Osobista odpowiedzialność członków

zarządu -

jak minimalizować ryzyka?

10

MARCA 2009

Piotr Czublun

Radca prawny

CMS Cameron McKenna

Dariusz Greszta Spółka Komandytowa

Warszawskie Centrum Finansowe

ul. Emilii Plater 53

Warszawa

T: [phone]

F: [phone]

Kontrakt Menedżerski

¾

umowa o pracę, czy umowa cywilnoprawna ?

¾

kontaktowe ograniczenia odpowiedzialności

¾

klauzule o wypowiedzeniu umowy

¾

....

Procedury wewnętrzne

¾

podział obowiązków pomiędzy członków zarządów

¾

zasada kolegialnej działalności

¾

regulamin zarządu

¾

rejestr pełnomocnictw

¾

bieżące monitorowanie kondycji finansowej spółki

¾

biuro kontroli wewnętrznej

¾

lata 30. XX wieku: rozdział funkcji właścicielskich i
zarządczych

¾

osoby zarządzające - profesjonaliści oceniani na
podstawie kreowania wartości dla akcjonariuszy

¾

błędy w zarządzaniu - odpowiedzialność osobista

¾

początek lat 50. XX wieku - pierwsze produkty
ubezpieczeniowe D&O

Ubezpieczenie D&O –

istota i funkcje (1)

¾

każdy popełnia błędy

¾

członek Zarządu odpowiada prywatnym
majątkiem za swoje decyzje służbowe

¾

potrzeba ochrony prywatnego majątku

¾

jeden ze sposobów ochrony interesów spółki i
jej właścicieli

¾

wiarygodność wśród kontrahentów

Ubezpieczenie D&O –

istota i funkcje (2)

Zakres podmiotowy ubezpieczeń

D&O

¾

członkowie Zarządu

¾

członkowie Rady Nadzorczej

¾

prokurenci

¾

pracownicy

Podstawowe rodzaje odpowiedzialności
członków organów spółek kapitałowych

¾

cywilna

¾

karna

¾

podatkowa

Odpowiedzialność

cywilna

¾

Kodeks cywilny

¾

Kodeks spółek handlowych

¾

ustawy szczególne

-

Prawo upadłościowe i naprawcze

-

ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji

Odpowiedzialność

cywilna jest objęta zakresem

ubezpieczenia D&O

Odpowiedzialność

cywilna

Kodeks cywilny

¾

art. 415 Kodeksu cywilnego – odpowiedzialność za
szkodę wyrządzoną wskutek zawinionego działania lub
zaniechania

¾

art. 471 Kodeksu cywilnego – odpowiedzialność za
szkodę wyrządzoną wskutek niewykonania lub
nienależytego wykonania zobowiązania

¾

art. 448 Kodeksu cywilnego – odpowiedzialność za
naruszenie dóbr osobistych

Odpowiedzialność

cywilna

Kodeks spółek handlowych

¾

art. 293/483 Kodeksu spółek handlowych

¾

przesłanki:

- szkoda
- działanie lub zaniechanie sprzeczne z prawem lub

postanowieniami umowy / statutu spółki

¾

zwolnienie z odpowiedzialności możliwe poprzez wykazanie,

że członkowie organów spółki kapitałowej nie ponoszą winy,

czyli wykazanie, że dochowano wymaganej staranności

¾

członkowie organów spółki kapitałowej zobowiązani są

dołożyć staranności wynikającej z zawodowego charakteru

swojej działalności

Odpowiedzialność

cywilna

Kodeks spółek handlowych

¾

art. 291/479 Kodeksu spółek handlowych -
odpowiedzialność członków Zarządu spółki za składanie
fałszywych oświadczeń dotyczących wniesionych
wkładów / wpłat na akcje

¾

art. 292/480-481 Kodeksu spółek handlowych –
odpowiedzialność za szkody wyrządzone spółce przez
osoby biorące udział w tworzeniu spółki

¾

art. 299 Kodeksu spółek handlowych –
odpowiedzialność subsydiarna członków Zarządu spółki
za jej zobowiązania

Odpowiedzialność

cywilna

Prawo upadłościowe i naprawcze

¾

art. 21 Prawa upadłościowego i naprawczego –

odpowiedzialność członków Zarządu spółki za szkodę

wyrządzoną wskutek niezłożenia wniosku o ogłoszenie

upadłości we właściwym terminie

Odpowiedzialność

cywilna

Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji

¾

art. 11 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji –

odpowiedzialność

za przekazanie, ujawnienie lub

wykorzystanie informacji stanowiących tajemnicę

przedsiębiorstwa, jeśli zagraża lub narusza interes

przedsiębiorcy

¾

art. 12 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji –

odpowiedzialność za nakłanianie osoby świadczącej pracę

na rzecz przedsiębiorcy do wykonania lub nienależytego

obowiązków

¾

art. 14 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji –

odpowiedzialność za rozpowszechnianie nieprawdziwych

lub wprowadzających w błąd wiadomości o swoim lub

innym przedsiębiorcy albo przedsiębiorstwie

Odpowiedzialność

karna

¾

Kodeks karny

¾

Kodeks spółek handlowych

¾

ustawy szczególne:

- Prawo własności przemysłowej
-

ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji

Odpowiedzialność

karna nie jest objęta zakresem

ubezpieczenia D&O

¾

możliwość pokrycia kosztów obrony

¾

odpowiedzialność karno-administracyjna

Odpowiedzialność

podatkowa

Odpowiedzialność

podatkowa nie jest objęta

zakresem ubezpieczenia D&O

¾

zakresem ubezpieczenia D&O może być
objęta odpowiedzialność członków zarządu
spółki za zaległości podatkowe spółki,
wynikająca z art. 116 w związku z art. 107
Ordynacji podatkowej

Przedmiot ubezpieczenia

ochroną ubezpieczeniową objęte są Nieprawidłowe
(Nienależyte) Działania

ubezpieczonych będące działaniami

lub zaniechaniami

stanowiącymi zawinione niewykonanie lub

nienależyte wykonanie obowiązków wynikających z pełnienia
funkcji członka organu spółki kapitałowej

Nieprawidłowe (Nienależyte) Działania

¾

działanie na szkodę spółki

¾

przekroczenie umocowania

¾

nadużycie zaufania

¾

złożenie fałszywego lub wprowadzającego w błąd
oświadczenia

¾

naruszenie praw pracowniczych

Roszczenie

¾

pisemne żądanie

¾

powództwo lub inne pismo wszczynające
postępowanie cywilne

¾

postępowanie karne / administracyjne / regulacyjne

¾

roszczenie z tytułu papierów wartościowych

¾

roszczenie o naruszenie praw pracowniczych

Prawo podniesienia roszczenia przeciwko
członkom organów spółki kapitałowej

¾

spółka

¾

wierzyciele

¾

akcjonariusze / wspólnicy (actio pro socio)

¾

organy ścigania

¾

organy administracji publicznej

Główne źródła roszczeń

¾

straty handlowe

¾

fuzje / przejęcia

¾

publiczne emisje akcji

¾

likwidacja

¾

błędy w zarządzaniu

¾

spory pracownicze

¾

czyny nieuczciwej konkurencji

Szkoda

(ubezpieczeniowa)

¾

Kwota Roszczenia ustalona w wyniku:

-

ugody

-

wyroku sądowego lub arbitrażowego

-

decyzji w postępowaniu administracyjnym

¾

Koszty Obrony

¾

Szkoda nie obejmuje:

-

grzywien i innych kar

-

podatków (art. 116 Ordynacji Podatkowej)

-

świadczeń

lub odpraw pracowniczych

-

kosztów związanych ze spełnieniem świadczeń

niepieniężnych

-

innych świadczeń

nie podlegających ubezpieczeniu w

świetle przepisów prawa

Podstawowe wyłączenia

¾

wina umyślna

¾

uszkodzenie ciała i mienia

¾

usługi zawodowe

¾

szkody środowiskowe

Pokrycie kosztów obrony przez ubezpieczyciela

¾

konieczne i uzasadnione opłaty, koszty i wydatki

¾

poniesione za uprzednią pisemną zgodą

ubezpieczyciela

¾

nie obejmują pensji lub innego wynagrodzenia

ubezpieczonego

¾

koszty obrony mogą być wypłacone w formie

zaliczki

UBEZPIECZYCIEL

POWÓD

POZWANY

Roszczenie

Pełnomocnik

pozwanego

Koszty

obrony

Pokrycie kosztów obrony przez ubezpieczyciela

Interwencja uboczna

art. 76 Kodeksu postępowania cywilnego -

kto ma interes

prawny w tym, aby sprawa została rozstrzygnięta na korzyść

jednej ze stron, może w każdym stanie sprawy aż

do

zamknięcia rozprawy w drugiej instancji przystąpić

do tej

strony (interwencja uboczna)

UBEZPIECZYCIEL

POWÓD

POZWANY

Roszczenie

PEŁNOMOCNIK

POZWANEGO

Koszty

obrony

PEŁNOMOCNIK

INTERWENTA

UBOCZNEGO

Pokrycie kosztów obrony przez ubezpieczyciela
i interwencja uboczna ubezpieczyciela

UBEZPIECZYCIEL

JAKO

INTERWENIENT

UBOCZNY

Przystąpienie interwenienta ubocznego do
procesu

¾

samodzielna inicjatywa interwenienta ubocznego

(art. 76 Kodeksu postępowania cywilnego)

¾

inicjatywa strony (art. 84 Kodeksu postępowania

cywilnego)

Cel interwencji ubocznej

¾

umożliwienie osobie trzeciej uczestniczenia w procesie

toczącym się między dwoma podmiotami

¾

celem jest ochrona interesu interwenienta ubocznego

¾

interes ten polega na dążeniu do uzyskania

rozstrzygnięcia korzystnego dla strony, do której przystąpił

interwenient uboczny

¾

interwenient uboczny nie jest stroną procesu lecz

pomocnikiem strony, do której przystąpił

Cechy dobrej polisy D&O

¾

szeroka definicja ubezpieczonego

(członkowie Zarządu, Rady Nadzorczej, prokurenci)

¾

szkody spadkobierców i współmałżonków

¾

zakres terytorialny

¾

koszty obrony do pełnego limitu

¾

spółki zależne

¾

emisja papierów wartościowych

¾

pokrycie okresów poprzednich

DZIĘKUJĘ

ZA UWAGĘ

Piotr Czublun

Tel: [phone]

[e-mail]