background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

 
 
 
 
 

MINISTERSTWO EDUKACJI 

NARODOWEJ 

 
 
 
 
 

Ewa Pogorzelska 

 
 
 
 
 
 
 

Wybijanie, oczyszczanie i wykańczanie odlewów 
812[03].Z2.06 

 
 
 
 
 
 

Poradnik dla nauczyciela 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Wydawca

 

Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy 
Radom 2007
 

background image

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

Recenzenci: 
mgr inż. Marian Cymerys 
mgr inż. Ryszard Łoin 
 
 
 
Opracowanie redakcyjne: 
mgr inż. Ewa Pogorzelska 
 
 
 
Konsultacja: 
dr inż. Bożena Zając 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Poradnik  stanowi  obudowę  dydaktyczną  programu  jednostki  modułowej  812[03].Z2.06 
„Wybijanie,  oczyszczanie  i  wykańczanie  odlewów”,  zawartego  w  modułowym  programie 
nauczania dla zawodu operator maszyn i urządzeń odlewniczych. 
 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Wydawca 

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

background image

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

SPIS TREŚCI 

 

1.  Wprowadzenie 

3 

2.  Wymagania wstępne 

 

6 

3.  Cele kształcenia  

7 

4.  Przykładowe scenariusze zajęć 

8 

5.  Ćwiczenia 

14 

5.1. Usuwanie odlewów z form i rdzeni z odlewów, oczyszczanie i wykańczanie 

odlewów 

14 

5.1.1. Ćwiczenia 

14 

5.2. Organizacja i przebieg kontroli jakości odlewów, klasyfikacja, wykrywanie, 

kwalifikowanie, analiza przyczyn i usuwanie wad odlewów 

17 

5.2.1. Ćwiczenia 

17 

5.3. Obróbka cieplna i cieplno-chemiczna odlewów 

20 

5.3.1. Ćwiczenia 

20 

6.  Ewaluacja osiągnięć ucznia 

23 

7.  Literatura 

32 

 

background image

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

1. WPROWADZENIE 

 

Przekazujemy Państwu Poradnik dla  nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu 

zajęć  dydaktycznych  w  szkole  kształcącej  w  zawodzie  operator  maszyn  i  urządzeń 
odlewniczych. 

W poradniku zamieszczono: 

 

wymagania wstępne, wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien mieć już ukształtowane, 
aby bez problemów mógł korzystać z poradnika,  

 

cele  kształcenia,  wykaz  umiejętności,  jakie  uczeń  ukształtuje  podczas  pracy 
z poradnikiem, 

 

przykładowe scenariusze zajęć, 

 

przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami nauczania - 
- uczenia oraz środkami dydaktycznymi, 

 

ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzie pomiaru dydaktycznego, 

 

literaturę uzupełniającą. 

 

Wskazane  jest,  aby  zajęcia  dydaktyczne  były  prowadzone  różnymi  metodami  ze 

szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania. 

Formy  organizacyjne  pracy  uczniów  mogą  być  zróżnicowane,  począwszy  od 

samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej. 

Jako  pomoc  w  realizacji  jednostki  modułowej  dla  uczniów  przeznaczony  jest  Poradnik 

dla ucznia. Nauczyciel powinien ukierunkować uczniów na właściwe korzystanie z poradnika 
do nich adresowanego. 

Materiał  nauczania  (w  Poradniku  dla  ucznia)  podzielony  jest  na  rozdziały,  które 

zawierają  podrozdziały.  Podczas  realizacji  poszczególnych  rozdziałów  wskazanym  jest 
zwrócenie uwagi na następujące elementy: 

  materiał  nauczania  –  w  miarę  możliwości  uczniowie  powinni  przeanalizować 

samodzielnie.  Obserwuje  się  niedocenianie  przez  nauczycieli  niezwykle  ważnej 
umiejętności,  jaką  uczniowie  powinni  bezwzględnie  posiadać  –  czytanie  tekstu 
technicznego ze zrozumieniem, 

  pytania sprawdzające mają wykazać, na ile uczeń opanował materiał teoretyczny i czy jest 

przygotowany  do  wykonania  ćwiczeń.  W zależności  od  tematu  można  zalecić  uczniom 
samodzielne  odpowiedzenie  na  pytania  lub  wspólne  z  całą  grupą  uczniów,  w  formie 
dyskusji opracowanie odpowiedzi na pytania. Druga forma  jest korzystniejsza, ponieważ 
nauczyciel  sterując  dyskusją  może  uaktywniać  wszystkich  uczniów  oraz  w  trakcie 
dyskusji usuwać wszelkie wątpliwości, 

  dominującą  rolę  w  kształtowaniu  umiejętności  oraz  opanowaniu  materiału  spełniają 

ćwiczenia.  W  trakcie  wykonywania  ćwiczeń  uczeń  powinien  zweryfikować  wiedzę 
teoretyczną oraz opanować nowe umiejętności. Przedstawiono dosyć obszerną propozycję 
ćwiczeń  wraz  ze  wskazówkami  o  sposobie  ich  przeprowadzenia,  uwzględniając  różne 
możliwości  ich  realizacji  w  szkole.  Nauczyciel  decyduje,  które  z  zaproponowanych 
ćwiczeń  jest  w  stanie  zrealizować  przy  określonym  zapleczu  techniczno  dydaktycznym 
szkoły. Prowadzący może również zrealizować ćwiczenia, które sam opracował, 

  sprawdzian postępów stanowi podsumowanie rozdziału, zadaniem uczniów jest udzielenie 

odpowiedzi  na  pytania  w  nim  zawarte.  Uczeń  powinien  samodzielnie  czytając 
zamieszczone  w  nim  stwierdzenia  potwierdzić  lub  zaprzeczyć  opanowanie  określonego 
zakresu  materiału.  Jeżeli  wystąpią  zaprzeczenia,  nauczyciel  powinien  do  tych  zagadnień 
wrócić,  sprawdzając  czy  braki  w  opanowaniu  materiału  są  wynikiem  niezrozumienia  
przez  ucznia  tego  zagadnienia,  czy  niewłaściwej  postawy  ucznia  w  trakcie  nauczania. 

background image

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

W tym  miejscu  jest  szczególnie  ważna  rola  nauczyciela,  gdyż  od  postawy  nauczyciela, 
sposobu  prowadzenia  zajęć  zależy  między  innymi  zainteresowanie  ucznia.  Uczeń  nie 
zainteresowany  materiałem  nauczania,  wykonywaniem  ćwiczeń  nie  nabędzie  w pełni 
umiejętności  założonych  w  jednostce  modułowej.  Należy  rozbudzić  wśród  uczniów  tak 
zwaną „ciekawość wiedzy”. Potwierdzenie przez ucznia opanowania materiału nauczania 
rozdziału może stanowić podstawę dla nauczyciela do sprawdzenia wiedzy i umiejętności 
ucznia  z  tego  zakresu.  Nauczyciel  realizując  jednostkę  modułową  powinien  zwracać 
uwagę na predyspozycje ucznia, ocenić, czy uczeń ma większe uzdolnienia manualne, czy 
może lepiej radzi sobie z rozwiązywaniem problemów teoretycznych, 

  testy  zamieszczone  w  rozdziale  Ewaluacja  osiągnięć  ucznia  zawierają  zadania  z  zakresu 

całej jednostki modułowej i należy je wykorzystać do oceny uczniów, a wyniki osiągnięte 
przez  uczniów  powinny  stanowić  podstawę  do  oceny  pracy  własnej  nauczyciela 
realizującego tę jednostkę modułową. Każdemu zadaniu testu przypisano określoną liczbę 
możliwych  do  uzyskania  punktów  (0  lub  1  punkt).  Ocena  końcowa  uzależniona  jest  od 
ilości  uzyskanych  punktów.  Nauczyciel  może  zastosować test  według własnego  projektu 
oraz  zaproponować  własną  skalę  ocen. Należy  pamiętać, żeby tak  przeprowadzić  proces 
oceniania ucznia, aby umożliwić mu jak najpełniejsze wykazanie swoich umiejętności.  

 

Metody polecane do stosowania podczas kształcenia modułowego to: 

 

pokaz z objaśnieniami, 

 

metoda tekstu przewodniego, 

 

ćwiczenia. 

 

Miejsce  jednostki  modułowej  w  strukturze  modułu  812[03].Z2.06  Wybijanie, 

oczyszczanie  i  wykańczanie  odlewów  jest  wyeksponowane  na  schemacie  zamieszczonym 
poniżej. 

background image

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

 
 
 

 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 

Schemat układu jednostek modułowych 

812[03].Z2 

Technologia wytwarzania 

wyrobów metodami 

odlewniczymi 

812[03].Z2.01 

Przygotowanie mas 

formierskich i rdzeniowych

 

812[03].Z2.02 

Wykonywanie form 

piaskowych zagęszczanych 

ręcznie

 

812[03].Z2.03 

Wykonywanie maszynowe 

form piaskowych i rdzeni

 

812[03].Z2.04 

Wykonywanie odlewów 

metodami specjalnymi

 

812[03].Z2.05 

Topienie stopów 

odlewniczych  

i zalewanie form

 

812[03].Z2.06 

Wybijanie, oczyszczanie  

i wykańczanie odlewów

 

background image

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

 

 

 

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

 

 

korzystać z różnych źródeł informacji, 

 

wyszukiwać potrzebne informacje w dokumentach, 

 

korzystać z Internetu, 

 

organizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami ergonomii, 

 

pracować indywidualnie, 

 

współpracować w grupie, 

 

prezentować wyniki pracy własnej i grupowej, 

 

uczestniczyć w dyskusji, 

 

interpretować wskazany tekst, 

 

posługiwać się instrukcją przy wykonywaniu ćwiczeń, 

 

wykonywać proste obliczenia techniczne, 

 

stosować poprawną terminologię techniczną, 

 

objaśniać zjawiska zachodzące w formie po zalaniu, 

 

oceniać skutki powstawania gazów, stygnięcia i skurczu metalu w formie, 

 

stosować się do przepisów bhp, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska. 

background image

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

3.

 

CELE KSZTAŁCENIA 

 

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć: 

– 

usunąć ręcznie i w sposób zmechanizowany odlewy z formy, 

– 

usunąć rdzenie z odlewów, 

– 

usunąć ręcznie i mechanicznie elementy układu wlewowego i zalewki, 

– 

scharakteryzować  urządzenia  do  wybijania  odlewów  z  form  i  rdzeni  z odlewów  oraz 
oddzielania układu wlewowego i nadlewów, 

– 

rozróżnić metody oczyszczania odlewów, 

– 

wyjaśnić budowę i zasadę działania oczyszczarek do odlewów, 

– 

obsłużyć kraty wstrząsowe i oczyszczarki do odlewów, 

– 

wykonać obróbkę cieplną i cieplno-chemiczną odlewów, 

– 

zabezpieczyć odlewy przed korozją, 

– 

dobrać metodę kontroli odlewów zgodnie z warunkami technicznymi odbioru, 

– 

wykryć i określić rodzaje wad odlewów, 

– 

zakwalifikować odlewy do brakowania lub naprawy, 

– 

posłużyć się urządzeniami do kontroli jakości odlewów, 

– 

usunąć wady odlewów, 

– 

ocenić jakość wykonanej pracy, 

– 

zastosować zasady użytkowania maszyn i urządzeń,  

– 

posłużyć  się  dokumentacją  technologiczną,  Dokumentacją  Techniczno  –  Ruchową, 
Polskimi Normami, normami branżowymi oraz poradnikami, 

– 

zastosować  zasady  zachowania  się  w  strefach  bezpośredniego  zagrożenia  odpryskiem 
żużla i gorącego metalu, 

– 

zastosować  przepisy  bezpieczeństwa  i  higieny  pracy,  ochrony  przeciwpożarowej  oraz 
ochrony środowiska. 

background image

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ 

 
Scenariusz zajęć 1 

 
Osoba prowadząca    

 

 

………………………………………………..................... 

Modułowy program nauczania: 

Operator maszyn i urządzeń odlewniczych 812[03]. 

Moduł:  

Technologia 

wytwarzania 

wyrobów 

metodami 

odlewniczymi 812[03].Z2. 

Jednostka modułowa:  

Wybijanie, 

oczyszczanie 

wykańczanie 

odlewów 

812[03].Z2.06. 

Temat:  Identyfikowanie wad odlewów i określanie sposobów ich naprawy. 

Cel ogólny: Wykrywanie, kwalifikowanie i usuwanie wad odlewów. 
 
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć: 

 

zidentyfikować wadę na odlewie, 

 

nazwać wady odlewów, 

 

zakwalifikować wadę jako naprawialną lub nienaprawialną, 

 

dobrać sposób naprawy do rodzaju wady,  

 

dobrać narzędzia do naprawy wady, 

 

dobrać materiały do naprawy wady, 

 

użyć narzędzi do naprawy wady, 

 

podać sposób naprawy wady. 

 
Metody nauczania–uczenia się: 

 

metoda tekstu przewodniego. 

Formy organizacyjne pracy uczniów: 

 

grupowa, 

 

indywidualna. 

 
Czas: 4 godziny dydaktyczne. 
 
Środki dydaktyczne: 

 

stanowiska do pracy grupowej i indywidualnej, 

 

odlewy z wadami powierzchni, 

 

arkusz do ćwiczenia, 

 

tekst przewodni, 

 

formularze z pytaniami prowadzącymi, 

 

poradnik dla ucznia, 

 

poradnik mechanika. 

 
Przebieg zajęć: 
1.  Wstępne czynności organizacyjno-przygotowawcze przed rozpoczęciem zajęć. 
2.  Realizacja zajęć metodą tekstu przewodniego. 

background image

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

 

Etap zajęć 

Czynności wykonywane 

przez nauczyciela 

Czynności wykonywane 

przez uczniów 

Czynności 

wstępne 

 

sprawdza obecność uczniów, stan ubrań 
roboczych i stanowisk pracy, 

 

podaje temat i określa cel zajęć. 

 

przygotowują się do zajęć, 

 

zapoznają się z tematem i celami 
zajęć. 

 

określenie szczegółowych celów 
kształcenia, 

 

wyjaśnienie zasad pracy metodą tekstu 
przewodniego, 

 

rozdanie instrukcji do ćwiczenia, 
formularzy z załącznikami 1 i 2. 

Faza 1 – Informacje 

 

zbierają informacje odpowiadając 
na przygotowane pytania 
prowadzące – załącznik 1. 

Faza 2 – Planowanie 

 

przygotowują plan realizacji 
ćwiczenia, planują środki potrzebne 
do realizacji ćwiczenia, 

 

odpowiadają na pytania – załącznik 
2, uzupełniają formularz. 

Instruktaż 

wstępny 

 

omawia z poszczególnymi uczniami 
zaproponowany plan przebiegu 
ćwiczenia, 

 

pomaga usunąć ewentualne błędy w 
planie wykonania ćwiczenia, 

 

zezwala na wykonanie ćwiczenia. 

Faza 3 – Ustalenie 

 

indywidualnie proponują plan 
przebiegu ćwiczenia, 

 

konsultują z nauczycielem 
poprawność opracowanego planu 
wykonania. 

 

obserwuje przebieg prac 
wykonywanych przez poszczególnych 
uczniów, 

 

czuwa nad dyscypliną pracy, 
właściwym posługiwaniem się 
poradnikami i literaturą techniczną, 

 

obchodzi poszczególne stanowiska 
pracy, udziela dodatkowego instruktażu 
lub niezbędnej pomocy, koryguje 
zauważone błędy. 

Faza 4 – Realizacja 

 

wykonują zaplanowane czynności. 

 

Instruktaż 
bieżący 

 

obserwuje uczniów, 

 

udziela wskazówek, 

 

ocenia: utrzymywanie ładu i porządku 
na stanowisku pracy, poprawność 
wykonywania ćwiczenia. 

Faza 5 – Sprawdzanie 

 

sprawdzają poprawność 
wykonanego ćwiczenia. 

Instruktaż 

końcowy 

 

przegląda i ocenia wypełnione arkusze 
do ćwiczenia, 

 

ocenia prezentację ucznia, 

 

podsumowuje ćwiczenie: wskazuje 
jakie umiejętności były ćwiczone, jakie 
wystąpiły nieprawidłowości i jak ich 
unikać w przyszłości. 

Faza 6 – Analiza końcowa 

 

prezentują wykonane prace, 

 

uzasadniają sposób identyfikacji 
wady, jej kwalifikacji i dobór 
sposobu naprawy, 

 

oceniają poprawność wykonanego 
zadania 

 

wskazują ewentualne problemy, 
które wystąpiły podczas 
wykonywania ćwiczenia, 

 

uwagi notują w formularzu do 
ćwiczenia. 

Czynności 

końcowe 

 

sprawdza stan stanowisk, 

 

podaje temat następnych zajęć, 

 

zadaje pracę domową. 

 

porządkują stanowiska pracy. 

 

 
Załącznik 1 
 
Pytania prowadzące do fazy 1 – Informacje 
1.  Co oznacza określenie wada odlewu? 

background image

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

10 

2.  Jakie są rodzaje wad odlewu ze względu na miejsce ich występowania? 
3.  Jak można podzielić wady ze względu na możliwość ich naprawy? 
4.  Gdzie można znaleźć tablice pokazujące wady odlewów? 
5.  Jakie są sposoby naprawy wad powierzchni odlewów? 
6.  Od jakich czynników zależy wybór metody naprawy wady? 
 
Załącznik 2 
 
Pytania prowadzące do fazy 2 – Planowanie 
1.  Jakie  są  sposoby  naprawy  wady  na  odlewie,  który  został  ci  przedstawiony  przez 

nauczyciela? 

2.  Jaki sposób naprawy uważasz za przydatny do naprawy tej wady? 
3.  Jakich materiałów będziesz potrzebował do wykonania naprawy? 
4.  Jakich narzędzi będziesz potrzebował do wykonania naprawy? 
5.  Na czym polega przygotowanie powierzchni do naprawy wybraną przez ciebie metodą? 
 
Zakończenie zajęć 

Czynności organizacyjno-porządkowe kończące zajęcia. 

 
Praca domowa 

Odszukaj w literaturze i wypisz wiadomości na temat sposobów naprawy wad odlewów. 

 
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach: 

 

prezentacja prac, samoocena, 

 

pytania kontrolne. 

background image

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

11 

Scenariusz zajęć 2

 

 
Osoba prowadząca    

 

 

………………………………………………..................... 

Modułowy program nauczania: 

Operator maszyn i urządzeń odlewniczych 812[03]. 

Moduł:  

Technologia 

wytwarzania 

wyrobów 

metodami 

odlewniczymi 812[03].Z2. 

Jednostka modułowa:  

Wybijanie, 

oczyszczanie 

wykańczanie 

odlewów 

812[03].Z2.06. 

Temat:  Wykonywanie  naprawy  wady  powierzchni  w  postaci  zaprószenia  odlewu 

żeliwnego metodą spawania łukowego. 

Cel ogólny:  Kształtowanie umiejętności wykonywania napraw odlewów. 
 
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć: 

 

stosować zasady bhp podczas naprawy wad odlewów, 

 

zorganizować stanowiska według zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, 

 

zidentyfikować wadę na odlewie, 

 

dobrać sposób naprawy do rodzaju wady, 

 

dobrać narzędzia do naprawy wady, 

 

dobrać materiały do naprawy wady, 

 

użyć narzędzi do naprawy wady, 

 

wykonać naprawę wady, 

 

sprawdzić jakość wykonania naprawy. 

 
Metody nauczania–uczenia się: 

 

pokaz z wyjaśnieniem, 

 

ćwiczenia. 

Formy organizacyjne pracy uczniów: 

 

grupowa, 

 

indywidualna. 

 
Czas: 4 godziny dydaktyczne 
 
Środki dydaktyczne: 

 

stanowiska do pracy grupowej i indywidualnej, 

 

dokumentacja techniczna, 

 

instrukcja do wykonania ćwiczenia, 

 

odlew żeliwny z zaprószeniem o wymiarze nie przekraczającym 10 mm, 

 

narzędzia określone w instrukcji,  

 

poradnik dla ucznia. 

 

poradnik mechanika. 

background image

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

12 

Przebieg zajęć: 
 

Czynności wykonywane przez nauczyciela 

Czynności wykonywane przez ucznia 

Czynności organizacyjno porządkowe 

 

sprawdza wygląd uczniów przygotowanych do zajęć 
pod względem bhp, 

 

zapoznaje uczniów z tematem, określa cele zajęć, 

 

nawiązuje do zagadnień organizacji naprawy odlewów, 
sprawdza wiadomości uczniów  
z zakresu: rodzajów wad odlewów, zasad doboru 
sposobów naprawy,  

 

przypomina zasady bhp obowiązujące podczas 
wykonywania naprawy metodą spawania. 

 

zapoznają się z tematem i celami zajęć, 

 

zapisują temat w zeszytach, 

 

udzielają odpowiedzi na pytania 
nauczyciela. 

Instruktaż wstępny 

 

prezentuje odlewy z wadami, 

 

prowadzi dyskusję na temat rodzajów wad odlewów i 
sposobów ich naprawy,  

 

omawia sposób naprawy wybranej wady, 

 

omawia nieprawidłowości mogące powstać podczas 
naprawy wady, 

 

wydaje uczniom dokumentację, przydziela stanowiska 
robocze, 

 

obserwuje i nadzoruje czynności przygotowawcze 
uczniów. 

 

charakteryzują wady odlewów 
prezentowane przez nauczyciela, 

 

rozpoznają wskazane przez nauczyciela 
wady odlewów, 

 

rozpoznają narzędzia i przyrządy do 
naprawy wad odlewów, 

 

obserwują czynności podczas naprawy 
wady, 

 

ćwiczą samodzielnie czynności 
niezbędne przy naprawie wady,  

 

słuchają komentarza do naprawy wady, 

 

zadają pytania w razie wystąpienia 
wątpliwości, 

 

zapoznają się z dokumentacją otrzymaną 
od nauczyciela, 

 

ustalają kolejność czynności 
naprawczych, zapisują  
w formularzu, 

 

organizują stanowisko pracy zgodnie z 
zasadami bhp i wymaganiami 
dokumentacji technicznej, 

 

sprawdzają stan techniczny sprzętu 
potrzebnego do wykonania naprawy 
wady odlewu. 

background image

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

13 

 

Instruktaż bieżący 

 

przeprowadza przegląd stanowisk pracy, 

 

ocenia: poprawność posługiwania się sprzętem do 
naprawy i przestrzeganie zasad bhp, 

 

udziela niezbędnych instrukcji, koryguje elementarne 
błędy. 

 

podejmują pracę na przydzielonych 
stanowiskach, 

 

sprawdzają wymiary wady, 

 

wycinają wadę za pomocą tarczy 
szlifierskiej i szlifierki pneumatycznej, 

 

dokonują naprawy wady odlewu przez 
spawanie elektrodą do spawania żeliwa,  

 

posługują się narzędziami zgodnie z ich 
przeznaczeniem  
i zachowaniem zasad bhp. 

Instruktaż końcowy 

 

dokonuje przeglądu prac, 

 

komentuje jakość naprawy, 

 

ocenia jakość pracy uczniów. 

 

dokonują oceny poprawności wykonanej 
naprawy, 

 

uzupełniają formularze do ćwiczenia, 

 

prezentują wykonane prace, 

 

formułują i zapisują wnioski  
z przebiegu montażu, 

 

porządkują stanowiska pracy. 

 
Zakończenie zajęć 

Czynności organizacyjno-porządkowe kończące zajęcia 

 

sprawdzenie stanu stanowisk, 

 

podanie tematu następnych zajęć. 

 
Praca domowa 

Polecenie  wyszukania  w  literaturze  sposobów  obróbki  cieplnej  i  cieplno-chemicznej 

odlewów. 
 
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach: 

 

samoocena, 

 

pytania kontrolne. 

background image

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

14 

5. ĆWICZENIA 

 
5.1.  Usuwanie  odlewów  z  form  i  rdzeni  z  odlewów,  oczyszczanie 

i wykańczanie odlewów 

 
5.1.1. Ćwiczenia  

 
Ćwiczenie 1 
 

Wybij odlew tulei z kołnierzem z formy przy użyciu kraty wstrząsowej. 

 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  zakres, 

tematykę  i  sposób  wykonania  ćwiczenia  z  uwzględnieniem  przepisów  bezpieczeństwa  
i higieny pracy. Ćwiczenie powinien poprzedzić pokaz filmu dydaktycznego z objaśnieniem. 
Podczas  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  obserwować  pracę  uczniów,  udzielać  wskazówek, 
kierować dyskusją i podsumować ją. 
 

Sposób wykonania ćwiczenia 

 

Uczeń powinien: 

1)  zapoznać się z instrukcją do wykonania ćwiczenia, 
2)  zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia, 
3)  zapoznać  się  z  wiadomościami  na  temat  wybijania  odlewów  przy  użyciu  krat 

wstrząsowych, 

4)  zapoznać się z instrukcją obsługi kraty wstrząsowej, 
5)  wykonać ćwiczenie zgodnie z instrukcją, 
6)  zaprezentować efekty swojej pracy, 
7)  dokonać oceny pracy. 
 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

 

ćwiczenie, 

 

pokaz z objaśnieniem. 

 

Środki dydaktyczne: 

 

skrzynka z zaformowanym odlewem, 

 

instrukcja do wykonania ćwiczenia, 

 

krata wstrząsowa ustawiona nad przenośnikiem na wybitą masę, 

 

instrukcja obsługi kraty, 

 

poradnik dla ucznia. 

 

Ćwiczenie 2 

Usuń  ręcznie  rdzeń  z  odlewu  tulei  z  kołnierzem,  który  wybiłeś  z  formy  w  poprzednim 

ćwiczeniu. 
 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  zakres, 

tematykę  i  sposób  wykonania  ćwiczenia  z  uwzględnieniem  przepisów  bezpieczeństwa  
i higieny pracy. Ćwiczenie powinien poprzedzić pokaz filmu dydaktycznego z objaśnieniem. 
Podczas  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  obserwować  pracę  uczniów,  udzielać  wskazówek, 
kierować dyskusją i podsumować ją. 

background image

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

15 

Sposób wykonania ćwiczenia 

 

Uczeń powinien: 

1)  zapoznać się z instrukcją wykonania ćwiczenia, 
2)  zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia, 
3)  zapoznać się z wiadomościami na temat usuwania rdzeni z odlewów, 
4)  wybić rdzeń zgodnie z instrukcją, 
5)  zaprezentować efekty swojej pracy, 
6)  dokonać oceny pracy. 
 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

 

ćwiczenie, 

 

pokaz z objaśnieniem. 

 

Środki dydaktyczne: 

 

instrukcja do wykonania ćwiczenia, 

 

odlew wybity ze skrzynki, 

 

pojemnik na masę rdzeniową, 

 

narzędzia do wybijania określone w instrukcji,  

 

poradnik dla ucznia. 

 
Ćwiczenie 3 
 

Usuń układ wlewowy i zalewki z odlewu tulei z kołnierzem. 

 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  zakres, 

tematykę  i  sposób  wykonania  ćwiczenia.  Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  
z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. Ćwiczenie powinien poprzedzić 
pokaz  filmu  dydaktycznego  z  objaśnieniem.  Podczas  ćwiczenia  nauczyciel  powinien 
obserwować pracę uczniów, udzielać wskazówek, kierować dyskusją i podsumować ją. 
 

Sposób wykonania ćwiczenia 

 

Uczeń powinien: 

1)  zapoznać się z instrukcją wykonania ćwiczenia, 
2)  zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia, 
3)  zapoznać  się  z  wiadomościami  na  temat  usuwania  układów  wlewowych  i  zalewek 

z odlewów, 

4)  odciąć układ wlewowy i usunąć zalewki,  
1)  zaprezentować efekty swojej pracy, 
2)  dokonać oceny pracy. 
 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

 

ćwiczenie, 

 

pokaz z objaśnieniem. 

 

Środki dydaktyczne: 

 

instrukcja do wykonania ćwiczenia, 

 

odlew z wybitym rdzeniem, 

background image

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

16 

 

pojemnik na układ wlewowy i zalewki, 

 

narzędzia do usuwania układu wlewowego i zalewek określone w instrukcji,  

 

poradnik dla ucznia. 

 
Ćwiczenie 4 
 

Oczyść powierzchnię odlewu tulei z kołnierzem przy użyciu szlifierki ręcznej. 

 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  zakres, 

tematykę  i  sposób  wykonania  ćwiczenia  z  uwzględnieniem  przepisów  bezpieczeństwa  
i higieny pracy. Ćwiczenie powinien poprzedzić pokaz filmu dydaktycznego z objaśnieniem. 
Podczas  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  obserwować  pracę  uczniów,  udzielać  wskazówek, 
kierować dyskusją i podsumować ją. 
 

Sposób wykonania ćwiczenia 

 

Uczeń powinien: 

1)  zapoznać się z instrukcją wykonania ćwiczenia, 
2)  zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia, 
3)  zapoznać  się  z  wiadomościami  na  temat  stosowania  szlifierek  do  obróbki  powierzchni 

odlewu, 

4)  zapoznać się z instrukcją obsługi szlifierki ręcznej do odlewów, 
5)  wykonać ćwiczenie,  
6)  zaprezentować efekty swojej pracy, 
7)  dokonać oceny pracy. 
 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

 

ćwiczenie praktyczne, 

 

pokaz z objaśnieniem. 

 

Środki dydaktyczne: 

 

instrukcja do wykonania ćwiczenia, 

 

odlew tulei z kołnierzem, 

 

szlifierka ręczna do odlewów, 

 

instrukcja obsługi szlifierki, 

 

poradnik dla ucznia. 

background image

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

17 

5.2. Organizacja i przebieg kontroli jakości odlewów, klasyfikacja, 

wykrywanie,  kwalifikowanie,  analiza  przyczyn  i  usuwanie 
wad odlewów
  

 

5.2.1. Ćwiczenia  

 
Ćwiczenie 1 
 

Zidentyfikuj i nazwij wady powierzchni na przedstawionych fotografiach odlewów. 

 

Numer fotografii 

Nazwa wady 

 

 

 

 

 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  przygotować  tekst 

przewodni  do  ćwiczenia,  przygotować  arkusz  do  ćwiczenia,  omówić  zakres,  tematykę 
i sposób  wykonania  ćwiczenia.  Podczas  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  obserwować  pracę 
uczniów, udzielać wskazówek, kierować prezentacją i podsumować ją. 
 

Sposób wykonania ćwiczenia 

 

Uczeń powinien: 

1)  zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia, 
2)  zapoznać się z wiadomościami na temat rodzajów wad odlewów, 
3)  rozpoznać wady powierzchni na przedstawionych ci fotografiach odlewów, 
4)  nazwać wady i wpisać je w tabelce, 
5)  zaprezentować efekty swojej pracy, 
6)  dokonać oceny pracy. 
 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

 

metoda przewodniego tekstu. 

 

Środki dydaktyczne: 

 

arkusz do wykonania ćwiczenia, 

 

ponumerowane fotografie odlewów z wadami powierzchni, 

 

poradnik dla ucznia, 

 

katalog wad odlewniczych, 

 

przybory do pisania, 

 

stanowisko z dostępem do Internetu. 

 
Ćwiczenie 2 

Podaj przyczyny powstania wad pokazanych na fotografiach w poprzednim ćwiczeniu. 

 

Numer fotografii 

Przyczyna powstania wady 

 

 

 

 

background image

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

18 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  przygotować  tekst 

przewodni  do  ćwiczenia,  przygotować  arkusz  do  ćwiczenia,  omówić  zakres,  tematykę  
i  sposób  wykonania  ćwiczenia.  Podczas  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  obserwować  pracę 
uczniów, udzielać wskazówek, kierować prezentacją i podsumować ją. 
 

Sposób wykonania ćwiczenia 

 

Uczeń powinien: 

1)  zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia, 
2)  zapoznać się z wiadomościami na temat przyczyn występowania wad odlewów, 
3)  określić przyczyny powstania każdej z wad, 
4)  wypełnić tabelkę, 
5)  zaprezentować efekty swojej pracy, 
6)  dokonać oceny pracy. 
 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

 

metoda przewodniego tekstu. 

 

Środki dydaktyczne: 

 

arkusz do ćwiczenia, 

 

katalog wad odlewniczych, 

 

stanowisko z dostępem do Internetu, 

 

ponumerowane fotografie odlewów z wadami, 

 

przybory do pisania, 

 

poradnik dla ucznia. 

 
Ćwiczenie 3 
 

Dobierz metody naprawy do rodzaju wad odlewów ze stopów aluminium, wyniki zapisz 

w tabeli. 

 

Nr 

zdjęcia 

Nazwa wady 

Sposób naprawy 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  przygotować  tekst 

przewodni  do  ćwiczenia,  przygotować  arkusz  do  ćwiczenia,  omówić  zakres,  tematykę  
i  sposób  wykonania  ćwiczenia.  Podczas  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  obserwować  pracę 
uczniów, udzielać wskazówek, kierować prezentacją i podsumować ją. 
 

Sposób wykonania ćwiczenia 

 

Uczeń powinien: 

1)  zapoznać się z wiadomościami na temat rodzajów wad odlewów i sposobów ich naprawy, 
2)  zapoznać się z przygotowanymi fotografiami wad odlewniczych, 
3)  rozpoznać wady i podać ich nazwy, 
4)  wskazać sposób naprawy każdej z wad, 
5)  zaprezentować efekty swojej pracy, 
6)  dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia. 

background image

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

19 

 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

 

metoda przewodniego tekstu. 

 

Środki dydaktyczne: 

 

fotografie wad odlewniczych, 

 

arkusz do ćwiczenia, 

 

katalog wad odlewniczych, 

 

stanowisko z dostępem do Internetu, 

 

przybory do pisania, 

 

poradnik dla ucznia. 

background image

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

20 

5.3. Obróbka cieplna i cieplno-chemiczna odlewów 
 

5.3.1. Ćwiczenia  
 

Ćwiczenie 1 
 

Dokonaj  analizy  poszczególnych  rodzajów  obróbki  cieplnej  i  wskaż  przykłady 

zastosowania w produkcji odlewów.  
 

Rodzaj obróbki 

 

Cechy charakterystyczne 

 

Przykłady obrabianych odlewów 

 

 
 

 
 

 
 

 
 

 
 

 
 

 
 

 
 

 
 

 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  przygotować  tekst 

przewodni  do  ćwiczenia,  przygotować  arkusz  do  ćwiczenia,  omówić  zakres,  tematykę  
i  sposób  wykonania  ćwiczenia.  Podczas  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  obserwować  pracę 
uczniów, udzielać wskazówek, kierować prezentacją i podsumować ją. 
 

Sposób wykonania ćwiczenia 

 

Uczeń powinien: 

1)  odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące obróbki cieplnej,  
2)  wypisać te rodzaje, które mają zastosowanie przy obróbce odlewów, 
3)  określić  cechy  charakterystyczne  (temperatura,  czas,  przebieg  obróbki)  poszczególnych 

rodzajów obróbki cieplnej, 

4)  przyporządkować  rodzaj  obróbki  do  rodzaju  odlewu,  zapisać  w  tabeli  wg  załączonego 

wzoru, 

5)  zaprezentować efekty swojej pracy, 
6)  dokonać oceny pracy. 
 
 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

 

metoda przewodniego tekstu. 

 

Środki dydaktyczne: 

 

arkusz do ćwiczenia, 

 

stanowisko z dostępem do Internetu, 

 

filmy dydaktyczne dotyczące obróbki cieplnej, 

 

literatura z rozdziału 7, 

 

przybory do pisania,  

 

poradnik dla ucznia. 

background image

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

21 

Ćwiczenie 2 
 

Dobierz  piec  do  wyżarzania  ujednorodniającego  drobnych  odlewów  staliwnych 

produkowanych małoseryjnie. 
 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  przygotować  tekst 

przewodni  do  ćwiczenia,  przygotować  arkusz  do  ćwiczenia,  omówić  zakres,  tematykę  
i  sposób  wykonania  ćwiczenia.  Podczas  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  obserwować  pracę 
uczniów, udzielać wskazówek, kierować prezentacją i podsumować ją. 
 

Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien:  

1)  zapoznać się z rodzajami pieców do obróbki cieplnej staliwa, 
2)  wyszukać strony www z ofertami pieców, 
3)  zapoznać się z katalogami ofertowymi pieców, 
4)  dokonać analizy wybranych pieców, 
5)  wybrać  piec  umożliwiający  obróbkę  cieplną  zgodnie  z  wymaganiami  zapisanymi 

w treści ćwiczenia, 

6)  wpisać dane wybranego pieca do arkusza, 
7)  zaprezentować efekty swojej pracy, 
8)  dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia. 
 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

 

metoda przewodniego tekstu. 

 

Środki dydaktyczne: 

 

arkusz do ćwiczenia, 

 

stanowisko z dostępem do Internetu, 

 

katalogi ofertowe pieców, 

 

poradniki, 

 

przybory do pisania,  

 

poradnik dla ucznia. 

 

Ćwiczenie 3 
 

Zabezpiecz przed korozją odlew przy pomocy metalizacji natryskowej. 

 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  omówić  zakres,  tematykę  

i  sposób  wykonania  ćwiczenia,  zwracając  uwagę  na  przestrzeganie  przepisów  bhp  Podczas 

ćwiczenia  nauczyciel  powinien  obserwować  pracę  uczniów,  udzielać  wskazówek,  kierować 
prezentacją i podsumować ją. 
 

Sposób wykonania ćwiczenia 

 

Uczeń powinien: 

1)  zapoznać się z wiadomościami na temat metalizacji natryskowej, 
2)  zapoznać się z instrukcją wykonania ćwiczenia, 
3)  przygotować stanowisko pracy, 
4)  wykonać ćwiczenie zgodnie z instrukcją, 
5)  zaprezentować efekty swojej pracy, 
6)  dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia. 

background image

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

22 

 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

 

ćwiczenie. 

 

Środki dydaktyczne: 

 

odlew do metalizacji natryskowej, 

 

instrukcja wykonania ćwiczenia, 

 

środki ochrony osobistej, 

 

pistolet do metalizacji natryskowej, 

 

środek zabezpieczający przed korozją,  

 

poradniki,  

 

poradnik dla ucznia. 

background image

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

23 

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

 

 

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego  

 

Test  dwustopniowy  do  jednostki  modułowej  „Wybijanie,  oczyszczanie  
i wykańczanie odlewów”

 

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których: 

− 

zadania 1, 2, 4, 6, 7, 8, 9, 10, 12, 13, 15, 16, 18, 19, 20 są z poziomu podstawowego, 

− 

zadania 3, 5, 11, 14, 17 są z poziomu ponadpodstawowego. 

 

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt 

 

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak 

uczeń otrzymuje 0 punktów. 

 

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzymuje następujące 
oceny szkolne: 

− 

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego, 

− 

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego, 

− 

dobry – za rozwiązanie 14 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego, 

− 

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym 5 z poziomu ponadpodstawowego. 

 

Klucz  odpowiedzi: 1. a, 2. c,  3. a, 4. c, 5. d, 6. a, 7. d, 8. a,  9. a, 10. d, 11. c,  
12. 
a, 13. d, 14. a, 15. b, 16. d, 17. a, 18. a, 19. c, 20. b. 

 
 

Plan testu 

 
 

Nr 

zad.. 

Cel operacyjny 
(mierzone osiągnięcia ucznia) 

Kategoria 

celu 

Poziom 

wymagań 

Poprawna 

odpowiedź 

Dobrać urządzenie do wybijania odlewów 

Dobrać urządzenie do usuwania układów 
wlewowych 

Określić kolejność operacji przy oczyszczaniu 
powierzchni odlewu 

PP 

Rozpoznać sposoby oczyszczania odlewów 

Dobrać sposób usuwania układu wlewowego 
do rodzaju odlewu 

PP 

Zdefiniować wadę odlewu 

Określić sposoby wykrywania wad 
odlewniczych 

Określić sposoby badania odlewu w celu 
wykrycia wad odlewniczych 

Określić przyczyny powstawania wad 
odlewniczych 

background image

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

24 

10 

Określić cechy charakterystyczne urządzeń do 
wykrywania wad odlewniczych 

11 

Określić wpływ temperatury ciekłego metalu 
na rodzaj powstałych wad 

PP 

12 

Określić przyczyny powstawania wad 
odlewniczych 

13 

Określić przyczyny powstawania wad 
odlewniczych 

14 

Określić sposób przygotowania odlewu do 
kontroli jakości. 

PP 

15 

Określić sposób naprawy odlewu 

PP 

16 

Wymienić prawidłową kolejność zabiegów 
obróbki cieplnej 

17 

Wymienić operacje obróbki cieplno-
chemicznej odlewów 

18 

Wyjaśnić cel stosowania operacji hartowania  

19 

Rozpoznać operacje obróbki cieplno-
chemicznej 

20 

Wymienić materiały używane na powłoki 
ochronne 

 

background image

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

25 

Przebieg testowania 

 

Instrukcja dla nauczyciela 

1.  Ustal  z  uczniami  termin  przeprowadzenia  sprawdzianu  z  wyprzedzeniem  co  najmniej 

jednotygodniowym. 

2.  Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego. 
3.  Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania. 
4.  Przygotuj odpowiednią liczbę testów i kart odpowiedzi. 
5.  Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań. 
6.  Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia. 
7.  Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij. 
8.  Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test. 
9.  Kilka  minut  przed  zakończeniem  testu  przypomnij  uczniom  o  zbliżającym  się  czasie 

zakończenia udzielania odpowiedzi.  

 

Instrukcja dla ucznia 

1.  Przeczytaj uważnie instrukcję. 
2.  Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi. 
3.  Zapoznaj się z zestawem zadań testowych. 
4.  Test  zawiera  20  zadań.  Do  każdego  zadania  dołączone  są  4  możliwości  odpowiedzi. 

Tylko jedna jest prawidłowa. 

5.  Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce 

znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie 
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową. 

6.  Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania. 
7.  Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie 

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas. 

8.  Na rozwiązanie testu masz 50 minut. 
 
 

Materiały dla ucznia: 

− 

instrukcja, 

− 

zestaw zadań testowych, 

− 

karta odpowiedzi. 

background image

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

26 

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH 

 
1.  Wybijanie odlewu z formy może odbywać się przy pomocy 

a)  kraty wibracyjnej. 
b)  szlifierki. 
c)  piły taśmowej. 
d)  suwmiarki. 

 
2.  Układ wlewowy może być usunięty przy pomocy 

a)  kraty wstrząsowej. 
b)  oczyszczarki hydraulicznej. 
c)  piły taśmowej. 
d)  kraty wibracyjnej. 

 
3.  Ostatnią operacją oczyszczania powierzchni odlewów przed malowaniem jest 

a)  szlifowanie. 
b)  odcinanie układów wlewowych. 
c)  usuwanie rdzeni. 
d)  usuwanie zalewek. 

 
4.  Do chemicznych metod oczyszczania odlewów należy  

a)  oczyszczanie strumieniem wody. 
b)  oczyszczanie w bębnach. 
c)  trawienie kwasem. 
d)  oczyszczanie śrutem. 

 

5.  Układy wlewowe odlewów precyzyjnych najłatwiej usuwa się przez 

a)  usuwanie na prasach. 
b)  odtrącanie młotkiem. 
c)  cięcie palnikiem gazowym. 
d)  obłamywanie wibracyjne. 

 
6.  Wada kształtu odlewu to 

a)  wypchnięcie. 
b)  zażużlenie. 
c)  przypalenie. 
d)  zaprószenie. 

 
7.  Wada odlewu zwana wypaczeniem jest wykrywana podczas 

a)  pomiaru składu chemicznego materiału. 
b)  pomiaru wytrzymałości. 
c)  pomiaru szczelności. 
d)  pomiaru wymiarów odlewu. 

 
8.  Badanie odlewu pod ciśnieniem wody lub powietrza służy do wykrycia 

a)  nieszczelności. 
b)  zażużlenia. 
c)  zaprószenia. 
d)  zalewki. 

 

background image

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

27 

9.  Wada odlewu zwana uszkodzeniem mechanicznym powstaje wskutek 

a)  niewłaściwego oczyszczania odlewu. 
b)  niewłaściwej konstrukcji odlewu. 
c)  badań mechanicznych odlewu. 
d)  zbyt małej wytrzymałości odlewu. 

 
10.  Wspólną  cechą  aparatu  rentgenowskiego  i  defektoskopu  ultradźwiękowego  jest  to,  że 

mogą służyć do badania wad 
a)  kształtu. 
b)  powierzchni. 
c)  składu chemicznego. 
d)  wewnętrznych. 

 
11.  Zbyt niska temperatura ciekłego metalu może spowodować powstanie wady o nazwie 

a)  nieszczelność. 
b)  zalewka. 
c)  niedolew. 
d)  zaprószenie. 

 
12.  Przyczyną wady o nazwie zalewka może być 

a)  niewłaściwe składanie formy. 
b)  niewłaściwe wyjmowanie odlewu z formy. 
c)  brak odpowietrzenia formy. 
d)  niewłaściwie wykonany rdzeń. 

 

13.  Wada odlewnicza powstająca na skutek braku odpowietrzenia formy to 

a)  zaprószenie. 
b)  wgniecenie. 
c)  zapiaszczenia. 
d)  pęcherze. 

 

14.  Odlew musi być dokładnie oczyszczony i odtłuszczony do 

a)  badania magnetycznego. 
b)  oględzin powierzchni zewnętrznej. 
c)  badania szczelności. 
d)  badania własności mechanicznych. 

 

15.  Naprawa odlewu przez czopowanie polega na 

a)  czyszczeniu i spawaniu miejsca wadliwego. 
b)  wierceniu otworu w miejscu wadliwym i umieszczeniu czopa. 
c)  wykonaniu czopa z materiału wadliwego. 
d)  zastąpienia wadliwego odlewu czopem. 

 
16.  Prawidłowa kolejność zabiegów obróbki cieplnej to 

a)  wygrzewanie, chłodzenie, nagrzewanie. 
b)  grzanie, chłodzenie, nagrzewanie. 
c)  nagrzewanie, chłodzenie, grzanie. 
d)  nagrzewanie, wygrzewanie, chłodzenie. 

 
 
 

background image

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

28 

17.  Do zabiegów obróbki cieplno-chemicznej należy 

a)  nawęglanie. 
b)  hartowanie. 
c)  odpuszczanie. 
d)  wyżarzanie. 

 
18.  Hartowanie staliwa powoduje 

a)  zwiększenie twardości. 
b)  zmianę składu chemicznego. 
c)  zmniejszenie twardości. 
d)  zwiększenie plastyczności. 

 
19.  Azotowanie należy do zabiegów obróbki 

a)  cieplnej. 
b)  plastycznej. 
c)  cieplno-chemicznej. 
d)  mechanicznej. 

 
20.  Do malowania odlewów w celu ochrony przed korozją używa się 

a) 

ciekłej miedzi. 

b) 

lakierów bakelitowych. 

c) 

materiałów ceramicznych. 

d) 

ciekłego cynku. 

background image

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

29 

KARTA ODPOWIEDZI 

 

Imię i nazwisko............................................................................................................................. 
 

Wybijanie, oczyszczanie i wykańczanie odlewów 
 

 
Zakreśl poprawną odpowiedź. 
 
 

Nr  

zadania 

Odpowiedź 

Punkty 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

10 

 

11 

 

12 

 

13 

 

14 

 

15 

 

16 

 

17 

 

18 

 

19 

 

20 

 

Razem: 

 

background image

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

30 

Test  praktyczny  typu  próba  pracy  do  jednostki  modułowej:  „Wybijanie, 
oczyszczanie i wykańczanie odlewów” 

 

Zadanie składa się z 13 ocenianych elementów pracy (ocenianych czynności). 

 

Za każdą  poprawnie  wykonaną  czynność zadania  praktycznego  uczeń  otrzymuje  punkty 

według  arkusza  obserwacji.  Za  niewykonanie  czynności  (elementu  pracy)  lub  częściowe  jej 
wykonanie uczeń otrzymuje „0” punktów. Maksymalna ilość punktów do uzyskania to 26. 
 

Proponuje się następujące normy wymagań do ustalenia oceny wyrażonej  
w stopniach: 

− 

niedostateczny  –  za  uzyskanie  mniej  niż  50%  punktów  i  braku  wykorzystania, 

wskazówek oraz pytań naprowadzających, 

− 

dopuszczający – za uzyskanie 50%÷59% punktów (dopuszcza się pytania 

naprowadzające), 

− 

dostateczny – za uzyskanie 60%÷69% punktów, 

− 

dobry – za uzyskanie 70%÷89% punktów, 

− 

bardzo dobry – za uzyskanie 90% punktów i więcej, praca całkowicie samodzielna. 

 

Zadanie dla ucznia 

 

Temat:  Wykonaj  naprawę  wady  nieszczelności  odlewu  ze  stopu  aluminium  metodą 

uszczelniania przy pomocy impregnatu. Zadanie wykonaj na stanowisku naprawy odlewów. 
 
Arkusz obserwacji 
 

Ocena obserwacji 

Punkty 

L.p. 

 

Oceniany element pracy 

(oceniana czynność) 

Możliwe do 

uzyskania 

Uzyskane 

Zapisanie kolejnych czynności naprawczych

 

3

 

 

Sporządzenie wykazu narzędzi do naprawy

 

2

 

 

Sporządzenie wykazu środków do przygotowania impregnatu 

2

 

 

Zorganizowanie stanowiska zgodnie z zasadami bhp

 

2

 

 

Sprawdzenie stanu technicznego narzędzi roboczych

 

2

 

 

Oczyszczenie mechaniczne powierzchni naprawianej

 

2

 

 

Oczyszczenie chemiczne powierzchni naprawianej 

2

 

 

Przygotowanie impregnatu przez zmieszanie składników wg 
przepisu podanego przez producenta 

 

Nałożenie cienkiej warstwy impregnatu na powierzchnię 
naprawianą 

 

10  Odstawienie odlewu do wyschnięcia 

 

11  Sprawdzenie szczelności odlewu po naprawie 

 

12  Uporządkowanie stanowiska roboczego 

 

13  Prezentowanie wykonanego zadania 

 

background image

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

31 

Przebieg testowania 

 

Instrukcja dla nauczyciela 

1.  Ustal  z  uczniami  termin  przeprowadzenia  sprawdzianu  z  wyprzedzeniem  co  najmniej 

jednotygodniowym. 

2.  Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego. 
3.  Zapoznaj uczniów z zadaniem typu próba pracy oraz z zasadami punktowania. 
4.  Przygotuj instrukcję do wykonania zadania dla każdego ucznia. 
5.  Przygotuj dokumentację technologiczną do zadania dla każdego ucznia.  
6.  Przygotuj  narzędzia  do  naprawy  dla  każdego  ucznia  zgodnie  z  przygotowaną 

dokumentacją technologiczną. 

7.  Zabezpiecz odpowiednią ilość narzędzi roboczych i sprzętu kontrolnego. 
8.  Zapewnij samodzielność podczas wykonywania pracy. 
9.  Przed rozpoczęciem próby pracy przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia. 
10.  Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij. 
11.  Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na wykonanie zadania. 
12.  Kilka  minut  przed  zakończeniem  zadania  przypomnij  uczniom  o  zbliżającym  się  czasie 

zakończenia pracy. 

 

Instrukcja dla ucznia 

1.  Przeczytaj dokładnie instrukcję do wykonania zadania. 
2.  Podpisz imieniem i nazwiskiem formularz „plan działania”. 
3.  Przeanalizuj dokładnie treść zadania oraz załączoną dokumentację. 
4.  Na podstawie dokumentacji technicznej ustal: 

 

czynności naprawcze i kolejność ich wykonywania, 

 

wykaz potrzebnych materiałów, 

 

wykaz sprzętu kontrolnego i narzędzi roboczych. 

5.  Zapisz niezbędne informacje w przygotowanym formularzu „plan działania”. 
6.  Pobierz potrzebne narzędzia robocze, kontrolne oraz materiały do naprawy. 
7.  Zorganizuj stanowisko robocze, rozmieść odpowiednio narzędzia i materiały do naprawy. 
8.  Sprawdź stan techniczny narzędzi i przyrządów. 
9.  Wykonaj  zaplanowane  czynności  naprawcze  zgodnie  z  obowiązującymi  wymaganiami 

bezpieczeństwa i higieny pracy. 

10.  Po wykonaniu zadania sprawdź jakość wykonanej naprawy. 
11.  Po zakończeniu pracy uporządkuj stanowisko. 
12.  Zaprezentuj naprawiony odlew. 
13.  Na wykonanie zadania masz 90 minut. 
14.  Podczas wykonywania zadania będziesz obserwowany i oceniany przez nauczyciela. 

 

Powodzenia! 

 

Materiały dla ucznia: 

− 

instrukcja, 

− 

formularz dla ucznia: plan działania, 

− 

dokumentacja technologiczna, 

− 

zestaw narzędzi roboczych i kontrolno-pomiarowych zgodnie z dokumentacją, 

− 

odlew aluminiowy z wadą nieszczelności, 

− 

impregnat. 

    

background image

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

32 

Załącznik nr 1 do testu praktycznego typu „próba pracy”

 

 

 
Imię i nazwisko.................................................................................. 
 

ZADANIE PRAKTYCZNE 

 

Temat:  Wykonaj  naprawę  wady  nieszczelności  odlewu  ze  stopu  aluminium  metodą 

uszczelniania przy pomocy impregnatu. Zadanie wykonaj na stanowisku naprawy odlewów 
 

Plan działania 

 
1.  Kolejność wykonywanych czynności podczas naprawy odlewu………..………………… 

……………………………………………………………………………………………... 
……………………………………………………………………………………………... 
……………………………………………………………………………………………... 
……………………………………………………………………………………………... 

2.  Wykaz niezbędnych materiałów:…...…………………………………….…....................... 

……………………………………………………………………………………………... 
……………………………………………………………………………………………....

.................................................................................................................................................
................................................................................................................................................. 

3.  Wykaz sprzętu kontrolnego i narzędzi roboczych:…...…………………….….................... 

……………………………………………………………………………………………... 
……………………………………………………………………………………………... 

……………………………………………………………………………………………...........

 

background image

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

33 

7. LITERATURA 

 

1.  Błaszkowski K.: Technologia formy i rdzenia. WSiP, Warszawa 1979 
2.  Chudzikiewicz R.: Mechanizacja odlewni. WN-T, Warszawa 1974 
3.  Gierek  A.  Sioda  H.:  Technologiczne  podstawy  projektowania  odlewni.  Wydawnictwo 

„Śląsk”, Katowice 1973 

4.  Instytut Odlewnictwa w Krakowie: Atlas wad odlewów. Kraków 2004 
5.  Kniaginin G.: Staliwo metalurgia i odlewnictwo. Wydawnictwo „Śląsk”, Katowice 1977 
6.  Piwoński T.: Odlewnictwo. PWSZ, Kraków 1969 
7.  Podrzucki  Cz.  Kalata  Cz.:  Metalurgia  i  odlewnictwo  żeliwa.  Wydawnictwo  „Śląsk”, 

Katowice 1976 

8.  Praca zbiorowa: Mały poradnik odlewnika. WN-T, Warszawa 1974 
9.  Praca zbiorowa: Poradnik inżyniera Odlewnictwo t.I i II. WN-T, Warszawa 1986 
10. Skarbiński M.: Uruchomienie produkcji w odlewni. WN-T, Warszawa 1974 
11. Ziemkiewicz J.: Technologia odlewnictwa. PZWZ, Warszawa 1970 
12. Strony WWW 
 
Literatura metodyczna 
 
1.  Dretkiewicz-Więch  J.:  ABC  nauczyciela  przedmiotów  zawodowych.  Operacyjne  cele 

kształcenia. Zeszyt 32. CODN, Warszawa 1994. 

2.  Francuz  M.,  Karpiński  J.:  Metodyka  nauczania  zajęć  praktycznych.  WSiP,  Warszawa 

1992. 

3.  Niemierko B.: Pomiar wyników kształcenia zawodowego. Biuro Koordynacji Kształcenia 

Kadr, Warszawa 1997. 

4.  Ornatowski T., Figurski J.: Praktyczna nauka zawodu. ITeE, Radom 2000