Tematyka kolokwium zaliczeniowego z ZR.

1/ Istota ryzyka finansowego; wskaż i omów zależność między ryzykiem a dochodem.

Jest to ryzyko związane ze sposobem finansowania działalności, a więc wynikające ze struktury kapitału w przedsiębiorstwie. Ryzyko finansowe to dodatkowe ryzyko, jakie ponoszą właściciele. Pojawia się ono również, gdy działalność przedsiębiorstwa jest w części finansowana długiem. Jeżeli przedsiębiorstwo nie ma zobowiązań, z którymi związana jest płatność oprocentowania, to wówczas ryzyko finansowe nie istnieje.

Jeżeli kredytobiorca w dużym stopniu majątek swój finansuje kapitałami obcymi, gdyż jest słabo wyposażony w kapitały własne, to istnieje ryzyko, że koszty pozyskania kapitałów obcych będą na tyle duże, iż znajdzie się on w trudnej sytuacji ekonomicznej i zaprzestanie spłaty kredytu.

Ryzyko finansowe związane jest z niepewnością, co do kształtowania się przyszłych zysków netto, (czyli zysków operacyjnych po zapłaceniu odsetek i podatku dochodowego) w przedsiębiorstwie wykorzystującym kapitał obcy. Dla właścicieli przedsiębiorstwa oznacza to niepewność związaną z przyszłymi przepływami pieniężnymi dla akcjonariuszy. Stąd ryzyko finansowe wyrażane jest zmiennością zysków netto przypadających na jedną akcję.

2/ Ryzyko a pojęcia powiązane: niepewność, ryzykanctwo, hazard. Omów relacje pomiędzy pojęciami.

Niepewność jest nieodłącznym elementem działań i procesów decyzyjnych. Z ryzykiem mamy do czynienia, kiedy podejmujemy decyzje o niepewnych i niepożądanych skutkach.

Ryzykanctwo - postępowanie, w którym osoba podejmująca działanie nie liczy się z warunkami i stopniem prawdopodobieństwa realizacji zamierzenia. Nie dokłada też starań, aby zgromadzić niezbędne informacje dotyczące warunków realizacji ryzykownego przedsięwzięcia, ani nie bierze pod uwagę jego ubocznych skutków i konsekwencji. Ryzykant podejmuje decyzję nie licząc się z jej kosztami, lecz widzi tylko korzyści z jej realizacji.

Hazard - decyduje przypadek.

3/ Omów istotę i przesłanki ryzyka wg standardu FERMA.

4/ Ryzyko utraty płynności - wskaż przyczyny jego zaistnienia.

Występuje, gdy zagrożona jest zdolność banku do terminowego regulowania zobowiązań i poleceń klientów. Może ono występować na skutek zakłóceń w procesie transformacji terminów. Najczęściej przyczyną niekorzystnego stanu bywa niespłacenie kredytów przez kredytobiorców lub gwałtowne wycofanie przez deponentów lokat.

5/ Ryzyko utraty płynności; metoda luki płynności (maturity ladder) - omów podstawowe zasady i etapy.

Analiza czasowej struktury zapadalności aktywów i czasowej struktury wymagalności pasywów pozwala określić przejściowe nadwyżki/niedobory środków pieniężnych.

A -P > luka dodatnia

A -P < luka ujemna

A -P = zrównoważenie

6/ Ryzyko utraty płynności; metoda puli zasobów finansowych - scharakteryzuj.

7/ Ryzyko utraty płynności; omów metodę aktywnego zarządzania pasywami.
8/ Wymień i scharakteryzuj instrumenty rynku pieniężnego wykorzystywane w zarządzaniu ryzykiem utraty płynności.
9/ Likwidacja przyspieszona aktywu; omów istotę i przesłanki akceptacji likwidacji przyspieszonej.
10/ Płynność aktywu a płynność podmiotu - scharakteryzuj.
11/ Ryzyko operacyjne; scharakteryzuj istotę i podaj jego przyczyny.

Ryzyko operacyjne to ryzyko strat wynikające z nieodpowiednich lub zawodnych procesów wewnętrznych, ludzi i systemów lub ze zdarzeń zewnętrznych

Przyczyną ryzyka operacyjnego są zdarzenia operacyjne takie jak: oszustwa wewnętrzne (uchylanie się od płacenia podatków) i zewnętrzne (kradzież informacji, fałszerstwo), dyskryminacja pracowników, odszkodowania, manipulacja rynku, klęski żywiołowe, terroryzm, wandalizm, awarie sprzętu, błędy itp.

12/Wymień i krótko scharakteryzuj podstawowe klasy ryzyka operacyjnego.
13/ Ryzyko aktywów materialnych; omów i podaj przykłady.
14/ Ryzyko technologiczne; omów i podaj przykłady.
15/ Ryzyko kadrowe; omów i podaj przykłady.
16/ Ryzyko związane z relacjami z otoczeniem biznesowym; omów i podaj przykłady.
17/ Ryzyko operacyjne: przedstaw i omów klasyfikację zdarzeń ze względu na ich częstotliwość.

18/ Ryzyko stopy procentowej - omów pojęcie i wskaż jego przyczyny.

Ryzyko stopy procentowej to niebezpieczeństwo negatywnego wpływu zmian rynkowej stopy procentowej na sytuację finansową banku. Na skutek niekorzystnego kształtowania się rynkowych stóp procentowych mogą zmniejszyć się spodziewane dochody banku, czy obniżyć się wynik finansowy. Zmiany stopy procentowej mogą się również okazać korzystne dla banku.

Przyczyną zagrożenia ryzykiem stopy procentowej jest nierównomierna elastyczność dopasowania się do zmian rynkowej stopy procentowej po stronie aktywów i pasywów.

19/ Omów metodę badania elastyczności stopy procentowej.

Metoda badania elastyczności stopy procentowej stwarza - w przeciwieństwie do metody luki - możliwość analizy ryzyka związanego z pozycjami o zmienne stopie procentowej, a nie tylko z pozycjami o stałej stopie procentowej.

Elastyczność dopasowania stóp procentowych pozycji o zmiennej stopie procentowej po stronie aktywów i pasywów do zmian rynkowej stopy procentowej definiuje się jako relację zmian stopy procentowej pozycji aktywów lub pasywów do zmian stopy procentowej, np. jeśli dla depozytów współczynnik równa się 0,6 to pod wpływem zmiany rynkowej stopy procentowej o 1% oprocentowanie depozytów zmieni się w relacji 0,6.

Badanie elastyczności dostosowania się oprocentowania pozycji o zmiennej stopie procentowej pozwala na rozszerzenie analizy w stosunku do metody luki.

20/ Duration - przedstaw istotę i wykorzystanie w zarządzaniu ryzykiem stopy procentowej.

Analiza okresowa (duration) uwzględnia przyszły wpływ zmiennych stóp procentowych na operacje bankowe. W tym celu konieczne jest obliczenie okresu trwania aktywów i pasywów banku. W wyniku porównania tych okresów bank może zrównoważyć średni okres wpływu gotówki ze średnim okresem jej wypływu.

Stosowana jest do oceny ryzyka stopy procentowej pozycji o stałym oprocentowaniu. Ryzyko określonej jest w tej metodzie za pomocą wartości przyszłych strumieni pieniężnych, które w różnych okresach mogą mieć zróżnicowany wpływ n a sytuacje finansowa banku.

Pojęcie duration określa średni okres oczekiwania na wpływy środków pieniężnych z danej pozycji bilansowej. Wpływy te są obliczane jako suma wszystkich przyszłych wpływów z tej pozycji, które nastąpią do terminu jego zapadalności. W ten sposób wartość rynkowa aktywów banku oceniana jest jako suma wartości przyszłych wpływów pieniężnych z aktywów, pomniejszona o sumy przyszłych kosztów obsługi. Opiera się na tezie , że rozmiar ryzyka procentowego pozycji bilansowej zależy od czasu, który potrzebuje zainwestowany kapitał ujęty w odpowiednie wagi, żeby ostatecznie być zwrócony inwestorowi.

Metodę duration można stosować przy pozycjach bilansowych o stałym oprocentowaniu. Duration określa tu przeciętny czas, w którym bank jest mocno związany w operacjach aktywnych i pasywnych. Aby ustalić wskaźnik duration, należy najpierw określić wpłaty z tytułu aktywnych i pasywnych pozycji bilansowych. Na podstawie tych danych, ustalonych według struktury czasowej, oblicza się duration obrębienie dla operacji pasywnych i aktywnych.

21/ Różnica w ujmowaniu istoty ryzyka kredytowego w wąskim i w szerokim ujęciu.

Istota ryzyka kredytowego

• w szerokim ujęciu ryzyko kredytowe oznacza niebezpieczeństwo, iż dłużnik nie wypełni zobowiązań i warunków umowy, narażając wierzyciela na powstanie straty finansowej.

• w wąskim ujęciu ryzyko kredytowe określa się przede wszystkim jako niebezpieczeństwo niespłacenia przez dłużnika banku - w całości lub części - zaciągniętego kredytu wraz z odsetkami i należnymi prowizjami.

22/ Scharakteryzuj przyczyny zewnętrzne determinujące ryzyko kredytowe.

• tendencje na międzynarodowych rynkach finansowych (globalizacja, liberalizacja, nowe instrumenty finansowe),

• czynniki ogólnogospodarcze (koniunktura gospodarcza, inflacja, polityka fiskalna),

• sytuacja w branży kredytobiorcy,

• czynniki spoleczno-rynkowe (stopa bezrobocia, konkurencja w rejonie działania kredytobiorcy),

czynniki środowiska naturalnego

23/ Scharakteryzuj przyczyny wewnętrzne kształtujące ryzyko kredytowe.

Występujące po stronie kredytobiorcy:

• stan i warunki techniczne,

• kondycja finansowa,

• perspektywy rozwojowe,

• jakość zarządzania,

• cechy menedżerskie kierownictwa,

• powiązania kapitalowo-organizacyjne i personalne,

sprawność funkcjonowania

Występujące po stronie kredytodawcy:

• niekompletna dokumentacja kredytowa,

• błędy w ocenie zdolności kredytowej,

• nieprawidłowa ocena zabezpieczeń,

• nieumiejętność negocjacji z klientem,

• wadliwy harmonogram spłaty rat kapitałowych i odsetek

24/ Ryzyko pojedynczego kredytu a ryzyko łączne - czynniki wpływające na wielkość strat kredytodawcy.

Ryzyko pojedynczego kredytu - rodzaje zagrożeń

• ryzyko terminu - niebezpieczeństwo opóźnionej płatności dokonanej przez dłużnika, tzn. kredytobiorca spłaca kredyt w terminie niezgodnym z umową i/lub nie uiszcza odsetek, prowizji i innych opłat w terminie;

• ryzyko niewypłacalności (straty) -niebezpieczeństwo, iż kredytobiorca nie ureguluje swoich zobowiązań związanych ze spłatą rat kapitałowych, a także częściowo lub wcale nie ureguluje uzgodnionych odsetek, prowizji lub opłat;

• ryzyko zabezpieczenia - niebezpieczeństwo, że dodatkowo przyznane bankowi zabezpieczenia z powodu braków prawnych lub obniżenia wartości nie pokrywają roszczeń kredytowych;

• ryzyko wartości pieniądza - zawiera niebezpieczeństwo, że bank przez obniżenie wartości pieniądza otrzyma wprawdzie wartość nominalną zobowiązania kredy­towego, ale kwota ta będzie miała niższą siłę nabywczą.

Ryzyko łączne

• Łączne ryzyko kredytowe jest uzależnione od:

• wysokości pojedynczych kredytów,

• prawdopodobieństwa ich niespłacenia,

• oraz współzależności między pojedynczymi kredytami.

• Im mniejsza jest wzajemna zależność między poszczególnymi pojedynczymi kredytami, tym mniejsze jest ryzyko wystąpienia sytuacji, w której czynniki powodujące niespłacenie jednego kredytu będą również wpływały na niespłacenie innych, zwiększając w ten sposób łączne ryzyko.

25/ Monitoring kredytowy - zakres monitoringu i jego znaczenie.

Jest to system bieżącej i systemowej weryfikacji zdolności kredytowej klienta w toku funkcjonowania kredytu.

Monitoring dotyczy obserwacji w 4 obszarach:

- personalnej zdolności kredytowej (stosunek z bankiem, stan zdrowia czy kwalifikacje zawodowe)

- ekonomicznej zdolności kredytowej (sposób kierowania firmą, sytuacja rynkowa, system rachunkowości, system informatyczny, marketing)

- warunków kredytowania (wysokość uruchomionego i wykorzystanego kredytu, zmiany w spłacie kredytu

- zabezpieczeń kredytowych (wystarczalność bieżącej wartości zabezpieczeń, przewidywana wartość zabezpieczeń w momencie spłaty kredytu)

Zgodnie zatem z ustawą Prawo Bankowe w czasie obowiązywania umowy kredytu kredytobiorca jest obowiązany przedstawić - na żądanie banku - informacje i dokumenty niezbędne do oceny jego sytuacji finansowej i gospodarczej oraz umożliwiające kontrolę wykorzystania i spłaty kredytu.

26/ Ryzyko kredytowe a strategie zarządzania bankiem. Wpływ strategii na akceptację ryzyka.

Zarządzanie ryzykiem kredytowym a strategia zarządzania bankiem

• Podstawę zarządzania ryzykiem kredytowym stanowi polityka kredytowa banku, będąca istotnym elementem strategii każdego banku.

• strategii konserwatywnej,

• kontrolowanego wzrostu ryzyka,

• strategii ofensywnej.

Charakterystyka strategii

• W strategii konserwatywnej priorytetem w działalności kredytowej banku jest:

• wysoka jakość portfela kredytowego,

• udzielanie kredytów obarczonych niewielkim ryzykiem,

• przestrzeganie odpowiedniej dywersyfikacji portfela kredytowego.

Strategia ta wymaga od banku dużej dyscypliny w udzielaniu kredytów. Bank, w którym przyjęto taką strategię, jest postrzegany przez klientów jako pewny i stabilny.

• Strategia kontrolowanego wzrostu ryzyka zakłada, iż:

• priorytetem w działalności kredytowej jest osiąganie natychmiastowego zysku,

• przy czym - zakłada się dużą chwiejność dochodów.

W porównaniu ze strategią konserwatywną w tej strategii dopuszcza się udzielanie bardziej ryzykownych kredytów.

• Priorytetem strategii ofensywnej jest bardzo szybki rozwój banku, głównie poprzez:

• zwiększenie udziału na rynku produktów kredytowych,

• realizacja strategii wymaga pozyskiwania wielu nowych klientów, co bardzo często odbywa się przez oferowanie im tańszych kredytów.

Bank, w którym została przyjęta taka strategia, jest często postrzegany jako mało stabilny.

27/ Wymień i krótko scharakteryzuj etapy zarządzania ryzykiem kredytowym.

Etapy zarządzania ryzykiem kredytowym

• Identyfikacja i pomiar ryzyka kredytowego,

Metody identyfikacji i pomiaru ryzyka kredytowego

• metoda opisowa oceny wiarygodności - polega na przyporządkowaniu potencjalnego kredytobiorcy do określonej klasy ryzyka,

• metoda punktowa (credit-scoring) - przypisanie danym wielkościom wskaźników - określonych wag,

• analiza finansowa - dokonuje się oceny i analizy sprawozdań finansowych: bilansu, rachunku wyników, sprawozdania z przypływów pieniężnych,

• analiza dyskryminacyjna - metoda matematyczno - statyst., służy do całkowitego wyeliminowania z analizy ryzyka pojedynczego kredytu, czynników niemierzalnych i oparcia jej wyłącznie na wartościach wskaźników finansowych obrazujących sytuację ekonomiczno - finansową kredytobiorcy,

• Sterowanie ryzykiem kredytowym

Sterowanie ryzykiem dzieli się na unikanie ryzyka i kształtowanie, przy czym kształtowanie obejmuje zmniejszanie, podział wtórny, risk ta king.

• Nadzór nad ryzykiem kredytowym

Nadzór nad ryzykiem kredytowym - kontrola ryzyka kredytowego

W ramach nadzoru nad ryzykiem kredytowym wyróżnia się:

• kontrolę kredytową (kontrolę ryzyka kredytowego)

• rewizję ryzyka kredytowego.

Celem kontroli ryzyka kredytowego jest:

• porównanie przeprowadzanych działań kredytowych, z obowiązującą procedurą i polityką kredytową,

• poszukiwanie przyczyn odchyleń od procedury i polityki kredytowej,

• analiza odchyleń od procedury i polityki kredytowej,

• podejmowanie działań, które mają na celu wyeliminowanie występowania odchyleń w przyszłości.

Nadzór nad ryzykiem kredytowym - rewizja ryzyka kredytowego

Celem dokonywania rewizji ryzyka kredytowego jest:

• badanie zgodności działań podejmowanych w zakresie zarządzania ryzykiem kredytowym w porównaniu z obowiązującymi przepisami prawnymi, procedurami, zasadami rachunkowości bankowej itp.,

• wskazanie wpływu popełnianych błędów na wyniki osią­gane przez bank oraz jego rozwój,

formułowanie propozycji działań na przyszłość, mających na celu ograniczanie ryzyka kredytowego

• Finansowanie ryzyka kredytowego

Finansowanie ryzyka kredytowego

Polega na gromadzeniu przez bank środków i przeznaczaniu ich na pokrycie strat związanych z niespłaceniem kredytów i odsetek.

W ramach finansowania ryzyka kredytowego wyróżniamy:

• finansowanie wewnętrzne - polega na pokrywaniu strat z rezerw i funduszy własnych,

• finansowanie zewnętrzne - polega na przeniesieniu na zakład ubezpieczeniowy ryzyka kredytowego w zamian za składkę.

• Administrowanie ryzykiem kredytowym

Administrowanie ryzykiem kredytowym

Administrowanie ma na celu wspomaganie pozostałych etapów zarządzania ryzykiem kredytowym.

Istotą administrowania jest:

• jasne zdefiniowanie zarządzania ryzykiem kredytowym,

• wyznaczenie osób odpowiedzialnych za monitorowanie ryzyka kredytowego,

• określenie akceptowalnych pozycji poszczególnego ryzyka kredytowego.

28/ Finansowanie ryzyka kredytowego a klasyfikacja należności kredytowych (wielkość rezerw celowych).

29/ Zdarzenie kredytowe - omów zakres pojęcia.

niewypłacalność firmy, bankructwo, problemy z płynnością itp

30/ Zasady i zastosowanie metody VaR (Value at Risk).

VaR (Value at Risk) to statystyczna miara ryzyka, która szacuje maksymalną stratę na portfelu, jaka może wystąpić przy założonym poziomie ufności => wyznacza kwotę, jaka może być stracona w ściśle określonym czasie (ten czas uzależniony jest od okresu, na jaki przyjęto stałość portfela).

Pomiar Value at Risk w rzeczy samej sprowadza się do odpowiedzi na pytanie, jaka jest maksymalna potencjalna strata, którą może z danym prawdopodobieństwem (zwykle 5%) ponieść przedsiębiorstwo w ciągu określonego czasu z inwestycji o określonej wartości

---