Agatha Thrash, Calvin Thrash

Tytuł oryginału: RX: Charcoal
Projekt okładki: Dariusz Borowiecki
Tłumaczenie: Jarosław Kauc
Redakcja techniczna: Ryszard Augustyn
Korekta: Katarzyna Lewkowicz–Siejka
Korekta merytoryczna: dr med. Stanisław Zbigniew Łozowski

Informacje zawarte w tej książce nie mają na celu zastąpić
wskazań lekarskich i leczenia.
W przypadku każdej choroby, w celu zastosowania właściwej terapii,
należy skonsultować się z lekarzem.

Wydanie trzecie poprawione
Printed in Poland

Copyright © 1988 by New Lifestyle Books
Copyright © for the Polish edition 1993 by Fundacja Źródła Życia

Wszelkie prawa zastrzeżone.
Żadna część publikacji nie może być w żadnej formie powielana,
przechowywana w postaci elektronicznej lub tłumaczona
bez pisemnej zgody wydawcy.

ISBN 978-83-901922-6-0

Siedemdziesiąta siódma publikacja Fundacji Źródła Życia

W sprawach zamówień należy zgłaszać się do wydawcy.

Wydawca:
Fundacja Źródła Życia
96-320 Mszczonów, Budy Zasłona, ul. Żródlana 1
tel. [phone], fax [phone]
www.fzz.pl, e-mail: [e-mail]

Skład i druk:

96-320 Mszczonów, e-mail: [e-mail]

3

SPIS TREŒCI

Rozdział 1
Lek z Bożej apteki ....................................................................5

Rozdział 2
Działanie węgla drzewnego

..............................................................

8

Rozdział 3
Czarny i brudzący

..............................................................................

12

Rozdział 4
Wymiotnica kontra węgiel drzewny
w przypadkach zatruć u dzieci
lub przedawkowaniu środków farmakologicznych

..................

16

Rozdział 5
Zatrucia u dzieci

.................................................................................

24

Rozdział 6
Przedawkowanie leków i zatrucia

.................................................

30

Rozdział 7
Ważniejsze zabiegi z zastosowaniem węgla drzewnego

.........

33

Rozdział 8
Usuwanie przykrego zapachu za pomocą
węgla drzewnego

................................................................................

37

Rozdział 9
Mikrodializacja krwi za pomocą węgla drzewnego

.................

40

4

Rozdział 10
Zastosowanie węgla drzewnego w weterynarii

.........................

43

Rozdział 11
Substancje nieadsorbowane przez węgiel drzewny

..................

45

Rozdział 12
Czy węgiel drzewny zakłóca trawienie lub wchłanianie
substancji pokarmowych?

................................................................

47

Rozdział 13
Substancje dodawane do węgla drzewnego w celu
nadania mu postaci przyjemniejszej w doustnym
stosowaniu lub zwiększenia jego efektywności

..........................

50

Rozdział 14
Postępowanie w szczególnych przypadkach

..............................

52

Rozdział 15
Rozpoznawanie problemu

................................................................

66

O autorach i książce ............................................................74

Bibliografia

.........................................................................................

75

5

Rozdział 1

LEK Z BO¯EJ APTEKI

Las. Cienista, ponadczasowa siedzi-

ba majestatycznych drzew. Siedziba
niewidocznych przejawów życia, ta-
jemniczych odgłosów niesionych przez
szepty wiatru, wyrażanych w odwiecz-
nych pieśniach całych generacji ptaków.
Na wilgotnym leśnym dywanie leżą
liście opadłe w ciągu wielu lat. Mieszają
się z rozkładającymi się pod wpływem
wiatru, burz i czasu pozostałościami
po olbrzymach, które niegdyś tu rosły.
Potrzeba kilkunastu miesięcy, aby liście
te stały się częścią grubej warstwy gąb-
czastej próchnicy. W ten sposób życie,
które obumarło, rodzi nowe życie i las
wiecznie trwa.

Jednak las skrywa jeszcze inne ta-

jemnice. Wśród płożących się drobnych
roślin, krzewów i pnączy leży poczernia-
ła kłoda. Od wielu już lat żadna wiosna
nie budzi jej do życia. Leży obumarła,
mimo że wiele młodszych od niej drzew dawno już uległo rozkładowi. Niewiele
pozostało z żyjącego tu niegdyś zielonego drzewostanu o rozłożystych gałęziach
rosnących w kierunku nieba. Dlaczego więc to sczerniałe drzewo wciąż leży
i nie dzieje się z nim to, co ze wszystkimi innymi zwalonymi wokoło drzewa-
mi? Być może tu właśnie napotykamy na pierwszy z wielu cudów związanych
z węglem drzewnym.

6

Zdumiewający węgiel

Leżące na ziemi drzewo bardzo szybko zaczyna się psuć. Jeśli jednak w wy-

niku pożaru lasu drzewo zostanie zwęglone, opóźnia to proces jego rozkładu.
Części zwęglonego drzewa przetrwają znacznie dłużej niż kawałki tej samej
wielkości i tego samego rodzaju drzewa naturalnie obumarłego. Węgiel drzewny
jest więc po prostu zwęglonym drewnem. Proces zwęglania nie tylko opóźnia
rozkład drewna, ale jego końcowy produkt – węgiel drzewny – posiada spe-
cjalne właściwości czyniące go szczególnie użytecznym dla człowieka. Żaden
zamiennik stosowany w przemyśle, chemii, toksykologii czy wojskowości
nie może równać się z węglem drzewnym. Jego nadzwyczajne właściwości
odkryła również tradycyjna medycyna. W tej książce dowiesz się więcej na
temat „chemicznej atrakcyjności” węgla drzewnego. Odkryliśmy, że jest on
w stanie wiązać toksyczne gazy, zarazki chorób, płynne toksyczne odpadki
i metale ciężkie. Jest rzeczywiście cudowną substancją.

Artykuły i sprzęt w lecznictwie

Kiedy studiujemy patologię ludzką (nauka o chorobowych zmianach w struk-

turze i funkcjonowaniu organizmu), odkrywamy pewne mechanizmy, które mają
pomóc choremu organizmowi w powrocie do zdrowia. Dzięki właściwościom
naszego organizmu jesteśmy w stanie pokonać problemy związane z chorobami
zakaźnymi, niedoborem witamin i minerałów, nadwagą czy wypadkami. Posia-
damy również system, który ma oczyszczać organizm z substancji toksycznych
i produktów przemiany materii.

Leczenie psychologiczne opiera się m.in. na zapominaniu, które w ludzkim

doświadczeniu jest procesem bardzo pożądanym i niezbędnym. Dodatkowo
zdrowienie jest możliwe dzięki osobistej dyscyplinie i samoodnowie, ćwiczeniom,
świeżemu powietrzu, słońcu i właściwemu odżywianiu. Ponad to wszystko,
z czym zostaliśmy stworzeni, byłoby jednak dziwne, gdyby natura nie przewi-
działa czynnika oczyszczającego takiego jak węgiel drzewny.

Jeśli cokolwiek, co wypływa z badania przyrody, psychologii człowieka

i historii rodzaju ludzkiego, jest oczywiste, to fakt, że mądry Stwórca zaspokoił
każdą naszą potrzebę. Studiując anatomię człowieka, przekonujemy się, że nie
ma ubytków w naszej strukturze – ciało i umysł mogą funkcjonować bez żadnej
pomocy. Gdy wyszliśmy z ręki Stworzyciela, Bóg spojrzał „na wszystko, co
uczynił, a było to bardzo dobre” (I Mojż. 1,31). Czytamy z trwogą i wielkim
zainteresowaniem o Stworzycielu oferującym zwycięstwo nad grzechem. Wi-
dzimy ścieżki nerwowe w naszym mózgu, zaprojektowane po to, by formować
nawyki lub je powstrzymywać. Mechanizmy zmieniające formy zachowania

7

są bardzo skomplikowane. To zadziwiające, że człowiek został tak wspaniale
zaprojektowany.

Ludzki organizm został wyposażony w wiele różnych zabezpieczeń, by o

własnych siłach móc się leczyć i oczyszczać. Dzięki ciepłu zachodzą pewne
psychologiczne reakcje, co stymuluje impulsy przepływające do mózgu. Podobnie
może oddziaływać zimno. Ciśnienie, masaż, manipulacje i zmiana pozycji pew-
nych części ciała mają olbrzymi wpływ na proces leczenia. W każdej dziedzinie,
którą badamy, widzimy zamysł Boga Stworzyciela, który przewidział wszystko
dla wygody naszego organizmu, by ten mógł bezproblemowo funkcjonować. By
żyć, nie musimy być świadomi istnienia różnych części ciała czy ich funkcji.
Fakt, że nie wszystko działa dokładnie tak, jak zostało zaplanowane, nie jest winą
Stworzyciela. To wynik wpływu zła, które zaistniało w rezultacie świadomego
wyboru inteligentnych istot doświadczających przecież dobroci Stworzyciela.
Ten wybór sprowadził na ziemię ogrom cierpienia i spowodował konsternację
innych inteligentnych istot we wszechświecie.

8

Rozdział 2

DZIA£ ANIE WÊGL A DRZEWNEGO

Węgiel drzewny był od początku wyko-

rzystywany w zabiegach ludowych. Indianie
w Ameryce Północnej używali węgla drzewnego
w leczeniu wzdęć na długo przed przybyciem
białych ludzi na ten kontynent.

Lekarze homeopaci zalecają stosowanie

węgla drzewnego na całym świecie od po-
nad 200 lat. Zarówno węgiel zwierzęcy, jak
i węgiel drzewny używany był w farmakologii
homeopatycznej w Stanach Zjednoczonych
z zaznaczeniem, że substancje te charakteryzuje
duża siła wchłaniania (adsorpcji).

Węgiel drzewny sprzedawany był przez Rorera jako składnik leku Chardonna

obok phenobarbitalu i wyciągu belladonny

1

. Był używany w leczeniu niestrawno-

ści, nieżytu żołądka i przy wzdęciach. Węgiel drzewny został zaklasyfikowany do
kategorii I (bezpieczny i efektywny) w statusie FDA jako lek na ostre zatrucia

2

.

Węgiel drzewny był oficjalnie stosowanym lekarstwem w Stanach Zjednoczonych
przez ostatnie 100 lat i został skreślony z Farmakopei Stanów Zjednoczonych
około 1950 roku. Powodem nie była jego nieskuteczność, lecz skierowanie się
amerykańskiej medycyny w stronę przemysłu farmaceutycznego.

Węgiel drzewny w postaci lekkiego i puszystego czarnego proszku był

oficjalnie stosowany od XIX wieku jako odtrutka. Jest łatwy do pozyskania
w procesie niszczącej destylacji materiałów organicznych takich jak miazga
drzewna, koks, węgiel, torf, trociny, makulatura, kości i łuski orzechów koko-
sowych. Każdy rodzaj drzewa – wierzba, eukaliptus, sosna, dąb i inne – jest
dobrym materiałem do produkcji węgla drzewnego. Węgiel drzewny uzyskany
z produktów pochodzenia roślinnego zawiera około 90% chemicznego węgla,
podczas gdy węgiel drzewny z kości posiada około 11% chemicznego węgla,
9% węglanu wapnia i 78% fosforanu wapnia.

9

Właściwości węgla drzewnego

Podczas produkcji węgla drzewnego rozwijają się jego elektrostatyczne

właściwości, które sprzyjają wiązaniu wielu trucizn. Kiedy znajdujące się
w drewnie gazy, żywice, białka, tłuszcze itp. ulegają spaleniu, wytworzone ciepło
i zachodzące zmiany chemiczne powodują powstanie ładunku na ziarnach węgla
drzewnego, dzięki któremu węgiel przyciąga większość substancji trujących.

Nikt jeszcze nie pojął do końca mechanizmu działania węgla drzewnego

– zarówno z fizycznego, jak i chemicznego punktu widzenia. Przyciąganie ka-
pilarne uważane jest za jeden z mechanizmów, a siły elektrostatyczne za drugi,
ale niewykluczone, że jeszcze inne siły odgrywają tu dużą rolę.

Przypieczony chleb czy jakakolwiek żywność nie są jednak zdrowe. Nie

mają nic wspólnego z węglem drzewnym. To jedynie spalone białka, tłusz-
cze, węglowodany i sole mineralne – te składniki, które zostają wypalone
w węglu drzewnym, pozostawiając zwęgloną celulozę. Główna struktura węgla
drzewnego jest neutralna, podczas gdy substancje pozostające w przypieczonej
żywności mogą wchodzić w niezdrowe reakcje z organizmem, a nawet działać
rakotwórczo.

Aktywny węgiel drzewny produkowany jest podczas kontrolowanego spa-

lania drewna lub kości, które poddane są działaniu utleniającego gazu, takiego
jak para lub powietrze, o podwyższonej temperaturze. Proces ten powiększa
adsorpcyjną moc węgla drzewnego poprzez tworzenie się coraz obszerniejszej
sieci drobnych otworów w tej substancji. Proces aktywizacji został wynaleziony
dopiero na początku XX wieku, ale mimo to węgiel drzewny uznawany był już
wcześniej za użyteczny w lecznictwie, choć stosowany w regularnej postaci.
Aktywizacja węgla drzewnego za pomocą sprężonej pary lub silnego kwasu
sprawia, że powierzchnia 1 centymetra sześciennego węgla odpowiada 1000
metrów kwadratowych! To dzięki temu, że cząstki węgla drzewnego posiadają
tysiące szczelin, otworów, dołków i bruzd, które tworzą dość dużą powierzchnię,
gdy zostają otwarte.

Fizyczne i chemiczne właściwości oryginalnego materiału oraz warunki

procesu zwęglania określają właściwości węgla drzewnego. Temperatura zwę-
glania wynosi około 600°C. Ciepły płomień utrzymywany jest przez godzinę
a następnie temperatura jest obniżana do 100-150°C poprzez ograniczenie
dostępu powietrza. Taki stan utrzymywany jest dniami (jeśli drewno nie jest
zbyt wilgotne, wystarczą godziny). Następuje destylacja i temperatura wzrasta
do 600-700°C. W czasie tego procesu piece są zamknięte.

Lasy tropikalne, których drzewa nie są zbyt atrakcyjnym towarem jako materiał

budowlany, dostarczają dobrego drewna na węgiel drzewny. Węgiel drzewny
stanowi 20-30% ciężaru suchego drzewa i połowę jego masy.

10

Retorty wytwarzają do 30% więcej węgla drzewnego niż piece przemysłowe.

Mają powolny proces karbonizacji w zmniejszonych temperaturach, co daje
wyższą wydajność. Wydajność jest jeszcze większa, gdy drewno pocięte jest
w jednolite kawałki i ściśle upakowane w retorcie. Podczas wytwarzania węgla
drzewnego tlen zostaje zużyty w czasie pierwszych kilku godzin po ustaniu
procesu karbonizacji (w tym momencie może dojść do samozapalenia). Można
by się zastanowić, czy to czasem nie dzięki temu, a może dzięki wytworzeniu
się niestabilnie zjonizowanej formy, węgiel drzewny nabiera niesamowitych
właściwości adsorpcyjnych. Oczyszczenie drewna z kory przed obróbką tech-
niczną daje czystszy i gęstszy produkt końcowy. W roku 1970 za tonę węgla
drzewnego produkowanego z drewna płacono 477 dolarów, a za taką samą ilość
węgla drzewnego produkowanego z kokosu – 100 dolarów

3

.

Dostępność i domowe metody otrzymywania węgla

Węgiel drzewny jest dostępny w handlu, ale można go również łatwo zrobić

w domu. Aby wytworzyć węgiel drzewny, należy umieścić kawałki drewna
w kominku lub piecu, dobrze je zwęglić, a następnie odciąć zwęglone części ostrym
nożem i drobno sproszkować w mikserze. Tego rodzaju węgiel drzewny musi
być używany w ilościach co najmniej 3-4 razy większych niż węgiel aktywny.

Jeszcze lepszy węgiel uzyskuje się, paląc drewno w ognisku. W momencie

gdy drewno pali się jasno i gwałtownie, należy je przykryć dużym kawałkiem
blachy i przysypać ziemią, tak by nie było dostępu powietrza. W takich wa-
runkach miękkie części drewna wypalają się szybko, a twarde pozostają, dając
dobry gatunkowo węgiel drzewny. Zwęglone części drewna należy później

blacha
zabezpieczająca
przed dostępem
powietrza

ziemia
przykrywająca
blachę

ogień

11

zawinąć w płótno i stłuc na grube granulki, a następnie zmielić w mikserze na
drobny proszek.

Tabletki dostępne w handlu nie są aż tak skoncentrowane jak kapsułki

z węglem drzewnym czy węgiel drzewny w proszku i są o połowę mniej sku-
teczne (badania wykazały, że zażycie sproszkowanego węgla drzewnego hamuje
wchłanianie leku o 73%, natomiast tabletki z węgla drzewnego powstrzymują
absorpcję leku jedynie o 48%). Tabletki produkowane są ze zwykłego węgla
drzewnego, natomiast węgiel drzewny w proszku jest przeważnie aktywowany.
Poza tym tabletka w 25% składa się ze skrobi lub innych substancji używanych
do jej sklejenia. W przypadku używania tabletek należy pamiętać, by przed
połknięciem ssać je w celu zwiększenia efektywności.

Brykiety do pieczenia żywności nie są bezpiecznym źródłem ani w wewnętrz-

nym, ani w zewnętrznym użyciu ze względu na zawartość różnych związków
chemicznych, których użyto do scalenia węgla drzewnego i zabezpieczenia go
przed szybkim spalaniem.

Węgiel drzewny w celach niemedycznych stosuje się:

– w zwiększaniu oszczędności paliwa w piecach hutniczych
– w oczyszczaniu sadzy
– w pracach odlewniczych
– w zapobieganiu zanieczyszczeniom wodnym
– w absorpcji pestycydów i herbicydów
– w nawozach i środkach owadobójczych dla róż
– w filtrach wodnych
– w dekoracjach ogrodniczych.

12

Rozdział 3

CZARNY I BRUDZ¥CY

Wprowadzenie

Wiele zabiegów przez lata straciło swoją popularność nie dlatego, że były

one niepożądane lub nieefektywne, lecz ze względu na to, że do ich wykonania
niezbędna była pewnego rodzaju ceremonia oraz wymagały dużego wkładu
pracy, zanim widziało się jej efekty. Większość ludzi niechętnie podejmuje taki
wysiłek. Taka postawa powinna być eliminowana. Należy zdobywać wiedzę
i rozwijać umiejętności dotyczące medycyny naturalnej, by efektywnie używać
tych cennych narzędzi w lecznictwie.

Węgiel drzewny powinien znajdować się w każdej domowej apteczce jako

gotowy lek w przypadku zatruć, środek oczyszczający w przypadku infekcji,
środek usuwający przykre zapachy lub lek w przypadku rozwolnienia, nudności
i wymiotów oraz wielu infekcji przewodu pokarmowego. Węgiel drzewny nie
jest szkodliwy w przypadku przedawkowania i jest bezpieczny dla skóry.

Węgiel drzewny może gromadzić w swoich szczelinach molekuły amoniaku

– litr sproszkowanego węgla drzewnego jest w stanie ściągnąć i zatrzymać
80 litrów gazu! Proces ten nazywa się adsorpcją (przywiązywanie z zewnątrz
w przeciwieństwie do absorpcji, czyli pobierania do wewnątrz). W 1773 roku
Scheele przeprowadził doświadczenie z węglem drzewnym. Rurkę zawierającą
węgiel drzewny napełniono gazem i jej dolny koniec zanurzono w pojemniku
z rtęcią. W czasie adsorpcji gazu przez węgiel drzewny w rurce pojawiła się
próżnia i rtęć została wessana do jej środka. Farmaceuta P.F. Touery, demon-
strując w roku 1831 przed Francuską Akademią Medyczną efektywność węgla
drzewnego, połknął 15 gramów strychniny (dawka dziesięciokrotnie większa
od śmiertelnej), a następnie zneutralizował ją podobną dawką węgla drzewnego
(około 3 łyżek stołowych).

13

Dawkowanie węgla drzewnego

Mimo że nie zauważyliśmy żadnych problemów podczas długotrwałego sto-

sowania węgla drzewnego, polecamy – tak jak w przypadku wszystkich innych
„zabiegów” – używanie węgla tylko w dotkliwych stanach. Węgiel drzewny nie
powinien być używany regularnie przez długi czas, chyba że mamy do czynienia
z poważnym przewlekłym problemem, takim jak np. gazy i przykry zapach
u chorych z przetokami jelitowymi. Od czasu do czasu można przez dłuższy
okres przyjmować małe ilości węgla drzewnego w celach profilaktycznych.
Lepiej jednak wyeliminować czynnik szkodliwy (toksyny czy infekcja), niż
stale brać węgiel drzewny, by przeciwdziałać dolegliwościom.

W schorzeniach chronicznych za użyciem węgla drzewnego przemawiają

następujące argumenty:

1. Przy leczeniu zachowawczym rozwija się zazwyczaj uzależnienie od

leku.

2. Stosowanie węgla drzewnego nie wpływa ujemnie na równowagę pokar-

mową.

3. Nie wymaga to dużych nakładów czasu i nie jest kosztowne, a czas i pie-

niądze można spożytkować w korzystniejszy sposób.

Węgiel drzewny wciąż jest słabo rozpowszechniony, gdyż mało ludzi zna

jego zdumiewające działanie. Sytuację zmieniły nieco badania medyczne prze-
prowadzone w roku 1970. Do niedawna nawet lekarze nie znali właściwości
węgla drzewnego.

Węgiel drzewny może być zakupiony w postaci proszku, roztworu wodne-

go, pasty, tabletek lub kapsułek. Kapsułki aktywowanego węgla drzewnego są
mniej więcej dwa razy silniejsze niż tabletki. Dawka doustna węgla to 1 łyżka
stołowa proszku rozmieszana w małej ilości wody (odpowiednik 4 kapsułek
aktywowanego węgla drzewnego lub 10 tabletek zwykłego węgla). Dawka ta
nie powinna być przyjmowana w czasie posiłku, gdyż żywność ma tendencje
do niwelowania adsorpcyjnych właściwości węgla drzewnego. Jeśli węgiel ma
być przyjmowany w ciągu dnia, to najlepiej zażywać go po przebudzeniu, przed
snem, między śniadaniem a obiadem lub między obiadem a kolacją.

Istniały pewne kontrowersje co do tego, czy pożywienie i częściowo roz-

czepione pochodne żywności, enzymy trawienne i różnego rodzaju wydzieliny
znajdujące się przeważnie w układzie trawiennym mogą hamować adsorpcję
leków i trucizn przez węgiel drzewny. Odkryto, że węgiel traci połowę swej
skuteczności, jeśli żołądek jest wypełniony. Po spożyciu dużej ilości tłuszczu
żółć obniża adsorpcyjną zdolność węgla drzewnego o 30% i soki w dwunast-
nicy powodują niewielką redukcję efektywności. Jeśli do organizmu dostanie
się trucizna, gdy żołądek jest wciąż wypełniony, polecamy dla bezpieczeństwa

14

zażyć 8-10 razy większą wagowo ilość węgla drzewnego niż szacunkowa waga
trucizny. W celu osiągnięcia najlepszych rezultatów powinno się używać do-
brze zmielonego węgla drzewnego, ponieważ łatwiej adsorbuje toksyny. Aby
uzyskać informacje na temat dawkowania węgla drzewnego, patrz wykres na
końcu rozdziału 5.

Bardzo wrażliwa osoba po spożyciu węgla drzewnego może czasami

odczuwać niewielkie podrażnienie żołądka. Innym niepożądanym efektem
może być przedłużenie cyklu wydalniczego. Czynniki te jednak nie stanowią
przeciwwskazania do stosowania węgla drzewnego, a można ich uniknąć lub
je ograniczyć, wypijając kilka szklanek wody. Nie zanotowano przypadków
alergii na węgiel drzewny. Jest on zatem bezpieczny, tani i łatwy w użyciu. Jest
dostępny w sprzedaży, ale można go też przygotować w domu.

Metody wykonywania okładów z węgla drzewnego

Okłady z węgla drzewnego na duże powierzchnie, takie jak brzuch lub staw

kolanowy, można zrobić w następujący sposób: 3 łyżki stołowe mąki ziemnia-
czanej lub zmiksowanych nasion lnu zmieszać z 1–3 łyżkami sproszkowanego
węgla drzewnego, następnie wsypać do kubka z wodą i odstawić na 10–20
minut lub podgrzać nieznacznie do zgęstnienia. Podgrzaną mieszaninę należy
rozprowadzić na odpowiedniej wielkości kawałku kilkakrotnie złożonej gazy.
Warstwa mieszaniny powinna mieć ok. 5 mm grubości. Następnie należy ją
przykryć jeszcze 2 warstwami gazy, po czym okład położyć na chore miejsce,
przykryć go odpowiednio większym kawałkiem folii, tak aby jej brzegi wy-
stawały 2–3 cm poza gazę, przymocować plastrem i unieruchomić za pomocą
szerokiego bandaża lub ręcznika, którego końce po zawinięciu przypina się
agrafkami. Zamiast gazy można użyć papierowych ręczników.

Aby zrobić okład w przypadku użądlenia lub ukąszenia, należy rozprowadzić

w wodzie łyżkę lub więcej sproszkowanego węgla drzewnego (odpowiednio
do wielkości okładu) lub rozkruszyć kilka tabletek w małej ilości wody. Po
rozprowadzeniu pasty na odpowiednio dużym kawałku papierowego ręcznika
należy przyłożyć kompres na bolące miejsce. Warstwa pasty powinna być
odpowiednio gruba. Następnie należy przykryć okład kawałkiem folii, odpo-
wiednio dużym, aby wystawał 2–3 cm poza okład. Stare części garderoby, np.
robiona na drutach czapka, mogą służyć do przytrzymania okładu w okolicach
oka, zatok czy ucha. Stara bawełniana koszulka może się przydać do okładów
klatki piersiowej.

Do okładu można też użyć, zamiast węgla drzewnego, chmielu (do nabycia

w sklepach ze zdrową żywnością) lub rdestu ostrogorzkiego (pospolity chwast
spotykany w większości ogrodów). Świeże lub ususzone liście można dodać do

15

pasty, ucierając ją z małym dodatkiem wody, lub pokruszyć bezpośrednio do
pasty. By zwiększyć intensywność działania takiego kompresu, po odizolowaniu
go folią można przykryć całość na 20 minut kompresem rozgrzewającym lub
poduszką elektryczną. Po zdjęciu kompresu rozgrzewającego należy osuszyć
okolice okładu i założyć na noc odpowiednią część starej odzieży.

UWAGA!

Należy zachować ostrożność przy stosowaniu okładów z węgla drzewnego

na świeże skaleczenia i rany. Jeśli uszkodzenie sięga skóry właściwej, może
wystąpić efekt tatuażu (węgiel wniknie pod skórę). Na tego rodzaju rany bez-
pieczniej jest stosować okłady z żywokostu, aby uniknąć szpecących śladów na
skórze. Zazwyczaj nie ma potrzeby stosowania okładów na skaleczenia, a węgiel
drzewny najlepiej używać w przypadku zatruć, stanów zapalnych i obrzęków.

16

Rozdział 4

WYMIOTNICA KONTRA WÊGIEL
DRZEWNY W PRZYP ADK ACH
ZATRUÆ U DZIECI LUB
W PRZEDAWKOWANIU ŒRODKÓW
FARMAKOLOGICZNYCH

Dostępność w Europie

Francja i Belgia zdecydowanie wyprzedzają Stany Zjednoczone w zasto-

sowaniu węgla drzewnego jako podstawowego środka w przypadku przedaw-
kowania leków, i to zarówno w domach, jak i w szpitalach. W tych krajach
aktywowany węgiel drzewny jest łatwo dostępny w sprzedaży. Sproszkowany
węgiel drzewny znajduje się w domowych apteczkach, tam, gdzie nigdy nie
słyszano o syropie z korzenia wymiotnicy. Amerykańscy pediatrzy, pomimo
licznych informacji w prasie fachowej, nie wiedzą, jak bardzo godny polecenia
do stosowania w domu jest węgiel drzewny – zarówno w przypadkach zatruć,
jak i przedawkowania leków.

Biorąc pod uwagę to, że wymiotnica zawiera substancje o działaniu narko-

tycznym i jej użycie wiąże się z ryzykiem, oraz to, że u wielu dzieci nie wy-
wołuje ona wymiotów, a jej działanie nie jest natychmiastowe, dobrze byłoby
zastąpić ją węglem drzewnym.

Oto korzyści stosowania węgla drzewnego:

−

jest bezpieczny

−

posiada szerszy zakres zastosowania

−

jest znacznie tańszy

−

nie ulega przeterminowaniu

17

−

działa natychmiastowo od momentu pierwszego kontaktu z trucizną, redu-
kuje ilość trucizny dostającej się do krwi z układu pokarmowego; natomiast
po zażyciu syropu z wymiotnicy wymioty pojawiają się dopiero po ok. 30
minutach

−

wymiotnica usuwa z organizmu 25-35% trucizny, podczas gdy węgiel
drzewny 50-75%; w połączeniu z wymiotami wywołanymi przez draż-
nienie palcem tylnej ściany gardła skuteczność węgla drzewnego wzrasta
o kolejne 10%.

Od wielu lat mówi się, że węgiel drzewny zmniejsza absorpcję wielu środków

farmakologicznych. Nowe badania wskazują, że węgiel drzewny dwukrotnie
lepiej eliminuje nadmierne dawki metyloksantyn (kofeina, teobromina i teofi-
lina znajdujące się w kawie, coli i czekoladzie) oraz barbituranów niż tradycyjne
metody usuwania toksyn. Curtis i jego współpracownicy dowiedli, że w porów-
naniu z syropem z korzenia wymiotnicy węgiel drzewny należy uznać za lepszy
ze względu na jego większą efektywność. Curtis przeprowadził eksperyment,
porównując skuteczność syropu z wymiotnicy i skuteczność węgla drzewnego
przy sztucznie symulowanym przedawkowaniu aspiryny. 70% zażytej dawki
aspiryny znalazło się w moczu pacjenta, który zastosował syrop z wymiotnicy,
co wskazuje, że taka ilość została wchłonięta do krwi i przeszła przez nerki.
Tylko 56% dawki znalazło się w moczu pacjenta, który zażył węgiel drzewny.
To wskazuje jasno na większą efektywność węgla drzewnego, a jeśli dodamy
do tego nieszkodliwość, trwałość, niską cenę oraz łatwość użycia musimy uznać
jego pierwszeństwo jako odtrutki.

Węgiel drzewny bardzo szybko uzyskuje swoją maksymalną zdolność

adsorpcyjną – dzieje się to już po minucie. W tłustych lub lepkich płynach,
takich jak soki żołądkowe czy jelitowe, adsorpcja może zostać nieco opóźniona
ze względu na utrudniony kontakt z trucizną, ale i tak można spodziewać się
szybkiego działania.

Podobnie jak syrop z wymiotnicy apomorfina usuwa z żołądka tylko około

30% trucizny, jest więc równie nieefektywnym środkiem wymiotnym – pozo-
stawia 70% trucizny w żołądku.

Działanie syropu z wymiotnicy i przeciwwskazania

Korzeń wymiotnicy, rośliny pochodzącej z Brazylii, zawiera całą listę tru-

jących alkaloidów, takich jak np. emetyna, kefalina, emetamina i ipekamina.
Roślina ta zawiera także kwas ipekakuantrynowy i substancje żywicowate.
Syrop ma kolor czystego bursztynu.

Syrop z wymiotnicy wywołuje wymioty krótko po zażyciu prawdopodobnie

dlatego, że zawarte w nim główne alkaloidy, emetyna i kefalina mają silnie

18

drażniące działanie na żołądek. Po 20–30 minutach wymioty są efektem reak-
cji układu nerwowego na absorpcję tych trujących alkaloidów do krwi. 93%
dzieci wymiotuje przed upływem 30 minut od zażycia 1 łyżki stołowej syropu
(młodzieży podaje się 2 łyżki). Średni czas od zażycia syropu do wystąpienia
wymiotów wynosi 20 minut; najczęściej wymioty występują w granicach
14–30 minut po zażyciu syropu. Przez ten czas trucizna jest wchłaniana do krwi.
Jeśli wystąpią takie objawy jak ustanie odruchu przełykania czy drgawki albo
jeśli mamy do czynienia z zatruciem strychniną, substancjami żrącymi takimi
jak ługi i silne kwasy, produktami petrochemicznymi (węglowodorami), np.
benzyną do zapalniczek lub samochodów, naftą, olejem napędowym, rozpusz-
czalnikiem do farb lub płynem do mycia naczyń, czy też jakąkolwiek substancją
kaustyczną – syrop z wymiotnicy nie powinien być podawany, gdyż wymioty
są wówczas przeciwwskazane. Jeśli nawet węgiel drzewny nie jest w stanie
zneutralizować tych substancji w dużym stopniu, to na pewno nie zaszkodzi,
a choć trochę pomoże.

Emetyna w syropie z wymiotnicy ma kardiotoksyczne właściwości – zatru-

wa mięsień sercowy, pogarszając dodatkowo stan już zatrutego pacjenta. Po
zażyciu syropu z wymiotnicy wymioty mogą występować o wiele dłużej, niż
się tego oczekuje, ponadto mogą im towarzyszyć drgawki, biegunka połączona
ze skurczami, szybka akcja serca o wyraźnej nieregularności wykazywanej na
elektrokardiogramie, wydłużenie odstępu PQ, zmiany zespołu QRS, odwróce-
nie załamka T, niskie ciśnienie krwi, zwiotczenie mięśni, depresja. Powyższe
objawy mogą wystąpić po jednej dużej dawce syropu z wymiotnicy lub po kilku
kolejno podanych mniejszych dawkach. Jedna z osób, aby zrzucić nadwagę,
zażywała syrop z wymiotnicy codziennie przez 2 miesiące, przez co nabawiła
się zaburzeń rytmu serca i w konsekwencji zmarła.

Emetyna może spowodować śmierć, wywołując zapalenie mięśnia sercowego.

Zdarzały się też otarcia przełyku w wyniku gwałtownych wymiotów wywołanych
syropem z wymiotnicy. Po zażyciu syropu z wymiotnicy można spodziewać się
dwu-, trzykrotnych wymiotów w ciągu godziny. Węgiel drzewny podany przed
zażyciem wymiotnicy adsorbuje trucizny zawarte w syropie. Jeśli zaś po zażyciu
syropu z wymiotnicy wymioty nie wystąpią, zaleca się usunięcie podanej dawki
przez płukanie żołądka, co jest kolejną komplikacją związaną ze stosowaniem
syropu z wymiotnicy. Płukanie żołądka to inna metoda przeciwdziałania zatru-
ciom, lepiej i łatwiej więc zażyć węgiel drzewny. Można go zastosować w domu,
podczas gdy płukanie żołądka jest skomplikowanym zabiegiem, na dodatek
niosącym ryzyko licznych komplikacji, łącznie z uszkodzeniem przełyku lub
żołądka. Przeprowadzenie płukania żołądka wiąże się z koniecznością udania
się do gabinetu zabiegowego oraz przygotowaniem zabiegu, co pochłania od

19

30 do 90 minut od chwili, gdy trucizna dostała się do żołądka. Poza tym samo
wprowadzenie sondy do żołądka pozostawia nieprzyjemne uczucie drapania
w gardle przez 2–3 dni.

Węgiel drzewny jest nietoksyczny i zachowuje swą aktywność przez nie-

ograniczony czas, jeśli jest szczelnie opakowany. Może być łatwo i bezpiecznie
używany w domu. Nawet jeśli nie pomoże, nie zaszkodzi, jeśli zostanie użyty
jako podstawowy środek. Aktywowany węgiel drzewny jest zupełnie dobrze
tolerowany przez organizm nawet w ilościach do 100 g (prawie 2 szklanki suchego
proszku!). Nie ma żadnych przeciwwskazań do stosowania go w przypadkach
ostrych zatruć. Jego działanie jest niezwłoczne i nie musi go podawać specjalista.
Węgiel drzewny jest więc najbardziej wartościowym z obecnie znanych środków
przeciwko zatruciom. Niemowlęta i dzieci przyjmują zupełnie dobrze zawiesinę
wodną sproszkowanego węgla drzewnego. Dzieciom najlepiej podawać ją do
picia przez słomkę w kartoniku po soku.

Węgiel drzewny skutecznie adsorbuje toksyny, jeśli ma temperaturę ciała

(lepiej niż przy wyższych temperaturach). Podgrzany w piecu do temperatury
220°C uwalnia zaadsorbowane wcześniej substancje. Węgiel drzewny może
być jeszcze raz (a nawet dwa razy) użyty ponownie po przemyciu, odsączeniu
i wysuszeniu w piecu w wysokiej temperaturze.

Węgiel drzewny lepiej adsorbuje w roztworze wodnym niż w rozpuszczalni-

kach organicznych takich jak alkohol, aceton czy benzyna. Sole jadalne, takie jak
chlorek sodu czy azotan potasu, są trudno przyswajalne przez węgiel drzewny.
Z kolei chlorek jodu i chlorek rtęci są adsorbowane bardzo dobrze. Substancje
żrące są adsorbowane niezbyt dobrze, dlatego w przypadku ich połknięcia
należy zażyć dużą dawkę węgla drzewnego. Proste kwasy i zasady są łatwo
przyswajane przez węgiel drzewny, ale może on niewiele pomóc w przypadku
silnych zasad lub kwasów. Wówczas należy zastosować bardziej radykalne
środki: wypić roztwór kwasu octowego w przypadku zatrucia zasadami lub
zażyć sodę kuchenną w przypadku zatrucia kwasami. To samo może dotyczyć
alkoholu – metanolu i etanolu. Eksperymenty na szczurach wykazały, że węgiel
drzewny nie jest skuteczny w przypadku zatrucia alkoholem

4

, choć niektórzy

twierdzą, że u ludzi dał dobre efekty.

W przeszłości niektórzy zastanawiali się nad oddziaływaniem kwasów

i zasad w przewodzie pokarmowym na węgiel drzewny i przyłączone przez
niego substancje – przypuszczano, że trucizny mogą być odłączane od węgla
drzewnego i w dalszym ciągu absorbowane do krwi. Odkryto jednak, że węgiel
drzewny tworzy trwałe połączenia z substancjami toksycznymi, a przepłukiwanie
osoczem krwi lub sokami trawiennymi nie powoduje oddzielania trucizn. Są
przyłączone tak silnie, że nie sposób ich usunąć w warunkach zbliżonych do
tych, jakie panują w organizmie człowieka

5

.

20

Przypalona żywność nie jest węglem drzewnym

Spalone pieczywo nie jest węglem drzewnym. Przypalona w kuchni żywność

ma, jak stwierdzono, działanie rakotwórcze i w żadnym wypadku nie należy
jej spożywać. Węgiel drzewny nie zawiera szkodliwych substancji chemicz-
nych znajdujących się nieraz w spalonych tłuszczach i proteinach (powstałych
w wyniku spalania) ani nie posiada domieszki minerałów, jakie występują
w węglu preparowanym z kości lub w przypalonym pożywieniu.

Mleko działa przeciwwymiotnie

Czasami radzi się, aby dzieci, które połknęły pigułki lub

truciznę, wypiły mleko. Ale mleko powstrzymuje wymioty,
a więc stosowanie go w takiej sytuacji jest niewłaściwe.

Substancje adsorbowane przez węgiel drzewny

6

Alkohol
Akonityna
Amfetamina
Amid salicylowy
Antymon
Antypiryna
Arszenik
Aspiryna
Atropina
Barbiturany
Błękit metylenowy
Benzyna
Bieluń
Chinidyna
Chinina
Chlordan
Chlorek rtęci
Chlorochin
Chlorofeniramina
Chloropromazyna

Cyjanek
Cyjanek potasu
Cyna
Delfinina
Difenoksylaty
Difenylohydantoina
Dwutlenek węgla
Elateryna
Ergotamina
Etchlorvinol
Fanylopropanolamina
Fenol
Fenoloftaleina
Fosfor
Glutetymid
Heksachlorofen
Imipramina
Izoniazyd
Jodyna
Kantarydy

21

Przedawkowanie aspiryny

Aspiryna jest chyba najczęściej przedawkowywanym lekiem, a węgiel drzewny

bardzo dobrze ją adsorbuje. Do symptomów przedawkowania aspiryny należą
nudności i wymioty, przyspieszony oddech, dezorientacja i ból żołądka. Przy
znacznym przedawkowaniu mogą wystąpić takie objawy jak śpiączka i konwulsje.
Pacjentowi należy podać 1–5 łyżek stołowych węgla drzewnego rozprowadzo-
nego w wodzie, a potem jeszcze dużą ilość wody do wypicia (1 szklankę co 10
minut przez pierwszą godzinę, a potem 1 szklankę co godzinę przez 6 godzin
i 1 szklankę co 2 godziny przez następne 12 godzin; do każdej szklanki dodać
1 małą łyżeczkę węgla drzewnego), aby ochronić nerki i wspomóc wydalanie
aspiryny. Węgiel należy podać jak najwcześniej, gdy tylko przedawkowanie
zostanie rozpoznane, nawet jeśli minęło wiele godzin od zażycia aspiryny.
W jelitach węgiel drzewny dokonuje swego rodzaju dializy, wychwytując
z krwi krążącej w naczyniach krwionośnych jelit wiele substancji, które dawno
już przeszły przez żołądek i dostały się do układu krążenia.

Kamfora
Kokaina
Kolchicyna
Kwas 2,4–dwuchloro fenoksyocto wy
Kwas mefenamowy
Luminal
Malation
Meprobamat
Morfina
Muskaryna
Nadmanganian potasu
Nafta
Naparstnica
Narkotyki
Nequvon
Nikotyna
Nortriptylina
Octan ołowiowy (w pewnym sto pniu)
Opium
Ostróżka
Oxylates
Parathion

Penicylina
Pentobarbital
Pestycydy
Phenobarbital
Pietrasznik plamisty
Primaquine
Propantelina
Propoksyfen
Quinacrine
Salicylan metylu
Salicylany
Secobarbital
Selen
Srebro i niektóre sole antymonu
Strychnina
Substancje radioaktywne
Sulfonamidy
Tojad
Tytan
Weratryna

22

Dwunastu dorosłym ochotnikom podano po 24 tabletki aspiryny. Trzy

osoby stanowiły obiekty kontrolne. Trzem następnym podano po 2 łyżki
stołowe syropu z wymiotnicy z powtórzeniem tej dawki u tych, u których nie
wystąpiły wymioty za pierwszym razem. Trzem kolejnym podano po małej
łyżeczce siarczanu magnezu (sól gorzka wywołująca biegunkę) i po 60 g ak-
tywowanego węgla drzewnego (1 szklanka). Trzem
pozostałym osobom podano równocześnie węgiel
drzewny i syrop z wymiotnicy. Część aspiryny
u wszystkich pacjentów znalazła się w moczu,
co wskazuje, że została wchłonięta do krwi.
W pierwszej grupie, która otrzymała tylko aspirynę,
było to około 96% zażytej dawki. U tych pacjen-
tów, którym podano syrop z wymiotnicy, 70,3%
aspiryny znalazło się w moczu. U tych, którzy za-
żyli węgiel drzewny i siarczan magnezu – 56,4%,
a u osób, które zastosowały 3 środki jednocześnie,
syrop z wymiotnicy, węgiel i sól gorzką, 72,4%
aspiryny pojawiło się w moczu.

Aktywowany węgiel drzewny i siarczan magnezu

w znaczący sposób redukują absorpcję aspiryny.
Syrop z wymiotnicy, sam czy w połączeniu z tymi środkami, nie jest tak efe-
ktywny. Uważamy, że węgiel drzewny bez siarczanu magnezu adsorbowałby
jeszcze skuteczniej, gdyż sól gorzka negatywnie wpływa na jego działanie.

Przedawkowanie diazepamu (valium)

Często przedawkowywanym środkiem jest diazepam. Nie ma na niego far-

makologicznej odtrutki, nie można go też usunąć poprzez sztuczną dializę. Jest
jednak bardzo dobrze adsorbowany przez węgiel drzewny. Podanie węgla jest
więc najlepszą kuracją przy przedawkowaniu diazepamu.

Zatrucie paracetamolem

Często ma też miejsce przedawkowanie paracetamolu, który uszkadza wątrobę.

Należy temu przeciwdziałać, podając węgiel z dużą ilością wody (najpierw 1–5
łyżek stołowych węgla rozprowadzonego w wodzie, a potem 1 szklankę wody
co 10 minut przez pierwszą godzinę z 1 łyżeczką węgla drzewnego na każdą
szklankę). Węgiel drzewny wiąże również acetylcystynę stosowaną zazwyczaj
jako odtrutka na paracetamol. Jest równie skutecznym antidotum w przypadku

23

zatrucia paracetamolem co acetylcystyna, ale nie ma jej szkodliwego działania.
Wydaje się nam, że skoro węgiel drzewny jest tańszy, łatwiejszy w użyciu, nie
ma ubocznych efektów i może być bezpiecznie przechowywany w domowej
apteczce, to lepiej stosować go zamiast acetylcystyny. Acetylcystyna może
wywołać wiele niepożądanych skutków, np. mdłości, nudności, wymioty, go-
rączkę, wycieki z nosa, senność, otępienie, ucisk w klatce piersiowej, trudności
z oddychaniem.

Po podaniu acetaminofenu często następuje alarmujący wzrost poziomu ami-

notransferazy asparaginianowej, ale w większości przypadków udaje się uniknąć
poważniejszych powikłań. Dawka węgla drzewnego powinna być podawana co
2 godziny w ciągu pierwszych 6 godzin wraz ze szklanką wody do każdej porcji
dla dorosłych (odpowiednio mniej dla dzieci). Przez następne 24 godziny nie
należy podawać jedzenia, lecz co 4 godziny dawkę węgla z wodą, aby usunąć
acetaminofen z krwi poprzez mikrodializę jelitową (patrz rozdział 9).

Trójpierścieniowe środki antydepresyjne

Leki te były przez wieki istotną przyczyną wielu zgonów. W stanie Alaba-

ma są główną przyczyną zgonów dzieci poniżej 10. roku życia. Ich toksyczne
działanie jest o wiele groźniejsze, niż wskazują zewnętrzne objawy występujące
po ich zażyciu. Do objawów tych należą wysokie ciśnienie krwi i pobudzenie,
a przy dużym przedawkowaniu – gwałtowny spadek ciśnienia krwi, zaburzenie
rytmu serca, śpiączka, apopleksja i w końcu śmierć. Węgiel należy podawać
wielokrotnie, by usunąć aktywne toksyny czy to przez adsorpcję z układu
pokarmowego, czy też przez dializę z układu krwionośnego. Należy przy tym
podawać dużo płynów, by zapobiec spadkowi ciśnienia krwi. Trójcykliczne
środki antydepresyjne nie są wychwytywane przez sztuczną nerkę.