strona-

ore/index.php?option=com_phocadownload&view=category&download=944:raport-systemy-finansowania-
zaj-pozalekcyjnych-przez-samorzdy&id=125:finansowanie-owiaty&Itemid=1177

(dostęp: 31.12.2012).

dodatkowe środki finansowe na zajęcia dodatkowe.

rzykładowo według kalkulacji Ministerstwa

Edukacji Narodowej średni miesięczny koszt jednej godziny lekcyjnej prowadzonej przez nauczyciela
dyplomowanego (dla danych z roku 2009/2010), wynosił 66 zł, zaś przy uwzględnieniu kosztów
administracyjnych – 82,50 zł. Według kalkulacji MEN koszty systemowe organizowania dodatkowych
zajęć z języka polskiego i zajęć wyrównawczych, przy założeniu, że korzysta z nich 2307 uczniów
wynieść miałaby 7.917.624 zł w roku budżetowym 2010. Przyjęto założenie, że potencjalna liczba
uczniów w grupach, w których odbywać miałyby się takie zajęcia wynosiłaby 6 osób, a maksymalna
liczba godzin dodatkowych godzin lekcyjnych w miesiącu, do których uprawniony byłby uczeń – 20

Wyraźna jest również potrzeba wypracowania klarownych zasad organizowania dodatkowych

lekcji języka polskiego na poziomie lokalnym, bowiem zapisy – zarówno ustawowy, jak i
rozporządzenia – są dosyć ogólne. W wielu szkołach zapytanie, czy będą środki na te dodatkowe
zajęcia, odbywa się przez nieformalne konsultacje dyrekcji z organem prowadzącym i nie ma
wypracowanych sformalizowanych zasad. O ile w przypadku zajęć wyrównawczych wyraźnie
wskazano na nauczyciela prowadzącego zajęcia edukacyjne z danego przedmiotu nauczania jako na
podmiot sygnalizujący potrzebę ich prowadzenia, to w przypadku dodatkowych lekcji języka
polskiego brakuje wyraźnego wskazania np. na wychowawcę, pedagoga czy też nauczyciela języka
polskiego. Na przykład w opracowanym w Zespole Szkół im. św. Teresy w Lublinie Programie
dydaktyczno–wychowawczym dla uczniów cudzoziemskich jako jedno z podstawowych założeń
przyjęto umożliwienie udziału dzieciom cudzoziemskim w dodatkowych lekcjach języka polskiego na
terenie szkoły

. Nie określono jednak szczegółowej procedury organizowania takich zajęć.

Oczywiście zarówno organizowanie dodatkowych lekcji języka polskiego, jak i zajęć wyrównawczych
wiąże się z koniecznością wydatkowania środków finansowych i uzyskania zgody organu
prowadzącego. W standardach organizacyjnych opracowanych przez Biuro Edukacji m.st. Warszawy
wyraźnie wskazano, iż burmistrz na wniosek dyrektora szkoły przyznaje godziny na realizację zadań
obligatoryjnych, wynikających z przepisów prawa oświatowego takich jak „organizacja nauczania
języka polskiego dla cudzoziemców (…), którzy nie znają języka polskiego lub znają go na poziomie
niewystarczającym do korzystania z nauki”; „organizacja zajęć wyrównawczych dla dzieci
cudzoziemców (…), które nie znają języka polskiego lub znają go na poziomie niewystarczającym do
korzystania z nauki”. Poniżej przykład zasad wypracowanych przez Biuro Edukacji m. st. Warszawy:

Uzasadnienie do projektu rozporządzenia w sprawie przyjmowania cudzoziemców do publicznych

przedszkoli, szkół, zakładów kształcenia nauczycieli i placówek oraz organizacji dodatkowej nauki języka
polskiego i nauki języka i kultury kraju pochodzenia oraz dodatkowych zajęć wyrównawczych dla cudzoziemców

(projekt rozporządzenia z dnia 20.10.2009).

Zespół Szkół im. św. Teresy w Lublinie, Program dydaktyczno–wychowawczy dla uczniów cudzoziemskich,

http://www.zslublin.pl/resources/dla+uczni$C3$B3w+cudzoziemskich.pdf

(dostęp: 31.12.2012).

Zasady organizacji nauki osób niebędących obywatelami polskimi na rok szkolny 2011/2012, Biuro

Edukacji m.st. Warszawy, 25 marca 2011 r.
1. Arkusz organizacji przedszkola/szkoły, w której odbywa się nauczanie cudzoziemców, powinien

zawierać liczbę godzin przeznaczonych na naukę języka polskiego i zajęcia wyrównawcze oraz

liczbę etatów nauczycieli prowadzących nauczanie tych przedmiotów, jak również liczbę etatów

przeznaczonych dla osób władających językiem kraju pochodzenia ucznia, zatrudnionych w
charakterze pomocy nauczyciela.

2. Za opracowanie arkusza organizacji przedszkola/szkoły, zgodnie z obowiązującymi aktualnie

przepisami prawa i zasadami ustalonymi przez dyrektora Biura Edukacji, odpowiedzialny jest
dyrektor placówki.

3. Arkusz organizacji pracy przedszkola/szkoły, w tym godziny o których mowa w punkcie 2 na

realizację nauki cudzoziemców oraz etaty nauczycieli (jak również etat osoby władającej

językiem kraju pochodzenia ucznia, zatrudnionej w charakterze pomocy nauczyciela) zatwierdza

burmistrz dzielnicy.

4. Dyrektor szkoły/przedszkola, zobowiązany jest do wykazania w Systemie Informacji Oświatowej

(SIO) – w terminie do dnia 30 września, uczniów niebędących obywatelami polskimi.

Sposób organizacji nauki.
1.

Dla cudzoziemców podlegających obowiązkowi szkolnemu i obowiązkowi nauki, jak również

dla wychowanków przedszkoli, którzy nie znają języka polskiego albo znają go na poziomie

niewystarczającym do korzystania z nauki, dyrektor szkoły, w porozumieniu z burmistrzem

dzielnicy organizuje w szkole dodatkową, bezpłatną naukę języka polskiego w formie
dodatkowych zajęć lekcyjnych z języka polskiego.

Dodatkowe zajęcia lekcyjne z języka polskiego są prowadzone indywidualnie lub w grupach w

wymiarze pozwalającym na opanowanie języka polskiego w stopniu umożliwiającym udział w

obowiązkowych zajęciach edukacyjnych, nie niższym niż 2 godziny lekcyjne tygodniowo.

Tygodniowy rozkład oraz wymiar godzin dodatkowych zajęć lekcyjnych z języka polskiego

ustala, w porozumieniu z burmistrzem dzielnicy, dyrektor szkoły w której są organizowane te

zajęcia.

Dla cudzoziemców, w odniesieniu do których nauczyciel prowadzący zajęcia edukacyjne

z danego przedmiotu nauczania stwierdzi konieczność uzupełnienia różnic programowych z

tego przedmiotu, dyrektor szkoły w porozumieniu z burmistrzem dzielnicy organizuje w szkole
dodatkowe zajęcia wyrównawcze z tego przedmiotu nie dłużej jednak niż przez 12 miesięcy.

Dodatkowe zajęcia wyrównawcze z danego przedmiotu nauczania są prowadzone

indywidualnie lub w grupach, w formie dodatkowych zajęć lekcyjnych z tego przedmiotu, w

wymiarze jednej godziny lekcyjnej tygodniowo.

Tygodniowy rozkład dodatkowych zajęć wyrównawczych ustala, w porozumieniu

z burmistrzem dzielnicy, dyrektor szkoły w której są organizowane te zajęcia.

Łączny wymiar godzin zajęć lekcyjnych z języka polskiego i wyrównawczych nie może być
wyższy niż 5 godzin lekcyjnych tygodniowo w odniesieniu do jednego ucznia.

Osoby i podmioty (rodzice, organizacje pozarządowe itp.) zainteresowane zorganizowaniem

dodatkowych lekcji języka polskiego, zajęć wyrównawczych lub zatrudnieniem asystenta dla uczniów
cudzoziemskich mogą sprawdzić w tzw. metryce oświatowej, którą Ministerstwo Finansów przesyła
corocznie do każdej gminy, czy i w jakiej wysokości gmina otrzymała środki przy wagach P9 i P10 oraz
na podstawie jakiej liczby uczniów i uczennic zostały te środki naliczone. Będzie to argument wobec
twierdzenia, że w budżecie nie ma środków na te działania. Należy jednak pamiętać, że przy wagach
P9 i P10 ujmowani są również uczniowie i uczennice z mniejszości narodowych i etnicznych oraz
społeczności posługującej się językiem regionalnym, a także obywatele polscy i obywatelki polskie

nieznający i nieznające języka polskiego lub nieznający go w stopniu wystarczającym do korzystania z
nauki. W poniższej tabeli wykazano środki przekazane m.st. Warszawie w latach 2009–2010 w
ramach części oświatowej subwencji ogólnej z tytułu wag P9 i P10:

Tabela nr 4. Wysokość środków przekazanych w ramach części oświatowej subwencji ogólnej z

tytułu wag P9 i P10 dla m.st. Warszawy w latach 2009–2010

Kategoria uczniów

(wychowanków)

Uczniowie

(wychowankowie)

Waga

Uczniowie

przeliczeniowi

(uczniowie

/wychowankowie

x waga x Di)

Kwota razem w

zł

(uczniowie

przeliczeniowi

x standard

finansowy A)

2009 r. rodzaj gminy – miasto; standard finansowy A – 4038,8121 zł;

wskaźnik korygujący Di – 0,9756362927
Ucz. mn. nar. i gr. etn. (P9)

105

0,2

20,488362147

82 748,64

Ucz. mn. nar. i gr. etn.
l. ucz.<=G.42 i SP.84 (P10)

128

1,5

187,322168198

756 559,04

2009 r. rodzaj powiatu – grodzki; standard finansowy A – 4038,8121 zł;

wskaźnik korygujący Di – 0,9702677753
Ucz. mn. nar. i gr. etn. (P9)

0,2

0,00

Ucz. mn. nar. i gr. etn.

l. ucz.<=G.42 i SP.84 (P10)

1,5

2,910803326

11 756,19

2010 r. rodzaj gminy - miasto; standard finansowy A – 4364,3937 zł;
wskaźnik korygujący Di – 0,9664046295
Ucz. mn. nar. i gr. etn. (P9)

108

0,2

20,874339997

91 103,84

Ucz. mn. nar. i gr. etn.

l. ucz.<=G.42 i SP.84 (P10)

175

1,5

253,681215244

1 107 164,70

2010 r. rodzaj powiatu – grodzki; standard finansowy A – 4364,3937 zł;

wskaźnik korygujący Di – 0,9650082421
Ucz. mn. nar. i gr. etn. (P9)

0,2

9,843084069

42 959,09

Ucz. mn. nar. i gr. etn.
l. ucz.<=G.42 i SP.84 (P10)

138

1,5

199,756706115

871 816,91

2011 r. rodzaj gminy - miasto; standard finansowy A – 4717,0119 zł;

wskaźnik korygujący Di – 0,9619066316
Ucz. mn. nar. i gr. etn. (P9)

115

0,2

22,123852527

104 358,48

Ucz. mn. nar. i gr. etn.

l. ucz.<=G.42 i SP.84 (P10)

285

1,5

411,215085009

1 939 706,45

2011 r. rodzaj powiatu – grodzki; standard finansowy A – 4717,0119 zł;
wskaźnik korygujący Di – 0,9618110335
Ucz. mn. nar. i gr. etn. (P9)

0,2

0,00

Ucz. mn. nar. i gr. etn.

l. ucz.<=G.42 i SP.84 (P10)

241

1,5

347,694688610

1 640 079,98

Źródło: Opracowanie własne na podstawie metryczek subwencji oświatowej.

Użyte skróty:

Di – wskaźnik korygujący

Ucz. mn. nar. i gr. etn. – uczniowie mniejszości narodowych i grup etnicznych
l. ucz. – liczba uczniów

G- gimnazjum

SP – szkoła podstawowa

Analogiczny problem, jak w przypadku uczniów i uczennic bez polskiego obywatelstwa,

nieznających języka polskiego albo znających go na poziomie niewystarczającym do korzystania z nauki,
pojawiał się w przypadku uczniów reemigrantów i uczennic reemigrantek – obywateli i obywatelek
polskich. Ci Uczniowie i uczennice, pomimo posiadania obywatelstwa polskiego, mogą borykać się z takimi
problemami, jak dzieci i młodzież bez polskiego obywatelstwa. Nowelizacja ustawy o systemie oświaty z
2009 r. przyznała osobom, będącym obywatelami i obywatelkami polskimi, podlegającym
obowiązkowi szkolnemu lub obowiązkowi nauki, które nie znają języka polskiego albo znają go na
poziomie niewystarczającym do korzystania z nauki, uprawnienie do dodatkowej, bezpłatnej nauki
języka polskiego, organizowanej przez organ prowadzący szkołę, ale nie dłużej niż przez 12 miesięcy.
Osoby te mogą również korzystać z dodatkowych zajęć wyrównawczych z przedmiotów nauczania,
organizowanych przez organ prowadzący szkołę, nie dłużej jednak niż przez 12 miesięcy. Dla tych
uczniów i uczennic również brakuje środków na dodatkowe zajęcia. Z danych zebranych przez MEN w
kwietniu 2011 r. wynika, iż do polskiego systemu oświaty przybyło lub powróciło 1933 takich uczniów
i uczennic

Problem z finansowaniem przez mechanizm subwencyjny dotyczy również innych grup

uczniów i uczennic

, na rzecz których do samorządów trafiają dodatkowe środki wyliczane na

podstawie wag, określonych w rozporządzeniu o podziale części oświatowej subwencji ogólnej.
Innymi słowy dana waga zwiększa ilość środków kierowanych do danej jednostki samorządu
terytorialnego na danego ucznia czy uczennicę, na rzecz których szkoły podejmować powinny
dodatkowe zadania edukacyjne. Nie zawsze zadania te są jednak realizowane. W szczególności
problem dotyczy uczniów i uczennic z różnego rodzaju niepełnosprawnościami. Kwestią zajął się
Rzecznik Uczniów Niepełnosprawnych, podejmując działania na rzecz zmiany ustawy o systemie
oświaty i stworzenia bardziej transparentnego systemu wydatkowania tych dodatkowych środków na
poziomie lokalnym. Przygotowano również stosowny projekt nowelizacji ustawy o systemie
oświaty

K. Klinger, Nauczyciele nie są przygotowani do pracy z dziećmi reemigrantów, 31.05.2012,

http://serwisy.gazetaprawna.pl/edukacja/artykuly/621635,nauczyciele_nie_sa_przygotowani_do_pracy_z_dzie

cmi_reemigrantow.html

(dostęp: 31.12.2012).

Na przykład uczniów niepełnosprawnych, uczniów szkół artystycznych, szkół dla mniejszości narodowych i

etnicznych, uczniów klas sportowych itd. Pełny wykaz wag i ich opisy zawarte są w wydawanym corocznie

rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej o podziale części oświatowej subwencji ogólnej.

Patrz szerzej:

http://www.wszystkojasne.waw.pl/

; problematyka ta była również przedmiotem dyskusji i

postulatów XV Forum Inicjatyw Oświatowych „Współtworzymy dobre prawo dla edukacji”, zorganizowanego

7. PODSUMOWANIE

W Polsce stopniowo rozszerzano cudzoziemcom i cudzoziemkom dostęp do bezpłatnego

kształcenia. Od 1 stycznia 2010 r. na poziomie szkolnictwa ponadgimnazjalnego rozszerzono go na
wszystkie kategorie cudzoziemców. Bezpłatny dostęp cudzoziemców do polskiego systemu oświaty
oznacza finasowanie ich kształcenia z budżetu państwa przez część oświatową subwencji ogólnej,
dzieloną pomiędzy poszczególne jednostki samorządu terytorialnego. Zasadniczym problemem jest
kwestia finasowania dodatkowych zadań edukacyjnych, potrzebnych uczniom i uczennicom
cudzoziemskim ze względu na nieznajomość języka, różnice programowe czy też trudności
adaptacyjne. Analiza zasad finansowania kształcenia dzieci i młodzieży cudzoziemskiej w polskim
systemie oświaty wskazuje, iż mimo wprowadzenia rozwiązań systemowych, mających na celu
zapewnienie środków finansowych na dodatkowe działania podejmowane przez szkoły, problemem
pozostaje właściwe wykorzystanie tych środków na poziomie lokalnym. Przedstawiciele jednostek
samorządu terytorialnego, będących organami prowadzącymi szkoły, często tłumaczą się brakiem
środków na dodatkowe zajęcia z języka polskiego i zajęcia wyrównawcze oraz na zatrudnienie
asystenta nauczyciela dziecka cudzoziemskiego. Tymczasem jeżeli uczniowie cudzoziemscy są
wykazywani w Systemie Informacji Oświatowej, do danej jednostki samorządu terytorialnego
kierowane są zwiększone środki w ramach części oświatowej subwencji ogólnej przez wagi P9 i P10.
Informacje dotyczące wysokości tych środków zawarte są w metryczce subwencji oświatowej, którą
corocznie przesyła Ministerstwo Finansów. Problem jest zapewnienie, aby środki te kierowano na
poziomie lokalnym zgodnie z ich przeznaczeniem.

Zważywszy na opisane powyżej problemy z finansowaniem dodatkowych działań na rzecz

uczniów i uczennic cudzoziemskich większość działań, mających wspierać cudzoziemców w dostępie
do edukacji, podejmowanych jest przez organizacje pozarządowe, udzielające wsparcia na zasadzie
wolontariatu lub w ramach projektów, które otrzymały dofinansowanie w ramach konkursów np.
MEN

, z Europejskiego Funduszu na rzecz Integracji Obywateli Państw Trzecich, Europejskiego

przez Federację Inicjatyw Oświatowych, Komisję Nauki, Kultury i Młodzieży Sejmu RP oraz Komisję Samorządu

Terytorialnego Sejmu RP 23.06.2012 w gmachu Sejmu RP.

Dotychczas przeprowadzono trzy edycje. W 2010 r. ogłoszono konkurs na realizację zadania „Wspieranie

inicjatyw edukacyjnych realizowanych na rzecz uchodźców i mniejszości etnicznych mieszkających w Polsce,
służące kultywowaniu języka, tradycji i kultury kraju pochodzenia lub nauczaniu języka polskiego”. W 2011 r.

MEN ogłosiło otwarty konkurs ofert na realizację zadania publicznego „Projekty na rzecz uczniów z mniejszości

narodowych i etnicznych oraz uczniów cudzoziemskich”. W 2012 r. ogłoszono otwarty konkurs ofert na
realizację zadania publicznego „Wspieranie inicjatyw edukacyjnych realizowanych na rzecz uchodźców oraz
mniejszości narodowych/etnicznych mieszkających w Polsce, służących kultywowaniu języka, tradycji i kultury

kraju

pochodzenia

lub

nauczaniu

języka

polskiego”,

http://bip.men.gov.pl/index.php?option=com_content&view=section&layout=blog&id=6&Itemid=17&limitstar
t=35

(dostęp: 31.12.2012);

Funduszu na rzecz Uchodźców czy m.st. Warszawy. Działania finansowane z tych źródeł mają jednak
ograniczony charakter. Nie zapewniają systematyczności działań i nie dają gwarancji uzyskania
środków w nadchodzących latach.

Redakcja językowa: Anna Walas

O autorce:

Ewa Pogorzała

–

Wykładowczyni i naukowczyni; ma stopnień doktora nauk humanistycznych w

zakresie nauk o polityce; absolwentka stacjonarnych studiów doktoranckich w zakresie nauk o
polityce, realizowanych w Zakładzie Badań Etnicznych Wydziału Politologii Uniwersytetu Marii Curie-
Skłodowskiej w Lublinie w latach 2002–2007. Autorka książki Mniejszości narodowe i etniczne w
polityce oświatowej państwa polskiego w latach 1944–1966 (Officina Simonidis, Zamość 2009) oraz
artykułów naukowych i opracowań, dotyczących szkolnictwa dla mniejszości narodowych i etnicznych
oraz sytuacji edukacyjnej uczniów i uczennic cudzoziemskich w polskim systemie oświaty. Interesuje
się również aktywnością organizacji pozarządowych w sferze praw człowieka i antydyskryminacji.
Ukończyła m. in. Szkołę Gender Mainstreaming Instytutu Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk
(2009 r.) oraz III edycję kursu akademickiego Queer Studies (2010, Kampania Przeciw Homofobii,
Fundacja im. Róży Luksemburg w Polsce).

O Serii „Z teorią w praktykę”:

Seria „Z teorią w praktykę” obejmuje artykuły i analizy napisane zarówno przez ekspertów i ekspertki
FRS, jak i przez specjalistów i specjalistki z innych instytucji. Teksty z serii krytycznie analizują
kluczowe zjawiska, związane z migracją, integracją migrantów i migrantek, równym traktowaniem
oraz dyskryminacją, formułując konkretne rekomendacje, które mogą przełożyć się na zmiany
systemowe.

http://bip.men.gov.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=995%3Aogoszenie-o-konkursie-ofert-
na-realizacj-zadania-publicznego-qprojekty-na-rzecz-uczniow-z-mniejszoci-narodowychetnicznych-oraz-
uczniow-cudzoziemskich&catid=58%3Azadania-publiczne-2011&Itemid=83

(dostęp:

31.12.2012);

http://bip.men.gov.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=1307%3Aogoszenie-o-otwartym-

konkursie-ofert-na-realizacj-zadania-publicznego-wspieranie-inicjatyw-edukacyjnych-realizowanych-na-rzecz-

uchodcow-oraz-mniejszoci-narodowychetnicznych-mieszkajcych-w-polsce-sucych-kultywowaniu-jzyka-tradycji-
i-kultury-kraju-pochodzenia-lub-nauczaniu-jzyka-polskiego&catid=65%3Azadania-publiczne-2012&Itemid=93

(dostęp: 31.12.2012).

http://bip.men.gov.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=995%3Aogoszenie-o-konkursie-

ofert-na-realizacj-zadania-publicznego-qprojekty-na-rzecz-uczniow-z-mniejszoci-narodowychetnicznych-oraz-
uczniow-cudzoziemskich&catid=58%3Azadania-publiczne-2011&Itemid=83

(dostęp: 31.12.2012).

O Fundacji:

Fundacja na rzecz Różnorodności Społecznej (FRS) jest niezależną organizacją pozarządową, której
misją jest kształtowanie otwartego społeczeństwa różnorodnego w Polsce. FRS wspiera dialog
międzykulturowy, rozwija zasoby wiedzy i narzędzia w zakresie integracji społecznej i równego
traktowania, wzmacnia migrantów, migrantki i inne grupy mniejszościowe oraz nagłaśnia problem
dyskryminacji i prowadzi działania antydyskryminacyjne. FRS angażuje się także w krytyczną analizę
historii społeczeństwa różnorodnego w Polsce po to, aby wnioski i refleksje dotyczące przeszłych
doświadczeń miały konstruktywny wkład w debatę o współczesnych dylematach, związanych z
migracją, dyskryminacją i integracją.

Artykuł powstał w ramach projektu pt. „Opracowanie i wdrażanie narzędzi pomocnych dla pracowników
administracji publicznej pracujących z uchodźcami i rodzinami uchodźczymi w systemie edukacji w Polsce” (nr:
6/8/EFU/2011) współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu na rzecz
Uchodźców oraz budżetu państwa, a także ze wsparciem finansowym Urzędu m. st. Warszawy.

© Copyright by Fundacja na rzecz Różnorodności Społecznej, Warszawa 2012. Cytowanie oraz wykorzystanie
części lub całości treści materiału dozwolone jest z podaniem źródła.

Fundacja na rzecz Różnorodności Społecznej (FRS)

Adres korespondencyjny:
Skrytka pocztowa nr 381,

00-950 Warszawa 1

biuro@ffrs.org.pl

T: +48 22 400 09 12

www.ffrs.org.pl

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Pogorzala Sytuacja prawna dzieci cudzoziemskich
ZASADY SPOĹECZNEJ NAUKI KOĹšCIOĹA
Zasady postępowania anestezjologicznego u dzieci
ZASADY POSTEPOWANIA W ZATRUCIACH U DZIECI, ratownictwo medyczne
Zasady prowadzenia resuscytacji u dzieci
zasady w finansach (2 str), Bankowość i Finanse
finansowanie nauki fundacje, ekonomika nauki
finansowanie nauki, ekonomika nauki
Trudnosci nauki dzieci z nerwica, Studia
zasady prawidlowego zywienia dzieci i młodzieży
Zasady postępowania anestezjologicznego u dzieci
zasady ortograficzne rz ż, dzieciaki to i owo, szkoła, polski
D INNE WYBRANE ZASADY, Finanse publiczne(4), Wykład VII
Finansowanie nauki
4 zasady rozpoznawania nauki
ZASADY FINANSOWANIA I MOZLIWOSCI DOFINANSOWYWANIA DLA NO WO TWORZONYCH ZAKLADOW OPIEKI ZDROWOTNE
Rozwój fizyczny dzieci i młodzieży oraz zasady neurologicznego badania dzieci
Salabun Rola opiekunki dzieci cudzoziemskich
Zasady żywienia parenteralnego u dzieci

więcej podobnych podstron