Zarządzanie ryzykiem rynkowym i operacyjnym.
Wykład 1 11.02.2013.
K. Jajuga T.Jajuga – Inwestycje, instrumenty finansowe, aktywa niefinansowe
W. Tarczyński – Inżynieria finansowa
Staniec, Zawiła, Niedźwiedzki – Zarządzanie ryzykiem operacyjnym
Matkowski – Zarządzanie ryzykiem operacyjnym
Zalewska – Współczesna bankowość – rozdziały o ryzyku operacyjnym i rynkowym
A.Sławiński – Rynki finansowe
Butler – Tajniki VaR
Philipp Best – Wartość narażona na ryzyko, obliczanie i wdrażania modelu VaR
Ewa Szafarczyk – metoda VaR
Jacek Zając – Polski rynek walutowy w praktyce
P.Niedziółka – Kredytowe instrumenty pochodne a stabilność finansowa
Ryzyko jest zespołem uwarunkowań w otoczeniu których podejmowane są decyzje implikujące konsekwencje o których nie wiemy w momencie podejmowania decyzji.
Terminu ryzyko używa się powszechnie do opisu zdarzeń takich jak nieszczęśliwe wypadki itd., ale też używa się tego terminu do sytuacji w której otrzymany wynik będzie różny od oczekiwanego.
Ryzyko jest kategorią obiektywną.
Wyróżniamy ryzyko systematyczne(ryzyko rynku, nie działa na nie dywersyfikacja) i specyficzne (związane z konkretną spółką i konkretną branża więc można je zmniejszyć poprzez dywersyfikację portfela).
Kryterium alternatyw
Jeśli alternatywy sprowadza się do zysku lub straty jako konsekwencji ponoszenia ryzyka to mówimy o ryzyku spekulacyjnym. Przeciwieństwem ryzyka spekulacyjnego jest ryzyko czyste. Tu alternatywa sprowadza się do straty albo braku straty. Przykładem ryzyka czystego jest ryzyko operacyjne a spekulacyjnego rynkowe.
Kryterium mierzalności skutków
Finansowe (możemy zmierzyć skutki)
Niefinansowe ( nie możemy zmierzyć skutków)
Ze względu na niepewność
Ryzyko niepewności czasu
Ryzyko niepewności miejsca
Ryzyko niepewności skutku
Praktyka ubezpieczeniowa
Majątkowe
Osobowe
Kryterium postępu technologicznego:
Statyczne (nie da się ograniczyć w wyniku postępu technologicznego)
Dynamiczne (da się ograniczyć)
Ryzyko bankowe to ryzyko uzyskania odmiennych od założonych celów wyników działań. Tego ryzyka należy szukać w niedoskonałościach procesu gromadzenia, selekcji, przetwarzania danych i wnioskowania na podstawie tych danych.
Jakie czynniki wpływają na ryzyko w banku?
Czynniki zewnętrzne ( związane z otoczeniem sektora bankowego)
Czynniki wewnętrzne (wiążą się z konkretnym bankiem, jego strategia)
Czynniki wewnętrzne:
Perspektywa długookresowa, strategiczna (wiąże się z przyjęcie określone struktury organizacyjnej, pewne struktury kanałów dystrybucji produktów bankowych, wiąże się też ze zmianą struktury właścicielskiej (fuzje, przejęcia).
Ma to kluczowe długookresowe znaczenie dla banku bo taka decyzja określa w jakimś sensie od razu konkurencję dla tego banku. Jeśli mówimy o położeniu nacisku np. na bankowość korporacyjną to od razu ujawnia się lista konkurentów. Sukces w dużej mierze zależny jest od wielu czynników.
Perspektywa bieżąca, krótkookresowa ( ryzyko płynności, ryzyko kredytowe (bilansowe i pozabilansowe), ryzyko rynkowe (bilansowe i pozabilansowe), ryzyko zmian cen papierów wartościowych, kursów walutowych, zmian cen aktywów, ryzyko operacyjne,
Ryzyko płynności – zdolność do wywiązywania się ze zobowiązań w krótkim i długim okresie. Inna definicja stanowi, że jest to zdolność do ciągłego udzielania kredytów przy zachowaniu odpowiednio niskiego ryzyka.
Bank jest zobowiązany do zachowywania płynności płatniczej, zawarte jest to w Prawie Bankowym.
Wykład 18.02.2013
Ważną lekcją z obecnego kryzysu jest konieczność spojrzenia przez bank na każdy obszar działalności bo problemy bardzo szybko się przenoszą z jednego na drugi.
Teoria instytucjonalna – jakakolwiek nauka płynąca z kłopotów instytucji ginie po 7-8 latach bo zmienia się kadra.
Płynność to:
zdolność do regulowania zobowiązań
zdolność do pozyskiwania funduszy na finansowanie aktywów
zdolność do generowania dodatnich przepływów pieniężnych (dodatni Cash flow)
Taka definicja jest spójna z tą zawartą w Rekomendacji P – mówiącej o monitorowaniu płynności finansowej banków.
Uchwała 386/2008 KNF w sprawie wiążących banki norm płynności – w tym dokumencie jest nieco inna definicja płynności. Akcentuje się tam zdolność do regulowania zobowiązań i zdolność do pozyskiwania funduszy na finansowanie aktywów ale trzecim elementem jest co innego a mianowicie działalności tej powinna towarzyszyć rentowność.
Działalność banków w obszarze kredytów hipotecznych nie spełnia definicji płynności ponieważ pozyskują franki po cenie wyższej niż potem zarabiają z kredytów.
Banki są zobowiązane do utrzymania płynności płatniczej dostosowanej do rozmiarów działalności.
Płynność jest najistotniejszym obszarem oceny działalności banku. Do czasu kryzysu był to obszar zupełnie niedoceniany. Istniało przeświadczenie, że dobrze dokapitalizowana instytucja jest odporna na kryzys. Ale to nieprawda. Bank Lehman Brothers charakteryzował się bardzo wysoką wartością współczynnika wypłacalności (11% licząc tylko i wyłącznie najwyższej jakości tier 1 ). Problemem była właśnie nieadekwatna płynność.
Analiza płynnośći:
Mikro – odwołuje się do definicji w której mamy aktywa, na ile szybko i bez straty można je sprzedaż, ponadto analizuje się tu zdolność banku do pozyskiwania finansowania.
Mezo – koresponduje ze strukturą bilansu banku. Analiza sprowadza się do weryfikacji prawidłowości struktury banku pod kątem ryzyka płynności.
Makro – analiza płynności sektora bankowego oraz dostępność środków banku centralnego jako pożyczkodawcy banku ostatniej instancji.
Mikro
Assets liquidity
Funding liquidity
Musimy sobie odpowiedzieć na pytanie czy rynek jest rynkiem płynnym.
Rynek płynny :
Jest to rynek ciasny czyli na tyle konkurencyjny, że wywołuje presję na redukcję kosztów transakcyjnych.
Musi być rynkiem natychmiastowym czyli wszystkie przychodzące transakcje muszą być realizowane.
Ma być rynkiem głębokim czyli takim gdzie występuje równowaga pomiędzy wolumenem transakcji kupna i sprzedaży
Musi być to rynek szeroki czyli na tym rynku zawieranych jest dużo transakcji i nawet te transakcje o dużych pojedynczych wartościach nie wpływają znacząco na cenę kolejnych transakcji
Rynek odporny, w przypadku odchylania od ceny równowagi natychmiastowo pojawiają się oferty przywracające kurs równowagi.
Najprostszym wyznacznikiem płynności instrumenty jest spread. Czym szerszy spread tym płynność niższa.
Druga część analizy płynności na poziomie mikro odwołuje się do źródeł finansowania działalności bankowej. Skąd pozyskują środki i jakie związane jest z tym ryzyko. Stabilność źródeł finansowania jest funkcją sytuacji ekonomiczno finansowej banku, czyli jaki jest jego rating, jaki jest standing. Przy odpowiednio niskich ratingach cena przestaje mieć znaczenie, takie banki nie są w stanie pozyskać finansowanie.
Podczas ostatniego kryzysu w pewnym momencie banki skasowały limity na banki Islandzkie.
Banki które mają trudny portfel kredytów hipotecznych pozyskują finansowanie drożej niż te o lepszym portfelu. Pcha to nie do inwestycji bardziej ryzykownym więc pogarsza się jakość portfela i tworzy się błędne koło. Stymulantem tego jest system gwarantowania depozytów. I tak kase da nam fundusz więc mamy gdzieś komu powierzamy nasze pieniądze.
Koncentracja depozytów. Pełna satysfakcja powinna być osiągnięta przy dużej dywersyfikacji a dzieje się tak nawet kiedy wszystko mamy od jednego dużego deponenta.
Mezo
Płynność banku powinna być analizowana w następujących horyzontach czasu:
Natychmiastowa – najbliższy dzień
Bieżąca – 7 dni
Krótkoterminowa – miesiąc
Średnioterminowa – od 1 do 12 miesięcy
Długoterminowa – powyżej roku
Wyróżniamy dwie grupy narzędzi oceny:
Mierniki służące do oceny sytuacji banku – wskaźniki które nie mają określonych norm.
Nadzorcze normy płynności – określone wartości
Luka płynności – jest to zestawienie niedopasowania terminu zapadalności aktywów i wymagalności pasywów ale urealnionym zestawieniem. Próbujemy sporządzić prognozę rachunku przepływów pieniężnych w odpowiednich horyzontach czasowych. Te przepływy mają być urealnione. Mają być bliskie rzeczywistości co oznacza, że powinniśmy je skorygować o ryzyko rynkowe, i kredytowe oraz oddziaływanie w sensie płynnościowym podmiotów powiązanych z bankiem.
W polskiej praktyce bankowej mówimy o 1 miesięcznej luce popytowej. Prezentowana jest w raportach o stabilności finansowej.
Bardziej precyzyjna jest jednomiesięczna luka płynności skorygowana. Po stronie aktywów mamy wszystkie kredyty i nabyte papiery dłużne których termin zapalności przypada w ciągu 1 miesiaca. Powinniśmy je skorygować te wierzytelności, których termin zapadalności już minął, są przeterminowane. Ponadto powinniśmy odjąć po stronie aktywnej wszelkiego rodzaju obligacje, które są przeznaczone na fundusz BFG (nie może ich sprzedać)
Po stronie pasywnej bierzemy nadwyżkę depozytów sektora niefinansowego ponad osad depozytów oraz inne zobowiązania o terminie krótszym niż jeden miesiąc.
Luka finansowania – kredyty od sektora finansowego minus kredyty od sektora niefinansowego ?????? (sprawdzić to)
Największa luka finansowania charakteryzuje banki, które finansują się środkami pozyskanymi od zagranicznych instytucji finansowych.
Struktury finansowania sektora bankowego:
Strategia depozytowa
Strategia sektora zagranicznego (np. ze spółki matki)
Strategia mieszana
W Polsce prawie 60% stosuje strategię depozytową, 17% finansowania zagraniczne, reszta mieszane.
Największym problemem są podmioty stosujące strategię zagraniczną bo musi teraz śledzić sytuację banków, które udzieliły finansowania naszym bankom.
Drugi obszar analizy na poziomie mezo dotyczy tych narzuconych przez uchwałę KNF norm płynności.
Strona aktywna:
podstawowa rezerwa płynności - aktywa które można upłynnić w ciągu u7 dni.
uzupełniająca rezerwa płynności- 7-30 dni,
aktywa o ograniczonej płynności – takie, które wynikają z czynności bankowych są poza hurtowym rynkiem.
aktywa niepłynne
Strona pasywna:
Fundusze własne – powinniśmy pomniejszyć o wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka kontrahenta, rozliczenia dostawy i ryzyko rynkowe
Środki obce stabilne – stabilna część bazy depozytowej, własne papiery wartościowe, które nie są zaliczane do funduszy własnych. Inne >1 rok
Środki obce niestabilne
Wskaźnik luki płynności krótkoterminowej = podstawowa rezerwa płynności + uzupełniająca rezerwa płynności / środki obce niestabilne.
Współczynnik płynności krótkoterminowej = podstawowa
Nadzorcze miary płynności długoterminowej
Współczynnik pokrycia aktywów niepłynnych funduszami własnymi = fundusze własne pomniejszone o wynik kapitałowy/ aktywa niepłynne (musi być większy od 1)
Współczynnik pokrycia aktywów niepłynnych i aktywów o ograniczonej płynności funduszami własnymi i środkami obcymi stabilnymi = fundusze własne i środki obce stabilne/aktywa niepłynne i aktywa o ograniczonej płynności (>1).
1 i 2 – krótkoterminowe M1 i M2
3 i 4 – długoterminowe M3 i M4
Nasze normy płynności zostały relatywnie wcześnie wprowadzone. Dużo później wprowadzono normy płynności na poziomie europejskim. Nasze normy płynności w dużej mierze opierają się na subiektywnej ocenie wykonanej przez bank. Te europejskie jednak bazują na konkretnych wagach przypisanym konkretnym pozycjom aktywów i pasywów. Nie ma tu praktycznie żadnej dowolności, co przy ich konstrukcji, jest dla banków zarejestrowanych w Polsce niekorzystne ponieważ prowadzą one tradycyjną politykę kredytową w której główną pozycją są właśnie pozycje niepłynne.
Wykład 25.02.2013
Uchwała KNF o normach płynności naczej traktuje banki duże o sumie bilansowej >200mln zł inaczej <200mln zł i inaczej oddziały zagranicznych instytucji kredytowych. Praktycznie wszystkie banki komercyjne funkcjonujące w Polsce mają sumę bilansową >200mln złotych.
Nadzorcze normy płynności wdrożone w 2008 roku w dużym stopniu zakres ich spełnienia zależy od definicji jakie sam sobie przyjmie bank. Operujemy nieostrymi pojęcia: środki obce stabilne, aktywa niepłynne.
Pewną refleksją po kryzysie jest zmiana nastawienia, instytucje doszły do wniosku, że wypłacalność nie jest jedynym parametrem gwarantującym stabilność finansową. 16.12.2010 Komitet Bazylejski opublikował Bazylee III (Nowa Umowa Kapitałowa). Odnosi się ona do wypłacalności, adekwatności kapitałowej. Do funduszy własnych nie wrzucamy byle czego. Wprowadzamy bufor antycykliczny i krajowy.
LCL – norma płynności krótkoterminowej
NSFR – net stable funding ratio ??
Bazylea wprowadza dźwignię jako miarę ryzyka lewarowania instytucji finansowych.
SIFI oraz Glofal SIFI (systematically important financial instytutions) – mają one podlegać stałemu nadzorowi i mają być dokapitalizowane.
Zmiany wprowadzone przez Balyleę III nie są błyskawiczne. Wprowadzanie jest stopniowe. Od 2015 LCR a od 2018 NSFR.
LCR – Liquidity Coverage Ratio.
Ma ona służyć poprawie krótkookresowej odporności na ….
Utrata zdolności pozyskania środków na hurtowym rynku finansowym
Ograniczenie zdolności banku na pozyskanie środków zabezpieczonych aktywami
Wzrost zmienności rynków pogorszenie się jakości aktywów jako potencjalnego zabezpieczenia dodatkowego finansowania. Również zwiększenie wysokości wartości depozytów zabezpieczających na rynku terminowym.
Wzrost wykorzystania udzielonych ale nie wykorzystanych linii kredytowych.
Jeżeli LCR >1 to wtedy w takich warunkach wszystko będzie ok.
Budowa wskaźnika
Licznik: płynne aktywa wysokiej jakości
Mianownik: wydatki netto w ciągu najbliższych 30 dni.
Płynne aktywa wysokiej jakości liczymy tak, że każdej pozycji po stronie aktywnej przypisujemy konkretną wagę, im bardziej płynny rodzaj aktywów tym waga jest wyższa im niższa. Bank powinien wyznacz
I poziom – aktywa najwyższej wagi 100-80%
II poziom – aktywa niższej płynności – papiery skarbowe, listy zastawne, obligacje (20%).
Bufor płynnościowy złożony z obydwu poziomów. Płynne aktywa wysokiej jakości muszą być w co najmniej 60% stworzone z I poziomu. II poziom może stanowić nie więcej niż 40% owego bufora.
Wskaźnik płynności długoterminowej
Licznik: dostępną kwotą stabilnych źródeł finansowania
Mianownik: Suma pozycji wymagających pokrycia stabilnymi źródłami finansowania.
Im bardziej stabilne źródła finansowania tym większa waga. Finansowanie hurtowe ma 50%.
Waga tym wyższa im mniej płynny rodzaj aktywów. Środki pieniężne 0%, pożyczki dla klientów indywidualnych 85%.
Wskaźnik musi być większy od 1.
Tworząc ten wskaźnik nie bierzemy pod uwagę finansowania banku centralnego. Z wyjątkiem standardowych OOR.
Makro
Poziom makro wiąże się z włączeniem sieci bezpieczeństwa finansowego do procesu zasilania płynnością sektora bankowego. Analiza sektora makro zawiera poszukiwanie finansowania z dodatkowych źródeł.
Banki podpisują porozumienia o zasilaniu się płynnością w sytuacjach krytycznych.
cZewnętrznym mechanizmem wsparcia płynności banku mogą być gwarancje rządowe na rynku międzybankowym. Chcąc reaktywować transakcję trzeba wzbudzić zaufanie. Najprostszą ale ryzykowną formą są właśnie gwarancje bankoweg.
Finansowanie banku centralnego. W okresie stabilnym nazywa się go pożyczkodawcą ostatniej instancji a w kryzysie pożyczkodawcą jedynej instancji. W Polsce NBP nie czuje się odpowiedzialny za stabilność , jednak podczas kryzysu uczynił wiele np. za pomocą swapów walutowych zapewniając dostęp do finansowania w walutach. Ponadto udzielał pożyczek pod zastaw aktywów uprzednio rozszerzając listę aktywów jakie mogą być zastawione.
Banki w sytuacjach napięć mogą zastosować bardziej restrykcyjną politykę kredytową. Nie odnawiały one ekspozycji, selektywnie podchodziły do wniosków kredytowych.
Dodatkowych źródłem płynności są depozyty ale żeby je pozyskać trzeba zastosować dobre warunki, zaczyna się wojna depozytowa.
Finansowanie pozyskane od udziałowców.
Próba poszukiwania możliwości sekurtyzacji aktywów.
Ryzyko kredytowe
Identyfikuje się je z możliwością pogorszenia się kondycji ekonomiczno finansowej partnera transakcji czyli kontrahenta. Jest to w szczególności ryzyko niewywiązania się ze zobowiązań. umowy w całości lub w części.
Niewywiązanie się ze zobowiązań danego wierzyciela umożliwia postawienie w stan
Klauzula cross default. ???
Kowenanty finansowe – narzędzie służące do kontroli dłużnika.
Ryzyko kredytowe nie może być rozumiane jako statyczny brak możliwości do obsługi zobowiązań. Nie może być ono interpretowane w kategoriach zero jedynkowych. To ryzyko można stopniować.
Proces urynkowienia ryzyka kredytowego – nadanie instrumentom dłużnym dotychczas niepłynnym pewnych cech, które pozwalają je analizować w kategoriach ryzyka rynkowego. Ten proces dokonuje się dzieki rozwojowi technik transferu ryzyka rynkowego.
Banki jeszcze niedawno stosowały strategię originate and hold czyli udziel i trzymaj do terminu zapadalności teraz jednak popularne jest originate and distribute czyli przekaż ryzyko poza bank.
Dotychczas niepłynne aktywa stały się płynny. Proces upłynnienia dokonuje się za pomocą kilku rodzajów transferu ryzyka kredytowego.
Kredyty konsorcjalne (inaczej syndykowane) – pojawia się rynek wtórny na którym można kupić częśc kredytu albo jego kawałek, można go dalej odsprzedaż. Syndykacja – udzielenie kredytu przez kilka banków, potem mogą handlować. Transakcje partycypacyjne – jeden udziela i potem sprzedaje innym bankom. Partycypacja bezpośrednia – bank przejmujący ryzyko kredytowe wchodzi w prawa i obowiązki kredytodawcy a w pośredniej nie przechodzą prawa kredytodawcy na podmiot, który odkupił.
Sekurytyzacja
Kredytowe instrumenty pochodne – CDS (credit default swap) – po jednej stronie bank który nabył obligacje a po drugiej stronie instytucja, która przejmuje ryzyko związane z tymi obligacjami. TRS - ???
Wykład 4.03.2013 - BRAK
Instrumenty transferu ryzyka kredytowego – z chwilą ich powstania ryzyko kredytowe nabrało charakteru ryzyka spekulacyjnego. Wcześniej można było zająć tylko długą pozycję na rynku ryzyka kredytowego, teraz można też zająć krótką. Można grać na upadłość, bankructwo, czerpać korzyści z czyjegoś nieszczęścia.
Instrumenty transferu sprawiają, że to ryzyko staje się bardziej płynne. Originate and distribute.
LGD – loss given default
Ryzyko spekulacyjne – jego podjęcie oznacza bardzo wysoką stratę albo bardzo wysoki zysk.
Ryzyko kredytowe można stopniować. Zasadniczo występują dwie główne możliwości prezentacji poziomu ryzyka. Z jednej strony jest to marżą która powinna odzwierciedlać poziom ryzyka kredytowego, a z drugiej rating.
Podstawowe ceny ratingu. Czym on jest? Czym nie jest? (wg agencji ratingowych) – Uzupełnić!!!
Podział na catingi spekulacyjne i inwestycyjne. Lista disclaimerów, które znajdują się przy każdej ocenie ratingowej.
Definicje marż wykorzystywanych na rynku – uzupełnić !!!!!
Marża nie jest wolna od uwarunkować rynkowych. Banku muszą brać pod uwagę ofertę konkurencji. Różny jest również koszt pozyskiwania pieniądza. Stawka referencyjna jest umowną ceną pozyskiwania pieniądza.
Wykład 11.03.2013
Rating międzynarodowe:
Długoterminowe
Emitenta (IDR – insurance default rating) AAA – AA- A –BBB-BB-B – CCC-CC-C-D
Emisji - zakłada się estymująć ten rating stopę odzysku (recover rate) – 30-50%
Ratingi projektów
Krotkoterminowe – definiujemy horyzont czasowy w którym określamy zdolność. Dla rynku europejskiego 13 miesięcy a dla spółek publicznych z USA 36 miesięcy. Najlepsza F1, najgorsza D. Właśnie po oznaczeniach je odróżniamy
Restrukturyzacyjne – dotyczą podmiotów, którym przyznano rating B lub niższy.
Inne ratingi międzynarodowe
RD (tuż przed D)– restricted default – oczko na default – zdaniem agencji emitent nie dokonał terminowej obsługi długu ale jeszcze nie zostało wszczęte postępowanie upadłościowe.
Wykład 18.03.2013
Brak
Czynniki wpływające na zmiany stóp procentowych
Relacje pomiędzy stopami krótko i długo terminowymi
Różne klasyfikacje stóp procentowych
Wykład 25.03.2013
Krzywa dochodowości.
Teoria krzywej dochodowości w podziale na teorie mikroekonomiczne (fundamendatlne, klasyczne), makroekonomiczne (nowoczesne podejście).
Konstrukcja krzywej dochodowości – metoda sekwencyjna
Krzywa dochodowości (krzywa rentowności) to mapa stóp procentowych w gospodarce. Opisuje ona zależność pomiędzy rentownością inwestycji w skali roku a czasem pozostającym do wykupu papieru dłużnego.
Kształt normalny - rosnący – gospodarki o rozwiniętym systemie finansowym, niska inflacja, nie ma zasadniczych barier pomiędzy poszczególnymi segmentami rynku kapitałowego.
Kształt inwersyjny –malejący negatywnie nachylona, gospodarki borykające się z problemem inflacji ale radzące sobie z tym problemem. Krzywa dochodowości obrazuje poziom stóp nominalnych. Zasadne jest rozbicie na krzywą stóp inflacyjnych.
Kształt płaski – W praktyce kształt zbliżony do płaskiego, deflacja czyli spadki cen. Np. Szwajcaria, Japonia. Lub gospodarki z migotaniem oczekiwań ekonomicznych, są to gospodarki, które przechodzą często przez punkt zero. Czyli raz inflacja, a raz deflacja i tak w kółko.
Kształt nieregularny – jest to wariant raczej rzadko spotykany, bo odznaczają się nim gospodarki z barierami podatkowymi i regulacyjnymi w zakresie inwestowania przez różne grupy podmiotów. Nie ma swobody przenoszenia kapitału z obszaru krótkoterminowego do obszaru długoterminowego.
Krzywa ta może być wykorzystana do wyceny papierów dłużnych. Możemy zobaczyć jaki jest spread między rentownością papierów skarbowych.
Stopy terminowe są odzwierciedleniem oczekiwań przyszłych krótkoterminowych stóp procentowych. Za pomocą krzywej możemy poznać te oczekiwania.
Krzywa dochodowości to krzywa stóp nominalnych. Możemy ją rozbić na komponent stóp realnych i komponent inflacyjny. Na tej podstawie bank centralny może stwierdzić, czy poziom oczekiwań inflacyjnych mieści się w akceptowalnych ramach. Jeżeli tak nie jest to podejmuje działania zmierzające do redukcji oczekiwań inflacyjnych. Jest to zwykle podniesienie stóp procentowych. Skutkuje to przesunięciem krzywej dochodowości ku górze. Na postawie tego czy przesunięcie było czy nie możemy ocenić skuteczność polityki pieniężnej.
Na podstawie krzywej dochodowości możemy ocenić jaka jest koniunktura w gospodarce, jakie są oczekiwania. Stromo nachylona to ekspansywna polityka pieniężna i oczekiwania na polepszenie koniunktury.
Na strome nachylenie krzywej dochodowości jako wyraz oczekiwań poprawy można argumentować zarówno ze strony podaży i jak i popytu na papier dłużny.
Jeśli przedsiębiorstwa spodziewają się poprawy to inwestują w aktywa trwałe, w aktywa produkcyjne. Przedsiębiorstwa jeśli chcą inwestować to powinny pozyskiwać kapitał długoterminowy. Intencja rozbudowy potencjalu spółek powoduje, że rośnie podaż instrumentów długoterminowych, przy stabilnym popycie emitenci muszą zaoferować wyższą stopę dochodu, rośnie rentowność czyli krzywa jest bardziej stopa w końcu długoterminowym.
Teoria Harveya – w okresie poprawy koniunktury inwestorzy chętniej nabywają do portfeli instrumenty krótkoterminowe. Nie chcą się wiązać na długie okresy i mrozić środków. Jeśli wzrasta popyt na instrumenty krótkoterminow to obniża się popyt na instrumenty długoterminowe.
Teorie mikroenomiczne:
Teoria segmentacji rynków Calbertson.- papiery dłużne nie mogą być traktowane jako substytuty. Istnieje coś takiego jak ryzyko inwestycyjne. To ryzyko składa się z dwóch komponentów. Jest to ryzyko inwestycji i ryzyko cenowe. Jeśli mamy zamiar zainwestować środki na 5 lat to może np. kupić obligacja, która będzie wykupiona za 5 lat albo kupić roczną i zrolować albo kupić 10 letnią i sprzedać 5 lat przed terminem wykupu. W pierwszym wypadku kiedy okres inwestycji pokrywa się z horyzontem inwestycyjnym nie ponosimy ryzyka. W drugim ponosimy ryzyko re inwestycji a w trzecim ponosimy ryzyko cenowe czyli np. sprzedamy za cenę niższą niż oczekiwaliśmy.
Instrumenty nie są substytutami bo uczestnicy rynku nie akceptują ryzyka inwestycyjnego. Jeśli swoją aktywność koncentrują na jakimś segmencie rynku to ze wzglądu na ryzyko inwestycyjne nie zmieniają tego segmentu.
Krzywa dochodowości w świetle tej teorii to zbiór punktów. Bo dzielimy horyzont czasowy na segmenty. W każdym z nich kształtuje się w sposób autonomiczny stopa procentowa.
Segmenty te to są homogeniczne ale różniące się okresem do terminu zapadalności rynki instrumentów finansowych.
Zastrzeżenia: Uzyskana krzywa jest nieciągłą, jest to zbiór punktów. Teoria segmentacji rynków nie wyjaśnia zjawiska spłaszczenia krzywej dochodowości.
Obserwowane w praktyce krzywe ulegają wypłaszczeniu. Różnice pomiędzy rentownościami stają się coraz mniejsze.
Teoria oczekiwań bazują na pracach Lutza i Meiselmana. – aktywność inwestorów na rynku finansowym jest determinowana jedynie poziomem dochodów. Ryzyko inwestycyjne jest pomijalne, nie ma żadnego znaczenia.
Jeśli inwestorzy oczekują wzrostu stóp procentowych to wycofają długoterminowe i przejdą na krótkoterminowe, wówczas długie będą miały większą rentowność krótkie mniejszą. Wówczas krzywa przybiera kształt rosnący. Jeśli oczekiwany jest spadek stóp to krzywa przybierze kształt inwersyjny. Teoria zakłada, że nie ma kosztów transakcyjnych i rynek jest doskonale efektywny.
Wyróżnić można trzy warianty teorii oczekiwań:
Teoria oczekiwań stopy zwrotu w terminie do wykupu – rentowność inwestycji o określonym horyzoncie czasu jest taka sama jak rentowność inwestycji rolowanych.
Lokalna teoria oczekiwań mówi, że wszystko jedno, że zainwestujemy na 5 czy na 10 i zlikwidujemy, dochód będzie taki sam.
Najszersza interpretacja teorii oczekiwań – każdy rodzaj inwestycji czyli reinwestowanie, 10 lat czy równe okresy powinny przynieść ten sam dochód.
Teoria oczekiwań nie wyjaśnia premii za ryzyko czasu. Im na dłużej inwestujemy tym w skali roku powinniśmy dostawać większą premię za ryzyko czasu. Prace Tobina wykazały, iż nie jest łatwo przewidzieć przyszły poziom stóp procentowych. Nie można przyjąć założenia, że oczekiwania są jednorodne. Zarzucano tej teorii również niezgodność z oczekiwaniami empirycznymi. W związku z tym próbowano zbudować inną teorię.
Teoria preferencji płynności – jej zręby stworzył Hicks. Jest to teoria oczekiwań uzupełniona o premię za ryzyko czasu. Premia za ryzyko czasu powinna mieć znak dodatni dla każdego terminu zapadlności, powinna ona monotonicznie rosnąć, ponadto powinna być stała w czasie. W świetle teorii peferencji płynności nie występuje całkowita substytucyjność instrumentów. Występuje ryzyko inwestycyjne.
Teoria preferowanego środowiska uważana za najlepiej odzwierciedlającą stopy procentowe w gospodarce. Przyjmujemy pewien poziom segmentacji rynku. Istnieje możliwość opuszczenia segmentu i ulokowania środków w innym segmencie w zamian za adekwatną premię czyli zwiększoną rentowość. Uwalniamy sztywne założenia dotyczące premii, wcale nie musi rosnąć monotonicznie.
Nowe koncepcje krzywej dochodowości
Koncepcja P. Artusa
Model S.D Smitha oraz R.E Spudecka
Teoria M. Mundella
Teoria M. Durby
Option Adjusted Spread – sprawdzić
Wykład 08.04.2013
Metoda sekwencyjna krzywej dochodowości
Krzywa YTM nie jest krzywą dochodowości.
Stopy YTM nie nadają się do tworzenie krzywej dochodowości bo stosujemy założenie, że inwestor przytrzyma obligacje do terminu wykupu.
Występuje zróżnicowanie stóp YTM, im wyższy kupon tym wyższa stopa YTM. Jest to efekty kuponu który uniemożliwia jednoznaczne odwzorowanie stopy procentowej od czasu. Dla danego okresu możemy mieć dwie różne stopy YTM.
Teoretyczna krzywa zero kuponowych stóp natychmiastowych. Znaczna część tej krzywej pochodzi z zamiany stóp kuponowych na ich odpowiedniki zero kuponowe.
Jedynym właściwym emitentem jest Skarb Państwa, emituje instrumenty w sposób ciągły. Budujemy krzywą dochodowości z rentowności papierów skarbowych i z zero kuponowych stóp natychmiastowych.
Jak zbudować krzywą dochodowości metodą sekwencyjną?
Ryzyko stopy procentowej nie jest dywersyfikowalne ale jest transferowalne.
Ryzyko stopy procentowej to ryzyko wynikające z narażenia aktualnego i przyszłego wyniku banku oraz jego kapitałów na niekorzystny wpływ zmian stóp procentowych.
Zmiany stóp procentowych oddziałują na zaktualizowaną wartość aktywów, pasywów i pozycji pozabilansowych. Zaktualizowana wartość ekonomiczna aktywów pasywów itd. Jest to suma zdyskontowanych przepływów generowanych przez ten instrument. Jeśli stopy procentowe zmieniając się to zmienia się stopa za pomocą której dyskontujemy owe przepływy.
Bilansowa wartość zaktualizowana kapitału – wartość ta nazywana inaczej kapitałem ekonomicznym albo wartością ekonomiczną kapitału to nic innego jak suma zaktualizowanych wartości ekonomicznych aktywów pomniejszona o sumę zaktualizowanych wartości ekonomicznych pasywów i odpowiednio skorygowana o sumę zaktualizowanych wartości ekonomicznych pozycji pozabilansowych.
Możemy wyróżnić następujące komponenty ryzyka (kryterium – źródło) :
Ryzyko niedopasowania terminów przeszacowania – jest to podstawowa forma ryzyka stopy procentowej, termin przeszacowania pozycji o stałej stopie procentowej jest tożsamy z terminem zapadalności albo wymagalności instrumentu. Termin przeszacowania pozycji o zmiennej stopie procentowej jest to najbliższy termin zmiany oprocentowania tej pozycji. Mówimy o ryzyku wtedy kiedy jest niedopasowanie terminów przeszacowania. Czyli np. bank udziela kredytów długoterminowych o stałym oprocentowaniu finansując jest depozytami o krótszych terminach. Udzielam stałego 3 letniego a finansuję depozytami rynku międzybankowego w przypadku których zmiana oprocentowania występuje co 3 miesiące.
Ryzyko opcji klienta – częśc instrumentów bankowych ma wbudowane w swoją strukturę ukryte opcje. Do takich instrumentów można zaliczyć depozyt. Klient ma zawsze opcję zerwania depozytu przed terminem. Nawet kiedy bank będzie prawidłowo zarządzał pierwszym komponentem czyli przeszacowaniem to i tak występuje ryzyko klienta. To ryzyko dotyczy również strony aktywnej, klienci mogą spłacić kredyt przed terminem.
Ryzyko bazowe –
Komponent dochodowy – zmiany stóp wpływają na stopy dochodu
Komponent wartościowy –
Wykład 22.04.2013
Ryzyko stopy procentowej – podstawowe komponenty tego ryzyka, źródła powstania tego ryzyka, konsekwencje dla banku ponoszącego to ryzyko.
Kwantyfikacja ryzyka kredytowego. Dobrze jest posłużyć się podziałem ryzyka pod względem kryterium skutków ryzyka.
Komponent dochodowy
Komponent wartościowy
Luka
Luka skumulowana
Współczynnik luki
Metody pomiaru wrażliwości
Identyfikacja kwantyfikacja, zarządzanie ryzykiem stopy procentowej.
Sterowanie luką – agresywne, ukierunkowane na utworzenie luki dodatniej lub ujemnej, degresywne – domknięcie luki (nie jesteśmy pewni w którym kierunku zmienią się rynkowe stopy procentowe)
Nie jest łatwo przewidzieć kierunek zmian stopy procentowej.
Immunizacja portfelowa – dziś tworzymy portfel obligacji, który w przyszłości rozwiązujemy, jest to strategia finansowanai zobowiązań, jeśli dziś wiemy, że za trzy lata będziemy mieli oddać komuś5 milionów to dziś budujemy taki portfel, który da nam taką kwotę. Jest to portfel immunizowany czyli uodporniony na wahania rynkowe.
Wykład 6.05.2013
Transakcje FRA
Opcje na stopę rynku bankowego
Transakcje swapowe – floating to floating fixed floating
13.06. – egzamin
Swap premiowy – stała stopa procentowa transakcji ustalana jest na poziomie wyższym niż rynkowy. Suma zdyskontowanych przepływów procentowych oparta o stałą stopę jest wyższa niż suma zdyskontowanych przepływów opartych o stopę zmienną.
Swap dyskontowy – stopa stała niższa od rynkowej. Płatnikiem premii jest płatnik stopy stałej.
Swap zero kuponowy – płatnik stopy stałej dokonuje tylko jednej płatności i jest to płatność na koniec okresu transakcji, natomiast płatnik stopy zmiennej reguluje przepływy na bieżaco.
Swapy z opcją przesunięcia daty wygaśnięcia umowy – jeśli takie prawo skrócenia okresu transakcji przysługuje płatnikowi stopy stałej to swap nazywany jest opcją ze stopą call.
Swap przyrostowy – jego wartość nominalna zwiększa się. Swap przyrostowy nadaje się idealnie do zabezpieczenia długoterminowego kredytu w momencie jego uruchamiania. Kredyt inwestycyjne uruchamiany jest w transzach w zależności od potrzeby inwestycji.
Swap amortyzowany – właściwy dla kredytów w momencie spłaty.
Kredyty rewolwingowe – roller coaster swap.
Kwotowanie:
0,0001 – jeden punkt lub pips
0,0010 – dziesięć pipsów
0,0100 – duża figura
0,1000 – dziesięć dużych figur
Kwotowanie bezpośrednie:
Ilość jednostek waluty krajowej 1 ,100,1000 jednostek waluty obcej
Kwotowanie pośrednie
Ilość jednostek waluty obcej - 1, 100, 1000 jednostek waluty krajowej
Fixing NBW
Fixing Londyński 3 – kwotowanie 3 najbardziej aktywnych banków. Zastosowanie to NDF oraz opcje walutowe typu off-shore.
Fixing Londyński 5 – kwotowanie 5 najbardziej aktywnych banków. Zastosowanie dla swapów walutowych.
Typologia kursów walutowych (reżimów kursowych)
Najbardziej popularnym jest kryterium rynkowe, które pozwala na wyróżnienie następujących typów kursu walutowego:
Kurs wolnorynkowy (kształtowany tylko przez siły podaży na rynku walutowym)
Kurs czarnorynkowy (kształtowany przez nielegalne transakcje kupna i sprzedaży walut). Nie odpowiada on kursowi oficjalnymi.
Kurs walutowy płynny (elastyczny, giętki) – sporadycznie jest korygowany przez interwencje walutowe.
Kurs walutowy sztywny – reżim kursowy funkcjonujący od roku 1918 do 1940, wiąże się z systemem waluty złotej
Kurs walutowy stały – system z Bretton Woods. Stałe relacje kursowy bez odniesienia do złota. Kurs rynkowy może odchylać się od parytetu +-1% a potem +-2%.
Kurs pełzający (crawling peg) – koszyk walut. W warunkach inflacji kurs był codziennie dewaluowany o określoną wartość. Tempo dewaluacji systematycznie zmniejszało się.
Adjustable peg – nie codziennie ale raz na jakiś czas następuje korekta kursu.
Managed float – formuła zmiany kursu nie jest podawana do publicznej wiadomości. Jest ukryta.
Kurs kasowy (spot) to taki po którym rozliczane są transakcje w ciągu najbliższych dni roboczych.
Kurs terminowy – rozliczenie więcej niż po 2 dniach roboczych.
Koszyk stałej ilości walut (koszyk otwarty)
Koszyk stałych wag walut (koszyk zamknięty)
Kryterium wymienialności:
Kurs wymienialny
Kurs niewymienialny
Wymienialność wewnętrzna – prawo waluty obcej na krajową lub odwrotnie przysługuje wyłącznie rezydentom.
Wymienialność zewnętrzna – prawo przysługuje zarówno rezydentom jak i nierezydentom.
W 1999 roku Polska zdecydowała się na zewnętrzną.
Czynniki wpływające na zmiany kursu walutowego: