PROGRAM NAUCZANIA
JĘZYKA ANGIELSKIEGO
JAKO PIERWSZEGO JĘZYKA OBCEGO
kurs kontynuacyjny
Przeznaczony dla liceum ogólnokształcącego,
liceum profilowanego i technikum
IV etap edukacyjny
Program A
Joanna Sosnowska
Maria Małgorzata Wieruszewska
Konsultacja:
Małgorzata Szulc-Kurpaska
Zatwierdzony przez MEN
Nr w wykazie: DKOS-4015-117/02
Oxford University Press, Great Clarendon Street, Oxford
OX2 6DP
Oxford University Press is a department
of the University of Oxford. It furthers the University’s
objective of excellence in research, scholarship,
and education by publishing worldwide in
Oxford New York
Auckland Bangkok Buenos Aires Cape Town Chennai Dar es
Salaam Delhi Hong Kong Istanbul Karachi Kolkata Kuala
Lumpur Madrid Melbourne Mexico City Mumbai Nairobi
Săo Paulo Shanghai Singapore Taipei Tokyo Toronto
with associated companies in Berlin
Oxford and Oxford English are registered trade marks of
Oxford University Press in the UK and in certain other
countries
© Oxford University Press 2002
Database right Oxford University Press (maker)
First published 2002
No unauthorized photocopying
All rights reserved. No part of this publication may be
reproduced, stored in a retrieval system, or transmitted, in any
form or by any means, without the prior permission in writing
of Oxford University Press, or as expressly permitted by law,
or under terms agreed with the appropriate reprographics
rights organization. Enquiries concerning reproduction
outside the scope of the above should be sent to the ELT
Rights Department, Oxford University Press, at the address
above
You must not circulate this book in any other binding or
cover and you must impose this same condition on any
acquirer
Printed in Poland
Autorki:
Joanna Sosnowska jest nauczycielką języka angielskiego
i liderem zespołu nauczycieli języka angielskiego
w I LO im. St. Dubois w Koszalinie. W latach 1994-1997
była doradcą metodycznym w koszalińskim Centrum
Edukacji Nauczycieli. Brała udział w programie
Nowa Matura dla regionu poznańskiego
i jest egzaminatorem OKE. Ukończyła studia
podyplomowe dla nauczycieli języka angielskiego
przy Uniwersytecie Łódzkim w specjalności: testowanie
i ocenianie. Jest egzaminatorem egzaminów Cambridge
i koordynatorem ośrodka egzaminacyjnego
British Council. Prowadzi regularne szkolenia
dla nauczycieli języka angielskiego.
Maria Małgorzata Wieruszewska jest nauczycielką języka
angielskiego od 23 lat. Pracowała w różnych typach szkół.
Obecnie uczy w XI LO we Wrocławiu i jest doradcą
metodycznym we Wrocławskim Centrum Doskonalenia
Nauczycieli. Współpracowała z programem Nowa Matura od
początku jego istnienia. Współpracuje z programem INSETT,
prowadząc warsztaty i kursy dla nauczycieli gimnazjów,
liceów i techników. Ponadto pracuje w OKE we Wrocławiu.
Jej szczególne zainteresowania w metodyce to testowanie
i ocenianie.
Konsultacja:
dr Małgorzata Szulc-Kurpaska
Recenzenci:
prof. zw. dr hab. Hanna Komorowska
– rekomendacja Uniwersytetu Warszawskiego
dr hab. Andrzej Andrzejuk
– rekomendacja Ministerstwa Edukacji Narodowej
dr Andrzej Diniejko
– rekomendacja Akademii Świętokrzyskiej
Program nauczania został dopuszczony do użytku
szkolnego przez Ministerstwo Edukacji Narodowej.
Numer dopuszczenia: DKOS–4015–117/02.
Spis treści
1 Opis programu
1.1 Wstęp
1.2 Założenia programu
1.3 Użytkownicy programu i warunki
jego realizacji
2 Cele nauczania
2.1 Cele ogólne
2.2 Szczegółowe cele edukacyjne
2.2.1 Rozwijanie i integracja sprawności
językowych
2.2.2 Przygotowanie do egzaminu
maturalnego
2.2.3 Poszerzenie wiedzy ogólnej ucznia
2.2.4 Doskonalenie umiejętności
samodzielnego uczenia się
3 Treści nauczania
3.1 Tematyka
3.2 Zakres materiału gramatycznego
i leksykalnego
3.3 Sprawności językowe
3.4 Przykładowy wariant programu
nauczania
4 Realizacja programu
4.1 Założenia metodyczne
4.2 Formy pracy
4.3 Indywidualizacja pracy w grupach
zróżnicowanych
4.4 Techniki nauczania
4.4.1 Nauczanie sprawności językowych
4.4.2 Nauczanie gramatyki
4.4.3 Nauczanie słownictwa i struktur
leksykalnych
4.4.4 Przygotowanie do egzaminu
maturalnego
4.4.5 Poszerzenie ogólnej wiedzy ucznia
4.4.6 Rozwijanie umiejętności
samodzielnego uczenia się
4.5 Materiały nauczania
5 Ocenianie
5.1 Poziomy osiągnięć
5.2 Co podlega ocenie
5.3 Sposoby sprawdzania
5.4 Wystawianie ocen
5.5 Ocenianie bieżące i semestralne
Bibliografia
Dodatki
1
Propozycja kontraktu między uczniami
a nauczycielem
2
Lekcja z wykorzystaniem autentycznego
przekazu informacyjnego
3
Plan pracy nad projektem
4
Lekcja z wykorzystaniem materiałów
z Internetu
5
Formularz ocen
IV etap edukacyjny
Język angielski jako pierwszy język obcy - kurs kontynuacyjny
Program A
1 OPIS PROGRAMU
1.1 Wstęp
Niniejszy program opracowano, opierając się na podstawie
programowej kształcenia ogólnego dla liceów
ogólnokształcących, liceów profilowanych i techników
(Rozporządzenie z dnia 26 lutego 2002 r.) Dotyczy on nauki
języka angielskiego jako pierwszego języka obcego
stanowiącej kontynuację nauki tego języka w gimnazjum.
Program przeznaczony jest do kształcenia w zakresie
podstawowym i rozszerzonym w liceum ogólnokształcącym
oraz do kształcenia ogólnego w liceum profilowanym
i technikum. Program może być realizowany przez
nauczycieli klas z minimum 320 godzinami lekcyjnymi
w ciągu całego etapu edukacyjnego (np. cztery lekcje
tygodniowo w ciągu trzech lat lub trzy lekcje tygodniowo
w ciągu czterech lat), przy założeniu, że uczniowie
rozpoczynający naukę są na poziomie niższym średnio
zaawansowanym (pre-intermediate). Jeśli poziom
początkowy uczniów jest co najmniej średnio zaawansowany
(intermediate), program można zrealizować w ciągu 240
godzin (np. trzy lekcje tygodniowo w ciągu trzech lat nauki).
Program może i powinien być przystosowany do
specyficznych potrzeb klasy i szkoły. Modyfikacje mogą
dotyczyć warunków realizacji programu (np. zwiększona
ilość godzin lekcji języka angielskiego – patrz 1.3),
uszczegółowienia bloków tematycznych (patrz 3.1) i treści
nauczania (patrz przykład w 3.4), doboru technik pracy
(patrz 4.4) oraz sposobu wystawiania ocen (patrz 5.4).
Zaznaczamy jednak, iż aby w pełni zrealizować cele
programu, zakres treści nauczania (patrz 3) może być
pogłębiany i poszerzany, ale nie powinien być redukowany.
1.2 Założenia programu
Uczniowie rozpoczynający naukę na IV etapie edukacyjnym
posiadają znajomość języka angielskiego co najmniej
w zakresie podstawowym, a co za tym idzie, wykształcili już
w pewnym stopniu swój styl uczenia się. W trakcie nauki
w szkole ponadgimnazjalnej doskonalą i pogłębiają
znajomość języka angielskiego, stopniowo przejmując
odpowiedzialność za swoją edukację.
Program oparty jest na założeniu, że nauczyciel jest
przewodnikiem i doradcą uczniów, pomagając im rozwijać
wszystkie sprawności i umiejętności językowe oraz
zdobywać wiedzę praktyczną, mającą zastosowanie
w konkretnych sytuacjach życia codziennego.
Nauczyciel motywuje uczniów do pracy
i przygotowuje ich do egzaminu maturalnego z języka
angielskiego na poziomie rozszerzonym,
uświadamiając im jednocześnie znaczenie znajomości
tego języka w ich przyszłych studiach i pracy
zawodowej.
Zakładamy również, iż nauczyciel rozbudza
w uczniach ciekawość świata i otwartość na innych,
przygotowując ich w ten sposób do życia
w nowoczesnym świecie i zjednoczonej Europie, wśród
ludzi o różnych obyczajach i tradycjach.
Zakładamy, że absolwenci liceum lub technikum będą
osobami samodzielnie myślącymi, potrafiącymi rozwijać
swoje zdolności i zainteresowania, i że zdobyte wiadomości
będą umieli wykorzystać do pełniejszego rozumienia świata,
innych ludzi i siebie.
1.3 Użytkownicy programu
i warunki jego realizacji
Użytkownikami programu mogą być:
•
nauczyciele, którzy posiadają wymagane przez władze
oświatowe kwalifikacje do nauczania języka angielskiego
w szkołach ponadgimnazjalnych;
•
uczniowie i ich rodzice – w celu zapoznania się
z wymaganiami na tym etapie edukacji;
•
dyrektorzy szkół ponadgimnazjalnych – w celu
zapewnienia nauczycielom warunków realizacji tego
programu.
Podstawowe warunki realizacji programu to:
•
minimum 320 godzin lekcyjnych w ciągu całego etapu
edukacji (np. cztery lekcje tygodniowo w ciągu trzech lat)
przy założeniu, że uczniowie rozpoczynający naukę są na
poziomie niższym średnio zaawansowanym (pre-
intermediate). Jeśli poziom początkowy uczniów jest co
najmniej średnio zaawansowany (intermediate), program
można zrealizować w ciągu 240 godzin (np. trzy lekcje
tygodniowo w ciągu trzech lat nauki);
•
nowoczesny podręcznik do nauki języka angielskiego
zatwierdzony przez MEN. Podręcznik powinien spełniać
wymogi dotyczące wieku i zainteresowań uczniów oraz
ich poziomu znajomości języka angielskiego. W skład
kompletnego podręcznika powinny wchodzić: książka
ucznia, zeszyt ćwiczeń, książka nauczyciela i nagrania
audio;
•
odpowiednio wyposażona pracownia językowa.
Niezbędne wyposażenie pracowni języków obcych to
przede wszystkim magnetofon kasetowy i, ewentualnie,
odtwarzacz płyt kompaktowych. Jednak do realizacji
programu zalecany jest także dostęp do telewizora
z magnetowidem i do pracowni komputerowej
z Internetem. W pracowni powinno być także miejsce
przeznaczone na ekspozycję prac uczniów;
•
odpowiednio zaopatrzona biblioteka szkolna. W celu
zapewnienia uczniom możliwości korzystania ze
słowników jedno- i dwujęzycznych biblioteka szkolna
powinna dysponować przynajmniej kilkunastoma ich
egzemplarzami, a także podręcznikami do gramatyki,
opracowaniami na temat kultury krajów anglojęzycznych,
utworami literackimi w wersji oryginalnej na różnych
poziomach językowych oraz kasetami video z nagraniami
filmów fabularnych i dokumentalnych w wersji
anglojęzycznej (patrz 4.5 Materiały nauczania);
3
Program A
IV etap edukacyjny
Język angielski jako pierwszy język obcy - kurs kontynuacyjny
•
możliwość korzystania z bieżącej prasy
anglojęzycznej prenumerowanej przez uczniów,
nauczyciela albo szkołę;
•
dostęp do map i innych materiałów potrzebnych do
nauczania zagadnień społeczno-kulturalnych, takie mapy
i materiały powinny pozostawać do dyspozycji
nauczycieli innych przedmiotów, np. historii, geografii,
muzyki, plastyki itd.
Ponadto zalecamy, w miarę możliwości, podział na grupy nie
większe niż 18 osób. Zdajemy sobie jednak sprawę, że
w wielu szkołach taki podział nie może zostać
przeprowadzony. Warunek ten nie powinien być więc
traktowany jako konieczny. Odpowiednia organizacja pracy
na lekcji umożliwi realizację programu nawet w większych
grupach.
2 CELE NAUCZANIA
2.1 Cele ogólne
Podstawą niniejszego programu jest dokument Ministerstwa
Edukacji Narodowej Podstawa programowa kształcenia
ogólnego dla liceów, ogólnokształcących, liceów
profilowanych i techników (Rozporządzenie z dnia 26 lutego
2002 r.). Opierając się na wskazanym przez nią zadaniach,
określono cel nadrzędny nauczania ujętego
w przedstawionym programie. Ten cel to wszechstronny
rozwój ucznia.
Z podstawy programowej wynikają też cele ogólne
nauczania. Zakładają one wspomaganie wszechstronnego
i harmonijnego rozwoju uczniów, tak aby:
•
osiągnęli umiejętności językowe zapewniające
swobodne porozumiewanie się w języku angielskim
(patrz 2.2.1 Rozwijanie i integracja sprawności
językowych);
•
uzyskali wiedzę i umiejętności umożliwiające im zdanie
egzaminu maturalnego oraz kontynuowanie nauki na
studiach wyższych (patrz 2.2.2 Przygotowanie do
egzaminu maturalnego i 2.2.4 Doskonalenie umiejętności
samodzielnego uczenia się);
•
postrzegali własną kulturę narodową w perspektywie
kultury europejskiej (patrz 2.2.3 Poszerzenie wiedzy
ogólnej);
•
mogli odpowiedzieć na wyzwania współczesnego świata,
takie m.in. jak: integracja i globalizacja życia
społecznego, wzrost znaczenia wiedzy i wymiany
informacji oraz szybki postęp naukowo-techniczny (patrz
2.2.1 Rozwijanie i integracja sprawności językowych,
2.2.3 Poszerzenie wiedzy ogólnej i 2.2.4 Doskonalenie
umiejętności samodzielnego uczenia się).
Cele wychowawcze programu, poza realizacją celów
określonych w podstawie programowej, zakładają stworzenie
uczniom takich warunków, aby:
•
mieli poczucie własnej wartości;
•
wykształcili umiejętności interpersonalne, dzięki którym
będą tolerancyjni, otwarci i wrażliwi na potrzeby innych.
Cele wychowawcze powinny być realizowane poprzez
odpowiedni dobór tematyki na lekcjach języka angielskiego
(patrz 3.1 Tematyka i 3.4 Przykładowy wariant programu
nauczania), form pracy na lekcji i w domu (patrz 4.2 Formy
pracy i 4.3 Indywidualizacja pracy w grupach
zróżnicowanych) oraz technik nauczania (patrz 4.4 Techniki
nauczania).
Aby móc efektywnie zrealizować tak nakreślone cele,
nauczyciel powinien dążyć do rozwijania umiejętności
kluczowych:
•
planowania, organizowania i oceniania własnej nauki
i przejmowania za nią odpowiedzialności;
•
poszukiwania, porządkowania i wykorzystywania
informacji z różnych źródeł w celu pogłębienia wiedzy
i zainteresowań;
•
wykorzystywania i rozwijania zdobytych
wiadomości i umiejętności;
•
twórczego rozwiązywania problemów;
•
efektywnego działania w zespole.
2.2 Szczegółowe cele edukacyjne
Szczegółowe cele edukacyjne programu opierają się na
podstawie programowej dla języka obcego
w wariancie A, dotyczącym nauczania języka obcego
nowożytnego jako pierwszego języka obcego,
w sytuacji gdy stanowi kontynuację nauczania tego
języka w gimnazjum. Wskazane cele edukacyjne to:
1. Osiągnięcie umiejętności językowych na poziomie
zaawansowanym, zapewniających swobodne
porozumiewanie się w kraju nauczanego języka lub
w kontaktach z dość wymagającymi użytkownikami, a
także w przyszłej nauce i pracy.
2. Przygotowanie się ucznia do egzaminu maturalnego na
poziomie rozszerzonym.
Na podstawie określenia celu nadrzędnego, celów
ogólnych i celów wychowawczych niniejszego
programu oraz celów edukacyjnych wskazanych
w podstawie programowej, wyznaczono cztery
szczegółowe cele edukacyjne.
2.2.1 Rozwijanie i integracja sprawności
językowych
Program zakłada dalszy rozwój sprawności językowych
nabytych na poprzednich etapach nauki oraz ich integrację,
umożliwiającą uczniom swobodne posługiwanie się
językiem angielskim w mowie i piśmie:
•
w kontaktach z wymagającymi użytkownikami języka
w krajach anglojęzycznych oraz w innych krajach;
•
w pracy, nauce i życiu codziennym przy korzystaniu
z różnych źródeł informacji, m.in. prasy
anglojęzycznej, literatury pięknej i fachowej,
telewizji, radia, Internetu.
Oznacza to rozwój w zakresie sprawności: słuchania,
mówienia, czytania, pisania oraz integrację tych wszystkich
sprawności językowych.
4
IV etap edukacyjny
Język angielski jako pierwszy język obcy - kurs kontynuacyjny
Program A
2.2.2 Przygotowanie do egzaminu maturalnego
W celu przygotowania uczniów do matury wewnętrznej
i zewnętrznej na poziomie rozszerzonym należy zapoznać ich
z:
•
formą egzaminu;
•
wymaganiami egzaminacyjnymi;
•
tematyką egzaminu maturalnego;
•
typowymi zadaniami egzaminu maturalnego.
2.2.3 Poszerzanie wiedzy ogólnej
Poszerzanie wiedzy ogólnej ucznia wspomaga szeroko
rozumiany wszechstronny i harmonijny rozwój ucznia.
Realizację tego celu osiąga się przez:
•
poszerzanie wiedzy uczniów na temat znajomości
obyczajów i norm życia codziennego w krajach
angielskiego obszaru językowego;
•
zapoznanie uczniów z elementami geografii, historii,
kultury, literatury i sztuki krajów anglojęzycznych
i innych krajów europejskich;
•
poszerzanie wiedzy uczniów o otaczającym świecie
i jego bieżących problemach;
•
integrację na lekcjach języka angielskiego wiedzy
i umiejętności nabytych w trakcie nauki innych
przedmiotów i wykorzystywanie jej do wykonywania
projektów.
2.2.4 Doskonalenie umiejętności samodzielnego
uczenia się
Aby pomóc uczniom doskonalić umiejętności efektywnego
uczenia się, należy im stwarzać częste okazje do:
•
samooceny postępów i diagnozowania potrzeb;
•
kształtowania systematyczności i samodyscypliny;
•
poznawania i poszerzania strategii rozwiązywania
różnorodnych typów zadań językowych, w tym
maturalnych;
•
doskonalenia umiejętności korzystania z różnych źródeł
informacji, w tym autentycznych (m.in. słowników,
encyklopedii, poradników, broszur informacyjnych,
prasy, telewizji, radia, Internetu).
3 TREŚCI NAUCZANIA
3.1 Tematyka
Zakres tematyczny programu obejmuje 21 bloków
tematycznych, będących odzwierciedleniem różnych sfer
życia. Tematyka ta bardzo często pojawia się na lekcjach
języka obcego i pokrywa się z zakresem tematycznym
wymaganym na maturze (patrz aktualny informator
maturalny):
Dane personalne
Dom
Szkoła
Praca
Czas wolny
Żywienie
Zakupy
Usługi
Życie rodzinne i towarzyskie
Uczucia
Zdrowie
Sens życia
Nauka, technika, postęp
Zagrożenia współczesnego świata
Świat przyrody
Polityka, państwo, naród, obywatel
Kultura i sztuka
Podróżowanie
Gospodarka
Elementy wiedzy o krajach anglojęzycznych
Umysł ludzki
Przedstawione bloki mają postać ogólnych haseł.
Uszczegółowienie tematyki jest bowiem uzależnione od:
•
wieku uczniów i związanego z tym stopnia ich rozwoju
emocjonalnego i intelektualnego – proponujemy, aby
trudniejsze wątki tematyczne, takie jak np. bezdomność
czy klęski żywiołowe, pojawiły się w drugiej lub trzeciej
klasie;
•
podręcznika do nauki języka – większość podręczników
dopuszczonych do użytku szkolnego na tym etapie nauki
zawiera wyżej wymienione bloki na wszystkich
poziomach nauczania, lecz każdy podręcznik
indywidualnie podchodzi do tematów;
•
wymagań egzaminacyjnych – należy
uwzględnić tematykę podaną
w informatorze maturalnym;
•
bieżących wydarzeń w kraju i na świecie – gdy na
świecie dzieje się coś ważnego (np. wybory
parlamentarne, odkrycie naukowe, katastrofa), warto
wykorzystać naturalne zainteresowanie uczniów
bieżącymi problemami, uzupełniając lekcje aktualnymi
informacjami z prasy, TV czy Internetu dotyczącymi
danego zagadnienia;
•
potrzeb uczniów – oprócz zagadnień związanych
bezpośrednio z aktualnym życiem uczniów (np. formy
spędzania czasu wolnego, praca podczas wakacji,
konflikty rodzinne itp.), należy uwzględnić również
problematykę, z którą zetkną się w dorosłym życiu
rodzinnym, społecznym i zawodowym (np.
poszukiwanie pracy, wynajmowanie mieszkania,
zakładanie rodziny);
•
zainteresowań uczniów – tematom zgodnym
z zainteresowaniami uczniów można poświęcić więcej
czasu i uwagi (wiedzę na temat preferencji uczniów
można czerpać np. z ankiety przeprowadzonej w danej
klasie).
Kolejność realizacji powyższych bloków tematycznych jest
dowolna. Istotne jest natomiast, by pojawiały się one
spiralnie na przestrzeni wszystkich lat nauki na
5
Program A
IV etap edukacyjny
Język angielski jako pierwszy język obcy - kurs kontynuacyjny
Poniżej przedstawiono przykład, który ilustruje dużą pojemność
bloków tematycznych i płynność granic pomiędzy
poszczególnymi tematami. Bloki tematyczne (w diagramie
poniżej: Zdrowie, Żywienie, Zakupy i Sens życia) zawierają
różnorodne zagadnienia (tutaj kolejno: zdrowe odżywianie, diety,
sklepy ze zdrową żywnością, styl życia i wartości), bezpośrednio
lub pośrednio związane z danym tematem (np. Zdrowy styl
życia). Oznacza to, że jeden temat może być elementem kilku
bloków tematycznych.
Przykładowe łączenie bloków tematycznych
3.2 Zakres materiału gramatycznego
i leksykalnego
Poniższy zakres materiału gramatycznego i leksykalnego
zakłada utrwalenie i rozszerzenie zakresu struktur
przewidzianego dla gimnazjum (porównaj Program nauczania
języka angielskiego dla gimnazjum – kurs dla początkujących
oraz kurs kontynuacyjny, autorzy: Ellis, Niesobska, Rak). Jest
on podany w formie ogólnych haseł, dających nauczycielowi
możliwość uszczegółowienia zgodnie z wymaganiami
zawartymi w informatorze maturalnym i odpowiednio do
poziomu klasy.
Zdania twierdzące, przeczące i pytające w następujących
czasach:
•
present simple
•
present continuous
•
present perfect
•
present perfect continuous
•
past simple
•
past continuous
•
past perfect
•
past perfect continuous
•
future simple
•
future continuous
•
future perfect
•
future perfect continuous
•
future simple in the past
•
future continuous in the past
•
future perfect in the past
Zdania rozkazujące
Zdania wykrzyknikowe
Zdania warunkowe wszystkich typów
Zdania w mowie zależnej z różnymi czasownikami
wprowadzającymi
Pytania pośrednie
Pytania typu question tags
Zdania w stronie biernej i konstrukcje typu have sth done
Zdania współrzędnie złożone
Zdania podrzędnie złożone:
•
okolicznikowe
•
przydawkowe
•
orzecznikowe
•
dopełnieniowe
•
podmiotowe
6
tym etapie. Zakładamy, że większość z nich pojawiła się już
w poprzednich latach nauki języka, podczas których
uczniowie zdobyli podstawowy zasób słownictwa
związanego z daną tematyką. Program ten zakłada zarówno
utrwalenie, jak i pogłębienie tematyki, wzbogacenie jej
o aspekty bardziej złożone, z jakimi spotyka się w swoim
codziennym życiu i pracy osoba wykształcona.
IV etap edukacyjny
Język angielski jako pierwszy język obcy - kurs kontynuacyjny
Program A
Zdania wyrażające życzenie lub przypuszczenie
Konstrukcje gerundialne, bezokolicznikowe
i imiesłowowe
Zdania z used to i would
Zdania z podmiotem it i there
Wyrażenia oznaczające ilość
Rzeczownik – liczba i rodzaj
Czasownik – formy, czasowniki modalne we
wszystkich formach
Przedimek
Przymiotnik – stopniowanie, tworzenie
Przysłówek – stopniowanie, tworzenie
Przyimek
Zaimek
Liczebnik
Spójniki
Związki frazeologiczne i idiomy
Zakres słownictwa określony jest zakresem tematycznym, co
oznacza, że jest on na tyle szeroki, by umożliwić swobodną
wypowiedź ustną lub pisemną na każdy z tematów
wymienionych w 3.1.
3.3 Sprawności językowe
Program zakłada, że na tym etapie nauki nauczyciel
w równym stopniu doskonali cztery podstawowe sprawności
językowe uczniów, jak najczęściej umożliwiając ich
integrację.
Słuchanie
Uczniowie potrafią:
1 Wyselekcjonować, zidentyfikować i zrozumieć
potrzebne informacje z dłuższego tekstu, nawet
częściowo dla nich niezrozumiałego.
2 Zrozumieć autentyczne przekazy słowne, takie jak:
wywiady, rozmowy, zapowiedzi, wiadomości, relacje,
sprawozdania, reklamy, ogłoszenia, audycje
popularnonaukowe, słuchowiska radiowe, przemówienia,
wykłady, dyskusje itp., w stopniu pozwalającym na:
•
określenie głównej myśli tekstu;
•
rozróżnienie poszczególnych jego części;
•
określenie głównych myśli poszczególnych jego
części;
•
określenie związków pomiędzy poszczególnymi jego
częściami;
•
stwierdzenie, czy tekst zawiera określone
informacje;
•
wskazanie określonych informacji;
•
wyselekcjonowanie poszczególnych informacji;
•
oddzielenie myśli głównej od drugorzędnych;
•
określenie potencjalnego odbiorcy;
•
określenie intencji i opinii autora;
•
określenie rodzaju tekstu;
•
określenie stylu użytego przez autora;
•
określenie funkcji tekstu.
3 Rozpoznawać standardowe odmiany języka.
Mówienie
Uczniowie potrafią:
1 Podejmować różne role w procesie
komunikacyjnym, używając odpowiednich
środków językowych.
2 Formułować dłuższą wypowiedź na zadany temat.
3 Dokonywać ustnej prezentacji samodzielnej analizy,
syntezy i interpretacji przedstawionych faktów.
4 Stosować środki językowe służące wyrażeniu
intencji, uczuć i emocji.
5 Stosować struktury leksykalno-gramatyczne
z zachowaniem zasad wymowy i intonacji.
6 Dokonywać autokorekty.
7 Stosować umiejętności szczegółowe, takie jak:
•
uzyskiwanie informacji i wskazówek;
•
udzielanie informacji i wskazówek;
•
wyrażanie prośby, żądania, podziękowania,
gratulacji itp.;
•
opisywanie ludzi, zjawisk, miejsc, przedmiotów,
czynności i procesów;
•
relacjonowanie przebiegu wydarzeń;
•
negocjowanie w sytuacjach życia codziennego;
•
przedstawianie i uzasadnianie własnych opinii;
•
obrona własnych opinii;
•
przedstawianie opinii innych osób;
•
komentowanie opinii innych osób.
Czytanie
Uczniowie potrafią:
1 Czytać, bez użycia słownika w celu:
•
określenia głównej myśli tekstu, nawet dla nich
częściowo niezrozumiałego (skimming);
•
rozróżnienia poszczególnych jego części;
•
określenia głównej myśli poszczególnych jego części.
2 Czytać tekst częściowo dla siebie niezrozumiały bez
użycia słownika w celu wskazania i wyselekcjonowania
informacji (scanning).
3 Czytać teksty różnego typu, np.: teksty informacyjne
(ulotki, ogłoszenia itp.), artykuły prasowe różnych typów,
listy, opowiadania, teksty literackie, teksty
popularnonaukowe, w celu:
•
wskazania związków pomiędzy
poszczególnymi częściami tekstu;
•
oddzielenia myśli głównej od drugorzędnych;
•
oddzielenia faktów od opinii;
•
określenia potencjalnego odbiorcy;
•
określenia intencji i opinii autora;
•
określenia stylu użytego przez autora;
•
określenia funkcji tekstu;
•
zastosowania różnorodnych struktur
leksykalno-gramatycznych w podanym
kontekście.
4 Rozpoznawać standardowe odmiany języka
angielskiego.
7
Program A
IV etap edukacyjny
Język angielski jako pierwszy język obcy - kurs kontynuacyjny
Pisanie
Uczniowie potrafią:
1 Wypełnić formularze różnych typów.
2 Napisać tekst użytkowy, np.: podanie, curriculum vitae,
list formalny, list czytelnika, stosując odpowiednie
środki językowe w zależności od formy.
3 Napisać tekst typu rozprawka, artykuł, recenzja,
opowiadanie itp., przestrzegając wymogów danej
formy.
4 Zachować styl formalny lub nieformalny
w zależności od formy i adresata.
5 Poprawnie stosować zasady pisowni oraz
interpunkcji.
6 Skutecznie używać słownika jedno-
i dwujęzycznego.
7 Dokonywać autokorekty.
Sprawności zintegrowane
Uczniowie potrafią:
1 Streścić (ustnie lub pisemnie) usłyszany przekaz
słowny.
2 Streścić (ustnie lub pisemnie) przeczytany tekst.
3 Przetworzyć przeczytane lub usłyszane informacje
z uwzględnieniem zmiany rejestru, stylu i formy.
4 Dokonać ustnej lub pisemnej prezentacji pracy
projektowej.
3.4 Przykładowy wariant
programu
Duża pojemność bloków tematycznych (patrz 3.1) oznacza
różnorodność podejmowanych tematów oraz swobodę
łączenia ich z zagadnieniami gramatycznymi, leksykalnymi
oraz sprawnościami językowymi. Poniżej przedstawiamy
przykłady łączenia tematów w obrębie czterech bloków
tematycznych z ćwiczeniami rozwijającymi sprawności
językowe, gramatyką i słownictwem dla poziomów: niższego
średnio zaawansowanego (pre-intermediate), średnio
zaawansowanego (intermediate) i wyższego średnio
zaawansowanego (upper-intermediate). W kolumnie
Sprawności językowe w nawiasach podano źródła, z których
pochodzą przykładowe ćwiczenia (porównaj 4.5 Materiały
nauczania).
Tematyka
Sprawności językowe
Gramatyka
Słownictwo/ Struktury
leksykalne
poziom niższy średnio zaawansowany (pre-intermediate)
Podróżowanie/
Czytanie
Mowa zależna
Czasowniki złożone
Elementy wiedzy
Artykuł na temat atrakcji turystycznych
o krajach
Londynu An unusual tour of London (Matrix)
Określenia ilości:
Mapa wyrazów:
anglojęzycznych:
– w celu uzyskania konkretnych informacji
some, any, much,
Travelling - word map
jak podróżują
many, (a) few,
Brytyjczycy,
Słuchanie
(a) little, lots of
podróżowanie
Zapowiedź przyjazdu pociągów (Matrix)
koleją, uzyskiwanie
– w celu uzyskania konkretnych informacji
informacji na
Wakacje w Wielkiej Brytanii Holidays (film
dworcu, wakacje
wideo Window on Britain) - w celu ogólnego
zrozumienia i uzyskania konkretnych informacji
Mówienie
Dyskusja na temat planowania wakacji Planning a
holiday: problem solving (Matrix) - dyskusja w
grupach
GNER Timetables - uzyskiwanie i udzielanie
informacji na podstawie rozkładu jazdy pociągów
(
)
Pisanie
Pocztówka z podróży/list do biura podróży
8
IV etap edukacyjny
Program A
Język angielski jako pierwszy język obcy - kurs kontynuacyjny
poziom średnio zaawansowany (intermediate)
Podróżowanie/
Czytanie
Czasy przeszłe
Przymiotniki
Praca:
Opowiadanie na temat opuszczenia
w narracji:
opisujące wygląd,
powody
rodzinnego domu London Road (Matrix) -
past simple,
uczucia
podróżowania,
w celu ogólnego zrozumienia i uzyskania
past continuous,
i zachowanie
opuszczanie domu
konkretnych informacji
past perfect (rajdy
rodzinnego, biuro
samochodowe)
Związki
podróży, praca na
Mówienie
frazeologiczne
wakacjach,
Dyskusja na temat powodów podróżowania
opowieści
na podstawie materiału stymulującego Why
podróżnicze, rajdy
people travel
samochodowe
Dialogi sytuacyjne dotyczące rezerwowania wakacji
Booking holidays - uzyskiwanie informacji
Słuchanie
Oferta agencji turystycznej, praca na australijskim
odludziu Recorded message (Matrix) - w celu
uzyskania konkretnych informacji
Pisanie
My own travel story (Matrix) - opowiadanie na
temat podróży
poziom wyższy średnio zaawansowany (upper-intermediate)
Podróżowanie/
Czytanie
Strona bierna
Idiomy
Sens życia/
Artykuł na temat podróżowania w czasie
z czasownikami have
Element wiedzy
studiów The reluctant backpacker (Matrix)
i get (zwiedzanie,
Wyrażenia z have
o krajach
– w celu ogólnego zrozumienia i uzyskania
atrakcje turystyczne)
anglojęzycznych:
konkretnych informacji
Przymiotniki
podróże, biuro
Luki gramatyczne
– synonimy
podróży, atrakcje
Słuchanie
– konsolidacja
turystyczne
Wycieczka z przewodnikiem po Londynie
Londynu,
The London Eye (Matrix) - w celu uzyskania
zwiedzanie
konkretnych informacji
Mówienie
Dyskusja w grupach na temat podróżowania
i tolerancji How can travelling help us to be more
tolerant towards others?
Prezentacja Atrakcje turystyczne Londynu - giving a
talk (Matrix)
Pisanie
List formalny, np. reklamacja do biura podróży
9
Program A
IV etap edukacyjny
Język angielski jako pierwszy język obcy - kurs kontynuacyjny
Tematyka
Sprawności językowe
Gramatyka
Słownictwo/ Struktury
leksykalne
poziom niższy średnio zaawansowany (pre-intermediate)
Zdrowie/ Żywienie/
Elementy wiedzy o
krajach
anglojęzycznych:
zdrowa żywność,
zdrowy styl życia,
otyłość, opieka
medyczna
w Wielkiej Brytanii
Czytanie
Artykuł na temat otyłości The Big Man
(Lifelines)
Ankieta na temat zdrowego stylu życia How
long could you live? (Lifelines) – w celu
uzyskania konkretnych informacji
Słuchanie
Film wideo na temat opieki medycznej
w Wielkiej Brytanii Health (wideo Window on
Britain) – w celu ogólnego zrozumienia
i uzyskania konkretnych informacji
Mówienie
Różnice między brytyjskim a polskim systemem
opieki zdrowotnej – dyskusja w grupach
Pisanie
Ulotka zachęcająca młodzież do zdrowego stylu
życia
Rzeczowniki
policzalne
i niepoliczalne,
zaimki some i any
(żywność),
Wyrażenie used to
(zmiany stylu życia)
Wyrażanie ilości
i wagi (a piece of, a
kilo of itp.)
poziom średnio zaawansowany (intermediate)
Zdrowie/Sens
życia:
troska o zdrowie,
schorzenia
i objawy, świat
wartości
Czytanie
Artykuły prasowe na temat troski o zdrowie
What’s good for you? oraz Sentenced to death
(Lifelines) – w celu ogólnego zrozumienia
i uzyskania konkretnych informacji
Słuchanie
Dialogi sytuacyjne u lekarza At the doctor’s
(Lifelines) – w celu uzyskania konkretnych
informacji
Mówienie
Wizyta u lekarza (Lifelines) – udzielanie
informacji
Dyskusja Hard choices (Lifelines) – który
przypadek medyczny powinien w pierwszej
kolejności uzyskać wsparcie finansowe?
Pisanie
Rozprawka: Should people
pay for their own medical treatment?
Czasowniki modalne
wyrażające
prawdopodobieństwo,
możliwość, pozwolenie,
radę, konieczność
(troska o zdrowie)
Synonimy
Praca ze słownikiem
jednojęzycznym:
terminologia medyczna
10
IV etap edukacyjny
Język angielski jako pierwszy język obcy - kurs kontynuacyjny
Program A
poziom wyższy średnio zaawansowany (upper-intermediate)
Zdrowie/Dane
Czytanie
Zdania podrzędnie
Rzeczowniki
personalne/Nauka:
Artykuł z prasy anglojęzycznej na temat
złożone (chirurgia
abstrakcyjne
troska o zdrowie
chirurgii plastycznej Cut to fit (Current
plastyczna)
i wygląd
No. 4/2001) – w celu ogólnego zrozumienia
zewnętrzny,
i uzyskania konkretnych informacji
osiągnięcia
współczesnej
Pisanie
medycyny i nauki
Rozprawka - za i przeciw klonowaniu (Matrix)
Słuchanie
Dyskusja na temat wiecznej młodości Do you want to
be young forever? (English File)
- w celu ogólnego zrozumienia i uzyskania
konkretnych informacji
Mówienie
Argumenty za i przeciw chirurgii plastycznej
- dyskusja (prezentowanie argumentów,
wyrażanie opinii)
Tematyka
Sprawności językowe
Gramatyka
Słownictwo/ Struktury
leksykalne
poziom niższy średnio zaawansowany (pre-intermediate)
Uczucia/Życie
rodzinne
i towarzyskie:
historie miłosne,
konflikty rodzinne,
pożegnania
Czytanie
Opowiadanie na temat konfliktów rodzinnych The
tale of two silent brothers (New Headway) – w celu
ogólnego zrozumienia i uzyskania konkretnych
informacji
Mówienie
Pożegnania – opowiadanie historii
Dyskusja w grupach na temat kłótni rodzinnych,
odgrywanie ról
Słuchanie
Piosenka miłosna pt. Talk to me Bruce’a
Springsteena – w celu uzupełnienia tekstu
Pisanie
Opowiadanie miłosne
Czas past perfect,
mowa zależna
(historie miłosne)
Słowa często mylone
(np. felt/fell)
Związki frazeologiczne
11
Program A
IV etap edukacyjny
Język angielski jako pierwszy język obcy - kurs kontynuacyjny
poziom średnio zaawansowany (intermediate)
Uczucia/Życie
Czytanie
Mowa zależna:
Czasowniki
rodzinne
Fragment opowiadania na temat dnia
zdania twierdzące,
z dwoma
i towarzyskie:
narodzin Davida Copperfielda (New Headway)
pytające,
przyimkami, formy
narodziny, ślub,
– w celu uzyskania konkretnych informacji
rozkazujące, prośby
często mylone
problemy
Artykuł z prasy anglojęzycznej o ślubie znanej
(np. marry/married/
małżeńskie,
osoby – w celu ogólnego zrozumienia
Czasowniki
get married)
życie znanych osób
używane
Mówienie
w zdaniach
Słownictwo
Relacjonowanie ślubu The day my friend
nadrzędnych
związane ze ślubem
married a movie star - odgrywanie ról
Dyskusja o zwyczajach związanych ze ślubem
(problemy
małżeńskie)
Słuchanie
Zeznania świadków kłótni małżeńskiej
(New Headway) – w celu uzyskania
konkretnych informacji
Pisanie
List do przyjaciela z podziękowaniem za
zaproszenie na ślub
poziom wyższy średnio zaawansowany (upper-intermediate)
Uczucia/Życie
Czytanie
Formy i czasy
Czasowniki złożone
rodzinne
Artykuł na temat kontraktu małżeńskiego
przyszłe
i towarzyskie/
I’ll marry you but... (New Headway) – w celu
Pary wyrazów
kultura i sztuka:
uzyskania konkretnych informacji
Pytania typu ąuestion
(np. neat and tidy)
małżeństwo,
tags
kontrakt małżeński,
Mówienie
film miłosny
Dyskusja w grupach nt. małżeństwa i wolnych
związków
Słuchanie
Scena ślubu z filmu Four weddings
and a funeral – w celu ogólnego zrozumienia
Pisanie
Recenzja filmu miłosnego
12
IV etap edukacyjny
Język angielski jako pierwszy język obcy - kurs kontynuacyjny
Program A
Tematyka
Sprawności językowe
Gramatyka
Słownictwo/ Struktury
leksykalne
poziom niższy średnio zaawansowany (pre-intermediate)
Życie rodzinne
Czytanie
Czasowniki
Nazwy zawodów,
i towarzyskie/
Artykuł o życiu codziennym amiszów w USA
wyrażające
słowotwórstwo
Praca/ Dane
An unusual community (English File) – w celu
obowiązek,
– słowa kończące się
personalne/
ogólnego zrozumienia i uzyskania
pozwolenie, zakaz
-or i -er (conductor,
Elementy wiedzy
konkretnych informacji
itp., np. have to, can,
bus driver)
o krajach
anglojęzycznych:
życie codzienne w
USA i w Polsce,
zasady i normy
Artykuł o zasadach i obowiązkach w określonych
zawodach What’s your job really like? (English File)
– w celu uzyskania konkretnych informacji
Słuchanie
mustn’t (zasady
i normy)
Części garderoby
(opis ubioru
amishów)
w życiu
Quiz Guess my job (English File) - w celu
codziennym
uzyskania konkretnych informacji
i pracy, części
garderoby
Mówienie
Porównanie zasad i norm w USA i w Polsce
– kwestionariusz Early, on time, or late?
(Resource Books for Teachers: Cultural Awareness)
Pisanie
Ulotka o zasadach i normach skierowana do osób
zamierzających zamieszkać w Polsce
poziom średnio zaawansowany (intermediate)
Życie rodzinne
Czytanie
Zaimki zwrotne
Przymiotniki
i towarzyskie/Dane
Artykuł o wpływie pozycji zajmowanej przez
opisujące osobowość
personalne/
dzieci w rodzinie na ich osobowość Family
Each other,
Uczucia:
fortunes (English File) – w celu ogólnego
both, neither, either
Antonimy,
pozycja zajmowana
zrozumienia i uzyskania konkretnych
(rodzeństwo
np. mean–generous
w rodzinie,
informacji
i rodzina)
rodzeństwo,
konflikty
Słuchanie
i problemy,
Wypowiedź psychologa na temat tego,
przyjaźń
co wpływa na osobowość (English File)
w rodzinie,
– w celu ogólnego zrozumienia i uzyskania
cechy charakteru
konkretnych informacji
Mówienie
Dyskusje w grupach o wadach i zaletach
posiadania licznego rodzeństwa i bycia
jedynakiem/jedynaczką
Pisanie
Wypowiedź pisemna na jeden z tematów
poruszanych w grupowej dyskusji
13
Program A
IV etap edukacyjny
Język angielski jako pierwszy język obcy - kurs kontynuacyjny
poziom wyższy średnio zaawansowany (upper-intermediate)
Życie rodzinne
Czytanie
Zdania wyrażajace
Słownictwo i zwroty
i towarzyskie/
Artykuł na temat różnic pomiędzy kobietami
życzenie I wish
związane ze
Dane personalne/
i mężczyznami Why men don’t iron (English
(życzenia kobiet
zmieniającą się rolą
Sens życia:
File) – w celu ogólnego zrozumienia
i mężczyzn)
kobiet i mężczyzn
obowiązki
i uzyskania konkretnych informacji
w rodzinie,
w rodzinie, rola
Przedimek
np. breadwinner, eąual
kobiet i mężczyzn
Mówienie
określony the
rights
w rodzinie, różnice
Dyskusje w grupach na temat różnic pomiędzy
(stosunek kobiet
płci, zmieniająca się
mężczyznami i kobietami przy wykorzystaniu
i mężczyzn do
Słowotwórstwo
rola kobiet
stwierdzeń typu Women are safer drivers than
mody)
– przedrostki
i mężczyzn we
men (English File)
o znaczeniu
współczesnym
negatywnym,
świecie
Pisanie
np. un-, im-, ir-, itd.
E-mail wyrażający opinię Men should do 50%
(cechy charakteru)
of the housework
Słuchanie
Piosenka That don’t impress me much – język
potoczny
4 REALIZACJA
PROGRAMU
4.1 Założenia metodyczne
Ponieważ jednym z celów ogólnych wytyczonych w programie
jest pomoc uczniowi w osiągnięciu umiejętności językowych
zapewniających swobodne porozumiewanie się w języku
angielskim (patrz 2.1 Cele nauczania), zadaniem nauczyciela
jest wspieranie uczniów w opanowaniu wiedzy i umiejętności,
motywowaniu i dalsze wdrażanie ich do samodzielnej nauki,
kształtowanie systematyczności i samodyscypliny. Służyć temu
mają różnorodne formy i techniki pracy proponowane w tym
rozdziale. Zakładają one aktywny udział uczniów w procesie
nauczania, przy uwzględnieniu ich odmiennych stylów uczenia
się.
Różnorodne sposoby realizacji celów, opisane poniżej, cechuje
elastyczność umożliwiająca dopasowanie metod i form pracy
do różnych stylów poznawczych uczniów. Dotyczy to także
zróżnicowanych potrzeb uczniów. Jednym z bodźców do
pogłębiania znajomości języka angielskiego może być
przygotowanie do egzaminu maturalnego czy też chęć
sprostania wzrastającym wymaganiom stawianym przez
pracodawców. Dla wielu uczniów znajomość języka obcego to
także, a może i przede wszystkim, tzw. okno na świat,
narzędzie poznania innych kultur i poszerzenia wiedzy
o świecie. Jakakolwiek by była indywidualna motywacja
ucznia, nauczyciel powinien dysponować szerokim
repertuarem środków, by sprostać tym potrzebom.
Jednym z takich środków powinno być stworzenie pozytywnej
relacji uczeń – nauczyciel, a pomocnym w jej kształtowaniu
może być kontrakt pomiędzy uczniami danej klasy
a nauczycielem, podpisany na początku roku szkolnego. Taki
kontrakt klasowy, oparty na zasadach wzajemnego
szacunku, respektowaniu wzajemnych praw i obowiązków,
uświadamia uczniom konieczność systematyczności i
samodyscypliny, dając jednocześnie nauczycielowi możliwość
lepszego poznania ich potrzeb i oczekiwań. Podpisanie
kontraktu poprzedza dyskusja, podczas której obie strony
przedstawiają swoje oczekiwania i negocjują zasady
wzajemnej współpracy (patrz Dodatek 1).
Bardzo ważna jest również pozytywna informacja zwrotna od
nauczyciela, a więc przedstawienie uczniowi uwag na temat
czynionych przez niego postępów. Informacja taka powinna
określać mocne strony ucznia, ale również wymieniać te
aspekty jego pracy, które wymagają poprawy. W wypadku
nauki pisania może mieć ona następującą postać:
good ( + )
to be improved ( ! )
- aim achieved
- word order
- clear structure/
- use of prepositions,
organisation
punctuation
- correct and
- choice of vocabulary/
appropriate use
clarity
of indirect speech
4.2 Formy pracy
Program zakłada następujące formy pracy na lekcji i poza
klasą:
•
praca z całą klasą;
•
praca indywidualna;
•
praca indywidualna pod kierunkiem nauczyciela;
•
praca indywidualna w domu (w tym
przygotowanie prezentacji projektu);
•
praca w parach;
•
praca w parach pod kierunkiem nauczyciela;
•
praca w grupach (w tym projekty).
14
IV etap edukacyjny
Język angielski jako pierwszy język obcy - kurs kontynuacyjny
Program A
Przy doborze form zalecana jest różnorodność, gdyż
pobudza ona zainteresowanie i służy zaspokajaniu potrzeb
uczniów o różnych stylach uczenia się. Ponadto forma
pracy zależy od rodzaju zadania i warunków pracy. Na
przykład, prezentując nowy materiał, nauczyciel pracuje
często z całą klasą, w fazie ćwiczeń uczniowie pracują
w grupach i parach, a zadanie domowe wykonują
indywidualnie lub grupowo.
4.3 Indywidualizacja pracy
w grupach zróżnicowanych
Każda grupa uczniowska jest zróżnicowana pod kilkoma
względami. Dwie najczęściej występujące
różnice między uczniami dotyczą ich stylów poznawczych
oraz poziomu językowego. Nauczyciel powinien od
początku pracy z daną grupą prowadzić obserwację
uczniów, aby móc szybko zdiagnozować ich style
poznawcze oraz poziom językowy, a w konsekwencji –
odpowiednio zareagować.
Wprowadzając i ćwicząc nowy materiał językowy, należy
pamiętać o różnorodności zadań wykorzystujących różne
style poznawcze czy różne rodzaje inteligencji. Poniżej
prezentujemy przykłady zadań mających na celu utrwalenie
drugiego trybu warunkowego, dostosowanych do różnych
rodzajów inteligencji i stylów uczenia się (H. Gardner,
Multiple Intelligences).
rodzaj inteligencji
najlepiej uczy się poprzez
proponowane ćwiczenia na
drugi tryb warunkowy
językowa
słuchowy i wzrokowy kontakt ze
słowami, mówienie
czytanie i opowiadanie historii,
w której pojawia się 2 tryb
warunkowy
logiczno-matematyczna
klasyfikację, porządkowanie,
wzory, abstrakcyjne zadania
transformacje, parafrazy
wizualno-przestrzenna
wizualizację, wyobrażanie,
stymulację wzrokową (zdjęcie,
kolor), ruchomy obraz
dopasowywanie połówek zdań –
„rozsypanka”
muzyczna
rytm, melodię, muzykę
uzupełniane brakujących
czasowników w piosence, np.
If I were a rich man…
kinestetyczna
dotyk, ruch
odgrywanie zadań za pomocą języka
ciała – zagadki (współzawodnictwo
w grupach).
interpersonalna
współpracę, dzielenie się opinią
i doświadczeniem, relacjonowanie,
zadawanie pytań
przeprowadzenie wywiadu
lub wypełnienie kwestionariusza,
np. na temat zachowań
w sytuacjach ekstremalnych,
praca w grupach (patrz przykład
w 4.4.2 Nauczanie gramatyki)
intrapersonalna
pracę samodzielną, indywidualne zadania,
realizację własnych ambicji
i zainteresowań
indywidualna praca, np. ćwiczenia
polegające na uzupełnianiu czy
układaniu zdań
Grupy uczniowskie o zróżnicowanym poziomie znajomości
języka to zjawisko bardzo częste, zwłaszcza w szkołach
publicznych. Ponieważ nie zawsze istnieje możliwość
podziału uczniów na grupy według ich poziomu kompetencji
językowej, zachodzi wówczas potrzeba prowadzenia
indywidualnej pracy na lekcji.
Pierwszym krokiem powinna być rzetelna diagnoza
znajomości języka u uczniów danej grupy. Na początku
pierwszego roku nauki zaleca się więc przeprowadzenie testu
(placement test), który określi, na jakim poziomie
zaawansowania znajdują się uczniowie. Można wykorzystać
w tym celu specjalnie opracowane testy (np. Quick
Placement Test, wyd. OUP i UCLES, 2001).
Na podstawie wyników testu nauczyciel podejmuje decyzję
o ewentualnej indywidualnej nauce.
W wypadku uczniów o znacznie niższym, niż większość
w danej klasie, poziomie znajomości języka, można
zastosować okres przejściowy (np. pierwszy semestr
pierwszego roku nauki), by dać im czas na dopasowanie się
do poziomu grupy i wymagań. Oznaczać to może na
przykład wprowadzenie:
•
indywidualnych zadań do pracy w domu;
•
okresowej pomocy kolegi/koleżanki z klasy na lekcji
(podczas ćwiczeń indywidualnych, w parach i grupach)
i w domu lub w szkole po lekcjach;
15
Program A
IV etap edukacyjny
Język angielski jako pierwszy język obcy - kurs kontynuacyjny
• okresowego dopasowania systemu oceniania do
możliwości ucznia (indywidualnie opracowane
testy sprawdzające znajomość przerobionego
materiału).
Indywidualna nauka obejmować też może uczniów, których
poziom znajomości języka znacznie wykracza poza ramy
określone programem nauczania dla danej grupy. W takim
wypadku lepiej znający język uczniowie mogą:
•
pomóc uczniom słabszym podczas pracy na lekcji
i w domu (patrz wyżej);
•
otrzymywać dodatkowe, trudniejsze zadania do pracy na
lekcji i w domu (np. lektury, artykuły prasowe, ćwiczenia
gramatyczne i leksykalne);
•
przygotowywać specjalne prezentacje, będące
uzupełnieniem lekcji (np. na podstawie materiałów
autentycznych, pochodzących z Internetu, prasy, TV itp.).
Zadania te są zadaniami dodatkowymi i tak powinny być
traktowane przy ocenianiu. Nie wydaje się właściwe
zawyżenie poziomu wymagań w stosunku do uczniów lepiej
znających język. Należy ich raczej nagradzać dobrą oceną za
wywiązanie się z zadania, a nie karać, np. stosując wyższe
wymagania przy ocenianiu.
4.4 Techniki nauczania
4.4.1 Nauczanie sprawności językowych
Planując lekcje, należy starać się tak dobierać zadania, aby
dawały one możliwość ćwiczenia sprawności językowych
w sposób zintegrowany. Jest to bowiem odzwierciedleniem
zjawisk zachodzących w naszym życiu codziennym, kiedy
np. recenzja filmu w gazecie (czytanie) jest bodźcem do
obejrzenia filmu (słuchanie) i przekazania uwag koledze
(mówienie), a być może i tematem listu do znajomych
(pisanie). Powielenie takiego i podobnych przykładów, gdzie
to samo doświadczenie lub temat prowadzi do użycia
różnych sprawności jest wskazaną formą pracy nad językiem
(patrz 3.4 Przykładowy wariant programu) na tym etapie
nauki.
Wymienione poniżej techniki nauczania pogrupowane
zostały jednak według indywidualnych sprawności
(słuchanie, mówienie, czytanie, pisanie), gdyż taka forma ich
prezentacji jest najbardziej przejrzysta i czytelna. Poza tym
ćwiczenie poszczególnych sprawności będzie wymuszone
koniecznością przygotowania uczniów do egzaminu
maturalnego, na którym są one testowane indywidualnie.
Słuchanie
Teksty przeznaczone do słuchania służyć powinny
następującym celom:
•
wprowadzeniu nowego materiału językowego;
•
rozwijaniu sprawności słuchania różnych rodzajów
tekstów odbieranych za pośrednictwem mediów (np.
wywiadów, zapowiedzi, reklam, rozmów, debat, dyskusji
itp.);
•
nauce rozpoznawania standardowych odmian języka;
• nauce rozwiązywania zadań typowych dla
egzaminu maturalnego.
Typy tekstów
Większość nowoczesnych podręczników, wprowadzając
nowy materiał i rozwijając sprawność rozumienia ze słuchu,
wykorzystuje teksty nagrane specjalnie z myślą o uczniach
na określonym poziomie językowym. Na tym etapie
kształcenia zaleca się jednak jak najszersze wykorzystanie
tekstów pochodzących z autentycznych źródeł (np. radio,
telewizja, wideo, nagrania muzyczne), gdzie można znaleźć
przykłady nagrań tekstów o różnym rejestrze i stylu (np.
rozmowy telefoniczne, dialogi, ogłoszenia, wywiady, debaty,
dyskusje, wykłady czy piosenki). Można je wykorzystać
w pracy z uczniami na różnych poziomach zaawansowania,
dopasowując rodzaj zadania do umiejętności językowych
uczniów (patrz Dodatek 2: Lekcja z wykorzystaniem
autentycznego przekazu informacyjnego).
Ucząc słuchania, należy rozwijać następujące
umiejętności:
•
słuchanie w celu zrozumienia ogólnego sensu;
•
słuchanie w celu zrozumienia szczegółowych
informacji;
•
słuchanie w celu określenia stylu i rodzaju tekstu;
•
słuchanie w celu zrozumienia intencji rozmówcy.
Rodzaje zadań
Oto lista technik służących doskonaleniu sprawności
rozumienia ze słuchu:
• udzielanie odpowiedzi na pytania ogólne;
• udzielanie odpowiedzi na pytania szczegółowe;
• wskazywanie określonych informacji;
• uzupełnianie brakującej informacji;
• układanie informacji we wskazanej kolejności;
• układanie części tekstu w odpowiedniej kolejności.
Rodzaje zadań maturalnych
W celu przygotowania uczniów do egzaminu maturalnego
należy ćwiczyć następujące typy zadań:
• pytania prawda–fałsz;
• pytania wielokrotnego wyboru;
• przyporządkowywanie;
• uzupełnianie luk.
Mówienie
Sprawność mówienia wykorzystywana jest przy:
•
ćwiczeniu nowego materiału językowego;
•
rozwijaniu umiejętności swobodnej komunikacji
w języku angielskim;
•
nauce rozwiązywania zadań typowych dla
egzaminu maturalnego.
Rodzaje zadań
Zadania przeznaczone do ćwiczenia nowego materiału
językowego powinny dawać możliwość użycia języka nie
tylko w tzw. rozmowach sterowanych, ale przede wszystkim
stwarzać okoliczności, w których nowa
16
IV etap edukacyjny
Język angielski jako pierwszy język obcy - kurs kontynuacyjny
Program A
struktura będzie miała szansę pojawić się spontanicznie
i w naturalnym dla niej kontekście (patrz 4.4.2
Nauczanie gramatyki).
Rozwijając umiejętność swobodnej komunikacji w języku
angielskim, powinno się tak dobierać zadania, aby w miarę
możliwości odzwierciedlały one sytuacje autentyczne, a ich
temat był bliski doświadczeniom, potrzebom
i zainteresowaniom młodego człowieka, np.:
Można w tym celu wykorzystać ćwiczenia, takie jak:
• dialogi;
• dyskusje;
• ćwiczenia z luką informacyjną;
• symulacje i odgrywanie ról;
• prezentacje;
• gry i zabawy komunikacyjne.
Rozwijając sprawność mówienia, należy też zwrócić uwagę
uczniów na cechy charakterystyczne dla języka potocznego,
aby formułowane przez nich wypowiedzi brzmiały
naturalnie. Cechy te dotyczą takich obszarów, jak gramatyka,
słownictwo, składnia, np.:
• opuszczanie nieakcentowanych początkowych
części zdania (Interesting isn’t it?, Seen Leo?);
• nieprecyzyjne określenia (Can you get me a sandwich or
something?, Might be able to get something like that);
• utarte wyrażenia, służące:
-
wtrąceniu się do rozmowy (Can I just get a word in.
Excuse me, could I?);
-
zgadzaniu się/niezgadzaniu się z opinią przedmówcy
(Absolutely. Absolutely right, Yes, I know, but the
point is we work very hard);
-
zmianie tematu rozmowy (By the way, did you see
the tennis yesterday?);
• powtórzenia (I don’t understand why it’s, you know,
why it’s so popular).
Rodzaje zadań maturalnych
W celu przygotowania uczniów do egzaminu ustnego należy
ćwiczyć zadania typowe dla egzaminu maturalnego na
poziomie podstawowym i rozszerzonym, a mianowicie:
• udzielanie wskazówek i informacji;
• relacjonowanie wydarzeń;
• negocjowanie w sytuacjach życia codziennego;
• rozmowa na podstawie materiału stymulującego;
• przygotowanie i wygłaszanie prezentacji;
• dyskusja na temat prezentowanych zagadnień.
Aby wspomóc uczniów w przygotowaniu dłuższej
wypowiedzi (w tym prezentacji), nauczyciel powinien
uświadomić im konieczność i wskazać sposoby:
• poszukiwania i wykorzystywania informacji
potrzebnych do przygotowania prezentacji;
• planowania treści i formy wypowiedzi;
• prezentowania informacji w sposób jasny i logiczny (np.
umiejętnie stosując takie zwroty, jak Firstly..., Research
has shown..., On the other hand..., To sum up...);
• poprawnego wyrażania swoich myśli;
• dokonywania autokorekty;
• przygotowania się do wygłoszenia prezentacji.
Można w tym celu opracować lub wykorzystać dostępne
w niektórych podręcznikach wskazówki dla uczniów. Oto
przykład takich wskazówek odnoszących się do ostatniego
z wymienionych punktów:
Czytanie
Teksty przeznaczone do czytania wykorzystywane są do:
• wprowadzenia nowego materiału językowego;
• rozwijania sprawności czytania różnego rodzaju tekstów
użytkowych, literackich, popularnonaukowych i
artykułów prasowych;
• nauki rozpoznawania standardowych odmian języka;
• nauki rozwiązywania zadań typowych dla
egzaminu maturalnego.
Typy tekstów
Większość nowoczesnych podręczników zawiera różnorodne
teksty wraz z różnymi rodzajami ćwiczeń, służącymi
rozwijaniu sprawności rozumienia tekstu czytanego. W celu
urozmaicenia lekcji oraz nawiązania do aktualnych wydarzeń
zalecamy również korzystanie z materiałów pochodzących
z autentycznych źródeł, takich jak gazety, czasopisma, listy,
broszury informacyjne, ulotki, sprawozdania, opowiadania,
powieści, Internet itd. Należy jednak pamiętać
o dopasowaniu poziomu trudności ćwiczeń do poziomu
znajomości języka uczniów. Można także wykorzystywać
teksty uproszczone i napisane specjalnie dla uczących się
języka na danym poziomie
17
In pairs, take turns to choose one aspect of life.
For each one decide:
How has the American influence affected your country?
Does this influence affect you personally? Do you think
the influence is positive or negative in general?
food shops film music clothes politics sport
technology TV work your language lifestyle
people’s attitude to life
(English File Upper-Intermediate)
Presentation checklist
• Stick to the organization of your presentation.
This will help you to present your ideas clearly
• Demonstrate your knowledge of the topic This
will show you have done some research.
• Present more than one point of view. This will
show that your information is not one-sided.
• Be prepared to defend your opinion quoting
examples. This will show your ideas are based
on evidence, not imagination.
• Speak clearly and watch your grammar.
Incorrect grammar can interfere with the
communication of your message.
• Practise your delivery and timing before your
presentation. This will help you to build up your
confidence.
(Matrix Upper-Intermediate)
Program A
IV etap edukacyjny
Język angielski jako pierwszy język obcy - kurs kontynuacyjny
zaawansowania (graded readers – lektury na różnych
poziomach językowych).
Ucząc czytania, należy rozwijać następujące
sprawności:
•
czytanie w celu ogólnego zrozumienia;
•
czytanie w celu zrozumienia szczegółowych
informacji;
•
czytanie w celu określenia intencji autora;
•
czytanie w celu określenia stylu i rodzaju tekstu.
Rodzaje zadań
Poniżej przedstawiamy listę technik służących
doskonaleniu sprawności czytania:
•
udzielanie odpowiedzi na pytania ogólne;
•
udzielanie odpowiedzi na pytania szczegółowe;
•
wskazywanie określonych informacji w tekście;
•
uzupełnianie brakujących informacji;
•
układanie informacji we wskazanej kolejności;
•
układanie części tekstu w odpowiedniej kolejności.
Rodzaje zadań maturalnych
Ponieważ jednym z celów rozwijania sprawności czytania
jest przygotowanie do egzaminu maturalnego, należy
uwzględnić zadania typowe dla testu maturalnego na
poziomie podstawowym i rozszerzonym. Są to:
•
pytania typu prawda–fałsz;
•
pytania wielokrotnego wyboru;
•
przyporządkowywanie;
•
uzupełnianie luk;
•
parafrazowanie.
Pisanie
Rozwijanie umiejętności pisania na lekcjach języka
obcego ma na celu:
•
naukę pisania tekstów użytkowych (np. pocztówki,
ogłoszenia, notatki, CV, listu prywatnego i formalnego,
sprawozdania itp.);
•
naukę pisania dłuższych wypowiedzi na różne
tematy i w różnych formach (np. opis miejsca i osób,
recenzja filmu, streszczenie książki, opowiadanie,
rozprawka itp.);
•
naukę pisania zadań typowych dla egzaminu
maturalnego.
Ucząc pisania, należy uświadomić uczniom
konieczność i wskazać sposoby:
•
planowania treści, tak by była ona logiczna,
spójna i na temat;
•
sporządzenia planu pracy;
•
formułowania wypowiedzi według wymogów
różnorodnych form, np. rozprawki opowiadania, recenzji,
artykułu, listu formalnego;
•
wyboru odpowiedniego rejestru i stylu;
•
pisania poprawnie i używania zróżnicowanych
struktur leksykalnych i gramatycznych;
•
sprawdzania własnej pracy pod kątem treści,
spójności, poprawności gramatycznej i
ortograficznej;
• korzystania ze słownika jednojęzycznego podczas
pisania i sprawdzania własnej pracy.
Dobrze jest, jeśli zadanie odnosi się do rzeczywistości
bliskiej uczniowi, gdyż znany kontekst ułatwia zrozumienie
i wykonanie zadania. Ponadto, aby zadanie nabrało znamion
prawdopodobieństwa, powinno być tak sformułowane, by
uzasadniało użycie języka angielskiego (np. informacja na
temat bazy noclegowej w mieście sporządzona dla turystów
zagranicznych, list do schroniska młodzieżowego za granicą
z prośbą o przesłanie pozostawionych rzeczy itp.). Aby
pobudzić w uczniach kreatywność, warto wykorzystać
zadania odwołujące się do ich wyobraźni (np. opowiadanie
lub list napisane z perspektywy innej osoby – prezydenta,
dyrektora szkoły itp.)
Rodzaje zadań
•
praca nad tzw. tekstem modelowym w postaci ćwiczeń na
uzupełnianie, wybór poprawnej formy lub słowa,
zastępowanie wyrazów w tekście synonimami itp.;
•
pisanie planu wypowiedzi (w tym także tzw.
brainstorming);
•
pisanie części tekstu (np. akapitu, rozpoczęcia
i zakończenia listu czy rozprawki itp.)
•
pisanie kompletnych tekstów;
•
poprawianie pracy kolegi/koleżanki;
•
poprawianie własnej pracy.
Rodzaje zadań maturalnych
Sprawność pisania jest testowana na egzaminie
maturalnym. Przygotowując uczniów do matury, należy
przeznaczyć lekcje na ćwiczenia w pisaniu:
•
krótkiego tekstu użytkowego;
•
dłuższego tekstu użytkowego (o określonej
długości);
•
wypowiedzi pisemnej na wybrany temat
(o określonej długości).
Integracja sprawności językowych –
praca nad projektem
Jak wspomniano we wstępie, na lekcji rzadko zdarzają się
sytuacje, kiedy poszczególne sprawności doskonalone są
oddzielnie. Zazwyczaj pojedyncza lekcja zakłada integrację
co najmniej dwóch sprawności. Może to być dyskusja na
podstawie przeczytanego artykułu lub napisanie listu
formalnego na podstawie notatki. Najczęściej stosowanymi
tutaj technikami są streszczanie i przetwarzanie wcześniej
usłyszanych i przeczytanych tekstów.
Szczególnym przypadkiem integracji sprawności językowych
jest też praca nad projektem, w tym też jego prezentacja.
Praca nad projektem jest rodzajem zadania, które daje
uczniom możliwość wykorzystania i zintegrowania
dotychczas zdobytej wiedzy i umiejętności oraz szansę ich
pogłębienia. Dotyczy to zarówno języka obcego, jak
i szeroko rozumianej ogólnej wiedzy i umiejętności
zdobytych w szkole i poza nią.
Praca nad projektem jest zadaniem autentycznym, a nie, jak
większość zadań na lekcji, symulacją rzeczywistości.
Autentyczne jest także doświadczenie
18
IV etap edukacyjny
Język angielski jako pierwszy język obcy - kurs kontynuacyjny
Program A
językowe, jakie uczniowie zdobywają wykonując zadanie.
W fazie przygotowania projektu korzystają oni zarówno
z autentycznych źródeł informacji, takich jak Internet, prasa,
encyklopedie, jak i z informacji zdobytych za pomocą ankiet
i wywiadów. Aby osiągnąć swój cel, muszą wyszukać,
wybrać, uporządkować i przedstawić zebrane materiały jako
logiczną, spójną całość. Praca nad projektem jest zatem
również przykładem zadania, w którym uczniowie przejmują
odpowiedzialność za własną naukę (patrz 2.2.4 Doskonalenie
umiejętności samodzielnego uczenia się).
Planując pracę nad projektem, należy dać uczniom jak
najwięcej swobody w wyborze tematu i środków, o ile dany
temat lub treści poruszane w projekcie nie są drażliwe lub nie
zraniłyby uczuć innych uczniów w klasie. Jeśli to jednak
możliwe, nie należy ograniczać ani tym bardziej narzucać
tematów. Motywacja potrzebna do wykonania zadania
pochodzi bowiem od wewnątrz, czyli od samych uczniów,
a nie z zewnątrz, od nauczyciela. Rolą nauczyciela powinna
być koordynacja, wskazanie sposobów korzystania z różnych
źródeł informacji i konsultacja językowa, jeśli uczniowie
będą jej potrzebować. W pracy nad projektem ważny jest nie
tylko produkt (w postaci np. plakatu, broszury czy
prezentacji), ale i proces, a więc wszystkie działania
prowadzące do powstania projektu (wybór tematu, dyskusja,
negocjacje w grupie, korzystanie z materiałów
autentycznych, przygotowanie prezentacji czy też broszury,
plakatu itp.). Na każdym z tych etapów uczniowie posługują
się językiem angielskim, doskonaląc swoje umiejętności.
Zaleca się więc regularne lekcje poświęcone pracy nad
określonym projektem, np. raz w tygodniu na przestrzeni 1
miesiąca przeznaczonego na wykonanie projektu (patrz
Dodatek 3: Plan pracy nad projektem).
Ostatnim etapem pracy nad projektem może być jego
prezentacja na lekcji połączona z oceną. Wskazane jest by
cała klasa brała aktywny udział w ocenianiu projektu
i prezentacji (patrz Dodatek 3 punkt 2).
Elementy przygotowania pracy, takie jak korzystanie
z autentycznych źródeł informacji, gromadzenie
i selekcjonowanie informacji oraz przygotowanie treści
prezentacji będą bardzo przydatne do zadania matury
ustnej – prezentacji na temat wybrany
z katalogu.
4.4.2 Nauczanie gramatyki
Celem nauczania gramatyki jest pomóc uczniowi w:
•
rozumieniu komunikatów słownych i pisemnych;
•
poprawnym wyrażaniu myśli w mowie i piśmie;
•
nauki rozwiązywania zadań typowych dla
egzaminu maturalnego.
Wprowadzając nową strukturę gramatyczną, można stosować
dwie metody:
•
dedukcyjną (od reguły do przykładów i ćwiczeń);
•
indukcyjną (od przykładów do reguły).
To, którą metodę zastosujemy, powinno zależeć od stopnia
złożoności danej struktury. Metoda indukcyjna
może sprawdzić się, na przykład, przy wprowadzaniu czasu
past perfect, kiedy uczniowie są w stanie na podstawie kilku
przykładów zrozumieć zasady jego użycia. Jednak
w wypadku konstrukcji takich jak I wish czy przedimków,
dojście do zrozumienia reguły może zająć niewspółmiernie
dużo czasu i w rezultacie zniechęcić uczniów. Zaleca się
wówczas posłużenie się regułą i przykładami (metoda
dedukcyjna).
Formułując jakąkolwiek regułę, należy pamiętać, żeby była
ona w miarę możliwości krótka i klarowna. Każdorazowo
powinna być poparta przejrzystymi przykładami, np.:
Na tym etapie nauki zakładamy, że poziom znajomości
języka przez uczniów pozwala na użycie języka angielskiego
do przekazywania większości wyjaśnień. Nie jest to jednak
konieczne. Najważniejsze jest, żeby uczniowie zrozumieli
nową strukturę, a dojść do tego należy jak najkrótszą drogą,
nieraz także i przez użycie języka polskiego.
Kolejnym czynnikiem warunkującym efektywność nauki
gramatyki jest ograniczenie prezentacji materiału
gramatycznego do jednego - dwóch aspektów danego
zagadnienia podczas jednej lekcji. Na przykład,
wprowadzając stronę bierną, należy rozpocząć od prostych
struktur, takich jak: English is spoken here czy The phone
was invented by Bell i stopniowo, podczas kolejnych lekcji,
przejść do takich konstrukcji jak: He is thought to have left
home.
Istotny jest też kontekst, w jakim pojawia się nowa struktura.
Kontekstem powinny być teksty (przeznaczone do czytania
lub słuchania) tematycznie odpowiadające danej strukturze,
w których jest ona użyta w sposób naturalny.
Rodzaje zadań
Proponowane techniki pracy nad gramatyką to np.:
• ustne dryle;
• dialogi;
• pisemne ćwiczenia gramatyczne (np. uzupełnianie zdań,
wypełnianie luk w różnych rodzajach tekstów, wybór
prawidłowej formy, podanie prawidłowej formy,
parafrazy);
• ćwiczenia z luką informacyjną;
• gry gramatyczne.
Rolą nauczyciela jest stymulowanie użycia języka, tak
by uczeń, mówiąc i pisząc, miał jak najwięcej
możliwości do stosowania określonych struktur.
19
We use whole most often with singular
countable nouns.
We use all most often with uncountable and
plural nouns.
Compare:
a whole plate – all the food
the whole sweater – all the wool
a whole concert – all the music
the whole orchestra – all the musicians
(M. Swan, How English works)
Program A
IV etap edukacyjny
Język angielski jako pierwszy język obcy - kurs kontynuacyjny
Zadania powinny być tak dobierane lub konstruowane, by
determinowały i/ lub prowokowały użycie danej struktury lub
struktur w naturalnym kontekście, np.
Program zakłada, że na tym etapie nauki uczniowie
opanowali już, w stopniu co najmniej podstawowym,
większość konstrukcji gramatycznych i potrafią używać ich
w tzw. rozmowach sterowanych. Znajomość tych konstrukcji
wymaga jednak powtórzenia i rozszerzenia zakresu ich
użycia, np. użycie czasu present continuous dla wyrażenia
niezadowolenia (You are always coming latel); kauzytywne
użycie czasownika have (I have to get my car serviced), czy
też użycie formy dzierżawczej ‘s w wyrażeniach
powiązanych z czasem (last night’s TV programmes).
Rodzaje zadań maturalnych
Poprawność gramatyczna podlega ocenie, wchodząc w skład
kryteriów oceniania stosowanych podczas egzaminu ustnego
(wszystkie zadania) i pisemnego (wypowiedź pisemna) dla
poziomu podstawowego i rozszerzonego. Ponadto na
egzaminie zewnętrznym jedno z zadań bezpośrednio
sprawdza umiejętność zastosowania różnorodnych struktur
gramatycznych. W celu przygotowania uczniów do tego
zadania należy uwzględnić następujące techniki:
• podanie poprawnej formy;
• uzupełnianie;
• parafrazowanie;
• przekształcenia;
• wielokrotny wybór.
4.4.3 Nauczanie słownictwa i struktur
leksykalnych
Przez uczenie słownictwa i struktur leksykalnych
rozumiemy tu pomoc uczniowi w:
• zrozumieniu słownictwa;
• zapamiętaniu słownictwa;
• prawidłowym użyciu wyrazów w kontekście
i związkach frazeologicznych;
• utrwaleniu słownictwa i struktur leksykalnych;
• poszerzaniu zakresu słownictwa i struktur
leksykalnych;
• przygotowaniu do rozwiązywania zadań typowych dla
egzaminu maturalnego.
Rodzaje zadań
Wprowadzając nowe słownictwo i struktury leksykalne
przy okazji pracy nad sprawnościami językowymi,
można posłużyć się następującymi technikami:
• wykorzystanie kontekstu do prezentacji znaczenia;
• podanie synonimu lub definicji przy wyjaśnianiu znaczenia;
• podanie polskiego odpowiednika;
• wykorzystanie pomocy wizualnych (np. zdjęć, rysunków
lub plakatów, przedmiotów codziennego użytku);
• wykorzystanie nagrań dźwiękowych (np. do
prezentacji dźwięków, odgłosów).
O ile można istotnie wspomóc proces rozumienia słownictwa, o
tyle trudno jest nauczyć uczniów nowych słów. Rolą
nauczyciela jest jednak wskazanie im technik zapamiętywania
słownictwa i zachęcenie do ich użycia
w samodzielnej pracy. Warto najpierw nakłonić uczniów do
refleksji nad własnym sposobem uczenia się i do skorzystania z
doświadczeń innych uczniów. Oto przykład ankiety, jaką
można przeprowadzić na lekcji:
Chcąc pomóc uczniom w zapamiętaniu słownictwa i struktur
leksykalnych/wyrażeń, można zaproponować następujące
techniki:
• zapisywanie wyrazów i wyrażeń w zeszycie, nawet
kilkakrotnie;
• zapisywanie wyrazów i wyrażeń na planszach lub
kartkach i umieszczenie ich w widocznym miejscu (np. na
lustrze, lodówce itp.);
• łączenie wyrazów w grupy, w sposób, który uczniom
wydaje się logiczny i jasny;
• nagrywanie wyrazów i wyrażeń na taśmę audio;
• częste powtarzanie wyrazów i wyrażeń na głos, nawet
w formie wiersza czy piosenki;
• kojarzenie wyrazów i wyrażeń z dźwiękiem, obrazem,
przedmiotem;
• układanie opowiadań, w których użyte są wszystkie nowe
wyrazy i wyrażenia z danej lekcji;
• układanie zdań z nowymi wyrazami
i wyrażeniami.
Utrwaleniu i poszerzeniu zakresu słownictwa
i struktur leksykalnych służą następujące techniki:
• wykonywanie powtórkowych ćwiczeń
leksykalnych, takich jak: uzupełnianie luk,
20
In small groups, talk about what your life would be like if
you were in these situations.
1 you become the president of your country
2 your home is destroyed in a fire
3 you marry someone who is incredibly rich
4 you have fifteen children
5 you discover a cure for cancer, etc.
(Matrix Intermediate)
Answer these questions about how you learn
vocabulary. Then compare your answers with a
partner.
1 How often do you try to learn new
words in a deliberate way?
2 How many words on average do you try to
learn at one time?
3 Do you have a special method?
4 When and where do you learn words? Do you have
favourite times and places?
5 When you learn a new word what exactly do
you learn? Just the spelling and the meaning
in your language, or more than this?
6 How do you record vocabulary you want to learn?
7 Do you try to memorize long lists of words just
before a test?
8 Do you think it is very important to try to learn a lot
of new words? Why? Why not?
(Landmark Upper-Intermediate)
IV etap edukacyjny
Język angielski jako pierwszy język obcy - kurs kontynuacyjny
Program A
dopasowywanie, podawanie poprawnej formy, wybór
poprawnej formy itp.;
• tworzenie tematycznych map wyrazów;
• ćwiczenia polegające na podawaniu synonimów
i wyrażeń o podobnym znaczeniu;
• ćwiczenia w zakresie słowotwórstwa.
Pracując nad rozwijaniem i utrwalaniem słownictwa,
zalecamy zachęcanie uczniów do korzystania ze słownika
jednojęzycznego, słowników tematycznych i leksykonów.
Rodzaje zadań maturalnych
Słownictwo jest bezpośrednio sprawdzane na pisemnym
egzaminie maturalnym dla poziomu rozszerzonego. W
związku z tym, utrwalając słownictwo, należy uwzględnić
następujące zadania typowe dla testu maturalnego:
•
wielokrotny wybór;
•
uzupełnianie luk w tekście;
•
podanie poprawnej formy.
4.4.4 Przygotowanie do egzaminu maturalnego
Ponieważ przygotowanie do egzaminu maturalnego na
poziomie rozszerzonym jest jednym z celów programu (patrz
2.2 Szczegółowe cele edukacyjne), technikom
egzaminacyjnym należy poświęcić odpowiednio dużo czasu.
Należy jednak pamiętać, że nie jest to jedyny ani
najważniejszy cel nauki w całym cyklu kształcenia na tym
etapie edukacji. Pomyślny wynik egzaminu maturalnego z
języka angielskiego zależy bowiem od skutecznego
opanowania języka, a nie wyłącznie od znajomości technik
egzaminacyjnych. Jednakże sukces na egzaminie zależy w
pewnym stopniu również od wiedzy na temat tego, co i jak
jest testowane. Dostarczając uczniom informacji o treści
egzaminu i pomagając im opanować różnorodne techniki
egzaminacyjne, nauczyciel daje im poczucie bezpieczeństwa i
zwiększa ich szanse na pomyślny wynik egzaminu. Zaleca
się, aby przygotowania do egzaminu maturalnego trwały od
początku ostatniego roku nauki.
Aby przygotować uczniów do egzaminu maturalnego, należy:
•
zapoznać ich z formą egzaminu i wymaganiami
egzaminacyjnymi;
•
zaznajomić ich z typowymi zadaniami
egzaminacyjnymi;
•
pomóc im w opanowaniu technik zdawania
egzaminu.
Zapoznanie uczniów z formą egzaminu i wymaganiami
egzaminacyjnymi polega na udzieleniu im informacji na
temat:
•
struktury egzaminu ustnego i pisemnego;
•
wymagań na poszczególnych poziomach egzaminu;
•
kryteriów oceniania;
•
źródeł informacji na temat egzaminu.
Proponujemy, aby uczniowie stopniowo oswajali się z typami
zadań stosowanymi na maturze ustnej i pisemnej, najlepiej
podczas pracy nad sprawnościami językowymi, gramatyką i
słownictwem, kiedy nauczyciel może wykorzystać techniki
typowe dla testowania danego zagadnienia (patrz 4.4.1
Nauczanie sprawności językowych, 4.4.2 Nauczanie
gramatyki i 4.4.3 Nauczanie słownictwa i struktur
leksykalnych).
Wskazane jest także, żeby uczniowie przystąpili do próbnego
egzaminu maturalnego w celu oswojenia się z formą
egzaminu i aby nauczyli się efektywnie zaplanować czas
przeznaczony na poszczególne zadania. Często próbny
pisemny egzamin maturalny jest organizowany przez władze
oświatowe. Jeśli taka możliwość nie zostanie stworzona,
organizacją próbnej matury może zająć się szkoła
i nauczyciele języka angielskiego, opracowując we własnym
zakresie próbny egzamin i przeprowadzając go w ramach
lekcji lub zajęć ponadobowiązkowych.
Bardzo ważne jest zapoznanie uczniów ze strategiami
zdawania egzaminu. W wypadku egzaminu pisemnego to,
m.in.:
• efektywne rozplanowanie czasu przeznaczonego na
wykonanie zadania;
• wnikliwa analiza treści polecenia i zadania;
• planowanie dłuższej wypowiedzi pisemnej
(z uwzględnieniem cech charakterystycznych dla danej
formy);
• uwzględnianie odbiorcy wypowiedzi pisemnej;
• utrzymanie się w określonym w zadaniu limicie słów;
• wypracowanie efektywnych sposobów rozwiązywania
zadań testowych (prawda-fałsz, wielokrotny wybór,
dopasowywanie itp.).
Ćwiczenie powyższych strategii podczas lekcji można
uzupełnić o wskazówki - opracowane przez nauczyciela lub
dostępne w podręcznikach - które uczniowie mogą
wykorzystać do samodzielnej pracy w domu, np.:
Przygotowując uczniów do egzaminu ustnego, należy zwrócić
im uwagę, żeby:
•
uważnie słuchali poleceń i pytań egzaminatora;
•
utrzymywali kontakt wzrokowy z egzaminatorem;
•
mówili wyraźnie i głośno, tak by egzaminator mógł bez
problemu zrozumieć ich wypowiedź;
•
odwoływali się do własnych skojarzeń
i doświadczeń przy udzielaniu odpowiedzi.
Bardzo ważne jest uświadomienie uczniom, że ich szanse na
zdanie egzaminu znacznie wzrosną, gdy będą wykonywać
dodatkowe ćwiczenia i testy w domu (zobacz 4.4.6
Rozwijanie umiejętności samodzielnego uczenia się).
21
Exam training
Wyszukiwanie informacji w tekście (scanning)
Aby szybko odszukać informacje w tekście:
1 Przeczytaj tekst szybko, nie zastanawiaj
się nad znaczeniem pojedynczych
wyrazów. Nie musisz znać wszystkich
szczegółów.
2 Kiedy natrafisz na informację, której
szukasz, zatrzymaj się i podkreśl ją.
(Matrix Matura Practice Intermediate)
Program A
IV etap edukacyjny
Język angielski jako pierwszy język obcy - kurs kontynuacyjny
4.4.5 Poszerzanie ogólnej wiedzy ucznia
Zadaniem nauczyciela jest nie tylko pomóc uczniowi
w opanowaniu umiejętności językowych, ale także:
•
dostarczyć wiedzę oraz podać źródła, z których można
czerpać informacje na temat innych krajów, w tym
krajów anglojęzycznych (informacje mogą dotyczyć
zwyczajów, instytucji, norm zachowania, elementów
historii, geografii, gospodarki itp.);
•
zachęcić uczniów do śledzenia aktualnych ważnych
wydarzeń w kraju i na świecie, w tym w krajach
anglojęzycznych, w polityce, ekonomii, kulturze, sporcie
oraz w życiu społecznym.
Źródłem tych informacji mogą być:
•
teksty przeznaczone do czytania i słuchania zawarte
w podręcznikach do nauki języka angielskiego wraz
z ilustracjami i zdjęciami przedstawiającymi realia
danego kraju lub zagadnienia;
•
artykuły prasowe;
•
fragmenty tekstów literackich;
•
materiały wideo prezentujące zagadnienia
kulturalne;
•
fragmenty programów telewizyjnych lub
radiowych (np. BBC, CNN, Discovery);
•
filmy fabularne lub ich fragmenty;
•
encyklopedie i leksykony;
•
Internet oraz inne materiały autentyczne, takie jak np.
rozkłady jazdy, listy, ulotki, broszury, piosenki;
•
informacje pochodzące bezpośrednio od innych
użytkowników języka (nagrane wywiady, dyskusje
w klasie, wykłady, prezentacje itp.);
•
inne przedmioty szkolne.
Rodzaje zadań
Zagadnienia te mogą być wprowadzane w:
•
pracy nad rozwijaniem sprawności językowych;
•
pracy nad projektem i jego prezentacji.
Różnorodne teksty, które stanowią tematyczną podbudowę
ćwiczeń służących do pracy nad językiem, są często źródłem
ciekawych i kształcących informacji z najróżniejszych
dziedzin życia.
Z kolei w pracy nad projektem uczniowie wykorzystują
wiedzę nabytą podczas nauki innych przedmiotów i docierają
do różnorodnych dostępnych źródeł, przygotowując projekt.
4.4.6 Rozwijanie umiejętności samodzielnego
uczenia się
Zakładamy, iż uczniowie w trakcie nauki w gimnazjum
poznali już podstawowe strategie w zakresie rozwijania
samodzielnego uczenia się. Podczas nauki w szkole
ponadgimnazjalnej należy dalej wdrażać uczniów do
samodzielnej nauki, zachęcając ich do refleksji nad procesem
uczenia się i do doskonalenia strategii efektywnej nauki. Od
tego bowiem, na ile uczniowie wypracują swoje własne
metody pracy, zależeć może ich sukces, np. na egzaminie
maturalnym. Nauczyciel powinien więc im pomóc stać się
samodzielnymi i odpowiedzialnymi, umożliwiając uczniom:
• doskonalenie zasad efektywnego uczenia się
(planowanie, systematyczność, samodyscyplina itd.);
• poszukiwanie i wykorzystanie informacji pochodzących
z różnych źródeł, w tym autentycznych (np. prasa,
książki, video, TV, Internet), i pomocy naukowych (np.
poradników, zbiorów ćwiczeń gramatycznych
i leksykalnych, leksykonów);
• doskonalenie strategii rozwiązywania różnorodnych
ćwiczeń, w tym zadań maturalnych;
• doskonalenie umiejętności korzystania ze
słowników jednojęzycznych;
• refleksję nad własnym procesem uczenia się w celu
poznania swoich mocnych i słabych stron;
• konstruktywną samoocenę i analizę swoich
osiągnięć i porażek.
Oto niektóre przydatne sposoby doskonalenia tych
umiejętności:
• dyskusje na temat: czego lubię, a czego nie lubię się
uczyć i dlaczego;
• kwestionariusze i ankiety stanowiące materiał do refleksji
nad własnym stylem uczenia się i umożliwiające
poznanie innych stylów nauki (patrz 4.3 Indywidualizacja
pracy w grupach zróżnicowanych);
• systematyczna samoocena prac pisemnych,
wypowiedzi ustnych, prac nad projektem;
• korzystanie ze wskazówek, jak prowadzić notatki,
planować wypowiedź pisemną, uczyć się słownictwa
i gramatyki, przygotować się do egzaminu maturalnego
itd. (zobacz 4.4.4 Przygotowanie do egzaminu
maturalnego);
• lekcje z wykorzystaniem słownika jednojęzycznego oraz
korzystanie ze słownika w pracy nad sprawnościami
językowymi (np. w celu sprawdzenia związków
frazeologicznych, jak to capture the mood; poprawności
gramatycznej - np. wyrażenie arrive at the station, lub
znaczenia wyrazu/wyrażenia w przeczytanym lub
usłyszanym tekście);
• lekcje z wykorzystaniem Internetu (patrz
Dodatek 4), poradników i ćwiczeń;
• zapoznanie uczniów z księgozbiorem biblioteczki
klasowej lub szkolnej;
• zapoznanie uczniów z ofertą prenumeraty
czasopism anglojęzycznych;
• zaznajomienie uczniów z propozycjami programowymi
telewizji satelitarnej (np. poprzez krótką prezentację
wybranych programów);
• podpisanie przez uczniów zobowiązania dotyczącego
systematycznej pracy, czytania lektur, oglądania telewizji
w języku angielskim (może być to częścią kontraktu -
patrz Dotatek 1).
4.5 Materiały nauczania
Podstawowe pomoce to podręcznik, ćwiczenia, nagrania
audio, tablica, zeszyt. Ponadto przydatne są:
• słowniki jedno- i dwujęzyczne;
• encyklopedie i leksykony;
22
IV etap edukacyjny
Język angielski jako pierwszy język obcy - kurs kontynuacyjny
Program A
• prasa w języku angielskim (w tym pisma przeznaczone dla
uczących się języka angielskiego, np. Current);
• książki w wersji uproszczonej i oryginalnej;
• broszury, informatory, ulotki itp.,
• materiały pochodzące z Internetu;
• materiały pochodzące z radia i telewizji;
• materiały wideo.
Podręczniki
New Matura Matrix
New Headway
Lifelines
New English File
Horizons
matura Solutions
Oxford Excellence for matura
In English
Podręczniki do gramatyki
How English Works
Practical English Usage
A Practical English Grammar
Oxford Practice Grammar
Oxford Learner’s Grammar
Grammar Spectrum
Natural Grammar
Test it Fix it
Słowniki
Oxford Wordpower. Słownik angielsko-polski z
indeksem polsko-angielskim
Oxford Advanced Learner’s Dictionary
Oxford Learner’s Pocket Dictionary
Oxford Phrasal Verbs Dictionary
Oxford Idioms Dictionary
Oxford Collocations
Książki na temat kultury
Oxford Guide to British and American Culture
Spotlight on Britain
Spotlight on the USA Spotlight on Australia
Testy
Ouick Placement Test Oxford
Oxford Excellence for matura Exam Practice
Lektury
The Oxford Bookworms Library
The Oxford Bookworms Collection
Oxford Bookworms Factfiles
Wideo
Window on Britain
Headway video
Multimedia
Oxford Advanced Learner’s CD-ROM Dictionary CD
Oxford Guide to British and American Culture CD-ROM
Oxford Phrasebuilder Genie
Oxford Student’s Multimedia Dictionary
Poradniki dla nauczycieli
Seria Resource Books for Teachers
Seria Oxford Handbook for Language Teachers
5 OCENIANIE
5.1 Poziomy osiągnięć
Poniższy opis ma na celu określenie osiągnięć ucznia na końcu
edukacji w szkole ponadgimnazjalnej, tj. po 320 lekcjach języka
angielskiego przy założeniu, że jego poziom początkowy był na
poziomie niższym średnio zaawansowanym (pre-intermediate) lub
po 240 lekcjach,
o ile jego poziom początkowy był średnio zaawansowany
(intermediate).
Poziom osiągnięć według podstawy
programowej wariant A
Słuchanie
Uczeń potrafi:
•
zrozumieć ogólny sens autentycznych przekazów słownych
różnego rodzaju (np.: rozmów, komunikatów
i ogłoszeń, instrukcji, wiadomości, relacji, wywiadów,
dyskusji, przemówień, tekstów narracyjnych itp.) odbieranych
za pomocą mediów;
•
wskazać, wyselekcjonować i porządkować informacje
szczegółowe w wyżej wymienionych przekazach słownych;
•
przetworzyć usłyszane informacje z uwzględnieniem zmiany
rejestru, stylu i formy;
•
rozpoznać standardowe odmiany języka;
•
określić intencje autora;
•
określić rodzaj tekstu.
Mówienie
Uczeń potrafi:
•
wziąć udział w dyskusji, a w niej argumentować, wyrażać
opinię, bronić jej;
•
stosować środki językowe w celu wyrażenia różnorodnych
intencji oraz stanów emocjonalnych;
•
dobrać środki stylistyczne w celu wyrażenia ironii,
żartobliwego tonu itp.;
•
użyć dużego zasobu słownictwa i struktur gramatycznych
na poziomie zaawansowanym, pozwalającym na
przekazywanie informacji słownych w szerokim zakresie
tematycznym;
•
wyrazić znaczenie, posługując się intonacją;
•
dostrzec błędy i dokonywać autokorekty.
Czytanie
Uczeń potrafi:
•
zrozumieć ogólny sens autentycznych przekazów tekstowych
(artykuły prasowe, teksty popularnonaukowe, literackie itp.);
•
wyszukiwać, selekcjonować i porządkować
informacje w tekstach różnego rodzaju;
•
streścić przeczytany tekst;
•
przetworzyć przeczytane informacje z uwzględnieniem
zmiany rejestru, stylu i formy;
•
rozpoznawać standardowe odmiany języka;
23
Program A
IV etap edukacyjny
Język angielski jako pierwszy język obcy - kurs kontynuacyjny
•
określić intencje autora;
•
określić rodzaj tekstu.
Pisanie
Uczeń potrafi:
•
napisać typowy tekst sformalizowany (CV, podanie itp.);
•
napisać tekst niesformalizowany (rozprawka, artykuł,
recenzja, opowiadanie, opis, sprawozdanie);
•
stosować odpowiednie dla języka pisanego środki
leksykalne i morfosyntaktyczne charakterystyczne dla
określonej formy tekstu;
•
stosować środki językowe do wyrażania różnych intencji
i stanów emocjonalnych;
•
dobrać środki stylistyczne w celu wyrażenia ironii,
żartobliwego tonu itp.;
•
dostrzec błędy i dokonać autokorekty.
Sprawności zintegrowane
Uczeń potrafi:
•
streścić ustnie lub pisemnie usłyszany przekaz słowny;
•
streścić ustnie lub pisemnie przeczytany tekst;
•
przetworzyć usłyszane lub przeczytane informacje
z uwzględnieniem zmiany rejestru, stylu i formy;
•
dokonać ustnej lub pisemnej prezentacji projektu.
Gramatyka i leksyka
Uczeń potrafi:
•
poprawnie posługiwać się zakresem struktur
gramatycznych na poziomie zaawansowanym;
•
posługiwać się szerokim zakresem słownictwa i struktur
leksykalnych na poziomie zaawansowanym.
Umiejętność samodzielnego uczenia się
Uczeń potrafi:
•
dostosować sposób uczenia się do swoich
możliwości;
•
korzystać z różnorodnych źródeł informacji
(słowników, encyklopedii, leksykonów,
Internetu itd.);
•
dokonać samooceny;
•
organizować sobie pracę, zachowując
systematyczność i samodyscyplinę.
5.2 Co podlega ocenie
Ocenie powinny podlegać cztery sprawności językowe,
sprawności zintegrowane oraz gramatyka
i leksyka. Poza tym należy docenić pracę ucznia na lekcji
oraz dodatkowo wykonywane zadania, np. udział
w konkursach i olimpiadach językowych, udział
w imprezach szkolnych wymagających przygotowania
materiałów lub punktów programu w języku
angielskim. Możemy postawić wówczas ocenę za
aktywność w całym semestrze i traktować ją jako ocenę
liczoną do średniej semestralnej (patrz 5.5 Ocenianie
bieżące i semestralne). Ocena ta może więc podwyższyć
ocenę semestralną i stanowić zachętę do aktywności. Nie
należy jednak karać za brak aktywności oceną niską. W
przypadku braku aktywności nie stawiamy tej oceny wcale.
Zakładamy, że uczeń szkoły ponadgimnazjalnej jest osobą
prawie dorosłą, odpowiedzialną za swoją edukację,
świadomą znaczenia wykształcenia we współczesnym
świecie. Nie widzimy więc potrzeby oceniania np. zeszytu,
który ma stanowić dodatkowe źródło informacji, a nie
przedmiot oceny. Uczeń prowadzi zeszyt w najbardziej
efektywny dla siebie sposób, w zależności od stylu uczenia
się i osobistych potrzeb. To samo dotyczy aktywności na
lekcji. Na przykład w dyskusji uczeń ma wolny wybór, czy,
kiedy i na jaki temat chce zabrać głos. Jako osoba
odpowiedzialna za swoją naukę, musi wiedzieć, że np.
niezabieranie głosu w dyskusji pozbawia go możliwości
rozwijania tej umiejętności i może mieć wpływ na ocenę ze
sprawności mówienia. Musimy jednak pamiętać o czynniku
osobowościowym. Wielu uczniów, nawet bardzo sprawnie
posługujących się językiem obcym w piśmie, nie podejmuje
się mówienia tylko dlatego, że się wstydzi i boi
kompromitacji. Należy więc łagodnie zachęcać ich do
zabierania głosu na lekcji, ale nie zmuszać do tego.
5.3 Sposoby sprawdzania
Sprawdzanie stopnia opanowania czterech sprawności
językowych, gramatyki i leksyki powinno być
przeprowadzane za pomocą odpowiednio skonstruowanych
testów obiektywnych i subiektywnych przy zastosowaniu
jasnych i znanych uczniom kryteriów.
Testy obiektywne to testy składające się z zadań
zamkniętych, takich jak:
•
wielokrotny wybór;
•
przyporządkowanie;
•
prawda–fałsz.
Mogą one służyć do sprawdzania gramatyki i leksyki oraz
sprawności słuchania i czytania, a także sprawności
zintegrowanych. Są one obiektywne, ponieważ sprawdza się
je za pomocą klucza i ilość poprawnych odpowiedzi jest
ograniczona.
Testy subiektywne to testy składające się z zadań
otwartych, takich jak:
•
zadania z luką (wymagają wstawienia w lukę
wyrazu lub wyrażenia);
•
zadania krótkiej odpowiedzi (wymagają udzielenia
odpowiedzi w postaci jednego słowa, pełnego zdania lub
najwyżej 2-3 zdań);
•
zadania rozszerzonej odpowiedzi (wymagają udzielenia
rozwiniętej odpowiedzi pisemnej lub ustnej).
Testy subiektywne możemy zastosować do sprawdzania
sprawności pisania, mówienia, czytania, słuchania,
sprawności zintegrowanych, a także gramatyki i leksyki. Są
one subiektywne, ponieważ ilość poprawnych odpowiedzi
nie jest ograniczona i nie można ich sprawdzać za pomocą
klucza odpowiedzi.
24
IV etap edukacyjny
Język angielski jako pierwszy język obcy - kurs kontynuacyjny
Program A
Do testowania sprawności mówienia możemy
stosować:
•
rozmowy sterowane w typowych sytuacjach życia
codziennego (od początku nauki w liceum);
•
rozmowy na temat materiału stymulującego;
• dłuższe wypowiedzi na zadany temat.
Do testowania sprawności pisania możemy stosować:
•
zadania na uzupełnianie luk za pomocą jednego słowa,
wyrażenia, zdania lub całego akapitu;
•
zadania na pisanie sterowane, czyli takie, których
zawartość treściowa określona jest w poleceniu
i punktowana przy ocenianiu;
•
zadania na pisanie kreatywne w określonej formie
i o określonej długości (najpóźniej od drugiego roku
nauki).
Do testowania sprawności czytania i słuchania
możemy stosować zadania typu:
•
wielokrotny wybór;
•
przyporządkowywanie;
•
prawda–fałsz;
•
uzupełnianie luk;
•
parafrazowanie.
Do testowania gramatyki i leksyki możemy stosować
zadania typu:
•
wielokrotny wybór;
•
dobieranie (przyporządkowywanie);
•
prawda–fałsz;
•
uzupełnianie luk;
•
parafrazowanie;
•
poprawianie błędów;
•
tłumaczenie zdań lub części zdań.
Do testowania sprawności zintegrowanych możemy
stosować:
•
zadania polegające na ustnym lub pisemnym
streszczeniu usłyszanego lub przeczytanego tekstu;
•
zadania polegające na ustnym lub pisemnym
parafrazowaniu usłyszanego lub przeczytanego tekstu;
•
zadania polegające na grupowej prezentacji projektu
w formie ustnej lub pisemnej;
•
zadania polegające na indywidualnej prezentacji
projektu w formie dłuższej wypowiedzi ustnej lub
pisemnej (od początku nauki w liceum) oraz podobnej
do maturalnej prezentacji tematu połączonej z dyskusją
(od drugiego semestru drugiego roku nauki).
25
Program A
IV etap edukacyjny
Język angielski jako pierwszy język obcy - kurs kontynuacyjny
5.4 Wystawianie oceny
Oceniając sprawności pisania i mówienia, proponujemy zastosować poniższe skale ocen.
Mówienie
KRYTERIA OCENY SPRAWNOŚCI MÓWIENIA
5
Uczeń:
•
potrafi z powodzeniem zachować się w szerokim repertuarze sytuacji życia codziennego;
•
potrafi sformułować dłuższą wypowiedź w całości spójną i logiczną;
•
potrafi wziąć udział w dyskusji*;
•
wypowiada się komunikatywnie, choć w jego wypowiedzi pojawiają się sporadyczne
błędy gramatyczne i leksykalne, które jednak nie zakłócają komunikacji;
•
posługuje się szerokim zakresem struktur leksykalnych i gramatycznych.
Wymowa i intonacja nie sprawiają żadnych trudności w zrozumieniu.
4
Uczeń:
•
przeważnie potrafi z powodzeniem zachować się w szerokim repertuarze sytuacji życia
codziennego;
•
potrafi sformułować dłuższą wypowiedź spójną i logiczną;
•
zazwyczaj potrafi wziąć udział w dyskusji*;
•
wypowiada się komunikatywnie, choć w jego wypowiedzi pojawiają się nieliczne
błędy gramatyczne i leksykalne, które jednak nie zakłócają komunikacji;
•
posługuje się dość szerokim zakresem struktur leksykalnych i gramatycznych.
Wymowa i intonacja ucznia sprawiają drobne trudności w zrozumieniu.
3
Uczeń:
•
czasem potrafi z powodzeniem zachować się w podstawowych sytuacjach życia codziennego;
•
próbuje sformułować dłuższą wypowiedź, ale bywa ona niespójna lub nielogiczna;
•
próbuje czasem wziąć udział w dyskusji*;
•
próbuje wypowiadać się, ale w jego wypowiedzi pojawiają się liczne błędy gramatyczne
i leksykalne, które częściowo zakłócają komunikację;
•
posługuje się dość wąskim zakresem struktur leksykalnych i gramatycznych.
Wymowa i intonacja ucznia czasami sprawiają trudności w zrozumieniu.
2
Uczeń:
•
z trudem potrafi zachować się w podstawowych sytuacjach życia codziennego;
•
próbuje sformułować dłuższą wypowiedź, ale przeważnie jest ona niespójna i nielogiczna;
•
rzadko próbuje wziąć udział w dyskusji*;
•
próbuje wypowiadać się, ale popełnia bardzo liczne błędy gramatyczne i leksykalne, które
znacznie zakłócają komunikację;
•
posługuje się bardzo wąskim zakresem struktur leksykalnych i gramatycznych.
Wymowa i intonacja ucznia często sprawiają trudności w zrozumieniu.
1
Uczeń jest niezrozumiały albo odpowiada całkowicie nie na temat.
*Udział w dyskusji to sprawdzenie takich umiejętności, jak: wyrażanie, uzasadnianie i obrona własnej opinii oraz komentowanie
opinii innych osób. Można ocenić te umiejętności w czasie dyskusji prowadzonej przez całą klasę. Jednak biorąc pod uwagę fakt,
że niektórzy uczniowie niechętnie biorą udział w takich dyskusjach, możemy ocenę za powyższe umiejętności wystawić na
podstawie rozmowy nauczyciel – uczeń. Elementy dyskusji będzie też zawierać prezentacja projektu oraz zadanie typu
maturalnego – prezentacja przygotowanego tematu. Proponujemy rozpoczęcie zadawania tego rodzaju pracy najpóźniej w drugim
semestrze drugiej klasy.
W celu zapoznania uczniów z wymaganiami maturalnymi
można wykorzystać kryteria oceniania zawarte
w aktualnym informatorze maturalnym. Wówczas punkty
uzyskane w trakcie takiego miniegzaminu można
zinterpretować w następujący sposób:
Trzy rozmowy sterowane:
9 pkt.
– ocena bardzo dobra
8 pkt.
– ocena dobra
7-6 pkt.
– ocena dostateczna
5 pkt.
– ocena dopuszczająca
poniżej 5 pkt.
– ocena niedostateczna
26
IV etap edukacyjny
Program A
Język angielski jako pierwszy język obcy - kurs kontynuacyjny
Rozmowa na temat materiału stymulującego:
11 pkt.
– ocena bardzo dobra
10-9 pkt.
– ocena dobra
8-7 pkt.
– ocena dostateczna
6-5 pkt.
– dopuszczająca
poniżej 5 pkt. – ocena niedostateczna
Prezentacja przygotowanego tematu połączona z
dyskusją:
20-19 pkt.
– ocena celująca*
18-17 pkt.
– ocena bardzo dobra
16-15 pkt.
–
ocena dobra
14-13 pkt.
–
ocena dostateczna
12-10 pkt.
–
dopuszczająca
poniżej 10 pkt.
–
ocena niedostateczna
*Ocenę celującą wystawiamy za zadania wymagające
użycia umiejętności wykraczających poza te, które
wymagane są na poziomie podstawowym
w informatorze maturalnym.
W celu zapoznania uczniów z wymaganiami
maturalnymi można wykorzystać kryteria oceniania
zawarte w aktualnym informatorze maturalnym.
Pisanie
KRYTERIA OCENY SPRAWNOŚCI PISANIA
5
Uczeń:
•
potrafi napisać spójny, w pełni zrozumiały, zgodny z tematem tekst w odpowiednio dobranej
formie;
•
stosuje szeroki zakres struktur gramatycznych i leksykalnych;
•
wypowiada się komunikatywnie, choć w jego wypowiedzi pojawiają się sporadyczne błędy
gramatyczno-leksykalne, ortograficzne i interpunkcyjne, które jednak nie zakłócają komunikacji;
•
potrafi dostosować styl i rejestr do założonej formy;
• zachowuje właściwą formę graficzną;
•
pisze teksty mieszczące się w granicach określonych w poleceniu.
4
Uczeń:
•
potrafi napisać spójny, zrozumiały, zgodny z tematem tekst w odpowiednio dobranej formie;
•
stosuje dość szeroki zakres struktur gramatycznych i leksykalnych;
•
wypowiada się komunikatywnie, choć w jego wypowiedzi pojawiają się nieliczne błędy
gramatyczno-leksykalne, ortograficzne i interpunkcyjne, które nie zakłócają komunikacji;
•
przeważnie potrafi dostosować styl i rejestr do założonej formy;
•
przeważnie zachowuje właściwą formę graficzną;
•
pisze teksty przekraczające granice określone w poleceniu do +/- 10%.
3
Uczeń:
•
potrafi napisać w większości zrozumiały tekst, lecz czasem brak w nim logicznej ciągłości i nie
zachowuje on założonej formy; może nieznacznie odbiegać od tematu;
•
stosuje dość wąski zakres struktur gramatycznych i leksykalnych;
•
próbuje wypowiadać się, ale popełnia liczne błędy gramatyczno-leksykalne, liczne błędy
interpunkcyjne i ortograficzne, które częściowo zakłócają komunikację;
•
czasem potrafi dostosować styl i rejestr do założonej formy;
•
czasem nie zachowuje właściwej formy graficznej;
•
pisze teksty przekraczające granice określone w poleceniu do +/- 20%.
2
Uczeń:
•
potrafi napisać tekst, lecz najczęściej brak w nim logicznej spójności i nie zachowuje on założonej
formy, znacznie odbiega od tematu i jest trudny do zrozumienia;
•
stosuje bardzo wąski zakres struktur gramatycznych i leksykalnych;
•
próbuje wypowiadać się, ale popełnia bardzo liczne błędy, które znacznie utrudniają
komunikację;
•
rzadko udaje mu się dostosować styl i rejestr do założonej formy;
•
rzadko udaje mu się zachować właściwą formę graficzną;
•
pisze teksty przekraczające granice określone w poleceniu o ponad 20% w górę albo w dół.
1
Tekst jest nie na temat albo błędy uniemożliwiają komunikację.
27
Program A
IV etap edukacyjny
Język angielski jako pierwszy język obcy - kurs kontynuacyjny
Wówczas punkty uzyskane w trakcie takiego miniegzaminu
można zinterpretować w następujący sposób:
Krótka forma użytkowa – stosujemy kryteria według
syllabusa maturalnego. Za komunikację przyznajemy po 1
pkt. za każdą zrozumiałą informację, odpowiednio
modyfikując punkty za poprawność:
2 pkt. – jeśli liczba błędów nie przekracza 5% tekstu;
1,5 pkt. – jeśli liczba błędów zawiera się w przedziale 6–
10% tekstu;
1 pkt. – jeśli liczba błędów zawiera się w przedziale
11–15% tekstu;
0,5 pkt. – jeśli liczba błędów zawiera się w przedziale 16-
20% tekstu;
0 pkt. – za liczbę błędów powyżej 20% tekstu.
Nie przyznajemy również punktów za poprawność, jeśli
brakuje więcej niż jednej informacji.
Za takie zadanie można otrzymać maksymalnie
6 punktów. Interpretacja punktów wygląda wówczas
następująco:
6 pkt.
– ocena bardzo dobra
5,5 - 5 pkt.
– ocena dobra
4,5 - 4 pkt.
– ocena dostateczna
3,5 - 3 pkt.
– ocena dopuszczająca
poniżej 3 pkt.
– ocena niedostateczna.
Dłuższa forma użytkowa – przy założeniu, że uczeń ma do
przekazania cztery informacje, stosujemy kryteria jak
w informatorze maturalnym (patrz: aktualny informator
maturalny), jedynie modyfikujemy podkryterium
poprawności, i przyznajemy:
2 pkt. – jeśli liczba błędów nie przekracza 5% tekstu;
1,5 pkt. – jeśli liczba błędów zawiera się w przedziale 6–
10% tekstu;
1 pkt. – jeśli liczba błędów zawiera się w przedziale
11–15% tekstu;
0,5 pkt. – jeśli liczba błędów zawiera się w przedziale 16–
20% tekstu;
0 pkt. – za liczbę błędów powyżej 20% tekstu.
Nie przyznajemy punktów za poprawność i bogactwo
językowe, jeśli długość testu jest mniejsza od połowy
minimalnej wymaganej liczby słów.
Interpretacja punktów wygląda wówczas następująco:
10–9 pkt.
– ocena bardzo dobra
8,5–7,5 pkt.
– ocena dobra
7–6 pkt.
– ocena dostateczna
5,5–4 pkt.
– ocena dopuszczająca
poniżej 4 pkt. – ocena niedostateczna.
Dłuższe wypowiedzi pisemne na zadany temat
w określonej formie – stosujemy kryteria dla danej
formy, np. rozprawki (patrz: aktualny informator
maturalny).
Interpretacja punktów wygląda wówczas następująco:
36-34 pkt.
– ocena celująca*
33-29 pkt.
– ocena bardzo dobra
28-24 pkt.
– ocena dobra
23-19 pkt.
– ocena dostateczna
18-14 pkt.
– ocena dopuszczająca
poniżej 14 pkt.
–
ocena niedostateczna.
*Ocenę celującą wystawiamy za wykonanie zadań
sprawdzających umiejętności, które wykraczają poza te
wymagane na poziomie podstawowym określone
w informatorze maturalnym.
Jeśli chodzi o ocenianie rozumienia tekstu czytanego
i słuchanego, to sprawdzane jest to za pomocą testów
obiektywnych. Proponujemy przełożenie ocen
wyrażonych procentowo na stopnie szkolne przy
założeniu, że umiejętności te testujemy zadaniami
zamkniętymi i sprawdzamy co najmniej
3 umiejętności szczegółowe (np. określenie głównej
myśli tekstu, stwierdzenie, czy tekst zawiera określone
informacje i wyselekcjonowanie wskazanej informacji).
100-90%
– ocena bardzo dobra
89-75%
– ocena dobra
74-60%
– ocena dostateczna
59-50%
– ocena dopuszczająca
poniżej 50%
– ocena niedostateczna
Podobną skalę stosujemy w testach gramatycznych
i leksykalnych.
Ocenę celującą za test na rozumienie tekstu czytanego lub
słuchanego wystawiamy, jeśli sprawdzamy, oprócz
umiejętności wymaganych na poziomie podstawowym, także
umiejętności z poziomu rozszerzonego, np. oddzielenie myśli
głównej od drugorzędnych i wskazanie związków między
poszczególnymi częściami tekstu.
Ocenę celującą za test leksykalny lub gramatyczny
wystawiamy, gdy treść zadań obejmuje szeroki zakres
materiału i gdy stosujemy różnorodne techniki. Na przykład,
jeśli w teście sprawdzającym umiejętność prawidłowego
używania czasów gramatycznych, znajdą się zadania
sprawdzające wszystkie albo większość czasów
przewidzianych programem, to stawiamy ocenę celującą za
maksymalną liczbę punktów. Wskazane jest wówczas
urozmaicenie technik, np. kilka zadań wielokrotnego wyboru,
kilka parafraz, kilka zdań z czasownikami w formie
podstawowej w nawiasach. Jeżeli natomiast sprawdzamy
wąski zakres materiału, np. tylko czasy przeszłe albo
rozróżnienie pomiędzy dwoma czasami (np.: rozróżnienie
present perfect od past simple), nie stawiamy oceny celującej.
5.5 Ocenianie bieżące
i semestralne
Na bieżąco należy oceniać wszystkie sprawności, gramatykę
z leksyką oraz aktywność ucznia w sposób opisany
w rozdziale 5.2. Uczeń powinien otrzymać w ciągu semestru
co najmniej jedną ocenę cząstkową z każdej sprawności
i jedną z testu gramatyczno-leksykalnego. Ocena za
aktywność może, ale nie musi, być wystawiona. Stanowi ona
swego rodzaju premię.
Ocena semestralna może być średnią arytmetyczną
wszystkich ocen cząstkowych przy założeniu, że są one
jednakowej wagi (w opisie na następnej stronie zaznaczone
tłustym drukiem). Oceny za krótkie sprawdziany, np.
z gramatyki lub słownictwa,
28
IV etap edukacyjny
Język angielski jako pierwszy język obcy - kurs kontynuacyjny
Program A
obejmujące wąski zakres materiału (np. kartkówki
codziennego (mówienie) i krótkich form użytkowych
z bieżących lekcji) powinny być sumowane w jedną
(pisanie sterowane) należy potraktować jak oceny
średnią ocenę za gramatykę i leksykę. To samo dotyczy
z w/w sprawdzianów (w opisie na następnej stronie
mówienia i pisania. Oceny z krótkich sytuacji życia
oznaczamy je kursywą).
Załóżmy, że uczeń uzyskał w ciągu semestru następujące oceny:
Składowe ocen cząstkowych
Oceny cząstkowe
Rozumienie ze słuchu
Kartkówki obejmujące sprawdzenie kilku
umiejętności
3, 4, 5
4 *
Mówienie
Sytuacje życia codziennego
3, 5
4 *
Dłuższa wypowiedź połączona z dyskusją
5
Rozumienie tekstu czytanego
Test sprawdzający kilka umiejętności
4
Pisanie
Wypowiedź pisemna na zadany temat
w określonej formie
4, 2, 3
3 *
Wypowiedzi pisemne sterowane
(np. dwie krótkie formy i jedna dłuższa)
2
Gramatyka i leksyka
Krótkie sprawdziany
3
Sprawdzian semestralny
4, 5, 3
4 *
Aktywność**
5
Praca projektowa
4
Średnia ocen***
3,77
Ocena semestralna
4
* Średnia składowych ocen cząstkowych, liczona – jako ocena tej samej wagi – do średniej semestralnej.
** Ocenę za aktywność, jeśli ją wystawiamy, należy ustalić na podstawie obserwacji ucznia w ciągu całego semestru
i traktować jako ocenę równorzędną z innymi ocenami. *** W przypadku średniej z ułamkiem zaokrąglamy w górę przy ułamku wyższym niż
0,6, np. za średnią 3,77 wystawimy ocenę dobrą (4).
Bibliografia
CKE, Informator Syllabus. Matura z języka angielskiego
2003-2004, Warszawa 2001.
Cranner D., Motivating High Level Learners,
Harlow 1996.
Ellis M., Niesobska M., Rak A., Program nauczania języka
angielskiego - Kurs dla początkujących dla klas 1-3
gimnazjum, III etap edukacyjny, Oxford 1999.
Ellis M., Niesobska M., Rak A., Program nauczania języka
angielskiego - Kurs kontynuacyjny dla klas 1-3 gimnazjum,
III etap edukacyjny, Oxford 1999.
Fried-Booth D., Project Work, Oxford 1996.
Gude K., Making Your Mark into the Matura, Oxford 2001.
Harmer J., The Practice of English Language Teaching,
Harlow 2001.
Komorowska H., O programach prawie wszystko,
Warszawa 1999.
Tomalin B., Stempleski S., Cultural Awareness,
Oxford 1996.
www.bbc.co.uk
www.cnn.com
www.gner.co.uk
www.pizzahut.co.uk
Podane strony internetowe są ogólnie dostępne, a ich adresy
podane są przez Oxford University Press tylko w celu
informacyjnym. Oxford University Press nie bierze
odpowiedzialności za ich zawartość.
29
Program A
IV etap edukacyjny
Język angielski jako pierwszy język obcy - kurs kontynuacyjny
Dodatek 1
Propozycja kontraktu pomiędzy uczniami a nauczycielem
1 W parach uczniowie sporządzają dwie listy: na jednej mają znaleźć się ich oczekiwania wobec nauczyciela, a na drugiej to,
czego nauczyciel może spodziewać się od uczniów. Również w formie listy nauczyciel zapisuje swoje oczekiwania wobec
uczniów i to, czego uczniowie mogą oczekiwać od niego.
2 Na podstawie przygotowanych list uczniowie i nauczyciel negocjują wzajemne oczekiwania i zobowiązania.
Nauczyciel zapisuje wyniki negocjacji na tablicy w dwóch kolumnach: ‘The class agrees to’ i ‘ ................. (imię i nazwisko
nauczyciela)’.
3 Po sporządzeniu ostatecznej wersji kontraktu (najlepiej przez jednego z uczniów, sekretarza) uczniowie i nauczyciel
podpisują go w co najmniej dwóch egzemplarzach: jeden dla uczniów (można go powielić, tak by każdy uczeń otrzymał
kopię) i jeden dla nauczyciela.
4 Raz w miesiącu lub rzadziej, np. pod koniec semestru, uczniowie i nauczyciel omawiają jak obie strony wywiązują się
z postanowień kontraktu i zastanawiają się wspólnie nad przyczynami ewentualnych porażek.
Oto przykładowy kontrakt pomiędzy klasą a nauczycielem:
30
Class contract
Class Ia agrees to:
—
use every opportunity to speak English in the classroom;
—
tell the teacher beforehand if they have to miss a class for a good
reason (illness or family reasons);
—
tell the teacher if they don’t understand something;
—
eat or drink only outside the classroom;
[etc.]
The teacher agrees to:
—
make the lessons interesting and useful for the students;
—
give the students at least 4 days for handing in their writing
assignments (stories, essays, etc.);
—
check all homework within a week;
—
provide individual feedback on a regular basis; [etc.]
Signatures:
IV etap edukacyjny
Język angielski jako pierwszy język obcy - kurs kontynuacyjny
Program A
Dodatek 2
Lekcja z wykorzystaniem autentycznego przekazu informacyjnego
Temat:
What’s new on the news?
Poziom:
średnio zaawansowany i wyżej
Materiały:
nagranie wideo BBC/CNN News lub
innych wiadomości w języku angielskim
z poprzedniego dnia (5-, 10-minutowe),
odtwarzacz wideo
Czas:
1-2 lekcje
Cele lekcji:
1. Ćwiczenie sprawności rozumienia ze słuchu na
podstawie autentycznego przekazu informacji
2. Integracja sprawności językowych
3. Poszerzenie wiedzy uczniów o informacje dotyczące
wydarzeń na świecie
Przebieg lekcji
1. Nauczyciel prosi uczniów o podanie informacji, które ich
zdaniem pojawiły się w wiadomościach międzynarodowej
stacji telewizyjnej poprzedniego dnia. Uczniowie
w parach zapisują swoje propozycje.
2. Uczniowie oglądają wiadomości i sprawdzają swoje
przypuszczenia. Jednocześnie proszeni są o podanie nazw
krajów, z których pochodzą poszczególne informacje.
Which country does each piece of news come from?
W wypadku uczniów o niższym poziomie zaawansowania
(np. poziom niższy średnio zaawansowany) można ułatwić
uczniom zadanie, podając listę z nazwami krajów, których
te informacje dotyczą, plus 2-3 kraje więcej. Uczniowie
przyporządkowują kraje do kolejnych informacji, np.
Malaysia Spain Tunisia lvory Coasł
North Korea USA Bośnia Herzegovina Egypł
Przykład odpowiedzi:
Which country does each piece of news come from?
3. Oglądając wiadomości po raz kolejny, uczniowie uzupełniają
tabelkę (poziom wyższy średnio zaawansowany):
Where?
Who?
What?
1. Egypt
Arab Heads of State
summit meeting
2.
3.
4.
5.
6.
Dla uczniów na niższym poziomie znajomości języka proponujemy zadanie na dopasowywanie informacji, np.
Where?
Who?
What?
1. Egypt
US Head of State
car bomb explosion
2
people
private visit
3.
Arab Heads of State
Grand Prix
4.
world champion
official visit
5.
President of Yugoslavia
summit meeting
6.
ETA separatist group
election
31
News item 1 ______________________
News item 2 ______________________
News item 3 ______________________
News item 4 ______________________
News item 5 ______________________
News item 6______________________
News item 1 _Egypt________________
News item 2 _Spain________________
News item 3 _USA__________________
News item 4 _Bosnia Herzegovina___
News item 5 _Ivory Coast__________
News item 6_Tunisia______________
Program A
IV etap edukacyjny
Język angielski jako pierwszy język obcy - kurs kontynuacyjny
Obejrzany materiał jest podstawą do dalszych ćwiczeń rozwijających sprawności językowe: słuchanie, czytanie, mówienie
i pisanie. Jedno z zadań może być również pracą domową.
•
Poziom średnio zaawansowany i wyżej. W grupach uczniowie układają krótkie teksty do każdej z informacji w takiej formie,
w jakiej mogłyby się one pojawić w gazecie. Każda grupa opracowuje własną minigazetę. Zadaniem uczniów jest również
ukrycie 2-3 błędów informacyjnych. Pod koniec lekcji grupy prezentują swoje gazetki (można je rozwiesić w klasie) i starają
się odnaleźć błędy w informacjach napisanych przez inne grupy.
•
Poziom niższy średnio zaawansowany i wyżej. Nauczyciel podaje uczniom 5 wyrażeń pochodzących z obejrzanego przekazu
(mogą to być zwroty typowe dla języka mediów) i upewnia się, że uczniowie rozumieją ich znaczenie. Następnie uczniowie
w grupach otrzymują zadanie zredagowania jednej wiadomości (np. o długości 60 słów) dotyczącej pewnego nieistniejącego
kraju. Grupy wybierają lub losują nazwę swojego kraju (np. Funnyland, Crazyland, Sillyland, Hungryland) i opisują
wydarzenia minionego dnia z zastosowaniem podanych 5 wyrażeń. Pod koniec lekcji grupy prezentują swoje teksty i klasa
decyduje, która z informacji jest najciekawsza.
•
Poziom średnio zaawansowany i wyżej. Na podstawie przekazu informacyjnego nauczyciel formułuje kontrowersyjne
tezy (np. Heads of state should not be allowed to take their families on official visits). Uczniowie w grupach dyskutują nad
podanymi tezami i wyszukują 3 argumenty za i 3 przeciw każdej z nich. Następnie przedstawiciele grup prezentują
ustalenia swojej grupy reszcie klasy.
•
Poziom niższy średnio zaawansowany i wyżej. Nauczyciel wybiera jedno wydarzenie z obejrzanego przekazu (np. napad,
pożar) i prosi uczniów o wyobrażenie sobie, że byli jego uczestnikami. Część uczniów (np. połowa grupy) jest reporterami i ich
zadaniem jest dowiedzieć jak najwięcej szczegółów dotyczących zdarzenia. Reporterzy przygotowują pytania, a uczestnicy
zdarzenia opracowują dokładną wersję wydarzenia (reporterzy i uczestnicy pracują w odrębnych grupach). Następnie w parach
lub w grupach 3-osobowych reporterzy i uczestnicy zdarzenia przeprowadzają swoje wywiady. Jako podsumowanie uczniowie
opracowują pisemne wersje swoich wywiadów. Można określić limit na ok. 120-150 słów.
•
Poziom niższy średnio zaawansowany i wyżej. Uczniowie otrzymują od nauczyciela tekst dotyczący jednego z wydarzeń
(dostępny np. na stronach
lub
) i ich zadaniem jest wyszukanie np. 5 nowych szczegółów
dotyczących tego wydarzenia. Nauczyciel może także zredagować krótki tekst, opierając się na informacji pochodzącej
z Internetu lub na przekazie telewizyjnym, który zawiera, np. 5 błędów informacyjnych. Zadaniem uczniów jest znalezienie
błędnych informacji i ich poprawienie.
32
IV etap edukacyjny
Język angielski jako pierwszy język obcy - kurs kontynuacyjny
Program A
Dodatek 3
Plan pracy nad projektem: Europe – United but varied
Poziom:
niższy średnio zaawansowany i wyżej
Czas:
1-2 lekcje w tygodniu na przestrzeni 1 miesiąca
Materiały:
materiały zgromadzone przez uczniów: teksty pochodzące z książek, encyklopedii, poradników, nagrania
audio i wideo, wywiady i ankiety, materiały z Internetu itp.
Cele:
1. Zaznajomienie uczniów z problematyką i zagadnieniami związanymi z krajami Unii Europejskiej
2. Integracja sprawności językowych
Plan pracy:
1. Na pierwszej lekcji nauczyciel zapoznaje uczniów z zadaniem i informuje, że celem pracy nad projektem jest
wykonanie dowolnego projektu związanego tematycznie z krajami zjednoczonej Europy. Może to być
przeprowadzona w szkole ankieta na temat oczekiwań młodzieży związanych z przystąpieniem Polski do Unii
Europejskiej lub na temat stanu wiedzy młodzieży o krajach Unii. Uczniowie mogą też przeprowadzić wywiad
(nagrany na sprzęcie audio lub wideo) z obcokrajowcem - obywatelem jednego z krajów UE, np. o tym, jakie były
pozytywne i negatywne skutki przystąpienia do Unii dla obywateli jego kraju. Jedną z propozycji może być także
pokazanie odrębności danego kraju (np. tradycji, kuchni, zwyczajów codziennych). Jeśli w szkole znajduje się
pracownia komputerowa z dostępem do Internetu, uczniowie mogą zorganizować chatroom z młodzieżą
zaprzyjaźnionej szkoły w jakimś kraju europejskim. Przez pocztę elektroniczną (e-mail) można nawiązać też
kontakt z instytucjami europejskimi i dzięki temu uzyskać dostęp do wielu informacji. Tematyka projektu jest
bardzo szeroka i może obejmować różne zagadnienia i różnorodne formy wykonania zadania (nagrania audio
i wideo, plakaty informacyjne, korespondencja e-mailowa, degustacja tradycyjnych potraw, prezentacje grupowe itp.). Temat
i forma zadania mogą być zainspirowane przez nauczyciela. Dobrze jest jednak pozostawić uczniom jak największą swobodę
wyboru.
2. Na kolejnej lekcji uczniowie dobierają się w grupy lub pary i podejmują ostateczną decyzję o temacie projektu.
W grupach dokonują podziału pracy i planują kolejne etapy zadania. Ważne jest też wspólne ustalenie kryteriów
i zasad oceny pracy. Pod kierunkiem nauczyciela uczniowie decydują, co podlegać będzie ocenie (np. wkład pracy, podział
pracy, poprawność językowa, wartość informacyjna projektu, wartość estetyczna pracy, jeśli produkt końcowy ma postać
plakatu, broszury czy gazetki itp.) i jak to będzie oceniane (np. prezentacja projektów na lekcji i przydział punktów
w ustalonych wcześniej kategoriach przez grupy i nauczyciela).
3. Raz w tygodniu powinny odbywać się tzw. feedback sessions, podczas których grupy koordynują swoje działania, informują
resztę klasy o swoich dokonaniach i planują dalszą pracę. Nauczyciel powinien monitorować pracę uczniów i służyć pomocą,
jeśli chodzi o użycie języka (poprawności, doboru słownictwa, rejestru itp.) oraz dobór i selekcję materiałów. Dobrze jest
przeznaczyć w klasie specjalne miejsce na prezentację dotychczas zgromadzonych materiałów i stworzyć słowniczek
uzupełniany regularnie o przydatne słowa i zwroty, które pojawiają się przy okazji wykonywania zadania.
4. Ostatnie dwie lekcje powinny być poświęcone prezentacji i ocenie prac. Można także uczynić tę fazę pracy częścią większego
wydarzenia o charakterze ogólnoszkolnym, np. Dni Europy, w których uczestniczą uczniowie całej szkoły, przygotowując
różnorodne prezentacje, happeningi, wykłady czy też wystawy i stoiska.
33
Program A
IV etap edukacyjny
Język angielski jako pierwszy język obcy - kurs kontynuacyjny
Dodatek 4
Lekcja z wykorzystaniem materiałów autentycznych (Internet)
Temat:
Eating out at Pizza Hut
Poziom:
niższy średnio zaawansowany i średnio zaawansowany
Czas:
45 minut
Materiały:
menu dostępne na stronie brytyjskiej Pizza Hut (
)
Cele lekcji:
1. Integracja sprawności językowych
2. Utrwalenie i poszerzenie słownictwa używanego do opisywania dań w restauracji
3. Wprowadzenie elementów kultury: język i menu w restauracji w Wielkiej Brytanii
Przebieg lekcji
Rozgrzewka
1. Nauczyciel pyta uczniów, jakie mają skojarzenia, kiedy słyszą nazwę Pizza Hut, np.
N: What do you think of when you hear the name Pizza Hut? Have you ever been to any Pizza Hut restaurant? What did you have? etc.
Prezentacja
2. Nauczyciel rozdaje uczniom menu Pizza Hut (ściągnięte z Internetu) i wyjaśnia kluczowe słownictwo,
np. seasoned, blend, stuffed itp. Nauczyciel wyjaśnia podając definicje w języku angielskim, prosząc uczniów o
przykłady:
N: ‘seasoned’- with salt, pepper, etc. added to it [Oxford Advanced Learner’s Dictionary
N: What food can be seasoned? Can pizza be seasoned? What about chicken? What else? itd.
Ćwiczenia
3. Pierwsze ćwiczenie z wykorzystaniem menu oparte jest na części pt. Pizza. Uczniowie przyporządkowują nazwy
pizz odpowiednim opisom, np:
Tuna, prawns and tomato chunks - Seafarer
Wśród nazw pizz znajduje się jedna, do której nie pasuje żaden opis - Vegetarian Hot One.
34
IV etap edukacyjny
Język angielski jako pierwszy język obcy - kurs kontynuacyjny
Program A
MENU
Pizzas
Individual
Medium
Large
1 person
1-2 people
2-4 people
..............................................
Extra portion of our special blend of 3 cheeses
and any of 2 of your favourite toppings
Ł5.49
Ł8.49
Ł10.99
..............................................
Extra cheese and double decker pepperoni
Ł5.49
Ł8.49
Ł10.99
..............................................
Tuna, prawns and tomato chunks
Ł4.99
Ł7.99
Ł9.99
..............................................
Spicy chicken with mushrooms, green
peppers and red onions
Ł4.99
Ł7.99
Ł9.99
..............................................
Spicy beef with fresh chillies, red onions and
tomato chunks
Ł4.99
Ł7.99
Ł9.99
Margherita
Cheese and tomato sauce
Ł3.99
Ł5.99
Ł7.49
Each Additional Topping
Sweetcorn, mushrooms, green chillies, red
onions, black olives, pineapple, green
peppers, tomato chunks, extra cheese, spicy
beef, pepperoni, ham slices, spicy pork,
spicy chicken, tuna, anchovies.
80p
90p
Ł1.00
Seafarer
Cheese Feast
Chicken Supreme
Spicy Hot One
Create Your Own
Chicken Supreme
Vegetarian Hot One
35
Program A
IV etap edukacyjny
Język angielski jako pierwszy język obcy - kurs kontynuacyjny
4. W następnym ćwiczeniu uczniowie proszeni są o napisanie krótkiego opisu pizzy: Vegetarian Hot One. Kilku
uczniów odczytuje na głos swoje propozycje, po czym nauczyciel rozdaje opis oryginalny dla porównania:
Vegetarian Hot One
Double fresh chillies, green peppers, red onions and tomato chunks
5. Następnie uczniowie wykonują ćwiczenie, wykorzystując inne części menu: Starters, Oven Baked Pastas
i Desserts. Zadanie będzie polegało na podkreśleniu właściwego wyrazu z podanej pary wyrazów, np.:
Three scoops/spoons of traditional vanilla ice cream.
STARTERS
1.
Garlic bread
Ł1.80
4 pieces of crusty French bread, oven cooked/baked with garlic/onion butter
and herb topping/top
2. BBQ Chicken Wings
Ł2.70
6 succulent Chicken Wings coated/covered in barbecue sauce served with BBQ
or whipped/sour cream & chive dip
OVEN BAKED PASTAS
1. Spicy Chicken Pasta Bake
Ł5.95
Pasta spirals with pieces/fragments of lightly seasoned
chicken covered
with creamy tomato sauce, topped with melted mozzarella
2. Tangy Tomato and Cheese Pasta Bake
Ł5.50
Spirals of pasta in cream/creamy tomato sauce, made with mushrooms, peppers
and red onions, topped with melted mozzarella
DESSERTS
1. Traditional Ice Cream
Ł1.80
Three scoops/spoons of traditional vanilla ice cream
2. Alabama Soft Choc Cake
Ł2.50
The American chocolate experiment/experience, a combination of chocolate
mousse and marshmallow pieces with wealthy/rich chocolate flavoured topping.
Served with cream or ice cream
HOT DRINKS
reg
1. Filter Coffee
Ł1.20
2. Decaffeinated Coffee
Ł1.20
3. Hot chocolate
Ł1.30
4. Tea (per pot)
Ł1.20
SOFT DRINKS
1. Pepsi/Diet Pepsi/Pepsi Max/7-UP/Tango
(with FREE REFILLS)
Ł1.35
2. Strathmore Pure Spring Water
Still or Sparkling-per bottle (33cl)
Ł1.25
3. Pure Orange Juice
Ł1.00
36
IV etap edukacyjny
Język angielski jako pierwszy język obcy - kurs kontynuacyjny
Program A
Utrwalenie
6. Nauczyciel pyta uczniów, gdzie zwykle organizują prywatki (w domu? w restauracji?), wprowadzając w ten sposób kolejny
temat. Następne ćwiczenie polegać będzie na zorganizowaniu przyjęcia w Pizza Hut (np. w czasie pobytu na kursie językowym
w Anglii). Pracując w grupach 3- 4-osobowych, uczniowie muszą podjąć decyzję odnośnie do następujących kwestii:
• date and time of the party;
• menu (assuming they can spend 10 pounds per person);
• other attractions (eg. competitions, games, quizzes). W zależności od tego, ile pozostało czasu, uczniowie prezentują swoje
pomysły pod koniec lekcji lub na początku lekcji następnej.
Praca domowa
W domu uczniowie przygotowują pisemne zaproszenia. Zaproszenia powinny zawierać wszystkie informacje powyżej określone
plus adres restauracji. Na następnej lekcji nauczyciel umieszcza zaproszenia uczniów na ścianie lub na odpowiedniej tablicy.
Uczniowie indywidualnie odczytują zaproszenia i głosują na najciekawsze, podając uzasadnienie swojego wyboru
w ogólnoklasowej dyskusji.
37
Program A
DODATEK 5
Formularz ocen
IMIĘ I NAZWISKO .......................... ..........................................................................................
klasa.................................................... data......................................................................
Składowe ocen cząstkowych
Oceny cząstkowe
Rozumienie ze słuchu
Kartkówki obejmujące sprawdzenie
kilku umiejętności
Mówienie
Sytuacje życia codziennego
Dłuższa wypowiedź połączona z dyskusją
Rozumienie tekstu czytanego
Test sprawdzający kilka umiejętności
Pisanie
Wypowiedź pisemna na zadany temat
w określonej formie
Wypowiedzi pisemne sterowane
(np. dwie krótkie formy i jedna dłuższa)
Gramatyka i leksyka
Krótkie sprawdziany
Sprawdzian semestralny
Aktywność
Praca projektowa
Średnia ocen
Ocena semestralna
38
IV etap edukacyjny
Program A
Język angielski jako pierwszy język obcy - kurs kontynuacyjny
Notatki
39
Program A
IV etap edukacyjny
Język angielski jako pierwszy język obcy - kurs kontynuacyjny
Notatki
40
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
Program nauczania języka angielskiego w gimnazjum Gajda, Juźwicka
Program nauczania języka angielskiego dla ucznia z upośledzeniem w stopniu lekkim
Roczny program nauczania języka angielskiego wybór piosenek
Barwy Epok Program nauczania języka polskiego w liceum ogólnokształcącym, Polonistyka, Dydaktyka ję
2690, TEST DYDAKTYCZNY z działu ORTOGRAFIA występującego w programie nauczania języka polskiego w kl
Program nauczania języka polskiego w klasie II dla ucznia z porażeniem mózgowym
Nauczanie języka angielskiego w wieku przedszkolnym
Program nauczania języka francuskiego podstawowy
Fonetyczna metoda nauczania języka angielskiego
Zagadnienia na egzamin z Biomedycznych podstaw rozwoju i wychowania dla EWiP z nauczaniem języka ang
PRZYKŁADOWY TEST KWALIFIKACYJNY DO KLASY Z ROZSZERZONYM PROGRAMEM NAUCZANIA JĘZYKA NIEMIECKIGO
Metody nauczania języka angielskiego w zarysie(1)
TEORIA I PRAKTYKA NAUCZANIA JEZYKA ANGIELSKIEGO
nauczanie jezyka angielskiego poprzez gry i zabawy final
Nauczanie języka angielskiego
AUTORSKI PROGRAM KOŁA JĘZYKA ANGIELSKIEGO DLA MATURZYSTÓW ZDAJĄCYCH EGZAMIN NA POZIOMIE ROZSZERZONYM
PROGRAM KÓŁKA JĘZYKA ANGIELSKIEGO DLA UCZNIÓW KLAS IV
Gry i zabawy w nauczaniu języka angielskiego w kl 1 3
więcej podobnych podstron