Doc.dr Marek Tabor
[e-mail]


Geografia polityczna i demografia- POLITOLOGIA
Konwersatorium-zaliczenie na ocenę

I I rok – studia stacjonarne I stopnia
rok akademicki 2013/2014
semestr zimowy

1.

Omówienie problematyki zajęć

2.

Przedmiot i założenia metodologiczne geografii politycznej

-

początki i kierunki rozwoju

-

treść i zakres

-

cele i metody badań

-

związek z innymi naukami

-

ś

rodowisko geograficzne a zjawiska polityczne

Literatura:
-

hasło „geografia”, w: Encyklopedia Powszechna PWN lub Nowa Encyklopedia PWN, t.2

-

J. Barbag, Geografia polityczna ogólna, wyd. IV, Warszawa 1987, s.7-10, 15-27, 297-310
(lub wcześniejsze wydania)

-

St. Otok, Geografia polityczna, Warszawa 2008 (lub wcześniejsze wydania)

-

Z. Rykiel, Podstawy geografii politycznej, Warszawa, PWE 2006, s. 11-22

- M. Blacksell,Geografia polityczna, Warszawa 2008,rozdz.
- D. Jędrzejczyk, Antropogeografia polska XIX i XX wieku, Warszawa 1997
3.

Geopolityka:

-

główne szkoły i teorie geopolityki

-

główne kategorie geopolityki

-

próby interpretacji zjawisk i procesów politycznych przy pomocy czynnika
geograficznego

-

wpływ geopolityki na rozwój geografii politycznej

Literatura:
-

J. Barbag, Geografia polityczna..., op. cit., s.10-15

-

L. Moczulski, Geopolityka, Warszawa 1999, s. 5-78

-

Carlo Jean, Geopolityka, Warszawa 2003

-

A. Wolff-Powęska, Doktryna geopolityki w Niemczech, Poznań 1979, s. 82-95, 109-116,
131-151, 246-267

-

A.Wollf-Powęska,E. Schultz,Przestrzeń i polityka w niemieckiej myśli politycznej XIX i
XX wieku,(w:) A.Wolf-Powęska,E.Schultz (wybór), Przestrzeń i polityka. Z dziejów
niemieckiej myśli politycznej,Poznań 2000,s.7-131

-

M.F.Gawrycki, Geopolityka w myśli i praktyce politycznej Ameryki
Łacińskiej,Warszawa 2007, rozdz.I

-

D. Jędrzejczyk, Koncepcje geopolityczne lwowskiej szkoły geograficznej, „Czasopismo
geograficzne” 1998, nr 2

-

T.Klin, Wkład Nicholasa Johna Spykmana w rozwój nauki o stosunkach
międzynarodowych i myśli geopolitycznej,” Stosunki Międzynarodowe”,2009, nr 1-2

-

R.Kuźniar, Geopolityka i polityka bezpieczeństwa Polski, ”Sprawy
Międzynarodowe”,2008,nr 1.

- S. Musiał, Współczesne rozumienie pojęcia geopolityka i pojęć pochodnych, „Stosunki
Międzynarodowe”,2011, nr 3-4.
A. Dybczyński,(red.), Geopolityka, Warszawa 2013.

4.

Jednostki geopolityczne na mapie świata – państwa:

2

-

definicje państwa

-

elementy definicji państwa

-

suwerenność państw

-

liczebność państw w świecie

-

kryteria klasyfikacji państw

-

zmienność kryteriów klasyfikacyjnych

-

państwa jednolite i złożone

Literatura:
-

L. Antonowicz, Państwa i terytoria, Warszawa 1988, s. 7-70

-

J. Barbag, Geografia polityczna..., op. cit., s. 28-31

-

M. Sobczyński, Państwa i terytoria zależne. Ujęcie geograficzno-polityczne, Toruń 2006,
rozdz. II, s. 30-57: załącznik 1-s.465-474, rozdz. IV-Państwo jako tradycyjny obiekt
badań geografii politycznej; załącznik 4,s.500-520.

-

J. Kranz, Państwo i jego suwerenność, „Państwo i Prawo” 1996, nr 7, s. 3-24

-

„Rocznik statystyczny” 2012,Warszawa 2013

-

K.Kubiak, Nordyckie terytoria autonomiczne, „Sprawy Międzynarodowe”,2002,nr4.

-

Z. Dobosiewicz, Ekonomiczno-społeczne podziały świata, „Sprawy Międzynarodowe”
1991, nr 10

-

W. Forysiński, Pojęcie „państwo rozwijające się” w świetle prawa międzynarodowego,
„Sprawy Międzynarodowe” 1981, nr 1

-

M. W. Solarz (red.), Kraje rozwijające się na początku XXI wieku. Wybrane problemy,
Warszawa 2011.

-

M.W. Solarz, Trzeci Świat. Zarys biografii pojęcia, Warszawa 2009.

-

M. Szmilewska, Umacnianie podziałów regionalnych w Belgii na tle jednoczącej się
Europy, „Studia Międzynarodowe” 2007, tom 3 (nr 1-4), s. 321-338.

5.

Jednostki geopolityczne na mapie świata – powstanie i upadek państw:

-

pojęcie powstawania państw i upadku państw

-

zjednoczenie, podział państw

-

niepodległość terytorium zależnego

-

tożsamość państw (zmiany polityczne i zmiany nazw państw a tożsamość państw)

-

nazwy państw

-

państwa upadłe

Literatura:
-

L. Antonowicz, Państwa i terytoria, op. cit., s. 72-138

-

L. Antonowicz, Status prawno-międzynarodowy Republiki Chińskiej na Tajwanie, w: E.
Haliżak (red.), Tajwan w stosunkach międzynarodowych, Warszawa 1997, s. 33-43

-

A. Matan, S. Sagan, B. Witosz, Nazwy państw współczesnych – próby typologii, „Studia
Nauk Politycznych” 1981, nr 2

-

M.Sobczyński,op.cit. załącznik 3,s.482-500. (Pochodzenie nazw państw oraz terytoriów
zależnych na świecie)

-

S. Bieleń, Państwa upadłe, w. J. Symonides (red.), Organizacja Narodów Zjednoczonych.
Bilans i perspektywy, Warszawa 2006, s. 622-639

-

T.Srogosz, Upadłość państwa z perspektywy prawa międzynarodowego, „Sprawy
Międzynarodowe”,2009,nr2.

-

J.J. Milewski, Państwo w Afryce: dylematy i kierunki przeobrażeń, w J.J. Milewski, W.
Lizak (red.), Stosunki międzynarodowe w Afryce, Warszawa 2002, rozdz. II

-

M. Misala, Perspektywy samostanowienia Acehu, „Stosunki Międzynarodowe” 2006, nr
3-4

-

W. Stankiewicz, Problemy samostanowienia i suwerenności Somalilandu, Stosunki
Międzynarodowe 2005, nr 3-4

-

A. Kowalczyk, Political Geography of Afghanistan: Three Perspectives, “Asia & Pacific
Studies” 2007, nr 4, Faculty of Geography and Regional Studies University of Warsaw, s.
65-90.

3

-

L. Keller-Krawczyk, Problem cypryjski w świetle starań Turcji o wejście do Unii
Europejskiej, „Stosunki międzynarodowe” 2008, nr 1-2, s. 141-158.

-

R. Kłosowicz, A.Mania (red.), Problemy upadku państw w stosunkach
międzynarodowych, Kraków 2012

6.

Wielka transformacja w Europie (po 1989 r.) i jej następstwa – zmiany na mapie
politycznej:

-

rozpad bloku wschodniego

-

zjednoczenie Niemiec

-

rozpad ZSRR, Jugosławii i Czechosłowacji

-

Europa Środkowo-Wschodnia czy Europa Środkowa?

Literatura:
-

St. Otok, Geografia polityczna, op. cit., 2.2.3

-

J. Kukułka, Historia współczesna stosunków międzynarodowych 1945-1994, Warszawa
2001, s. 451-469, 546-560

-

L. Antonowicz, Rozpad ZSRR ze stanowiska prawa międzynarodowego, „Państwo i
Prawo” 1992, nr 9

-

M. Tomala, Zjednoczenie Niemiec. Aspekty międzynarodowe i polskie, Warszawa 1991

-

B. Barbier, Mitteleuropa. Definicja geograficzna, „Przegląd geograficzny” 1991, nr 3-4,
s. 231-243

-

M. Rościszewski, Europa Środkowa i jej specyfika przestrzenna, „Przegląd geograficzny”
1992, nr 1-2, s. 3-11

-

A. Czarnocki, Pojęcie „Europa Środkowo-Wschodnia”, w: Historia – Polityka – Stosunki
Międzynarodowe, Warszawa 1994, s. 45-53

-

J.Tomaszewski, Polska w Europie Środkowej w XX wieku, „Sprawy Międzynarodowe”,
2008, nr 1.

-

K. Zielińska, Konstruowanie historii i współczesności: teoria postemocjonalizmu a
konflikt bośniacki, „Studia Międzynarodowe” 2007, tom 3 (nr 1-4), s. 265-292.

7.

Jednostki geopolityczne na mapie świata – terytoria zależne:

-

pojęcie terytorium

-

terytoria niesamodzielne

-

terytoria powiernicze

-

inne terytoria kolonialne

Literatura:
-

L. Antonowicz, Państwa i terytoria, op. cit., s. 162-243

-

M.Sobczyński, op.cit., rozdz.6-Terytoria zależne

-

M. Tabor, Działalność ONZ na rzecz dekolonizacji, w: J. Symonides (red.), Organizacja
Narodów Zjednoczonych. Bilans i perspektywy, Warszawa 2006, s. 214-244

-

hasło „mandaty międzynarodowe”, w: E. Osmańczyk, Encyklopedia spraw
międzynarodowych i ONZ, Warszawa 1986

-

M. Kosieniewski, Geneza, status i funkcjonowanie Terytorium Autonomicznego
Gagauzja, „Stosunki międzynarodowe” 2007, nr 3-4, s. 207-220.

8.

Jednostki geopolityczne – zanik procesu dekolonializacji:

-

kolonializm i dekolonizacja – etapy rozwojowe

-

różne drogi uzyskiwania niepodległości przez terytoria zależne – przykłady

Literatura:
-

J. Barbag, Geografia polityczna..., op. cit., s. 189-284

-

St. Otok, Geografia polityczna, op. cit., rozdz.2.2.1

-

Hasło „dekolonizacja”, w: G. Michałowska (red.), Mały Słownik Stosunków
Międzynarodowych, Warszawa 1999, wyd. II, s. 23-26

-

J. A. Wojciechowski, Sytuacja prawna i polityczna Kanału Panamskiego i jego strefy,
„Sprawy Międzynarodowe” 1988, nr 9

4

-

M. J. Malinowski, Niepodległość Namibii, „Sprawy Międzynarodowe” 1990, nr 10

-

K. Tomala, Koniec brytyjskiej obecności w Hongkongu, „Sprawy Międzynarodowe”
1997, nr 2

-

A. Halimarski, Porozumienie chińsko-brytyjskie w sprawie przyszłości Hongkongu,
„Sprawy Międzynarodowe” 1986, nr 9

-

E. Potocka, Hongkong – blaski i cienie trudnej integracji, „Azja-Pacyfik”2007, tom 10, s.
86-115.

-

W. Lizak, Legal and Political Disputes about the status of Jerusalem as a Holy Site of the
Main Monotheist Religions, “Asia & Pacific Studies” 2005, nr 2, Faculty of Geography
and Regional Studies University of Warsaw, s. 23-46

-

Ł. Bonczol, Timor Wschodni – trudna niepodległość, „Stosunki międzynarodowe” 2007,
nr 3-4, s. 221-236.

9.

Podstawowe zagadnienia demografii

- podstawowe kategorie
-podstawowe zjawiska
-podstawowe procesy we współczesnym świecie

Literatura:

- Marek Okólski, Demografia, Warszawa 2004, rozdz.I, III, IV.
- Marek Okólski, Demografia zmiany społecznej, Warszawa 2004 (dodatkowo).