Co piąty skontrolowany pracodawca zawarł

bezprawnie umowę cywilnoprawną

Lawinowo rośnie liczba przypadków, w których inspekcja pracy uznaje,

że umowa cywilnoprawna została zawarta w warunkach umowy

o pracę. Tak wynika z niedawno przedstawionego w Sejmie raportu PIP

z ubiegłorocznych kontroli.

We wnioskach z kontroli z 2013 roku szczególnie rzuca się w oczy jeden fakt:

umowy cywilnoprawne są masowo nadużywane i wykorzystywane jako tańszy

sposób pozyskiwania rąk do pracy. Inspekcja pracy, m.in. w odpowiedzi na kie-

rowane do niej skargi, wzięła pod lupę 44 tys. umów cywilnoprawnych zawar-

tych w 9 tys. firm. Wyniki są szokujące. Aż w co piątym przypadku (9,5 tys. umów

u 2 tys. pracodawców) umowy cywilnoprawne powinny być umowami o pracę.

Jak zauważa PIP, w porównaniu z ubiegłymi latami ta tendencja jest wzrostowa.

Jakkolwiek by to nazwać – decydują warunki umowy

Cechy charakterystyczne stosunku pracy są następujące: pracownik zobowiązu-

je się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego

kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonych przez pracodawcę. Nato-

miast pracodawca jest zobowiązany do zatrudniania pracownika za wynagrodze-

niem (jak stanowi art. 22 Kodeksu pracy). Każda aktywność zarobkowa wykony-

wana w takich warunkach jest umową o pracę – niezależnie od nazwy.

Zdaniem Sądu najwyżSZego:

Do stwierdzenia, że podporządkowanie pracownika pracodawcy występuje w treści stosunku

prawnego, z reguły wskazuje się na takie elementy, jak: określony czas pracy i miejsce

wykonywania czynności, podpisywanie listy obecności, podporządkowanie pracownika

regulaminowi pracy oraz poleceniom kierownictwa co do miejsca, czasu i sposobu wykonywania

pracy oraz obowiązek przestrzegania norm pracy, obowiązek wykonywania poleceń przełożonych,

wykonywanie pracy zmianowej i stała dyspozycyjność, dokładne określenie miejsca i czasu

realizacji powierzonego zadania oraz ich wykonywanie pod nadzorem kierownika.

Wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 23 października 2013 r., sygn. akt III AUa 226/13,

Jakie okoliczności mogą wskazywać na istnienie stosunku pracy – patrz: str. 12.

Grzywna oraz przywileje pracownicze za 3 lata wstecz

Jeśli mimo przesłanek do zawarcia umowy o pracę firma zawiera umowę cywilno-

prawną, naraża się na grzywnę od 1.000 do 30.000 zł. Dodatkowo inspektor pracy

może wystąpić do sądu z wnioskiem o ustalenie istnienia stosunku pracy. Jeśli sąd

przyzna rację PIP, pracodawca będzie musiał zapłacić zaległe składki pracownicze na

ZUS. Pracownik będzie też miał roszczenie o urlop i inne przywileje pracownicze, np.

wynagrodzenie za nadgodziny – do 3 lat wstecz.

PodStawa Prawna:

art. 22, art. 281 pkt 1, art. 291 § 1 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (tekst jedn.:

Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz.94 ze zm.).

wrzesień–październik 2014

12

ISSn 1734-2074

kadrowe

ktualności

EKSpErcI tłUmAczą prAKtycznE KonSEKWEncjE zmIAn W prAWIE prAcy

A

umowa na cZaS określony
wynieSie makSymalnie 36 mieSięcy
– rząd ma przyjąć zmiany do końca
tego roku

2

Zwolnienia lekarSkie – od 1 stycznia
2015 r. w wersji elektronicznej

3

umowy cywilnoPrawne
– pIp chce wprowadzenia domniemania
istnienia stosunku pracy

4

PrZenieSienie do innego dZiału
– nie pozbawia przywilejów
pracowniczych

5

tEmAt mIESIącA
Zwolnienie dyScyPlinarne
– nowy wyrok Sn

6–7

likwidacja ZFśS
– jeśli następuje w trakcie roku,
odpis będzie proporcjonalny

8

świadcZenie aktywiZacyjne
– ponad 10 tys. zł na zatrudnienie
bezrobotnego rodzica

9

SyStem cZaSu Pracy
– nie podaje się go w informacji
o warunkach zatrudnienia

1 0

Badania okreSowe – po zakończeniu
urlopu

1 1

umowa cywilnoPrawna
– 12 niebezpiecznych cech

1 2

w n u m e r z e m . i n . :

Dodatkowo dla Czytelników:

cotygodniowy dyżur eksperta – we wtorek, godz. 14.00–16.00, numer

telefonu we wrześniu na str. 2

ANK118.indd 1

2014-09-09 14:34:01

www.aktualnoscikadrowe.wip.pl WrzESIEń–pAźDzIErnIK 2014

l

2

Projekt, przygotowywany przez resort

pracy, ma dostosować polskie przepisy

do regulacji unijnych. Będzie on skupiać

się przede wszystkim na kwestiach za-

trudniania pracowników na podstawie

umów o pracę na czas określony. W wy-

niku nowelizacji m.in.:

• będzie doprecyzowana specyfika

umowy o pracę na okres próbny,

• zostanie wskazany

maksymalny

36-miesięczny dopuszczalny czas trwa-

nia umowy na czas określony (przy-

pomnijmy – w Sejmie znajduje się już

projekt opozycyjny, w którym pro-

ponuje się ustanowienie maksymal-

nie 24-miesięcznego, a w przypadkach

uzgodnionych ze związkami zawodo-

wymi 36-miesiecznego okresu trwania

umowy na czas określony),

• obowiązki pracodawców i uprawnie-

nia pracowników związane z rozwią-

zywaniem umów o pracę (m.in. dłu-

gość okresu wypowiedzenia) uzależ-

nione będą od okresu zatrudnienia

u pracodawcy.

Szef sam zwolni z obowiązku

pracy w okresie wypowiedzenia

Przy okazji poprawiania przepisów

o umowach terminowych w Kodek-

sie pracy ma zostać uregulowana kwe-

stia zwolnienia pracownika z obowiąz-

ku świadczenia pracy w okresie wypo-

wiedzenia.

Obecne przepisy nie regulują tej kwe-

stii, przez co stosowanie tego rozwią-

zania bywa ryzykowne. Można się spo-

tkać z opiniami, że zwolnienie z obo-

wiązku świadczenia pracy jest możliwe

tylko za zgodą pracownika znajdujące-

go się w okresie wypowiedzenia.

W projekcie, który ma być przyjęty

przez rząd jeszcze w tym roku, zosta-

nie wyraźnie określone, że pracodawca

może jednostronnie zwolnić pracowni-

ka z obowiązku świadczenia w okresie

wypowiedzenia.

Komisja Europejska zauważyła

nieprawidłowości

Polskie przepisy o umowach termino-

wych już we wrześniu 2012 roku zosta-

ły zaskarżone przez NFZZ Solidarność

do Komisji Europejskiej jako niezgod-

ne z prawem unijnym. Komisja Euro-

pejska uznała, że skarga jest zasadna

i wszczęła w stosunku do Polski postę-

powanie w sprawie niezgodności prze-

pisów Kodeksu pracy z wymogami dy-

rektywy Rady 99/70/WE z 28 czerwca

1999 r. dotyczącej Porozumienia ramo-

wego w sprawie pracy na czas określo-

ny. W trakcie postępowania KE przy-

glądała sią takim aspektom podniesio-

nym w skardze NSZZ Solidarność, jak:

• różnice w długości okresów wypowie-

dzeń umów zawieranych na czas okre-

ślony i umów bezterminowych,

• zbyt krótki okres, który musi upły-

nąć między dwiema umowami na czas

określony, aby nie były uważane za

„następujące po sobie”;

• brak legalnej definicji „zadań realizo-

wanych cyklicznie”, które zezwalają

na nieograniczone zawieranie nastę-

pujących po sobie umów na czas okre-

ślony.

W konsekwencji w październiku 2013

roku polski rząd otrzymał z KE pismo

z wezwaniem do usunięcia uchybienia

nr 2013/4161.

Trybunał Sprawiedliwości UE

też miał zastrzeżenia

Polskie przepisy częściowo zakwestio-

nował także Trybunał Sprawiedliwo-

ści Unii Europejskiej. W wyroku z 13

marca 2014 r. w sprawie C-38/13 Niero-

dzik uznał za sprzeczne z prawem unij-

nym polskie uregulowania, przewidu-

jące 2-tygodniowy okres wypowiedze-

nia umów terminowych (zawartych na

co najmniej 6 miesięcy) niezależny od

długości trwania umowy, podczas gdy

długość okresu wypowiedzenia w przy-

padku umów o pracę na czas nieokre-

ślony jest uzależniona od stażu pracy

danego pracownika (i może wynosić od

2 tygodni do 3 miesięcy).

Zdaniem TS UE jest to nieuzasadnio-

ne rozróżnienie, w przypadku gdy obie

te kategorie pracowników znajdują się

w porównywalnych sytuacjach (np.

osoba pracująca 3 lata może mieć 2-ty-

godniowy albo 3-miesięczny okres wy-

powiedzenia – w zależności od tego,

czy ma umowę na czas określony, czy

nieokreślony).

Źródło:

www.bip.kprm.gov.pl, www.solidarnosc.org.pl.

o d r e d a k c j i

im mniej umowy o Pracę w umowie
cywilnoPrawnej, tym BeZPiecZniej
Mimo straszenia kontrolami okazało się, że

tendencja do zastępowania umów o pracę

umowami cywilnoprawnymi w zeszłym roku

nie zmalała, a wręcz wzrosła (str. 1). Inspek-

cja zapowiada więc dalsze intensywne kon-

trole, które zresztą często wszczynane są na

wniosek coraz bardziej świadomych swoich

praw zleceniobiorców. A zatem nie zaszko-

dzi przypomnieć, które rozwiązania dotyczą-

ce umowy cywilnoprawnej są ryzykowne (str.

12). Zasada jest bowiem prosta: im mniej

zlecenie lub dzieło ma cech umowy o pracę,

tym bardziej firma może spać spokojnie.

Szymon Sokolik

redaktor prowadzący,

prawnik, specjalista z zakresu prawa pracy

[e-mail]

Wydawca: Agnieszka Gorczyca

Redaktor prowadzący: Szymon Sokolik

Koordynator produkcji: Mariusz Jezierski

Skład i łamanie: 6AN Studio

Druk: Paper&Tinta

ISSN: 1734-2074

Nakład: 5000 egz.
wiedza i Praktyka sp. z o.o.

03-918 Warszawa, ul. Łotewska 9a

tel.: [phone], faks: 22 617 60 10

NIP: 526-19-92-256

Numer KRS: 0000098264 – Sąd Rejonowy dla

m.st. Warszawy, Sąd Gospodarczy XIII Wydział

Gospodarczy Rejestrowy. Wysokość kapitału

zakładowego: 200.000 zł

Copyright by Wiedza i Praktyka sp. z o.o.
Warszawa 2014

Wszelkie prawa do niniejszej publikacji, w tym do jej tytu-

łu oraz do treści zawartych w zamieszczonych w niej artyku-

łach, podlegają ochronie prawnej przewidzianej w szczególno-

ści prawem autorskim. Ich przedruk oraz rozpowszechnianie

bez wiedzy i zgody Redakcji są zabronione. Zakaz ten nie doty-

czy cytowania ww. materiałów w granicach dozwolonego użyt-

ku, z powołaniem się na źródło. Wszelkie materiały zawarte

w niniejszej publikacji mają charakter wyłącznie popularyza-

cyjno-informacyjny i nie mogą być traktowane w sposób praw-

nie wiążący pomiędzy Czytelnikiem a Wydawcą lub Redakcją.
Redakcja dokłada wszelkich starań, aby informacje i dane za-

mieszczone w tych materiałach były poprawne merytorycznie

i aktualne, jednakże informacje te nie mają charakteru po-

rady czy opinii prawnej, jako że Wydawca ani Redakcja nie

świadczy żadnych usług prawnych. Nie mogą być one również

traktowane jako oficjalne stanowisko organów i urzędów pań-

stwowych. Zastosowanie tych informacji w konkretnym przy-

padku może wymagać dodatkowych, pogłębionych konsultacji

lub opinii prawnej. Wobec powyższego Wydawca, Redakcja,

redaktorzy ani autorzy ww. materiałów nie ponoszą odpowie-

dzialności prawnej w szczególności za skutki zastosowania

lub wykorzystania w jakikolwiek sposób informacji zawartych

w tych materiałach.

Informacje o prenumeracie:

tel.: [phone], e-mail: [e-mail]

aktualności kadrowe

Uzależnienie okresu wypowiedzenia od długości umowy na czas określony

– to tylko jedno z założeń do dużej nowelizacji Kodeksu pracy, dotyczącej

umów terminowych. Projekt w tej sprawie ma zostać przyjęty przez rząd do

końca tego roku.

Umowa na czas określony będzie mogła trwać

maksymalnie 36 miesięcy

Przegląd prawa w skrócie

d y ż u r e k S P e r t a :

WtorEK, 14.00–16.00, nr tEl. WE WrzEśnIU:

2 2 3 1 8 0 7 5 5

ANK118.indd 2

2014-09-09 14:34:01

Kup książkę

3

l WrzESIEń–pAźDzIErnIK 2014 pytAnIE Do rEDAKcjI: [e-mail]

O wydanie rozstrzygnięcia w kwestii

obowiązku odprowadzania składek

z tytułu nieodpłatnego nabycia akcji

przez pracownika zwróciła się do ZUS

polska spółka będąca częścią między-

narodowej grupy kapitałowej. Wska-

zała, że jej pracownicy mają możli-

wość uczestniczenia w planach, w ra-

mach których są (po spełnieniu okre-

ślonych warunków) uprawnieni do na-

bycia odroczonej premii w postaci akcji

zagranicznej spółki będącej członkiem

grupy. Jej pracownicy nie są obciążeni

kosztem uczestnictwa w planie ani na-

bycia akcji, a wydatki z tym związane

pokrywa ich pracodawca.

Zdaniem spółki tego rodzaju przychód

nie będzie podlegał oskładkowaniu,

ponieważ przychód z tytułu nieodpłat-

nego nabycia akcji spółki przez pra-

cownika jest kwalifikowany, zgodnie

z przepisami podatkowymi, jako przy-

chód z kapitałów pieniężnych (a nie

przychód ze stosunku pracy). Stanowi-

sko to potwierdził ZUS.

Już bowiem wcześniej przychód z tytu-

łu nieopłatnego nabycia akcji był kwa-

lifikowany przez organy podatkowe

jako przychód z kapitałów pieniężnych

(art. 17 ust. 1 pkt 6 lit. a ustawy o PIT).

Podlega on opodatkowaniu 19% stawką

podatku w momencie sprzedaży przez

pracownika nabytych akcji. Oznacza

to, że w momencie nabycia akcji nie

podlega opodatkowaniu i nie jest od

niego odprowadzana zaliczka na po-

datek (patrz: Interpretacja indywidu-

alna dyrektora Izby Skarbowej w Po-

znaniu z 25 czerwca 2014 r., nr ILPB2/

/415-438/11/14-S/JK).

PodStawa Prawna:

art. 17 ust. 1 pkt 6 lit. a, art. 30b ust. 1 usta-

wy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od

osób fizycznych (tekst jedn.: Dz.U. z 2012 r. poz.

361 ze zm.), w tekście: ustawa o pIt;

art. 4 pkt 9 ustawy z 13 października 1998 r.

o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.:

Dz.U. z 2103 r. poz. 1440 ze zm.).

Przychód pracownika związany z nieodpłatnym nabyciem przez niego akcji

spółki nie jest kwalifikowany jako podlegający oskładkowaniu przychód

ze stosunku pracy, pomimo że spółka faktycznie finansuje nabycie akcji

i przekazuje je zatrudnionemu. Tak uznał ZUS w interpretacji indywidualnej

z 1 lipca 2014 r. (decyzja nr 248, DI/100000/43/587/2014).

Nieodpłatne nabycie akcji – nie jest oskładkowane

Ministerstwo pracy przygotowało pro-

jekt nowelizacji ustawy o świadczeniach

pieniężnych z ubezpieczenia społecz-

nego w razie choroby i macierzyństwa

w zakresie wydawania zwolnień lekar-

skich (wcześniej o tych zmianach wspo-

minaliśmy na etapie założeń do projek-

tu – patrz: „Aktualności Kadrowe” lipiec

2014 r.). Przede wszystkim przewiduje

ona odejście od papierowych zwolnień

lekarskich, które po zmianach będą wy-

stępowały w trzech formach:

• dokumentu elektronicznego,

• wydruku zwolnienia wystawionego

elektronicznie,

• pisemnego zwolnienia lekarskiego

wystawionego na formularzu wydru-

kowanym z systemu.

Regułą będą te pierwsze, kolejne zosta-

ną zarezerwowane dla pracodawców,

którzy odprowadzali składki za nie wię-

cej niż 5 osób, natomiast ostatnie będą

zarezerwowane na sytuacje, kiedy le-

karz nie będzie miał dostępu do Inter-

netu (np. wizyty domowe).

Przez jakiś czas będą jeszcze równole-

gle funkcjonować aktualnie obowiązu-

jące druki.

Pracodawca otrzyma

informację na skrzynkę

W wyniku nowelizacji lekarz wystawiają-

cy zwolnienie na swoim profilu informa-

cyjnym będzie miał dostęp nie tylko do ta-

kich danych jak dane identyfikujące ubez-

pieczonego, ale także członków jego rodzi-

ny oraz płatników składek. Dane te będą

automatycznie nanoszone na zwolnienie,

wystawiający zaś naniesie jedynie liczbę

dni niezdolności do pracy oraz numer sta-

tystyczny choroby.

Elektroniczne zwolnienie będzie automa-

tycznie przekazywane na skrzynkę podaw-

czą ZUS. Następnie trafi z ZUS (pozbawio-

ne numeru choroby) na skrzynkę informa-

cyjną pracodawcy. Zmiany pozwolą ogra-

niczyć obieg dokumentów i zwolnią pra-

cownika z obowiązku dostarczania praco-

dawcy zaświadczenia lekarskiego.

Małe firmy mogą nadal

otrzymywać druki

Wydruk zwolnienia lekarskiego wysta-

wionego online dla swej ważności będzie

musiał być opatrzony podpisem i pieczę-

cią wystawiającego lekarza. Wydruk taki

lekarz będzie obowiązany wydać na żą-

danie chorego. Ponadto zwolnienie le-

karskie w tej formie będzie wydawane

zatrudnionym u płatników, którzy od-

prowadzali składki za nie więcej niż 5

ubezpieczonych. Pracodawca taki nie bę-

dzie bowiem zobowiązany do posiadania

profilu informacyjnego.

Lekarz będzie miał dostęp do informa-

cji, czy dany pracodawca posiada profil

informacyjny, czy też nie. Ponadto, za-

trudniający będzie musiał poinformo-

wać pracownika, czy posiada profil infor-

macyjny oraz o konieczności dostarcza-

nia wydruków zwolnień lekarskich wy-

stawionych elektronicznie.

Wydruk z systemu – tylko

wyjątkowo

Pisemne zwolnienie wypełnione na for-

mularzu wydrukowanym z systemu bę-

dzie zarezerwowane dla sytuacji, w któ-

rych braku dostępu do Internetu (np. wi-

zyt domowych) uniemożliwia wystawie-

nie zwolnienia elektronicznego. Zwol-

nienie takie będzie musiało zostać zare-

jestrowane w systemie ZUS przez leka-

rza w terminie 3 dni roboczych, a gdyby

to okazało się niemożliwe, w terminie 3

dni roboczych od ustania przeszkody

uniemożliwiającej wpisanie danych.

Zmiany mają wejść w życie z począt-

kiem 2015 roku.

Od 1 stycznia 2015 r. regułą będzie wystawianie zaświadczeń

o niezdolności do pracy wyłącznie w formie elektronicznej. A wyjątkiem

– możliwość przedstawienia pisemnego dokumentu. Tak wynika z projektu

przedstawionego przez resort pracy.

Wszystkie zwolnienia lekarskie będą w systemie

Przegl¹d prawa w skrócie

Dodatkowo

dla Czytelników:

dostęp do archiwum numerów

„Aktualności kadrowych” oraz

tekstów opublikowanych

(www.aktualnoscikadrowe.wip.pl)
serwis e-mailowy „Prawo

pracy” – z nowościami

i tekstami ekspertów

ANK118.indd 3

2014-09-09 14:34:01

Kup książkę