mechanik precyzyjny 731[03] o1 01 u

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Ferdynand Jucha

Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy,
ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska
731[03].O1.01

Poradnik dla ucznia

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
mgr inż. Bożena Kuligowska
mgr inż. Michał Sylwestrzak

Opracowanie redakcyjne:

mgr inż. Grzegorz Śmigielski

Konsultacja:

mgr Andrzej Zych

Korekta:

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 731[03].O1.01
Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony
środowiska zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu mechanik precyzyjny
731(03).

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Materiał nauczania

4.1. Stosowanie przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy

4.1.1. Materiał nauczania

4.1.2. Pytania sprawdzające

4.1.3. Ćwiczenia

4.1.4. Sprawdzian postępów

4.2. Ochrona środowiska naturalnego i jej znaczenie dla człowieka

4.2.1. Materiał nauczania

4.2.2. Pytania sprawdzające

4.2.3. Ćwiczenia

4.2.4. Sprawdzian postępów

4.3. Analiza i ocena zagrożeń w zakładzie mechaniki precyzyjnej

4.3.1. Materiał nauczania

4.3.2. Pytania sprawdzające

4.3.3. Ćwiczenia

4.3.4. Sprawdzian postępów

4.4. Pomoc doraźna w razie wypadku przy pracy

4.4.1. Materiał nauczania

4.4.2. Pytania sprawdzające

4.4.3. Ćwiczenia

4.4.4. Sprawdzian postępów

4.5. Zasady ochrony przeciwpożarowej

4.5.1. Materiał nauczania

4.5.2. Pytania sprawdzające

4.5.3. Ćwiczenia

4.5.4. Sprawdzian postępów

Sprawdzian osiągnięć

Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy o bezpieczeństwa i higienie pracy,

oraz ułatwi Ci stosowanie przepisów prawnej ochrony pracy, ochrony przeciwpożarowej
i ochrony środowiska. Poradnik zawiera materiał nauczania składający się z 5 tematów, są to:
„Stosowanie przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy”, „Ochrona naturalnego
środowiska i jej znaczenie dla człowieka”, „Analiza i ocena zagrożeń w zakładzie mechaniki
precyzyjnej”, „Pomoc doraźna w razie wypadku przy pracy”, „Zasady ochrony
przeciwpożarowej”.

Temat „Stosowanie przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy” pomoże Ci

zapoznać się z problematyką prawnej ochrony pracy, poznasz prawa i obowiązki pracownika
oraz pracodawcy oraz dowiesz się jakie są instytucje państwowego i społecznego nadzoru nad
warunkami pracy. Polska od 1 maja 2004 r. została członkiem Unii Europejskiej i przyjęła
europejskie standardu bezpieczeństwa pracy, których istotą jest zdrowie i bezpieczeństwo
człowieka w środowisku pracy. Krajowe przepisy prawa pracy oraz przepisy bhp są
wzorowane na europejskich standardach.

Temat „Ochrona naturalnego środowiska i jej znaczenie dla człowieka” pomoże Ci

zrozumieć nasze cywilizacyjne problemy związane z zanieczyszczeniem środowiska
naturalnego. Każdy zakład pracy, maszyna, stosowana technologia niczym żywy organizm
pochłania energię, wodę i powietrze, a wydala odpady i zanieczyszczenia. Musisz wiedzieć,
jak to można zmienić.

Temat „Analiza i ocena zagrożeń w zakładzie mechaniki precyzyjnej” pozwoli Ci

rozpoznać zagrożenia występujące w środowisku pracy mechanika precyzyjnego i podjąć
odpowiednie działania zapobiegawcze. Analizując wnikliwie materiał nauczania, będziesz
mógł poprawić własne bezpieczeństwo pracy i równocześnie zadbać o bezpieczeństwo innych
osób.

Temat „Pomoc doraźna w razie wypadku przy pracy” pomoże Ci ugruntować wiedzę,

którą zdobyłeś w szkole gimnazjalnej. Od Twojej postawy może zależeć życie drugiego
człowieka. Dodatkowo poznasz nowoczesne środki i zestawy opatrunkowe znajdujące się na
wyposażeniu apteczek.

Temat „Zasady ochrony przeciwpożarowej” pomoże Ci podejmować samodzielne

działania mające na celu zapobieganie pożarom. Ponadto dowiesz się, na czym polega istota
pożaru i jak można go opanować w zarodku.

Poradnik ten posiada następującą strukturę:

1. Wymagania wstępne, czyli wykaz niezbędnych umiejętności i wiedzy, które powinieneś

opanować, aby przystąpić do realizacji jednostki modułowej.

2. Cele kształcenia tej jednostki modułowej.
3. Materiał nauczania (rozdział 4) umożliwiający samodzielne przygotowanie się do

wykonania ćwiczeń. Materiał nauczania obejmuje:

−

informacje, opisy, tabele, rysunki,

−

pytania sprawdzające wiedzę potrzebną do wykonania ćwiczeń,

−

zestaw ćwiczeń,

−

sprawdzian postępów.

4. Sprawdzian osiągnięć zawierający zestaw zadań testowych z zakresu całej jednostki

modułowej.
Jeżeli będziesz miał trudności ze zrozumieniem poleceń, to poproś nauczyciela o pomoc.

W czasie zajęć warsztatowych musisz stosować się do przepisów, regulaminów, instrukcji
bhp, procedur wynikających z rodzaju wykonywanych zadań. Wymagania te poznasz podczas
trwania nauki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych w module 732[03].O1.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

stosować zasady udzielania pomocy doraźnej poznane w ramach nauki w gimnazjum,

−

przestrzegać przepisów ochrony przeciwpożarowej,

−

stosować się do przepisów ochrony środowiska,

−

przestrzegać zasad bezpieczeństwa poznanych w ramach nauki w gimnazjum,

−

korzystać z różnych dostępnych źródeł informacji, w tym Internetu.

−

przestrzegać instrukcje, regulaminy, procedury obowiązujące na zajęciach lekcyjnych,
w pracowniach oraz w warsztatach.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

zinterpretować podstawowe akty prawne, prawa i obowiązki pracownika oraz
pracodawcy, związane z bezpieczeństwem i higieną pracy,

−

scharakteryzować zagrożenia występujące w pracy mechanika precyzyjnego,

−

określić sposób zachowania w przypadku wystąpienia symulowanego zagrożenia,

−

przedstawić propozycje ograniczenia wpływu szkodliwych materiałów na środowisko,

−

dobrać odzież ochronną oraz środki ochrony indywidualnej w zależności od
wykonywanych prac,

−

zinterpretować stanowiskowe instrukcje bhp i ochrony przeciwpożarowej,

−

udzielić pierwszej pomocy osobom poszkodowanym.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy

4.1.1. Materiał nauczania

Pracodawca jest obowiązany przeciwdziałać mobbingowi i dyskryminacji pracowników.

Wszyscy pracownicy powinni być równo traktowani w stosunkach pracy w zakresie:
1) nawiązywania i rozwiązywania stosunków pracy,
2) warunków zatrudnienia,
3) awansowania,
4) dostępu do szkolenia w celu podnoszenia kwalifikacji zawodowych.
Kryteria dyskryminacyjne to w szczególności:

−

płeć,

−

wiek,

−

niepełnosprawność,

−

rasa,

−

religia,

−

narodowość,

−

przekonania polityczne,

−

przynależność związkowa,

−

pochodzenie etniczne,

−

wyznanie,

−

orientacja seksualna,

−

zatrudnienie na czas określony lub nieokreślony albo w pełnym lub w niepełnym
wymiarze czasu pracy.

Mobbing oznacza działania lub zachowania dotyczące pracownika lub skierowane

przeciwko pracownikowi, polegające na uporczywym i długotrwałym nękaniu lub
zastraszaniu pracownika, wywołujące u niego zaniżoną ocenę przydatności zawodowej,
powodujące lub mające na celu poniżenie pracownika, izolowanie go lub wyeliminowanie
z zespołu współpracowników.

Poprzez przepisy prawa pracy będziemy rozumieli przepisy Kodeksu pracy oraz przepisy

innych ustaw i aktów wykonawczych, określające prawa i obowiązki pracowników
i pracodawców a także przepisy oparte na układach porozumień zbiorowych, regulaminach
i statutach określających prawa i obowiązki stron stosunku pracy. Podstawowe akty prawne,
prawa i obowiązki pracownika oraz pracodawcy, związane z bezpieczeństwem i higieną
pracy w naszym kraju zawarte są w:
1) Konstytucji RP.
2) ratyfikowanych umowach międzynarodowych;
3) ustawach, w tym Kodeksie pracy;
4) postanowieniach układów zbiorowych, porozumień zbiorowych;
5) postanowieniach regulaminów (w tym regulaminie pracy oraz regulaminie

wynagradzania, statucie).
Kodeks pracy zwany jest potocznie „Konstytucją pracowniczą”. Określa on prawa

i obowiązki stron stosunku pracy (czyli pracowników i pracodawców). Jest najważniejszym
źródłem prawa pracy w Polsce. Ustalenie źródeł prawa pracy ma decydujące znaczenie dla
pracodawcy i pracowników, gdyż stanowią one podstawę indywidualnych uprawnień
pracowniczych i podstawę do zgłaszania przez nich indywidualnych roszczeń przed Sądami
Pracy i Ubezpieczeń Społecznych. Polskie sądy, dokonując wykładni prawa , muszą brać pod

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

uwagę wykładnię Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości w Luksemburgu i dyrektywy
obowiązujące w Unii Europejskiej.

Do nadzoru i kontroli przestrzegania prawa pracy w naszym kraju, w szczególności

przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy jest powołana Państwowa Inspekcja Pracy.
Państwowa Inspekcja Pracy podlega Sejmowi a nadzór nad inspekcją sprawuje Rada Ochrony
Pracy.

Poprzez zasady bezpieczeństwa i higieny pracy należy rozumieć zasady pozaprawne

wynikające z techniki i doświadczenia życiowego, których przestrzeganie zapewnia faktyczne
bezpieczeństwo i higienę pracy. Unia Europejska ustanowiła w dziedzinie bhp szereg zasad,
spośród których najważniejsza jest dyrektywa 89/391/EWG o wprowadzeniu środków w celu
zwiększania bezpieczeństwa pracowników ochrony zdrowia pracowników podczas pracy.
Przy stosowaniu tych środków pracodawca powinien stosować zasady, zwane ogólnymi
zasadami zapobiegania. Są to:
1) unikanie ryzyka,
2) ocena ryzyka, którego nie można uniknąć,
3) eliminowanie ryzyka u źródła,
4) dostosowanie pracy do człowieka (ergonomia),
5) stosowanie nowych rozwiązań technicznych,
6) zastępowanie środków niebezpiecznych – bezpiecznymi,
7) prowadzenie spójnej i całościowej polityki zarządzania bhp,
8) priorytet środków ochrony zbiorowej nad środkami ochrony indywidualnej,
9) instruowanie pracowników (szkolenie).

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie obowiązki nakłada na pracowników Kodeksu pracy?
2. Jakie obowiązki na pracodawcę nakłada Kodeksu pracy?
3. Jakie podstawowe prawa pracownika są zawarte w Kodeksie pracy?.
4. Jaki organ jest uprawniony do nadzoru i kontroli w zakresie bezpieczeństwa i higieny

pracy oraz prawnej ochrony pracy w naszym kraju?

5. Jakie są ogólne zasady nadzorowania ryzyka (zasady zapobiegania)?

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Ułóż akrostych (pierwsze litery czytane pionowo stanowią hasło), w którym hasło

główne brzmi: MECHANIK Wyrazy pomocnicze muszą kojarzyć się z zawodem
wykonywanym przez mechanika precyzyjnego, z tym, kim jest, co robi, co możemy o nim
powiedzieć, jakich musi przestrzegać przepisów, zasad i reguł bezpieczeństwa.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z regulacjami Kodeksu pracy oraz regulaminu pracy,
2) zapoznać się z przykładem akrostychu, w którym hasło główne brzmi PRACOWNIK

Przepisy
Ryzyko
Awans

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Człowiek
Osoba fizyczna
Wypadek
Nawyki
Inspekcja pracy
Kodeks pracy

3) ułożyć akrostych z hasłem głównym MECHANIK

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

kartka papieru formatu A4,

−

marker, długopis,

−

karta charakterystyki stanowiska pracy zegarmistrza,

−

Kodeks pracy.

Ćwiczenie 2

Ustal, jak w zakładzie mechaniki precyzyjnej wygląda stosowanie przepisów i zasad

bezpieczeństwa i higieny pracy.

Lp. Opinia pracowników (kolegów) o stosowaniu

przepisów, zasad oraz instrukcji bhp

Twoja opinia (argumenty,
komentarz)

„Przepisy i procedury tylko utrudniają nam pracę”.
„Przepisy są potrzebne tylko kontrolerom”.
„Przepisy i zasady są po to, aby je łamać”.

II „W zawodzie mechanika precyzyjnego liczy się

wiedza i umiejętności a nie przepisy bhp”.
„Jeśli chodzi o mnie, to nigdy nie czytam instrukcji
bhp. Wiem, co mam robić”.
„Po co mówić o przepisach? W naszym zakładzie
mechaniki precyzyjnej nie ma zagrożeń. Przepisy
są nam niepotrzebne”.

III

Jeżeli będziemy przestrzegać przepisów, zasad,
instrukcji i procedur to unikniemy wypadku”.
„ Przepisy są dla naszego dobra, czujemy się w
pracy bezpieczni”.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) odszukać w tabeli jedną opinię pracowników (kolegów), z którą się zgadzasz (kolumna 2,

wiersze I, II, III);

2) wpisać (dodać) w kolumnie 3 własne argumenty, komentarz;
3) wpisać w wierszu IV (kolumna 2) inne opinie zasłyszane od pracowników (kolegów)

i dodać własny komentarz (kolumna 3) - tylko w przypadku, jeżeli nie zgadzasz się
z żadną z trzech prezentowanych opinii powyżej;

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4) poznać opinię kolegów.

Odpowiedzi szukamy wykorzystując metodę „puste krzesło”. Na podłodze (najlepiej na
środku sali) stawiamy 4 krzesła i układamy na nich kartki z numerami: I, II, III, IV;

5) stań za krzesłem, przy tej kartce, z której opinią się zgadzasz. Jeżeli nie zgadzasz się

z żadną z trzech prezentowanych opinii (nr I, II, III), stajesz przy kartce nr IV.

6) zbierz z kolegami, przez kilka minut, argumenty na potwierdzenie waszego stanowiska;
7) wybierz wspólnie z kolegami jedną osobę, która będzie was reprezentować.

Reprezentanci grup siadają na krzesłach na środku sali, a pozostali stoją za nimi
w swoich grupach. Na początku prowadzący zajęcia prosi, by reprezentanci krótko
przedstawili swoje uzasadnienie, a potem głos może zabrać każdy. Należy pilnować, by
mówiły tylko te osoby, które siedzą na krzesłach. Nad porządkiem i kolejnością czuwa
nauczyciel.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

kartki papieru formatu A4,

−

długopis, marker,

−

4 krzesła

Ćwiczenie 3

Dokonaj metodą SWOT analizy przypadku poniżej:

Pracodawca zatrudnia od 1 września 2005 r. w zakładzie mechaniki precyzyjnej dwóch
młodocianych – uczniów pierwszej klasy, na podstawie umowy w celu przygotowania
zawodowego mechanika precyzyjnego. Młodociani uczęszczają na zajęcia szkolne
w poniedziałki, wtorki i środy. W czwartki i piątki odbywają praktyczną naukę zawodu.
Pracownicy młodociani zwrócili się o udzielenie urlopu wypoczynkowego w okresie ferii
świątecznych (grudzień 2005 r.). Pracodawca odmówił, twierdząc, iż prawo do 12 dni urlopu
wypoczynkowego uzyskają dopiero po przepracowaniu 6 miesięcy. Jaka jest Twoja opinia
w tej sprawie?

Strengths
MOCNE STRONY +

Weaknesses
SŁABE STRONY -

Opportunities
SZANSE +

Threats
ZAGROŻENIA -

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) wiedzieć, na czym polega analiza SWOT. Otóż SWOT – skrót od ang. oznacza: Strengths

(mocne strony), Weaknesses (słabości), Opportunities (szanse); Threats (zagrożenia).
Analiza SWOT polega na badaniu, a zarazem ocenie mocnych i słabych stron, np.
przedsięwzięcia oraz szans i zagrożeń płynących z otoczenia, np. pracodawcy,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2) odszukać w kodeksie pracy, przepisach wykonawczych oraz popularnych czasopismach

prowadzących porady prawne interesujące Cię regulacje prawne, związane z udzielaniem
urlopów dla młodocianych pracowników - pamiętaj, że interesującą Cię wiedzę możesz
znaleźć za pomocą popularnych wyszukiwarek internetowych,

3) wpisać w tabeli (Strengths) argumenty prawne, np. odpowiedni art. Kodeksu pracy,

komentarz prawny,

4) wpisać w tabeli (Opportunities) przykłady z innych zakładów pracy, w których

pracodawcy nie stwarzają problemów swoim młodocianym pracownikom, podać adresy
tych zakładów, itp.,

5) wpisać w tabeli (Weaknesses) przykładowe problemy, które stwarzają sobie pracodawcy

z tytułu łamania praw młodocianych pracowników - przykładowo: skarga do Państwowej
Inspekcji Pracy, izby rzemieślniczej, szkoły, zła reputacja pracodawcy w środowisku,
mandat karny, sprawa w Sądzie Pracy i Ubezpieczeń Społecznych,

6) wpisać w tabeli (Threats) przykładowe problemy, które stwarza sobie młodociany

pracownik walczący o swoje prawa, np.: dyskryminacja, mobbing.

Wyposażenie stanowiska pracy

−

Kodeks pracy, przepisy wykonawcze do Kodeksu pracy,

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

kartka papieru formatu A4,

−

długopis, marker.

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) wskazać powody dyskryminacji pracownika?



2) wyjaśnić pojęcie mobbingu?



3) podać podstawowe prawa pracownika zawarte w art. 210 Kodeksu

pracy?



4) określić obowiązki pracownika nałożone art. 211 Kodeksu pracy?



5) określić obowiązki pracodawcy nałożone art. 207 Kodeksu pracy?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2. Ochrona środowiska naturalnego i jej znaczenie dla człowieka

4.2.1. Materiał nauczania

Współczesne zakłady przemysłowe oraz miasta stały się niezwykle wydajnymi

maszynami produkującymi śmieci. Jeśli spojrzy się na nie jak na żywy organizm, widać jak
pożera gigantyczne zasoby wody, energii, powietrza i surowców. Po przetworzeniu wypluwa
śmiecie, dwutlenek węgla, dwutlenek siarki i ścieki. W tym ciągu okazuje się wielkim
marnotrawcą. Specjaliści określają efektywność działania takiego mechanizmu, wyliczając,
ile ziemi potrzebaby wyżywić jednego człowieka. Ludzie prowadzący tradycyjny tryb życia
potrzebowali na głowę około 1,6 hektara. Mieszkańcy takich molochów jak Los Angeles
pochłaniają zasoby z 10 hektarów na jednego mieszkańca. W przyszłości mają obowiązywać
trzy złote zasady ekobudownictwa:

−

minimum samochodów,

−

maksimum recyklingu,

−

naturalne źródła energii.
W ciągu ostatnich 30 lat dokonano wiele w zakresie poprawy środowiska w Europie.

Większość paliw płynnych została pozbawiona ołowiu. Emisja tlenków azotu powodowana
transportem drogowym została zmniejszona o około 90 % w porównaniu do poziomu, kiedy
nie stosowano katalizatorów.

Jednym z podstawowych dokumentów w sprawie ochrony naturalnego środowiska

człowieka jest Deklaracja Sztokholmska z dnia 14 czerwca 1972 r. zawierająca zasady
inspirujące ludzkość do ochrony warunków naturalnego środowiska człowieka.

Między innymi zasada nr 2 stanowi, iż naturalne zasoby Ziemi, obejmujące powietrze,

wodę, glebę, florę i faunę, a zwłaszcza reprezentatywne przykłady naturalnych ekosystemów,
muszą by chronione dla dobra obecnych i przyszłych pokoleń poprzez staranne planowanie
lub odpowiednie zarządzanie.

Zasady skutecznego gospodarowania odpadami zostały określone w dyrektywach Unii

Europejskiej. Przykładowo Dyrektywa 91\157\EEC reguluje postępowanie w celu usuwania
z gospodarstw domowych zużytych baterii i akumulatorów zawierających określone ilości
rtęci, kadmu bądź ołowiu z zamiarem ich odzysku lub kontrolowanego usuwania. Poniżej
przedstawiono pojemniki do segregacji odpadów.

kolor żółty

kolor biały

kolor zielony

kolor niebieski

Rys. 1. Pojemniki do segregacji odpadów [3]

W zakładzie mechaniki precyzyjnej akumulatory elektryczne i baterie galwaniczne,

występujące w postaci małogabarytowej, należą do produktów, które po zużyciu stają się
odpadami o charakterze niebezpiecznym dla środowiska i zdrowia ludzi. Zbudowane
z materiałów wysoko przetworzonych, zawierają substancje szkodliwe takie jak ołów, kadm
i rtęć. Gospodarka odpadowymi akumulatorami i bateriami jest szczególnie trudna ze
względu na ich bardzo szeroki asortyment i zastosowanie w bardzo wielu dziedzinach życia.
Praktyką powszechnie stosowaną jest wyrzucanie zużytych baterii i akumulatorów,
szczególnie małogabarytowych, do odpadów komunalnych i w rezultacie deponowanie ich

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

na składowiskach komunalnych. Efektem takiego postępowania jest ekstrakcja wielu
substancji niebezpiecznych przez wody opadowe, filtrujące masę nagromadzonych odpadów
oraz przechodzenie zanieczyszczeń wraz z odciekami do gleby, wód powierzchniowych
i podziemnych, powodując ich niebezpieczne skażenie. Z drugiej strony odpadowe baterie
i akumulatory posiadają znaczą wartość surowcową. Poddane procesom odzysku stanowią
znaczne zasoby ochraniające naturalne złoża surowcowe.

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakiego koloru pojemnik służy do składowania papieru?
2. Jakiego koloru pojemnik przeznaczony jest do składowania tworzyw sztucznych i metali?
3. Jakie znasz produkty stosowane w zakładzie mechaniki precyzyjnej, które po zużyciu

stają się odpadami o charakterze niebezpiecznym dla środowiska i zdrowia ludzi?

4. Jakie ważne przesłanie zawiera zasada nr 2 Deklaracji Sztokholmskiej?

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zbadaj zawartość typowych produktów mechaniki precyzyjnej.

Nazwa produktu

Materiały z których jest

zbudowany produkt

Które z nich staną się

natychmiast "śmieciami", które

mogą być użyte wielokrotnie

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać to ćwiczenie powinieneś:

1) odszukać w katalogu producenta podany wyrób i zapoznać się z jego budową,
2) rozpoznać materiały, z których zbudowany jest produkt i wpisać do tabeli,
3) wypisać części produktu, które po zużyciu stają się odpadami (np. obudowa plastykowa,

elementy elektroniczne, bateria,

4) porównać swoją tabelę z tabelami kolegów

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

katalogi wyrobów mechaniki precyzyjnej,

−

instrukcje producenta.

Ćwiczenie 2

Wypisz znajdujące się w zakładzie mechaniki precyzyjnej lub pracowni odpady i określ

właściwy pojemnik do ich segregacji.

Kolor pojemnika do segregacji

odpadów lub inne oznakowanie

Odpady

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) wypisać wszystkie odpady do wyrzucenia w danym dniu znajdujące się w zakładzie

mechaniki precyzyjnej,

2) korzystając z informacji na etykietkach lub opakowaniu, w katalogach i innych

dostępnych źródełach rozpoznać materiał, z którego są wykonane odpady,

3) dokonać segregacji odpadów i wypisać odpowiedni pojemnik,
4) porównać swoje rozwiązanie z tabelami kolegów.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

instrukcja w sprawie gospodarki odpadami, katalogi i inne dostępne źródła wiedzy,

−

pojemniki na odpady, specjalistyczne tuby itp,

−

rękawice i okulary ochronne,

−

środki do higieny osobistej (płynne mydło, pasta bhp, płyn do dezynfekcji rąk, papierowe
ręczniki).

Ćwiczenie 3

Dokonaj metodą SWOT analizy przypadku poniżej:

W Polsce istnieje bardzo uciążliwa grupa odpadów specjalnych pochodzenia chemicznego,
np. resztki farb, środków czyszczących, kosmetyków, środków ochrony roślin, baterie, śmieci
z metalami ciężkimi, lekarstwa. Segregacja odpadów tylko wtedy ma sens, gdy nie trafiają
one na jedno wielkie wysypisko śmieci. Czy ludzie są świadomi, co dzieje się z tonami
śmieci, które codziennie trafiają do zsypów, kubłów i śmietników, czy też są wywożone na
dzikie wysypiska? Dlaczego tak się dzieje?

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeprowadzić wywiad z osobami wywożącymi śmieci z Twojego osiedla, domu,

zakładu pracy lub szkoły,

2) odszukać lub wytropić dzikie wysypiska śmieci, wykonać dokumentację fotograficzną,
3) wyszukać w popularnych czasopismach interesujące Cię artykuły prasowe, związane

z ekologią lub ochroną środowiska (pamiętaj, że interesującą Cię wiedzę możesz znaleźć
za pomocą popularnych wyszukiwarek internetowych),

4) przeprowadzić analizę SWOT swojego przedsięwzięcia uzupełniając załączoną tabelę:

Strengths
MOCNE STRONY +

Weaknesses
SŁABE STRONY -

Opportunities
SZANSE +

Threats
ZAGROŻENIA -

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5) w rozważaniach postarać się uwzględnić między innymi poniższe kryteria:

−

przepisy ochrony środowiska,

−

czynniki demograficzne,

−

zanieczyszczenie środowiska,

−

kulturę ludzi,

−

alternatywne źródła energii,

−

poziom ceny na usługi wywozu śmieci,

−

brak środków na modernizację lub zmianę technologii,

−

uciążliwe zakłady przemysłowe w Twojej okolicy,

−

perspektywy z tytułu wejścia Polski do Unii Europejskiej.

6) porównać swoją tabelę z tabelami kolegów.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

czasopisma o tematyce ekologicznej np. AURA, EKOŚWIAT, słowniki ekologiczne,

−

dokumentacja fotograficzna, wideoklipy,

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

kartka papieru formatu A4,

−

długopis, marker.

4.2.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) zdefiniować podstawowe pojęcia (odpady, surowce wtórne, utylizacja

odpadów, recykling) związane z ochroną środowiska?



2) określić, jakie ważne przesłanie zawiera zasada nr 2 Deklaracji

Sztokholmskiej?



3) określić, jakiego koloru pojemnik służy do składowania różnych

odpadów?



4) rozpoznać produkty stosowane w zakładzie, które po zużyciu stają się

odpadami o charakterze niebezpiecznym dla środowiska?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3. Analiza i ocena zagrożeń w zakładzie mechaniki precyzyjnej

4.3.1. Materiał nauczania

Niekorzystne warunki środowiska pracy mechanika precyzyjnego to: niewłaściwe

oświetlenie, niekorzystne parametry mikroklimatu, wymuszona pozycja ciała.

Rys. 2. Ergonomiczna analiza środowiska pracy mechanika precyzyjnego.

Źródłem zagrożenia mogą być: warunki środowiska pracy, wykorzystywana energia,

stosowane wyposażenie i materiały. W procesie pracy mechanik precyzyjny oddziałuje
bezpośrednio lub pośrednio na szeroko rozumiane przedmioty pracy (narzędzia, maszyny,
oprzyrządowanie i wyposażenie stanowisk pracy, surowce, materiały i półfabrykaty, wyroby
gotowe itp.), które w strefach swojego naturalnego oddziaływania stanowią potencjalne
źródła niebezpiecznych czynników mechanicznych, mogących powodować zagrożenia -
głównie urazy. Oddziaływania te mogą prowadzić do bezpośredniego uderzenia, przecięcia,
przebicia lub innego urazu ciała zegarmistrza. Urazy mechaniczne ciała mogą być również
następstwem takich zdarzeń, jak poślizgnięcie się na posadzce czy upadek z wysokości.
Ryzyko zawodowe jest to prawdopodobieństwo wystąpienia niepożądanych zdarzeń
związanych z wykonywaną pracą, powodujących straty, w szczególności wystąpienia
u pracowników niekorzystnych skutków zdrowotnych, w wyniku zagrożeń zawodowych
występujących w środowisku pracy lub sposobu wykonywania pracy.

Każda praca zawodowa jest wykonywana w określonym środowisku i na konkretnym

stanowisku, stąd też istnieje konieczność ustalenia miejsca lub miejsc pracy przez podanie ich
lokalizacji, określenie przestrzeni specyficznych najbardziej podstawowych specyficznych
cech stanowiska pracy. Mając scharakteryzowane miejsce pracy, identyfikujemy wpływ
zewnętrznych warunków pracy, ustalając sposób i ważność oddziaływania warunków
pogodowych na pracę. Później analizujemy wpływ warunków środowiska wewnętrznego
przez ustalenie warunków fizycznych, a więc mikroklimatu, oświetlenia, hałasu i wibracji
oraz innych elementów środowiska pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Niekorzystne warunki środowiska pracy mechanika precyzyjnego, to: niewłaściwe

oświetlenie, niekorzystne parametry mikroklimatu, wymuszona pozycja ciała).

Rys. 3. Skutki zdrowotne powodowane przez obciążenie statyczne

Powszechne stosowanie urządzeń zasilanych energią elektryczną niesie ze sobą różnego

rodzaju zagrożenia zarówno dla mechanika precyzyjnego jak i jego środowiska pracy. Są to:

−

zagrożenia od elektryczności statycznej,

−

porażenia prądem oraz oparzenia łukiem elektrycznym,

−

zagrożenia pożarowe,

−

zagrożenia wybuchem,

−

szkodliwe oddziaływania pól elektromagnetycznych.
Zasady bezpiecznej pracy przy urządzeniach i sieciach elektrycznych:

−

nie używać sprzętu, którego obudowa lub przewód zasilający są uszkodzone,

−

używać tylko takich przewodów lub aparatów elektrycznych, które są przeznaczone do
ogólnego użytkowania,

−

nie wolno zbliżać się i dotykać nieizolowanych przewodów, które są pod napięciem,

−

nie wolno używać zawilgoconego i mokrego sprzętu elektrycznego i urządzeń
elektrycznych,

−

osoby, które nie mają odpowiednich kwalifikacji, nie mogą wykonywać napraw instalacji
i urządzeń elektrycznych,

−

prze użyciem przenośnych elektrycznych urządzeń lub narzędzi należy zawsze
sprawdzić, czy nadają się do pracy w środowisku, w którym zamierza się je stosować,

−

nie wolno zdejmować obudowy sprzętu elektrycznego ani umożliwiać dostępu do
wnętrza pomieszczeń ruchu elektrycznego,

−

prace nieelektryczne w pobliżu czynnych urządzeń elektrycznych wolno wykonywać
tylko pod nadzorem elektryka, który posiada odpowiednie kwalifikacje.
Substancje chemiczne na stanowiskach pracy występują w postaci gazów, par, cieczy lub

ciał stałych. W warunkach narażenia zawodowego wchłanianie substancji zachodzi przede
wszystkim przez drogi oddechowe, ale również przez skórę i z przewodu pokarmowego.
Reakcja organizmu na substancje toksyczne zależy od ich właściwości fizykochemicznych,
drogi wchłaniania, wielkości dawki i okresu narażenia, a także od takich cech organizmu jak
płeć, wiek, ogólny stan zdrowia i odżywianie oraz stan układów: endokrynologicznego,
immunologicznego, genetycznego. Zależy ona też od czynników zewnętrznych, jak
temperatura stanowiska, wilgotność powietrza.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 4. Zasady bezpiecznej pracy z kwasami .

Sposoby zachowania w przypadku wystąpienia symulowanego zagrożenia

Profilaktyka nie ogranicza się tylko do analizowania wypadków. Ważne jest również to, by
zainteresować się sytuacjami bliskimi wypadkowi (prawie wypadkami) oraz innymi
incydentami. Rzeczywiście, kiedy „normalny” przebieg jakiejś działalności zostanie
zakłócony przez jakiś incydent, operator powinien wyeliminować lub zmniejszyć
oddziaływanie tego incydentu, zanim powróci do normalnego wykonywania działalności.
Wznowienie pracy po incydencie tworzy nowe warunki, a zmieniona sytuacja często grozi
wypadkiem.

Analiza

incydentów

stwarza

szansę

wprowadzenie

środków

zapobiegawczych, zanim zdarzy się prawdziwy wypadek.

Kiedy zdarzy się incydent, to może po nim nastąpić powrót do normalnej pracy. Gdy

zdarzy się incydent zakłócający normalny tok pracy – powrót do normalnej pracy może
nastąpić po zmianach w dotychczasowym trybie pracy. Incydent często powoduje inny
incydent lub nawet szereg incydentów. Szereg incydentów, po których nie nastąpił powrót do
normalnej pracy lub nastąpił niepełny powrót do normalnej pracy, często kończy się
wypadkiem przy pracy.

Rys. 5. Sposoby zachowania się w przypadku wystąpienia symulowanego zagrożenia

W momencie, gdy zegarmistrz wznawia prace po incydencie usuwając wiór, jego ręka

znajduje się w pobliżu wióra. Może zdarzyć się, że wiór obwinie się dookoła ręki operatora.
Wtedy następuje wypadek (uraz).

Stałe elementy sytuacji pracy

Incydent

Próba wznowienia

pracy

Mechanik
obrabia
metalową
część

Tworzy się
długi wiór
wstęgowy

Wiór
uniemożliwia
bezpieczną
pracę
mechanika

Mechanik usuwa
wiór szczypcami

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zaleca się stosować środki ochronne w następującej kolejności:

−

środki techniczne eliminujące lub ograniczające zagrożenia u źródła,

−

środki ochrony zbiorowej,

−

środki organizacyjne i proceduralne (procedury lub instrukcje bezpiecznej pracy),

−

środki ochrony indywidualnej.

4.3.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie czynniki niebezpieczne, szkodliwe lub uciążliwe występują w zakładzie mechaniki

precyzyjnej?

2. Jakie znasz podstawowe zasady bezpiecznej pracy przy urządzeniach elektrycznych?
3. Jakie znasz środki ochrony indywidualnej stosowane w zakładzie mechaniki precyzyjnej?
4. Jakie znasz zagrożenia na stanowisku pracy mechanika precyzyjnego?

4.3.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wypisz występujące w zakładzie mechaniki precyzyjnej czynniki niebezpieczne,

czynniki szkodliwe oraz czynniki uciążliwe i określ ich oddziaływanie na człowieka.

Czynniki niebezpieczne

Czynniki szkodliwe

Czynniki uciążliwe

Nazwa

Oddziaływanie

Nazwa

Oddziaływanie

Nazwa

Oddziaływanie

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) wypisać wszystkie czynniki niebezpieczne występujące w procesie pracy mechanika

precyzyjnego - są to czynniki, których oddziaływanie na pracującego prowadzi lub może
prowadzić do urazu,.

2) wypisać wszystkie czynniki szkodliwe występujące w środowisku pracy precyzyjnego -

są to czynniki, których oddziaływanie na pracującego prowadzi lub może prowadzić do
schorzenia,

3) wypisać wszystkie czynniki uciążliwe występujące w środowisku pracy mechanika

precyzyjnego - są to czynniki, których oddziaływanie może utrudniać pracę lub obniżać
zdolność jej wykonania, nie powodując jednak trwałego pogorszenia stanu zdrowia
człowieka.

4) korzystając z dostępnej literatury, katalogów, zasobów Internetu określić ich

oddziaływanie na człowieka,

5) porównać swoją tabelę z tabelami kolegów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

wyposażenie warsztatu, pracowni,

−

katalog sprzętu ochrony indywidualnej,

−

komputer z dostępem do Internetu.

Ćwiczenie 2

Wypisz znajdujące się w zakładzie mechaniki precyzyjnej lub pracowni środki ochrony

indywidualnej oraz środki ochrony zbiorowej i określ ich przeznaczenie.

Środki ochrony indywidualnej

Środki ochrony zbiorowej

Nazwa

Przeznaczenie

Nazwa

Przeznaczenie

Sposób wykonania ćwiczenia.

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) wypisać wszystkie środki ochrony indywidualnej - środki te przeznaczone do ochrony

człowieka przed niebezpiecznymi i szkodliwymi czynnikami występującymi pojedynczo
lub łącznie w środowisku pracy; do środków ochrony indywidualnej zalicza się odzież
ochronną oraz środki ochrony: kończyn dolnych i górnych, głowy, twarzy i oczu, układu
oddechowego, słuchu, sprzęt chroniący przed upadkiem pracownika z wysokości oraz
środki izolujące cały organizm.

2) wypisać wszystkie środki ochrony zbiorowej - są to środki przeznaczone do jednoczesnej

ochrony grupy ludzi, w tym i pojedynczych osób, przed niebezpiecznymi i szkodliwymi
czynnikami występującymi pojedynczo lub łącznie w środowisku pracy, będące
rozwiązaniami technicznymi stosowanymi w pomieszczeniach pracy, maszynach i innych
urządzeniach.

3) korzystając z dostępnej informacji zamieszczonej na sprzęcie oraz katalogów

i zasobów Internetu określić ich przeznaczenie,

4) porównać swoją tabelę z tabelami kolegów.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

wyniki pomiarów materialnego środowiska pracy (ekspozycja zawodowa),

−

literatura specjalistyczna, podręczniki,

−

komputer z dostępem do Internetu.

Ćwiczenie 3

Dokonaj analizy ryzyka zawodowego dla czynności zawodowych: naprawa urządzeń

mechanicznych w warsztacie mechaniki precyzyjnej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) przeprowadzić wywiad z osobami pracującymi w zakładzie mechaniki precyzyjnej,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2) wyszukać w popularnych czasopismach interesujące Cię artykuły prasowe, związane

z oceną ryzyka zawodowego. Pamiętaj, że interesującą Cię wiedzę możesz znaleźć za
pomocą popularnych wyszukiwarek internetowych,

3) przeprowadzić ocenę ryzyka uzupełniając załączoną tabelę:

Karta analizy ryzyka zawodowego dla czynności

„naprawa urządzeń mechanicznych w zakładzie mechaniki precyzyjnej”.

Lp.

Zagrożenie

Skutki dla zdrowia (opisowo)

ęż

ść

ęp

stw

dopod

ńs

two

yko

Planowane

działania

korygujące

lub zapobiegawcze

1. Obciążenie statyczne układu

mięśniowo-szkieletowego

4. Energia elektryczna

5. Zagrożenia mechaniczne

4) oszacować ryzyko metoda trójstopniową na podstawie kalkulatora ryzyka:

Rys. 6. Kalkulator do szacowania ryzyka zawodowego.

Objaśnienie:

−

do następstw o małej ciężkości (m) zalicza się urazy i choroby, które nie powodują
długotrwałych dolegliwości i absencji w pracy; są to czasowe pogorszenie stanu zdrowia,
takie jak niewielkie stłuczenia i zranienia, podrażnienia oczu, objawy niewielkiego
zatrucia, bóle głowy itp.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

do następstw o średniej ciężkości (ś) zalicza się te urazy i choroby, które powodują
niewielkie, ale długotrwałe lub nawracające okresowo dolegliwości i są związane
z okresami absencji; są to np. zranienia, oparzenia II stopnia na niewielkiej powierzchni
ciała, alergie skórne, nieskomplikowane złamania, zespoły przeciążeniowe układu
mięśniowo-szkieletowego (np. zapalenia ścięgna) itp.,

−

do następstw o dużej ciężkości (d) zalicza się te urazy, które powodują ciężkie i stałe
dolegliwości i/lub śmierć; są to np. oparzenia III stopnia, oparzenia II stopnia dużej
powierzchni ciała, amputacje, skomplikowane złamania z następową dysfunkcją,
choroby nowotworowe, toksyczne uszkodzenia narządów wewnętrznych i układu
nerwowego w wyniku narażenia na czynniki chemiczne, zespół wibracyjny,
zawodowe uszkodzenia słuchu, astma, zaćma itp.,

−

do mało prawdopodobnych (mp) zalicza się te następstwa zagrożeń, które nie
powinny wystąpić podczas całego okresu aktywności człowieka,

−

do prawdopodobnych (p) zalicza się te następstwa zagrożeń, które mogą wystąpić
nie więcej niż kilkakrotnie podczas okresu aktywności człowieka,

−

do wysoce prawdopodobnych (wp) zalicza się te następstwa zagrożeń, które mogą
wystąpić wielokrotnie podczas okresu aktywności człowieka.

Przykład korzystania z kalkulatora ryzyka:
Jednym z zagrożeń na stanowisku mechanika precyzyjnego jest skaleczenie przez ostre

elementy podczas ich demontażu. Ciężkość skutków: mała (m), prawdopodobieństwo:
wysoce prawdopodobne (wp), co daje nam ryzyko równe 2 [przecięcie kolumny (m)
z wierszem (wp)],
5) zaplanować działania korygujące lub zapobiegawcze,
6) porównać swoją pracę z kartami kolegów.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

wyniki pomiarów materialnego środowiska pracy (ekspozycja zawodowa),

−

literatura specjalistyczna, podręczniki,

−

komputer z dostępem do Internetu.

4.3.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) dokonać identyfikacji czynników niebezpiecznych występujących

środowisku pracy mechanika precyzyjnego?



2) bezpiecznie posłużyć się środkami chemicznymi?



3) dokonać ergonomicznej analizy stanowiska pracy mechanika

precyzyjnego?



4) podać podstawowe zasady bezpiecznej pracy przy urządzeniach

elektrycznych?



5) podjąć działanie w przypadku wystąpienia zagrożenia?



6) dobrać dla określonego zadania zawodowego działania korygujące lub

zapobiegawcze?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.4. Pomoc doraźna w razie wypadku przy pracy

4.4.1. Materiał nauczania

Aby zdarzenie, któremu uległ pracownik, mogło być zakwalifikowane jako wypadek

przy pracy, muszą zaistnieć jednocześnie wymienione elementy:

−

nagłość zdarzenia,

−

przyczyna zewnętrzna,

−

uraz,

−

związek z pracą.

Pomoc doraźna to proste natychmiastowe zabiegi wykonywane na poszkodowanych

w wypadkach, katastrofach i nagłych zachorowaniach zagrażających życiu lub zdrowiu, do
czasu zapewnienia fachowej opieki lekarskiej lub medycznej.

Zakres tej pomocy obejmuje czynności ratownicze możliwe do wykonania przez osoby

nie posiadające fachowego wykształcenia lekarskiego lub medycznego, za pomocą prostych,
ogólnie dostępnych środków. Czas udzielenia tej pomocy liczy się w minutach.

Rys. 7. Łańcuch pomocy podtrzymującej życie. Wystarczy, że pęknie najsłabsze ogniwo

i poszkodowany traci szansę na ratunek.

Zawartość przykładowej apteczki pierwszej pomocy:

−

instrukcja udzielania pierwszej pomocy w nagłych wypadkach,

−

latarka elektryczna lub jednorazowa latarka chemiczna,

−

nożyczki lub nóż,

−

gaza opatrunkowa sterylna (kompresy gazowe) - 4 op.,

−

bandaż elastyczny - 4 op.,

−

chusta trójkątna - 2 szt.,

−

elastyczna siatka opatrunkowa (Codofix) - 2-3 rozmiary,

−

agrafki - 4 szt.,

−

maseczka do zastępczej wentylacji “usta - usta”,

−

rękawiczki gumowe - 3 pary,

−

folia termoizolacyjna srebrno-złota (folia NRC) 1-2 szt.,

−

plaster zwykły 2 rolki, plastry z opatrunkiem (kilka rozmiarów).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Główne zasady udzielania pomocy doraźnej:

1) Ratownik nie może stać się kolejnym poszkodowanym.
2) Zagrożenia zewnętrzne są wspólne dla ratownika i poszkodowanego, mniej bohaterstwa,

więcej fachowości i zdrowego rozsądku.

3) W czasie udzielania pomocy, gdy możliwy jest kontakt z krwią poszkodowanego, należy

używać rękawiczek izolujących.

4) Do sztucznego oddychania należy używać jednorazowe “maseczki do sztucznego

oddychania” (“isolaide resuscitation device” lub “Resusci Face Shield

”). Jest to kawałek

folii z plastikowym ustnikiem i zaworem lub filtrem przeciwbakteryjnym
umożliwiającym ewentualne zastępcze oddychanie techniką “usta - usta”.

5) Instrukcja udzielania pomocy doraźnej powinna być możliwie uproszczona (raczej

rysunki, niż tekst), tak aby przygodny ratownik bez specjalistycznego szkolenia mógł
bezpiecznie posługiwać się zawartością, nie czyniąc dodatkowej szkody ofierze
wypadku. Powinna także zawierać przypomnienie numerów telefonów alarmowych:
pogotowia ratunkowego – 999, straży pożarnej- 998, policji – 997 oraz komórkowy –
112.

6) Latarka może służyć do wzywania pomocy i być niezbędna w razie konieczności

oznaczenia miejsca wypadku. Alternatywą dla zwykłej latarki elektrycznej może być
jednorazowa chemiczna latarka ratunkowa (“Safety light”).

7) Aby przeciąć ubranie osoby rannej, czy opatrunki, iezbędne do tego są sprawne nożyczki

lub nóż. Wygodne i bezpieczne są nożyczki z zaokrąglonymi końcami (tzw. do
opatrunków). Kontrowersyjne jest używanie noża; niebezpieczne – ostrza od skalpela lub
żyletki (ryzyko dodatkowych zranień); bezsensowne posiadanie plastikowych nożyczek
do papieru.

8) Pierwszą

warstwę

każdego

opatrunku

zwykle

stanowi

gaza.

Opakowanie

wysterylizowanej gazy opatrunkowej określane jest zwykle jako “kompres gazowy”. Aby
umocować do rany kompresy gazowe, najlepszy jest bandaż elastyczny (raczej nie
bandaż gazowy, który z reguły rwie się podczas opatrywania). Ponadto rolka bandaża
może stanowić wałek dociskający opatrunek uciskowy, dwie rolki mogą stabilizować
i uszczelniać ewentualne “ciało obce” w ranie.

9) Do przykrywania dużych powierzchni zranionych, oparzeń, mocowania opatrunków na

głowie, prowizorycznych “temblaków” wygodne są chusty trójkątne (z płótna
bawełnianego, fizeliny, ewentualnie folii).

10) Wygodną nowością wśród opatrunków są elastyczne siatki opatrunkowe różnych

szerokości (Codofix

). Stosujemy je do mocowania opatrunków jako rodzaj

elastycznego, siatkowego rękawa.

11) Do niewielkich zadrapań, skaleczeń, obtarć wystarczą plasterki z opatrunkiem. Bardziej

w ich zastosowaniu chodzi o efekt higieniczny i estetyczny niż faktycznie ratownictwo
w nagłych wypadkach. Jednocześnie jest to najczęściej zużywany element apteczek.

12) W celu ochrony przed zakażeniem należy używać gumowych rękawiczek ochronnych

(nie koniecznie sterylnych). Raczej nie tych z folii, bo rozrywają się już podczas próby
zakładania.

13) Ostatnim istotnym elementem apteczki jest folia termoizolacyjna (NRC). Osoby

poszkodowane podczas oczekiwania na pomoc lekarską i transport do szpitala są często
narażone na znaczną utratę ciepła. Efektywną ochronę przed stratami ciepła może
zapewnić ekran ze srebrno-złotej folii NRC, gdyż odbija około 80% promieniowania
podczerwonego, jest nieprzewiewny i nieprzemakalny. Poszkodowanego owijamy
srebrną stroną folii do ciała. Standardowa folia (220 x 160 cm) zwykle wystarcza do
zabezpieczenia dorosłego człowieka. Folia NRC może być ochroną przed przegrzaniem –

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

odwracamy ją wtedy srebrną stroną do słońca, aby stanowiła lustro odbijające światło
słoneczne.
Proponowane wyposażenie apteczki jest zgodne z aktualnymi normami dla apteczek

w Niemczech (DIN 13164, 13157, 13169).

4.4.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jaka jest zawartość przykładowej apteczki pierwszej pomocy?
2. Jakie są główne zasady udzielania pomocy doraźnej?
3. Jakie muszą zaistnieć jednocześnie elementy definicji wypadku, aby zdarzenie, któremu

uległ pracownik, mogło być zakwalifikowane jako wypadek przy pracy?

4.4.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Odszukaj w apteczce środki niezbędne do założenia opatrunku na słabo krwawiącą ranę

powierzchni dłoniowej ręki i podaj ich zastosowanie.

Nazwa

Zastosowanie

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1. zapoznać się z instrukcją udzielania pomocy doraźnej.
2. zapoznać

się

zawartością

apteczki

będącej

wyposażeniu

zakładu

zegarmistrzowskiego (pracowni).

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

instrukcja udzielania pomocy doraźnej,

−

apteczka z kompletnym wyposażeniem

Ćwiczenie 2

Odszukaj w apteczce środki stosowane do udzielania pomocy doraźnej i podaj ich

zastosowanie.

Nazwa

Zastosowanie

Codofix

folia NRC

chusty trójkątne

kompres gazowy

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

nożyczki

Resusci Face Shield

Safety light

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z instrukcją udzielania pomocy doraźnej - pamiętaj, że interesującą Cię

wiedzę możesz znaleźć za pomocą popularnych wyszukiwarek internetowych,

2) zapoznać

się

zawartością

apteczki

będącej

wyposażeniu

zakładu

zegarmistrzowskiego (pracowni).

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

instrukcja udzielania pomocy doraźnej,

−

apteczka z kompletnym wyposażeniem,

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

Kultura bezpieczeństwa. Materiały pomocnicze dla szkół ponadgimnazjalnych. CIOP
PIB, Warszawa 2006 (płyta DVD).

Ćwiczenie 3

Wpisz do tabeli postępowanie ratunkowe i niezbędne środki ratunkowe.

Wypadkowi ulega dwóch pracowników. Porażeniu prądem uległ pracownik konserwujący
mechanizm napędzanego silnikiem prądu zmiennego 230 V. Drugi pracownik biegnąc na
ratunek, przewraca się i uderza głową o metalową belkę. W wyniku upadku doznaje tępego
urazu głowy i traci przytomność. Wyobraź sobie, że jesteś członkiem tego zespołu
pracowników i na twoich oczach zdarzył się wypadek.

Kolejne czynności ratownicze

Sposób postępowania ratunkowego

Środki do udzielania

pomocy doraźnej

Zabezpieczenie miejsca
wypadku

Ocena stanu poszkodowanych

Wezwanie pomocy

Reanimacja ABC

A – ARIWAY (udrożnienie
i ułożenie),
B – BREATH (oddech-
sztuczne oddychania),
C – CIRCULATION
(krążenie-masaż serca)

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia:

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z instrukcją udzielania pomocy doraźnej - pamiętaj, że interesującą Cię

wiedzę możesz znaleźć za pomocą popularnych wyszukiwarek internetowych,

2) zapoznać się z zawartością apteczki będącej na wyposażeniu zakładu mechaniki

precyzyjnej (pracowni).

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

instrukcja udzielania pomocy doraźnej,

−

apteczka z kompletnym wyposażeniem,

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

Kultura bezpieczeństwa. Materiały pomocnicze dla szkół ponadgimnazjalnych. CIOP
PIB, Warszawa 2006 (płyta DVD).

4.4.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) zaopatrzyć ranę?



2) zastosować w praktyce materiały opatrunkowe zawarte w zestawach

opatrunkowych?



3) unikąć zagrożeń w czasie udzielania pomocy doraźnej?



4) udzielić pomocy porażonemu prądem elektrycznym?



5) udzielać pomocy doraźnej osobie nieprzytomnej?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.5. Zasady ochrony przeciwpożarowej

4.5.1. Materiał nauczania

Pożar jest to niekontrolowany proces palenia się w miejscu do tego celu nie

przeznaczonym. Palenie się jest to zjawisko fizyczno-chemiczne, polegające na szybkim
łączeniu się ciała palnego (materiału) z tlenem. Jest to proces egzotermiczny, z efektem
wzrostu temperatury i wydzielania się ciepła oraz świecenia w postaci żaru lub płomienia.
Ogień, będący efektem palenia się, jest jednym z największych dobrodziejstw ludzkości, ale
tylko wówczas, gdy jest kontrolowany i zależy od woli człowieka. Jeżeli jednak ogień
wymyka się spod kontroli i powstaje nieoczekiwanie tam, gdzie nie był zamierzony,
a zaczyna wyzwalać ilości ciepła, których nie można opanować, to rozprzestrzenia się i staje
się pożarem.

Rys. 8. Czynniki warunkujące palenie się i gaszenie

Aby przerwać proces palenia się, należy wyeliminować przynajmniej jeden

z warunkujących to zjawisko czynników:

−

usunąć materiał palny albo uczynić go niepalnym,

−

ochłodzić palące się ciało, a więc obniżyć jego temperaturę poniżej temperatury palenia
się danego ciała,

−

odciąć dostęp tlenu, odizolować palące się ciało od powietrza, w którym zawarty jest tlen.
Wszystkie wysiłki strażaków lub osób walczących z pożarem zmierzają zawsze do tego,

aby ze źródła ognia usunąć jeden lub nawet wszystkie czynniki niezbędnych do palenia się.
Jeżeli się to uda, ogień zgaśnie.

Podstawowe grupy pożarów:

Grupa

pożaru

Rodzaj palącego się materiału i sposób jego

spalania

Środki

gaśnicze

Pożary ciał stałych pochodzenia organicznego
przy spalaniu których obok innych zjawisk
powstaje zjawisko żarzenia, np. drewno, papier,
węgiel, tworzywa sztuczne, tkaniny, słoma

woda, piana,
dwutlenek węgla,
proszki gaśnicze

Pożary cieczy palnych i substancji stałych

piana, dwutlenek

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

topiących się wskutek ciepła wytwarzającego się
przy pożarze, np. benzyna, alkohole, aceton, eter,
oleje, lakiery, tłuszcze, parafina, stearyna, pak,
naftalen, smoła

węgla, proszki
gaśnicze

Pożary gazów, np. metan, acetylen, propan, wodór,
gaz miejski

proszki gaśnicze

Pożary metali, np. magnez, sód, uran

specjalne proszki
gaśnicze

Pożary grupy A –
D występujące w
obrębie urządzeń
elektrycznych pod
napięciem z
indeksem – E

dwutlenek węgla,
proszki gaśnicze

W przypadku powstania pożaru wszyscy zobowiązani są podjąć działania w celu jego

likwidacji:

−

zaalarmować niezwłocznie, przy użyciu wszystkich dostępnych środków osoby będące w
strefie zagrożenia,

−

wezwać straż pożarną.

Telefoniczne alarmowanie należy wykonać w następujący sposób: Po wybraniu numeru
alarmowego straży pożarnej 998 i zgłoszeniu się dyżurnego spokojnie i wyraźnie podaje się:

−

swoje imię i nazwisko, numer telefonu, z którego nadawana jest informacja
o zdarzeniu,

−

adres i nazwę obiektu,

−

co się pali, na którym piętrze,

−

czy jest zagrożenie dla życia i zdrowia ludzkiego.

−

po podaniu informacji nie odkładać słuchawki do chwili potwierdzenia przyjęcia
zgłoszenia.
Przyjmujący może zażądać potwierdzenia zgłoszenia poprzez oddzwonienie,

dodatkowych informacji, które w miarę możliwości należy podać. Przystąpić niezwłocznie,
przy użyciu miejscowych środków gaśniczych do gaszenia pożaru i nieść pomoc osobom
zagrożonym w przypadku koniecznym przystąpić do ewakuacji ludzi i mienia. Należy
czynności te wykonać w taki sposób, aby nie doszło do powstania paniki.

4.5.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie sposoby stosuje się, aby przerwać proces palenia się?
2. Jakie środki gaśnicze należy użyć, aby gasić pożary grupy A-D występujące w obrębie

urządzeń elektrycznych pod napięciem?

3. Jak zachować się w razie pożaru?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.5.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Odszukaj w zakładzie mechaniki precyzyjnej (pracowni) podręczny sprzęt gaśniczy

niezbędny do ugaszenia pożaru.

Rodzaj środka gaśniczego

Grupa pożaru - co się pali?

komputer

segregatory z papierową dokumentacją podatkową oraz
finansowo-ksiegową

kuchenka gazowa zasilana butlą propan-butan znajdująca
się w pomieszczeniu socjalnym

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z instrukcją przeciwpożarową,
2) zapoznać się z zasadami użycia podręcznego sprzętu gaśniczego określonymi

w instrukcji bezpieczeństwa pożarowego zakładu,

3) porównać wyniki pracy z wynikami kolegów.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

instrukcja bezpieczeństwa pożarowego zakładu mechaniki precyzyjnej (pracowni),

−

podręczny sprzęt gaśniczy,

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

Kultura bezpieczeństwa. Materiały pomocnicze dla szkół ponadgimnazjalnych. CIOP
PIB, Warszawa 2006 (płyta DVD).

Ćwiczenie 2

Wpisz znajdujący się w warsztacie (pracowni) podręczny sprzęt gaśniczy i określ jego

przeznaczenie.

Nazwa podręcznego środka gaśniczego

Przeznaczenie

Sposób wykonania ćwiczenia:

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) wypisać podręczny sprzęt gaśniczy,
2) korzystając z informacji zamieszczonej na sprzęcie oraz z katalogów i innych dostępnych

źródeł określić jego przeznaczenie,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3) porównać swoją tabelę z tabelami kolegów.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

wyposażenie przeciwpożarowe warsztatu mechaniki precyzyjnej (pracowni),

−

komputer z dostępem do Internetu.

Ćwiczenie 3

Ustal przyczyny pożarów według procedury TOL.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) wziąć pod uwagę trzy obszary, w których mogą tkwić zagrożenia pożarowe:

−

zagrożenia pożarowe, mające przyczyny w czynnikach materialno technicznych,
energetycznych i siłach przyrody (T),

−

zagrożenia pożarowe, mające przyczyny w ogólnie pojmowanej organizacji pracy (O),

−

zagrożenia pożarowe, mające przyczyny w nieprawidłowym reagowaniu i
niewłaściwej postawie ludzi (L)

2) skorzystać z informacji zawartej w różnych źródłach, w tym w Internecie,
3) porównać tabelę z pracami kolegów.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

Kultura bezpieczeństwa. Materiały pomocnicze dla szkół ponadgimnazjalnych. CIOP
PIB, Warszawa 2006 (płyta DVD).

4.5.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) zachować się w przypadku pożaru?



2) posłużyć się właściwym podręcznym sprzętem gaśniczym w razie

pożaru?



3) powiadomić właściwe służby ratownicze o pożarze lub innym

miejscowym zagrożeniu dla życia lub zdrowia ludzi?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi.
5. W przypadku odpowiedzi zbliżonych wybierz, tę, która wydaje Ci się najlepsza.
6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż rozwiązanie

zadania na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny.

8. Na rozwiązanie testu masz 40 minut.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Za stan bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie pracy odpowiada:

a) instruktor praktycznej nauki zawodu.
b) nauczyciel zawodu.
c) kierownik.
d) pracodawca.

2. Organem państwowego nadzoru i kontroli w zakresie ochrony przeciwpożarowej jest:

a) Państwowa Inspekcja Sanitarna.
b) Państwowa Straż Pożarna.
c) Państwowa Inspekcja Pracy.
d) Najwyższa Izba Kontroli.

3. Zasady skutecznego gospodarowania odpadami w krajach należących do Unii

Europejskiej zostały określone w:
a) dyrektywach.
b) konwencji.
c) kodeksie pracy.
d) ustawie o ochronie środowiska.

4. Do obowiązków pracownika w zakresie bezpieczeństwa pracy należy:

a) organizowanie pracy w sposób zapewniający bezpieczne i higieniczne warunki pracy.
b) organizowanie stanowisk pracy zgodnie z przepisami i zasadami bezpieczeństwa pracy.
c) wykonywanie pracy w sposób zgodny z przepisami i zasadami bezpieczeństwa

i higieny pracy oraz stosowanie się do wydawanych w tym zakresie poleceń
i wskazówek przełożonych.

d) wykonywanie zaleceń Społecznego Inspektora Pracy.

5. Symbol E na gaśnicy oznacza, że jest ona przeznaczona do:

a) gaszenia ciał stałych, np. papieru.
b) gaszenia cieczy palnych.
c) gaszenia gazów.
d) gaszenia pożarów występujące w obrębie urządzeń elektrycznych pod napięciem.

6. Pracodawca polecił Ci wyrzucić na śmietnik zużyte świetlówki.

a) wyrzucisz je do pojemnika koloru żółtego.
b) wyrzucisz je do pojemnika koloru białego.
c) poprosisz pracodawcę o specjalną tubę (pojemnik na odpady przeznaczone do

recyklingu).

d) wyrzucisz świetlówki na śmietnik.

7. Czynnikiem szkodliwym w pracy mechanika precyzyjnego jest:

a) niedostateczne oświetlenie stanowiska pracy.
b) nadmierny wysiłek fizyczny podczas długotrwałego siedzenia.
c) obciążenie percepcyjne wzroku.
d) praca w narażeniu na działanie szkodliwych substancji chemicznych podczas

czyszczenia mechanizmów precyzyjnych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8. Podczas pracy na tokarce j należy bezwzględnie stosować:

a) ubranie robocze, nakrycie głowy, obuwie robocze i okulary ochronne.
b) ubranie robocze i rękawice ochronne.
c) ubranie robocze i obuwie ochronne.
d) ubranie robocze i nakrycie głowy.

9. Najskuteczniejszym sposobem ograniczania zagrożeń chemicznych jest:

a) stosowanie środków ochrony indywidualnej.
b) przestrzeganie instrukcji bezpiecznej pracy.
c) informowanie o zagrożeniu.
d) wymiana czynnika stwarzającego zagrożenie na mniej szkodliwy.

10. W sytuacji poniżej najskuteczniejsze działanie korekcyjne to:

Sytuacja

Opis awarii

Efekt awarii

Obsługa maszyny do
czyszczenia mechanizmów
precyzyjnych.

Niespodziewany kontakt ze
żrącym środkiem
chemicznym.

Oparzenie chemiczne
skóry.

a) używanie tylko sprawnych maszyn czyszczących.
b) stosowanie środków ochrony indywidualnej (okulary, rękawicę i odzież ochronna).
c) zachowanie środków ostrożności.
d) przestrzeganie instrukcji bezpiecznej pracy.

11. W sytuacji poniżej najskuteczniejsze działanie korekcyjne to:

Sytuacja

Opis awarii

Efekt awarii

Wiercenie otworu
w twardej
metalowej płytce.

Nadmierne drgania mechaniczne,
hałas, wyczuwalny zapach
rozgrzanego metalu i wiertła,
widoczny spadek obrotów silnika.

Uszkodzenie silnika
wiertarki

a) wymieniasz wiertło na nowe, dobrze naostrzone.
b) przerywasz pracę i powiadamiasz nauczyciela o problemach.
c) próbujesz sam ustalić przyczynę awarii.
d) po ochłodzeniu silnika, pracujesz dalej.

12. Udzielanie pierwszej pomocy w przypadku oparzenia (zaczerwienienie skóry) polega na:

a) podaniu środków przeciwbólowych.
b) posmarowaniu miejsca oparzonego kremem nawilżającym.
c) chłodzeniu miejsca oparzonego zimną wodą przez co najmniej 20 minut.
d) chłodzeniu miejsca oparzonego środkiem gaśniczym np. gaśnicą śniegową (CO

13. Gaśnicę z symbolem B zastosujesz do:

a) gaszenia ciał stałych, np., papieru.
b) gaszenia cieczy palnych.
c) gaszenia gazów.
d) gaszenia pożarów występujące w obrębie urządzeń elektrycznych pod napięciem.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14. Spośród wymienionych zasad bhp wybierz tą, która wpływa bezpośrednio na

zabezpieczenie przed urazem oka:
a) zasada zachowania ostrożności.
b) zasada przestrzegania przepisów bhp.
c) zasada stosowania tylko sprawnych narzędzi.
d) zasada stosowania sprzętu ochrony indywidualnej.

15. Woda jako środek gaśniczy przeznaczona jest do:

a) gaszenia ciał stałych, np., papieru.
b) gaszenia cieczy palnych.
c) gaszenia gazów.
d) gaszenia pożarów występujące w obrębie urządzeń elektrycznych pod napięciem.

16. Czynnik szkodliwy powstający podczas szlifowania płytki metalowej, to?

a) hałas.
b) temperatura.
c) mikroklimat.
d) pył z materiału obrabianego i ściernicy.

17. Do obsługi wiertarki stołowej zastosujesz:

a) środki ochrony wzroku.
b) środki ochrony układu oddechowego.
c) środki ochrony ciała (rękawice, fartuch ochronny.
d) ubranie robocze, obuwie robocze, nakrycie głowy, okulary ochronne.

18. Organem państwowego nadzoru i kontroli w zakresie bhp oraz prawnej ochrony pracy

pracowników młodocianych jest:
a) Państwowa Inspekcja Sanitarna.
b) Państwowa Straż Pożarna.
c) Państwowa Inspekcja Pracy.
d) Najwyższa Izba Kontroli.

19. W sytuacji poniżej najskuteczniejsze działanie korekcyjne to:

Sytuacja

Opis czynnika

Efekt dla zdrowia

Proces szlifowania metalowej części. Pył powstały podczas

szlifowania.

Kontakt z czynnikiem
szkodliwym.

a) szlifowanie tylko na mokro.
b) okulary ochronne.
c) zachowanie ostrożności.
d) środki ochrony dróg oddechowych i wzroku oraz sprawny odciąg pyłu.

20. Obowiązki pracodawcy w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy zawiera:

a) artykuł 211 Kodeksu pracy.
b) artykuł 210 Kodeksu pracy.
c) artykuł 207 Kodeksu pracy.
d) artykuł 108 Kodeksu pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ucznia ................................................................................................

Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej
i ochrony środowiska 731[03].O1.01

Zakreśl poprawną odpowiedź

zadania

Odpowiedź

Punkty

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. LITERATURA

1. Bezpieczeństwo i zdrowie a warunki pracy. Podręcznik szkoleniowy. Dział Szkoleń KK

NSZZ „Solidarność”, Gdańsk 1992.

2. Hansen A.: Bezpieczeństwo i higiena pracy. WSiP, Warszawa 1998.
3. http://www.recykling.pl.
4. Kowalewski S., Dąbrowski A., Dąbrowski M.: Zagrożenia mechaniczne. Centralny

Instytut Ochrony Pracy PIB, Warszawa 1997.

5. Kultura bezpieczeństwa. Materiały pomocnicze dla szkół ponadgimnazjalnych. CIOP

PIB, Warszawa 2006 (płyta DVD).

6. Mac S., Leowski J.: Bezpieczeństwo i higiena pracy. Podręcznik dla szkół zasadniczych.

WSiP, Warszawa 1999.

7. Norma PN-N-18002:2000 System zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. Ogólne

wytyczne do oceny ryzyka zawodowego.

8. Słomka-Romanowska I, Słomka A.: Zarządzanie ryzykiem zawodowym. TARBONUS,

Tarnobrzeg 2002.