„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Emilia Udała

Wykonywanie

zwałowania

i

rekultywacji

terenów

pogórniczych 711[03].Z3.04

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1

Recenzenci:
dr inż. Grażyna Ślusarczyk
dr inż. Joanna Specylak-Skrzypecka



Opracowanie redakcyjne:
mgr Janusz Górny



Konsultacja:
mgr inż. Marek Olsza








Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 711[03].Z3.04
„Wykonywanie zwałowania i rekultywacji terenów pogórniczych”, zawartego w modułowym
programie nauczania dla zawodu górnik odkrywkowej eksploatacji złóż.
























Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

3

2. Wymagania wstępne

5

3. Cele kształcenia

6

4. Przykładowe scenariusze zajęć

7

5. Ćwiczenia

11

5.1. Sposoby prowadzenia robót zwałowych

11

5.1.1. Ćwiczenia

11

5.2. Maszyny i urządzenia do sypania zwałów

13

5.2.1. Ćwiczenia

13

5.3. Stabilność skarp zwałowisk

15

5.3.1. Ćwiczenia

15

5.4. Zabiegi rekultywacyjne

17

5.4.1. Ćwiczenia

17

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

19

7. Literatura

34

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3

1. WPROWADZENIE

Przekazuję Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie górnik odkrywkowej eksploatacji złóż
711[03].

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne, wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien mieć już ukształtowane,
aby bez problemów mógł korzystać z Poradnika,

−

cele kształcenia, wykaz umiejętności, jakie uczeń ukształtuje podczas pracy
z poradnikiem,

−

przykładowe scenariusze zajęć,

−

ćwiczenia, przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami
nauczania–uczenia oraz środkami dydaktycznymi,

−

ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzia pomiaru dydaktycznego,

−

wykaz literatury.

Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze

szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania, np. samokształcenia
kierowanego, tekstu przewodniego.

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od

samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4

Schemat układu jednostek modułowych

711 [03].Z3

Technologia eksploatacji złóż

711[03].Z3.05

Przetwarzanie

kopalin

711[03].Z3.01

Udostępnianie złóż

mineralnych

711[03].Z3.02

Wykonywanie robót

przygotowawczych

i eksploatacyjnych

711[03].Z3.04

Wykonywanie zwałowania

i rekultywacji terenów

pogórniczych

711[03].Z3.03

Transportowanie urobku

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

określić ogólne zasady bhp, ochrony przeciwpożarowej, ochrony środowiska i zasady
udzielania pierwszej pomocy przedlekarskiej,

−

rozróżnić podstawowy sprzęt ochrony osobistej,

−

określić podstawowe zasady rysunku technicznego,

−

charakteryzować zasady gospodarowania złożem,

−

rozróżnić rodzaje transportu stosowanego w kopalniach odkrywkowych,

−

wyjaśnić zasady stosowanych maszyn i urządzeń do zwałowania,

−

posługiwać się podstawowymi narzędziami i sprzętem pomocniczym,

−

organizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami ergonomii,

−

dobrać materiały, narzędzia i sprzęt do wykonywania ćwiczeń,

−

korzystać z różnych źródeł informacji.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

scharakteryzować sposoby prowadzenia robót zwałowych,

−

obliczyć powierzchnię i objętość zwałowiska,

−

ustalić sposób i zakres odwodnienia zwałowiska,

−

określić sposób utrzymania stabilności skarp zwałowisk,

−

przedstawić możliwość odzysku terenu w prowadzonych robotach zwałowych,

−

wyjaśnić konieczność zwałowania zewnętrznego nadkładu z górnych poziomów
nadkładowych,

−

scharakteryzować proces zwałowania odpadów,

−

określić sposób utylizacji odpadów,

−

przeprowadzić zabiegi rekultywacyjne,

−

wykonać pracę zgodnie z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, zabezpieczenia
przeciwpożarowego oraz ochrony środowiska podczas wykonywania zwałowania
i rekultywacji.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE LEKCJI

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca

……………………………………………….

Modułowy program nauczania:

Górnik odkrywkowej eksploatacji złóż 711[03]

Moduł:

Technologia eksploatacji złóż 711[03].Z3

Jednostka modułowa:

Wykonywanie zwałowania i rekultywacji terenów
pogórniczych 711[03].Z3.04

Temat: Zabiegi rekultywacyjne obszarów pokopalnianych.

Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności określania zasad wykonywania biologicznych

zabiegów rekultywacyjnych.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
–

określić zadania rekultywacji,

–

sklasyfikować rodzaje rekultywacji,

–

wskazać zalety rekultywacji,

–

zaplanować zabiegi rekultywacyjne.

W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:
–

organizowania i planowania pracy,

–

pracy w zespole,

–

oceny pracy zespołu.

Metody nauczania–uczenia się:
–

dyskusja dydaktyczna wielokrotna,

–

ćwiczenia.

Formy organizacyjne pracy uczniów:
–

indywidualna,

–

grupowa

Czas: 1 godzina dydaktyczna.

Środki dydaktyczne:
–

foliogramy,

–

rzutnik pisma,

–

literatura zgodnie z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

Uczestnicy:

Uczniowie szkoły kształcącej w zawodzie górnik odkrywkowej eksploatacji złóż.

Zadanie dla ucznia

Scharakteryzuj zabiegi rekultywacyjne.

Przebieg zajęć:
1. Wprowadzenie.
2. Omówienie celów zajęć.
3. Plan zajęć:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8

A. Wpływ kopalni odkrywkowych na środowisko

Wstęp – należy zaprezentować plansze przedstawiające wpływ kopalni odkrywkowych
na środowisko.

–

uczniowie określają jakie skutki dla środowiska ma działalność kopalni odkrywkowej ,

–

uczniowie wskazują przykłady degradacji środowiska,

–

uczniowie określają metody zmniejszania negatywnego wpływu kopalni na otoczenie,

–

uczniowie zapisują informacje w zeszycie,

B. Procesy rekultywacji

Wstęp – nauczyciel przypomina treść zadania jakie uczniowie mieli wykonać i dzieli
uczniów na 2–3-osobowe grupy. Każda grupa otrzymuje planszę zwałowiska
przeznaczonego do rekultywacji.
Uczniowie w grupach:

–

uczniowie określają metody zagospodarowania terenów pokopalnianych,

–

uczniowie wskazują jak można wykorzystać zwałowiska zewnętrzne,

–

uczniowie dobierają metody odtworzenie gleb,

–

uczniowie wskazują znaczenie właściwego ukształtowanie rzeźby terenu,

–

uczniowie zapisują informacje w zeszycie.

C. Utylizacja odpadów w kopalniach odkrywkowych

Wstęp – należy wyjaśnić uczniom pojęcie utylizacji.

–

analizują stosowane rozwiązania utylizacji odpadów,

–

charakteryzują rodzaje odpadów kopalnianych poddawanych rekultywacji,

–

zapisują wyniki w zeszycie.
W trakcie pracy nauczyciel zwraca uwagę uczniom na stosowanie zasad doboru metod
rekultywacji.

4. Podsumowanie zajęć:
–

uczniowie prezentuje wykonane zadanie,

–

uczniowie wskazują zasady rekultywacji .

5. Ocena poziomu osiągnięć uczniów i ocena ich aktywności.

Praca domowa:

Wyszukaj w literaturze technicznej lub w zasobach sieci internetowej informacje na

temat najciekawszych przykładów zagospodarowania terenów po kopalniach odkrywkowych.

Sposób uzyskiwania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

anonimowe ankiety dotyczące oceny zajęć i trudności podczas realizowania zadania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca

……………………………………………….

Modułowy program nauczania: Górnik odkrywkowej eksploatacji złóż 711[03]
Moduł:

Technologia eksploatacji złóż 711[03].Z3

Jednostka modułowa:

Wykonywanie

zwałowania

i

rekultywacji

terenów

pogórniczych 711[03].Z3.04

Temat: Stabilność skarp zwałowisk.

Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności planowania i przygotowania stabilnych skarp

zwałowisk.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

rozróżnić zwałowiska,

−

wskazać zasady planowania lokalizacji zwałowiska zewnętrznego,

−

określić czynności przygotowacze terenu pod zwałowisko,

−

określić właściwy kształt zwałowiska.

W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:
–

organizowania i planowania pracy,

–

pracy w zespole,

–

oceny pracy zespołu.

Metody nauczania–uczenia się:
–

dyskusja dydaktyczna,

–

metoda przewodniego tekstu.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

uczniowie pracują w grupach 2

−

3-osobowych.

Czas: 1 godzina dydaktyczna.

Środki dydaktyczne:
–

plansze przedstawiające zwałowiska wewnętrzne i zewnętrzne,

–

foliogramy,

–

rzutnik pisma,

–

literatura zgodnie z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

Uczestnicy:

Uczniowie szkoły kształcącej w zawodzie górnik odkrywkowej eksploatacji złóż.

Zadanie dla ucznia

Zaplanuj lokalizację i przygotowanie zwałowiska zewnętrznego o stabilnych skarpach.

Przebieg zajęć:

Faza wstępna
1

Określenie tematu zajęć.

2

Wyjaśnienie uczniom tematu, szczegółowych celów kształcenia.

3

Wyjaśnienie uczniom zasad pracy metodą tekstu przewodniego.

4

Podział grupy uczniów na zespoły.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10

Faza właściwa

Praca metodą tekstu przewodniego.

Faza I. Informacje

Pytania prowadzące:

1. Na czym polega zwałowisko zewnętrzne?
2. Na czym polega zwałowisko wewnętrzne?
3. Jakich czynniki wpływają na lokalizację zwałowisk?
4. Na czym polega stateczność skarp zwałowisk?

Faza II. Planowanie
1. Jak dobieramy lokalizację zwałowisk?
2. Od czego zależy stateczność skarp zwałowisk?
3. Jak przygotowujemy teren pod zwałowiska?
4. Jaki powinien być końcowy kształt zwałowiska?
5. W jaki sposób kontrolujemy stateczność zwałowiska?

Faza III. Ustalenie

Uczniowie:

−

określają sposób doboru lokalizacji zwałowiska,

−

pracując w zespołach określają metody przygotowania terenu pod zwałowisko,

−

dobierają metodę kształtowania zwałowisk zewnętrznych i wewnętrznych,

−

konsultują wypracowane w grupie rozwiązanie z nauczycielem i wnoszą ewentualne
poprawki.

Faza IV. Wykonanie

Uczniowie:

−

dobierają lokalizację zwałowiska zewnętrznego,

−

określają zakres czynności przygotowawczych do rozpoczęcia zwałowania,

−

określają kształt końcowy właściwego zwałowiska,

−

dobierają metody kontroli stateczności skarp zwałowiska.

Faza V. Sprawdzanie
1. Uczniowie przygotowują się do zaprezentowania swojej pracy. Zespoły uczniów

wyznaczają lidera grupy, który dokonuje prezentacji wyników ćwiczenia.

2. Nauczyciel sprawdza poprawność wykonanych prac.

Faza VI. Analiza końcowa

Uczniowie wraz z nauczycielem wskazują, które etapy rozwiązania zadania sprawiły

im trudności. Nauczyciel powinien podsumować całe ćwiczenie, wskazać, jakie umiejętności
były ćwiczone, jakie wystąpiły nieprawidłowości i jak ich unikać na przyszłość.

Faza końcowa

Zakończenie zajęć i ocena poprawności wykonania ćwiczenia oraz aktywności uczniów.

Praca domowa

Odszukaj w literaturze informacje na temat: Jaki kształt zwałowisk umożliwia ich

rekultywację. Na podstawie zgromadzonych informacji sporządź w zeszycie notatkę.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć, trudności
podczas realizowania zadania i zdobytych umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11

5. ĆWICZENIA

5.1. Sposoby prowadzenia robót zwałowych

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Scharakteryzuj sposób prowadzenia robót zwałowych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na metody prowadzenia robót
zwałowych. Proponowany czas wykonania ćwiczenia 15 min.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) przeanalizować dokumentację zwałowiska,
3) zanotować wyniki,
4) zaprezentować wyniki ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania

−

uczenia się:

−

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

dokumentacja zwałowiska,

−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika.

Ćwiczenie 2

Scharakteryzuj zwałowiska zewnętrzne i wewnętrzne.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania i przeanalizować dokumentację dostarczona przez nauczyciela.
Należy zwrócić uwagę na lokalizację zwałowisk. Uczniowie pracują indywidualnie
lub w parach. Czas trwania ćwiczenia 15 min.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) przeanalizować dokumentację zwałowisk,
3) zanotować wyniki,
4) zaprezentować wyniki ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania

−

uczenia się:

−

ćwiczenie praktyczne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12

Środki dydaktyczne:

−

dokumentacja górnicza zwałowisk,

−

literatura z rozdziału 7 Poradnika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13

5.2. Maszyny i urządzenia do sypania zwałów

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na podstawie dokumentacji górniczej określ wpływ dróg transportowych na wybór

sposobu zwałowania.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania i przeanalizować dokumentację dostarczona przez nauczyciela.
Uczniowie pracują indywidualnie lub w parach. Po zakończeniu ćwiczenia uczniowie
prezentują swoją pracę. Czas trwania ćwiczenia 25 min.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) wypisać dane z dokumentacji górniczej,
3) ustalić zakres prowadzenia dróg transportowych,
4) wyniki zanotować w zeszycie do ćwiczeń,
5) zaprezentować wyniki ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne,

−

dyskusja dydaktyczna.

Środki dydaktyczne:

−

Poradnik dla ucznia,

−

dokumentacja ruchu zakładu górniczego,

−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika.

Ćwiczenie 2

Wykonaj zwałowanie za pomocą koparki jednonaczyniowej.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania i przeanalizować dokumentację dostarczona przez nauczyciela.
Uczniowie pracują indywidualnie lub w parach. Po zakończeniu ćwiczenia uczniowie
prezentują swoją pracę. Czas trwania ćwiczenia 25 min.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się z instrukcją obsługi koparki jednonaczyniowej,
3) wykonać przy pomocy operatora podstawowe czynności związane z obsługą koparki

jednonaczyniowej,

4) określić zakres czynności operatorskich,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14

5) wyniki zanotować w zeszycie do ćwiczeń,
6) zaprezentować wyniki ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne,

−

tekst przewodni.

Środki dydaktyczne:

−

dokumentacja górnicza,

−

instrukcja obsługi koparki,

−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15

5.3. Stabilność skarp zwałowisk

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Scharakteryzuj sposoby odwadniania zwałowisk.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania i przeanalizować dokumentację dostarczona przez nauczyciela.
Uczniowie pracują indywidualnie lub w parach. Po zakończeniu ćwiczenia uczniowie
prezentują swoją pracę. Czas trwania ćwiczenia 25 min.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) przeanalizować dokumentację zwałowiska odpadów,
3) zidentyfikować sposób odwodniania zwałowisk,
4) zanotować wnioski w zeszycie do ćwiczeń,
5) zaprezentować wyniki ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania

−

uczenia się:

−

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

dokumentacja zwałowisk,

−

Poradnik dla ucznia,

−

l literatura zgodna z punktem 7 Poradnika.

Ćwiczenie 2

Skontroluj ruchy zwałowiska wykorzystując punkty obserwacyjne.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę powtórzenie sprawdzenia punktów
kontrolnych w odstępie kilku dni. Uczniowie pracują indywidualnie lub w parach.
Czas trwania ćwiczenia 25 min.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) sprawdzić stateczność skarpy w oparciu o odczyt znaków w punktach obserwacyjnych

w odstępie kilku dni,

3) zapisać informacje o odczytach,
4) zanotować wnioski w zeszycie do ćwiczeń.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

znaki obserwacyjne,

−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17

5.4. Zabiegi rekultywacyjne

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Scharakteryzuj sposób prowadzenia utylizacji odpadów.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na zadania utylizacji. Czas trwania
ćwiczenia 25 min.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) przeanalizować dokumentację zwałowiska odpadów,
3) zidentyfikować rodzaje odpadów
4) wyniki zanotować w zeszycie do ćwiczeń,
5) zaprezentować wyniki ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie praktyczne,

−

tekst przewodni.

Środki dydaktyczne:

−

dokumentacja zwałowiska odpadów,

−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika.

Ćwiczenie 2

Na podstawie dokumentacji górniczej określ sposób zagospodarowania terenów

pogórniczych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać fragment

rozdziału Materiał nauczania i dokumentację górniczą. Uczniowie pracują indywidualnie
lub w parach. Czas trwania ćwiczenia 30 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) wypisać dane z dokumentacji górniczej,
3) dobrać zakres odwodnienia,
4) zanotować wyniki w zeszycie do ćwiczeń.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie praktyczne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18

Środki dydaktyczne:

−

dokumentacja górnicza,

−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test 1
Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Wykonywanie zwałowania
i rekultywacji terenów pogórniczych”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1–15 są poziomu podstawowego,

−

zadania 16–20 są poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzymuje następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 16 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 19 zadań, w tym 3 z poziomu ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. d, 2. b, 3. a, 4. b, 5. c, 6. a, 7. b, 8. d, 9. c, 10. a, 11. a,
12. d, 13. c, 14. c, 15. a, 16. b, 17. c, 18. b, 19. d, 20. c.

Plan testu

Nr
zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1

Rozpoznać postęp zwałowania

B

P

d

2

Rozpoznać element zwałowiska

B

P

b

3

Określić zwałowanie blokowe

C

P

a

4

Rozpoznać rodzaj zwałowania

B

P

b

5

Określić kształt zwałowiska

C

P

c

6

Rozpoznać przedzwał

B

P

a

7

Określić przeznaczenie urządzeń faszynowych

C

P

b

8

Wskazać maszyny do formowania zwałowiska

A

P

d

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20

9

Określić postęp frontu robót

C

P

c

10 Określić przeznaczenie kaskady

C

P

a

11 Określić maksymalną wysokość zwałów

C

P

a

12 Rozpoznać zwałowanie

B

P

d

13 Określić wysokość płotków ponad gruntem

C

P

c

14 Rozróżnić zwałowanie krzywoliniowe

B

P

c

15 Rozróżnić zwałowanie ścianowe

B

P

a

16 Dobrać długość kiszki faszynowej

C

PP

b

17 Dobrać odległość pomiędzy płotkami

C

PP

c

18 Dobrać dopuszczalne pochylenia zwałowiska

C

PP

b

19

Przewidywać czynniki wpływające na stopień
zagęszczenia mas zwałowych

D

PP

d

20 Określić typ zwałowiska

C

PP

c

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań zawartych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
5. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
6. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
7. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
8. Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.
9. Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie

zakończenia udzielania odpowiedzi.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi.

Tylko jedna jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce

znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu masz 30 minut.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Na rysunku przedstawiony jest postęp zwałowania

a) wgłębny.
b) podpoziomowy.
c) stokowy.
d) wachlarzowy.

2. Górny poziom zwałowiska nazywa się

a) skarpą.
b) wierzchowiną.
c) zboczem.
d) spągiem.

3. Przy zwałowaniu blokowym kierunek zwałowania jest

a) prostopadły do postępu zwałowania.
b) równoległy do postępu zwałowania.
c) ukośny do postępu zwałowania.
d) krzywoliniowy do postępu zwałowania.

4. Zwałowanie na jednym zwałowisku materiałów o różnorodnych składnikach nazywa się

a) zwałowaniem selektywnym.
b) zwałowaniem nieselektywnym.
c) zwałowaniem nadpoziomowym.
d) zwałowaniem podpoziomowym.

5. Zwałowanie bezpiętrowe ma formę

a) prostopadłościanu.
b) walca.
c) stożka.
d) ostrosłupa.

6. Przedzwał oznaczony jest na

rysunku numerem:
a) 1.
b) 2.
c) 3.
d) 4.

7. Urządzenia faszynowe zakłada się w celu

a) zwiększenia walorów estetycznych zbocza.
b) umacniania zbocza.
c) wyznaczenia dróg na zboczu.
d) zapobiegania podnoszenia się spągu.

8. Do formowania zwałowiska nie używa się

a) zwałowarek.
b) mostów przerzutowych.
c) koparek.
d) ładowarek.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23

9. Na zwałowiskach formowanych z pomocą transportu szynowego powinno stosować się

postęp frontu robót
a) równoległy.
b) pierścieniowy.
c) wachlarzowy.
d) krzywolinowy.

10. Kaskady w rowach umożliwiają

a)

zmniejszenie prędkości spływającej wody.

b)

wygodne schodzenie w dół zbocza.

c)

dogodnie miejsce do obsadzania roślinności.

d)

oznaczenia miejsc szczególnie niebezpiecznych.

11. Maksymalna wysokość zwału może wynosić

a) 90 m.
b) 70 m.
c) 60 m.
d) 50 m.

12. Zwałowanie koparko-zwałowarkami zaliczone jest do zwałowania

a) specjalnego.
b) transportowego.
c) hydromechanicznego.
d) beztransportowego.

13. Płotki umacniające zbocza zwałowiska powinny wystawać ponad grunt

a) 20–30 cm.
b) 20–40 cm.
c) 30–50 cm.
d) 50–70 cm.

14. Rysunek obrazuje zwałowanie

a) podpoziomowe.
b) prostoliniowe.
c) krzywoliniowe.
d) wachlarzowe.

15. Rysunek przedstawia zwałowanie

a) ścianowe.
b) blokowe.
c) wachlarzowe.
d) krzywolinijne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

24

16. Kiszki faszynowe o średnicy 20 cm mają długość około

a) 5 m.
b) 4 m.
c) 2 m.
d) 1 m.

17. Do umocnienia zboczy zwałowiska płotki mocuje się w odstępach

a) 1

÷

2 m.

b) 2

÷

3 m.

c) 3

÷

6 m.

d) 0,5

÷

1 m.

18. Powierzchnia zwałowiska wyrównywana spycharką powinna mieć na całym froncie

wyładunku nachylenie
a)

>

od 3%.

b)

<

3%.

c)

>

od 5%.

d) dowolne.

19. Stopień zagęszczenia mas zwałowanych zwałowarką zależy od

a) sprzętu pomocniczego.
b) konstrukcji zwałowarki.
c) rodzaju współpracy zwałowarki ze sprzętem pomocniczym.
d) wysokości i prędkości zrzutu.

20. Na rysunku przedstawiono

zwałowisko
a) poziomowe.
b) stokowe.
c) wgłębne.
d) nadpoziomowe.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

25

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ……………………………………………………..

Wykonywanie zwałowania i rekultywacji terenów pogórniczych

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1

a

b

c

d

2

a

b

c

d

3

a

b

c

d

4

a

b

c

d

5

a

b

c

d

6

a

b

c

d

7

a

b

c

d

8

a

b

c

d

9

a

b

c

d

10

a

b

c

d

11

a

b

c

d

12

a

b

c

d

13

a

b

c

d

14

a

b

c

d

15

a

b

c

d

16

a

b

c

d

17

a

b

c

d

18

a

b

c

d

19

a

b

c

d

20

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

26

Test 2
Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Wykonywanie zwałowania
i rekultywacji terenów pogórniczych”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1–15 są poziomu podstawowego,

−

zadania 16–20 są poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzymuje następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 16 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 19 zadań, w tym 3 z poziomu ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. a, 2. c, 3. b, 4. a, 5. d, 6. d, 7. c, 8. b, 9. b, 10. d, 11. d,
12. c, 13. a, 14. b, 15. a, 16. a, 17. b, 18. a, 19. c, 20. d.

Plan testu

Nr
zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1

Określić termin zakończenia rekultywacji

C

P

a

2

Określić szerokość pasa ochronnego

C

P

c

3

Rozróżnić zwałowanie

B

P

b

4

Wskazać lokalizację zwałowiska

A

P

a

5

Dobrać dopuszczalny spadek terenu podczas
pracy zgarniarek

B

P

d

6

Rozróżnić elementy zwałowiska

B

P

d

7

Określić zawartość zwałowiska

C

P

c

8

Rozróżnić front zwałowania

B

P

b

9

Rozróżnić formowanie piętra zwałowiska

C

P

b

10

Określić ładowność samochodów
samowyładowczych

C

P

d

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

27

11 Dobrać optymalną długość drogi zgarniarek

C

P

d

12 Dobrać osprzęt koparki

B

P

c

13 Rozpoznać rodzaj zwałowiska

B

P

a

14 Rozróżnić przedzwał

B

P

b

15 Dobrać temperaturę unieszkodliwienia odpadów

B

P

a

16 Przewidywać stopień wykorzystania maszyn

D

PP

a

17 Rozróżnić system zwałowania

C

PP

b

18 Dobrać kierunek zwałowania

C

PP

a

19 Przewidywać postęp frontu robót

D

PP

c

20

Interpretować przepisy dotyczące
umiejscowienia rowów opaskowych

D

PP

d

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

28

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań zawartych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
5. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
6. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
7. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
8. Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.
9. Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie

zakończenia udzielania odpowiedzi.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi.

Tylko jedna jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce

znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu masz 30 minut.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

29

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Rekultywacja terenu ma być zakończona po zamknięciu działalności przemysłowej

w terminie do
a) 5 lat.
b) 10 lat.
c) 15 lat.
d) bezterminowo.

2. Minimalna szerokość pasa, zarezerwowanego wokół zwałowiska, na ewentualne obsuwy

zwałów równa się
a) 0,3 wysokości zwałowiska.
b) 0,5 wysokości zwałowiska
c) całej wysokości zwałowiska
d) 1,5 wysokości zwałowiska.

3. Zwałowanie spycharkami zaliczone jest do zwałowania

a) beztransportowego.
b) z transportem materiału.
c) hydromechanicznego.
d) specjalnego.

4. Na zwałowiska wybieramy teren

a) o małej wartości użytkowej dla rolnictwa i leśnictwa.
b) zabagniony.
c) najdalej położony.
d) górzysty.

5. Zgarniarkami przy napełnionej skrzyni należy pracować przy spadku

a) powyżej 20%.
b) powyżej 15%.
c) powyżej 17%.
d) poniżej 5%.

6. Najniższy poziom zwałowiska wewnętrznego nazywamy

a) wierzchowiną.
b) zboczem.
c) skarpą.
d) spągiem.

7. Na zwałowiskach nie umieszcza się

a) mas nadkładu.
b) mas przerostu.
c) kopaliny użyteczniej.
d) odpadów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

30

8. Rysunek obrazuje zwałowanie

a) podpoziomowe.
b) równoległe.
c) prostoliniowe.
d) krzywoliniowe.

9. Rysunek przedstawia formowanie piętra zwałowiska

a) ścianowe.
b) blokowe.
c) wachlarzowe.
d) krzywolinijne.

10. Samochody samowyładowcze mają z reguły ładowność do

a) 10 t.
b) 14 t.
c) 20 t.
d) 24 t.

11. Droga transportowa przy optymalnej pracy zgarniarkami samojezdnymi wynosi

a) 250 m.
b) 200 m.
c) 150 m.
d) 120 m.

12. Do usuwania nadkładów spod wody używa się koparek wyposażonych w

a) zgarniak.
b) łyżkę.
c) chwytak.
d) zrywak.

13. Zwałowanie na jednym zwałowisku materiałów o jednorodnym składnikach będzie

stanowiło zwałowisko
a) selektywne.
b) nieselektywne.
c) zagęszczane.
d) luźno usypane.

14. Przedzwałem jest

a) sypany zwał na stok.
b) pierwszy sypany zwał.
c) drugi sypany zwał.
d) ostatni sypany zwał

15. Płotki umacniające zbocza powinny wystawać ponad grunt

a) 20–30 cm.
b) 20–30 cm.
c) 30–50 cm.
a) 50–70 cm.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

31

16. Ciągłość pracy koparek i zwałowarek jest najlepiej zapewniona przy zastosowaniu

transportu
a) taśmowego.
b) samochodowego.
c) szynowego.
d) linowego.

17. Zwałowanie zwałowarką odbywa się systemem

a) blokowym nadpoziomowym.
b) blokowym podpoziomowym.
c) ścianowym nadpoziomowym
d) ścianowym podpoziomowym.

18. Przy zwałowaniu ścianowym kierunek zwałowania jest

a) równoległy do kierunku postępu frontu zwałowania.
b) prostopadły do kierunku postępu frontu zwałowania.
c) ukośny do kierunku postępu frontu zwałowania.
d) krzywolinijny do kierunku postępu frontu zwałowania.

19. Na zwałowiskach formowanych z pomocą transportu taśmowego należy stosować postęp

frontu robót
a) wachlarzowy.
b) krzywolinijny.
c) równoległy.
d) pierścieniowy.

20. Minimalna odległość rowów opaskowych od stopy skarpy wynosi

a) 8m.
b) 7m.
c) 6m.
d) 5m.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

32

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ……………………………………………………..

Wykonywanie zwałowania i rekultywacji terenów pogórniczych

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1

a

b

c

d

2

a

b

c

d

3

a

b

c

d

4

a

b

c

d

5

a

b

c

d

6

a

b

c

d

7

a

b

c

d

8

a

b

c

d

9

a

b

c

d

10

a

b

c

d

11

a

b

c

d

12

a

b

c

d

13

a

b

c

d

14

a

b

c

d

15

a

b

c

d

16

a

b

c

d

17

a

b

c

d

18

a

b

c

d

19

a

b

c

d

20

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

33

7. LITERATURA

1. Adamek R., Ptak J.: Górnictwo cz.1.Górnictwo surowców skalnych. Politechnika Śl.,

Gliwice 1984

2. Bęben A.: Maszyny i urządzenia do eksploatacji odkrywkowej. WSiP, Warszawa 1977
3. Bęben A.: Maszyny i urządzenia do odkrywkowego urabiania surowców skalnych

wybranymi technologiami. Wydawnictwo AGH, Kraków 1988

4. Bielewicz T., Prus B., Honysz J.: Górnictwo cz. I. Śląskie Wydawnictwo Techniczne,

Katowice 1993

5. Burnat B. Korzeniowski J.I.: Prowadzenie ruchu zakładu górniczego. WiSzG, Burnat –

Korzeniowski,Wrocław 2003

6. Glapa W., Korzeniowski J.I.: Mały leksykon górnictwa odkrywkowego. WiSzG, Burnat

– Korzeniowski,Wrocław 2005

7. Hawrylak H., Sobolewski R.: Maszyny podstawowe górnictwa odkrywkowego.
8. Kołkiewicz W.: Zastosowanie maszyn podstawowych w górnictwie odkrywkowym.
9. Poradnik górnictwa odkrywkowego. Praca zbiorowa. Wydawnictwo Śląsk, Katowice 1968
10. Przegląd Górniczy Nr. 9/2004
11. Wiśniewski S. Zasady projektowania kopalń. Wydawnictwo Śląsk, Katowice 1971
12. Wydawnictwo Śląsk 1974
13. Wydawnictwo Śląsk, Katowice 1967
14. XIX Krakowska konferencja naukowo-techniczna przeróbki kopalin. SIiT AGH, Kraków 1985
15. PN-64/G-01210
16. PN-64/G-01203

Literatura metodyczna:

1. Dretkiewicz-Więch J.: ABC nauczyciela przedmiotów zawodowych. Operacyjne cele

kształcenia. Zeszyt 32. CODN, Warszawa 1994

2. Niemierko B.: Pomiar wyników kształcenia. WSiP, Warszawa 2004