Podstawy Prawa

Administracyjnego

mgr Aleksandra Matukin-Szumlińska

Katedra Kształtowania i Ochrony Środowiska

Rok akademicki 2013/2014

Agenda na dzisiaj

3. Podstawy materialnego prawa

administracyjnego, czyli administracja

publiczna wobec podmiotów zewnętrznych –

ciąg dalszy

4. Realizowanie a stosowanie prawa

administracyjnego

5. Podstawy postępowania administracyjnego

2

PODSTAWY

MATERIALNEGO PRAWA

ADMINISTRACYJNEGO,

CZYLI ADMINISTRACJA

PUBLICZNA WOBEC

PODMIOTÓW

ZEWNĘTRZNYCH

3

Akt administracyjny - definicja

• władcze
• działanie
• prawne
• organu administracji
• skierowane na wywołanie konkretnych, indywidualnie

oznaczonych skutków prawnych

– tworzy, zmienia lub znosi prawa i ( albo ) obowiązki, bądź

ustala je w sposób wiążący albo uznaje stan prawny pewnej

rzeczy

• spełniające także inne warunki przewidziane przez

prawo, np. co do formy

4

Akt administracyjny - cechy

1. jest czynnością władczą
2. jest czynnością polegająca na zastosowaniu normy

prawa administracyjnego

3. jest podejmowany przez organ administrujący, tzn. przez

podmiot upoważniony przez państwo i reprezentujący

państwo

4. jest objawem oświadczenia woli organu
5. jest dwustronnie wiążący, pomimo jednostronności

sformułowania

6. jego adresatem jest podmiot zewnętrzny, stojący poza

administracją publiczną

7. zawsze

wywołuje

skutki

w

dziedzinie

prawa

administracyjnego, ale także w innych dziedzinach

5

Akt administracyjny

akty administracyjne

zewnętrzne

wewnętrzne

- akty zewnętrzne – skierowane są do podmiotów nie podporządkowanych

organizacyjnie organowi wydającemu akt, a wiec do obywateli, osób prawnych i

jednostek organizacyjnych nie posiadających osobowości prawnej,

- akty wewnętrzne – skierowane są do podporządkowanych organów i innych

jednostek organizacyjnych oraz do podległych pracowników,

6

kryteria podziału

związane z

adresatem

Akt administracyjny

7

kryterium

podziału

związane z

adresatem

akty

administracyjne

generalne

indywidualne

Akt administracyjny

akty administracyjne

deklaratoryjne

konstytutywne

• mają charakter uzupełniający,

potwierdzający skutki prawne

wynikające z ustawy, obowiązują ex

tunc, od wtedy, wstecz

• podciągają dany stan faktyczny pod

odpowiednią normę i deklarują, że w

danej zaistniałem sytuacji wynikają

takie i takie prawa i obowiązki

• np. świadczenia emerytalne

•

maja twórczy charakter (tworzą,

zmieniają, uchylają) obowiązują ex

nunc, od teraz

•

skutek prawny powstaje z mocy

właśnie tego aktu, a nie mocy

ustawy.

•

np. pozwolenie na budowę

8

kryterium

podziału związane

z przesłankami

prawnymi

Akt administracyjny

akty administracyjne

nakazujące

kształtujące

ustalające

- akty nakazujące – zawierają nakazy lub zakazy, zobowiązują do

określonego w nich zachowania się;

- akty kształtujące – ustanawiają, zmieniają lub znoszą konkretny

stosunek prawny, określony status prawny, np. pozwolenia lub

zezwolenia

- akty ustalające – ustalają prawo (np. prawo do emerytury)

prawnie istotną właściwość osoby.

9

Kryterium

podziału związane

z treścią

UWAGA: przy tym kryterium czasem pojawia się podział

na akty zobowiązujące i akty uprawniające

Akt administracyjny

akty administracyjne

pozytywne

negatywne

10

spełnia żądanie adresata

odmawia w całości lub

częściowo spełnienia żądania

adresata

Decyzja administracyjna!!!

• to kwalifikowany akt administracyjny, charakteryzujący się

określoną formą (w szczególności pisemną, mająca przewidzianą

przez prawo zawartość treściową i formalną), a także jest wydany

po

przeprowadzeniu

sformalizowanego

postępowania

administracyjnego (jurysdykcyjnego)

• jest aktem decydowania czyli czynnością kończącym proces

decyzyjny rozumiany jako ciąg czynności zmierzający do wyboru

rozstrzygnięcia

• cechy:

– jednostronna
– zewnętrzna
– indywidualna
– konkretna

11

Bezczynność a milczenie administracji

• Bezczynność  jeżeli organ nie działa w sytuacji w której

stan faktyczny w połączeniu z normą prawa tego od niego

wymaga, tym samym nie czyni użytku z przyznanej mu

kompetencji, a więc nie realizuje nałożonego na niego

obowiązku. Jeżeli żadne upoważnienie ustawowe mu na to

nie zezwala to mamy do czynienia z bezczynnością.

– sankcje: skarga na bezczynność organu w k.p.a.
– np. problem, gdy podmiot zobowiązany do wydania np.

rozporządzenia wykonawczego tego nie czyni

• Milczenie  jeżeli ustawa w określonych sytuacjach

przewiduje bierne zachowanie się organu; jest to forma

działania adm., za pomocą której organ wyraża milcząco

swoją wolę.

12

Milczenie administracji - przykłady

• O utworzeniu stowarzyszenia zwykłego założyciele informują

właściwy organ nadzorujący (starostę) i jeżeli w ciągu 30 dni

od dnia uzyskania informacji o założeniu stowarzyszenia

zwykłego nie zakazano jego działalności, może ono

działalność rozpocząć

–



milczenie organu powoduje skutek w postaci uzyskania

prawa do prowadzenia działalności przez stowarzyszenia zwykłe

• Prawo budowlane – obowiązek zgłoszenia właściwemu

organowi zamiaru wykonania niektórych rodzajów robót

budowlanych, który powinien zostać zrealizowany przed

rozpoczęciem tych robót, można do nich przystąpić, jeżeli w

terminie 30 dni od dnia doręczenia zgłoszenia właściwy

organ nie wniesie w drodze decyzji sprzeciwu

13

REALIZOWANIE

A STOSOWANIE PRAWA

ADMINISTRACYJNEGO

14

Realizowanie a stosowanie prawa

• Realizowanie prawa – administracja działając zawsze

realizuje jakąś normę (nie można działać nie realizując

żadnej normy). Realizowanie w szczególności dotyczy norm,

zadaniowych, norm określających cele i kierunki, norm

wewnętrznych, także norm prawa materialnego.

• Stosowanie prawa – dotyczy norm prawa materialnego

i polega na wyprowadzeniu z normy generalnej

i

abstrakcyjnej

normy

indywidualnej

i

konkretnej

(konkretyzacja).

Stosowanie

prawa

jest

wycinkiem

szerszego pojęcia jakim jest realizowanie prawa. Stosowanie

zawsze skierowane jest na zewnątrz.

15

Na czym polega stosowanie prawa?

1. ustalenie stanu faktycznego
2. ustalenie jakie przepisy prawne i normy prawne

regulują dany stan faktyczny

3. wykładnia/interpretacja przepisów/norm
4. podciągnięcie przepisów i norm prawnych do

stanu faktycznego

5. ustalenie

ostatecznego

rozstrzygnięcia/

rozwiązania

16

Podstawowe zasady wykładni

• wykładnia językowa

(gramatyczna) - prymat

zasad wykładni językowej

• wykładnia systemowa
• wykładnia funkcjonalna

• wykładnia rozszerzająca
• wykładnia zawężająca

• wnioskowania prawnicze
• reguły kolizyjne

17

Wykładnia językowa

• dyrektywa języka potocznego
• dyrektywa języka prawnego – definicje legalne
• dyrektywa języka prawniczego
• dyrektywa języka specjalistycznego
• zakaz wykładni synonimicznej (przypisywania tego

samego znaczenia różnym zwrotom)

• zakaz wykładni homonimicznej = dyrektywa

konsekwencji terminologicznej (przypisywania tym

samym zwrotom różnych znaczeń)

18

Wykładnia systemowa

• nakaz interpretacji prawa zgodnie z Konstytucją –

zob. domniemanie zgodności z Konstytucją

• nakaz

respektowania

hierarchii

aktów

normatywnych

• zasady prawa
• zasada życzliwej interpretacji praw i wolności

obywatelskich

• nakaz interpretacji prawa zgodnie z normami

prawa międzynarodowego, w tym europejskiego

19

Wykładnia funkcjonalna (celowościowa)

• odwołanie się do ratio legis, celu danej regulacji
• odwołanie się do norm moralnych, zasad

sprawiedliwości i słuszności

• odwołanie się do konsekwencji, w tym także do

skutków prawnych

20

PODSTAWY

PROCESOWEGO PRAWA

ADMINISTRACYJNEGO,

CZYLI ELEMENTY POSTĘPOWANIA

ADMINISTRACYJNEGO

W ŚWIETLE REGULACJI K.P.A.

21

Podstawy prawne

• Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks

Postępowania Administracyjnego (t.j. Dz. U. z

2013 r. poz. 267 z późn. zm.), dalej k.p.a.;

• Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji

z dnia 9 marca 2012 r. w sprawie rodzaju

spraw, w których obowiązek prowadzenia

metryki sprawy jest wyłączony (Dz. U. z dnia

13 marca 2012 r.);

• Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji

z dnia 6 marca 2012 r. w sprawie wzoru

i sposobu prowadzenia metryki sprawy (Dz.

U. z dnia 7 marca 2012 r.).

22

K.p.a. w pigułce

• Zasady ogólne postępowania administracyjnego
• Pojęcie strony postępowania
• Przebieg postępowania przed organem pierwszej

i drugiej instancji

• Rodzaje decyzji kończących postępowanie w sprawie
• Konsekwencje wadliwości decyzji administracyjnej
• Nadzwyczajne tryby wzruszania decyzji ostatecznych
• Zaświadczenia
• Bezczynność organu w postępowaniu administracyjnym

23

Co reguluje kpa?

Art. 1 k.p.a.: Kodeks postępowania administracyjnego

normuje postępowanie:
1) przed organami administracji publicznej w należących do

właściwości tych organów sprawach indywidualnych

rozstrzyganych w drodze decyzji administracyjnych,

2) przed innymi organami państwowymi oraz przed innymi

podmiotami, gdy są one powołane z mocy prawa lub na

podstawie porozumień do załatwiania spraw określonych w

pkt 1,

3) w sprawach rozstrzygania sporów o właściwość

między organami jednostek samorządu terytorialnego i

organami administracji rządowej oraz między organami i

podmiotami, o których mowa w pkt 2,

4) w sprawach wydawania zaświadczeń.

24

Co reguluje kpa?

Art. 2.
• Kodeks postępowania administracyjnego normuje

ponadto postępowanie w sprawie skarg

i wniosków (Dział VIII) przed organami

państwowymi, organami jednostek samorządu

terytorialnego oraz przed organami organizacji

społecznych.

25

Zasady ogólne postępowania

administracyjnego

• ZASADA LEGALNOŚCI - art. 6 k.p.a.:

– Organy administracji publicznej działają na podstawie

przepisów prawa.

• ZASADA PRAWORZĄDNOŚCI, PRAWDY OBIEKTYWNEJ
• ZASADA UWZGLĘDNIANIA INTERESU SPOŁECZNEGO

I SŁUSZNEGO INTERESU OBYWATELI:

– art. 7 k.p.a.: W toku postępowania organy administracji

publicznej stoją

na straży praworządności

, z urzędu

lub na wniosek stron podejmują wszelkie

czynności

niezbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu

faktycznego

oraz do załatwienia sprawy, mając na

względzie interes społeczny i

słuszny interes

obywateli

.

26

Przegląd zasad ogólnych – c.d.

• ZASADA POGŁĘBIANIA ZAUFANIA OBYWATELI DO

ORGANÓW PAŃSTWA – art. 8 k.p.a.:

Organy administracji publicznej obowiązane są prowadzić

postępowanie w taki sposób, aby pogłębiać zaufanie obywateli

do organów Państwa oraz świadomość i kulturę prawną

obywateli;

• ZASADA INFORMOWANIA - art. 9. k.p.a.:
Organy administracji publicznej są obowiązane do należytego

i wyczerpującego informowania stron o okolicznościach

faktycznych i prawnych, które mogą mieć wpływ na ustalenie

ich praw i obowiązków będących przedmiotem postępowania

administracyjnego. Organy czuwają nad tym, aby strony i inne

osoby uczestniczące w postępowaniu nie poniosły szkody

z powodu nieznajomości prawa, i w tym celu udzielają im

niezbędnych wyjaśnień i wskazówek.

27

Zasady ogólne postępowania

administracyjnego

• ZASADA CZYNNEGO UDZIAŁU STRON

W POSTĘPOWANIU - art. 10 § 1 k.p.a.:

Organy administracji publicznej obowiązane są zapewnić

stronom czynny udział w każdym stadium postępowania, a

przed wydaniem decyzji umożliwić im wypowiedzenie się co

do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań

art. 81 k.p.a.: Okoliczność faktyczna może być uznana za

udowodnioną, jeżeli strona miała możność wypowiedzenia

się co do przeprowadzonych dowodów, chyba że zachodzą

okoliczności, o których mowa w art. 10 § 2.

28

Zasady ogólne postępowania

administracyjnego

WYJĄTEK:

• § 2. Organy administracji publicznej mogą odstąpić od

zasady określonej w § 1 tylko w przypadkach, gdy

załatwienie sprawy nie cierpi zwłoki ze względu na

niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia ludzkiego albo ze

względu na grożącą niepowetowaną szkodę materialną.

• § 3. Organ administracji publicznej obowiązany jest

utrwalić w aktach sprawy, w drodze adnotacji, przyczyny

odstąpienia od zasady określonej w § 1.

29

Przegląd zasad ogólnych – c.d.

• ZASADA PRZEKONYWANIA – art. 11 k.p.a.:
Organy administracji publicznej powinny wyjaśniać stronom

zasadność przesłanek, którymi kierują się przy załatwieniu

sprawy, aby w ten sposób w miarę możności doprowadzić do

wykonania przez strony decyzji bez potrzeby stosowania

środków przymusu;

• ZASADA SZYBKOŚCI i PROSTOTY POSTĘPOWANIA -

art. 12 k.p.a.:

§ 1. Organy administracji publicznej powinny działać

w sprawie wnikliwie i szybko, posługując się możliwie

najprostszymi środkami prowadzącymi do jej załatwienia.

§ 2. Sprawy, które nie wymagają zbierania dowodów,

informacji lub wyjaśnień, powinny być załatwione

niezwłocznie.

30

Przegląd zasad ogólnych – c.d.

• ZASADA PISEMNOŚCI - art. 14 k.p.a.:
§ 1. Sprawy należy załatwiać w formie pisemnej lub w

formie dokumentu elektronicznego w rozumieniu

przepisów ustawy z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji

działalności podmiotów realizujących zadania publiczne (Dz.

U. Nr 64, poz. 565, z późn. zm.), doręczanego środkami

komunikacji elektronicznej.



wyjątek od zasady: § 2. Sprawy mogą być załatwiane

ustnie

, gdy przemawia za tym interes strony, a przepis

prawny nie stoi temu na przeszkodzie. Treść oraz istotne

motywy takiego załatwienia powinny być utrwalone w

aktach w formie protokołu lub podpisanej przez stronę

adnotacji;

31

Przegląd zasad ogólnych – c.d.

• ZASADA DWUINSTANCYJNOŚCI POSTĘPOWANIA - art. 15

k.p.a.: Postępowanie administracyjne jest dwuinstancyjne.

• ZASADA

TRWAŁOŚCI

OSTATECZNYCH

DECYZJI

ADMINISTRACYJNYCH – art. 16 § 1 k.p.a.:

Decyzje, od których nie służy odwołanie w administracyjnym toku

instancji, są ostateczne. Uchylenie lub zmiana takich decyzji,

stwierdzenie ich nieważności oraz wznowienie postępowania może

nastąpić tylko w przypadkach przewidzianych w kodeksie lub w

ustawach szczególnych;

• ZASADA SĄDOWEJ WERYFIKACJI DECYZJI OSTATECZNYCH –

art. 16 § 2 k.p.a.:

Decyzje mogą być zaskarżane do sądu administracyjnego

z powodu ich niezgodności z prawem, na zasadach i w trybie

określonych w odrębnych ustawach (ustawa z dnia 30 sierpnia

2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi –

Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.).

32

Dziękuję za uwagę.