operator maszyn w przemysle wlokienniczym 826[01] z4 04 n

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Ewa Gałązka

Nakładanie apretur i innych wykończeń
uszlachetniających na wyroby włókiennicze 826[01].Z4.04

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji

–

Państwowy Instytut Badawczy

Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:

mgr inż. Artur Pacholski

mgr inż. Małgorzata Piechota

Opracowanie redakcyjne:

mgr inż. Maria Michalak

Konsultacja:

mgr Małgorzata Sienna

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 826[01].Z4.04
Nakładanie apretur i innych wykończeń uszlachetniających na wyroby włókiennicze,
zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu operator maszyn w przemyśle
włókienniczym.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

Wprowadzenie

Wymagania wstępne

Cele kształcenia

Przykładowe scenariusze zajęć

wiczenia

5.1.

Apreturowanie i impregnowanie

5.1.1.

wiczenia

5.2.

Rodzaje i zakres stosowania apretur

5.2.1.

wiczenia

5.3.

Powlekanie i laminowanie

5.3.1.

wiczenia

Ewaluacja osiągnięć ucznia

Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Przekazuję Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie operator maszyn w przemyśle
włókienniczym.

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne, wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien mieć już ukształtowane,
aby bez problemów mógł korzystać z poradnika,

−

cele kształcenia, wykaz umiejętności, jakie uczeń ukształtuje podczas pracy z poradnikiem,

−

przykładowe scenariusze zajęć,

−

przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami nauczania-
uczenia oraz środkami dydaktycznymi,

−

ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzie pomiaru dydaktycznego,

−

literaturę uzupełniającą.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze

szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania, np. samokształcenia
kierowanego, tekstu przewodniego, metody ćwiczeń.

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od samodzielnej

pracy uczniów do pracy zespołowej.

Jako pomoc do realizacji jednostki modułowej dla uczniów przeznaczony jest Poradnik

dla ucznia. Nauczyciel powinien ukierunkować uczniów na właściwe korzystanie z poradnika
do nich adresowanego.

Materiał nauczania (w Poradniku dla ucznia) podzielony jest na rozdziały. Podczas

realizacji poszczególnych rozdziałów wskazanym jest zwrócenia uwagi na następujące
elementy:

−

materiał nauczania w miarę możliwości uczniowie powinni przeanalizować samodzielnie.
Obserwuje się niedocenianie przez nauczycieli niezwykle ważnej umiejętności, jaką
uczniowie powinni posiadać – czytanie tekstu technicznego ze zrozumieniem,

−

pytania sprawdzające mają wykazać, na ile uczeń opanował materiał teoretyczny i czy
jest przygotowany do wykonania ćwiczeń. W zależności od tematu można zalecić
uczniom samodzielne odpowiedzenie na pytania lub wspólne z całą grupą uczniów,
w formie dyskusji opracowanie odpowiedzi na pytania lub wspólne z całą grupą uczniów,
w formie dyskusji opracowanie odpowiedzi na pytania. Druga forma jest korzystniejsza,
ponieważ nauczyciel sterując dyskusją może uaktywniać wszystkich uczniów oraz
w trakcie dyskusji usuwać wszystkie wątpliwości,

−

dominującą rolę w kształtowaniu umiejętności oraz opanowaniu materiału spełniają
ć

wiczenia. W trakcie wykonywania ćwiczeń uczeń powinien zweryfikować wiedzę

teoretyczną oraz opanować nowe umiejętności. Przedstawiono propozycję ćwiczeń wraz
ze wskazówkami o sposobie ich realizacji w szkole. Prowadzący może również
zrealizować ćwiczenia, które sam opracował,

−

sprawdzian postępów stanowi podsumowanie rozdziału, zadaniem uczniów jest
udzielenie odpowiedzi na pytania w nim zawarte. Uczeń powinien samodzielnie czytając
zamieszczone w nim stwierdzenia potwierdzić lub zaprzeczyć opanowanie określonego
zakresu materiału. Jeżeli wystąpią zaprzeczenia, nauczyciel powinien do tych zagadnień
wrócić, sprawdzając czy braki w opanowaniu materiału są wynikiem niezrozumienia
przez ucznia tego zagadnienia, czy niewłaściwej postawy ucznia w trakcie nauczania.
W tym miejscu jest szczególnie ważna rola nauczyciela, gdyż od postawy nauczyciela,
sposobu prowadzenia zajęć zależy między innymi zainteresowanie ucznia. Uczeń
niezainteresowany materiałem nauczania, wykonywaniem ćwiczeń nie nabędzie w pełni

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

umiejętności założonych w jednostce modułowej. Należy rozbudzić wśród uczniów tak
zwaną „ciekawość wiedzy”. Potwierdzenie przez ucznia opanowania materiału nauczania
rozdziału może stanowić podstawę dla nauczyciela do sprawdzenia wiedzy i umiejętności
ucznia z tego zakresu. Nauczyciel realizując jednostkę modułową powinien zwracać
uwagę na predyspozycje ucznia, ocenić, czy uczeń ma większe uzdolnienia manualne,
czy może lepiej radzi sobie z rozwiązywaniem problemów teoretycznych,

−

testy zamieszczone w rozdziale Ewaluacja osiągnięć ucznia zawierają zadania z zakresu
całej jednostki modułowej i należy je wykorzystać do oceny uczniów, a wyniki osiągnięte
przez uczniów powinny stanowić podstawę do oceny pracy własnej nauczyciela
realizującego tę jednostkę modułową, Każdemu zadaniu testu przypisano określoną
liczbę możliwych do uzyskania punktów. Nauczyciel może zastosować test według
własnego projektu oraz zaproponować własną skalę ocen. Należy pamiętać, żeby tak
przeprowadzić proces oceniania ucznia, aby umożliwić mu jak najpełniejsze wykazanie
swoich umiejętności.
Metody polecane do stosowania podczas kształcenia modułowego to:

−

pokaz,

−

wiczenie (laboratoryjne lub inne),

−

przewodniego tekstu,

−

pokazu z objaśnieniem,

−

dyskusja dydaktyczna.

Schemat układu jednostek modułowych w module

826[01].Z4.01

Bielenie włókien

i wyrobów włókienniczych

826[01].Z4.02

Barwienie włókien

i wyrobów

włókienniczych

826[01].Z4.03

Drukowanie wyrobów

włókienniczych

826[01].Z4

Technologia wykończania

włókien i wyrobów włókienniczych

826[01].Z4.05

Wykończanie mechaniczne

i termiczne wyrobów

włókienniczych

826[01].Z4.04

Nakładanie apretur
i innych wykończeń

uszlachetniających

na wyroby włókiennicze

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

klasyfikować podstawowe surowce włókiennicze ze względu na ich pochodzenie
i długość włókien, rozpoznawać podstawowe grupy surowców na podstawie koloru,
chwytu i próby palenia oraz rozróżniać surowce i wyroby na podstawie nazw
handlowych i oznaczeń,

−

podawać nazwy handlowe najczęściej produkowanych włókien,

−

charakteryzować właściwości mechaniczne, fizyczne, chemiczne i użytkowe różnych
surowców włókienniczych,

−

określać wpływ pochodzenia włókien i ich składu chemicznego na zastosowanie
i właściwości wyrobów,

−

charakteryzować podstawowe rodzaje wyrobów włókienniczych i określać ich
podstawowe wskaźniki technologiczne,

−

charakteryzować podstawowe parametry budowy wyrobów włókienniczych,

−

charakteryzować procesy bielenia, barwienia i drukowania, rodzaje używanych środków
chemicznych ich wpływ na proces,

−

definiować podstawowe wskaźniki jakościowe wyrobów włókienniczych,

−

objaśniać podstawowe metody wyznaczania wskaźników jakościowych wyrobów
włókienniczych,

−

określać zasady pobierania próbek wyrobów włókienniczych,

−

określać warunki wykonywania badań,

−

określać warunki procesu bielenia, barwienia i drukowania, skład kąpieli bielących,
barwiących i past drukujących,

−

badać wskaźniki użytkowe i strukturalne liniowych i płaskich wyrobów włókienniczych,

−

obliczać wartość podstawowych parametrów wyrobów włókienniczych,

−

rozpoznawać elementy maszyn i mechanizmów,

−

odczytywać rysunki z uwzględnieniem wymiarowania,

−

odczytywać rysunki techniczne i uproszczenia rysunkowe,

−

odczytywać rysunki zestawieniowe zespołów i podzespołów maszyn, ustalać działanie
i określać elementy składowe,

−

wykonywać proste rysunki techniczne,

−

korzystać z dokumentacji technicznej, PN, katalogów,

−

odczytywać

dokumentację

techniczno-ruchową,

dokumentację

technologiczną

i warsztatową,

−

korzystać z różnych źródeł informacji,

−

stosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz
ochrony środowiska,

−

posługiwać się sprzętem laboratoryjnym z zachowaniem zasad bhp.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

rozróżnić procesy wykończania wyrobów włókienniczych,

−

scharakteryzować technologie wykończania wyrobów włókienniczych,

−

scharakteryzować budowę i zasady działania maszyn i urządzeń do wykończania
wyrobów,

−

rozróżnić procesy apreturowania,

−

wskazać zastosowanie najpopularniejszych apretur,

−

zidentyfikować sposoby nanoszenia apretur na wyroby włókiennicze,

−

rozróżnić i zastosować środki chemiczne nadające wyrobom włókienniczym określone
właściwości,

−

obsłużyć maszyny i urządzenia do apreturowania i uszlachetniania wyrobów włókienniczych,

−

zastosować środki do wykończeń przeciwgniotliwych, przeciwkurczliwych i wykończeń
specjalnych,

−

nadać wyrobom włókienniczym właściwości antyelektrostatyczne,

−

zastosować apretury brudoodporne i brudospieralne,

−

zastosować wykończenie przeciwpillingowe,

−

nadać właściwości nieprzesuwalności wyrobom włókienniczym,

−

skontrolować jakość wyrobów włókienniczym poddanych procesom wykończania,

−

usunąć wady powstałe podczas procesów wykończania,

−

dokonać konserwacji maszyn,

−

zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz
ochrony środowiska.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca

…………………………………….………….

Modułowy program nauczania:

Operator maszyn w przemyśle włókienniczym 826[01]

Moduł:

Technologia

wykończania

włókien

wyrobów

włókienniczych 826[01].Z4

Jednostka modułowa:

Nakładanie

apretur

innych

wykończeń

uszlachetniających

wyroby

włókiennicze

826[01].Z4.04

Temat: Badanie wykończeń zmiękczających.

Cel ogólny: Kształtowanie

umiejętności

oceny

efektów

zastosowania

wykończeń

zmiękczających na wyrobach włókienniczych.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

wymienić rodzaje wykończeń poprawiających chwyt tkaniny,

−

określić algorytm postępowania przy nakładaniu wykończeń zmiękczających,

−

określić rodzaje maszyn, na których można przeprowadzić ten proces,

−

przygotować napawarkę do pracy,

−

określić rodzaj składników apretury do danego surowca (korzystając z tabel i receptur
podanych przez producentów),

−

ocenić zmianę właściwości wyrobu po obróbce zmiękczającej.

W czasie lekcji będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:

−

organizowanie i planowanie zajęć,

−

praca w zespole,

−

ocena pracy zespołu.

Metody nauczania–uczenia się:

−

metoda tekstu przewodniego.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

uczniowie pracują w grupach 3–4-osobowych.

Czas trwania zajęć: 4 godziny dydaktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

treść zadania przygotowana przez nauczyciela,

−

instrukcja pracy metodą tekstu przewodniego,

−

poradnik dla ucznia, PN,

−

pytania prowadzące,

−

próbki tkanin, linijka, nożyczki,

−

papier formatu A4,

−

aparat do pomiaru układalności wraz z instrukcją dokonania pomiarów.

Zadanie dla ucznia
Dokonaj oceny efektu zastosowania wykończenia zmiękczającego poprzez dokonanie
pomiaru układalności wykończonych tkanin.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg zajęć:

Faza wstępna
1.

Określenie tematu.

Wyjaśnienie uczniom tematu, szczegółowych celów kształcenia.

Zaznajomienie uczniów z pracą metodą tekstu przewodniego.

Podział na zespoły wykonujące zadania.

Faza właściwa – wykonanie ćwiczenia
Praca metodą tekstu przewodniego – w oparciu o teksty źródłowe: odpowiedni fragment
materiału nauczania, instrukcja obsługi aparatu do pomiaru układalności tkanin.

Tekst przewodni do ćwiczenia
I. Informacje
Pytania prowadzące:
1.

Jakie są rodzaje wykończeń poprawiających chwyt?

Jakie tkaniny poddaje się wykończeniom zmiękczającym?

Jaki jest efekt stosowania wykończeń zmiękczających?

Z jakimi procesami można połączyć wykończanie zmiękczające?

W jakich maszynach obrabia się tkaniny kąpielą zmiękczającą?

Jakie środki stosuje się w kąpielach zmiękczających?

Co zmienia się w tkaninie pod wpływem wykończenia zmiękczającego?

W jakich wyrobach ważna jest układalność?

Co jest miarą układalności?

10.

W jakich granicach może być zawarty współczynnik układalności?

11.

Przy jakiej wartości współczynnika tkanina jest bardziej miękka?

12.

W jaki sposób oznacza się tkaniny zmiękczane chemicznie?

II. Planowanie (polecenia prowadzące)
1.

Zaproponuj sposób wyznaczania układalności tkaniny.

Zaproponuj przyrządy niezbędne do wykonania badania.

Zaproponuj sposób przygotowania próbek do badania.

Zaproponuj czynności, które należy wykonać podczas badania (przebieg badania).

Zaproponuj sposób obliczania wyników.

Zaproponuj podział pracy w grupie.

III. Ustalanie
1.

Uczniowie omawiają z nauczycielem wszystkie punkty etapu planowania..

Uczniowie odnoszą się do uwag i propozycji nauczyciela.

IV. Wykonanie
1.

Uczniowie organizują stanowisko pracy, kompletują narzędzia i przybory.

Uczniowie wycinają próbki tkanin zgodnie z informacjami z normy.

Uczniowie wyznaczają powierzchnię rzutu pionowego sfałdowanej tkaniny.

Korzystając z PN uczniowie obliczają współczynnik układalności.

V. Sprawdzanie
1.

Uczniowie sprawdzają otrzymane wyniki.

Uczniowie porównują współczynniki układalności różnych próbek.

Uczniowie wnioskują o przydatności tkanin.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

VI analiza końcowa
Wraz z nauczycielem uczniowie omawiają prawidłowość wykonania ćwiczenia. Nauczyciel
podsumowuje zadanie, wskazuje popełnione błędy, przedstawia możliwości naprawy. Podaje
przykłady zastosowań, w których wysoki współczynnik układalności jest szczególnie ważny.

Zakończenie zajęć
Nauczyciel podsumowuje zajęcia i ocenia pracę uczniów.

Praca domowa
Napisz notatkę podsumowującą efektywność zastosowanych wykończeń.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

poprawnie wykonana praca domowa.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca

…………………………………….………….

Modułowy program nauczania:

Operator maszyn w przemyśle włókienniczym 826[01]

Moduł:

Technologia

wykończania

włókien

wyrobów

włókienniczych 826[01].Z4

Jednostka modułowa:

Nakładanie

apretur

innych

wykończeń

uszlachetniających

wyroby

włókiennicze

826[01].Z4.04

Temat: Metody laminowania wyrobów włókienniczych.

Cel ogólny: Zapoznanie uczniów z różnymi technikami nakładania laminatów na wyroby

włókiennicze.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

wyjaśnić pojęcie laminowania,

−

przedstawić metody nakładania na płaskie wyroby włókiennicze laminatów,

−

omówić sposoby nakładania substancji laminujących,

−

omówić zasadę działania urządzeń na których łączy się wyrób włókienniczy
z tworzywem piankowym, folią i itp.,

−

wskazać na maszynie lub schemacie elementy robocze maszyny, nazwać te elementy,

−

wyjaśnić zadania poszczególnych elementów roboczych maszyn i urządzeń stosowanych
w wytwarzaniu laminatów.

Metody nauczania–uczenia się:

−

pokazu z objaśnieniem.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca w grupach kilkuosobowych.

Czas trwania zajęć: 1 godzina dydaktyczna.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

plansze ze schematami urządzeń,

−

maszyny w zakładzie produkcyjnym,

−

poradnik dla ucznia,

−

zeszyt przedmiotowy.

Przebieg zajęć:
1.

Omówienie istoty procesu laminowania.

Omówienie rodzajów nakładanych tworzyw w procesie laminowania.

Obserwowanie przebiegu procesu technologicznego na maszynach – pokaz
z objaśnieniem.

Szkicowanie schematów technologicznych obserwowanych maszyn – ćwiczenia.

Omówienie przebiegu wcześniej obserwowanego procesu na podstawie schematu
technologicznego.

Omówienie różnic w sposobie nakładania tworzyw o różnej konsystencji.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zakończenie zajęć
Na zakończenie uczniowie sporządzają notatki z lekcji, wklejają szkice i opisy maszyn, na
przygotowanych (wcześniej przez nauczyciela) schematach zaznaczają kolorem drogę tkaniny
w urządzeniu.

Praca domowa
Przeczytać notatkę z lekcji, uzupełnić wiadomościami z poradnika dla ucznia, przeanalizować
narysowane schematy.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

dobre odpowiedzi na pytania sprawdzające na następnej lekcji,

−

właściwe zaznaczanie na schemacie drogi płaskiego wyrobu włókienniczego
w urządzeniu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. ĆWICZENIA

5.1. Apreturowanie i impregnowanie

5.1.1. Ćwiczenia

wiczenie 1

Dysponując

umieszczonymi

poniżej

schematami

napawarek

wyjaśnij

proces

impregnowania i nanoszenia apretury powierzchniowo. Opisz rysunki. Wskaż omawiane
części napawarki na modelu lub maszynie, omów ich zadania.

Rysunek do ćwiczenia 1 [2, s. 211]

Wskazówki do realizacji
Przed rozpoczęciem ćwiczenia nauczyciel powinien określić cel i zakres ćwiczenia.

Powinien zaplanować wycieczkę do zakładu pracy, aby obserwować w/w urządzenia
w naturze.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

przyjrzeć się rysunkom,

rozpoznać elementy napawarki,

określić ich zadania,

wskazać, w jaki sposób nanoszona jest masa apreterska,

wykazać różnice w sposobie umiejscowienia masy,

opisać schematy,

wskazać na maszynie omawiane elementy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokazu z objaśnieniem,

−

metoda ćwiczeń

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

schematy napawarek,

−

napawarki, ewentualnie modele napawarek,

−

zeszyt,

−

literatura zgodnie z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

wiczenie 2

Na przedstawionych rysunkach wskaż kadź napawarki, na podstawie informacji

z poradnika określ ilość kąpieli napawającej w kadzi. Miejsca znajdowania się kąpieli zamaluj
na niebiesko.

Rysunek do ćwiczenia 2 [2, s. 212]

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do ćwiczenia nauczyciel powinien przeprowadzić wykład na temat

budowy różnego rodzaju napawarek, następnie omówić cel i zakres ćwiczenia. Wskazane jest
podsumowanie ćwiczenia w zakładzie produkcyjnym.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

przyjrzeć się uważnie otrzymanym schematom,

wskazać kadź napawarek przedstawionych na schematach,

naszkicować w zeszycie schematy napawarek,

wyszukać ilości kąpieli (w dm

/m szerokości tkaniny),

zamalować na szkicach napawarek miejsca, gdzie znajduje się kąpiel napawająca,

wyjaśnić różnice w ilościach kąpieli.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wykładu konwersatoryjnego,

−

pokazu z objaśnieniem.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

schematy przedstawionych wyżej napawarek,

−

zeszyt,

−

literatura zgodnie z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

wiczenie 3

Oblicz ilości mas apreterskich w 75 litrach apretury dla koszulowych tkanin

bawełnianych gęstych. Wykorzystaj dane z poradnika dla ucznia.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do ćwiczenia nauczyciel powinien omówić cel i zakres ćwiczenia.

Przygotować uczniów do wykonania ćwiczeń rachunkowych. Wskazane jest uczestnictwo
uczniów w przygotowaniu mas apreterskich w warunkach produkcyjnych oraz sporządzenie
masy wg własnych obliczeń.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

odszukać udziały procentowe poszczególnych składników w apreturze,

dokonać obliczeń poszczególnych składników apretury,

zapisać obliczenia w zeszycie

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

metoda ćwiczeń.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

zeszyt,

−

literatura zgodnie z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

wiczenie 4

Korzystając ze schematu umieszczonego w poradniku ucznia, wyjaśnij budowę i zasadę

działania gładziarki filcowej.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania nauczyciel powinien przedstawić cel i zakres

wiczenia. Nauczyciel powinien zorganizować wycieczkę do zakładu i tam realizować

wiczenie, zwracając uwagę na bezpieczeństwo podczas pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

zapoznać się ze schematem działania gładziarki,

zobaczyć gładziarkę w czasie pracy,

wskazać i nazwać poszczególne elementy,

określić ich zadania,

wskazać „drogę” tkaniny w gładziarce.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

metoda ćwiczeń.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik ucznia,

−

schemat gładziarki,

−

gładziarka lub model,

−

instrukcja bhp,

−

zeszyt,

−

literatura zgodnie z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2. Rodzaje i zakres stosowania apretur

5.2.1. Ćwiczenia

wiczenie 1

Dokonaj oceny skuteczności wykończania usztywniającego przez zbadanie kąta mięcia

tkaniny.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania. Nauczyciel powinien przygotować instrukcję wykonania ćwiczenia oraz
instrukcje obsługi przyrządu do określania kąta mięcia tkanin.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

zapoznać się z instrukcją wykonania ćwiczenia,

przygotować próbki zgodne z wzornikiem z instrukcji (po 10 z tkaniny apreturowanej i
bez apretury),

zapoznać się z instrukcją obsługi przyrządu do określania kąta mięcia,

zamocować próbki w przyrządzie, założyć obciążenie na płytkę dociskową (nacisk ok.
1 kg/cm

pozostawić próbki pod obciążeniem przez okres 15 minut,

usunąć płytkę dociskową,

pozostawić próbki do odprężenia na okres 15 minut,

zmierzyć kąt mięcia, stosując się do instrukcji obsługi urządzenia,

obliczyć średnią arytmetyczną 10 pomiarów,

10)

wykonać pomiary dla tkaniny apreturowanej i bez apretury,

11)

porównać wyniki i wyciągnąć wnioski,

12)

zapisać wnioski z przeprowadzonych badań.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

metoda ćwiczeń.

rodki dydaktyczne:

−

przyrząd do określania kąta mięcia z szablonem do próbek,

−

pęseta, sekundomierz, nożyczki,

−

instrukcja obsługi urządzenia,

−

poradnik dla ucznia,

−

instrukcja wykonania ćwiczenia,

−

zeszyt,

−

literatura zgodnie z punktem 7 poradnika dla naucyzciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

wiczenie 2

Oceń efekt wykończenia zmiękczającego, dokonując pomiaru układalności tkaniny.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób jego wykonania,

zwrócić uwagę na jego trudne elementy. Przygotować instrukcję wykonania ćwiczenia.
Zademonstrować układalność różnych wyrobów włókienniczych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

zapoznać się z instrukcją do ćwiczenia,

wyciąć okrągłą próbkę tkaniny o średnicy 50 cm,

nałożyć próbkę na tarczę o średnicy 5 cm,

zmierzyć wielkość powierzchni poziomego rzutu sfałdowanej próbki,

obliczyć współczynnik układalności zgodnie z zaleceniami,

ocenić miękkość tkaniny,

wykonać pomiary dla tkaniny apreturowanej i surowej,

sformułować wnioski i zapisać.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokazu z objaśnieniem,

−

metoda ćwiczeń.

rodki dydaktyczne:

−

instrukcja wykonania ćwiczenia,

−

próbki tkanin,

−

linijka, nożyczki,

−

PN, poradnik dla ucznia,

−

zeszyt,

−

literatura zgodnie z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

wiczenie 3

Nałóż wykończenie brudospieralne na tkaninę bawełniano-poliestrową i oceń jego

skuteczność

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien wyjaśnić jego cel.

Przygotować potrzebne środki dydaktyczne. Formułowanie wniosków przeprowadzić z całą
grupą.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

nałożyć apreturę w warunkach przemysłowych lub laboratoryjnych, stosując się do
instrukcji obsługi i zaleceń producenta środka apreterskiego,

pobrać próbkę tkaniny apreturowanej i bez apretury o wymiarach 20 x 20 cm,

nanieść na próbkę 5 kropel oleju parafinowego,

przykryć plamkę folią polietylenową o wymiarach 8 x 8 cm i przycisnąć ciężarkiem
o masie 2 kg na czas 60 sekund,

zdjąć ciężarek i folię, usunąć resztę oleju, odsysając bibułą,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

pozostawić próbkę na 15–120 minut w stanie swobodnym,

wyprać próbkę w pralnicy laboratoryjnej lub ręcznie w kąpieli zawierającej 3 g/dm

płatków mydlanych przy stosunku włókna do kąpieli 1:10, temperatura kąpieli 60°C, czas
prania 12 minut,

wysuszyć próbkę bez płukania,

porównać próbkę z wzorcem fotograficznym 5-stopniowym DMRC,

10)

ocenić brudospieralność próbki apreturowanej i bez apretury,

11)

wnioskować o zasadności stosowania apretur brudospieralnych,

12)

zapisać wyniki obserwacji i wnioski.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

metoda ćwiczeń,

rodki dydaktyczne:

−

urządzenia potrzebne do nałożenia apretury, napawarka, suszarka, dogrzewarka,

−

tkanina, nożyczki, olej parafinowy, folia polietylenowa, ciężarek, bibuła,

−

pralnica laboratoryjna, zlewka do prania ręcznego, płatki mydlane, termometr,

−

fotograficzny wzorzec DMRC, waga laboratoryjna,

−

instrukcja nakładania apretury brudospieralnej,

−

poradnik dla ucznia, zeszyt,

−

literatura zgodnie z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

wiczenie 4

Zaimpregnuj próbkę tkaniny wełnianej wodoodpornie, porównaj zachowanie się wody na

powierzchni tkaniny impregnowanej i bez impregnacji.

Skład kąpieli impregnującej dla tkaniny wełnianej:

Hydrofob CR

30–40 g/dm

Urotropina

3–5 g/dm

Tkaninę napawa się kąpielą i suszy w temp. 100°C. Przy dodatku włókien syntetycznych

w próbce wskazane jest dogrzewanie w czasie 4 minut w temperaturze 150°C.

Wskazówki do realizacji
Przed rozpoczęciem ćwiczenia nauczyciel przedstawia cel i zakres ćwiczenia.

Przygotowuje instrukcję jego wykonania, potrzebne odczynniki, sprzęt i tkaninę.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

zapoznać się z instrukcją do ćwiczenia,

przygotować dwie próbki tkanin (jedną porównawczą, druga do impregnowania),

przygotować 1 dm

kąpieli impregnującej,

zaimpregnować tkaninę, wysuszyć, dogrzać,

ułożyć próbki tkanin na stole,

nanieść przy pomocy pipety po 5 kropel wody na centralne części próbek (z wysokości
ok. 20 cm),

opisać wygląd kropel, wykonać rysunki pomocnicze,

pozostawić krople wody na czas 10 minut,

strzepnąć wodę z próbek,

10)

przyjrzeć się próbkom, zapisać obserwacje,

11)

sformułować i zapisać wnioski odnośnie celowości stosowania impregnacji.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

metoda ćwiczeń,

Ś

rodki dydaktyczne:

−

próbki tkaniny,

−

rodki do impregnacji, sprzęt laboratoryjny,

−

stół, pipeta,

−

zeszyt,

−

literatura zgodnie z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

wiczenie 5

Rozróżnij próbki wykończone niepalnie, wodoodpornie i wodochłonnie.

Wskazówki do realizacji
Przed rozpoczęciem ćwiczenia nauczyciel przedstawia cel i zakres ćwiczenia.

Przygotowuje instrukcję jego wykonania, potrzebny sprzęt i tkaniny uszlachetniane.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

zapoznać się z instrukcją do ćwiczenia,

przyjrzeć się uważnie otrzymanym próbkom tkanin,

przygotować próbki do palenia i zanurzania w wodzie,

przygotować naczynie z wodą oraz zapałki lub zapalniczkę,

przygotować inny potrzebny sprzęt,

wykonać próby palenia,

nanieść

krople

wody

próbki

przeznaczone

badań

wodoodporności

i wodochłonności,

wyciągnąć wnioski o rodzaju apretury na podstawie zachowania się kropel na
powierzchni próbek,

posegregować badane próbki na trzy w/w grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

metoda ćwiczeń,

Ś

rodki dydaktyczne:

−

próbki tkaniny,

−

woda, naczynia, zapałki, zapalniczka,

−

stół, pipeta lub zakraplacz,

−

zeszyt,

−

literatura zgodnie z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.3. Powlekanie i laminowanie

5.3.1. Ćwiczenia

wiczenie 1

Na podstawie niżej zamieszczonego schematu opisz, w jaki sposób przebiega proces

powlekania bezpośredniego.

Rysunek do ćwiczenia 1 [6, s. 97]

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien określić jego zakres,

i sposób realizacji, wskazane byłoby realizowanie tego ćwiczenia przy maszynie. Uczeń
nazywa elementy robocze maszyny i wskazuje je na niej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

zapoznać się w czasie wycieczki ze sposobem pracy powlekarki bezpośredniej,

rozpoznać i nazwać elementy robocze powlekarki,

przeanalizować i opisać proces powlekania,

określić możliwości zastosowania urządzenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokazu z objaśnieniem,

−

metoda ćwiczeń.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

powlekarka bezpośrednia, schemat powlekarki,

−

zeszyt,

−

literatura zgodnie z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

wiczenie 2

Na podstawie schematu znajdującego się poniżej opisz, w jaki sposób pracuje urządzenie,

jakie może być jego zastosowanie.

Rysunek do ćwiczenia 2 [6, s. 97]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania. Zorganizować wycieczkę do zakładu produkcyjnego, aby umożliwić
uczniom zaobserwowanie pracy maszyny w warunkach produkcyjnych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

przyjrzeć się uważnie rysunkowi,

rozpoznać rodzaj procesu przedstawionego na rysunku,

opisać sposób pracy urządzenia,

określić możliwości jego zastosowania,

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

metoda ćwiczeń,

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia,

−

schemat urządzenia, ewentualnie maszyna,

−

zeszyt,

−

literatura zgodnie z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

wiczenie 3

Sprawdź przemakalność próbki powlekanej substancją hydrofobową.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania. Przygotować urządzenie. Przeprowadzić ćwiczenie pokazowe, wyjaśniając
sposób jego obsługi. Ćwiczenie może być realizowane w laboratorium zakładowym.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

zapoznać się z instrukcją obsługi urządzenia do pomiaru przemakalności,

przygotować próbki zgodnie z instrukcją do urządzenia,

dokonać pomiarów, odczytać wysokość słupa cieczy, przy którym pojawiła się pierwsza
kropla po drugiej stronie tkaniny,

dokonać analizy wyników pomiarów,

sformułować i zapisać wnioski.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

metoda pokazu z objaśnieniem,

−

metoda ćwiczeń.

rodki dydaktyczne:

−

urządzenie do pomiaru przemakalności z instrukcją obsługi,

−

powlekany materiał,

−

poradnik dla ucznia,

−

zeszyt,

−

literatura zgodnie z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

wiczenie 4

W czasie wycieczki techniczno-technologicznej obserwuj urządzenie do laminowania,

naszkicuj schemat technologiczny tego urządzenia, opisz poszczególne elementy jego
budowy, porównaj ze schematem w poradniku ucznia.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania. Zorganizować wycieczkę z możliwością realizacji tego ćwiczenia na
terenie zakładu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

obserwować uważnie pracę urządzenia,

narysować schemat technologiczny,

opisać narysowany schemat,

porównać z schematem w poradniku,

wymienić różnice,

wyjaśnić z czego wynikają,

wskazać zagrożenia i niebezpieczeństwa dla obsługującego.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

metoda pokazu z instruktażem,

−

metoda ćwiczeń.

rodki dydaktyczne:

−

urządzenie do laminowania, z instrukcją obsługi,

−

kartka,

−

poradnik dla ucznia,

−

zeszyt,

−

literatura zgodnie z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

wiczenie 5

Zbadaj wytrzymałość połączenia laminatów. Wielkość wyraź wielkością siły w gramach,

potrzebnej do oddzielenia pianki od wyrobu włókienniczego.

Tabela do ćwiczenia 5

Pomiar

Numery pasków

Minimalna wartość
obciążeń w g, przy
których zachodziło
rozwarstwienie
poszczególnych pasków

Wskazówki do realizacji
Przed rozpoczęciem ćwiczenia nauczyciel powinien określić cel i zakres ćwiczenia.

Przygotować instrukcję do wykonania ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

zapoznać się z budową i obsługą zrywarki wahadłowej,

sprawdzić skalę obciążeń,

przygotować próbki zgodnie z instrukcją,

mocować próbki w szczękach zrywarki, tak aby warstwa pianki była w dolnej szczęce,

przeprowadzić pomiar na długości 100 mm, zanotować minimalne wartości obciążeń,

przeprowadzić 10 pomiarów dla każdego paska,

zapisać wyniki,

dokonać analizy wyników i sformułować wnioski.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

metoda ćwiczeń.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

zrywarka z instrukcją obsługi,

−

próbki laminatów,

−

klimatyzowane pomieszczenie, aklimatyzowane próbki,

−

zeszyt,

−

literatura zgodnie z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

TEST 1
Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Nakładanie apretur i innych
wykończeń uszlachetniających na wyroby włókiennicze”

Test składa się z 22 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1, 2, 3, 4, 5,7, 8, 9, 10, 12, 14, 15, 16, 17, 21 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 6, 11, 13, 18, 19, 20, 22 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuję następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 11 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 14 z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 17 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 20 zadań, w tym co najmniej 5 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. a, 2. d, 3. c, 4. b, 5. d, 6. b, 7. c, 8. b, 9. d, 10. b, 11. c,

12. c, 13. c, 14. d, 15. a, 16. b, 17. b, 18. c, 19. b, 20. b,
21. a, 22. a.

Plan testu

zad.

Cel operacyjny

(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

Określić miejsce nakładania apretury

Rozpoznać cechy określające chwyt tkaniny

Określić miejsce nakładania impregnacji

Zdefiniować pojęcie kuchni apreterskiej

Rozpoznać właściwe elementy wyposażenia
kuchni apreterskiej

Dobrać urządzenie do procesu nanoszenia mas
apreterskich

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wykluczyć funkcję, jaką może pełnić nóż
w napawarce

Rozpoznać właściwy element urządzenia
napawarki

Rozpoznać na rysunku element maszyny

10 Rozpoznać na rysunku element maszyny

Dokonać analizy parametrów wpływających na
ilość kąpieli napawającej w korycie napawarki

12 Określić zadanie wykończenia

Dokonać analizy zmian wywołanych
wykończeniem zmiękczającym

Określić zastosowania poszczególnych
wykończenia nieprzesuwalnego

Określić, na jakie właściwości mają wpływ
wykończenia brudoodporne i brudospieralne

16 Rozpoznać właściwe oznaczenie wykończenia

17 Określić właściwe oznaczenie wykończenia

Dokonać analizy potrzeby stosowania
wykończenia określonego surowca

Dobrać rodzaj wykończenia zależnie od
przeznaczenia wyrobów

Dokonać analizy procesu powlekania metodą
pośrednią

Określić rodzaj procesu prowadzonego na
powlekarkach

22 Dokonać analizy procesu laminowania

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej
jednotygodniowym.

Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.

Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań zawartych w zestawie oraz z zasadami punktowania.

Przygotuj odpowiednią liczbę testów.

Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.

Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.

Zapytaj czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszystkie wątpliwości wyjaśnij.

Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.

10 minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie
zakończenia udzielania odpowiedzi.

Instrukcja dla ucznia

Przeczytaj uważnie instrukcję.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi.

W każdym pytaniu tylko jedna odpowiedź jest prawdziwa.

Pracuj samodzielnie bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadani.

Dokładnie przeczytaj pytania, odpowiedzi, których jesteś pewien zaznacz od razu do
tych, które sprawią ci trudności wrócisz później.

Nie śpiesz się masz czas na zastanowienie.

Na rozwiązanie testu masz 60 minut.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

–

instrukcja,

–

zestaw zadań testowych,

–

karta odpowiedzi.

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

W procesie apreturowania tkanin wykończenie uszlachetniające jest
a)

nakładane powierzchniowo.

wtłaczane do wnętrza tkaniny.

naklejane na tkaninę.

zgrzewane z tkaniną.

Do podstawowych cech określających chwyt tkaniny nie należy
a)

właściwe wypełnienie.

właściwe obciążenie.

właściwa sztywność.

właściwa barwa.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przez impregnowanie rozumiemy nanoszenie substancji uszlachetniającej
a)

na powierzchnię włókna.

na powierzchnię tkaniny.

do wnętrza tkaniny połączone najczęściej z reakcją chemiczną.

w postaci proszku sklejającego,

Odział pomocniczy wykończalni, w którym przygotowuje się środki i masy apreterskie
nazywamy
a)

przygotowalnią.

kuchnią apreterską.

apreterownią.

mieszalnią apretur.

Do wyposażenia oddziału, w którym przygotowuje się masy apreterskie nie należy
a)

kadź z podgrzewaniem parowym.

mieszadło.

urządzenie wałkowe do rozcierania.

napawarka wielowatowa.

Do nanoszenia mas apreterskich stosuje się głównie napawarki
a)

jednowałowe.

dwuwałowe.

trzywałowe.

czterowałowe.

Zadaniem rakla-noża stosowanego przy nakładaniu mas o dużej lepkości nie jest
a)

tylko zbieranie nadmiaru masy.

wcieranie masy w tkaninę.

obcinanie końcówek włókien.

zbieranie nadmiaru i wcieranie masy.

Na pokazanych niżej rysunkach wałkiem zanurzającym jest element oznaczony numerem
a)

Rysunki do zadania 8, 9, 10

Nóż- rakiel odbierający nadmiar masy apreterskiej na rysunku umieszczonym w pytaniu
8 jest oznaczony numerem
a)

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10.

Wałek regulujący, na rysunku umieszczonym w pytaniu 8, jest oznaczony numerem
a)

11.

Ilość kąpieli napawającej w kadzi napawarki nie zależy od
a)

szerokości tkaniny.

kształtu koryta.

długości tkaniny.

krotności naopawania (ilości koryt).

12.

Wykończenie przeciwpillingowe należy do wykończeń
a)

poprawiających chwyt.

obniżających gniotliwość i kurczliwość.

poprawiających właściwości użytkowe wyrobów.

zabezpieczających przed mikroorganizmami.

13.

Wykończeniem, które poprawia estetyczny wygląd wyrobów ich chwyt i układalność jest
a)

wykończenie antyelektrostatyczne.

wykończenie zmiękczające.

wykończenie brudoodporne.

wykończenie przeciwpillingowe.

14.

Wykończenie nieprzesuwalne stosuje się dla tkanin wykonanych głównie z
a)

bawełny.

wełny.

lnu.

ciągłych włókien sztucznych.

15.

Wykończenia brudospieralne i brudoodporne należą do grupy
a)

wykończeń poprawiających właściwości użytkowe.

wykończeń obniżających gniotliwość.

wykończeń poprawiających chwyt.

wykończeń zmieniających zachowanie w stosunku do cieczy.

16.

Oznaczenie na wykończalni symbolem PB oznacza, że wyrób ma nadane
a)

wykończenie brudospieralne.

wykończenie brudoodporne.

wykończenie nieprzesuwalne.

wykończenie przeciwmolowe.

17.

Na wyrobach zabezpieczonych bakterioodpornie możemy znaleźć oznaczenie
a)

GN.

AB.

OG.

WO.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18.

Wykończenie przeciwpillingowe stosuje się głównie do wyrobów z włókien
a)

sztucznych.

naturalnych roślinnych.

syntetycznych.

naturalnych zwierzęcych.

19.

Na płótno przeznaczone na namioty nałożone powinno być wykończenie
a)

brudospieralne i usztywniające.

zapobiegające gniciu i wodoodporne.

przeciwgniotliwe i przeciwmolowe.

antyelektrostatyczne i kwasoodporne.

20.

Powlekanie metodą pośrednią prowadzi się wtedy, gdy
a)

masa powlekająca ma konsystencję kremu.

substancja powlekająca jest płynna.

chcemy, aby powierzchnia materiału była gładka.

chcemy zabezpieczyć tkaninę przed przesiąkaniem.

21.

Na powlekarkach prowadzi się proces
a)

nanoszenia substancji powlekającej.

napawania substancją uszlachetniającą.

natryskiwania substancji uszlachetniającej.

zwilżania substancją uszlachetniającą.

22.

Wyroby laminowane nie składają się
a)

z jednej warstwy.

z dwóch warstw.

z trzech warstw.

z kilku warstw.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko.............................................................................................................................

Nakładanie apretur i innych wykończeń uszlachetniających

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

TEST 2
PRÓBA PRACY

TREŚĆ ZADANIA

Nałóż na tkaninę obiciową wykończenie brudoodporne Atysoiling TC metodą

napawania. Sprawdź skuteczność tego wykończenia poprzez wyznaczenie stopnia jego
zabrudzenia w stosunku do wzorca. W zadaniu użyj kąpieli napawającej o stężeniu
20–100 g/dm

środka Atysoiling TC, po napawaniu i odżęciu na wyżymarce tkaninę wysusz

w suszarce laboratoryjnej w temperaturze 100–130°C.

Instrukcja dla nauczyciela

Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej
jednotygodniowym.

Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.

Przygotuj zestaw dla ucznia zawierający: zadanie, instrukcję dla ucznia, kartę plan
działania, instrukcję obsługi spektrometru.

Przygotuj arkusz obserwacji i instrukcję dla nauczyciela.

Przygotuj sprzęt, potrzebne odczynniki, próbki tkanin.

Przygotuj brud będący mieszaniną kaolinu, sadzy i tłuszczopotu z wełny owczej.

Sprawdź poprawność działania przyrządów.

Przed rozpoczęciem zadania przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.

Zapytaj czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszystkie wątpliwości wyjaśnij.

10.

Przed upływem czasu wykonania zadania uprzedź, że czas się kończy, nie przedłużaj
czasu na wykonanie zadania.

11.

Wypełnij arkusz obserwacji i wystaw ocenę.

Instrukcja dla ucznia

Przeczytaj uważnie treść zadania, zastanów się jak je wykonać.

Zapoznaj się ze stanowiskiem pracy i jego wyposażeniem.

Napisz plan działania, kolejność czynności, jakie będziesz wykonywał.

Wypisz potrzebny sprzęt i materiały.

Zgromadź potrzebne materiały na stanowisku pracy.

Pobierz potrzebny sprzęt.

Z otrzymanej tkaniny wytnij 2 próbki o wymiarach 20 x 20 cm.

Zważ odpowiednią ilość środka uszlachetniającego.

Sporządź kąpiel napawającą.

10.

Zamocz jedną próbkę w kąpieli uszlachetniającej na czas ok. 2 minut (kuweta
o wymiarach większych od wymiarów próbki).

11.

Nadmiar kąpieli usuń na wyżymarce.

12.

Wysusz próbkę w suszarce laboratoryjnej w stanie wyprostowanym w temperaturze
100–130

13.

Zabrudź ½ uszlachetnionej próbki brudem standardowym (przygotowanym wcześniej
przez nauczyciela) metodą kontaktową, tzn. rozprowadź równomierną warstwą brud na
pergaminie i połóż badaną ½ próbki lekko ją dociskając.

14.

Zabrudź ½ nie uszlachetnionej próbki brudem standardowym (przygotowanym wcześniej
przez nauczyciela) metodą kontaktową, tzn. rozprowadź równomierną warstwą brud na
pergaminie i połóż badaną ½ próbki lekko ją dociskając.

15.

Pozostaw próbki do wyschnięcia w temperaturze pokojowej przez ok. 30 minut.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16.

Zapoznaj się z instrukcją obsługi spektrofotometru.

17.

Wykonaj pomiary odbicia światła dla próbek nie brudzonych, wykonaj najmniej 5
pomiarów w różnych miejscach próbki.

18.

Oblicz średnią wartość odbicia światła od próbek, oznacz „A

” średnią odbicia światła od

próbki wzorcowej, „A

u”

rednią odbicia światła dla próbki uszlachetnianej.

19.

Zapisz wyniki.

20.

Wykonaj pomiary dla odbicia światła dla próbek brudzonych w taki sam sposób jak
wcześniej.

21.

Oblicz średnią wartość odbicia światła dla obu próbek i oznacz odpowiednio „B

” i „B

”,

zapisz wyniki.

22.

Oblicz stopień zabrudzenia wg wzoru:

100

−

23.

Określ, czy wyrób jest dobrze uodporniony wiedząc, że za dobrze uodporniony wyrób
uważa się taki wyrób, którego stopień zabrudzenia jest mniejszy co najmniej o 20
w stosunku do nieuszlachetnionego wzorca.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Załącznik 1

..................................................................

Imię i nazwisko ucznia wykonującego zadanie

PLAN DZIAŁANIA

Kolejność wykonywanych czynności:
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Obliczenia wartości odbicia światła:
A

Wykaz potrzebnego sprzętu:
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Ocena jakości:
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ARKUSZ OBSERWACJI ZADANIA PRÓBA PRACY

Zadanie

Nałóż na tkaninę obiciową wykończenie brudoodporne Atysoiling TC metodą

napawania. Sprawdź skuteczność tego wykończenia poprzez wyznaczenie stopnia jego
zabrudzenia w stosunku do wzorca. W zadaniu użyj kąpieli napawającej stężeniu
20–100g/dm

środka Atysoiling TC, po napawaniu i odżęciu na wyżymarce tkaninę wysusz

w suszarce laboratoryjnej w temperaturze 100–130°C.

Czynność ocenianie i kryteria wykonania

Liczba
punktów

Uwagi

Czynność 1: Zapisywanie w formularzu czynności zgodnie
z kolejnością wykonania.

Kryterium wykonania:
Uczeń otrzymuje 1pkt. – jeżeli w formularzu zapisał
przynajmniej pięć z niżej wymienionych czynności: sporządzić
plan działania, zgromadzić potrzebne materiały i sprzęt,
przygotować próbki tkanin, sporządzić kąpiel napawającą,
nanieść apreturę, wysuszyć próbkę, zabrudzić próbkę badaną
i wzorcową, wykonać pomiary odbicia światła, obliczyć
stopień zabrudzenia próbek, porównać stopnie zabrudzenia
i ocenić w jakim stopniu wyrób jest uodporniony.
Czynność 2: Wypisywanie potrzebne przyrządy i sprzęty.

Kryterium wykonania:
1 pkt. – jeżeli uczeń wymienił przynajmniej 3 z niżej
wymienionych: preparat uszlachetniający, waga laboratoryjna,
szkło

laboratoryjne,

kuweta,

suszarka

laboratoryjna,

spektrofotometr tkanina, przybory do pisania, zeszyt.
Czynność 3: Zakładanie odzieży ochronnej.

Kryterium wykonania:
1 pkt. – jeżeli uczeń założył przynajmniej fartuch ochronny.

Czynność 4: Gromadzenie narzędzi i przyrządów potrzebnych
do wykonania zadania.

Kryterium wykonania:
1 pkt. – jeżeli uczeń zgromadził potrzebne narzędzia
i przyrządy (sprzęt laboratoryjny, preparat i tkaninę)
Czynność 5: Pobieranie potrzebnych materiałów, przyrządów
i narzędzi.

Kryterium wykonania:
1 pkt. – jeżeli uczeń pobrał tkaninę, preparat, sprzęt
laboratoryjny, kuwetę.
Czynność 6: Organizowanie stanowiska pracy.

Kryterium wykonania:
1 pkt. – jeżeli uczeń ustawił sprzęt zachowując zasady
bezpieczeństwa i higieny pracy.
Czynność 7: Sporządzanie kąpieli napawającej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Kryterium wykonania:
1 pkt. – jeżeli uczeń odmierzył składniki i sporządził kąpiel
uszlachetniającą.
Czynność 8: Nakładanie apretury uszlachetniającej.

1 pkt. – jeżeli uczeń napawał tkaninę, wyżął i wysuszył.
Czynność 9: Brudzenie próbek.

Kryterium wykonania:
1 pkt. – jeżeli uczeń nałożył brud na ½ każdej próbki.
Czynność 10:Mierzenie wartości odbicia światła.

Kryterium wykonania:
1 pkt. – jeżeli uczeń zmierzył wartości odbicia światła zgodnie
z instrukcją obsługi spektrofotometru, oblicza i zapisuje
ś

rednie.

Czynność 11:Obliczanie stopni zabrudzenia.

Kryterium wykonania:
1 pkt. - jeżeli uczeń obliczył i zapisał stopień zabrudzenia
próbki badanej i wzorcowej.
Czynność 12: Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny
pracy

1 pkt. - Jeżeli uczeń wykonywał zadanie przestrzegając
przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy

Czynność 13:Ocenianie stopnia uodpornienia uszlachetnianej
próbki.

Kryterium wykonania:
1 pkt. – Jeżeli uczeń porównał stopnie zabrudzenia i ocenił
zakres uodpornienia próbki uszlachetnianej.
Czynność 14: Formułowanie wniosków.

Kryterium wykonania:
1 pkt. – Jeżeli uczeń zapisał wnioski w formularzu.
Czynność 15: Prezentowanie wykonanego ćwiczenia.

Kryterium wykonania:
1 pkt. – jeżeli uczeń omówił etapy wykonania, zaprezentował
wyniki i wnioski.

Uczeń otrzymuje oceny szkole za następującą ilość punktów:

−

dopuszczający – za uzyskanie 7–9 punktów,

−

dostateczny – za uzyskanie 10–11 punktów,

−

dobry – za uzyskanie 12–13 punktów,

−

bardzo dobry – za uzyskanie 14–15 punktów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

LITERATURA

Balasiński T., Dziamara H., Malinowski L.: Pracownia włókiennicza. WSiP, Warszawa 1997

Bielecki J., Jędraszczyk H.: Technologia chemicznej obróbki włókien. WSiP, Warszawa
1984

Filipiak I., Kowalczyk K.: Konfekcjonowanie dzianin. WSiP, Warszawa 1989

Idryjan-Pajor J.: Materiałoznawstwo odzieżowe. Stowarzyszenia Oświatowców Polskich
w Toruniu, Toruń 1998, 1999

Kołaciński T., Kołodziński M. (red.): Poradnik inżyniera – Włókiennictwo. WNT,
Warszawa 1988

Samek P.: Krawiectwo-Materiałoznawstwo. WSiP S.A., Warszawa 1999

Pielichowski J., Pruszyński A.: Technologia tworzyw sztucznych. WNT, Warszawa 2003

Tyszka M. (red.): Materiałoznawstwo włókiennicze dla ZSZ WSiP, Warszawa 1987

Materiały z seminarium
9.

Polski Komitet Kolorystyki: XVI Seminarium Szkoleniowe

10.

Polski Komitet Kolorystyki: XVII Seminarium Szkoleniowe

11.

Polski Komitet Kolorystyki: XVIII Seminarium Szkoleniowe

12.

Polski Komitet Kolorystyki: XIX Seminarium Szkoleniowe

13.

Polski Komitet Kolorystyki: XX Seminarium Szkoleniowe

14.

Polski Komitet Kolorystyki: XXI Seminarium Szkoleniowe

15.

Polski Komitet Kolorystyki: XXII Seminarium Szkoleniowe

16.

Polski Komitet Kolorystyki: XXIII Seminarium Szkoleniowe