Literka.pl - Istota mowy i jej znaczenie w rozwoju

Istota mowy i jej znaczenie w rozwoju

Data dodania: 2004-02-09 07:00:00

Mowa spełnia szereg funkcji w odniesieniu do człowieka i do regulacji jego stosunków z
otoczeniem. Przede wszystkim jednak stanowi podstawowy środek do porozumiewania
się między ludźmi. Dlatego też od najmłodszych lat należy pomagać dzieciom w
osiąganiu jak największej sprawności i poprawności w zakresie posługiwania się mową.
      Wyniki badań psychologicznych prowadzone na przestrzeni lat dowiodły, że mowa
ma również ogromny wpływ na rozwój osobowości dziecka.
Wady wymowy oraz niezrozumiały dla otoczenia sposób wypowiadania się dziecka
utrudniają, a niekiedy nawet opóźniają jego rozwój umysłowy. Mogą kształtować takie
ujemne cechy jak: nieśmiałość, podejrzliwość, poczucie niższej wartości. Prowadzi to do
zamykania się w sobie, izolacji od rówieśników, często do stanów nerwicowych. Dzieci z
wadami wymowy nierzadko są agresywne i złośliwe. Przyjmują taką postawę przed
ewentualnymi uwagami ze strony kolegów, nauczycieli. Wady wymowy znacznie
utrudniają naukę. Pojawiają się już na początku trudności z czytaniem i poprawnym
pisaniem, ponieważ dzieci mają kłopot z rozpoznawaniem słuchem i reprodukowaniem
poszczególnych głosek.
     Rzutuje to w znacznym stopniu na rozwój osobowości dziecka, jego przyszłość i
dalsze życie.
     Czynniki, które wpływają na nieprawidłową wymowę są bardzo różnorodne.
Najczęściej są to przyczyny organiczne, wady rozwojowe( nieprawidłowy lub
nieukończony rozwój narządów mowy, wadliwy zgryz itp.).Często jednak podstawowym
źródłem są zaniedbania wyniesione z rodziny.
     Szczegółowy opis rozwoju mowy w poszczególnych latach życia dziecka oraz
klasyfikację zaburzeń mowy można odnaleźć między innymi w «Minimum
logopedycznym...» G. Demel
     Wydaje mi się, że nawet tych parę przykładów, które przytoczyłam w pełni
uzasadniają potrzebę zapobiegania wszelkim zaburzeniom jak też leczenie już
istniejących u dzieci wad wymowy, konieczność czuwania nad prawidłowym rozwojem
mowy.
     Aby prowadzone ćwiczenia były efektywne, muszą być dla dzieci atrakcyjne. Ciekawe
propozycje można znaleźć sprawdzonych już pozycjach książkowych jak np.: «Uczymy
poprawnej wymowy»- E. Sachajskiej, «Jak usuwać seplenienie i inne wady wymowy»- D.
Antos, G. Demel, I. Styczek.
     Poniżej przedstawiam przykładowe ćwiczenia i zabawy między innymi zaczerpnięte z
w/w publikacji.

«Nakręcane zegary» — zabawa artykulacyjna z użyciem samogłosek

U pana zegarmistrza było pełno zegarów. Stały, wisiały na ścianach, leżały w gablotce,
małe i duże. Wszystkie poruszały się równo, miarowo i wydawały różne dźwięki. małe
zegarki na rękę szeptały rytmicznie «a-o», «a-o». budziki mówiły «ea», «ea». Duże
zegary wiszące na ścianie dzwoniły «eu, eu, eu». Zegar z kukułką głosił co godzinę
«ku-ku, ku-ku, ku-ku». Wesoło i gwarno było w sklepie z zegarami.

Przebieg zabawy
Dzieci podzielone na grupy naśladują różne zegary. Jedno dziecko kupuje zegary, chodzi
między nimi, wsłuchuje się w ich głos i wybiera najwyraźniej wypowiadające dźwięki,
tylko budziki, zegarki na rękę itp.
Urozmaicenie- zegary zbuntowały się i głośniej przywołują kupującego (różne natężenie
głosu).
     Podobną zabawę można przeprowadzić z wykorzystaniem spółgłosek.

«O języczku, który chciał skakać jak piłka» — usprawnienie ruchów czubka
języka.(E. Sachajska).
     Języczek siedział schowany za ząbkami i nigdy nie widział zabaw dzieci. Pewnego
razu udało mu się wysunąć między zęby i zobaczył piłkę, która wesoło skakała po
podwórku odbijając się od ziemi. Pozazdrościł piłce, że może tak wysoko skakać, a
ponieważ nie mógł wyjść na dwór (no bo kto widział, żeby języczek chodził po podwórku
), zaczął odbijać się od dziąsełek, bo w jamie ustnej, gdzie było jego mieszkanie, jest
mało miejsca. Był tak wesoły, że może skakać jak piłka, że zaśpiewał «lalala».
     Dzieci wykonują ćwiczenia przy szeroko otwartych ustach, by widać było wesoło
skaczące języczki.

«Pod grzybem „ (opowiadanie na podstawie utworu W. Sutiejewa: 0Bajeczki z
obrazkami0)-utrwalanie prawidłowej wymowy samogłosek i spółgłosek w zestawach
głosek w formie zabawy z wyrazami dźwiękonaśladowczymi.

Pewnego razu złapał Kotka silny deszcz.
-Miau, miau, gdzie tu się schronić?- Zobaczył kotek na polanie grzybek, podbiegł i ukrył
się pod jego kapeluszem. Siedzi i czeka, a deszcz leje i leje. Przybiegł do grzybka mokry
Szczeniaczek.
-Hau, hau, kotku, wpuść mnie pod grzybek.
-Miau, miau wejdź!
Potem pod grzybkiem, który ciągle rósł na deszczu schronił się indyk (gul, gul), kózka
(mee, mee), kaczka (kwa, kwa) itp.
Dzieci włączają się do zabawy naśladując głosy poszczególnych zwierząt.

     Nasze przedszkole już od kilkunastu lat współpracuje z poradnią psychologiczno–
pedagogiczną. Logopeda prowadzi badania wymowy już u dzieci 5-letnich. Na podstawie
wskazówek specjalisty nauczycielki i rodzice prowadzą systematyczne ćwiczenia nad
kształtowaniem słuchu, oddechu, sprawności artykulacyjnej narządów mowy. Tak
wcześnie podjęta praca korekcyjna podnosi jakość wymowy dzieci, umożliwia im lepsze
funkcjonowanie w grupie rówieśniczej, szybszy rozwój procesów poznawczych.
     Opieka nad mową dziecka nie może ograniczać się jedynie do zaplanowanych
ćwiczeń. Na wymowę dzieci należy zwracać uwagę w każdym momencie dnia: podczas
rozmów indywidualnych, zabaw, recytacji, śpiewania piosenek. Koniecznym warunkiem
jest również utrwalanie już zdobytej przez dziecko sprawności artykulacyjnej.
     Zachęcam rodziców i wszystkie nauczycielki przedszkola do ciągłej pracy nad

prawidłową wymową dziecka. Dopiero połączenie aktywności własnej dziecka, pracy
przedszkola i pomocy rodziców zapewni optymalne warunki do uzyskania prawidłowej
wymowy.

Anna Maria Guziejko
PS Nr 5 w Białymstoku

.................................................................
Bibliografia:

1. D. Antos, G. Demel, I. Styczek: Jak usuwać seplenienie i inne wady wymowy,

Warszawa 1971, PZWS

2. G. Demel: Minimum logopedyczne nauczyciela przedszkola, Warszawa 1978, WsiP
3. H. Mystkowska: Kształcenie wymowy dzieci w przedszkolu. Ćwiczenia ortofoniczne.

Warszawa 1959, PZWS

4. E. Sachajska: Uczymy poprawnej wymowy, Warszawa 1987, WSiP

Literka.pl - Istota mowy i jej znaczenie w rozwoju Literka.pl - Istota mowy i jej znaczenie
w rozwoju