Jak odkrywac 2 Scenariusze zajec

II. SCENARIUSZE ZAJĘĆ

SCENARIUSZ 1. – ZAJĘCIA SPECJALISTYCZNO-KOMPILACYJNE

Temat: Utrwalamy wakacyjne wspomnienia

WPROWADZENIE

Jak utrwalić wspomnienia? – uczniowie wraz z nauczycielem zastanawiają się, w jaki
sposób można utrwalić wspomnienia (w sposób mechaniczny – zdjęcia, nagranie kamerą,
nagranie na magnetofon, dyktafon; artystyczny – poprzez rysunek, wiersz, opowiadanie;
wewnętrzny – pamięć, wspomnienie).

ZAJĘCIA, CZĘŚĆ I

Inteligencje

Intrapersonalna

Spo

łeczna

Ję

zykowa

Matematyczno-

-logiczna

Muzyczna

Ruchowa

Naukowa

Wizualno-

-pr

zestr

zenna

Ćwiczenia Najcie-

kawsza
historia

Praca
w czasie
wakacji

Wakacyjne
„łami-
słówka”

Kolonie

Konkurs
waka-
cyjnych
piosenek

Wakacyjne
sytuacje

Przyroda
w czasie
wakacji

Wakacyjna
kronika

Inteligencja intrapersonalna

Najciekawsza historia – uczniowie dobierają się w pary – opowiadają sobie nawzajem
przez 2–3 minuty najciekawsze historie, które przydarzyły się im podczas wakacji. Następnie
wspólnie zastanawiają się, jakie tytuły można nadać tym historyjkom. Zapisują je na arkuszu
papieru pakowego pod swoim imieniem (PG).**

Inteligencja społeczna

Praca w czasie wakacji – uczniowie zastanawiają się, czy zawsze odpoczywa się podczas
wakacji. Ustalają, jakie czynności mogą wykonywać, aby połączyć pracę z odpoczynkiem
(pomoc przy zbieraniu owoców leśnych i grzybów, praca w ogrodzie, opieka nad rodzeń-
stwem). Podają zalety i wady pracy w czasie wakacji (PG lub PI).

Inteligencja językowa

Wakacyjne „łamisłówka” – uczniowie odnajdują najdłuższy wyraz, który kojarzy im się
z wakacjami – uzasadniają swoją propozycję. Nauczyciel może ogłosić konkurs na najdłuż-
sze słowo (PG).*

Inteligencja matematyczno-logiczna

Kolonie – uczniowie rozwiązują następujące zadanie: Kolonie rozpoczęły się 7 lipca (w po-
niedziałek), a skończyły 28 lipca. Ile dni trwały? Którego dnia tygodnia się skończyły? Dzieci
mogą zrobić kolonijny kalendarz (PG lub PI).**

Inteligencja muzyczna

Konkurs wakacyjnych piosenek – uczniowie ustalają ranking wakacyjnych przebojów
– piosenek lub melodii najbardziej popularnych w czasie wakacji (mogą przynieść nagrania,
nucić melodię lub śpiewać fragmenty wybranych piosenek) (PG).***

Inteligencja ruchowa

Wakacyjne sytuacje – uczniowie mają za zadanie przedstawić ruchem ciekawe scenki wa-
kacyjne. Tematy mogą być podpowiedziane przez nauczyciela lub samodzielnie wybrane
przez dzieci. Pozostałe dzieci odgadują znaczenie scenek (PG).**

Inteligencja naukowa

Przyroda w czasie wakacji – uczniowie otrzymują, przygotowane przez nauczyciela, zdję-
cia różnorodnych roślin. Mają opisać gatunki roślin i miejsca, w których można je odnaleźć
– jeziora, rzeki, góry, morze. Uczniowie wykonują plakat, naklejając poszczególne gatunki
roślin obok nazw środowisk, w których te rośliny występują (PG lub PI).***

Inteligencja wizualno-przestrzenna

Wakacyjna kronika – dzieci tworzą kronikę wakacji, naklejając na kartonie materiały zwią-
zane z ich wakacjami, „skarby” przywiezione z wakacji. Omawiają pochodzenie umieszczo-
nych w kronice materiałów (PG lub PI). **

ZABAWA ENERGETYZUJĄCA

Okrzyki – uczniowie podają propozycje okrzyków o charakterze przerywników, którymi
można nagradzać kolejne prezentacje grupowe.

ZAJĘCIA, CZĘŚĆ II

Inteligencje

Intrapersonalna

Spo

łeczna

Ję

zykowa

Matematyczno-

-logiczna

Muzyczna

Ruchowa

Naukowa

Wizualno-

-pr

zestr

zenna

Ćwiczenia Co naj-

bardziej
lubię robić
w czasie
wakacji?

Jak zare-
klamować
jakieś
miejsce
innym?

Ciekawe
podpisy

Ile uro-
słem
(urosłam)
w czasie
wakacji?

Odgłosy
wakacji

Pakowa-
nie walizki

Co zacie-
kawiło
mnie
podczas
wakacji?

Album

Inteligencja intrapersonalna

Co najbardziej lubię robić w czasie wakacji? – uczniowie prezentują (słownie i/lub rysun-
kowo) ulubione sposoby spędzania wolnego czasu, omawiają ich zalety (PG lub PI). *

Inteligencja społeczna

Jak zareklamować jakieś miejsce innym? – uczniowie zastanawiają się, co trzeba przed-
stawić słuchaczom, aby zainteresować ich danym miejscem (sposobem odpoczynku); two-
rzą propozycję takiej reklamy (PG lub PI).**

Inteligencja językowa

Ciekawe podpisy – uczniowie otrzymują obrazki przedstawiające wakacyjne scenki
(Nn – P 1). Mają wymyślić jak najwięcej ciekawych, humorystycznych podpisów pod ry-
sunkami (PG lub PI).**

Inteligencja matematyczno-logiczna

Ile urosłem (urosłam) w czasie wakacji? – zadaniem uczniów jest porównanie, kto urósł
najwięcej podczas wakacji i przedstawienie obliczeń w formie zapisu matematycznego.
Uczniowie przedstawiają wysokość za pomocą pasków papieru oraz znaków matematycz-
nych (PG).*

Inteligencja muzyczna

Odgłosy wakacji – nauczyciel prezentuje nagrane wcześniej odgłosy lata (szum morza,
śpiew ptaków, wiatr w górach, koszenie trawy, odgłosy ludzi kąpiących się w wodzie).
Uczniowie odgadują, jakie to odgłosy i z jakimi miejscami się łączą (PG lub PI).**

Inteligencja ruchowa

Pakowanie walizki – uczniowie mają spakować jak największą liczbę sprzętów (ubrań) do
pudełka lub walizki przygotowanych przez nauczyciela. „Walizka” ma być tak zapakowana,
aby żaden ze sprzętów nie pogniótł się i nie wystawał z jej wnętrza (PG lub PI).**

Inteligencja naukowa

Co zaciekawiło mnie podczas wakacji? – uczniowie omawiają ciekawe zjawiska przy-
rodnicze i techniczne, które zaobserwowali podczas wakacji. Zastanawiają się, jak można
opisać lub wytłumaczyć poszczególne zjawiska. Do prezentacji mogą dołączyć rysunek (PG
lub PI).**

Inteligencja wizualno-przestrzenna

Album – uczniowie tworzą album o tematyce wakacyjnej ze zdjęć, które wcześniej zostały
przygotowane lub przyniesione przez dzieci. Układają fotografie w określone konfiguracje,
podając przyjęte kryterium ich ułożenia – następstwo czasowe, skojarzenia z osobą, obiek-
tem, kolory itd. (PG).*

ZAKOŃCZENIE

Wakacje w moim obiektywie – uczniowie indywidualnie wykonują collage ze swoich zdjęć
z wakacji lub rysunek techniką komiksu. Opatrują go tekstami, podpisami w tzw. dymkach
(PG)**.

PULA ĆWICZEŃ DODATKOWYCH

Inteligencja intrapersonalna

Reklama wakacji – uczniowie przygotowują słowną, dwuminutową reklamę miejsca,
w którym spędzali wakacje. Do wypowiedzi mogą dołączyć rysunek (PG lub PI).*
Co chciałabym zobaczyć – moje plany na przyszły rok – uczniowie opowiadają o swoich
marzeniach i pragnieniach dotyczących obejrzenia różnych, ciekawych miejsc. Wspólnie

układają i zapisują ranking takich miejsc (zwracają uwagę na poprawne zapisywanie nazw
własnych – mogą sprawdzać w słowniku, encyklopedii). Następnie wybierają jedno miejsce
i krótko je reklamują (PG).**
Jak zmieniłem (zmieniłam) się po wakacjach? – uczniowie opowiadają, jaką zmianę
zaobserwowali w swoim wyglądzie, charakterze, zachowaniu. Starają się ocenić, czy uwa-
żają tę zmianę za ważną/miłą/niemiłą/korzystną/niekorzystną i uzasadniają swoją wypo-
wiedź (PI).***
Moje wakacyjne nauki – uczniowie opowiadają, czego dowiedzieli się o sobie w czasie
wakacji, o jakie doświadczenia są bogatsi i jak zdobyli te doświadczenia (PG lub PI).***
Czego nie można robić podczas wakacji? – uczniowie zastanawiają się, czego nie wolno
im było robić podczas wakacji i jak oceniają te zakazy (PG lub PI).***

Inteligencja społeczna

Ciekawe zwyczaje i tradycje poznane w czasie wakacji – uczniowie prezentują ciekawe,
oryginalne zwyczaje i tradycje poznane w czasie wakacji (PG lub PI).*
Wspólna zabawa – zadaniem uczniów w grupach jest wymyślenie pomysłów na wspólną
wakacyjną zabawę dla dwojga, trojga, czworga lub większej liczby dzieci (PG).**
Konfl ikty – uczniowie otrzymują rysunki przedstawiające konfliktowe sytuacje wakacyjne,
np. głośna muzyka nad jeziorem (Nn – P 2). Zastanawiają się, jak można je rozwiązać (PG
lub PI).***
Dyskusja nad rozwiązaniem – Wycieczka rowerowa – uczniowie otrzymują zapis rozmo-
wy matki z synem (Nn – KP 1)

, który chce pojechać na wycieczkę rowerową z kolegą.

Dzieci zapoznają się z tekstem i ustalają różne punkty widzenia, przedstawiają argumenty
każdej ze stron (PG lub PI).***
Poznałem ciekawą osobę – zadaniem uczniów jest omówienie cech poznanej osoby, która
była z jakiegoś powodu interesująca. Uzasadniają, dlaczego była to osoba ciekawa, sympa-
tyczna, oryginalna (PG lub PI).***

Inteligencja językowa

Wybór najpiękniejszego wiersza (zwrotki) o wakacjach – dzieci zapoznają się z frag-
mentami wierszy opisującymi wakacje (Nn – KP 2). Wybierają, ich zdaniem, najpiękniejszą
zwrotkę wiersza – uczą się ją pięknie recytować (PG lub PI).*
Wakacyjne opowiadania – uczniowie tworzą opowiadanie z wykorzystaniem różnorod-
nych wyrazów (Nn – P 3) (PG lub PI).**
Co zdarzyło się wcześniej i później – dzieci otrzymują rysunek z tekstem, dotyczący waka-
cyjnej sytuacji (Nn – KP 3). Mają zapoznać się z dialogiem, a następnie opracować początek
historii lub/i jej zakończenie (PG lub PI).**
Krzyżówka – uczniowie otrzymują wyraz podstawowy LATO (Nn – KP 4). Dzieci mają tak
dobrać słowa (związane z wakacjami lub latem), aby włączyć w nie litery wyrazu podsta-
wowego, a następnie wymyślić pytania do poszczególnych wyrazów, tworząc krzyżówkę
(PG lub PI).***
Nietypowe defi nicje wakacji – dzieci próbują stworzyć własne definicje wakacji. Prezentują
różne pomysły i zapisują najciekawsze spośród nich (PG lub PI).***

Konsultacja

językowa tekstów: dr Agnieszka Nietresta-Zatoń.

Inteligencja matematyczno-logiczna

Mieszkamy w hotelu – Hotel 1 – uczniowie rozwiązują następujące zadanie: Hotel oferuje
5 pokoi dwuosobowych i 7 pokoi jednoosobowych. Ile osób może przyjąć hotel? (17) Jak
można rozmieścić w tym hotelu rodzinę Kowalskich, składającą się z mamy, taty i czwórki
dzieci? (PG lub PI).**
Planowanie wakacyjnej podróży – uczniowie podają propozycje, dokąd można udać
się w wakacyjną podróż. Ustalają, gdzie pojadą najpierw, a gdzie później. Podają, ile dni
poświęcą na zwiedzanie każdego miejsca. Obliczają, ile dni łącznie będą podróżować (PG
lub PI).**
Hotel 2 – uczniowie rozwiązują następujące zadanie: Hotel może przyjąć 19 gości. Jest
w nim 5 pokoi trzyosobowych i pewna liczba pokoi dwuosobowych. Ile jest pokoi dwuosobo-
wych? (2) (PG lub PI).**
Jak daleko byliśmy od siebie? – uczniowie otrzymują lub przynoszą mapy i, korzystając
z nich, ustalają przez porównywanie, kto był najdalej od miejsca zamieszkania (PG).***
Turystyczny pociąg – uczniowie rozwiązują następujące zadanie: W wagonie turyści
siedzieli parami. Jeden z turystów popatrzył przed siebie (do przodu) i doliczył się 9 par,
a potem odwrócił się i z tyłu naliczył 5 par. Ilu turystów było w wagonie? (30) (PG lub
PI).***
Odnaleźć zasadę podróżowania – rodzina Maćka Kowalskiego odwiedziła – Iwonicz,
Kutno, Szczecin i Lublin. Rodzina Nowaków – Kutno, Andrychów, Warszawę i Opole.
Gdzie mogą pojechać Kowalowie? („Kowal” – to np. Lublin, Andrychów, Warszawa…;
zasada – nazwy miast tworzone są od kolejnych liter, zaczynając od końca nazwiska)
(PG lub PI).***

Inteligencja muzyczna

Nowa piosenka – uczniowie prezentują poznane w czasie wakacji piosenki, wybierają jed-
ną, której uczą się i wspólnie śpiewają w grupie (PG).*
Akompaniament – uczniowie za pomocą dostępnych instrumentów tworzą akompaniament
do poznanych, popularnych piosenek związanych z latem, np. Lato, lato słowa: Ludwik
Jerzy Kern, muzyka: Witold Krzemieński (PG)**.
Wakacyjne echo – uczniowie dzielą się na dwie grupy. Jedna z nich prezentuje schemat ryt-
miczny, wykorzystując różnorodne odgłosy (klaskanie, tupanie, gwizdanie), a druga grupa
próbuje go odtworzyć. Następnie grupy zamieniają się rolami (PG). **
Dźwięki wakacji – uczniowie odtwarzają na dostępnych instrumentach muzycznych dźwię-
ki, które usłyszeli w czasie wakacji (np. szum morza, gwizd pociągu). Podczas prezentacji
reszta uczniów odgaduje, jakie to dźwięki (PG).***
Muzyczny wiersz – dzieci wybierają wiersz dotyczący lata (Nn – KP 2). Komponują do
niego melodię i śpiewają go do opracowanej melodii (PG lub PI). ***

Inteligencja naukowa

Wakacyjne skarby – uczniowie opowiadają historię „skarbów”, zebranych w czasie wakacyj-
nych podróży. Zwracają uwagę na ich kształt, kolor, fakturę, miejsce znalezienia (PG lub PI).*
Jak można wykorzystać różne przedmioty podczas wakacji – uczniowie wymyślają ty-
powe i nietypowe zastosowanie, np. kubka, łyżeczki (PG lub PI).**

Wakacyjne eksperymenty – uczniowie zastanawiają się, jakie eksperymenty można prze-
prowadzić nad morzem, w górach, nad jeziorem, nad rzeką. Do prezentacji mogą dołączyć
rysunek (PG lub PI).***
Porównywanie wakacji i czasu nauki – uczniowie tworzą plakat: Czas nauki – czas waka-
cji. Prezentują zalety i wady różnych sposobów spędzania czasu (PG lub PI).***
Zalety i wady opalania się – na podstawie literatury zebranej i dostarczonej przez nauczy-
ciela uczniowie gromadzą argumenty za i przeciw opalaniu się na słońcu (PG lub PI).***

Inteligencja ruchowa

Taniec przy ognisku – uczniowie przedstawiają propozycję układu choreograficznego tańca
w kręgu (PG).*
Budowanie namiotu z pudełek – uczniowie mają za zadanie zbudować namiot – szałas,
wykorzystując pudełka różnej wielkości (PG lub PI).*
Ulubione zabawy wakacyjne – uczniowie przedstawiają ruchem ulubione sposoby bawie-
nia się podczas wakacji (PG).*
Wakacyjne sporty – dzieci wybierają jedną z gier lub dyscyplin sportowych i przed-
stawiają jej zasady oraz sposób uprawiania (liczbę uczestników, ewentualnie punktację)
(PG lub PI).**
Komunikacja w obcym kraju – uczniowie w parach mają za zadanie pantomimicznie po-
rozumieć się w następujących sprawach (Nn – P 3):

Która godzina?
Gdzie jest najbliższy sklep?
Czy umiesz pływać?
Jak daleko jest stąd do morza?
Chciałbym kupić krem do opalania.

Podczas prezentacji pozostałe dzieci odgadują znaczenie scenek (PG).***

Inteligencja wizualno-przestrzenna

Katalog miejsc ciekawych – na podstawie katalogów biur podróży dzieci wybierają naj-
ciekawsze miejsca, wycinają zdjęcia i naklejają je na kartce, tworząc katalog miejsc, które
chciałyby odwiedzić (PG lub PI).*
Zniszczone zdjęcia – dzieci otrzymują niedokończone obrazki, przedstawiające wakacyjne
sceny (Nn – KP 5). Uczniowie zastanawiają się, jak powinny zostać uzupełnione te rysunki
(PG lub PI).**
Najlepsze zdjęcia – uczniowie przygotowują swoje zdjęcia z wakacji (lub wykorzystują
rysunki przygotowane przez nauczyciela). Mają ocenić, które zdjęcia są udane, oraz po-
grupować je od najciekawszych po mniej udane. Na koniec uzasadniają swój wybór (PG
lub PI).**
Komiks z wakacyjnej wyprawy – uczniowie tworzą komiks opisujący ich przygody w cza-
sie wakacji (PG lub PI).***
Ilustrowanie dynamicznych scen – uczniowie dowolną techniką przedstawiają sceny z wa-
kacji, np. Wycieczka rowerowa nad jezioro; Pomagamy babci podczas sianokosów; Zabawy
w aquaparku; Zwiedzamy ruiny zamku. Zastanawiają się, w jaki sposób przedstawić ruch,
dynamikę. Nadają tytuły swoim pracom (PG lub PI).***

SCENARIUSZ 2. – ZAJĘCIA KSZTAŁTUJĄCE WSPÓŁPRACĘ

Temat: Wakacyjne podróże

Środki i materiały dydaktyczne:

odtwarzacz i płyta CD,

widokówki lub rysunki z różnych części świata przedstawiające, np. wieże zamku, karna-

wał brazylijski, rybaków łowiących ryby, kurtynę w teatrze,

chusta animacyjna,
plansza (Nn – P 4),
klocki,
papier pakowy.

Przebieg zajęć
1. Przywitanie – uczniowie maszerują po kręgu w rytm muzyki. Gdy nauczyciel wyłącza

muzykę, dzieci łączą się w grupy o wymienionej przez nauczyciela liczbie uczestników
i wspólnie wykonują zadania:

dwie osoby – dotykają się wewnętrznymi stronami stóp,
trzy osoby – kłaniają się miło,
cztery osoby – zamieniają się miejscami, skacząc obunóż,
dwie osoby – klaszczą w dłonie partnera,
pięć osób – jak najgłośniej śpiewa jedną zwrotkę wspólnie wybranej piosenki,
sześć osób – wita się serdecznie,
dwie osoby – pokazują najśmieszniejszą minę i czekają, aż druga osoba się roześmieje,
siedem osób – ściska sobie dłonie.

2. Wprowadzenie – nauczyciel pokazuje widokówki lub rysunki z różnych części świata,

przedstawiające, np. wieże zamku, karnawał brazylijski, rybaków łowiących ryby, kurty-
nę w teatrze. Wraz z uczniami omawia sposoby spędzania wakacji (np. zwiedzanie zabyt-
ków, oglądanie zamków, łowienie ryb, oglądanie przedstawień teatralnych).

3. Kurtyna – zabawa z chustą animacyjną. Uczniowie tworzą dwa zespoły, wybierają dwóch

liderów, którzy, stojąc na krzesłach, wysoko podnoszą chustę lub inną płachtę z materiału
w taki sposób, aby zasłonić dzieci, siedzące w pewnej odległości po dwóch stronach chusty.
Grupy delegują pod chustę po jednym uczestniku. Na hasło: start liderzy opuszczają chustę,
a zadaniem wyznaczonych po obydwu stronach dzieci jest jak najszybsze wypowiedzenie
imienia dziecka stojącego naprzeciwko. Kto przegrywa, przechodzi do grupy przeciwnej.

Schemat organizacji grup:

4. Budowanie zamkowej wieży – uczniowie zostają podzieleni na zespoły, które otrzymują

równą liczbę klocków. Nauczyciel prosi uczniów, aby zbudowali jak najwyższą wieżę, ale
tylko używając jednej ręki. Wygrywa grupa, która w określonym czasie zbuduje najwyż-
szą wieżę (dzieci mogą się porozumiewać w trakcie wykonywania zadania).

Po zabawie następuje wspólna analiza – co pomagało, a co utrudniało pracę.

5. Wspólny taniec przy ognisku – dzieci tworzą dwie/cztery grupy. Każda grupa układa

w rogu sali, złożony z czterech figur, schemat ruchowy tańca w kręgu. Następnie grupy
prezentują swój taniec i uczą go innych. Na koniec każdej prezentacji cała klasa tańczy
zaproponowaną przez podgrupę wersję tańca.

Po zabawie nauczyciel inicjuje rozmowę z dziećmi na temat ich współpracy w czasie
układania tańca.

6. „Łowimy rybki nad morzem” – uczniowie, stając w rzędzie i trzymając się za ręce,

tworzą siatkę bezpieczeństwa. Pojedyncze dzieci (rybki) stoją kilka kroków przed rzę-
dem, następnie zamykają oczy i idą w kierunku rzędu w dowolnym tempie. Zadaniem
grupy jest wychwycenie „rybek” w bezpieczny sposób.

7. Rzeźby – uczniowie tworzą zespoły, zgodne z diagnozą inteligencji. Jedna osoba zosta-

je rzeźbiarzem i bez słów stara się ulepić z pozostałych dzieci rzeźbę, przedstawiającą
wylosowane pojęcia (Nn – P 4). Zabawę powtarza się, aż wszystkie dzieci będą rzeź-
biarzami. Przykładowe słowa do pokazania: koń, kot, samochód, zegar, drzewo.

8. Nasza grupa to potrafi – uczniowie pozostają dalej w zespołach, zgodnych z diagno-

zą inteligencji. W grupach wymyślają jak najwięcej rzeczy i czynności, które potrafią
wspólnie wykonać. Do prezentacji mogą dołączyć rysunek.

9. Tratwa – uczniowie w dwóch lub trzech grupach mają zmieścić się na jak najmniejszej

powierzchni tratwy (może być nią arkusz papieru pakowego). Dzieci mogą próbować
same ograniczyć sobie powierzchnię, odrywając lub składając papier.

10. Lokomotywy i wagoniki – uczniowie w parach przyjmują rolę lokomotywy (dziecko

z otwartymi oczami) i wagonika (dziecko zamyka oczy). „Lokomotywy” mają za za-
danie powoli, w bezpieczny sposób przeprowadzić „wagoniki” na drugą stronę sali,
trzymając „wagonik” za rękę. Po przejściu następuje zamiana ról w parach.

11.

Supełki – uczniowie stoją w kręgach dziesięcio-, dwunastoosobowych. Zamykają oczy
i unoszą przed siebie prawe ręce na wysokość ramion, lekko rozpościerając je na boki.
Dłońmi wyczuwają dłonie sąsiadów, chwytając je, to samo powtarzają z lewymi dłoń-
mi i tworzą zasupłany krąg. Otwierają oczy. Zadaniem uczniów jest rozplątanie się bez
puszczenia uchwytów dłoni.

12. Krok do przodu – uczniowie stoją w kręgu, twarzami zwróceni do środka koła, trzy-

mając się za ręce z sąsiadami. Na hasło nauczyciela: krok do przodu wspólnie robią
jeden krok do przodu. Nauczyciel powtarza hasło, aż dzieci będą całkowicie stłoczone
w środku. Podczas zabawy zwracamy uwagę, aby wszyscy czuli się komfortowo.

PULA ĆWICZEŃ DODATKOWYCH

Pomniki – uczniowie stają w dwóch równolicznych rzędach. Podają sobie ręce i poznają
swoich sąsiadów (dziecko stojące po drugiej stronie). Następnie obydwa rzędy ustawiają
się po obydwu stronach chusty animacyjnej, trzymanej przez liderów grup stojących na
krzesłach. Jedna grupa tworzy wspólny pomnik w taki sposób, aby każde dziecko było
połączone z grupą. Następnie chusta zostaje spuszczona, a druga grupa tworzy dokładnie
taki sam układ według zasady, że partner z rzędu kopiuje figurę partnera.
Kwadratowe powozy – uczniowie ustawieni w czteroosobowe zespoły otrzymują długi
(około 3 m), mocny sznurek. Uczestnicy każdej grupy, połączeni sznurkiem, z zamknięty-
mi oczami mają ustawić się w kwadrat. Dzieci mogą się porozumiewać. Uczniowie otwie-
rają oczy, gdy uznają, że zadanie jest wykonane. Każdy zespół wykonuje zadanie osobno,
pozostałe dzieci obserwują wykonanie zadania i oceniają brawami.
Pojazdy – uczniowie w około pięcioosobowych zespołach tworzą projekty dziwnych pojaz-
dów, w których każde dziecko jest jakąś ich częścią. Wyznaczony przez grupę uczeń – nar-
rator – opisuje poszczególne części pojazdu i podaje ich nazwy.
Rozmowa bez słów – uczniowie dobierają się w pary. Dzieci mają, porozumiewając się
bez słów, dowiedzieć się czegoś od partnera, np. Jak masz na imię? Jaki jest dzień tygo-
dnia? Następnie dzieci opowiadają grupie, czego się dowiedziały i jak przebiegała ich
rozmowa.
Labirynt – nauczyciel rysuje na ziemi nieskomplikowany labirynt (można nakleić ta-
śmę malarską) oraz zaznacza linię startu i mety. Kolejni uczniowie, z zamkniętymi ocza-
mi, pokonują labirynt od startu do mety, kierując się wskazówkami i podpowiedziami
innych dzieci.

SCENARIUSZ 3. – ZAJĘCIA WYKORZYSTUJĄCE METODY PROJEKTOWE

Temat: Jak planować pracę metodą projektową?

(planowanie zajęć, ustalanie form, organizacja)

Środki i materiały dydaktyczne:

plansza (Nn – P 5),
karta pracy (Nn – KP 6),
karton i flamastry.

Przebieg zajęć
1. Wprowadzenie – nauczyciel przedstawia dzieciom reguły pracy w trakcie zajęć. Proponuje

samodzielną pracę badawczą według następujących zasad:

I. Uczniowie będą pracowali w zespołach.
II.

Uczniowie będą starali się rozwiązać problem, którym sami są zainteresowani, lub
otrzymają zadania od nauczyciela.

III. Uczniowie będą samodzielnie przygotowywać materiały związane z danym prob-

lemem (tematem, zadaniem). Zanim przystąpią do pracy, powinni upewnić się, że
podoba im się zadanie oraz że dobrze rozumieją, na czym ono polega.

IV.

Na każdym etapie pracy uczniowie mogą zadawać pytania i zgłaszać swoje wątpli-
wości.

V. Uczniowie wspólnie w zespołach będą grupować zebrane materiały i informacje,

a także określać ich przydatność oraz zastosowanie.

VI. W razie problemów uczniowie mogą zwrócić się o pomoc do nauczyciela lub innego

dorosłego (np. rodziców, dziadków, rodzeństwa).

VII. Gdyby uczniowie, z jakiś ważnych powodów, nie byli w stanie wykonać zadania,

zawsze mogą zamienić temat na inny lub zaproponować taki, który interesuje ich
bardziej lub bardziej im odpowiada.

2. Wspólne opowiadanie – nauczyciel proponuje zadanie, które pokaże dzieciom, czy po-

trafią wspólnie pracować oraz udzielać sobie pomocy i wsparcia. Dzieci siedzą w kręgu.
Jedna osoba (narrator), która siedzi na środku, tworzy opowiadanie. Gdy narrator nie ma
pomysłu i przerwie opowiadanie, inne dzieci mogą się przyłączyć i mu pomóc. Po skoń-
czeniu opowiadania nauczyciel dyskutuje z dziećmi, wspólnie analizując ich zachowania
według następujących pytań (do wyboru):

Jak długo narrator oczekiwał na pomoc?
Czy miał opory z przyjęciem pomocy, wsparcia?
Dlaczego nikt nie zauważył, że narrator ma trudności?
Co mówimy, gdy potrzebujemy pomocy?
Jak udzielamy pomocy, aby nie urazić potrzebującego?

3. Jak najlepiej rozmawiać ze sobą? – nauczyciel charakteryzuje formy organizacji prze-

strzeni podczas grupowego komunikowania się, pokazując kolejno rysunki (Nn – P 5).
Mówi dzieciom, że rysunki przedstawiają sytuację, w której sześcioro dzieci rozmawia,
jak zorganizować konkurs wiedzy na temat zwierząt. Nauczyciel wspólnie z uczniami
analizuje każdy rysunek według następujących przykładowych kryteriów:

Czy dzieci dobrze się słyszą?

Jak czują się dzieci?
Jaki będzie wynik wspólnej rozmowy dla całej grupy?
Czy będą dobrze współpracować?
Jakie mogą napotkać trudności?

Uczniowie

mogą pantomimicznie przedstawić sytuacje narysowane na ilustracjach.

4. Nazwa grupy – uczniowie, w grupach tworzonych na podstawie diagnozy wyróżnio-

nych inteligencji, zastanawiają się, jaką nazwę i okrzyk (gest) może przyjąć ich zespół.
Propozycje nazwy zapisują na kartonie i prezentują pozostałym uczniom. Zwracają uwa-
gę, aby jak najlepiej porozumiewać się z innymi kolegami.

5. Kodeks Zasad Dobrej Współpracy – na podstawie dyskusji z nauczycielem oraz włas-

nego doświadczenia uczniowie formułują propozycje zasad dobrego porozumiewania się
(dobrej współpracy). Określają, co pomaga, a co przeszkadza we współpracy. Nauczyciel
zapisuje podane przez dzieci zasady na kartonie. Istotne jest, aby wśród zasad znalazły się
następujące:

Słuchamy się nawzajem, nie przekrzykujemy się.
Szanujemy swoje wypowiedzi, nie wyśmiewamy, nie przedrzeźniamy kolegów.
Wszyscy mamy takie same prawa i obowiązki.
Staramy się wymyślać i wykorzystywać jak najwięcej pomysłów i propozycji.
Pomagamy sobie nawzajem.
Pomagamy nieobecnym uczniom.
Porozumiewamy się ze sobą poza szkołą.

Na koniec każdy uczeń zastanawia się, czy zgadza się z regułami dotyczącymi wspólnej

pracy (może dodać jeszcze jakieś własne propozycje) i podpisuje się pod nimi na kartonie.

6. Chwilka/rundka pytań i refl eksji – nauczyciel prezentuje tekst (Nn – KP 6) dotyczący

oceny zachowania się w czasie pracy z kolegami.

Uczniowie razem z nauczycielem zastanawiają się nad oceną pracy dzieci według nastę-

pujących pytań/kryteriów analizy (do wyboru):

Jaka była współpraca Ani z Pawłem?
Jak dzieci przygotowywały się do pracy?
Czego udało się dokonać dzieciom?
Co było trudne dla dzieci?
Jaki dzieci miały problem? Jak można było mu zaradzić?
Czy uczniowie mieli kiedyś podobne kłopoty? Jak sobie z nimi poradzili?

Następnie nauczyciel zadaje uczniom pytania dotyczące ich pracy w grupach.
Wypowiadają się chętne dzieci (nie należy wymuszać odpowiedzi od uczniów). Nie
powinno się także doprowadzać do wzajemnego obwiniania się i skarżenia na kolegów.
W takich sytuacjach nauczyciel może poprosić uczniów, aby wypowiadali się o sobie,
o swojej pracy, zaangażowaniu i uczuciach, a nie oceniali zachowanie innych. Pytania
nauczyciela inicjujące refleksję w grupie zostały umieszczone w podrozdziale Zajęcia
wykorzystujące metodę projektów (do wyboru).

7. Co nas ciekawi? – uczniowie, w grupach tworzonych zgodnie z diagnozą wyróżnionych in-

teligencji, na podstawie własnych doświadczeń mówią, co w ostatnim czasie ich zaciekawiło,
co wywołało zdziwienie, co było dla nich problemem. Nauczyciel zapisuje propozycje dzie-
ci w formie pytań – mogą one być podstawą do dalszej pracy podczas całorocznych zajęć.

8. Rozdanie zadań na następny miesiąc – nauczyciel omawia zadania na przyszły miesiąc.

Uczniowie będą przygotowywali materiały do Dnia nauki, prezentującego odkrycia, wy-
nalazki i eksperymenty. Uczniowie mają zastanowić się, co chcieliby przedstawić pod-
czas tego dnia. Materiał związany ze szczegółowymi zadaniami, które nauczyciel może
zaproponować dzieciom, zamieszczony został w Scenariuszu 4.

PULA ĆWICZEŃ DODATKOWYCH

Utrwalamy imiona – uczniowie, stojąc w kręgu, trzymają za brzegi chustę animacyjną (lub
inny rodzaj materiału w kolistym kształcie, z kołem wyciętym w środku). Wybrane dziecko
trzyma piłeczkę pingpongową (lub tenisową) i ustala, do kogo chce ją przesłać, podając imię
tej osoby. Grupa tak manipuluje chustą, aby piłeczka dotarła do wybranej osoby, przesuwając
się po chuście. Na koniec nauczyciel wrzuca piłeczkę pingpongową na chustę. Uczniowie
trzymający chustę mają tak nią manipulować, aby piłeczka wpadła do środka.
Maszyniści – uczniowie w trzy-, czteroosobowych zespołach stają jeden za drugim i trzy-
mając poprzednika za ramiona, tworzą układ „pociągu”. Ostatnie dziecko przyjmuje rolę
maszynisty (dziecko z otwartymi oczami), a pozostałe są wagonikami (dzieci zamykają
oczy). „Maszyniści” mają bardzo powoli, w bezpieczny sposób przeprowadzić „wagoni-
ki” na drugą stronę sali, wysyłając im impulsy dotykiem, które kolejno są przekazywane
przez poszczególne „wagoniki” do przodu. Uczniowie nie mogą porozumiewać się głosem.
Po przejściu następuje zmiana ról (dziecko, które było maszynistą, przechodzi na początek
„pociągu”). W zabawie ważne jest zagwarantowanie bezpieczeństwa – należy usunąć z trasy
dzieci wszelkie niebezpieczne sprzęty. Aby ograniczyć możliwość kolizji kilku „pociągów”,
można liczbę jednocześnie przechodzących „pojazdów” ograniczyć do dwóch lub trzech.
Przed zabawą uczniowie w swoich grupach mogą ustalić znaczenie przesyłanych impulsów
(np. dwukrotne dotknięcie ramion – dwa kroki do przodu).
Wspólne wstawanie – uczniowie dobierają się w pary, kucają odwróceni do siebie i wsparci
plecami, a następnie próbują wspólnie wstać. Dzieci mogą się komunikować, ustalać zasady
i sposób wspólnego wstawania. W miarę możliwości ćwiczenie to należy przeprowadzać na
miękkim podłożu.
Kto, tak jak ja? – uczniowie stoją w kręgu. Jedno dziecko staje w środku i wymienia swoje
charakterystyczne cechy, kończąc zdanie Kto, tak jak ja… (lubi, potrafi, umie, zna, ma).
Uczniowie, którzy uważają, że mają takie same cechy, wykonują krok do przodu. Dziecko,
które najszybciej dojdzie do środka, zamienia się miejscem z prowadzącym uczniem i kon-
tynuuje zabawę, wymieniając swoje cechy. Nauczyciel może wprowadzić zasadę, że wymie-
nione cechy nie mogą się powtarzać.
Upadam! – uczniowie w milczeniu stoją w kręgu, losują kartki. Na części kartek (4–5) jest
zaznaczona kropka. Dzieci, które wylosowały kropkę mogą w wybranym przez siebie mo-
mencie krzyknąć: upadam! i osunąć się na podłogę. Zadaniem reszty grupy jest jak najszyb-
sze zareagowanie i udzielenie pomocy uczestnikowi tak, aby nie upadł. W miarę możliwości
ćwiczenie to należy przeprowadzać na miękkim podłożu. Aby zapewnić bezpieczeństwo,
należy także usunąć wszelkie niebezpieczne sprzęty.

Ćwiczenia ruchowe stymulujące współpracę grupową. Ponieważ, ze względu na swoją specyfikę, zajęcia

mają głównie charakter statyczny, ćwiczenia te mogą zostać zaproponowane uczniom, gdy nauczyciel za-
obserwuje spadek dynamiki i efektywności pracy.

SCENARIUSZ 4. – ZAJĘCIA WYKORZYSTUJĄCE METODY PROJEKTOWE

Temat: Które odkrycia i wynalazki zmieniły nasze życie?

Środki i materiały dydaktyczne:

arkusze papieru pakowego, flamastry w kolorze czarnym,
materiały dla poszczególnych grup, związane z realizacją wybranych zadań,
karty aktywizujące pytania (Nn – P 6),
plansza (Nn – P 7).

WERSJA I – PRZYGOTOWANIE PREZENTACJI DNIA NAUKI

Przebieg zajęć
1. Wprowadzenie – nauczyciel pyta, co uczniowie chcieliby przedstawić podczas Dni nauki.

Próbuje dowiedzieć się, które odkrycia, wynalazki, problemy związane z naukami ścisłymi
i przyrodniczymi ich zainteresowały. Chętni uczniowie wypowiadają się na temat posiada-
nych wiadomości lub formułują pytania.

2. Przygotowanie plakatów – uczniowie mają za zadanie przygotować plakaty i krótko je

omówić. Dzieci mogą:

samodzielnie zdobywać informacje,
przygotować omówienie uzyskanych wiadomości,
zapoznawać się z materiałami przygotowanymi przez nauczyciela,
ustalać, w jaki sposób można zdobyć informacje (materiały).

Tematyka

może zostać wybrana przez uczniów lub zaproponowana przez nauczyciela.

Przykładowa tematyka plakatów:

Inteligencja ruchowa

Od tańca klasycznego do współczesnego,
Sposoby poruszania się – od stopy po skrzydła samolotu.

Inteligencja naukowa

Ogrzewanie – od ogniska do kaloryfera,
Oświetlenie – od łuczywa do świetlówki,
Historia Nagrody Nobla.

Inteligencja muzyczna

Od muzyki tradycyjnej do współczesnej,
Od nut po MP3.

Inteligencja matematyczna

Sposoby obliczeń – od liczydła do kalkulatora,
Sposoby zdobywania informacji – od książki do internetu.

Inteligencja intrapersonalna

Sposoby poprawy wzroku – od lupy po szkła kontaktowe,
Sposoby leczenia człowieka – od znachora po lekarza.

z
z

Inteligencja społeczna

Sposoby komunikowania się – od bezpośredniej rozmowy po telefon komórkowy,
Sposoby sprzedaży – od wymiany produktów po supermarkety.

Inteligencja językowa

Sposoby zapisu – od rylca po komputer,
Sposoby rozmowy – od komunikowania się zwierząt po języki ludzi.

Inteligencja wizualno-przestrzenna

Sposoby malowania – od starożytnych po sztukę abstrakcyjną,
Sposoby budowania – od szałasu do wieżowca.

3. Jak podglądać i naśladować naturę i technikę? – uczniowie przygotowują modele, eks-

perymenty i wynalazki dotyczące dziedzin wiedzy, w których wykazują zdolności i zain-
teresowanie. Mogą zapoznawać się z materiałami przygotowanymi przez nauczyciela lub
ustalać, w jaki sposób można je zdobyć. Nauczyciel może zachęcić dzieci do tworzenia
pytań z wykorzystaniem następujących sformułowań:

Czy zawsze…?
W jaki sposób odkryć, czy…?
Jak sprawdzić, czy…?
W jaki sposób wytłumaczyć…?
Co się zdarzy, jeżeli…?

Proponowana tematyka przykładowych modeli, eksperymentów i wynalazków:

Inteligencja ruchowa

Zbudowanie modelu pojazdu, samolotu lub statku.
Skonstruowanie kurtyny na korbkę.

Inteligencja naukowa

Zbudowanie modelu dinozaura.
Skonstruowanie modelu dźwigni.
Prezentacja zjawisk elektrycznych – elektryzowanie bursztynu i innych materiałów (szkła,

ebonitu, metalu) przez pocieranie.

Inteligencja muzyczna

Jak powstaje dźwięk?
Jak polepszyć dźwięk?

Inteligencja matematyczna

Jak stworzyć kod/szyfr/zasadę kodowania wiadomości?

Inteligencja intrapersonalna

Lupa – jak wygląda ciało pod mikroskopem?

Inteligencja społeczna

Jak opatentować wynalazek?

Inteligencja językowa

Przedstawienie notatek – opisu obserwacji wzrostu rośliny; można przedstawić wzrost

z punktu widzenia ogrodnika lub samej rośliny.

Inteligencja wizualno-przestrzenna

Omówienie zjawiska złudzeń optycznych.
Organizacja i rozplanowanie stanowisk podczas prezentacji.

WERSJA II

– PRZYGOTOWANIE PYTAŃ NA SPOTKANIE

Z PRZEDSTAWICIELAMI NAUK ŚCISŁYCH

Przebieg zajęć
1. Wprowadzenie – nauczyciel opisuje specyfikę zawodu/instytucji, które uczniowie mają

poznać. Pyta uczniów, czego chcieliby się dowiedzieć podczas planowego spotkania.
Spotkanie może być przeprowadzone z naukowcami, przyrodnikami, badaczami, wynalaz-
cami, technikami, nauczycielami przedmiotów ścisłych lub może być wizytą na wyższych
uczelniach, w instytutach technicznych, fabrykach, laboratoriach i obserwatoriach.

2. Przygotowanie pytań na spotkanie z przedstawicielami nauk ścisłych – uczniowie (w gru-

pach ułożonych na podstawie diagnozy wyróżnionych inteligencji) przygotowują pytania,
wykorzystując karty aktywizujące pytania (Nn – P 6) – są to początki zdań pytających, które
dzieci mogą wybierać lub losować, zastanawiając się, w jaki sposób można je zakończyć.

3. Prezentacja i dyskusja nad pytaniami uczniów – uczniowie wraz z nauczycielem usta-

lają, które pytania są najciekawsze oraz jakie pytania zostaną zadane przez konkretne
osoby. Wybranie dzieci, które będą notować odpowiedzi.

PODSUMOWANIE WERSJI I LUB WERSJI II

Zajęcia może kończyć rundka wypowiedzi uczniów:

Dzisiaj dowiedziałam/dowiedziałem się, że…
Dzisiaj ustaliliśmy, że…

PULA ĆWICZEŃ DODATKOWYCH

Dziesięć pytań – wybrany uczeń losuje jedną kartkę z wypisaną nazwą wynalazku
(Nn – P 7), np. telefon komórkowy, komputer. Pozostali uczniowie zadają pytania, chcąc do-
wiedzieć się, co jest zapisane na kartce. Uczeń może odpowiadać tylko tak lub nie. Zabawa
kończy się po odgadnięciu nazwy wynalazku lub wyczerpaniu puli dziesięciu pytań.
Zawody – uczniowie przedstawiają w pantomimiczny sposób zawody związane z naukami
ścisłymi. Zadaniem pozostałych dzieci jest odgadnięcie pokazywanego zawodu.
Park pomników nauki i techniki – uczniowie rozmawiają z nauczycielem, jakie pomniki
nauki i techniki można by stworzyć w „parku nauki i techniki”. Następnie dzielą się na dwie
grupy. Jedna z nich to odwiedzający „park pomników nauki i techniki”. Drugą grupę tworzą
dzieci stojące w rozsypce w sali. Na hasło nauczyciela uczniowie z drugiej grupy ustawiają
się, tworząc „pomniki” obiektów związanych z nauką i techniką. Odwiedzające park dzieci
mają odgadnąć, jakie obiekty są prezentowane przez pomniki (grupy wykonują ćwiczenie
wymiennie).

Park wesołego miasteczka – uczniowie dzielą się na dwie grupy i w dwóch częściach klasy
ustawiają różnorodne przeszkody (które spowodują, np. przejście pod ławką, przeskocze-
nie nad rozwieszonym sznurkiem). Następnie grupy przechodzą w jak najszybszym tempie
przez „wesołe miasteczko” powstałe z połączenie propozycji wszystkich grup (można każ-
dej mierzyć czas).
Jestem jak… – uczniowie losują kartki z nazwami różnorodnych sprzętów (Nn – P 7), np.
radio, telewizor. Stojąc w sali, naśladują ich działanie. Wybrane dwie lub trzy osoby („me-
chanicy”) mają za zadanie unieruchomić maszyny – zrobią to dopiero wtedy, gdy odgad-
ną, jaką maszynę reprezentuje każdy uczeń. „Mechanicy” mogą zadawać dowolne pytania,
a „maszyny”, zamiast słownego udzielania odpowiedzi, mogą tylko potakiwać lub zaprze-
czać ruchem głowy.

SCENARIUSZ 5. – ZAJĘCIA WSPIERAJĄCE MYŚLENIE TWÓRCZE I KRYTYCZNE

Temat: Pomysły i ich zastosowanie

Środki i materiały dydaktyczne

arkusze papieru pakowego, flamastry w kolorze czarnym,
materiały dla poszczególnych grup, związane z realizacją wybranych zadań,
karta pracy (Nn – KP 7).

Przebieg zajęć
1. Ważne instytucje, przyrządy i sprzęty – uczniowie, w grupach związanych z daną inte-

ligencją, wypisują, ich zdaniem, najważniejsze w danej dziedzinie instytucje, przyrządy,
sprzęty, pojęcia. Wspólnie z nauczycielem wybierają jedną rzecz, którą będą omawiać
i ulepszać podczas zajęć. Nauczyciel zapisuje nazwę rzeczy na kartce papieru i zawiesza
ją obok miejsca pracy danej grupy. W przypadku braku pomysłów można posiłkować się
poniższymi propozycjami:

inteligencja matematyczno-logiczna – kalkulator,
inteligencja językowa – książka,
inteligencja wizualno-przestrzenna – mapa,
inteligencja ruchowa – rower, rolki,
inteligencja intrapersonalna – regulamin szkolny,
inteligencja interpersonalna – plac zabaw, szkoła,
inteligencja naukowa – robot, mikroskop, lupa,
inteligencja muzyczna – instrument, radio.

2. Zalety nowoczesnych przyrządów – uczniowie w grupach mają opisać jak najwięcej

zalet wybranego, związanego z ich dziedziną przyrządu lub pojęcia oraz sposobów jego
zastosowania. Wybierają i prezentują trzy najważniejsze zalety i trzy sposoby (okolicz-
ności) jego wykorzystania, np. kalkulator – umożliwia dokonanie skomplikowanych obli-
czeń, ma zastosowanie w rachunkowości.

3. Wady obiektu – uczniowie w grupach mają opisać jak najwięcej wad przedmiotu lub poję-

cia. Zastanawiają się także, w jakich okolicznościach i co może się w nim zepsuć, co może
w trakcie jego użytkowania zawieść, co może być problemem dla użytkownika. Uczniowie
wybierają i prezentują trzy najważniejsze wady i trzy przypadki uszkodzenia, zniszczenia
lub zepsucia się przedmiotów, np. książka – nietrwała, można podrzeć jej kartki.

4a. Jak naprawić wadę? – uczniowie siedzą w kręgu. Nauczyciel kolejno losuje nazwę

jednego spośród opracowanych wcześniej przedmiotów lub pojęć i odczytuje ją głośno.
Uczniowie spontanicznie, na zasadzie „burzy mózgów”, wypowiadają się, jakie wady
może mieć dana rzecz, jakie trudności mogą wystąpić podczas jej użytkowania. Od razu
określają, w jaki sposób im zapobiec, np. mapa – ponieważ można ją zmoczyć podczas
wycieczki na deszczu – trzeba ją zafoliować lub zrobić z nieprzemakalnego materiału.
W ten sposób zostają ulepszone wybrane produkty.

4b. Inwentarz życzeń – uczniowie siedzą w kręgu. Nauczyciel kolejno losuje nazwę jedne-

go z pozostałych przedmiotów i pojęć, nad którymi pracują dzieci i odczytuje ją głośno.
Zachęca uczniów, aby spontanicznie formułowali swoje pomysły, ulepszając w ten sposób
produkty, np. rower – w czasie deszczu można dodać mu wbudowany daszek – parasol.

z
z
z
z
z
z
z
z

5. Atomy – uczniowie swobodnie poruszają się, naśladując ruch atomów. Nauczyciel orga-

nizuje ich ruch, podając, w jakiej temperaturze poruszają się atomy. Tempo ruchu od 0
(dzieci stoją) do 30 stopni (dzieci biegają). Kierunek ruchu (+) do przodu i (–) do tyłu.

6. Ulepszanie produktu Co by było, gdyby…? – uczniowie w grupach, wykorzystując kartę

pracy (Nn – KP 7), zastanawiają się, co by było, gdyby… można było zmienić różne cechy
ich produktu (przedmiotu lub pojęcia). Wybrany pomysł mogą zilustrować rysunkiem.

7. Liczby i maszyny – uczniowie swobodnie poruszają się w rytm muzyki. Gdy muzyka

milknie, uczniowie dobierają się w grupy składające się z określonej liczby osób i ge-
stem pokazują wymieniony przez nauczyciela przedmiot: dwie osoby – zegar, trzy oso-
by – pociąg, cztery osoby – mikser.

8. Podobieństwa i różnice – uczniowie siedzą w kręgu w podgrupach. Wspólnie zasta-

nawiają się, w czym przedmioty, nad którymi pracują, są do siebie podobne, a czym
się różnią, np. szkoła i skrzypce – podobieństwa: wydają dźwięki, uczą; różnice: szkołę
tworzą ludzie, chociaż jest to też budynek, natomiast skrzypce są przedmiotem.

9. Bisocjacje – uczniowie w grupach zastanawiają się, jak połączyć w najdziwniejszy, najbar-

dziej śmieszny sposób ich przedmiot/pojęcie ze sprzętami/pojęciami z pozostałych grup,
np. mapa + kalkulator = mapa obliczająca długość planowanej drogi; mapa + instrument =
mapa z piosenkami turystycznymi lub regionalnymi. Uczniowie:

wybierają jedną rzecz i łączą ją z inną,
wymyślają nazwę dla nowo powstałej rzeczy,
opisują cechy tej rzeczy i ilustrują rysunkiem,
określają możliwe zastosowanie i funkcje.

10. Koszty i ryzyko – uczniowie omawiają swoje pomysły, zastanawiając się, jakie koszty

i ryzyko może spowodować ich wdrożenie.

Jakie konsekwencje niesie zastosowanie ich pomysłu?
Jakie skutki dla innych spowodowałoby zastosowanie ich pomysłu?
Jaki wpływ na otoczenie miałoby zastosowanie ich pomysłu?

PULA ĆWICZEŃ DODATKOWYCH

Identyfi kacja osobista – uczniowie wybierają dowolny przedmiot związany z reprezentowa-
ną przez nich dziedziną wiedzy. Wyobrażają sobie, że zamieniają się w ten przedmiot i starają
się opisywać świat z jego perspektywy. Pozostałe dzieci odgadują, jaki to przedmiot.
Czarodziejska lupa – powiększenie/pomniejszenie – uczniowie wyobrażają sobie, że mają
czarodziejską lupę, która może powiększać lub pomniejszać przedmioty do dowolnych roz-
miarów. Podają propozycję, jak można zastosować tę lupę do ulepszania ich sprzętów.
Okoliczności – uczniowie wypowiadają się, w jaki sposób w nietypowych okolicznościach
można zastosować ich przedmiot, w jakich niecodziennych sytuacjach może się on przydać,
np. Lupa może posłużyć do wzniecenia ognia, gdy na wycieczce zabraknie zapałek.
Ciekawe, nietypowe defi nicje – uczniowie zastanawiają się, w jaki nietypowy, oryginalny spo-
sób nazwać powstałe przedmioty/pojęcia, np. regulamin szkolny – drogowskaz dla uczniów.
Idealny produkt – uczniowie tworzą rysunkową wizję fantastycznego, idealnego produktu
– przedmiotu bez wad, opisując jego funkcje i ulepszenia.

SCENARIUSZ 6. – ZAJĘCIA SPECJALISTYCZNO-KOMPILACYJNE

Temat: Młodzi odkrywcy

WPROWADZENIE

Wartość wynalazków i odkryć – nauczyciel wskazuje na wartość różnorodnych odkryć
i wynalazków. Dzieci wypowiadają się na temat: Co by było, gdyby zabroniono dokony-
wania wynalazków? Nauczyciel zapisuje odpowiedzi dzieci. Wspólnie oceniają, jaki byłby
wtedy świat.

ZAJĘCIA, CZĘŚĆ I

Inteligencje

Intrapersonalna

Spo

łeczna

Ję

zykowa

Matematyczno-

-logiczna

Muzyczna

Ruchowa

Naukowa

Wizualno-

-pr

zestr

zenna

Ćwiczenia Hierar-

chia
ważności

Jak przyj-
mujemy
nowe
pomysły
i wyna-
lazki?

Co mnie
ciekawi?

Łamigłów-
ki – Jak
obliczyć,
którego
płynu jest
więcej?

Nagry-
wanie
remiksów

Co zna-
czą gesty
w naszej
kulturze?

Czym
można
by zastą-
pić...?

Przyrządy
wspoma-
gające
kreślenie
i ryso-
wanie

Inteligencja intrapersonalna

Hierarchia ważności – na podstawie opisów znanych odkryć uczniowie porównują waż-
ność następujących wynalazków: książki, telefonu komórkowego, lekarstw i samochodu
(Nn – KP 8). Szukają argumentów na rzecz ważności każdego z nich. Ustalają, jak czuliby
się ludzie, gdyby nie dokonano tych wynalazków (PG lub PI).**

Inteligencja społeczna

Jak przyjmujemy nowe pomysły i wynalazki? – na podstawie wybranych przez na-
uczyciela biogramów uczonych, twórców i odkrywców oraz opisu przykładowych wy-
nalazków (Nn – KP 9) uczniowie zastanawiają się, czy odkrycia i wynalazki były za-
wsze pozytywnie oceniane i przyjmowane. Podają propozycje, co zrobić, aby w obec-
nych czasach odkrycia i nowości były akceptowane i odpowiednio doceniane (reklama,
dyskusja) (PG lub PI).***

Inteligencja językowa

Co mnie ciekawi? – uczniowie mają za zadanie sformułować jak najwięcej pytań rozpo-
czynających się od słów: Dlaczego…, W jaki sposób…, Co by było, gdyby…. Dzieci li-
czą, ile pytań wspólnie wymyśliły i oceniają, które z nich były najciekawsze, najbardziej
zaskakujące i zabawne, a następnie zapisują trzy najbardziej interesujące przykłady (PG
lub PI).**

Inteligencja matematyczno-logiczna

Łamigłówki – Jak obliczyć, którego płynu jest więcej? – uczniowie otrzymują dwa
różne płyny (przezroczysty i zabarwiony na biało), w dwóch różniących się kształtem
butelkach. Zadaniem uczniów jest oszacowanie, w której butelce jest więcej płynu.
Dzieci mają także do dyspozycji kubki plastikowe, 2 miedniczki lub większe pojemniki
i flamastry (rozwiązanie – wykorzystanie kubków i narysowanie flamastrem podziałki)
(PG lub PI).**

Inteligencja muzyczna

Nagrywanie remiksów – uczniowie za pomocą dostępnego sprzętu miksują (łączą, kopiują,
wycinają) fragmenty utworów muzyki popularnej i odtwarzają je, a następnie efektami swo-
jej pracy dzielą się z grupą (PG lub PI).**

Inteligencja ruchowa

Co znaczą gesty w naszej kulturze? – uczniowie mimicznie pokazują sposoby wyrażania
różnych komunikatów w naszej kulturze. Ustalają, jak najczęściej pokazuje się np. zwroty:
uciszcie się, nie wolno, wszyscy razem, siadajcie, wstańcie, wyjdź, zasłoń okno. Prezentują
je w kręgu (PG).**

Inteligencja naukowa

Czym można by zastąpić…? – uczniowie zastanawiają się, czym można zastąpić następu-
jące przedmioty: latarkę, suszarkę do włosów, lodówkę, zegarek. Rozwiązują także zadania
problemowe typu: W jaki sposób pokroić tort bez noża? Jak wyprasować spodnie bez żelaz-
ka? (PG lub PI). **

Inteligencja wizualno-przestrzenna

Przyrządy wspomagające kreślenie i rysowanie – uczniowie na podstawie rysunków
i podpisów (ewentualnie przedmiotów zgromadzonych przez nauczyciela) poznają i na-
zywają przyrządy do kreślenia, np. cyrkiel, linijka, ekierka. Dzieci podają propozycje, do
czego mogłyby te przedmioty być wykorzystane (np. w matematyce, astronomii, karto-
grafii – do tworzenia map). Zastanawiają się, czy obecnie nadal konieczne jest używanie
takich przyrządów (można wykorzystać programy komputerowe) (PG lub PI).**

ZABAWA RUCHOWA – OPOWIEŚĆ RUCHOWA

Odkrywamy świat w obiektywie przyrodnika – nauczyciel prosi uczniów o naśladowanie
ruchem tego, co mogliby dojrzeć, patrząc na ziemię (np. niektóre zwierzęta, rośliny), na
niebo (np. ptaki) i w wodę (np. ryby). Uczniowie poruszają się, szukając innych dzieci naśla-
dujących obiekty znalezione w danym środowisku, a następnie sprawdzają, czy poprawnie
odgadli gesty kolegów.

ZAJĘCIA, CZĘŚĆ II

Inteligencje

Intrapersonalna

Spo

łeczna

Ję

zykowa

Matematyczno-

-logiczna

Muzyczna

Ruchowa

Naukowa

Wizualno-

-pr

zestr

zenna

Ćwiczenia Loty na

Księżyc

Wynalazki,
które po-
magają
i takie,
które są
groźne dla
ludzi

Co poeta
chciał
wyrazić?
Odkry-
wamy sens
wiersza

Co mają
wspólne-
go?

Muzyko-
terapia

Odkry-
wamy na-
sze moż-
liwości
fizyczne

Automa-
tyka

Co malarz
chciał
wyrazić?
Odkry-
wamy sens
obrazów

Inteligencja intrapersonalna

Loty na Księżyc – uczniowie dyskutują, czy i dlaczego zdecydowaliby się polecieć na
Księżyc. Co by zabrali ze sobą w podróż? Co należałoby zrobić, aby można tam było żyć?
Do prezentacji mogą dołączyć rysunek (PG lub PI).**

Inteligencja społeczna

Wynalazki, które pomagają i takie, które są groźne dla ludzi – uczniowie podają, te od-
krycia i wynalazki, które są ludziom potrzebne, ale należy je traktować z ostrożnością (np.
lekarstwa, ogień), a które są niebezpieczne (np. granat, miny, broń, dynamit) i starają się
uzasadnić, dlaczego. Do prezentacji mogą dołączyć rysunki (PG lub PI).**

Inteligencja językowa

Co poeta chciał wyrazić? Odkrywamy sens wiersza – uczniowie czytają przygotowane
przez nauczyciela fragmenty wierszy (np. Czarodziejski pies, Jasne jak słońce Jana Brzechwy
lub inne) i opowiadają, co ich zdaniem jest treścią wiersza, co wyobrażają sobie podczas jego
czytania. Zastanawiają się także nad uczuciami, jakie wywołuje w nich wiersz (PG lub PI).**

Inteligencja matematyczno-logiczna

Co mają wspólnego? – uczniowie otrzymują dwa koszyki z rysunkami i podpisami przed-
miotów (Nn – P 8): pióro, statek, drabina, klapki, kubek, trawa, lampa, mydło, kot, widelec,
dywan. Losują z każdego koszyka po jednym wyrazie, a następnie zastanawiają się, co te
pary pojęć łączy, co mają wspólnego ze sobą (np. lampa – trawa – tyle samo liter; po dwie
litery a) (PG lub PI).**

Inteligencja muzyczna

Muzykoterapia – uczniowie zastanawiają się, jak muzyka wpływa na człowieka. Przygotowują
plakat, na którym po jednej stronie przedstawiają pozytywny wpływ muzyki oraz możliwości
jej zastosowania (np. w czasie jazdy samochodem, aby kierowca nie zasnął, jako sposób ła-
godzenia zdenerwowania, jako sposób na dobrą zabawę, urodziny), a po drugiej – negatywne
działanie muzyki (np. słuchanie bardzo głośnej muzyki – uszkodzenia słuchu, głośna muzyka
w nocy to zakłócenie spokoju sąsiada) (PG lub PI).**

Inteligencja ruchowa

Odkrywamy nasze możliwości fi zyczne – uczniowie ustalają rodzaj i zakres sprawności, któ-
re będą u siebie mierzyć (np. jak długo jestem w stanie stać na jednej nodze). Przeprowadzają
prezentacje i odpowiednie pomiary (np. za pomocą stopera, taśmy mierniczej) (PG).*

Inteligencja naukowa

Automatyka – uczniowie tworzą pomysły automatów, które pomagałyby w życiu codzien-
nym. Zastanawiają się, co można by w nich ulepszyć. Prezentują rysunek wraz z opisem (PG
lub PI).**

Inteligencja wizualno-przestrzenna

Co malarz chciał wyrazić? Odkrywamy sens obrazów – uczniowie otrzymują wybrane
dzieła sztuki współczesnej, np. dzieła Pieta Mondriana, Kazimierza Malewicza, Paula Klee,
Victora Vasarely’ego, Mauritsa Cornelisa Eschera. Po obejrzeniu nadają tytuły obrazom i po-
równują je z tytułami nadanymi przez ich twórców. Zastanawiają się także nad wrażeniem,
jakie wywarły na nich poszczególne obrazy (PG lub PI).***

ZAKOŃCZENIE

Młodzi odkrywcy – uczniowie wypełniają kartę pracy (Nn – KP 10), uzupełniając dowolną
liczbę wybranych przez siebie pytań.

PULA ĆWICZEŃ DODATKOWYCH

Inteligencja intrapersonalna

Moje marzenia twórcze – dzieci w kręgu mówią, co chciałyby wymyślić, odkryć, zbadać
lub stworzyć. Do pracy mogą dołączyć rysunek (PG lub PI).*
Świat XXX wieku – uczniowie projektują świat, który spełniałby wszystkie ich pragnienia
i marzenia. Do pracy mogą dołączyć rysunek (PG lub PI).*
Sztuczny człowiek – uczniowie projektują sztucznego człowieka, zastanawiają się, jakimi
cechami powinien się odznaczać i do czego byłby potrzebny. Wypowiedzi ilustrują rysun-
kiem (PG lub PI).**
Kiedy wpadam na dobre pomysły? – na podstawie biogramów twórców i ciekawych fak-
tów dotyczących okoliczności powstania różnych wynalazków (Nn – KP 9) uczniowie two-
rzą plakat, na którym przedstawiają, w jakich sytuacjach wybitni odkrywcy tworzyli wy-
nalazki i dokonywali odkryć (samodzielnie, w samotności, w grupie, przez przypadek, po
długich badaniach, w wyniku żmudnej obserwacji) oraz podają, jak oni sami lubią się uczyć
i w jakich okolicznościach wpadają na najlepsze pomysły (PG lub PI).***
Przygotowanie zadania problemowego z zajęć – Które odkrycia i wynalazki zmieniły
nasze życie? (PG).***

Inteligencja społeczna

Wynalazki, które pozwoliły na kontakt z całym światem – dzieci zastanawiają się, na
podstawie materiałów zgromadzonych przez nauczyciela, dzięki czemu mogą lepiej się
komunikować i poznawać świat (telefon, komputer, internet, samochód, samolot, statek),
poznawać tradycje innych krajów i kultur (telewizor, gazety). Opowiadają o swoich kon-

taktach z innymi dziećmi, o sposobach nawiązywania z nimi znajomości. Tworzą plakat
przedstawiający te wynalazki (PG lub PI).**
Potrzeby społeczeństwa – uczniowie dyskutują nad tym, jakie są najważniejsze potrzeby
społeczne – co powinno być wynalezione i odkryte w przyszłości. Podczas prezentacji mogą
posłużyć się plakatem lub zapiskami (PG).**
Jak tworzyć razem? – uczniowie tworzą kodeks zasad, którymi powinny kierować się oso-
by, które wspólnie tworzą i rozwiązują problem. Zastanawiają się, co pomaga, a co przeszka-
dza w tworzeniu. Swoje wnioski zapisują na kartonie lub dołączają rysunek (PG).***
Tworzymy grę komputerową Idealne państwo – uczniowie podają pomysły, jak ich zda-
niem wyglądałaby gra komputerowa Idealne państwo i co powinni robić jej bohaterowie.
Oceniają, czy takie państwo może powstać w rzeczywistości. Wymieniają trudności, któ-
re mogą wystąpić podczas tworzenia idealnego państwa i podają ich przyczyny (PG lub
PI).***
Idealna grupa badawcza – uczniowie zastanawiają się, jak współpracuje, działa „idealna
grupa badaczy”. Wymieniają także zachowania niewłaściwe (PG lub PI).***
Przygotowanie zadania problemowego z zajęć – Które odkrycia i wynalazki zmieniły
nasze życie? (PG).***

Inteligencja językowa

Tworzymy opowiadanie – uczniowie wspólnie układają projekt opowiadania na temat:
Pomysłowy Dobromir, kreśląc projekt przygód bohatera (PG lub PI).*
Poznajemy słowniki wyrazów trudnych – uczniowie otrzymują słowniki wyrazów obcych.
Wykorzystując te słowniki, odkrywają znaczenie takich słów, jak: laboratorium, wynalazek,
doświadczenie, patent, ekspert (PG lub PI). **
Odkrywamy znaczenie wyrazów – uczniowie szukają wyrazów wieloznacznych, tworząc
słownik wyrazów. Zapisują swoje pomysły na arkuszu papieru pakowego. Mogą dodać ry-
sunki (PG lub PI).**
Tworzymy własne wiersze – nauczyciel prosi o ułożenie krótkich utworów (opowiadań lub
1-, 2-zwrotkowych wierszy) dotyczących aktualnej tematyki (np. parku jesienią, jesiennego
poranka) lub tematyki związanej ze zjawiskami fizycznymi (np. niebo nocą, gwiazdy, kos-
mos) (PG lub PI).**
Tworzenie słownika własnych wyrazów – zapoznając się ze słownikami wyrazów obcych
i języka polskiego, uczniowie tworzą własne słowa i określają ich definicje. Zapisują je na
papierze pakowym (PG lub PI).***
Przygotowanie zadania problemowego z zajęć – Które odkrycia i wynalazki zmieniły
nasze życie? (PG).***

Inteligencja matematyczno-logiczna

Odkrywamy drogę do skarbu – uczniowie wypełniają kartę pracy (Nn – KP 11) przygoto-
waną przez nauczyciela, starając się odkryć, gdzie jest skarb (odpowiedź: Skarb jest na półce
– nauczyciel wcześniej może tam umieścić jakąś nagrodę) (PG lub PI).*
Łamanie zasad szyfru – uczniowie wypełniają kartę pracy (Nn – KP 12). Ich zadaniem jest
odszyfrowanie wiadomości oraz zapisanie nowych informacji według zastosowanego szyfru
(PG lub PI).**

Odkrywanie zasad – uczniowie wypełniają kartę pracy (Nn – KP 13) – uzupełniają elemen-
ty, odkrywając zasadę przedstawionych ciągów (PG lub PI).***
Logiczne/nielogiczne – uczniowie wymyślają trzy zdania logiczne i trzy zdania całkowicie
bezsensowne. Mogą być one wyrażone w postaci językowej lub w formie zapisów matema-
tycznych. Następnie prezentują je grupie (PG lub PI).***
Przygotowanie zadania problemowego z zajęć – Które odkrycia i wynalazki zmieniły
nasze życie? (PG).***

Inteligencja muzyczna

Muzyka z nietypowych dźwięków – uczniowie tworzą, a potem nagrywają utwór muzycz-
ny, który wykorzystuje nietypowe źródła dźwięków. Nadają mu tytuł (PG).*
Co by było, gdyby nie było dźwięków – uczniowie zastanawiają się, jak wyglądałby świat,
w którym nie byłoby żadnych dźwięków. Próbują także wyrazić, co czują osoby, które nie
słyszą, w jaki sposób się mogą one komunikować i jak można pomagać im sprawnie funk-
cjonować (PG lub PI).**
Muzyka elektroniczna – uczniowie tworzą utwór muzyczny, wykorzystując proste in-
strumenty lub dźwięki pochodzenia elektronicznego lub mechanicznego (np. budzik,
sygnały dzwonków, zegarków). Próbują w dostępny dla siebie sposób zapisać wykony-
wany utwór (PG).***
Muzyka współczesna – uczniowie słuchają prostych fragmentów muzyki współczes-
nej (np. utworów Henryka Mikołaja Góreckiego, Witolda Lutosławskiego, Krzysztofa
Pendereckiego) – po wysłuchaniu opisują uczucia, które budzi w nich ta muzyka. Mogą
także spróbować zatytułować zaprezentowane utwory (PG lub PI).***
Przygotowanie zadania problemowego z zajęć – Które odkrycia i wynalazki zmieniły
nasze życie? (PG). ***

Inteligencja naukowa

Ulepszanie produktów – uczniowie zastanawiają się, w jaki sposób ulepszyć proste przed-
mioty codziennego użytku, np. kubek, łóżko, tornister (PG lub PI).*
Jaki problem może powstać w trakcie używania? – uczniowie tworzą hipotezy, jaki prob-
lem może powstać w czasie używania wybranych przedmiotów, np. lusterka, zegarka, pióra,
nożyczek (PG lub PI).*
Wady przedmiotów – uczniowie określają funkcje wybranych, codziennych przedmiotów.
Podają ich ograniczenia i propozycje udoskonalenia (PG lub PI).**
Podglądamy naturę – uczniowie zastanawiają się, które zjawiska związane z przyrodą
mogły pomóc w dokonaniu ważnych odkryć w nauce i technice (np. dzięcioł – wiertarka,
młotek; ptaki – samolot). Wybierają zdjęcia i tworzą plakat dotyczący zjawisk przyrod-
niczych, zwierząt, roślin, które, według nich, były inspiracją dla odkryć i wynalazków.
Tworzą hipotezy, co jeszcze może zostać wynalezione w przyszłości (PG lub PI).***
Przygotowanie zadania problemowego z zajęć – Które odkrycia i wynalazki zmieniły
nasze życie? (PG).***

Inteligencja ruchowa

Odkrywanie znaczenia gestu w tańcu – uczniowie otrzymują zdjęcia par tanecznych.
Zastanawiają się, jaki rodzaj tańca jest przedstawiony na zdjęciu. Omawiają pozy, gesty,
figury oraz określają, jaki to może być taniec. Podczas prezentacji mogą przedstawić pozy
tańca w formie pomników lub zatańczyć go do odtwarzanej lub nuconej melodii (PG).**
Zagrożenia współczesnego sportu – uczniowie na podstawie przygotowanych przez na-
uczyciela aktualnych artykułów lub materiałów przedstawiają zagrożenia współczesnego
sportu, które są związane z przyjmowaniem niedozwolonych używek i środków dopingują-
cych (PG lub PI).**
Wynalazki w sporcie – uczniowie zapoznają się z działaniem stopera, telekamer, fotoko-
mórki, czujników ruchu – wymieniają inne urządzenia, które pozwalają zwiększać dokład-
ność pomiarów (PG lub PI).***
Różne sposoby komunikacji – na podstawie materiałów zgromadzonych przez nauczyciela
uczniowie zapoznają się z pismem Braille’a i językiem migowym (Nn – KP 14). Zapisują
w brajlu i przekazują za pomocą migania proste słowa – zdania (PG lub PI). ***
Przygotowanie zadania problemowego z zajęć – Które odkrycia i wynalazki zmieniły
nasze życie? (PG). ***

Inteligencja wizualno-przestrzenna

Patyczki 1 – uczniowie otrzymują po 15 patyczków. Ich zadaniem jest stworzenie kilku
(2, 3) różnych obrazków. Każdą z ułożonych propozycji przerysowują na arkusz papieru
(PG lub PI).*
Patyczki 2 – uczniowie otrzymują 15 patyczków. Ich zadaniem jest stworzenie jednego
obrazka, w którym wykorzystane zostaną wszystkie bez wyjątku patyczki (PG lub PI).**
Mapa nieznanego lądu – uczniowie zapoznają się z przygotowanymi przez nauczyciela
materiałami – reprodukcjami dawnych map podróżników, odkrywców nieznanych lądów.
Samodzielnie tworzą mapę, z zaznaczonymi różnorodnymi punktami, która ma pomóc
odkrywcom w odnalezieniu nieznanego jeszcze lądu. Zastanawiają się, jakie wskazówki
powinna zawierać mapa, aby mogła być użyteczna dla odkrywców (PG lub PI).**
Projekt laboratorium – uczniowie wykonują rysunek lub lepią z plasteliny makietę labora-
torium, które byłoby wygodne i użyteczne podczas eksperymentowania (PG lub PI).**
Przygotowanie zadania problemowego z zajęć – Które odkrycia i wynalazki zmieniły
nasze życie? (PG).***

SCENARIUSZ 7. – ZAJĘCIA POŚWIĘCONE INTELIGENCJI NAUKOWEJ

Temat: Dzień nauki – odkrycia, wynalazki i eksperymenty

Środki i materiały dydaktyczne:

arkusze papieru pakowego, flamastry w kolorze czarnym,
materiały dla poszczególnych grup, związane z realizacją wybranych zadań.

Przebieg zajęć
1. Przygotowanie sali – uczniowie samodzielnie przygotowują salę:

określają miejsce prezentacji plakatów (mogą być one pokazywane na tablicy pojedyn-

czo lub – jeśli pomieszczenie jest większe – rozmieszczone w całej sali jako stanowi-
ska, przy których będą pracowali uczniowie),

ustalają miejsce pokazu modeli, eksperymentów i wynalazków,
planują miejsca dla publiczności.

2. Prezentacja plakatów – zasady pracy i organizacja działań:

na prezentację można zaprosić dzieci z innych klas, rodziców lub przeprowadzić ją

tylko dla swojej klasy,

w trakcie każdej prezentacji uczniowie mogą zadawać pytania,
kolejność prezentowania plakatów jest dowolna,
każda prezentacja powinna być doceniona i nagrodzona. W tym celu można przygoto-

wać z dziećmi schematy i okrzyki nagradzające,

nie należy porównywać prezentacji, gdyż może to działać na dzieci demotywująco;

należy wystrzegać się atmosfery niepotrzebnej rywalizacji,

za prezentację uczniowie nie będą otrzymywać ocen ani nagród materialnych,
z przypadku trudności lub niepowodzenia dzieci nauczyciel pomaga w rozwiązaniu

problemów.

3. Prezentacja modeli, eksperymentów i wynalazków

4. Podziękowanie wszystkim za wysiłek włożony w przygotowanie prezentacji i modeli –

nauczyciel dziękuje uczniom za wysiłek, zaangażowanie i przedstawione prace. W sytuacji,
gdy prezentacja była pokazywana publiczności, należy także pożegnać gości (widzów).

5. Podsumowanie – nauczyciel inicjuje samoocenę grup według pytań zamieszczonych

w podrozdziale Zajęcia wykorzystujące metodę projektu (do wyboru). Zajęcia mogą także
kończyć kolejne wypowiedzi uczniów

Dzisiaj dowiedziałam/dowiedziałem się, że….

6. Rozdanie zadań na następny miesiąc – nauczyciel omawia temat na przyszły miesiąc.

Zadaniem uczniów będzie zorganizowanie (lub przygotowanie planu założenia) wy-
pożyczalni klasowej/szkolnej. Uczniowie mają zastanowić się, w jaki sposób ich gru-
pa (związana z określoną inteligencją) mogłaby włączyć się w ten projekt. Materiał ze
szczegółowymi zadaniami, które może zaproponować nauczyciel, zaprezentowany został
w Scenariuszu 8.

Modele i wynalazki mogą być prezentowane także podczas pokazu plakatów.

PULA ĆWICZEŃ DODATKOWYCH

Rakieta – uczniowie kucają w kręgu. Naśladując zapalanie silników, naprzemiennie ude-
rzają dłońmi w podłogę. Schemat ten powtarza się początkowo powoli, stopniowo coraz
szybciej. Na koniec dzieci wyskakują wysoko z uniesionymi do góry rękami z okrzykiem
ha! (start rakiety).
Meksykańska fala – uczniowie siedzą w kręgu. Kolejno powstają i siadają, tworząc falę.
Tempo ruchów można stopniowo zwiększać. Inna wersja zabawy polega na podnoszeniu rąk
nad głowę i ich opuszczaniu.
Brawo, brawo, brawissimo – uczniowie śpiewają następującą piosenkę:
Bra-awo, bra-awo, brawissimo, (C, F, E; D, G, F; E, D, E, F)
bra-awo, bra-awo, brawissimo, (C, F, E; D, G, F; E, D, E, F)
brawo – brawissimo, brawo – brawissimo,(A, A, A, A, As, As, A; G, G, G, G, A, A, G)
bra-awo, bra-awo, brawissimo. (C, F, E; D, G, F; E, D, E, F)
Be-er-a-wo – uczniowie skandują wyraz brawo w następujący sposób: Be – er –a – wo. O!
brawo, brawo, brawo. Schemat ten powtarza się coraz szybciej.
Brawo – dzieci siedzą w kręgu. Skandują wyraz bra-wo, klaszcząc: bra w swoje dłonie
przed sobą; wo – uderzając lekko w uda osoby z prawej strony; bra w swoje dłonie przed
sobą; wo – uderzając lekko w uda osoby z lewej strony. Schemat ten powtarza się początko-
wo powoli, a potem stopniowo coraz szybciej.

Proponowane schematy i okrzyki nagradzające.

SCENARIUSZ 8. – ZAJĘCIA WYKORZYSTUJĄCE METODY PROJEKTOWE

Temat: Jak założyć klasową/szkolną wypożyczalnię?

Środki i materiały dydaktyczne:

arkusze papieru pakowego, flamastry w kolorze czarnym,
materiały dla poszczególnych grup, związane z realizacją wybranych zadań,
karty aktywizujące pytania (Nn – P 6).

WERSJA I

– PRZYGOTOWANIE DO ZAŁOŻENIA KLASOWEJ/SZKOLNEJ

WYPOŻYCZALNI

Przebieg zajęć

1. Wprowadzenie – nauczyciel rozmawia z uczniami, w jaki sposób można założyć w kla-

sie wypożyczalnię rzeczy, na które jest zapotrzebowanie. Ustala, co dla nich oznacza
pożyczanie, a co wymienianie się. Dzieci określają także różnice między pożyczaniem
a kradzieżą, przywłaszczeniem sobie bez zgody właściciela. Chętni uczniowie mogą for-
mułować pytania związane z tym projektem, dzielić się własnymi doświadczeniami z po-
życzania i wymieniania się oraz określać potrzeby związane z wypożyczaniem w klasie.

2. Wypożyczalnia – gwiazda defi nicyjna – nauczyciel pyta dzieci, czy znają zasadę dzia-

łania wypożyczalni, czy oni lub ich najbliżsi korzystali z jakiegoś typu wypożyczalni (np.
sprzętu sportowego, samochodów, książek, płyt). Dzieci tworzą wspólnie z nauczycielem
gwiazdę definicyjną do wyrazu: wypożyczalnia.

3. Przygotowanie projektu wypożyczalni – proponowane zadania dla uczniów:

Inteligencja ruchowa

Ustalenie, czy w pobliżu mieszczą się wypożyczalnie sprzętu sportowego, a jeśli tak, to

jak działają.

Zebranie doświadczenia z wypożyczalni filmów.

Inteligencja naukowa

Przeliczenie wypożyczalni w okolicy – podzielenie ich według oferowanego asortymentu.
Zebranie wiadomości na temat wypożyczalni samochodów.
Określenie, czy są rzeczy, których nie da się lub nie można pożyczyć (np. rzeczy osobiste,

rzeczy, które się łatwo psują).

Inteligencja muzyczna

Zebranie doświadczenia wypożyczalni płyt CD i DVD.
Zapytanie osób pracujących w bibliotece szkolnej, czy wypożyczają również płyty mu-

zyczne.

Inteligencja matematyczna

Określenie zasad ułożenia i ekspozycji produktów w wypożyczalni.
Poznanie podstawowych zasad księgowości. Jak zapisywać rachunki w wypożyczalni?

Określenie, na jak długo można pożyczać i jaką gwarancję zwrotu rzeczy otrzymuje wy-

pożyczający (dzieci poznają znaczenie słów: kaucja i gwarancja).

Dowiedzenie się, na czym polega pożyczka w banku (lub wymienianie waluty w banku

– uczniowie na podstawie przeliczeń wymieniają złotówki na euro).

Inteligencja intrapersonalna

Ułożenie i przeprowadzenie ankiety dotyczącej zapotrzebowania na określony rodzaj pro-

duktów w szkole. Ustalenie, co jest najbardziej potrzebne ludziom, co się będzie najbar-
dziej podobało, co jest najmodniejsze itd.

Określenie, jaka jest istota pożyczania lub wymieniania się.
Stwierdzenie, czy zawsze pożyczanie jest miłe. Czy podczas pożyczania lub wymieniania się

mogą wystąpić jakieś problemy?

Inteligencja społeczna

Określenie zasad, według których można zarządzać wypożyczalnią.
Ustalenie, kto jest potrzebny do sprawnego funkcjonowania wypożyczalni (ustalenie po-

działu i zakresu obowiązków).

Zorganizowanie zbiórki potrzebnych przedmiotów (książek, kredek).
Zastanowienie się, dlaczego ludzie pożyczają różne rzeczy.

Inteligencja językowa

Przygotowanie regulaminu wypożyczalni.
Stworzenie reklamy (sloganu reklamowego) wypożyczalni.
Zebranie uwag pani z biblioteki szkolnej, zanotowanie jej doświadczeń i spostrzeżeń.

Inteligencja wizualno-przestrzenna

Zaprojektowanie wystawy wypożyczalni.
Zastanowienie się nad właściwym ułożeniem produktów (wyeksponowaniem ich).

Uczniowie mogą zapoznawać się z materiałami przygotowanymi przez nauczyciela lub
ustalać, w jaki sposób można je zdobyć.

4. Rozwiązujemy problemy – uczniowie określają, jakie problemy może nastręczyć pro-

wadzenie wypożyczalni (np. ktoś może nie oddać pożyczonej rzeczy, ktoś może oddać
uszkodzoną) oraz zastanawiają się, jak je rozwiązać.

WERSJA II

– PRZYGOTOWANIE PYTAŃ NA SPOTKANIE Z PRZEDSTAWICIE-

LAMI NAUK MATEMATYCZNYCH

Przebieg zajęć
1. Wprowadzenie – nauczyciel opisuje specyfikę zawodu/instytucji, które dzieci mają po-

znać. Pyta uczniów, czego chcieliby się dowiedzieć podczas planowanego spotkania.
Spotkanie może być przeprowadzone z nauczycielem matematyki, inżynierem, progra-
mistą komputerowym, ekonomistą. Może to być wizyta na wyższej uczelni, w banku,
w wypożyczalni lub w sklepie.

2. Przygotowanie pytań na spotkanie z przedstawicielami nauk matematycznych – ucz-

niowie w grupach związanych z wyróżnioną inteligencją przygotowują pytania wykorzy-
stując karty aktywizujące pytania (Nn – P 6).

3. Prezentacja i dyskusja nad pytaniami uczniów – uczniowie wraz z nauczycielem usta-

lają, które pytania są najciekawsze oraz jakie pytania zostaną zadane przez konkretnych
uczniów. Rozdanie ról dzieciom notującym odpowiedzi.

PODSUMOWANIE WERSJI I LUB WERSJI II

Zajęcia może kończyć rundka wypowiedzi uczniów:

Dzisiaj dowiedziałam/dowiedziałem się, że…
Dzisiaj ustaliliśmy, że…

PULA ĆWICZEŃ DODATKOWYCH

Wypożyczalnia samochodów – uczniowie siedzą w kręgu. Nauczyciel dzieli ich na trzy
podgrupy, przyporządkowując im trzy marki samochodów. Jedna osoba stoi w środku – to
klient wypożyczający samochód. Klient wymienia po dwie marki – dzieci z wymienionych
podgrup mają zamienić się miejscami. Na hasło: zamykam wypożyczalnię wszyscy ucznio-
wie zamieniają się miejscami, a klient zajmuje miejsce jednej osoby, która staje się klientem,
gdyż nie zdążyła zająć nowego miejsca (markę jej samochodu „pożycza” sobie poprzedni
klient).
Przebieganie pod chustą – uczniowie stoją w kręgu, trzymając chustę animacyjną.
Nauczyciel wymienia kolor chusty – uczniowie, którzy mają w rękach ten kolor, przebiegają
pod chustą. Pozostali uczniowie wysoko ją unoszą.
Zamienianie się miejscami – uczniowie stoją w kręgu. Jedna osoba wychodzi z kręgu,
odwraca się i zamyka oczy. Dwoje lub troje z pozostałych uczniów zamienia się miejscami.
Odgadujący powraca do kręgu i stara się powiedzieć, kto zmienił miejsce.
Zamienianie się przedmiotami – uczniowie stoją w kręgu, trzymając w ręce po jednym do-
wolnym (ale różniącym się od pozostałych) przedmiocie. Jedna osoba wychodzi z kręgu, od-
wraca się i zamyka oczy. Dwoje lub troje z pozostałych uczniów zamienia się przedmiotami.
Odgadujący powraca do kręgu i stara się ustalić, kto się zamienił i jakimi przedmiotami.
Mam…, a wymieniam go na… – uczniowie, siedząc w kręgu, wymieniają dowolne przed-
mioty (nie mogą się one powtarzać). W kręgu jest o jedno miejsce więcej niż uczestników.
Uczeń, który ma po prawej ręce wolne krzesło, rozpoczyna zabawę, mówiąc: Mam… (swój
przedmiot), a wymieniam go na… (dowolny przedmiot wymieniony przez kolegę z grupy).
Dziecko, które wymieniło dany przedmiot, przesiada się na wolne miejsce, a osoba, która ma
po prawej ręce wolne krzesło, kontynuuje zabawę.

Zabawy ruchowe, aktywizujące uczniów i dynamizujące zajęcia.

SCENARIUSZ 9. – ZAJĘCIA WSPIERAJĄCE MYŚLENIE TWÓRCZE,

LOGICZNE I MATEMATYCZNE

Temat: Matematyczna wypożyczalnia zadań

Środki i materiały dydaktyczne:

arkusze papieru pakowego, flamastry w kolorze czarnym,
materiały dla poszczególnych grup, związane z realizacją wybranych zadań,
karty aktywizujące pytania (Nn – P 6),
karty pracy (KP 15–18),
plansza (Nn – P 9).

Przebieg zajęć
1. Wprowadzenie – nauczyciel wprowadza uczniów w świat fantazji, w którym klasa za-

mieniona zostaje w matematyczną wypożyczalnię (wypożyczać i rozwiązywać będzie się
tu matematyczne zadania). Dzieci dzielą się na zespoły (np. związane z daną inteligencją)
i wspólnie ustalają, jaki typ zadania (problemu) będą rozwiązywać.

2. Inwentaryzacja – na początek nauczyciel proponuje dokonać inwentaryzacji klasy (lub

szkoły), tzn. wymienić wszystkie rzeczy spełniające pewne warunki. Wypożyczający za-
życzył sobie wymienienia wszystkich przedmiotów:

które można sprawiedliwie podzielić (5 punktów); które mają parę (2 punkty) – inteli-

gencja matematyczno-logiczna;

mających nietypową nazwę (2 punkty); mających w nazwie przynajmniej dwie sylaby

(5 punktów) – inteligencja językowa;

błyszczących (2 punkty); mających kąty proste (5 punktów) – inteligencja wizualno-

-przestrzenna;

poruszających się (2 punkty); zimnych w dotyku (5 punktów) – inteligencja ruchowa;
mających właściciela (2 punkty); niemających pary (5 punktów) – inteligencja spo-

łeczna;

mogących spowodować radość (2 punkty); mogących wywołać smutek (5 punktów)

– inteligencja intrapersonalna;

które można rozkręcić (2 punkty); których nie można podzielić na części (5 punktów)

– inteligencja naukowa;

wszystkich, które wydają dźwięk (2 punkty); wszystkich, na których nie można zagrać

melodii (5 punktów) – inteligencja muzyczna.

Uczniowie otrzymują punkty, gdy wymienią przynajmniej trzy przykłady, które są w sta-
nie logicznie uzasadnić.

3. Wypożyczalnia zadań – uczniowie mogą „wypożyczyć” następujące zadania z karty pra-

cy (Nn – KP 15):
a. czekolada (odpowiedź – 17) – 2 punkty;
b. banknoty na zakupy (odpowiedź – tak, jeden banknot był banknotem 20 zł) –

5 punktów;

c. pechowe zakupy (odpowiedź – dwa razy) – 5 punktów;
d. znaki (+) i (–) – 3 punkty.

4. Racjonalizatorzy – zadaniem uczniów jest opisanie sposobów polepszenia warunków

działania wypożyczalni.
a. Dzieci mogą stworzyć idealny przyrząd lub wymyślić sposób, który umożliwi (zadanie

za 5 punktów):

szybkie obliczanie wartości zamówień – inteligencja matematyczno-logiczna,
słowne zamawianie produktów – inteligencja językowa,
szybkie odnajdywanie produktów – inteligencja wizualno-przestrzenna,
błyskawiczne przynoszenie produktów – inteligencja ruchowa,
sprawdzanie uczciwości klientów – inteligencja intrapersonalna,
dokonywanie zamówień przez całą rodzinę w tym samym czasie – inteligencja spo-
łeczna,
testowanie świeżości/sprawności/bezawaryjności produktów – inteligencja naukowa,
sygnalizowanie dźwiękiem próby kradzieży – inteligencja muzyczna.

b. Dzieci mają pisać, jak sprawić, aby wypożyczanie było (zadanie za 5 punktów):

bardziej emocjonujące dla klientów,
ciekawsze, bardziej interesujące,
łatwiejsze,
bardziej zabawne,
mądrzejsze,
szybsze,
bezpieczniejsze dla klientów.

5. Zbędne informacje – uczniowie mają z tekstu karty pracy (Nn – KP 16) skreślić niepo-

trzebne informacje i zostawić te, które są niezbędne do udzielenia odpowiedzi (zadanie za
5 punktów).

6. Tworzymy zasady – uczniowie grupują wyrazy: lampa, szczoteczka, mydło, ręcznik, ża-

rówka, lustro, zapałka, kubek (Nn – P 9) według ustalonych przez siebie zasad. Mogą
podzielić je na dwie równoliczne podgrupy (np. wrazy, w których jest litera a i takie,
w których jej nie ma, związane z wodą, błyskające – 10 punktów) lub nierównoliczne
grupy (5 punktów), a potem przedstawiają zasady podziału.

7. Czego brakuje? Jakich informacji potrzebujesz? – uczniowie otrzymują karty pracy

(Nn – KP 17) i zastanawiają się, czy podane zadania można rozwiązać; jeżeli nie, to jakich
informacji brakuje, aby zadania były do wykonania (zadanie za 5 punktów):

PULA ĆWICZEŃ DODATKOWYCH

Grupowanie – uczniowie otrzymują kartę pracy (Nn – KP 18). Mają uzupełnić przedmioty
według zasady ich grupowania.
Liczba 24 – uczniowie mają rozwiązać następujące zadanie: Wynikiem działań jest licz-
ba 24. Napisz te działania za pomocą tych samych liczb i różnych znaków matematycz-
nych. (8+8+8; 6+6+6+6; 2+2+2+2+2+2+2+2+2+2+2; 3+3+3+3+3+3+3+3, 12 +12 lub
22+2) – 5 punktów.
Nie – bezpieczny – kod pin – jeżeli kod Adama Nowaka to 4–0–5–0, a Ewy Kowalskiej
3–0–8–0, to jaki jest kod Jana Kowala? (3–0–5–0; suma liter imienia i suma liter nazwiska
przedzielona zerami) – 10 punktów.

Co by było, gdyby nie było wypożyczalni? – uczniowie zastanawiają się, co by było, gdyby
nie było wypożyczalni lub co by było, gdyby nikt nie chciał nikomu nic pożyczyć. Wynajdują
jak najwięcej konsekwencji takiej sytuacji – 2 punkty.
Wypożyczalnia rowerów – uczniowie mają rozwiązać następujące zadanie: Za wypoży-
czenie roweru na całą dobę należy zapłacić 24 złote. Janek ma 7 złotych i chce wypożyczyć
rower na 4 godziny. Czy starczy mu pieniędzy? Czy będzie mógł kupić sobie również 1 gałkę
lodów za 2 zł? (za wypożyczenie roweru zapłaci 4 zł, może jeszcze kupić 1 gałkę lodów
i zostanie mu 1 zł) – 5 punktów.

SCENARIUSZ 10. – ZAJĘCIA POŚWIĘCONE INTELIGENCJI

MATEMATYCZNO-LOGICZNEJ

Temat: Dzień matematyczny – liczby, miary i jednostki w naszej wypożyczalni

Środki i materiały dydaktyczne:

arkusze papieru pakowego, flamastry w kolorze czarnym,
materiały dla poszczególnych grup, związane z realizacją wybranych zadań.

Przebieg zajęć
1. Przedstawienie planu organizacji wypożyczalni – uczniowie przedstawiają informa-

cje uzyskane w ciągu miesiąca. Kolejne grupy prezentują swoje doświadczenia i prze-
myślenia.

2. Wspólne tworzenie wypożyczalni – nauczyciel wraz z uczniami ustala zakres zadań dla

dzieci. Uczniowie w grupach:

Ustalają asortyment i określają, kto będzie mógł korzystać z wypożyczalni (czy będą to

tylko uczniowie danej klasy, czy mogą to być osoby spoza klasy).

Przygotowują salę lub inne miejsce, w którym będzie zlokalizowana wypożyczalnia.
Planują godziny otwarcia, zasady pracy i organizację działań (np. tworzą regulamin).
Określają, kto i kiedy będzie pełnił dyżury w wypożyczalni (można wykorzystać

przerwy).

Określają sposób i porządek prowadzenia zapisów.
Rozwiązują dostrzeżone wcześniej problemy.
Ustalają sposób promocji wypożyczalni (jeżeli zasięgiem wykracza poza daną klasę).
W przypadku trudności lub problemów nauczyciel (dotychczas obserwator) włącza się,

służy radą i pomaga dzieciom.

3. Praktyczna organizacja wypożyczalni – uczniowie według ustalonych zadań organizu-

ją wypożyczalnię. Nauczyciel kontroluje uczniów, pomaga im i zapewnia bezpieczeństwo
pracy.

4. Podziękowanie wszystkim za wysiłek poniesiony w przygotowanie wypożyczal-

ni – nauczyciel dziękuje uczniom za wysiłek, zaangażowanie i zrealizowane zadania.
Ustala z dziećmi, czy są one zainteresowane tym projektem i czy czują potrzebę jego
kontynuacji.

5. Podsumowanie – nauczyciel inicjuje samoocenę grup według pytań zamieszczonych

w rozdziale Zajęcia wykorzystujące metodę projektów (do wyboru). Zajęcia może także
kończyć rozmowa uczniów w kręgu:

Dzisiaj nauczyłam/nauczyłem się…

6. Rozdanie zadań na następny miesiąc – nauczyciel omawia zadania na przyszły miesiąc.

Proponuje przygotowanie Akcji wsparcia. Uczniowie mają zastanowić się, jaki charakter
może mieć taka akcja oraz w jaki sposób ich grupa (związana z określoną inteligencją)
mogłaby włączyć się w ten projekt. Materiał związany ze szczegółowymi zadaniami, któ-
ry uczniowie będą mogli wykorzystać, zaprezentowany został w Scenariuszu 11.

PULA ĆWICZEŃ DODATKOWYCH

Rozmowa w wypożyczalni – uczniowie układają możliwe dialogi pomiędzy klientem wy-
pożyczalni a jej obsługą w trakcie wybierania i zamawiania produktów.
Asertywna prośba o pożyczkę (psychodrama) – uczniowie dobierają się parami. Jedna
osoba odgrywa rolę proszącego o pożyczenie czegoś. Druga osoba, według własnego uzna-
nia, zgadza się na pożyczenie lub nie. Po chwili uczniowie zamieniają się rolami. Nauczyciel
inicjuje dyskusję:

jak skutecznie prosić o pożyczenie czegoś (jakich używać argumentów, zwrotów),
jak asertywnie odmawiać pożyczenia czegoś (schemat asertywnej odmowy – 1 – powiedz:

nie; 2 – powtórz: nie, nie pożyczę ci tego; 3 – krótko wytłumacz, dlaczego).

Reklama i zachęta do zainteresowania się produktem – uczniowie wybierają jeden
przedmiot z wypożyczalni. Ich zadanie będzie polegało na zareklamowaniu tej rzeczy
i zachęceniu do jej wyboru.
Jaki to przedmiot? – uczniowie w grupach mają słownie opisać dowolny przedmiot dostęp-
ny w wypożyczalni. Pozostałe dzieci odgadują, jaki to przedmiot.
Przetrzymanie produktu – uczniowie w grupach układają przewidywane (ewentualne)
dialogi pomiędzy klientem wypożyczalni a obsługą w przypadku nieterminowego zwrotu
produktu (zbyt długiego przetrzymywania danej rzeczy przez klienta). Wymyślają argu-
mentację, która powinna skłonić pożyczającego do oddania i odgrywają ustalone wcześ-
niej dialogi.

Ćwiczenia – scenki psychodramowe, związane z asertywnym zachowaniem się.

SCENARIUSZ 11. – ZAJĘCIA WYKORZYSTUJĄCE METODY PROJEKTOWE

Temat: Jak pomóc innym zorganizować akcję charytatywną/pomocy?

Środki i materiały dydaktyczne:

arkusze papieru pakowego, flamastry w kolorze czarnym,
materiały dla poszczególnych grup, związane z realizacją wybranych zadań,
karty aktywizujące pytania (Nn – P 6).

WERSJA I

– PRZYGOTOWANIE KLASOWEJ AKCJI POMOCY

Przebieg zajęć
1. Wprowadzenie – nauczyciel pyta uczniów, w jaki sposób można pomóc innym oraz co

dla nich oznacza pomaganie innym. Dzieci informują, jakie znają indywidualne i instytu-
cjonalne formy pomocy. Chętni uczniowie mogą się wypowiadać, formułując problemy
związane z udzielaniem i przyjmowaniem pomocy, a także dzieląc się własnym doświad-
czeniem i obserwacjami związanymi z pomaganiem. Zastanawiają się, komu można po-
móc i jakie mogą być potrzeby innych.

2. Akcja pomocy – gwiazda defi nicyjna – nauczyciel pyta dzieci, czy znają jakąś orga-

nizację niosącą pomoc innym (np. Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy, Polska Akcja
Humanitarna, Caritas, UNESCO, UNICEF), czy wiedzą, jak zorganizować pomoc innym.
Dzieci tworzą wspólnie z nauczycielem gwiazdę definicyjną do wyrażeń: pomoc innym,
potrzeby innych, jak sprawić radość innym, komu (czemu) można pomóc?

3. Wspólne ustalenie rodzaju akcji – proponowane zadania dla uczniów:

Inteligencja ruchowa

Dowiedzenie się, czy jest w okolicy ktoś, kto potrzebuje pomocy, wiążącej się, np. ze

zrobieniem zakupów, posprzątaniem.

Przygotowanie teatrzyku kukiełkowego lub przedstawienia dla potrzebujących (np.

osób z Domu Seniora).

Inteligencja naukowa

Zebranie doświadczeń dotyczących znanych akcji charytatywnych.
Określenie, jakich trudności można spodziewać się podczas zorganizowania i przeprowa-

dzania akcji.

Zdobycie ciekawych przedmiotów na aukcję, z której dochód zostanie przeznaczony na

Akcję pomocy.

Inteligencja muzyczna

Przygotowanie oprawy muzycznej.
Przygotowanie koncertu muzycznego dla potrzebujących (np. osób z Domu Seniora).

Inteligencja matematyczna

Przygotowanie planu akcji charytatywnej.
Opracowanie zasad aukcji podczas akcji charytatywnej.

Dowiedzenie się, jakie wpływy uzyskały znane akcje charytatywne i w jaki sposób zosta-

ły one uzyskane (licytacje, kwesty).

Inteligencja intrapersonalna

Dowiedzenie się o potrzebach najbliższego otoczenia (kto/co potrzebuje pomocy – ludzie,

zwierzęta, jaki rodzaj pomocy).

Zebranie informacji, jak akcję przyjęłyby inne dzieci w szkole, dowiedzenie się, jakie są

szanse jej rozpropagowania.

Inteligencja społeczna

Ustalenie zakresu obowiązków i odpowiedzialności podczas aukcji i akcji. Rozdanie zadań

i przydzielenie ról.

Dowiedzenie się, w jaki sposób można zorganizować Akcję pomocy, jak kierować jej

przebiegiem.

Dowiedzenie się, na czym polega wolontariat. Przygotowanie Dnia Wolontariatu (5 grudnia).

Inteligencja językowa

Przygotowanie reklamy akcji charytatywnej.
Wykonanie ciekawych przedmiotów na aukcję.

Inteligencja wizualno-przestrzenna

Przygotowanie projektu plakatu Akcji pomocy i wiążącej się z nią aukcji.
Wykonanie ciekawych przedmiotów na aukcję.
Zaprojektowanie znaczka, kotyliona i symbolu Akcji.

Uczniowie

mogą zapoznawać się z materiałami przygotowanymi przez nauczyciela lub

ustalać, w jaki sposób można je zdobyć. Istotne jest także podjęcie współpracy z rodzica-
mi i opiekunami dzieci, którzy powinni włączyć się do pomocy.

Nauczyciel

może zachęcić dzieci do tworzenia pytań, wykorzystujących następujące

zdania:

W jaki sposób zorganizować…?
Jak dowiedzieć się, czy….?
Co się zdarzy, jeśli…?

4. Rozwiązujemy problemy – uczniowie określają, jakie problemy mogą wystąpić podczas

organizowania akcji charytatywnej (np. ktoś może nie życzyć sobie pomocy, ktoś może
w niemiły sposób odmówić udzielenia pomocy, należy być dokładnym w zapisywaniu
otrzymanych i wydawanych dóbr – np. książek i zabawek dla innych dzieci, koców dla
zwierząt) oraz zastanawiają się, jak je rozwiązać.

WERSJA II

– PRZYGOTOWANIE PYTAŃ NA SPOTKANIE Z PRZEDSTAWICIELAMI

ZAWODÓW WYKORZYSTUJĄCYCH INTELIGENCJĘ SPOŁECZNĄ

Przebieg zajęć
1. Wprowadzenie – nauczyciel opisuje specyfikę zawodu/instytucji, które uczniowie

mają poznać. Zapisuje, o co uczniowie chcieliby zapytać podczas planowanego spotka-
nia. Spotkanie może być przeprowadzone z politykiem, wolontariuszem, organizatorem

pomocy, managerem, handlowcem, psychologiem i pedagogiem lub może być wizytą
w urzędach, organizacjach niosących pomoc (np. schroniskach).

2. Przygotowanie pytań na spotkanie z przedstawicielami zawodów związanych z re-

lacjami społecznymi – uczniowie, w grupach związanych z wyróżnioną inteligencją,
przygotowują pytania, wykorzystując karty aktywizujące pytania (Nn – P 6).

3. Prezentacja i dyskusja nad pytaniami uczniów – uczniowie wraz z nauczycielem usta-

lają, które pytania są najciekawsze oraz jakie pytania zostaną zadane przez konkretnych
uczniów. Rozdanie ról dzieciom notującym odpowiedzi.

PODSUMOWANIE WERSJI I LUB WERSJI II

Zajęcia może kończyć rundka wypowiedzi uczniów:

Dzisiaj dowiedziałam/dowiedziałem się, że…
Dzisiaj ustaliliśmy, że…
Moim zadaniem jest...

PULA ĆWICZEŃ DODATKOWYCH

Prezent życzliwości – uczniowie w kręgu podają sobie zmiętą gazetę, tworząc z niej kształty
różnorodnych, oryginalnych prezentów dla swoich sąsiadów. Prezenty mają być ofiarowane
z intencją sprawienia przyjemności i poprawienia humoru drugiej osobie. Przekazują go ze
słowami Daję ci…, aby… (np. czarodziejską różdżkę, aby spełniały się twoje marzenia; pie-
ska, aby był twoim przyjacielem).
Znajdź swojego przyjaciela – uczniowie stoją w kręgach sześcio-, ośmioosobowych.
Chętny uczeń zamyka oczy. Jedna z pozostałych osób ściska dłonie dziecka w geście po-
witania. Po tym powitaniu uczeń otwiera oczy i, dotykając rąk wszystkich dzieci w kręgu,
stara się odgadnąć, kto uścisnął mu dłonie. Należy zwrócić uwagę, aby dzieci lekko dotykały
dłoni kolegów.
Czyj głos? – uczniowie stoją w kręgach sześcio-, ośmioosobowych. Chętny uczeń zamyka
oczy. Jedno z pozostałych dzieci wita go, mówiąc Witam cię… (Aniu, Kasiu). Po tym powi-
taniu uczeń otwiera oczy i, rozmawiając z wszystkimi dziećmi w kręgu, ma odgadnąć, kto
go poprzednio powitał.
Dzwoneczki – uczniowie stoją w kręgu, trzymając się za dłonie. Do środka kręgu wchodzi
4–5 chętnych uczniów. Każdy z nich otrzymuje po jednym dzwoneczku, który trzyma w ręce
i zamyka oczy. W tym czasie w jednym miejscu w kręgu dzieci robią przerwę. Dzieci w krę-
gu mają, poruszając się powoli, dotrzeć do tej przerwy i wyjść z kręgu (w przerwie powinien
stać nauczyciel i bezpiecznie „wyłapywać” dzieci). Dzieci, które znalazły drogę w kręgu,
zwołują innych, dzwoniąc dzwoneczkiem.
Paczka – uczniowie dobierają się parami. Jeden z nich naśladuje ruchem dłoni mocno zapa-
kowaną paczkę (mocno zaciska dłoń). Drugie dziecko ma w delikatny sposób rozpakować
paczkę. Należy zwrócić uwagę, aby dzieci nie podchodziły do tego zadania „na siłę” i nie
wyrządziły sobie krzywdy.

Ćwiczenia i zabawy integracyjne.

SCENARIUSZ 12. – ZAJĘCIA POŚWIĘCONE INTELIGENCJI SPOŁECZNEJ

Temat: Dzień inteligencji społecznej – akcja wsparcia – potrzeby, pomysły, pomoc

Środki i materiały dydaktyczne:

arkusze papieru pakowego, flamastry w kolorze czarnym,
materiały dla poszczególnych grup, związane z realizacją wybranych zadań.

Przebieg zajęć
1. Organizacja Akcji pomocy – uczniowie przedstawiają informacje zdobyte w ciągu mie-

siąca. Kolejne grupy prezentują swoje doświadczenia, wnioski i sugestie dotyczące wy-
różnionego obszaru niesienia pomocy oraz wymierne efekty swojej pracy (prace plastycz-
ne, przedstawienie).

2. Wspólne uczestniczenie w Akcji pomocy

– nauczyciel wraz z uczniami ustala zakres

zadań dla dzieci. Uczniowie w grupach:

Przygotowują salę lub inne miejsce, gdzie będzie się znajdować główna siedziba akcji.
Planują czas działania, zasady pracy i organizację działań (np. regulamin aukcji).
Ustalają, kto i kiedy będzie pełnił dyżury podczas akcji (można wykorzystać prze-

rwy).

Rozwiązują zidentyfikowane wcześniej problemy.
Ustalają sposób promocji akcji (jeżeli zasięgiem wykracza poza daną klasę).

Określają, w jaki sposób przyjmowani będą przedstawiciele osób obdarowanych (może
to być, np. przedstawiciel schroniska dla zwierząt, dyrektor szkoły pośredniczący
w przekazywaniu pomocy).

Biorą udział w aukcji – licytują wykonane lub pozyskane przedmioty.
Odbierają, segregują i pakują uzyskane przedmioty.
Nauczyciel kontroluje uczniów, pomaga im i zapewnia bezpieczeństwo pracy. W przy-

padku trudności nauczyciel powinien włączyć się i pomóc dzieciom. O pomoc można
poprosić także uczniów ze starszych klas oraz przedstawicieli samorządu szkolnego.

3. Przyjęcie osób obdarowanych lub ich przedstawicieli – nauczyciel razem z uczniami

przedstawiają cele akcji i jej efekty. Wspólnie z przedstawicielami osób obdarowanych
zastanawiają się, w jaki sposób kontynuować akcję, określają dalsze potrzeby i ewentual-
ne kierunki akcji.

4. Podziękowanie wszystkim za wysiłek poniesiony w przygotowaniu Akcji pomocy –

nauczyciel dziękuje uczniom za wysiłek, zaangażowanie i zrealizowane zadania. Ustala,
czy dzieci są zainteresowane kontynuacją tego projektu.

5. Podsumowanie – nauczyciel inicjuje samoocenę grup według pytań zamieszczonych

w rozdziale Zajęcia wykorzystujące metodę projektów (do wyboru).

Zajęcia może także kończyć runda wypowiedzi uczniów:

Dzisiaj nauczyłam/nauczyłem się…
Dzisiaj poczułam/poczułem, że…

miarę możliwości, do akcji powinni się włączyć uczniowie ze starszych klas, przedstawiciele samorządu

szkolnego, rodzice i inni dorośli.

Zadania

będą różne w zależności od specyfiki akcji.

6. Rozdanie zadań na następny miesiąc – nauczyciel omawia zadania na przyszły miesiąc

– uczniowie mają zastanowić się nad przygotowaniem i wydaniem gazetki klasowej, po-
myśleć, jaki charakter miałaby ta gazetka, co mogłaby prezentować oraz w jaki sposób
i z czym ich grupa (związana z określoną inteligencją) mogłaby włączyć się w ten pro-
jekt. Uczniowie mogą wstępnie zbierać dostępne dla nich gazety, porozmawiać z doro-
słymi, jakie znają i czytają dzienniki oraz czasopisma. Materiał związany ze szczegóło-
wymi zadaniami, które może zaproponować dzieciom nauczyciel, zaprezentowany został
w Scenariuszu 13.

PULA ĆWICZEŃ DODATKOWYCH

Wspólne śpiewanie – uczniowie i dorośli siadają w kręgu lub w luźnej grupie i wspólnie
śpiewają okolicznościowe piosenki.
Wspólne przedstawianie – kalambury – uczniowie i dorośli w mieszanych grupach po-
kazują pantomimicznie uzgodnione sytuacje. Pozostałe grupy starają się odgadnąć ich
znaczenie.
Wspólne biesiadowanie – uczniowie i dorośli wspólnie biesiadują.
Konkurs na najciekawszą anegdotę lub historię – dorośli opowiadają ciekawe anegdoty
lub historie. Uczniowie nagradzają opowieści brawami.
Wspólny taniec w kręgu – uczniowie i dorośli razem wykonują tańce. Przykładowe poleca-
ne tańce: tzw. na siedząco – Pieczenie ciasta, Orzeszek, Pszczółka, tańce w kręgu – Deszczyk,
Radosny krąg, Słoneczny krąg, tańce ludowe i inne.

Zabawy

związane z zadaniami wykonywanymi z dorosłymi.

SCENARIUSZ 13. – ZAJĘCIA WYKORZYSTUJĄCE METODY PROJEKTOWE

Temat: Jak stworzyć, wydać i zareklamować gazetkę klasową?

Środki i materiały dydaktyczne:

WERSJA I

– PRZYGOTOWANIE DO WYDANIA GAZETKI KLASOWEJ

Przebieg zajęć
1. Wprowadzenie – nauczyciel pyta uczniów, czy i jakie czasopisma znają lub czytają oni

sami bądź ich najbliżsi. Uczniowie oglądają gazety zgromadzone przez nauczyciela.
Nauczyciel przedstawia zadanie dla uczniów: Jak stworzyć, wydać i zareklamować gazet-
kę klasową? Następnie pyta ich, co można umieścić w gazetce klasowej (np. opowiadania
o życiu klasy, prezentacje ciekawych imprez, twórczość dzieci). Uczniowie zastanawiają
się, co interesującego może być w tworzeniu i wydawaniu gazety.

2. Tytuł gazetki – nauczyciel ogłasza konkurs na tytuł gazetki. Rozwiązanie konkursu od-

będzie się podczas Dnia literatury.

3. Czego potrzebujemy? – nauczyciel wraz z dziećmi tworzy skojarzenia do słowa gazeta,

określa w ten sposób materiały i czynności istotne dla wydawania gazety (np. papier, dru-
kowanie, obrazki, artykuły, narada zespołu redakcyjnego, który będzie oceniać utwory).

4. Plan wydania gazety – nauczyciel razem z uczniami ustala, czym chcieliby się zajmo-

wać podczas tworzenia i wydawania gazety. Tematyka zadań może być wybrana przez
uczniów lub zostać zaproponowana przez nauczyciela. Uczniowie mogą tworzyć mate-
riały lub ustalać, w jaki sposób można je zdobyć.
Ważne jest także, aby nauczyciel zaproponował uczniom zorganizowanie w czasie Dni
literatury narady redakcyjnej, podczas której dzieci prezentować będą przygotowane ma-
teriały.
Proponowana tematyka zadań:

Inteligencja ruchowa

W jaki sposób dostarczyć gazety prenumeratorom z innych klas (na przerwach, w świet-

licy, przed i po lekcjach)?

Przygotowanie i opracowanie działu sportowego w gazetce.

Inteligencja naukowa

Ustalenie, w jaki sposób można wydrukować gazetkę klasową. Jakie materiały trzeba

zgromadzić?

Ustalenie, w jaki sposób sprawdzić, czy informacja jest prawdziwa, czy też jest plotką.
Przygotowanie opowiadania o ciekawym odkryciu, problemie z dziedzin nauk ścisłych

i przyrodniczych.

Inteligencja muzyczna

Jak przygotować teksty i zapisać muzykę do znanych dziecięcych przebojów, które ucz-

niowie chcieliby umieścić w gazetce?

Przygotowanie opowiadania o wybranym kompozytorze lub wykonawcy, zilustrowanie

go tekstami, zdjęciami.

Inteligencja matematyczna

Wyliczenie, ile materiałów będzie trzeba zamieścić w gazetce.
Określenie, ile stron mają gazety.
Przygotowanie łamigłówek, krzyżówek i rebusów do gazetki.

Inteligencja intrapersonalna

Zastanowianie się, jak reagujemy na plotkę i obmowę.
Jak możemy się bronić przed plotką? Jak znane osoby bronią się przed plotkami?

Inteligencja społeczna

Określenie, jakie tematy są zwykle opisywane w gazetach.
Przygotowanie opowiadania zachęcającego do wybranej akcji charytatywnej.
Ustalenie, kto ponosi odpowiedzialność za informacje w gazecie.

Inteligencja wizualno-przestrzenna

Przygotowanie rysunków (komiksów, zagadek rysunkowych) do gazetki.
Przygotowanie opowiadania na temat wybranego dzieła plastycznego lub o artyście (zilu-

strowanego reprodukcjami prac twórcy).

Przygotowanie strony tytułowej gazety, z zaznaczeniem podobnych jak w prawdziwej

gazecie cech charakterystycznych (tytułu, daty, numeru, zespołu redakcyjnego, ceny).

Stworzenie fotoreportażu na dowolny temat.

Inteligencja językowa

Przygotowanie tekstów do gazetki (artykułów opisujących ważne klasowe i szkolne wy-

darzenia oraz inne ważne dla dzieci imprezy).

Przygotowanie innych, własnych tekstów do gazetki (np. wiersze).

5. Rozwiązujemy problemy – uczniowie określają, jakie problemy może powodować

tworzenie i wydawanie gazetki (np. można napisać nieprawdę – ktoś może czuć się ura-
żony, można nie zgodzić się z oceną – komentarzem – zespołu redakcyjnego) oraz za-
stanawiają się, jak je rozwiązać. Nauczyciel może przygotować teksty, które wyraźnie
podają informacje nieprawdziwe, niesprawdzone lub niedyskretne (Nn – KP 19), ewen-
tualnie wykorzystać tekst Ireny Dudzińskiej i Teresy Fiutowskiej Prawda czy plotka

Uczniowie wspólnie z nauczycielem zastanawiają się nad zagadnieniami prawdy i plot-
ki w gazecie.

Zabawa

Prawda czy plotka [w:] I. Dudzińska i T. Fiutowska, W co i jak się bawić?, Gdańsk 1998.

WERSJA II

– PRZYGOTOWANIE PYTAŃ NA SPOTKANIE

Z PRZEDSTAWICIELAMI LITERATURY

Przebieg zajęć
1. Wprowadzenie – nauczyciel opisuje specyfikę zawodu/instytucji, które uczniowie mają

poznać. Rozmawia z uczniami, jakie chcieliby zadać pytania podczas planowego spot-
kania. Spotkanie może być przeprowadzone z nauczycielem języka polskiego, literatem,
dziennikarzem, specjalistą od reklamy, prawnikiem lub może być wizytą w bibliotece,
redakcji dziennika (np. regionalnego) czy czasopisma.

2. Przygotowanie pytań na spotkanie z przedstawicielami literatury – uczniowie w gru-

pach (związanych z wyróżnioną inteligencją) przygotowują pytania, wykorzystując karty
aktywizujące pytania (Nn – P 6).

3. Prezentacja i dyskusja nad pytaniami uczniów – uczniowie wraz z nauczycielem usta-

lają, które pytania są najciekawsze oraz jakie pytania zostaną zadane przez konkretne
dzieci. Rozdanie ról dzieciom notującym odpowiedzi.

PODSUMOWANIE WERSJI I LUB WERSJI II

Zajęcia może kończyć rundka wypowiedzi uczniów:

Dzisiaj dowiedziałam/dowiedziałem się, że…
Dzisiaj ustaliliśmy, że…
Moim zadaniem jest...

PULA ĆWICZEŃ DODATKOWYCH

Trzy sytuacje związane ze mną – chętni uczniowie opowiadają o trzech sytuacjach, któ-
re mogą opisać ich w gazecie. Dwie z nich są prawdziwe, a trzecia – fałszywa, zmyślona.
Zadaniem pozostałych uczniów jest odgadnięcie, która informacja może być nieprawdziwa.
Ocena – uczniowie wypełniają kartę pracy (Nn – KP 20). Zastanawiają się nad tym, w jaki
sposób omówić czytane opowiadania.
Rozśpiewane gazety – uczniowie otrzymują teksty z gazet dla dzieci (np. „Miś”, „Świer-
szczyk”). Ich zadaniem jest zaśpiewanie tekstu gazety na melodie znanych piosenek.
Taniec na gazecie – uczniowie dobierają się w pary i otrzymują gazetę. Na gazecie tańczą,
a w czasie kolejnych zmian typu muzyki składają gazetę, tańcząc na coraz mniejszym jej
kawałku.
Co robią? – uczniowie dobierają jak najwięcej czasowników do wylosowanych rzeczowni-
ków (Nn – P 10), np. samochód – jedzie, stoi, parkuje, wyprzedza; deszcz – pada, leje, kropi,
mży, moczy; pies – szczeka, skacze, aportuje, biegnie, gryzie; śnieg – pada, prószy, sypie.

SCENARIUSZ 14. – ZAJĘCIA WPIERAJĄCE MYŚLENIE TWÓRCZE I KRYTYCZNE

Temat: Twórczość literacka

Środki i materiały dydaktyczne:

arkusze papieru pakowego, flamastry w kolorze czarnym,
materiały dla poszczególnych grup, związane z realizacją wybranych zadań,
karty pracy (Nn – KP 21–23),
plansze (Nn – P 11, Nn – P 10).

Przebieg zajęć

1. Tematy do gazety – nauczyciel inicjuje wspólną dyskusję nad tym, skąd można czerpać

tematy do gazet (dzienników, czasopism) oraz do opowiadań, książek i wierszy.

2. Reportaże – uczniowie łączą się w grupy na podstawie diagnozy określonego typu in-

teligencji. Wykorzystując materiały zgromadzone przez nauczyciela lub własną wiedzę,
tworzą historie związane z wybranymi osobami i przedmiotami (instytucjami lub sytua-
cjami), związanymi z daną dziedziną wiedzy. Nauczyciel może podpowiedzieć następu-
jące pojęcia, osoby i przedmioty (instytucje i sytuacje):

inteligencja matematyczno-logiczna – matematyk, kalkulator, tablica, kreda,
inteligencja językowa – pisarz, książka, gazeta, zeszyt,
inteligencja wizualno-przestrzenna – malarz, mapa, farby, blok,
inteligencja ruchowa – sportowiec, rower, rolki, piłka,
inteligencja intrapersonalna – psycholog, radość, smutek, prawda,
inteligencja interpersonalna – rodzice, rodzina, szkoła, przyjaciel,
inteligencja naukowa – biolog, robot, mikroskop, lupa,
inteligencja muzyczna – muzyk, trąbka, bęben, radio.

3. Inne zakończenie – uczniowie w grupach zastanawiają się, co by było, gdyby historia

potoczyła się inaczej niż jest to opisane w książce (Nn – P 11). Zakończenia mogą być
opowiadane lub zapisane.

4. Zwroty akcji – uczniowie siedzą w kręgu. Nauczyciel rozpoczyna opowiadanie – repor-

taż z boiska sportowego. Kolejne dzieci kontynuują opowiadanie z akcją, zaczynając każ-
de nowe zdanie naprzemiennie zwrotem na szczęście (w przypadku dziecka pierwszego
i dalej – co drugiego w kręgu) lub niestety (pozostałe dzieci). Pierwsze zdanie nauczyciela
brzmi: Na boisko wbiegła drużyna piłkarzy…

5. Powiązania – uczniowie w grupach otrzymują po pięć wyrazów z rysunkami (Nn – P 11).

Wszystkie grupy otrzymują takie same materiały. Każda grupa tworzy oddzielne opo-
wiadanie, w które włącza otrzymane wyrazy. Dzieci nadają tytuły swym opowiadaniom,
a podczas prezentacji porównują, zwracając uwagę na różnorodność możliwych zastoso-
wań tego samego wyrazu.

6. Tytuły prasowe – uczniowie w grupach otrzymują tytuły prasowe (nagłówki), których

treść niewerbalnie (za pomocą gestów, mimiki) przekazują kolegom (Nn – P 10). Reszta
grup próbuje odgadnąć pokazywane treści i komunikaty.

7. Krytyczne czytanie gazety – uczniowie otrzymują tekst artykułu (Nn – KP 21). Próbują

przeprowadzić jego krytyczną analizę. Zastanawiają się i odpowiadają według pytań na-
uczyciela (Nn – KP 21).

8. Nowe tytuły – uczniowie w grupach otrzymują tekst (Nn – KP 22). Ustalają, który

punkt widzenia przyjmą i starają się nadać opowiadaniu tytuły z perspektywy wybrane-
go bohatera.

PULA ĆWICZEŃ DODATKOWYCH

Ocena dzieła – uczniowie łączą się w grupy związane z określoną inteligencją. Na podsta-
wie materiałów zgromadzonych przez nauczyciela lub własnej wiedzy oceniają wybrane
przedmioty lub sytuacje, związane z ich dziedziną wiedzy. Nauczyciel może podpowiedzieć
następujące przedmioty, osoby i sytuacje:

książkę,
bohatera,
rysunek,
sposób uporządkowania, pogrupowania przedmiotów,
uczucia, zachowania ludzi,
taniec, pantomimę.

Pytania do wybranej postaci – uczniowie otrzymują teksty opowiadań z czasopism dla
dzieci (np. „Miś”, „Świerszczyk”). Zadaniem uczniów jest wymyślenie jak największej licz-
by pytań do wybranej postaci opisanej w tekście.
Niedokończone wiersze – uczniowie otrzymują początki wierszy (Nn – KP 23). Mają za
zadanie dopisać brakujące części wierszy według własnego pomysłu.
Opisywanie sytuacji z własnego doświadczenia – uczniowie opisują sytuację z własnego do-
świadczenia, według matrycy: Kto? Kiedy? Gdzie? Co zrobił? W jaki sposób? Dlaczego?
Porównanie tekstów – uczniowie otrzymują dwa teksty z różnych gazet (Nn – KP 21)
w odmienny sposób opisujące to samo wydarzenie. Porównują obydwa teksty, zastanawiają
się, w jaki sposób sprawdzić, który artykuł rzetelnie opisuje fakty. Uczniowie mogą także
formułować pytania i wątpliwości, wykorzystując wyrażenie Ciekaw jestem, czy rzeczywi-
ście… Po prezentacji nauczyciel inicjuje dyskusję o tym, kto ponosi odpowiedzialność za
informacje zamieszczone w gazecie.

SCENARIUSZ 15. – ZAJĘCIA SPECJALISTYCZNO-KOMPILACYJNE

Temat: Nasza gazetka

WPROWADZENIE

Opowiadanie z żartem – uczniowie losują wyrazy z kubka (Nn – P 12). Wspólnie układają
opowiadanie. Podają propozycje zdań, w których występuje wylosowany wyraz. Ostatnie
zadanie polega na wspólnym stworzeniu dowcipnego zakończenia opowiadania. Nauczyciel
zapisuje i na koniec odczytuje całość utworzonego opowiadania.

ZAJĘCIA, CZĘŚĆ I

Inteligencje

Intrapersonalna

Spo

łeczna

Ję

zykowa

Matematyczno-

-logiczna

Muzyczna

Ruchowa

Naukowa

Wizualno-

-pr

zestr

zenna

Ćwiczenia Co mnie

ciekawi
w gaze-
tach?

Problemy
społeczne
w gazecie

Reportaż

Rodzaje
gazet
i czaso-
pism

Przygo-
towanie
cieka-
wostek
muzycz-
nych do
gazety

Taniec
z pompo-
nami

„Bada-
nie” ga-
zety

Sztuka
reportażu

Inteligencja intrapersonalna

Co mnie ciekawi w gazetach? – uczniowie dzielą się informacjami, czy i jakie gazety czy-
tają, od czego zaczynają czytanie (przeglądanie gazety) oraz jakie treści i zagadnienia cieka-
wią ich w gazetach. Podają, czym kierują się, wybierając gazetę. Swoją wypowiedź zapisują
lub ilustrują rysunkiem (PG).**

Inteligencja społeczna

Problemy społeczne w gazecie – na postawie materiałów zgromadzonych przez nauczy-
ciela (np.: nagłówków gazet, stron gazet lub całych gazet – przygotowując gazety, należy
zwrócić uwagę, aby nie było w nich treści niestosownych dla dzieci) uczniowie określają,
jakie problemy społeczne poruszać może gazeta (polityka, rządy, wojny, bieda, kataklizmy).
Do prezentacji mogą dołączyć plakat, na którym naklejają nagłówki dotyczące aktualnych
wiadomości z polityki, kultury, pogody (PG lub PI).***

Inteligencja językowa

Reportaż – uczniowie tworzą tekst opisujący ciekawe wydarzenie, w którym brali udział.
Swoje teksty mogą zilustrować przyniesionymi wcześniej zdjęciami. Zastanawiają się, jakie
cechy powinien mieć dobry i interesujący reportaż (PG lub PI).***

Inteligencja matematyczno-logiczna

Rodzaje gazet i czasopism – uczniowie otrzymują kilka rodzajów gazet i czasopism (mogą
być tylko strony tytułowe). Mają pogrupować je według kategorii, np. poradniki, gazety
o polityce, gazety o modzie. Na podstawie encyklopedii i leksykonów tłumaczą pojęcia:
dziennik, prasa specjalistyczna (PG lub PI). **

Inteligencja muzyczna

Przygotowanie ciekawostek muzycznych do gazety – na podstawie przyniesionych przez
siebie materiałów uczniowie przygotowują propozycję kącika muzycznego w gazecie. Mogą
opracować ciekawostki o utworach muzycznych, ich kompozytorach lub wykonawcach, za-
reklamować tytuł ulubionego utworu lub osoby z klasy, które grają na instrumentach mu-
zycznych, śpiewają bądź tańczą w zespołach (PG).***

Inteligencja ruchowa

Taniec z pomponami – uczniowie otrzymują pompony wycięte z gazet i wykorzystując je,
mają przygotować taniec cheerleaderek (PG).*

Inteligencja naukowa

„Badanie” gazety – dzieci oglądają kilka egzemplarzy dzienników (przygotowując gazety,
należy zwrócić uwagę, aby nie było w nich treści niestosownych dla dzieci) lub czasopisma
dla dzieci. Zwracają uwagę, jak wygląda gazeta, z jakich składa się części (strona tytułowa,
wiadomości, ogłoszenia, reportaże, komentarze, ilustracje, reklamy itd.). Swoje spostrzeże-
nia przedstawiają w formie plakatu (PG lub PI).**

Inteligencja wizualno-przestrzenna

Sztuka reportażu – uczniowie zapoznają się ze zdjęciami z różnych gazet (w miarę możli-
wości mogą to być zdjęcia z „National Geographic”, wystaw World Press Photo lub innych
konkursów fotograficznych). Wybierają najciekawsze zdjęcia. Zastanawiają się także, jakie
cechy ma dobre zdjęcie i w jaki sposób je wykonać (PG lub PI).**

ZABAWA RUCHOWA

Bieg gazeciarza – uczniowie stoją w dwóch szeregach. Nauczyciel zaznacza linie startu
i mety dla obydwu zespołów. Uczniowie na początku rzędów otrzymują po 2 strony gazety.
Ich zadaniem jest dobiec do mety, przechodząc tylko po gazetach (stawiają nogę na gazecie,
po zrobieniu kroku podnoszą ją i przekładają do przodu, stawiając na niej uniesioną nogę),
obiec metę i powrócić na koniec rzędu.

ZAJĘCIA, CZĘŚĆ II

Inteligencje

Intrapersonalna

Spo

łeczna

Ję

zykowa

Matematyczno-

-logiczna

Muzyczna

Ruchowa

Naukowa

Wizualno-

-pr

zestr

zenna

Ćwiczenia Czytam

gazetę
krytycznie

Jak zorga-
nizować
zbiórkę
makula-
tury?

Wywiad

Gdzie
i jak
szukać
ciekawych
zadań
matema-
tycznych
i zagadek
logicznych

Reklama
ulubione-
go zespo-
łu mu-
zycznego
w gazecie

Dywan
z gazet

Różne
punkty
widzenia

Ilustro-
wanie
opowia-
dań

Inteligencja intrapersonalna

Czytam gazetę krytycznie – uczniowie otrzymują gazety z dowolnymi artykułami (Nn – KP
19). Mają podkreślić na czerwono informacje nieprawdziwe, a na niebiesko takie, których
nie da się sprawdzić. Nauczyciel zwraca uwagę na to, w jaki sposób należy czytać gazetę
(uważnie, krytycznie) (PG lub PI).**

Inteligencja społeczna

Jak zorganizować zbiórkę makulatury? – uczniowie proponują sposoby zbiórki maku-
latury. Zastanawiają się nad celem zbierania makulatury i sortowania zużytego papieru.
Określają zakres funkcji i ról dla każdego dziecka. Zastanawiają się, gdzie i w jaki sposób
składać makulaturę (PG).***

Inteligencja językowa

Wywiad – uczniowie przygotowują pytania do wywiadu z bohaterem wybranej książki.
Zastanawiają się, jakich wybrać bohaterów i o co ich zapytać. Wybierają postaci, z którymi
chcieliby przeprowadzić wywiad. Ustalają pytania i prezentują je grupie (PG lub PI).**

Inteligencja matematyczno-logiczna

Gdzie i jak szukać ciekawych zadań matematycznych i zagadek logicznych – uczniowie
dzielą się wiedzą i przygotowują plakat o tym, gdzie i jak szukać ciekawych zadań mate-
matycznych – na plakacie przedstawiają znane im czasopisma i książki z łamigłówkami,
zagadkami oraz przykłady zadań (PG).**

Inteligencja muzyczna

Reklama ulubionego zespołu muzycznego w gazecie – na podstawie przyniesionych przez
siebie materiałów uczniowie przygotowują indywidualnie lub w podgrupach prezentację
i reklamę ulubionego zespołu muzycznego (wykonawcy). Podczas prezentacji mogą zaśpie-
wać lub zagrać fragment jego utworu (PG lub PI).**

Inteligencja ruchowa

Dywan z gazet – uczniowie mają za zadanie stworzyć jak największy (lub najdłuższy) dy-
wan z użyciem taśmy klejącej i gazet. Dywan ten wykorzystują do ćwiczeń (np. przeskoki),
jednak nie mogą go uszkodzić. Na koniec powinien zostać złożony do jak najmniejszego
rozmiaru (PG).**

Inteligencja naukowa

Różne punkty widzenia – uczniowie zapoznają się z trzema reportażami z tego samego
zdarzenia opisanymi przez trzy różne osoby (Nn – KP 24). Zastanawiają się, w czym opisy
są podobne, a w czym się różnią. Tworzą hipotezy, dlaczego się różnią (np. jeden może ce-
lowo chcieć wprowadzić w błąd), w jaki sposób obronić się przed prasową manipulacją (PG
lub PI).***

Inteligencja wizualno-przestrzenna

Ilustrowanie opowiadań – uczniowie otrzymają artykuły z przygotowanych przez nauczy-
ciela czasopism dla dzieci. Po zapoznaniu się z nimi uczniowie opracowują ilustrację do
dowolnego artykułu. Mogą wybierać z dostarczonych przez nauczyciela zdjęć i rysunków
lub rysować samodzielnie (PG lub PI).**

ZAKOŃCZENIE

Moja gazeta – zadanie uczniów polega na uzupełnieniu dowolnych zdań z karty pracy (Nn
– KP 25).

PULA ĆWICZEŃ DODATKOWYCH

Inteligencja intrapersonalna

Jakie gazety lubię czytać – uczniowie tworzą plakat z reklamą tytułów czasopism, które
lubią czytać. Starają się zachęcić inne dzieci do wspólnej lektury (PG lub PI).***
Co by było, gdyby nie było gazet? – uczniowie zastanawiają się, co by było, gdyby nie
było gazet. Proponują różne sposoby zastąpienia gazety innymi środkami informacji (PG
lub PI).*
Gazeta o mnie – uczniowie przygotowują własny projekt „gazetki o mnie” według poda-
nych tytułów: Reportaż o mnie – moja reklama, Moja ilustracja, Ja i moja rodzina (PI).**
Ważne tematy – uczniowie otrzymują tytuły artykułów (Nn – P 13). Zastanawiają się, które
tematy wydają im się ważniejsze od innych i uzasadniają, dlaczego. Na koniec podejmują
decyzję, gdzie w gazecie umieścić kolejne tytuły (na początku, w środku, czy na ostatniej
stronie). Zastanawiają się też, kto w prawdziwej gazecie podejmuje decyzje dotyczące waż-
ności poszczególnych tematów i kto ponosi odpowiedzialność za treści, które prezentuje
gazeta (PG lub PI).***
Przygotowanie zadania problemowego z zajęć – Jak stworzyć, wydać i zareklamować
gazetkę klasową? (PG).***

Inteligencja społeczna

Reklama gazety – uczniowie zastanawiają się, w jaki sposób zareklamować swoją gazetkę,
ustalają możliwe sposoby i strategie, prezentują najciekawsze pomysły. Do prezentacji mogą
dołączyć plakat lub rysunek (PG lub PI).*
Sposoby na zwiększenie czytelnictwa – uczniowie zastanawiają się, w jaki sposób zwięk-
szyć zainteresowanie czytaniem (gazet, czasopism, ale też i książek). Najciekawsze pomysły
prezentują innym dzieciom. Do prezentacji mogą dołączyć plakat lub rysunek ulubionej
książki (PG lub PI).**
Problem oszczędzania papieru – ochrona przyrody – na podstawie materiałów zgromadzo-
nych przez nauczyciela uczniowie zwracają uwagę na oszczędzanie papieru. Mogą wykonać
plakat na temat wytwarzania papieru – niszczenia (wyrębu) starych drzew. Zastanawiają się
nad możliwością ochrony zasobów przyrody i oszczędzania papieru (np. reklamują gazetę
elektroniczną) (PG lub PI).**
Czym można zastąpić gazetę? – uczniowie próbują wymyślić, czym można zastąpić gaze-
tę. Zastanawiają się, jakie funkcje pełni gazeta w życiu ludzi. Wskazują zalety i ograniczenia
każdego z współczesnych mediów (np. telewizja – informacje szybko się zmieniają, internet
– brak kontroli informacji) (PG lub PI).***
Przygotowanie zadania problemowego z zajęć – Jak stworzyć, wydać i zareklamować
gazetkę klasową? (PG). ***

Inteligencja językowa

Gazeta – uczniowie wymyślają określenia, jaka może być gazeta (interesująca, nudna, kolo-
rowa, codzienna itp.). Swoje propozycje zapisują na papierze pakowym w formie promieni
odchodzących od słowa gazeta (PG lub PI).*
Tytuły – uczniowie wymyślają tytuły gazety, starając się umotywować swoją propozycję.
Wybierają najlepsze tytuły, zapisują je na kartkach i prezentują pozostałym uczniom (PG).*
Słownik wyrazów trudnych – uczniowie, korzystając ze słowników i encyklopedii, tłu-
maczą pojęcia: czasopismo, dziennik, gazeta, prasa, manipulacja, szpalta. Tworzą słownik
pojęć (PG lub PI).**
Papier jest… jak… – uczniowie wyszukując podobieństwa pomiędzy papierem a innymi
rzeczownikami, tworzą zakończenia analogii papier jest… jak…, np. papier jest gładki jak
włosy, jak tafla wody (PG lub PI).***
Przygotowanie zadania problemowego z zajęć – Jak stworzyć, wydać i zareklamować
gazetkę klasową? (PG lub PI).***

Inteligencja matematyczno-logiczna

Krzyżówki – uczniowie tworzą propozycję krzyżówki do gazety. Prezentują ją na kartonie
(PG lub PI).**
Kiosk z gazetami – uczniowie rozwiązują zadanie Rano w kiosku było 50 egzemplarzy
dziennika ogólnopolskiego i o 5 więcej egzemplarzy miesięczników o tematyce samocho-
dowej. W południe dowieziono 20 miesięczników o tematyce muzycznej i 20 egzemplarzy
dziennika ogólnopolskiego. Ile wszystkich gazet w ciągu tego dnia dowieziono do kiosku?
(40) (PG lub PI).**
Jak sprawdzić informacje – uczniowie otrzymują wybrane zdania i fragmenty opisów (Nn
– KP 26). Na podstawie posiadanych słowników i encyklopedii oceniają, które z nich mogą

być prawdziwe, a które fałszywe, nielogiczne lub niesprawdzone (Giewont ma wysokość
1894 m; Ptaki są potomkami dinozaurów; Steven Spielberg nie mógł nakręcić opartego na
faktach filmu o współczesnym życiu dinozaurów; Do tej pory nic nie potwierdziło istnienia
innych cywilizacji poza Ziemią) (PG lub PI).***
Następnie zastanawiają się, w jaki sposób sprawdzić, czy dana informacja jest prawdziwa
(PG lub PI).***
Szukamy błędów i naprawiamy je (błędy matematyczne i logiczne) – uczniowie otrzy-
mują kartę pracy (Nn – KP 27) z różnymi błędnymi wynikami i zdaniami nielogicznymi.
Mają odnaleźć błędy i je poprawić. Uczniowie zastanawiają się też nad rolą popełniania
błędów w dochodzeniu do poprawnego wyniku (PG lub PI).***
Przygotowanie zadania problemowego z zajęć – Jak stworzyć, wydać i zareklamować
gazetkę klasową? (PG).***

Inteligencja muzyczna

Jakie dźwięki może ilustrować gazeta? – uczniowie otrzymują gazety. Ich zadanie polega
na zilustrowaniu różnorodnych typów dźwięków, które może wydawać gazeta, np. przy mię-
ciu, szeleszczeniu, darciu, przecinaniu. Mogą także spróbować nazwać te dźwięki (PG).*
Akompaniament z gazet – uczniowie słuchają wybranych utworów muzycznych w wol-
nym i szybkim tempie. Zadanie uczniów polega na stworzeniu akompaniamentu do muzyki
poprzez rozdzieranie, szeleszczenie, mięcie, pocieranie gazetami (PG).*
Czasopismo muzyczne – uczniowie zastanawiają się, jakie tematy i treści zamieściliby
w czasopiśmie muzycznym. Proponują tytuły i pierwszą stronę czasopisma. Do zapisów
dołączają ilustracje (PG lub PI). **
Instrumenty z gazety – uczniowie na podstawie czasopism muzycznych tworzą z gazety
jak najwierniejsze modele instrumentów muzycznych i przyklejają je na papierze pakowym.
Nazywają i podpisują wykonane instrumenty (PG lub PI).**
Przygotowanie zadania problemowego z zajęć – Jak stworzyć, wydać i zareklamować
gazetkę klasową? (PG).***

Inteligencja naukowa

Zalety i wady gazety – uczniowie zastanawiają się, jakie są zalety i wady gazet. Swoją wy-
powiedź mogą ilustrować w formie plakatu (PG lub PI).*
Jak można wydrukować gazetę – uczniowie na podstawie przygotowanych przez nauczy-
ciela materiałów mają prześledzić proces drukowania gazety (PG lub PI).*
Właściwości papieru – uczniowie otrzymują: kawałki pergaminu, kartonu, kartkę z bloku,
papier do drukarki, tekturę, papier z zeszytu, bibułę, papier pakowy, gazetę codzienną, gaze-
tę kolorową, papier kredowy, papier kuchenny. Dzieci mają opisać fakturę papieru, określić,
który papier jest najtrwalszy, najbardziej miękki, najgrubszy, najcieńszy itp. Wykonują do-
świadczenia, jak zmieniają się właściwości papieru pod wpływem wody, farby, kleju i jaka
będzie wtedy jego przydatność i możliwe zastosowanie. Określają, który papier byłby naj-
lepszy do wydrukowania gazetki (PG lub PI).**
Defi nicja i funkcje gazety – uczniowie na podstawie słowników, encyklopedii i własnego
doświadczenia tworzą definicję gazety, a następnie zapisują ją, wykorzystując kartę pracy
(Nn – KP 28) (PG lub PI).**
Przygotowanie zadania problemowego z zajęć – Jak stworzyć, wydać i zareklamować
gazetkę klasową? (PG).***

Inteligencja ruchowa

Taniec z gazetą – uczestnicy otrzymują gazety, a ich zadaniem jest opracowanie układu ru-
chowego tańca z gazetą do dowolnej muzyki zaprezentowanej przez nauczyciela (PG).*
Czasopismo sportowe – uczniowie zastanawiają się, jakie tematy i treści zamieściliby
w czasopiśmie sportowym. Proponują tytuły na pierwszą stronę czasopisma i ilustrują ją
odpowiednimi rysunkami (PG lub PI).**
Dział sportowy w gazetach – na podstawie przyniesionych przez siebie materiałów ucz-
niowie przygotowują propozycję kącika sportowego w gazecie. Opracowują ciekawostki na
temat poszczególnych dyscyplin sportu, sportowców, wyników rozgrywek (PG lub PI).**
Co można wykonać z gazety – uczniowie mają stworzyć ciekawe projekty wykorzystania
gazety do ozdabiania sali. Nauczyciel ogłasza konkurs na najciekawsze i najbardziej pomy-
słowe przedmioty wykonane z gazety. Uczniowie prezentują swoje najbardziej oryginalne
pomysły (PG lub PI).**
Przygotowanie zadania problemowego z zajęć – Jak stworzyć, wydać i zareklamować
gazetkę klasową? (PG).***

Inteligencja wizualno-przestrzenna

Poszukiwanie błędów (korekta) – uczniowie przyjmują role korektorów i poszukują błę-
dów na rysunkach oraz w tekście (Nn – KP 29). Poprawiają odnalezione błędy. Zwracają
uwagę, że przed oddaniem ostatecznej wersji należy przeczytać całość tekstu jeszcze raz
w celu odnalezienia i poprawienia błędów (PI).*
Uszkodzone ilustracje – uczniowie otrzymują ilustracje z kolorowych gazet, którym braku-
je jakiegoś fragmentu. Mają dorysować niedokończone obrazy. Zastanawiają się, co mogły
one przedstawiać i jaki temat/tytuł mógł mieć artykuł, który był nimi zilustrowany (PI). **
Gwiazdy – uczniowie na podstawie przyniesionych przez siebie materiałów mają przygoto-
wać stronę gazety o życiu sławnych ludzi. Zastanawiają się, co decyduje, że ktoś jest gwiaz-
dą, jest popularny, inni się nim interesują (PG lub PI).**
Ważne zdjęcia – uczniowie mają wybrać ciekawe zdjęcia z puli zdjęć przygotowanych przez
nauczyciela oraz umotywować, dlaczego to zdjęcie jest najważniejsze, a wreszcie określić,
w którym miejscu ma się ono znajdować w gazecie. Zastanawiają się także, jakie są tematy
zdjęć umieszczanych na pierwszych stronach gazet (nauczyciel dostarcza im gazety dla do-
rosłych i dla dzieci) (PG lub PI).***
Sztuka komiksu – uczniowie zapoznają się z materiałami przedstawiającymi komiksy z tra-
dycyjnych (np. Kajko i Kokosz, Tytus, Romek i Atomek, Asterix) i współczesnych (przynie-
sionych przez dzieci) czasopism. Ich zadaniem jest opisać formę komiksu – wykazać, czym
różni się od ona normalnych gazet. Dzieci wymyślają tematykę komiksów. Do prezentacji
dołączają plakat lub własne rysunki (komiksy) (PG lub PI).***
Przygotowanie zadania problemowego z zajęć – Jak stworzyć, wydać i zareklamować
gazetkę klasową? (PG)***

SCENARIUSZ 16. – ZAJĘCIA POŚWIĘCONE INTELIGENCJI JĘZYKOWEJ

Temat: Spotkania z literaturą – wiersze, opowiadania i reportaże w naszej gazetce

Środki i materiały dydaktyczne:

arkusze papieru pakowego, flamastry w kolorze czarnym,
materiały dla poszczególnych grup, związane z realizacją wybranych zadań,
karty pracy (Nn – KP 30).

Przebieg zajęć
1. Przygotowanie sali – uczniowie samodzielnie przygotowują salę. Planują miejsce dla

publiczności i osób prezentujących swoją twórczość literacką.

2. Prezentacja twórczości – narada zespołu redakcyjnego – uczniowie będą przedstawiać

stworzone przez siebie utwory.

Na prezentację można zaprosić dzieci z innych klas, rodziców lub przeprowadzić ją

tylko dla swojej klasy.

Każda prezentacja powinna być doceniona i nagrodzona brawami.

Nie należy porównywać prezentacji uczniów, gdyż może to działać na dzieci demoty-

wująco. Należy wystrzegać się atmosfery rywalizacji.

3. Podziękowanie wszystkim za wysiłek włożony w przygotowanie tekstów.
4. Rozwiązanie konkursu na tytuł gazetki – uczniowie prezentują swoje pomysły doty-

czące tytułu gazetki. Wspólnie z nauczycielem wybierają najciekawszą nazwę.

5. Wybór redakcji gazety – uczniowie wybierają cztero-, pięcioosobową redakcję gazety.

Oceniają prace poszczególnych dzieci według ich zaangażowania i wkładu pracy.

6. Podsumowanie – nauczyciel z uczniami decydują, w jaki sposób i kiedy gazetka zosta-

nie wydrukowana. Uczniowie wybierają i ustalają, które utwory znajdą się w gazetce
(właściwe byłoby, aby większość utworów dzieci była umieszczona w gazetce), a które
należy poprawić. Nauczyciel ustala także, czy dzieci są zainteresowane kontynuacją tego
projektu.

Zajęcia może także kończyć rundka wypowiedzi uczniów:

Dzisiaj czułam/czułem, że…

7. Rozdanie zadań na następny miesiąc

– nauczyciel omawia zadania na przyszły mie-

siąc. Uczniowie mają skupić uwagę na przygotowaniu pytań do przedstawiciela zawodu
wykorzystującego inteligencję intrapersonalną. Materiał dotyczący szczegółowych za-
dań, które może zaproponować nauczyciel, został przedstawiony w Scenariuszu 17.

Ten etap zajęć przewidziano jedynie w przypadku, gdy w następnym miesiącu planowane jest spotkanie

z przedstawicielem zawodu związanego z inteligencją intrapersonalną, np. filozofem, psychologiem, pi-
sarzem.

PULA ĆWICZEŃ DODATKOWYCH

Nastrojowa poezja – nauczyciel czyta uczniom wybrane wiersze znanych poetów, np.
Słońce, Droga, Przypowieść o maku, Wyprawa do lasu Czesława Miłosza (Czesław Miłosz
Poematy, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław 1989) lub Strofy o późnym lecie Juliana
Tuwima (Julian Tuwim Poezje, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław-Warszawa-
-Kraków 2004). Uczniowie wspólnie z nauczycielem zastanawiają się, co jest tematem wier-
szy oraz w jaki sposób artysta opisuje świat.
Muzyka „z tematem”

– nauczyciel prezentuje uczniom wybrane utwory muzyczne (Etiuda

rewolucyjna Fryderyka Chopina, Marsz turecki Wolfganga Amadeusza Mozarta, Marzenie
Roberta Schumana, O, fortuna z Carmina burana Carla Orfa, muzyka baletowa – np. Taniec
rycerzy z baletu Romeo i Julia Sergiusza Prokofiewa, Taniec łabędzi Piotra Czajkowskiego,
suita Peer Gynt Edwarda Griega, muzyka z opery Carmen Georges’a Bizeta lub inne).
Wspólnie zastanawiają się, co może być tematem utworów oraz w jaki sposób kompozytor
opisuje nastroje.
Sztuka „z tematem” – nauczyciel pokazuje uczniom wybrane reprodukcje prac artystów.
Wspólnie zastanawiają się, co jest tematem przedstawionych dzieł oraz jakie uczucia i wra-
żenia one wywołują.
Karykatura i groteska – nauczyciel przedstawia humorystyczne obrazki i teksty (Nn – KP
30). Razem z uczniami zastanawiają się nad granicami żartu. Dzieci mogą proponować wła-
sne skecze.
Porównania – nauczyciel wybiera i prezentuje ciekawe środki obrazowania literackiego
(np. wiersze Jana Brzechwy, Czesława Miłosza, Juliana Tuwima lub inne) – zwraca uwa-
gę szczególnie na metafory i porównania w poetycki sposób opisujące świat. Uczniowie
samodzielnie szukają porównań w przygotowanych przez nauczyciela wierszach (może
on zasugerować, że w porównaniach występują najczęściej zwroty: …jak…; …jakoby…;
…niby…).

Zadania

związane z budowaniem artystycznego klimatu w czasie prezentacji twórczości dzieci.

Opracowanie muzyczne Józef Czaja.

SCENARIUSZ 17. – ZAJĘCIA WPIERAJĄCE PAMIĘĆ I KONCENTRACJĘ UWAGI

Temat: Moje zmysły – widzę, słyszę, czuję i… zapamiętuję

Środki i materiały dydaktyczne:

arkusze papieru pakowego, flamastry w kolorze czarnym,
materiały dla poszczególnych grup, związane z realizacją wybranych zadań,
karty pracy (Nn – KP 31–43),
plansza (Nn – P 14).

WERSJA I

Przebieg zajęć
1. Sprawdzamy własną pamięć (część 1.) – nauczyciel prezentuje tabelę z wyrazami do

zapamiętania. Tabela zawiera rysunki ułożone w dwóch kolumnach (Nn – P 14): woda,
cytryna, sweter, róża, gazeta, pies, jabłko, poduszka, tablica, pióro, kubek, zegar, but, list.
Uczniowie starają się przeczytać, zapamiętać i w kolejności odtworzyć te wyrazy (mogą
je zapisywać albo wypowiadać). Dzieci samodzielnie obliczają, ile wyrazów zapamiętało
każde z nich.

2. Wprowadzenie do mnemotechnik – nauczyciel zapoznaje uczniów z podstawową wie-

dzą o mnemotechnikach (Nn – KP 31). Zachęca dzieci do trenowania pamięci i doskona-
lenia jej poprzez wykorzystanie własnych zdolności i zmysłów.

3. Zapamiętywanie z wykorzystaniem naszych zmysłów – uczniowie wraz z nauczycielem

zastanawiają się, w jaki sposób postrzegają otoczenie. Zwracają uwagę, że widzą, słyszą, czu-
ją dotykiem, smakują, wąchają (nosem). Wypełniają kartę badacza zmysłów (Nn – KP 32).

4. Wizualizacja Polisensoryczna łąka (poznajemy świat naszymi zmysłami) – uczniowie

wygodnie siadają lub kładą się na dywanie. Mogą zamknąć oczy. Nauczyciel proponuje
im wyobrażenie sobie spaceru po łące (Nn – KP 33). Dzieci, w miarę własnych możliwo-
ści, mogą wizualizować sobie to, o czym będzie im opowiadać nauczyciel.

5. Poznajemy mnemotechniki – nauczyciel powraca do pokazywanej wcześniej listy wy-

razów (Nn – P 14).

Wizualizacja w zapamiętywaniu – zadanie uczniów polega na wyobrażeniu sobie jak

pachną: róża, cytryna, jabłko; co czują, gdy dotykają: swetra, poduszki, tablicy, kubka
lub pióra; jak smakuje: woda, cytryna, jabłko; jaki wydaje dźwięk: pies, woda, gazeta,
tablica, zegar; jak wygląda: pies, sweter, list, kubek, but.

Historyjka – zadanie uczniów polega na włączaniu wyrazów z listy kolejno do opo-

wiadania – stworzeniu historyjki z tymi wyrazami oraz wyobrażeniu jej sobie.

Pomniki – uczniowie dobierają się w pary (lub trójki – w zależności od liczby dzieci)

i przedstawiają ruchem wylosowane wyrazy z listy. Pozostali uczniowie odgadują, co
przedstawia dana para.

Prezenty – zadanie uczniów polega na wyobrażeniu sobie, komu mogliby podarować

każdą z tych rzeczy. Uczniowie omawiają, w jaki sposób dana osoba zareagowałaby na
taki prezent, jaka mogłaby być okazja do obdarowania, jak zdobyć taki prezent.

Układamy akrostychy – uczniowie dobierają się w trójki (lub czwórki – w zależności od

liczby dzieci) i tworzą akrostychy – zdania lub wyrazy rozpoczynające się od kolejnych
liter słów: woda, kubek lub pies, but, list. Zastanawiają się, z których wyrazów z listy

nie można stworzyć akrostychów, a z których jest to bardzo trudne lub niemożliwe (np.
zawierających litery y, ę i ą).

Obraz z wyrazów – uczniowie próbują wyobrazić sobie kolory poszczególnych wyra-

zów. Następnie rysują jak najwięcej wyrazów z listy na swoim rysunku.

Siatka skojarzeń – uczniowie losują cztery wyrazy z listy. Układają je na „siatce sko-

jarzeń” w dowolnej kolejności. Następnie zastanawiają się nad skojarzeniami i podo-
bieństwami, łączącymi poszczególne wyrazy, np. woda i but – kalosze, woda i sweter
– płyn do prania delikatnych tkanin, woda i róża – konewka, ogrodnik podlewający
kwiaty, but i sweter – elementy ubrania, …

6. Wykorzystujemy własne inteligencje do doskonalenia pamięci – uczniowie otrzymują

zadania, których rozwiązania przedstawią w czasie Dnia mnemotechnika. Dzieci mogą
też wymyślać własne mnemotechniki i sposoby doskonalenia zapamiętywania. Dobierają
słowa związane z własną inteligencją lub wykorzystują propozycje podane przez nauczy-
ciela, na podstawie dowolnych ćwiczeń z kart pracy (do wyboru). Ćwiczą mnemotechni-
kę – wymyślają, w jaki sposób ją zareklamować i nauczyć innych:

inteligencja matematyczno-logiczna – Jak zapamiętać numer telefonu (karty banko-

matowej lub kod pin)? (zapamiętywanie numerów – Nn – KP 34)

inteligencja językowa – Jak zapamiętać słowa? (zapamiętywanie słów – Nn – KP 35),

inteligencja wizualno-przestrzenna – Jak zapamiętać obrazki? (zapamiętywanie ob-

razów – Nn – KP 36),

inteligencja ruchowa – Jak zapamiętać sceny/ruchy? (zapamiętywanie filmów – Nn

– KP 37),

inteligencja intrapersonalna – Jak zapamiętać sytuacje? (zapamiętywanie sytuacji

– Nn – KP 38),

inteligencja interpersonalna – Jak zapamiętać twarze? (zapamiętywanie twarzy – Nn

– KP 39),

inteligencja naukowa – Jak zapamiętać treść notatek? (zapamiętywanie notatek – Nn

– KP 40),

inteligencja muzyczna – Jak zapamiętać piosenkę lub melodię? (zapamiętywanie pio-

senek – Nn – KP 41).

7. Sprawdzamy własną pamięć (część 2.) – nauczyciel prezentuje drugą tabelę z wyrazami

do zapamiętania (Nn – P 14) (w dwóch kolumnach – trawa, stół, podgrzybek, osa, guzik,
narty, mama, zamek, klucz, dom, lustro, ser, widelec, miś). Uczniowie starają się przeczy-
tać, zapamiętać i odtworzyć wyrazy w kolejności (mogą je zapisywać lub wypowiadać).
Dzieci indywidualnie obliczają, ile wyrazów zapamiętały.

Na podstawie: H. Lorayne, Sekrety superpamięci, Łódź 1995, s. 48–163.

woda

róża

but

sweter

płyn do delikatnych

tkanin

kalosze

delikatne, miękkie

konewka

elementy ubrania

kolce

WERSJA II

– PRZYGOTOWANIE PYTAŃ NA SPOTKANIE Z PRZEDSTAWICIELAMI

ZAWODÓW ZWIĄZANYCH Z INTELIGENCJĄ INTRAPERSONALNĄ

Przebieg zajęć
1. Wprowadzenie – nauczyciel opisuje specyfikę zawodu, który uczniowie mają poznać.

Rozmawia z uczniami na temat pytań, jakie chcieliby zadać podczas planowego spotka-
nia. Spotkanie może być przeprowadzone z filozofem, psychologiem, pedagogiem szkol-
nym lub pisarzem, lekarzem.

2. Przygotowanie pytań na spotkanie z przedstawicielami zawodów związanych z inte-

ligencją intrapersonalną – uczniowie w grupach związanych z wyróżnioną inteligencją
przygotowują pytania, wykorzystując karty aktywizujące pytania (Nn – P 6).

3. Prezentacja i dyskusja nad pytaniami uczniów – uczniowie wraz z nauczycielem usta-

lają, które pytania są najciekawsze oraz jakie pytania zostaną zadane przez konkretne
dzieci. Rozdanie zadań dzieciom notującym odpowiedzi.

PODSUMOWANIE WERSJI I LUB WERSJI II

Zajęcia może kończyć rundka wypowiedzi uczniów:

Dzisiaj dowiedziałam/dowiedziałem się, że…
Dzisiaj ustaliliśmy, że…

PULA ĆWICZEŃ DODATKOWYCH

Widzę, czuję, słyszę – uczniowie chodzą po klasie, szukając jak największej liczby przed-
miotów, które można:

zobaczyć,
dotknąć,
usłyszeć,
poczuć zapachem,
posmakować.

Uczniowie zastanawiają się, w jaki sposób odnaleźli te przedmioty (dzięki wzrokowi – oczy;
słuchowi – uszy; czuciu – ręce; węchowi – nos; smakowi – język). Uzupełniają kartę pracy
(Nn – KP 42).
Humor i „kataklizmy” – nauczyciel powraca do listy wyrazów (Nn – P 14). Uczniowie wy-
obrażają sobie nierealne, śmieszne lub nieprzyjemne sytuacje, które mogłyby się wydarzyć
z wymienionymi obiektami, np. woda – śmigus-dyngus, ochlapanie przechodnia kałużą przez
przejeżdżający samochód; but – but z odklejoną podeszwą „kłapiący” i straszący „paszczą”
inne buty, złamany obcas u eleganckiej kobiety. Mogą rysować zabawne obrazki.
Kręcimy film – nauczyciel powraca do listy wyrazów (Nn – P 14). Zadanie uczniów polega na
wyobrażeniu sobie, jakie dźwięki wydają poszczególne przedmioty. Starają się także (słownie
lub pisemnie) opisać scenariusz filmu, w którym występowałyby wszystkie wyrazy z listy.
Mapy tekstu – logiczna praca nad tekstem – uczniowie otrzymują tekst (Nn – KP 43)
z matrycą mapy tekstu. Czytają go i pod kontrolą nauczyciela określają najważniejsze i po-
boczne informacje w tekście. Następnie wypełniają kartę pracy.
Moje prezenty – nauczyciel powraca do listy wyrazów (Nn – P 14). Uczniowie wyobrażają
sobie, jak czuliby się, gdyby otrzymali w prezencie poszczególne przedmioty z listy.

SCENARIUSZ 18. – ZAJĘCIA POŚWIĘCONE INTELIGENCJI INTRAPERSONALNEJ

Temat: Dzień mnemotechnika – oko, ucho i dłoń

Środki i materiały dydaktyczne:

arkusze papieru pakowego, flamastry w kolorze czarnym,
karty pracy (Nn – KP 31; Nn – KP 34–41, Nn – KP 44–45),
plansza (Nn – P 15).

Przebieg zajęć
1. Przywitanie i przedstawienie mnemotechnik – nauczyciel przedstawia zasady mne-

motechnik (technik doskonalenia pamięci i uczenia się). Można wykorzystać tekst ze
Scenariusza 17.

2. Przygotowanie sali i próba pokazu mnemotechnik – uczniowie samodzielnie przy-

gotowują salę, ustalając miejsce pokazów i planując miejsca dla uczestników. Gdy na
prezentację zaproszeni są goście z zewnątrz, nauczyciel z dziećmi przeprowadza około
półgodzinną próbę prezentacji mnemotechnik.

3. Przedstawienie mnemotechnik – zasady pracy i organizacja działań:

Uczniowie w grupach związanych z daną inteligencją omawiają rodzaj mnemotech-

niki, którą mieli przygotować – przedstawiają jej zasadę i, angażując gości, pokazują
opracowane przykłady.

W przypadku trudności lub niepowodzenia nauczyciel powinien włączyć się i pomóc

dzieciom.

Proponowane prezentacje uczniów:

inteligencja matematyczno-logiczna – zapamiętanie numeru telefonu, karty bankoma-

towej lub kodu pin,

inteligencja językowa – zapamiętanie słów,
inteligencja wizualno-przestrzenna – zapamiętanie obrazków,
inteligencja ruchowa – zapamiętanie filmu/ruchów,
inteligencja intrapersonalna – zapamiętanie sytuacji,
inteligencja społeczna – zapamiętanie twarzy,
inteligencja naukowa – zapamiętanie treści artykułu,
inteligencja muzyczna – zapamiętanie piosenki lub melodii.

4. Podziękowanie wszystkim za wysiłek włożony w przygotowanie prezentacji mnemo-

technik – nauczyciel dziękuje uczniom za wysiłek, zaangażowanie podczas prezentacji
oraz żegna gości.

5. Podsumowanie – nauczyciel inicjuje samoocenę grup według pytań zamieszczonych

w podrozdziale Zajęcia wykorzystujące metodę projektów (do wyboru). Bardzo istotne
jest, aby przeprowadzona była ona bez świadków, bez zewnętrznych obserwatorów – ro-
dziców, dzieci z innych klas.
Zajęcia może także kończyć rundka wypowiedzi uczniów:

Dzisiaj nauczyłam/nauczyłem się, że…

Zajęcia otwarte dla rodziców lub uczniów innych klas.

6. Rozdanie zadań na następny miesiąc – nauczyciel omawia zadania na przyszły miesiąc.

Zadaniem uczniów będzie założenie (lub przygotowanie planu założenia) rozgłośni radiowej.
Uczniowie mają zastanowić się, w jaki sposób ich grupa (związana z określoną inteligencją)
mogłaby się włączyć w ten projekt. Materiał związany ze szczegółowymi zadaniami, które
może zaproponować nauczyciel dzieciom, zaprezentowany został w Scenariuszu 19.

PULA ĆWICZEŃ DODATKOWYCH

Akronimy – nauczyciel prezentuje znane skrótowce do zapamiętania, np. PKP, MPK, PKS,
UFO. Uczniowie dobierają do liter tych skrótów słowa lub tworzą z wyrazów rozpoczyna-
jących się na kolejne litery skrótów logiczne zdania, np. pszczoła, kot, pies – PKP; małpa,
pantera, koń – MPK; Piotrek karmi psa. Patrycja kupuje pomarańcze – PKP.
Grupowanie podobnych kategorii – uczniowie dobierają się w pary. Otrzymują karty pra-
cy (Nn – KP 44) i rysunki (Nn – P 15). Jeden z uczniów ma ułożyć na kartach w dowolnym
układzie wybrane rysunki, pokazać je przez określoną ilość czasu partnerowi, a następnie
zasłonić. Zadaniem drugiego dziecka jest zapamiętanie i pogrupowanie rodzaju oraz liczby
poszczególnych wyrazów umieszczonych w karcie (np. 2 kwiaty, 4 koty).
Rozpoznawanie zdań – nauczyciel pokazuje paski (Nn – P 15) z czterema zdaniami, które
uczniowie mają zapamiętać. Następnie prezentuje zdanie ułożone z wyrazów występujących
w trzech zdaniach. Zadaniem dzieci jest wypowiedzenie zdania, z którego żadne wyrazy nie
zostały użyte przy budowie zdania testowego.
Zdanie 1. Kot pije mleko.
Zdanie 2. Dzieci jadą autobusem do szkoły.
Zdanie 3. Kwiaty stoją w niebieskim wazonie.
Zdanie 4. Samochód pędzi drogą.
Zdanie testowe Niebieski samochód jedzie drogą.
Odpowiedź – Ze zdania 1. „Kot pije mleko” nie wykorzystano żadnego wyrazu do stworze-
nia zdania testowego.
Kot pije mleko.
Dzieci jadą autobusem do szkoły.
Kwiaty stoją w niebieskim wazonie.
Samochód pędzi drogą.
Niebieski samochód jedzie drogą.
Podzielność uwagi – nauczyciel prezentuje wybrane rodzaje dźwięków, np. klaszcze w dło-
nie. Uczniowie mają obliczyć, ile razy nauczyciel klasnął. Stopniowo nauczyciel zwiększa
trudność ćwiczenia – jedną dłonią stuka ołówkiem w stół, a drugą pstryka. Uczniowie liczą
i podają liczbę stuknięć i pstryknięć. Następnie dzieci mogą samodzielnie tworzyć podobne
zadania (wykorzystując np. tupanie, gwizdanie).
Dziesięć palców – uczniowie mają zapamiętać nazwy pewnej kategorii, np. znane nazwy
owoców, mebli. Wykorzystują do tego schemat ręki – na każdym z palców wpisują jedną
nazwę (Nn – KP 45).

Ćwiczenia związane z mnemotechnikami.

SCENARIUSZ 19. – ZAJĘCIA WYKORZYSTUJĄCE METODY PROJEKTOWE

Temat: Jak założyć szkolną rozgłośnię radiową i nagrać utwór muzyczny?

Środki i materiały dydaktyczne:

arkusze papieru pakowego, flamastry w kolorze czarnym,
materiały dla poszczególnych grup, związane z realizacją wybranych zadań,
karty aktywizujące pytania (Nn – P 6),
szkic kilkupiętrowej windy naniesiony na papier pakowy,

spokojny utwór muzyczny (np. Gheorghe Zamfir – muzyka z filmu Piknik pod Wiszącą

Skałą Petera Weira).

WERSJA I

– PRZYGOTOWANIA DO ZAŁOŻENIA KLASOWEJ ROZGŁOŚNI

Przebieg zajęć
1. Wprowadzenie – nauczyciel rozmawia z uczniami, w jaki sposób można założyć w kla-

sie rozgłośnię radiową i zaprezentować w niej nagrane przez siebie utwory muzyczne.
Nastepnie pyta uczniów, jakie stacje radiowe znają i lubią, jakich stacji słuchają. Uczniowie
dzielą się także z nauczycielem informacjami na temat ulubionego rodzaju muzyki oraz wy-
konawców, a także czego, oprócz muzyki, słuchają w radiu. Chętni uczniowie zastanawiają
się, jakie problemy, związane z projektem założenia rozgłośni oraz z nagrywaniem piosenek
i innych utworów muzycznych, mogą wystąpić. Wymieniają także własne doświadczenia,
które mają w związku z nagrywaniem, komponowaniem i wykonywaniem muzyki.

2. Audycja radiowa – gwiazda defi nicyjna – nauczyciel pyta uczniów, czy wiedzą, jak wyglą-

da praca w studiu (radiowym lub telewizyjnym) oraz jakie audycje radiowe znają lub jakich
audycji najczęściej słuchają. Dzieci wspólnie z nauczycielem tworzą gwiazdę definicyjną do
wyrażenia audycja radiowa, wykorzystując zgromadzone przez niego materiały (zdjęcia, ry-
sunki dotyczące wyglądu studia radiowego). Określają w niej m.in. rodzaje audycji.

3. Przygotowanie projektu rozgłośni radiowej i nagrania utworu muzycznego – propo-

nowane zadania dla uczniów:

Inteligencja ruchowa

Opracowanie zasad i szczegółowych pytań do konkursu na komentatora sportowego

w klasowej rozgłośni radiowej.

Zaproponowanie kandydatów na komentatora sportowego (uczniów mających najwięk-

szą wiedzę z dziedziny sportu).

Przygotowanie audycji reklamującej aktualne wydarzenia sportowe.
Opracowanie komentarza do zawodów sportowych (przeprowadzonych np. na zaję-

ciach WF).

Inteligencja naukowa

Ustalenie, jakie urządzenia będą potrzebne do powstania klasowej (lub szkolnej) rozgło-

śni radiowej.

Dowiedzenie się, w jaki sposób lub/i skąd jest w Polsce nadawany sygnał radiowy.
Ustalenie, jakie sprzęty będą potrzebne do nagrania utworu muzycznego.

Sprawdzenie, jakie typy audycji radiowych są prezentowane w prawdziwych rozgłośniach

radiowych.

Przygotowanie „Kącika porad”, udzielającego pomocy w rozwiązywaniu problemów

technicznych i gospodarczych, np. jak zreperować rower, wywabić plamę.

Inteligencja muzyczna

Opracowanie oprawy muzycznej dla rozgłośni – zaproponowanie repertuaru muzyczne-

go, wykonawców, typu utworów.

Skomponowanie lub/i wykonanie utworu muzycznego (melodii lub piosenki).
Opracowanie zasad i szczegółowych pytań do konkursu na prezentera muzycznego w kla-

sowej rozgłośni radiowej.

Zaproponowanie kandydatów na prezenterów muzycznych (uczniów mających najwięk-

szą wiedzę z dziedziny muzyki).

Przygotowanie sygnału rozpoznawczego dla rozgłośni.

Inteligencja matematyczno-logiczna

Opracowanie półgodzinnego programu rozgłośni radiowej – ustalenie czasu trwania po-

szczególnych audycji.

Przygotowanie zagadek logicznych, konkursów i quizów dla rozgłośni.
Ustalenie, ile czasu trwają wybrane utwory muzyczne.

Inteligencja intrapersonalna

Ustalenie, jakich informacji nie wolno prezentować w rozgłośni radiowej.

Przygotowanie argumentów przeciw nielegalnemu kopiowaniu płyt CD i tzw. „ściąganiu”

muzyki z internetu oraz za takim kopiowaniem – podanie możliwości publicznej prezentacji
tego typu muzyki.

Odnalezienie lub opracowanie humorystycznych quizów dotyczących wiedzy parapsycho-

logicznej (np. jak wybór kolorów wpływa na zachowania człowieka), żartów i anegdot.

Przygotowanie „Kącika porad” – kącik pomocy w rozwiązywaniu problemów uczniów,

typu: Jak rozwiązać kłótnie kolegów? Jak nie bać się dyktanda?

Inteligencja społeczna

Zebranie informacji, jakie osoby są potrzebne do prowadzenia rozgłośni radiowej.

Ustalenie, jakie audycje radiowe, utwory muzyczne i wykonawcy są najbardziej popularni

wśród dzieci (przeprowadzenie ankiety wśród uczniów z własnej klasy i z innych klas).

Przygotowanie komunikatów o organizacji różnorodnych form aktywności społecznej

(np. pomocy typu: „Koło Miłośników Przyrody”, „Koło wzajemnej pomocy w nauce”,
„Minisamorząd”).

Inteligencja językowa

Przygotowanie audycji informacyjnej Wiadomości szkolne, przedstawiającej najważniej-

sze, aktualne wiadomości i ogłoszenia.

Wybranie, przygotowanie lub stworzenie ciekawego opowiadania do przeczytania i na-

grania w radiu.

Opracowanie zasad i szczegółowych zadań (tzw. łamańce językowe, np. Król Karol kupił

królowej Karolinie korale koloru koralowego) do konkursu na prezentera wiadomości
w klasowej rozgłośni radiowej.

Zaproponowanie kandydatów na prezenterów wiadomości (uczniów mających najlepszą

dykcję).

Wymyślenie tekstu piosenki, która będzie nagrywana przez dzieci.

Inteligencja wizualno-przestrzenna

Opracowanie graficzne programu radiostacji lub/i okładki do płyty z utworem mu-

zycznym.

Przygotowanie plakatu reklamującego rozgłośnię lub/i utwór muzyczny.

Stworzenie plakatu na temat początków radia, który pokaże, jak radio zmieniało się przez

lata.
Uczniowie mogą zapoznawać się z materiałami przygotowanymi przez nauczyciela lub
ustalać, w jaki sposób można je zdobyć.

4. Nazwa rozgłośni – nauczyciel ogłasza konkurs na nazwę rozgłośni. Rozwiązanie kon-

kursu odbędzie się podczas Dnia muzycznego.

5. Czego potrzebujemy? – nauczyciel wraz z dziećmi organizuje pracę, w tym: materia-

ły i czynności istotne dla stworzenia rozgłośni i wydania utworu muzycznego. Ustalają
dostępność sprzętu i odpowiednich środków audiowizualnych (mikrofon, magnetofon,
dyktafon, płyta CD lub pendrive, komputer).

6. Rozwiązujemy problemy – uczniowie określają, jakie problemy mogą pojawić się

podczas prowadzenia rozgłośni i nagrywania utworu muzycznego oraz zastanawiają
się, jak je rozwiązać

. W szczególności można omówić następujące problemy: obmowy,

prezentowania informacji niesprawdzonych, niepotwierdzonych; odpowiedzialności za
prezentowane treści; dostosowania treści do odbiorców (np. młodszych dzieci z klas
pierwszych); różnorodności gustu i preferencji muzycznych (Czy można innym narzu-
cać swoje upodobania?); oryginalności/plagiatu (celowego naśladowania) muzyki lub
piosenki oraz istotnego problemu nielegalnego kopiowania płyt CD i ściągania muzyki
z internetu – określić możliwości publicznej prezentacji tego typu muzyki.

WERSJA II

– PRZYGOTOWANIE PYTAŃ NA SPOTKANIE

Z PRZEDSTAWICIELAMI MUZYKI

Przebieg zajęć
1. Wprowadzenie – nauczyciel opisuje specyfikę zawodu/instytucji, które uczniowie

mają poznać. Ustala z uczniami, o co chcieliby zapytać podczas planowego spotka-
nia. Spotkanie może być przeprowadzone z nauczycielem muzyki, krytykami mu-
zycznymi, muzykami, kompozytorami, wykonawcami – piosenkarzami, śpiewakami
lub może być wizytą w: filharmonii, operze, operetce, orkiestrze, szkole muzycznej
lub ognisku muzycznym.

2. Przygotowanie pytań na spotkanie z przedstawicielami muzyki – uczniowie w gru-

pach związanych z wyróżnioną inteligencją przygotowują pytania, wykorzystując karty
aktywizujące pytania (Nn – P 6).

W przypadku, gdy szkoła nie dysponuje rozgłośnią, można nagrać audycję na płytę CD i w ten sposób ją

prezentować.

3. Prezentacja i dyskusja nad pytaniami uczniów – uczniowie wraz z nauczycielem ustalają,

które pytania są najciekawsze oraz jakie pytania zostaną zadane przez konkretnych uczniów.
Rozdanie ról dzieciom notującym odpowiedzi.

PODSUMOWANIE WERSJI I LUB WERSJI II

Zajęcia może kończyć rundka wypowiedzi uczniów:

Dzisiaj dowiedziałam/dowiedziałem się, że…
Dzisiaj ustaliliśmy, że…

PULA ĆWICZEŃ DODATKOWYCH

Nadajnik – zagłuszacz – odbiornik – uczniowie siedzą w trzech rzędach (oddalonych od
siebie o około 1,5 m), twarzami zwróceni w jedną stronę. Pierwszy rząd to „nadajnik” – dzie-
ci mają nadawać sygnał – proste zdanie typu: Nadajemy audycję. Rząd drugi (środkowy) to
„zagłuszacz”, uczniowie mają wszelkimi sposobami wokalnymi oraz klaskaniem zagłuszać
nadanie sygnału. Rząd trzeci to „odbiornik” – dzieci mają wysłuchać nadanego zdania i je
powtórzyć.

Łańcuch dźwięków – uczniowie indywidualnie ustalają swój dźwięk. Zadaniem każdego
dziecka jest zaprezentowanie dwóch dźwięków – wydanego przez swojego bezpośredniego
sąsiada z lewej strony, a następnie wybranego przez siebie.
Winda (termometr) dźwięków – nauczyciel przedstawia uczniom szkic kilkupiętrowej
windy naniesiony na papier pakowy. Do windy może przyczepić lokatorów – dowolne sy-
laby (np. pa, mi). Uczniowie mają śpiewać daną sylabę. Nauczyciel objaśnia, że im wyżej
wjeżdża winda, tym wyżej dzieci mają śpiewać. Nauczyciel wskaźnikiem pokazuje piętra,
które przemierza winda. Podobne zadanie można przedstawić, wykorzystując termometr
i inne dźwięki, np. mo śpiewane smutno (temperatury ujemne) lub wesoło (temperatury
dodatnie).
Muzyczne karaoke – nauczyciel dzieli uczniów na dwa zespoły. Każdy zespół przygotowu-
je w tajemnicy po dwie, znane wszystkim dzieciom, piosenki. Pierwsza grupa w pewnym,
ustalonym wcześniej momencie przerywa śpiewanie piosenki. Zadaniem drugiej jest dośpie-
wanie piosenki do końca.
Relaksacja – nauczyciel prezentuje spokojny utwór muzyczny (np. Gheorghe Zamfir – mu-
zyka z filmu Piknik pod Wiszącą Skałą). Uczniowie wygodnie siedzą (lub – w miarę możli-
wości – leżą) z zamkniętymi oczami. Nauczyciel prowadzi wizualizację:
Posłuchajcie muzyki… (przerwa 10 sekund). Jeżeli posłuchacie jej w skupieniu, będziecie
słyszeć ją całym ciałem. Zobaczcie jej kolor… (przerwa 20 sekund), poczujcie, jak przyjmu-
ją ją wasze dłonie… (przerwa 10 sekund). Wciągnijcie głęboko powietrze, odbierzecie ją
swoim oddechem – nosem, ustami i płucami. Oddychajcie spokojnie, przepełnieni muzyką…
(przerwa 30 sekund). Poczujcie, jak muzyka przechodzi przez całe wasze ciało… (przerwa
10 sekund). Otwórzcie się na nią, słuchajcie jej dźwięków… (przerwa 10 sekund). Powoli
otwórzcie oczy, usiądźcie, zastanówcie się, jakie uczucia wywołała w was ta muzyka.

NADAJNIK

ZAGŁUSZACZ

ODBIORNIK

SCENARIUSZ 20. – ZAJĘCIA SPECJALISTYCZNO-KOMPILACYJNE

Temat: Radio „Wesoła szkoła i przyjaciele”

WPROWADZENIE

Tworzenie skojarzeń – nauczyciel wraz z dziećmi tworzą skojarze-
nia do słowa radio, a następnie zapisują je w formie tzw. promyczko-
wego uszeregowania.

ZAJĘCIA, CZĘŚĆ I

Inteligencje

Intrapersonalna

Spo

łeczna

Ję

zykowa

Matematyczno-

-logiczna

Muzyczna

Ruchowa

Naukowa

Wizualno-

-pr

zestr

zenna

Ćwiczenia Jakiej mu-

zyki lubię
słuchać?

Audycje
dotyczące
proble-
mów spo-
łecznych

Książka
do prze-
czytania

Lista prze-
bojów 1
Lista prze-
bojów 2

Jingle

Audycja
telewizyj-
na i ra-
diowa

Ile i jakie
znamy
stacje ra-
diowe?

Logo ra-
dia „We-
soła szkoła
i przyja-
ciele”

Inteligencja intrapersonalna

Jakiej muzyki lubię słuchać? – uczniowie wypowiadają się, jakiej muzyki lubią słuchać
w radiu. Swoje wypowiedzi mogą zilustrować plakatem (PG lub PI).*

Inteligencja społeczna

Audycje dotyczące problemów społecznych – uczniowie zastanawiają się, jakie problemy
szkoły mogłoby poruszać radio w swych audycjach. Zapisują tematy i prezentują je innym
dzieciom (PG lub PI).**

Inteligencja językowa

Książka do przeczytania – uczniowie opracowują ranking najciekawszych książek, które
mogą być przeczytane w radiu Wesoła szkoła i przyjaciele. Typują książki, głosują, podlicza-
ją wyniki i wybierają tę, która będzie czytana w radiostacji szkolnej w cyklu: Wesoła szkoła
i przyjaciele proponuje… (PG).**

Inteligencja matematyczno-logiczna

Lista przebojów 1 – uczniowie rozwiązują następujące zadanie: Ile głosów zebrał utwór na
liście przebojów, jeżeli 1 osoba głosowała na niego trzykrotnie (trzy razy), 2 osoby – oddały
po 2 głosy, a 5 osób po jednym? (12 głosów)
Lista przebojów 2 – uczniowie mają ułożyć listę przebojów, na podstawie liczby oddanych
głosów. Praca z kartą pracy (Nn – KP 46) (1. miejsce – „Stokrotka”, 2. miejsce – „Jesteśmy
jagódki”, 3. miejsce – „Płonie ognisko”) (PG lub PI).**

RADIO

Inteligencja muzyczna

Jingle – uczniowie mają za zadanie przygotować tzw. jingle, krótkie sygnały muzyczne,
będące przerywnikami pomiędzy prezentowanymi audycjami w radiu Wesoła szkoła i przy-
jaciele (PG lub PI).**

Inteligencja ruchowa

Audycja telewizyjna i radiowa – uczniowie przygotowują dwa typy transmisji z lekkoatle-
tycznych zawodów sportowych (do telewizji – prezentacja ruchowa i słowna) oraz do radia
(tylko komentarz słowny). Zastanawiają się, jakie dyscypliny sportowe powinni zainsceni-
zować (PG).***

Inteligencja naukowa

Ile i jakie znamy stacje radiowe – uczniowie na podstawie doświadczenia osobistego wy-
mieniają nazwy znanych stacji oraz rozgłośni radiowych i je zapisują. Do prezentacji mogą
dołączyć plakat reklamujący wybrane stacje (PG).

Inteligencja wizualno-przestrzenna

Logo radia Wesoła szkoła i przyjaciele – uczniowie mają zaprojektować logo (symbol, znak
rozpoznawczy) radia Wesoła szkoła i przyjaciele. Podają pomysły i uzasadniają ich zwią-
zek z nazwą oraz charakterystyką tworzonego radia. Projekty wykonują dowolną techniką.
Wybierają najciekawsze pomysły i je przedstawiają (PG lub PI).**

ZABAWA RUCHOWA

Droga do studia radiowego – uczniowie ustawiają się w pary i wybierają spośród siebie
osobę do roli nadawcy (prowadzącego za pomocą dźwięków) i odbiorcy (dziecko zamy-
ka oczy). Nauczyciel zaznacza samoprzylepną taśmą malarską szeroką, krętą drogę od
startu do mety. Każdy „odbiorca” po kolei, powoli przechodzi „drogę do studia radio-
wego”, kierując się tylko odgłosami „nadawcy” (mruczeniem, nuceniem melodii itp.).
Gdy osoba idzie w prawidłowym kierunku, odgłosy stają się głośniejsze, gdy w złym
– melodia cichnie.

ZAJĘCIA, CZĘŚĆ II

Inteligencje

Intrapersonalna

Spo

łeczna

Ję

zykowa

Matema

tyczno-

-logiczna

Muzyczna

Ruchowa

Naukowa

Wizualno-

-pr

zestr

zenna

Ćwiczenia Wiado-

mości
o nas
– autopre-
zentacja

Korzyści
i ogra-
niczenia
radia

Konkurs
na spikera

Układamy
płyty

Różne
audycje

Audycja
gimna-
styczna
„Ćwicz
razem
z nami”

Co by
było, gdy-
by nie było
radia?

Nasza
okładka

Inteligencja intrapersonalna

Wiadomości o nas – autoprezentacja – uczniowie opracowują autoprezentację, kierując
się następującymi kryteriami:

wygląd zewnętrzny,
charakterystyczne cechy wewnętrzne,
zainteresowania, hobby.

Każde dziecko otrzymuje minutę na przedstawienie siebie. Uczniowie, za pomocą dostęp-
nych materiałów (mikrofon i makieta ekranu), mogą swoją prezentację przedstawić w for-
mie symulowanej audycji radiowej lub telewizyjnej (PG).**

Inteligencja społeczna

Korzyści i ograniczenia radia – uczniowie zastanawiają się, jakie są społeczne korzyści ze
słuchania radia. Omawiają, czego dostarcza ludziom radio, jakie są jego zalety, a jakie ogra-
niczenia. Do prezentacji mogą dołączyć plakat o charakterze Zalety – Wady (PG lub PI).**

Inteligencja językowa

Konkurs na spikera – każdy z uczniów ma jak najszybciej, a przy tym dokładnie, przeczy-
tać wyrażenia prezentujące trudności artykulacyjne – „łamańce językowe” z karty pracy

(Nn – KP 47). Uczniowie liczą popełnione błędy – wygrywa osoba, która w określonym
czasie zrobiła najmniej błędów (PG).**

Inteligencja matematyczno-logiczna

Układamy płyty – uczniowie wypełniają kartę pracy (Nn – KP 48) (PG lub PI).**

Inteligencja muzyczna

Różne audycje – uczniowie otrzymują utwory muzyczne. Ich zadaniem jest posłuchanie
i podzielenie muzyki na takie rodzaje, które prezentowane będą w różnego typu audy-
cjach, np. grających muzykę taneczną, muzykę do słuchania, muzykę do relaksowania
się. (PG lub PI). **

Inteligencja ruchowa

Audycja gimnastyczna Ćwicz razem z nami – uczniowie mają przeprowadzić audycję
śródlekcyjnej gimnastyki – Ćwicz razem z nami. Opracowują lub wybierają ćwiczenia oraz
pokazują je innym dzieciom (PG).**

Inteligencja naukowa

Co by było, gdyby nie było radia? – uczniowie zastanawiają się, co by było, gdyby nie
było radia, wymieniając jak najwięcej konsekwencji takiej sytuacji. Na podstawie wcześ-
niejszych rozmów z rodzicami i dziadkami zastanawiają się, jak przekazywano sobie wia-
domości, opowieści i muzykę w czasach, gdy nie było jeszcze radia. Zastanawiają się także,
jakie urządzenia mogą zastępować współcześnie radio (telewizor, telefon komórkowy, kom-
puter) (PG lub PI).**

względu na dużą trudność ćwiczeń można wybrać dowolne wyrażenia z kraty pracy nr 47, fragmenty

wiersza Jana Brzechwy Chrząszcz lub teksty z podręcznika.

Inteligencja wizualno-przestrzenna

Nasza okładka – uczniowie, wykorzystując dowolną technikę, tworzą projekt okładki płyty
do wybranej lub wymyślonej przez siebie i zaśpiewanej piosenki. Na podstawie przykładów
klasycznych, znanych okładek (zespołów dziecięcych lub muzyki dla dorosłych, przynie-
sionych przez dzieci, np. The Beatles płyta Abbey Road), oceniają, jak powinna wyglądać
okładka płyty, w jaki sposób może ona zwracać na siebie uwagę i wyróżniać się spośród
innych. Zwracają też uwagę, jakie informacje powinna zawierać (np. dane o wykonawcy,
tytuł płyty, wydawcę, repertuar) (PG lub PI).**

ZAKOŃCZENIE

Moje radio – uczniowie mają wypełnić kartę pracy (Nn – KP 49), uzupełniając dowolną
liczbę wybranych przez siebie zdań.

PULA ĆWICZEŃ DODATKOWYCH

Inteligencja intrapersonalna

Radio? Telewizja? A może komputer? – uczniowie wypowiadają się, czy lubią słuchać
radia, oglądać telewizję, korzystać z komputera. Informują, które z tych mediów lubią naj-
bardziej. Próbują uzasadnić swoje wybory (PG lub PI).*
Czego chciałabym/chciałbym się dowiedzieć z radia i telewizji? – uczniowie zastanawiają się,
co chcieliby się dowiedzieć z radia oraz jakie typy audycji radiowych lub telewizyjnych lubią
najbardziej. Ustalają, które rodzaje audycji prezentować mogą wyróżnione treści. Mogą także
opowiedzieć o swoich ulubionych prezenterach radiowych i telewizyjnych (PG lub PI).**
Co jest dla mnie ważne? – uczniowie otrzymują listę problemów (Nn – KP 50). Ich zada-
niem jest określenie kolejności przedstawiania tych wiadomości według kryterium ich waż-
ności. Swoje wybory starają się uzasadnić (PG lub PI).**
Krytycznie słucham radia – uczniowie otrzymują tekst (Nn – KP 51) dotyczący au-
dycji Wojna światów Orsona Wellesa. Na podstawie tekstu oraz własnego doświadcze-
nia, starają się określić zagrożenia, które może wywołać bezkrytyczne słuchanie radia.
Proponują sposoby, które mogą ochronić odbiorcę przed wymienionymi sytuacjami. Na
podstawie materiałów zgromadzonych przez nauczyciela, starają się określić, czego nie
wolno w radiu (np. problem odpowiedzialności za słowo – obmowa/prawda, wolność
słowa – cenzura). Podają propozycje wiadomości, które powinny być prezentowane
w radiu (PG lub PI).***
Przygotowanie zadania problemowego z zajęć – Jak założyć szkolną rozgłośnię radiową
i nagrać utwór muzyczny? (PG).***

Inteligencja społeczna

Punkt widzenia – uczniowie otrzymują tekst reportażu (Nn – KP 52). Zadaniem dzieci jest
przedstawienie problemu z kilku punktów widzenia oraz skomentowanie go i nagranie (PG
lub PI).**
Problemy tzw. piractwa muzycznego – uczniowie otrzymują przyniesione przez nauczy-
ciela materiały związane z problemem nielegalnego kopiowania płyt i ściągania plików
muzycznych (Nn – KP 53). Wspólnie zastanawiają się nad problemem kradzieży muzyki.

Przygotowują plakat ukazujący problem piractwa muzycznego oraz sposoby obrony przed
nielegalnym kopiowaniem płyt i ściąganiem plików muzycznych (PG lub PI).**
Wiadomości – uczniowie, na podstawie osobistej wiedzy oraz materiałów przygotowanych
przez nauczyciela (np. gazet regionalnych i ogólnopolskich), zastanawiają się, jakie są ak-
tualnie najważniejsze wiadomości dotyczące ich bliskiego i dalszego otoczenia. Podejmują
próbę ich opracowania (PG lub PI).***
Polityka mała i duża – uczniowie zapoznają się ze zgromadzonymi przez nauczyciela ma-
teriałami dotyczącymi podstawowych, aktualnych problemów w polityce (np. wybory do
władz ustawodawczych i wykonawczych – prezydenckie, funkcjonowanie rządu i struktur
Unii Europejskiej, osobowości znanych polityków). Zastanawiają się, w jaki sposób pracuje
polityk, jakie są jego funkcje. Proponują audycję na temat polityki. Mogą także zapropono-
wać audycję poświęconą wyborowi samorządu klasowego lub szkolnego (PG).***
Przygotowanie zadania problemowego z zajęć – Jak założyć szkolną rozgłośnię radiową
i nagrać utwór muzyczny? (PG)***

Inteligencja językowa

Wyjaśniamy znaczenie trudnych słów – uczniowie, wykorzystując słowniki i encyklope-
die, przygotowują słownik wyrazów związanych z radiem, takich jak: audycja, słuchowisko,
spiker, transmisja, komentator, anegdota, złota płyta, singiel. Wypisują je i tłumaczą pozo-
stałym grupom (PG lub PI).*
Reklama – uczniowie mają opracować hasło reklamowe, zachęcające do słuchania radia.
Pracując techniką „burzy mózgów”, na początku tworzą jak najwięcej pomysłów, a potem
wybierają i przedstawiają kilka najciekawszych haseł reklamowych (PG).**
Konkurs na najlepszego prezentera – każdy z uczniów przygotowuje krótką historyjkę na
dowolny temat. Dzieci dyskutują, czyja prezentacja była najciekawsza, najładniej opowie-
dziana, a następnie wybierają najlepszego prezentera (PG).**
Słuchowisko – zadanie uczniów polega na stworzeniu słuchowiska na wybrany przez sie-
bie temat. W razie trudności nauczyciel może zaproponować następujące tematy: Rozmowy
domowych zwierząt, Wycieczka do lasu, Na co narzekała rzeka?, Przygody robota, O dziew-
czynce, która nie chciała się uśmiechać. Słuchowisko można nagrać na taśmę lub dyktafon
(PG lub PI).***
Przygotowanie zadania problemowego z zajęć – Jak założyć szkolną rozgłośnię radiową
i nagrać utwór muzyczny? (PG).***

Inteligencja matematyczno-logiczna

Zasady głosowania na listę przebojów – uczniowie mają opracować zasady głosowania na
poszczególne utwory z listy przebojów. Dzieci przygotowują sposób głosowania i liczenia
głosów (PG lub PI).**
Ile utworów zmieści się na płycie? – uczniowie rozwiązują następujące zadanie: Janek
otrzymał na urodziny 1 płytę CD z 7 utworami muzycznymi. Ile będzie musiał poświęcić
czasu na przesłuchanie całej płyty, jeżeli każdy utwór trwa 3 minuty? Czy starczy mu pół
godziny? Ile minut mu zabraknie lub zostanie? (21 minut, wystarczy pół godziny, zostanie
9 minut) (PG lub PI).**
Ustalamy program rozgłośni – uczniowie otrzymują program radiowy przyniesiony przez
nauczyciela. Zapoznają się z nim i na jego podstawie mają ustalić godziny prezentowania

wymyślonych przez siebie audycji. Następnie zapisują godziny i wklejają obok tytułów au-
dycji na plakacie (PG lub PI).***
Liczba płyt – uczniowie rozwiązują następujące zadanie W sklepie muzycznym Kasia ku-
piła jedną płytę CD z 9 piosenkami, 3 płyty CD z 10 przebojami, 1 płytę DVD z fi lmem i 10
z piosenkami z fi lmu oraz dwie płyty CD z rozmówkami w języku angielskim. O ile płyt CD
powiększyła swoją kolekcję Kasia? Czy potrafi sz obliczyć, ilu nowych utworów muzycznych
może posłuchać Kasia po swoich zakupach? Jeżeli każdy trwałby przez minutę, ile czasu
zajęłoby słuchanie ich bez przerwy? (6 płyt CD, 49 utworów – 49 minut) (PG lub PI).***
Jaki rodzaj muzyki? – uczniowie rozwiązują następujące zadanie: W szkolnym radiu w po-
niedziałek nadawane były audycje muzyki popularnej, we wtorek – prezentowano muzykę
ludową, w środę – słuchowiska, w czwartek – muzykę fi lmową, a w piątek – naukę języka
obcego. Jeżeli 7 marca dzieci wysłuchały muzyki fi lmowej, to jakiej audycji będą słuchać 21
marca tego samego roku? (PG lub PI).***
Przygotowanie zadania problemowego z zajęć – Jak założyć szkolną rozgłośnię radiową
i nagrać utwór muzyczny? (PG).***

Inteligencja muzyczna

Nagrywamy piosenkę/utwór dla radia – uczniowie mają nagrać dowolną piosenkę/muzy-
kę dla radia Wesoła szkoła i przyjaciele. Do jej nagrania wykorzystują dostępne instrumen-
tarium (PG).*
Przygotowujemy prezentację utworu muzycznego – zadanie uczniów polega na opraco-
waniu i nagraniu akompaniamentu do wybranego utworu muzycznego lub literackiego (np.
wiersze Juliana Tuwima, Jana Brzechwy) (PG).**
Repertuar – uczniowie mają określić/wybrać repertuar muzyczny, który będzie prezento-
wany w radiu Wesoła szkoła i przyjaciele (PG lub PI).**
Muzyczna reklama radia – uczniowie mają przygotować muzyczną reklamę radia Wesoła
szkoła i przyjaciele. Do jej nagrania wykorzystują dostępne instrumentarium i fragmenty
utworów muzycznych (PG lub PI).**
Przygotowanie zadania problemowego z zajęć – Jak założyć szkolną rozgłośnię radiową
i nagrać utwór muzyczny? (PG).***

Inteligencja naukowa

Prognoza pogody – uczniowie przygotowują audycję prezentującą prognozę pogody dla
dzieci przychodzących do szkoły lub wracających do domu po lekcjach. Audycję ilustrują
nagraniami odgłosów naśladujących zmiany pogody (PG lub PI).*
Audycja naukowa Nowinki z dziedziny nauki – uczniowie zastanawiają się, co może być
tematem audycji przedstawiającej najważniejsze odkrycia, problemy i wynalazki w dziedzi-
nie nauki i techniki. Mogą także przeanalizować, które z podanych odkryć mogłyby zdziwić
(zaskoczyć) słuchaczy (PG lub PI).**
Profesjonalne studio nagrań – uczniowie zastanawiają się, w jakie urządzenia powinno
być wyposażone profesjonalne studio nagrań. Wyszukują w encyklopediach i leksykonach
znaczenie słów: ekipa, wóz transmisyjny, kable, łącza, transmisja (PG lub PI).***
Jakie audycje można nadawać w radiu? – uczniowie na podstawie tekstów (Nn – KP 54)
podają, jakie rodzaje audycji można nadawać w radiu. Zastanawiają się, jaki typ audycji
przeważa w prawdziwych radiostacjach (komercyjnych, tematycznych, regionalnych i ogól-
nokrajowych) (PG lub PI).***

Przygotowanie zadania problemowego z zajęć – Jak założyć szkolną rozgłośnię radiową
i nagrać utwór muzyczny? (PG).***

Inteligencja ruchowa

Wiadomości sportowe – uczniowie mają za zadanie opracować audycję dotyczącą wia-
domości sportowych. Przygotowują także pantomimiczny pokaz prezentowanych treści
(PG).*
Przygotowanie audycji o danej dyscyplinie sportowej – uczniowie wybierają jedną dy-
scyplinę sportową. Przygotowują audycję radiową dotyczącą tej dyscypliny. Wybrane dzie-
cko – komentator – może słownie prezentować treść audycji, a pozostali uczniowie mogą ją
zobrazować ruchem (PG).**
Przygotowanie spektaklu Ptasie radio – uczniowie otrzymują przygotowane przez nauczy-
ciela fragmenty wiersza Ptasie radio Juliana Tuwima. Dzieci czytają fragmenty wiersza
i przedstawiają ruchem jego treść (PG).***
Program nauki tańca – uczniowie wybierają jeden dowolny taniec. Przygotowują audycję,
w której czasie przeprowadzą naukę tego tańca. Prezentują go innym dzieciom (PG).***
Przygotowanie zadania problemowego z zajęć – Jak założyć szkolną rozgłośnię radiową
i nagrać utwór muzyczny? (PG).***

Inteligencja wizualno-przestrzenna

Plakat reklamujący radio Wesoła szkoła i przyjaciele – uczniowie dowolną techniką two-
rzą plakat reklamujący radio Wesoła szkoła i przyjaciele. Zwracają uwagę na wkomponowa-
nie symboli, wiadomości i haseł, które mają zachęcać do słuchania tego radia (PG lub PI).*
Ulotki reklamujące słuchanie radia – uczniowie zastanawiają się nad korzyściami wynika-
jącymi ze słuchania radia. Następnie tworzą ulotki zachęcające do jego słuchania. Zwracają
uwagę na wkomponowanie oraz rozmiar symboli, przedstawień i haseł, które mają być użyte
w reklamie (PG lub PI).**
Okładki płyt – uczniowie zapoznają się z różnymi, oryginalnymi okładkami płyt (przy-
niesionymi przez uczniów). Zwracają uwagę na format płyt CD oraz wiadomości, symbo-
le i ilustracje, które są na poszczególnych płytach. Wybierają, ich zdaniem, najciekawsze
okładki i prezentują je pozostałym uczniom w formie plakatu (PG lub PI). ***
Zaprojektowanie radioodbiornika – uczniowie otrzymują od nauczyciela materiały pre-
zentujące różne typy radioodbiorników (historyczne i współczesne modele). Zadanie ucz-
niów polega na wymyśleniu projektu współczesnego radioodbiornika (PG lub PI).***
Przygotowanie zadania problemowego z zajęć – Jak założyć szkolną rozgłośnię radiową
i nagrać utwór muzyczny? (PG).***

SCENARIUSZ 21. – ZAJĘCIA POŚWIĘCONE INTELIGENCJI MUZYCZNEJ

Temat: Dzień muzyczny w rozgłośni Wesołej szkoły

Środki i materiały dydaktyczne:

arkusze papieru pakowego, flamastry w kolorze czarnym,
dostępne instrumenty perkusyjne,
sprzęt do nagrywania głosu i muzyki.

Przebieg zajęć
1. Tworzenie rozgłośni i nagrywanie audycji radiowych:

wybór zespołu redakcyjnego – uczniowie wybierają spośród siebie kilkuosobową re-

dakcję rozgłośni, która będzie pomagać w ocenie prac dzieci.

wybór działu nagrań – uczniowie wybierają kilka osób odpowiedzialnych za nagranie

utworów do zaprezentowania.

2. Rozwiązanie konkursu na nazwę rozgłośni – uczniowie podają swoje propozycje doty-

czące nazwy rozgłośni. Wspólnie z nauczycielem wybierają najciekawszą nazwę.

3. Przedstawienie planu organizacji rozgłośni – uczniowie przedstawiają informacje

zbierane przez miesiąc – w grupach wymieniają zdobyte wiadomości, dzielą się swoimi
doświadczeniami i wiedzą na temat:

ustalenia rodzaju audycji i zasięgu rozgłośni (czy będzie obejmowała tylko uczniów

danej klasy, czy może wykraczać poza nią),

przygotowania sprzętu i nagrywania,
planowania czasu nagrania, określenia zasad pracy i organizacji działań (podział obo-

wiązków),

rozwiązania zasygnalizowanych wcześniej problemów,
ustalenia sposobu promocji rozgłośni (jeżeli zasięgiem działania wykracza poza daną

klasę).

Nauczyciel kontroluje uczniów, pomaga im i zapewnia bezpieczeństwo ich pracy. W przy-
padku trudności lub problemów powinien włączyć się i pomóc dzieciom.

4. Podziękowanie wszystkim za wysiłek włożony w przygotowanie rozgłośni – nauczy-

ciel dziękuje uczniom za wysiłek, zaangażowanie i zrealizowane zadania. Ustala, czy
dzieci są zainteresowane kontynuacją tego projektu.

5. Podsumowanie – nauczyciel inicjuje samoocenę grup według pytań zamieszczonych

w podrozdziale Zajęcia wykorzystujące metodę projektów (do wyboru). Zajęcia może
także kończyć rundka wypowiedzi uczniów:

Dzisiaj nauczyłam/nauczyłem się…

6. Rozdanie zadań na następny miesiąc – nauczyciel omawia zadania na przyszły mie-

siąc. Uczniowie mają przemyśleć, w jaki sposób można ulepszyć miejscowość, w której
mieszkają, oraz jakie są aktualne potrzeby ich miejscowości. Zajęcia mogą być połączone
z dodatkowymi zajęciami plenerowymi, związanymi ze zwiedzaniem swojej miejscowo-
ści, poszerzaniem wiadomości o niej. Uczniowie z poszczególnych grup mogą podczas
tej wycieczki odgrywać role ekspertów. Wycieczkę można dokumentować zdjęciami lub
szkicami. Materiał związany z szczegółowymi zadaniami, które może zaproponować na-
uczyciel, zaprezentowany został w Scenariuszu 22.

z
z

PULA ĆWICZEŃ DODATKOWYCH

Tańcz z moim śpiewem – uczniowie dobierają się w pary. Jedno dziecko ma zaśpiewać
krótki fragment melodii znanej piosenki, a drugie – naśladować ją ruchem lub tańczyć do jej
taktu. Po prezentacji uczniowie zamieniają się rolami.
Znajdź swój rytm – uczniowie stoją w kręgu, nauczyciel rozdaje im dostępne instrumenty
perkusyjne (np. bębenki, tamburyna, kołatki, marakasy) i prezentuje dowolny utwór mu-
zyczny. Gdy dziecko uważa, że w wykonywanym utworze słyszy rytm zgodny z rytmem in-
strumentu, który trzyma, wchodzi do środka koła i akompaniuje, podając na nim rytm.
Recital jednego autora – uczniowie mają przygotować recital jednego wykonawcy. Mogą
śpiewać jego piosenki lub prezentować je w formie multimedialnej, mogą także naśladować
jego ruchy.
Mruczane kalambury – uczniowie dzielą się na dwie grupy i wybierają spośród siebie
dzieci najlepiej znające się na muzyce. Nauczyciel na kartkach wypisuje tytuły znanych
dzieciom piosenek. Wybrani uczniowie kolejno losują je i prezentują swojej grupie bez słów,
mrucząc je (murmurando). Grupa ma odgadnąć, jaka to piosenka, i wspólnie ją zaśpiewać.
Muzyczna gra planszowa

– uczniowie mają za zadanie stworzyć grę-opowiadanie Wyścig

nutek. Mogą wymyślić np. góry (określoną przez rzut kostką liczbę dźwięków trzeba zaśpie-
wać wysoko), rwący potok (szybko), leniwe żółwie (wolno).

Dla uczniów, którzy znają idee „gier-opowiadań” w metodyce Edyty Gruszczyk-Kolczyńskiej.

SCENARIUSZ 22. – ZAJĘCIA WYKORZYSTUJĄCE METODY PROJEKTOWE

Temat: Jak ulepszyć swoją miejscowość?

Środki i materiały dydaktyczne:

arkusze papieru pakowego, flamastry w kolorze czarnym,
materiały dla poszczególnych grup, związane z realizacją wybranych zadań,
maksymalnie szczegółowe mapy najbliższej okolicy,
karty aktywizujące pytania (Nn –P 6).

WERSJA I

– PRZYGOTOWANIE PROJEKTU ULEPSZENIA

WŁASNEJ MIEJSCOWOŚCI

Przebieg zajęć
1. Wprowadzenie – nauczyciel rozmawia z uczniami o tym, w jaki sposób można poznać

i ulepszyć swoją miejscowość. Następnie pyta ich, co wiedzą, a czego chcieliby się do-
wiedzieć o swojej miejscowości. Chętni uczniowie mogą wypowiadać się, formułować
problemy związane z tym zadaniem, korzystając z własnego doświadczenia, wynikające-
go z mieszkania w określonej miejscowości.

2. Moja okolica – gwiazda defi nicyjna – nauczyciel rozmawia z uczniami na temat ich

miejscowości (wieś, osiedle, dzielnica, miasto). Dzieci tworzą wspólnie z nauczycielem
gwiazdę definicyjną do wyrażenia moja miejscowość.

3. Poznanie swojej miejscowości – proponowane zadania dla uczniów:

Inteligencja ruchowa

Ustalenie, jakie obiekty sportowe są w okolicy – jaka jest ich dostępność.
Określenie, jakie są główne drogi w miejscowości.
Dowiedzenie się, jakie formy rozrywki i kultury występują w okolicy (także pielęgnowa-

nie lokalnych tradycji, folklor).

Inteligencja naukowa

Dowiedzenie się, czy każda miejscowość może mieć swój herb.
Określenie lokalizacji terenów zielonych (parków, lasów), pól uprawnych (rodzaju).
Ustalenie, czy w pobliżu znajdują się uprawy rolne, ogrodnicze, gospodarstwa agrotu-

rystyczne, gospodarstwa ekologiczne, fabryki, laboratoria, szkoły wyższe, uniwersytety,
szpitale, muzea.

Inteligencja muzyczna

Określenie, gdzie w okolicy można słuchać muzyki i jaka to muzyka.
Dowiedzenie się, jak założyć zespół muzyczny – podanie propozycji nazwy zespołu.
Ustalenie, gdzie w okolicy mogłyby się odbywać koncerty.

Inteligencja matematyczna

Przeliczenie obiektów budowlanych w najbliższej okolicy, a następnie podzielenie ich

według ustalonych kategorii.

Przeprowadzenie wywiadów, zebranie informacji o tym, ile osób mieszka w ich miejsco-

wości (w mieście, miasteczku, we wsi).

Inteligencja intrapersonalna

Określenie miejsca wypoczynku i rozrywki w okolicy.
Dowiedzenie się, jakie są najważniejsze problemy mieszkańców lub miejscowości.

Inteligencja społeczna

Określenie, jaki rodzaj zawodu dominuje w okolicy.
Dowiedzenie się, kto zarządza miejscowością lub osiedlem i jakie urzędy są tutaj zloka-

lizowane.

Określenie rodzaju i liczby budynków użyteczności publicznej.
Ustalenie, czy w okolicy mieszkają ciekawi ludzie (artyści, naukowcy, sportowcy).

Inteligencja językowa

Dowiedzenie się, jakie legendy i historie wiążą się z miejscowością.
Określenie nazw miejscowości (dzielnic, miast) graniczących z miejscowością, w której

mieszkają.

Próba wymyślenia sposobu zareklamowania miejscowości.

Inteligencja wizualno-przestrzenna

Określenie, jaki typ budownictwa dominuje w okolicy.
Ustalenie, jakie różne obiekty, urządzenia, instalacje występują w okolicy (np. lampy,

kładki lub przejścia podziemne dla pieszych, mosty, wiaty przy przystankach).

Nakreślenie planu (szkicu) rozmieszczenia ważnych punktów w okolicy.
Dowiedzenie się, jakie zabytki są zlokalizowane w pobliżu.

Uczniowie mogą zapoznawać się z materiałami przygotowanymi przez nauczyciela lub
ustalić, w jaki sposób można je zdobyć.

4. Rozwiązujemy problemy – uczniowie określają, jakie problemy ma miejscowość, jakie

wady i braki. Zastanawiają się nad pytaniami dotyczącymi trudnych spraw w ich miejsco-
wości oraz wstępnie proponują, w jaki sposób je rozwiązać.

WERSJA II

– PRZYGOTOWANIE PYTAŃ NA SPOTKANIE Z PRZEDSTAWICIELAMI

SZTUK PIĘKNYCH I NAUK WYKORZYSTUJĄCYCH INTELIGENCJĘ
WIZUALNO-PRZESTRZENNĄ

Przebieg zajęć
1. Wprowadzenie – nauczyciel opisuje specyfikę zawodu/instytucji, które dzieci mają

poznać. Pyta uczniów, o co chcieliby zapytać podczas planowego spotkania. Spotkanie
może być przeprowadzone z nauczycielem plastyki, architektem, plastykiem, przyrodni-
kiem, fizykiem teoretycznym, geografem, astronomem lub może być wizytą w muzeach
i galeriach czy obserwatoriach astronomicznych.

2. Przygotowanie pytań na spotkanie z przedstawicielami sztuk pięknych i nauk wyko-

rzystujących inteligencję wizualno-przestrzenną – uczniowie, w grupach związanych
z wyróżnioną inteligencją, przygotowują pytania, wykorzystując karty aktywizujące py-
tania (Nn – P 6).

3. Prezentacja i dyskusja nad pytaniami uczniów – uczniowie wraz z nauczycielem usta-

lają, które pytania są najciekawsze oraz jakie pytania zostaną zadane przez konkretnych
uczniów. Rozdanie ról dzieciom notującym odpowiedzi.

PODSUMOWANIE WERSJI I LUB WERSJI II

Zajęcia może kończyć rundka wypowiedzi uczniów:

Dzisiaj dowiedziałam/dowiedziałem się, że…
Dzisiaj ustaliliśmy, że…

PULA ĆWICZEŃ DODATKOWYCH

Zdjęcia w mojej okolicy – uczniowie w grupie lub indywidualnie, wykorzystując zdjęcia
i foldery okolicy, tworzą jej collage.
Ulubione miejsca w mojej miejscowości – uczniowie indywidualnie tworzą rysunki przed-
stawiające ulubione miejsce w swojej okolicy, starają się także opisać, jakie z tymi miej-
scami łączą ich uczucia. Nauczyciel zawiesza rysunki w jednym miejscu, nadając każdemu
z nich tytuł oraz jeden tytuł wspólny dla wszystkich prac (np. Ulubione miejsca w naszej
miejscowości).
Mapy mojej miejscowości – nauczyciel przynosi szczegółowe mapy najbliższej okolicy.
Uczniowie wspólnie ustalają, w którym miejscu mieszkają, a w jaki sposób zaznaczone są na
przyniesionej mapie (np. kartograficznej) ważne miejsca i obiekty, np. szkoła, szpital, stacja
benzynowa, hotel, kolej.
Kolory mojej okolicy – uczniowie w grupie lub indywidualnie malują plamami obraz swo-
jej najbliższej okolicy. Dobierają kolory, starając się uzasadnić, jakie uczucia odzwiercied-
lają wybrane kolory.
Obiekty sakralne w malarstwie – nauczyciel prezentuje różnorodne przykłady obiektów
sakralnych w malarstwie. Uczniowie tworzą własny rysunek lub obraz obiektów sakralnych,
zlokalizowanych w najbliższej okolicy.

Ćwiczenia związane z inteligencją wizualno-przestrzenną.

SCENARIUSZ 23. – ZAJĘCIA WSPIERAJĄCE TWÓRCZOŚĆ WIZUALNĄ

Temat: Domy pełne wyobraźni

Środki i materiały dydaktyczne:

arkusze papieru pakowego, flamastry w kolorze czarnym,
figury geometryczne (kwadraty, prostokąty, trójkąty, romby, trapezy, koła) w różnych

kolorach,

materiały dla poszczególnych grup, związane z realizacją wybranych zadań,
karty pracy (Nn – KP 55–59),
plansza (Nn – P 16).

Przebieg zajęć
1. Mój dom – uczniowie wybierają figury geometryczne (kwadraty, prostokąty, trójkąty,

romby, trapezy, koła) w różnych kolorach (np. czerwonym, żółtym, czarnym, białym,
zielonym). Dobierają takie kolory, które symbolizują ich nastrój. Z figur tworzą domki,
które naklejają na karton.

2. Nazwy ulic – uczniowie w grupach związanych z daną inteligencją otrzymują plan miasta

(Nn – KP 55), na który nanoszą nazwy ulic i placów zgodne z ich dziedziną wiedzy, np.
ul. Automatyczna, Odkrywców – inteligencja naukowa; ul. Literacka, Książkowa – inte-
ligencja językowa, lub z ich preferencjami.

3. Domy pełne wyobraźni – nauczyciel prezentuje materiały przedstawiające nietypo-

we domy (np. Friedensreicha Hundertwassera Hundertwasserhaus i KunstHausWien
w Wiedniu, Antonia Gaudiego Casa Milà, Casa Batlló, Casa Vicens i Pałac i park
Güell w Barcelonie, Franka Gehry’ego i Vlado Milunića Ginger i Fred – Tańczący
dom w Pradze). Dzieci wypowiadają się, czym te domy różnią się od normalnych bu-
dynków. Następnie projektują własne przykłady oryginalnych, nietypowych domów.

4. Wytrzymały most – zadanie uczniów polega na tym, aby stworzyć jak najdłuższy most

za pomocą kartki papieru, taśmy klejącej i dwóch małych pudełek. Dzieci mają spraw-
dzić, gdzie trzeba ustawić podpory, aby most mógł utrzymać jak największy ciężar.

5. Dziwodomy

– gra planszowa – uczniowie otrzymują planszę (Nn – P 16). W grupach

związanych z daną inteligencją rzucają kostką i odbierają wylosowane paski z nazwami
cech domów, które mają narysować na kartonie. Starają się na rysunku ująć jak najwięcej
charakterystycznych cech wylosowanego „dziwodomu”; dodają także cechy, które chcie-
liby, aby miał (np. salę audiowizualną – grupa inteligencji muzycznej).

6. Dziwaczny znak – uczniowie, w grupach związanych z daną inte-

ligencją zastanawiają się, co mógłby symbolizować znak umiesz-
czony obok domu (Nn – KP 56). Proponują inne znaki, które mogą
coś symbolizować w mieście wyobraźni.

Na podstawie książki Stephena Bowketta, Wyobraź sobie, że… Ćwiczenia rozwijające twórcze myślenie uczniów,

Warszawa 2000, s. 130.

7. Nietypowe wnętrza domów – uczniowie w grupach tworzą z plasteliny makietę wnętrza

nietypowego domu, wymyślając nowatorskie umeblowanie, oświetlenie, wyposażenie
i dekoracje.

PULA ĆWICZEŃ DODATKOWYCH

Kolorowe analogie – uczniowie kończą porównania dotyczące wybranego koloru, np. nie-
bieski jak…, czerwony jak… Uzupełniają kartę pracy (Nn – KP 57), tworząc analogie i doda-
jąc do nich swoje skojarzenia.
Nietypowe spostrzeżenia – uczniowie zastanawiają się, co ciekawego, oryginalnego można
zobaczyć na moście i z mostu, na ulicy, na skrzyżowaniu, w tunelu, w bloku mieszkalnym.
Zakryte ulice – uczniowie otrzymują kartę pracy (Nn – KP 58) z częściowo zakrytymi na-
zwami ulic. Zastanawiają się, jakie nazwy ulic mogły być na szyldach i dopisują je.
Przekształcenia – uczniowie otrzymują kartę pracy (Nn – KP 59) z początkowymi i koń-
cowymi rysunkami. Wymyślają, jak zamienić rysunek domu w różne inne przedmioty np.
w tort, w drzewo, w samochód.
Czego nie powinno zabraknąć – uczniowie zastanawiają się, jaki wpływ na otoczenie miał-
by brak roślin, wody, sygnalizacji świetlnej, prądu. Wypowiadają się, czym można zastąpić
te rzeczy i zjawiska oraz jakie długotrwałe skutki spowodowałby ich brak.

SCENARIUSZ 24. – ZAJĘCIA SPECJALISTYCZNO-KOMPILACYJNE

Temat: Moja miejscowość

WPROWADZENIE

Budynki na świecie – nauczyciel zapoznaje uczniów z podstawowymi stylami w architek-
turze obiektów budowlanych oraz z różnymi sposobami przedstawiania architektury w dzie-
łach sztuki. Uczniowie grupują obiekty o podobnym stylu oraz oceniają, które najbardziej im
się podobają. Starają się uzasadnić swoją wypowiedź.

ZAJĘCIA, CZĘŚĆ I

Inteligencje

Intrapersonalna

Spo

łeczna

Ję

zykowa

Matematyczno-

-logiczna

Muzyczna

Ruchowa

Naukowa

Wizualno-

-pr

zestr

zenna

Ćwiczenia Moja

okolica
w przy-
szłości

Kto zarzą-
dza naszą
miejsco-
wością?

Reportaż/
/wiersz
o naszej
miejsco-
wości

Typy miej-
scowości

Muzyka
miasta

Obiekty
sportowe
naszej
okolicy

Herb na-
szej miej-
scowości

Rozplano-
wanie
miasta/
/osiedla/
/miejsco-
wości

Inteligencja intrapersonalna

Moja okolica w przyszłości – uczniowie zastanawiają się, jak będzie wyglądała ich okolica
za 10 lat. Określają, co im się nie podoba, co chcieliby zmienić (dodać, ulepszyć lub usunąć),
a co jest w niej ciekawe i oryginalne. Prezentację mogą wykonać według matrycy z karty
pracy (Nn – KP 60) (PG lub PI).**

Inteligencja społeczna

Kto zarządza naszą miejscowością? – uczniowie na podstawie przygotowanych przez nauczy-
ciela materiałów (encyklopedii, folderów i map miasta) oraz własnego doświadczenia przygoto-
wują plakat na temat władz miasta lub wsi. Na plakacie umieszczają nazwy funkcji i nazwiska
urzędników. Zastanawiają się, jakie cechy powinna mieć osoba, która rządzi miejscowością.
Mogą także przygotować pytania do przedstawicieli władzy lokalnej (PG lub PI).**

Inteligencja językowa

Reportaż/wiersz o naszej miejscowości – uczniowie tworzą reportaż lub wiersz o swojej
miejscowości. Czytają lub wygłaszają go, a następnie prezentują na plakacie (PG lub PI).**

Inteligencja matematyczno-logiczna

Typy miejscowości – uczniowie otrzymują nazwy miast (Nn – P 17) i mają za zadanie
pogrupować miasta według różnych kryteriów, np. liczby ludności lub pierwszych liter
w nazwach. Starają się określić, co może być czynnikiem nadawania miejscowości nazwy
(PG lub PI).**

Inteligencja muzyczna

Muzyka miasta – uczniowie zapoznają się z muzyką, której inspiracją były miasta.
Przyporządkowują wybranych kompozytorów lub charakterystyczny rodzaj muzyki okre-
ślonym miastom (np. Paryż – Joe Dassin, Charles Aznavour, Malcolm McLaren Paris,
Paris; Warszawa – Fryderyk Chopin, Mieczysław Fogg; Wiedeń – Johann Strauss; Nowy
Orlean – jazz; Nowy Jork – Frank Sinatra New York, New York; Sewilla – flamenco).
Wybierają najciekawszy, ich zdaniem, utwór i uzasadniają swój wybór (PG lub PI).***

Inteligencja ruchowa

Obiekty sportowe naszej okolicy – uczniowie prezentują obiekty sportowe znajdujące się
w okolicy miejsca ich zamieszkania. Tworzą plakat, umieszczając na nim wcześniej przygo-
towane (samodzielnie lub przez nauczyciela) zdjęcia lub rysunki. Mówią, które dyscypliny
sportowe mogą być uprawiane w danym obiekcie sportowym (PG lub PI).**

Inteligencja naukowa

Herb naszej miejscowości – na podstawie materiałów zgromadzonych przez nauczyciela,
książek (encyklopedie, leksykony) oraz własnej wiedzy uczniowie tłumaczą, dlaczego ich
miejscowość ma określony herb/symbol. W przypadku, gdy ich miejscowość nie ma her-
bu, zastanawiają się, jaki mogłaby mieć symbol lub herb i uzasadniają swoje propozycje
(PG lub PI).***

Inteligencja wizualno-przestrzenna

Rozplanowanie miasta/osiedla/miejscowości – z puli nazw (Nn – P 17) uczniowie wybie-
rają i wycinają ważne dla miejscowości obiekty, a następnie przyklejają je na przygotowanej
przez nauczyciela makiecie, samodzielnie ustalając i uzasadniając ich lokalizację (miejsco-
wość jest fikcyjna) (PG lub PI).**

ZABAWA WIZUALIZACYJNA

Spacer po mieście – uczniowie, siedząc w kręgu, wyobrażają sobie spacer po mieście
(Nn – KP 61).

ZAJĘCIA, CZĘŚĆ II

Inteligencje

Intrapersonalna

Spo

łeczna

Ję

zykowa

Matema

tyczno-

-logiczna

Muzyczna

Ruchowa

Naukowa

Wizualno-

-pr

zestr

zenna

Ćwiczenia Co by

było, gdy-
bym zmie-
niła/zmie-
nił miejsce
zamiesz-
kania?

Migracje

Najtrud-
niejsze na-
zwy miast
w Polsce

Windą
w wieżo-
wcu

Festyn
poświę-
cony
własnej
okolicy

Teatr
w naszej
okolicy

Nowe tech-
nologie
i ekologia
w mieście
przyszłości

Styl za-
budowy
miasta

Inteligencja intrapersonalna

Co by było, gdybym zmieniła/zmienił miejsce zamieszkania? – uczniowie zastanawiają
się, gdzie chcieliby zamieszkać, gdyby musieli zmienić miejsce zamieszkania. Zastanawiają
się, czy woleliby mieszkać w dużej, czy też w małej miejscowości i uzasadniają, dlaczego.
Swoje wypowiedzi mogą zilustrować rysunkiem (PG lub PI).**

Inteligencja społeczna

Migracje – na podstawie przygotowanych przez nauczyciela materiałów oraz osobistego
doświadczenia uczniowie zastanawiają się, czy zawsze mieszkamy tam, gdzie się urodzili-
śmy. Poznają słowo migracja i różne rodzaje migracji: emigracja (wyjazd), imigracja (przy-
jazd), uchodźstwo (ucieczka) – szukają znaczenia tych słów w słowniku. Zastanawiają się
i wymieniają przyczyny emigracji (polityczna, ekonomiczna – zarobkowa/dla polepszenia
warunków/z powodów zdrowotnych, w celu zdobycia wiedzy) (PG lub PI).***

Inteligencja językowa

Najtrudniejsze nazwy miast w Polsce – na podstawie materiałów zgromadzonych przez
nauczyciela oraz książek (encyklopedie, leksykony, mapy) uczniowie mają znaleźć i wybrać
najtrudniejszą nazwę miasta (taką, którą najtrudniej wypowiedzieć lub najtrudniej napisać)
(PG lub PI).*

Inteligencja matematyczno-logiczna

Windą w wieżowcu – uczniowie rozwiązują następujące zadanie Winda wyjeżdżała na
ostatnie piętro wieżowca. Na parterze wsiadło 10 osób. Na 20 piętrze wysiadło 6 osób,
a wsiadły 4. W połowie drogi, czyli na 40 piętrze wysiadły wszystkie osoby z windy. Na 50
piętrze wsiadło 18 osób. Na przedostatnim piętrze wsiadły jeszcze dwie osoby, a wysiadły
4 i tak wszyscy dotarli na miejsce. Oblicz:

Ile pięter miał budynek? (80)
Ile osób dotarło na ostatnie piętro? (16) (PG lub PI)**

Inteligencja muzyczna

Festyn poświęcony własnej okolicy – uczniowie zastanawiają się, jaki repertuar muzyczny
zaproponowaliby podczas festynu, poświęconemu okolicy, w której mieszkają (PG lub PI).**

Inteligencja ruchowa

Teatr w naszej okolicy – uczniowie proponują miejsca, w których w ich okolicy mógłby
mieścić się teatr dla dzieci. Zastanawiają się, jaki repertuar zaplanowaliby dla tego teatru.
Inscenizują fragment ułożonego przez siebie przedstawienia (PG).***

Inteligencja naukowa

Nowe technologie i ekologia w mieście przyszłości – na podstawie materiałów zgromadzo-
nych przez nauczyciela oraz książek (encyklopedie, leksykony) i własnej fantazji uczniowie
proponują zastosowanie wynalazków technicznych i nowych technologii do stworzenia mia-
sta przyszłości. Zastanawiają się także nad problemami miast przyszłości oraz sposobami
rozwiązania tych problemów, zgodnymi z ideą ekologii (oczyszczanie ścieków, ograniczenie
spalin, problemy komunikacyjne – korki, tłok, brak miejsc do odpoczynku i aktywnego spę-
dzania czasu wolnego) (PG lub PI).***

Inteligencja wizualno-przestrzenna

Styl zabudowy miasta – na podstawie materiałów zgromadzonych przez nauczyciela (zdję-
cia różnych form i stylów architektonicznych – rynek z renesansowymi kamieniczkami, baro-
kowe fasady pałaców, secesyjne kamienice, nowoczesne bloki, domki na przedmieściu) ucz-
niowie omawiają wygląd budynków w różnych miastach. Tworzą plakat na podstawie zdjęć
różnych typów budowli. Grupują podobne budynki i odczytują nazwy stylów (Nn – P 17)
(PG lub PI).***

ZAKOŃCZENIE

Moja miejscowość – zadanie uczniów polega na uzupełnieniu zdań z karty pracy (Nn – KP 62).

PULA ĆWICZEŃ DODATKOWYCH

Inteligencja intrapersonalna

Tradycje mojej okolicy – uczniowie na podstawie przygotowanych przez nauczyciela ma-
teriałów (encyklopedii, folderów i planów miasta) oraz własnego doświadczenia przygoto-
wują plakat na temat tradycji swojej miejscowości (PG lub PI).*
Zalety i problemy mojej okolicy – uczniowie wymieniają jak najwięcej zalet i niedostat-
ków swojej okolicy. Wypowiedzi mogą ilustrować rysunkiem. Układają petycję – list do
władz – w sprawie rozwiązania pilnego problemu w ich miejscowości, podają swoje propo-
zycje i sugestie (PG lub PI).**
Kręgi bliskości – uczniowie wypełniają karty pracy, wpisując stosowne nazwy (Nn – KP 63).
Zastanawiają się, co łączy ich wpisy, a co wyróżnia (PG lub PI).**
Problem emigracji – uczniowie rozważają, jak czuje się osoba, która zmienia miejsce za-
mieszkania. Wyróżniają przyczyny takiego stanu – zastanawiają się, jak im zaradzić, jak
się przystosować do nowego otoczenia, jak znaleźć przyjaciół. Podczas prezentacji podają
również, w jaki sposób mogą okazać serdeczność koledze i koleżance, którzy potrzebują
wsparcia z powodu osamotnienia (PG lub PI).***
Przygotowanie zadania problemowego z zajęć – Jak ulepszyć swoją miejscowość? (PG).***

Inteligencja społeczna

Czego potrzeba mieszkańcom, aby żyło im się dobrze? – uczniowie wypowiadają się, co jest
potrzebne, ich zdaniem, mieszkańcom miast i mniejszych miejscowości, aby mieszkać w kom-
fortowych warunkach. Starają się podzielić te wymagania na ważne – podstawowe (np. woda
pitna, dom) i luksusowe – dodatkowe (np. antena satelitarna, kino domowe) (PG lub PI).**
Co może zniszczyć miasto? – na podstawie przygotowanych przez nauczyciela materiałów
uczniowie próbują wskazać przyczyny niszczenia miast. Omawiają rolę kataklizmów oraz
możliwości zabezpieczenia się przed nimi. Prezentację ilustrują plakatem (PG lub PI).**
Zalety mieszkania w dużym mieście – zalety mieszkania w małej miejscowości (na wsi)
– uczniowie zastanawiają się, jakie problemy mają ludzie z wielkich miast, a jakie z małych
miejscowości. Starają się określić, jak im zaradzić (PG lub PI).***
Idealne miasto – uczniowie przygotowują projekt idealnego miasta – określają reguły (kil-
ka zasad, praw i obowiązków, nakazów oraz zakazów), których powinni przestrzegać jego
mieszkańcy. Ustalają, w jaki sposób będzie ono zarządzane. Do prezentacji dołączają plakat
z „prawami” miejskimi (PG lub PI).***
Przygotowanie zadania problemowego z zajęć – Jak ulepszyć swoją miejscowość? (PG).***

Inteligencja językowa

Nazwy miast – na podstawie materiałów zgromadzonych przez nauczyciela oraz książek
(encyklopedie, leksykony, mapy) uczniowie podają reguły pisowni nazw miejscowości oraz
sprawdzają, czy zawsze nazwy miejscowości są pisane tak samo. Podają własne propozycje
nowych nazw miast (PG lub PI).*
Alfabetyczne miasta – uczniowie wyszukują (korzystając z encyklopedii i map) jak najwięcej
nazw miast zaczynających się kolejnymi lub wybranymi literami alfabetu. Nauczyciel może
ogłosić konkurs, na którą z podanych liter uczniowie znajdą najwięcej nazw (PG lub PI).*
Reklama mojej miejscowości – uczniowie tworzą reklamę swojej miejscowości, opisując
jej zalety (PG lub PI).**
Legenda o mieście – uczniowie na podstawie książek (encyklopedie, słowniki) tłumaczą
wyraz legenda oraz wskazują, jakie cechy powinna mieć legenda. Następnie tworzą własną
legendę związaną z podanym zakończeniem …i odtąd codziennie na rynku sprzedawano
świeże kwiaty (PG lub PI).***
Przygotowanie zadania problemowego z zajęć – Jak ulepszyć swoją miejscowość? (PG).***

Inteligencja matematyczno-logiczna

Krzyżówki z nazwami miast – uczniowie tworzą krzyżówki i rebusy z nazwami miast
(PG lub PI).*
Największe – najmniejsze miasta Polski – na podstawie materiałów zgromadzonych przez
nauczyciela oraz książek (encyklopedie, leksykony) uczniowie sprawdzają, ilu mieszkań-
ców liczą trzy największe i trzy najmniejsze miasta Polski (PG lub PI).**
Jak daleko jest do… – uczniowie na podstawie mapy i innych materiałów przygotowanych
przez nauczyciela mają oszacować, jak daleko jest z ich miejscowości do najbliższego duże-
go miasta, do stolicy, nad morze, w góry (PG lub PI).***
Najwyższy budynek świata – na podstawie materiałów zgromadzonych przez nauczy-
ciela uczniowie wyszukują wiadomości o najwyższych budynkach na świecie i w Polsce
(jak nazywają się, gdzie się znajdują i ile mają pięter). Porównują liczbę pięter budynków,
pomagając sobie kratkami na papierze kratkowanym lub taśmami metrowych i spinaczami
(PG lub PI).***
Przygotowanie zadania problemowego z zajęć – Jak ulepszyć swoją miejscowość?
(PG).***

Inteligencja muzyczna

Muzyka mojego miasta – uczniowie za pomocą dostępnych instrumentów inscenizują
dźwięki i odgłosy charakterystyczne dla swojej okolic (PG).*
Jaka muzyka jest charakterystyczna dla danej okolicy? – uczniowie otrzymują wybrane
przez nauczyciela utwory muzyczne oraz rysunki i zdjęcia różnych okolic i krajobrazów
(miejskich i wiejskich). Zastanawiają się, które zdjęcia mogą być zilustrowane daną melodią
(np. Fryderyk Chopin – muzyka Mazowsza, krakowiak – region Małopolski, muzyka góral-
ska – Podhale) (PG lub PI).**
Tradycyjna muzyka ludowa – uczniowie otrzymują ilustracje przedstawiające tradycyj-
ne domy z różnych regionów Polski, zdjęcia strojów ludowych oraz nagrania tradycyjnych
utworów muzycznych. Zadaniem dzieci jest dobranie właściwych okolic i strojów do dane-
go utworu muzycznego (PG lub PI).***

Piosenka o moim mieście – na podstawie materiałów przygotowanych przez nauczyciela
uczniowie wykonują wybraną piosenkę o swojej okolicy lub tworzą nową do ułożonego
przez siebie wiersza, akompaniując sobie dostępnymi instrumentami perkusyjnymi. Piosenkę
nagrywają i/lub odtwarzają pozostałym uczniom (PG).***
Przygotowanie zadania problemowego z zajęć – Jak ulepszyć swoją miejscowość?”
(PG).***

Inteligencja naukowa

Największe miasta na świecie – na podstawie materiałów zgromadzonych przez nauczycie-
la oraz książek (encyklopedie, leksykony, widokówki, zdjęcia z gazet) i własnej wiedzy ucz-
niowie tworzą plakat o największych co do powierzchni oraz najbardziej licznych miastach
na świecie, podając kraje, w których te miasta się znajdują (PG lub PI).*
Obiekty w mieście – uczniowie na podstawie przygotowanych przez nauczyciela materia-
łów (map i zdjęć miasta) oraz własnego doświadczenia określają, jakie obiekty powinny być
zlokalizowane w mieście. Do prezentacji mogą dołączyć rysunek (PG lub PI).**
Jak zbadać poziom hałasu i zanieczyszczeń w mieście? – uczniowie na podstawie przygo-
towanych przez nauczyciela materiałów (dotyczących urządzeń pomiarowych) oraz własne-
go doświadczenia rozważają, jak można by zbadać poziom hałasu i zanieczyszczeń w mie-
ście. Uzasadniają, dlaczego ograniczenie poziomu hałasu i zanieczyszczeń powietrza jest
ważne (PG).**
Jakie problemy, a jakie ułatwienia związane są z mieszkaniem w mieście lub na wsi?
– uczniowie na podstawie przygotowanych przez nauczyciela materiałów oraz własnego do-
świadczenia zastanawiają się, jakie problemy, a jakie ułatwienia związane są z mieszkaniem
w mieście lub na wsi. Uzasadniają, które są w ich opinii najważniejsze oraz podają własne
pomysły, w jaki sposób zaradzić problemom (problemy życia w mieście – np. brak czystej
wody, hałas, spaliny, tłok, komunikacja miejska; zalety – np. bliskość szkoły, dostępność
kina, teatru, mniejsze bezrobocie) (PG lub PI).***
Przygotowanie zadania problemowego z zajęć – Jak ulepszyć swoją miejscowość?
(PG).***

Inteligencja ruchowa

Pantomima Życie w dużym mieście – uczniowie za pomocą pantomimy odgrywają scenki
z życia w dużym mieście. Pokazują, np. ruch uliczny, tłok, jazdę autobusem, metrem, tram-
wajem (PG).*
Pantomima Życie w naszej okolicy – uczniowie za pomocą pantomimy odgrywają scenki
z życia we własnej miejscowości. Pokazują sytuacje charakterystyczne dla okolicy (PG).*
Tańce ludowe z naszych okolic – uczniowie wraz z nauczycielem prezentują podstawowe
kroki tradycyjnych tańców, pochodzących z okolicy ich zamieszkania

(PG).**

Idealny obiekt sportowy – uczniowie podają pomysły, jak powinien wyglądać idealny
obiekt sportowy. Za pomocą plasteliny, bristolu, kleju i patyczków tworzą makietę takiego
wzorcowego obiektu sportowego (PG lub PI).***
Przygotowanie zadania problemowego z zajęć – Jak ulepszyć swoją miejscowość?
(PG).***

Do pomocy w przygotowaniu zadania można włączyć rodziców lub dziadków dzieci.

Inteligencja wizualno-przestrzenna

Miasto dniem i nocą – uczniowie tworzą dwa rysunki/malunki miasta w nocy i w dzień
z wykorzystaniem świec i farb. Ćwiczenie można przeprowadzić w ten sposób, że dzieci
wykonają najpierw rysunek miasta w dzień, a następnie „zamalują” go ciemnoniebieską lub
granatową farbą, tworząc wersję miasta w nocy (PG lub PI).*
Zdobienia budynków – na podstawie materiałów zgromadzonych przez nauczyciela (zdję-
cia elewacji budynków zniszczonych przez graffiti, kominów fabryk pomalowanych na kolor
nieba) uczniowie omawiają wady malowania graffiti na ścianach nowych lub odnowionych
budynków (należy im uświadomić, że zwykle odnawia się te budynki za pieniądze podatników
– mamy, taty). Zastanawiają się, gdzie chętni mogą tworzyć rysunki tego typu. Rozróżniają
chuligańskie napisy od rysunków mających walory sztuki użytkowej (PG lub PI).*
Herb miejscowości – uczniowie kopiują herb własnej miejscowości, malują go i zdobią,
zastanawiając się, jakie jest jego pochodzenie, historia. W przypadku, gdy ich miejscowość
nie ma herbu, zastanawiają się, jaki symbol, herb mogłaby mieć i dlaczego, a następnie go
rysują/malują (PG lub PI).*
Krajobrazy mojej okolicy – uczniowie wykonują z dowolnych materiałów (np. plasteliny
i patyczków) makietę okolicy. Dobierają rozmiary kształty i kolory budynków, szacują od-
ległości, zaznaczają charakterystyczne elementy krajobrazu (np. park, droga, góra, jezioro)
(PG lub PI).**
Przygotowanie zadania problemowego z zajęć – Jak ulepszyć swoją miejscowość?
(PG).***

SCENARIUSZ 25. – ZAJĘCIA POŚWIĘCONE INTELIGENCJI

WIZUALNO-PRZESTRZENNEJ

Temat: Dzień architekta – planowanie, aranżacja, mapy

Środki i materiały dydaktyczne:

arkusze papieru pakowego, flamastry w kolorze czarnym,
materiały dla poszczególnych grup, związane z realizacją wybranych zadań,
reprodukcje malarstwa pokazujące przykłady architektury miejskiej i wiejskie pejzaże;

różne formy architektoniczne, wnętrza, obiekty (budynki, mosty, wieże, ruiny),

zdjęcia różnych miast (nowoczesne aglomeracje, miasta zabytkowe).

Przebieg zajęć
1. Przedstawienie planu zabudowy miejscowości – nauczyciel pokazuje uczniom plan

okolicy w dużej skali (np. na 4–6 arkuszach papieru pakowego). Uczniowie przedstawiają
informacje zbierane w ciągu miesiąca. Kolejne grupy prezentują przygotowane wiadomo-
ści. Uczniowie tworzą i nanoszą na plan trójwymiarowe modele lub rysunkowe schematy
obiektów w miejscowości.

2. Jak można zmodernizować własną miejscowość? – nauczyciel wraz z uczniami ustala

potrzeby, problemy i niedostatki miejscowości. Wspólnie wyznaczają hierarchię ważno-
ści i kolejność zaspokojenia wymienianych potrzeb – ustalają sposoby rozwiązania prob-
lemów. Uczniowie w grupach:

Określają, co można ulepszyć, zmodernizować w ich miejscowości.
Wyznaczają najważniejsze nowe obiekty, które potrzebne są w ich miejscowości, i uza-

sadniają swój wybór.

Ustalają, które działania (udoskonalenia, udogodnienia) są w stanie wykonać sami,

ewentualnie przy współpracy szkoły lub rodziców, a które wymagają zgody bądź na-
kładów finansowych władz.

Planują rodzaj, formę, czas i organizację działań interwencyjnych (np. petycja, delega-

cja) lub naprawczych (np. sprzątanie miejscowości).

W przypadku trudności nauczyciel powinien włączyć się i pomóc dzieciom.

3. Praktyczne działania w środowisku lokalnym – uczniowie według ustalonych zadań

mogą podejmować działania naprawcze i interwencyjne (np. pisanie listu do radnego
z prośbą o zapewnienie lub wyznaczenie miejsca na plac zabaw w planie zagospodarowa-
nia miejscowości). Nauczyciel kontroluje uczniów i pomaga im w pracy.

4. Promocja własnej miejscowości – uczniowie na postawie wcześniej zebranych wiado-

mości tworzą propozycję folderu reklamowego, promującego ich okolicę, zachęcające-
go do odwiedzenia jej bądź zamieszkania w niej. W miarę możliwości zadanie to można
połączyć z tworzeniem i wykorzystaniem zdjęć, filmów lub rysunków miejscowości
(dodatkowe zajęcia w plenerze).

Dzień architekta może być połączony z dodatkowymi zajęciami plenerowymi, związanymi ze zwiedzaniem
własnej miejscowości, poszerzaniem wiadomości o niej. Uczniowie z poszczególnych grup mogą podczas tej
wycieczki pełnić funkcje ekspertów. Wycieczkę można dokumentować zdjęciami, szkicami lub filmem.

100

5. Podziękowanie wszystkim za wysiłek włożony w przygotowanie planu ulepszania

własnej miejscowości.

6. Podsumowanie – nauczyciel inicjuje samoocenę grup według pytań zamieszczonych

w rozdziale Zajęcia wykorzystujące metodę projektów (do wyboru).
Zajęcia może także kończyć rundka wypowiedzi uczniów:

Dzisiaj nauczyłam/nauczyłem się…
Dzisiaj zrozumiałam/zrozumiałem, że…

7. Rozdanie zadań na następny miesiąc – nauczyciel omawia zadania na przyszły miesiąc.

Zadaniem uczniów będzie przygotowanie kursu tańca. Uczniowie mają zastanowić się,
jakiego tańca mogliby nauczyć innych oraz w jaki sposób ich grupa (związana z określo-
ną inteligencją) mogłaby włączyć się w ten projekt. Materiał związany ze szczegółowy-
mi zadaniami, które może zaproponować nauczyciel dzieciom, zaprezentowany został
w Scenariuszu 26.

PULA ĆWICZEŃ DODATKOWYCH

Nietypowe domy – uczniowie otrzymują lub przynoszą pudełka różnych kształtów i róż-
nokolorowy staniol (tzw. sreberko z czekoladek, czekolad i cukierków). Zadaniem uczniów
jest wykonanie modeli budynków mieszkalnych i ozdobienie ich w ciekawy sposób (np. na
wzór szopek krakowskich).
Pejzaże miejskie i wiejskie w malarstwie – nauczyciel prezentuje reprodukcje malarstwa
pokazujące przykłady architektury miejskiej (do wyboru np. obrazy Bernarda Bellotta
Canaletta; Leona Wyczółkowskiego; Aleksandra Gierymskiego; Józefa Mehoffera Rynek
krakowski; Ludwika de Laveaux Opera paryska w nocy, Ulica paryska w nocy; Władysława
Podkowińskiego Ulica Nowy Świat w Warszawie w dzień letni, Ulica Nowy Świat
w Warszawie w dzień zimowy; Olgi Boznańskiej Zabudowania miejskie; Camille’a Pissarra
– seria obrazów przedstawiających Bulwar Montmartre, Avenue de l’Opera o poranku;
Vincenta Van Gogha Taras kawiarni w nocy; Maria Sironiego Krajobraz miejski z komina-
mi, Krajobraz miejski z ciężarówką) i wiejskich pejzaży (np. Stanisława Czajkowskiego
Wieś pod lasem, Zagroda wiejska; Aleksandra Gierymskiego Droga w Bronowicach; Johna
Constable’a Wóz z sianem; Jacka Malczewskiego Słoneczniki, Wspomnienie młodości,
Dzieciństwo; obrazy Juliana Fałata, Józefa Szermentowskiego, Józefa Chełmońskiego).
Uczniowie oglądają reprodukcje, opisują je, ustalają podobieństwa i różnice, dokonują
oceny według własnych odczuć.
Zdjęcia miast – nauczyciel przedstawia uczniom zdjęcia różnych miast (nowoczesne aglo-
meracje, miasta zabytkowe). Uczniowie oglądają fotografie, opisują je, ustalają podobień-
stwa i różnice, dokonują ich oceny według własnych upodobań. Porównują pokazywane
przez nauczyciela obrazki ze zdjęciami ich miejscowości. Rozmawiają, jak wyglądałoby
zdjęcie ich miejscowości. Podają pomysły interesujących i wartościowych zdjęć. W miarę
możliwości wykonują zdjęcia swojej okolicy (po przedyskutowaniu i wspólnym ustaleniu,
które obiekty posiadają wartość, np. architektoniczną, historyczną).
Wnętrza domu w malarstwie – nauczyciel pokazuje reprodukcje malarstwa z różnymi
wnętrzami (do wyboru np.: Bronisławy Rychter-Janowskiej Lektorka babuni, Wnętrze sa-
loniku, W saloniku przy oknie; Marcina Zaleskiego Wnętrze; Józefa Wodzińskiego Salonik;

Aleksandra Gierymskiego Wnętrze mieszkania Gierymskich w Monachium; Włodzimierza
Tetmajera Stara piosenka; Vincenta Van Gogha Pokój artysty; Jana Vermeera van Delft
W pracowni artysty; Józefa Mehoffera Portret żony. Na letnim mieszkaniu; Władysława
Bakałowicza Występ, Na dworze Walezjuszy; Franciszka Ejsmonda Pierwsza lekcja;
Władysława Czachórskiego List). Uczniowie oglądają reprodukcje i je opisują. Ustalają po-
dobieństwa i różnice pomiędzy współczesnymi wnętrzami (np. ich domów), a tymi prezen-
towanymi na reprodukcjach. Dokonują oceny według własnych upodobań.
Architektura w sztuce – nauczyciel demonstruje reprodukcje malarstwa pokazujące przy-
kłady różnych form architektonicznych, obiektów (budynki, mosty, wieże, ruiny). Uczniowie,
oglądając je, starają się używać pojęć związanych z opisem formalnym dzieła (np. pierwszy
plan i tło). Rozmawiają, co mogłoby być przedmiotem obrazu w ich miejscowości, a następ-
nie tworzą takie prace.

102

SCENARIUSZ 26. – ZAJĘCIA WYKORZYSTUJĄCE METODY PROJEKTOWE

Temat: Jak zorganizować kurs tańca?

Środki i materiały dydaktyczne:

arkusze papieru pakowego, flamastry w kolorze czarnym,
materiały dla poszczególnych grup, związane z realizacją wybranych zadań,
nagrane fragmenty tańca towarzyskiego i klasycznego, przedstawień baletowych dla dzieci,
karty aktywizujące pytania (Nn – P 6).

WERSJA I

– PRZYGOTOWANIE PREZENTACJI DNIA TAŃCA

Przebieg zajęć

1. Wprowadzenie – nauczyciel ustala z uczniami, co chcieliby przedstawić podczas Dni

tańca (może to być np. konkurs tańca). Pyta, jakie tańce (kroki, układy) znają i chcieliby
pokazać innym dzieciom lub dorosłym (np. rodzicom). Uczniowie rozmawiają także
z nauczycielem na temat znanych programów, które reklamują i promują ruch i taniec.
Chętni uczniowie mogą wypowiadać się i pokazywać znane sobie kroki i układy ta-
neczne.

2. Przygotowanie prezentacji – uczniowie mają samodzielnie opracować prezentację tańca

lub układu tanecznego oraz przygotować omówienie wiadomości, które zdobyli na temat
zadania problemowego: Jak zorganizować kurs tańca? Tematyka zadania problemowego
może zostać zmodyfikowana przez uczniów. Mogą oni zapoznawać się z materiałami
przygotowanymi przez nauczyciela lub ustalić, w jaki sposób je zdobyć. Proponowana
tematyka zadań dla uczniów:

Inteligencja ruchowa

Przygotowanie planu kursu tańca, określenie, jakie układy taneczne będą przedmiotem

lekcji.

Przygotowanie prezentacji i kilku tańców (uczniowie mogą dobrać się w pary – każda

para może prezentować inny, przygotowany wcześniej taniec).

Przygotowanie nauki kroków i figur wybranego tańca.

Inteligencja naukowa

Ustalenie kryteriów oceny umiejętności tanecznych.
Określenie, jakie wyposażenie i pomieszczenia powinien mieć budynek, aby można było

w nim zorganizować kurs tańca (np. duża sala, sprzęt muzyczny, nagłośnienie, szatnia,
przebieralnia, toalety).

Inteligencja muzyczna

Dobranie muzyki do tańców.
Dowiedzenie się, jakie utwory muzyczne są najczęściej wykorzystywane podczas kursów

tańca.

103

Inteligencja matematyczna

Opracowanie zasad organizacyjnych kursu – ile osób może w nim uczestniczyć, jak roz-

wiązać możliwe problemy (np. nieparzysta liczba zapisanych osób).

Dowiedzenie się, jakie mogą być koszty kursu.

Inteligencja intrapersonalna

Zastanowienie się, jakie są cele kursu tańca.
Zastanowienie się, jakie korzyści ma taniec w grupie (parami), a jakie indywidualny.
Określenie ewentualnych trudności, jakie mogą wystąpić podczas organizacji kursu

tańca.

Inteligencja społeczna

Dowiedzenie się, jakie tańce są najbardziej modne, popularne.
Dowiedzenie się, czy w pobliżu odbywają się jakieś kursy tańca. Zebranie wiadomości

na temat doświadczeń organizatorów tych kursów.

Dowiedzenie się, czy każdy może prowadzić kurs tańca, jakie trzeba mieć specjalne kwa-

lifikacje, aby taki kurs prowadzić (uzasadnienie, dlaczego jest to konieczne).

Inteligencja językowa

Opracowanie reklamy Dnia tańca lub konkursu tańca.
Opracowanie reklamy kursu tańca.

Inteligencja wizualno-przestrzenna

Przygotowanie projektów strojów dla tancerzy.
Przygotowanie plakatu reklamującego Dzień tańca (konkursu lub kursu tańca).
Ustalenie doboru rekwizytów do tańca.

3. Wybór jury i formy oceny – uczniowie wraz z nauczycielem wybierają jury, które ko-

mentować będzie postępy uczestników kursu oraz omawiać prezentacje. Wspólnie ustala-
ją merytoryczne kryteria oceny. Istotne jest, aby nie wiązała się ona z wyśmiewaniem lub
destruktywną krytyką, a była formą konstruktywnej podpowiedzi, na co zwrócić uwagę
w dalszej nauce. Ważne też, aby dzieci doceniły trud wszystkich tańczących i zwróciły
uwagę na pozytywne aspekty ich prezentacji. Dlatego można zaproponować dzieciom
wypowiedzi z wykorzystaniem następujących zdań:

W twoim/waszym tańcu podobało mi się…
Powinnaś/powinieneś popracować jeszcze nad…

W przypadku, gdy w zajęciach Dnia tańca (konkursie tańca) będą uczestniczyły osoby
z zewnątrz, należy ustalić z dziećmi termin próby i szczegółową organizację około półgo-
dzinnej lekcji tańca, prowadzonej przez dzieci (wytypować, które dzieci będą nauczycie-
lami tańca; jakie tańce – kroki będą pokazywać i uczyć uczestników), lub zorganizować
„Konkurs tańca” dla zgłaszających się par.

104

WERSJA II

– PRZYGOTOWANIE PYTAŃ NA SPOTKANIE Z OSOBAMI

WYKORZYSTUJĄCYMI W SWOJEJ PRACY RUCH
(W TYM ZDOLNOŚCI MANUALNE)

Przebieg zajęć
1. Wprowadzenie – nauczyciel opisuje specyfikę zawodu/instytucji, którą uczniowie będą

poznawać. Pyta uczniów, o co chcieliby zapytać podczas planowego spotkania. Spotkanie
może być przeprowadzone z tancerzem, aktorem, sportowcem, lekarzem, technikiem,
mechanikiem lub może być wizytą w teatrze, w szkole baletowej, szkole tańca, operze,
operetce, w obiektach sportowych, w instytutach technicznych, w fabrykach.

2. Przygotowanie pytań na spotkanie z przedstawicielami inteligencji ruchowej – ucz-

niowie w grupach związanych z wyróżniona inteligencją przygotowują pytania wykorzy-
stując karty aktywizujące pytania (Nn – P 6).

3. Prezentacja i dyskusja nad pytaniami uczniów – uczniowie wraz z nauczycielem usta-

lają, które pytania są najciekawsze oraz jakie pytania zostaną zadane przez konkretne
dzieci. Rozdanie ról dzieciom notującym odpowiedzi.

PODSUMOWANIE WERSJI I LUB WERSJI II

Zajęcia może kończyć rundka wypowiedzi uczniów:

Dzisiaj dowiedziałam/dowiedziałem się, że…
Dzisiaj ustaliliśmy, że…
Moim zadaniem jest...

PULA ĆWICZEŃ DODATKOWYCH

Oglądanie pokazów tańca – nauczyciel prezentuje nagrane fragmenty tańca. Dzieci doko-
nują oceny tańczących, wykorzystując np. początki zdań:

W tym tańcu podobało mi się…
Uważam, że tancerze powinni popracować jeszcze nad…

Poznajemy kroki polki – uczniowie w rozsypce ćwiczą kroki polki (krok płaski dosuwany
i krok-podskok). Następnie dobierają się w pary i tańczą w parach półobroty.
MUZYKA – polka
a) krok polki płaskiej dosuwanej

PN krok w kierunku tańca,
dosuwamy LN do PN,
PN krok w kierunku tańca,
dosuwamy LN do PN;

b) krok polki „krok-podskok”

PN krok w kierunku tańca,
podskok na PN z jednoczesnym uniesieniem LN i zgięciem jej w kolanie, LN krok

w kierunku tańca,

podskok na LN z jednoczesnym uniesieniem PN i zgięciem jej w kolanie.

Oznaczenia:
PN – prawa noga
LN – lewa noga

Tańczące części ciała – uczniowie tańczą swobodnie po sali. Nauczyciel prezentuje cztery
fragmenty utworów muzycznych. Podczas pierwszego utworu tańczą tylko kolejno wymie-
niane przez nauczyciela części ciała dzieci: 1 – oczy – język – nos – głowa; 2 – dłonie – łok-
cie – ramiona – ręce; 3 – kolana – stopy – nogi; 4 – całe ciało.
Historia i współczesność tańca – nauczyciel prezentuje nagrane urywki przedstawień ba-
letowych oraz współczesnych konkursów (pokazów) tańca. Uczniowie porównują taniec
tradycyjny i nowoczesny, wskazują na podobieństwa i różnice.
Muzyka baletowa – nauczyciel prezentuje nagrane urywki przedstawień baletowych dla
dzieci, np. Piotra Czajkowskiego Śpiąca Królewna, Dziadek do orzechów, Jezioro łabędzie;
Ludomira Różyckiego Pan Twardowski; Siergiusza Prokofiewa Piotruś i wilk, Kopciuszek.
Dzieci oglądają je i wyróżniają charakterystyczne dla baletu pozy, ruchy, układy, stroje.
Następnie nauczyciel prezentuje fragmenty muzyki baletowej. Dzieci swobodnie tańczą,
starając się naśladować pozy, ruchy i układy zaobserwowane w pokazywanym wcześniej
nagraniu.

106

SCENARIUSZ 27. – ZAJĘCIA WPIERAJĄCE TWÓRCZĄ EKSPRESJĘ RUCHOWĄ

Temat: Tańce z rekwizytami

Środki i materiały dydaktyczne:

arkusze papieru pakowego, flamastry w kolorze czarnym,
materiały mogące być rekwizytami: chusty, chusta animacyjna, pocięte paski bibuły (lub

wstążki), serso, skakanki, kręgle, balony, obręcze, podstawki, jednorazowe plastikowe
talerzyki, tamburyna, bębenki, gazety,

nagrane na wideo (DVD, komputerze) pokazy par tanecznych,
nagrane około piętnasto-, trzydziestosekundowe urywki melodii (do wyboru: hip-hop,

rap, polka, country, walc, samba, tango),

muzyka do tańców.

Przebieg zajęć

1. Co może być rekwizytem do tańca? – uczniowie wymyślają, co może być wykorzy-

stane jako rekwizyt do tańca. Na podstawie własnego doświadczenia przewidują, które
rekwizyty do tańca będą związane z szybką muzyką, a które z wolną; które rekwizyty są
bardziej skomplikowane w użyciu, a które są łatwiejsze do wykorzystania.

2. Taniec z chustą animacyjną – nauczyciel zaprasza dzieci do tańca z chustą animacyjną

(lub innym rodzajem kolistego materiału). Uczniowie, stojąc w kręgu, trzymają chustę za
brzeg.
MUZYKA – disco, pop (np. Matia Bazar Solo tu, Roy Orbison California Blue)

8 kroków po kole w prawo (I kierunek tańca), ósmy krok – dostawiamy NL do PL

z akcentem,

8 kroków po kole w lewo (II kierunek tańca), ósmy krok – dostawiamy PL do NL z ak-

centem,

4 kroki do środka koła, czwarty krok – dostawiamy NL do PL z akcentem,
4 kroki na zewnątrz koła, czwarty krok – dostawiamy PL do NL z akcentem.

Marsz w miejscu (8 kroków) – dzieci stają zwrócone twarzami do koła, obiema rękami
przesuwają chustę w prawą stronę.

3. Taniec z bibułą – uczniowie dobierają się w pary i otrzymują pocięte paski bibuły

(wstążki). Nauczyciel prezentuje wybraną melodię, np. Joe Dassin Les Champs-Elysees.
Zadaniem uczniów jest wymyślenie schematu ruchowego tańca z bibułą (wstążką) do
słuchanej muzyki (1–2 ruchy). Dzieci kolejno pokazują swoje pomysły.

4. Dokończ mój gest – uczniowie stoją w sali parami w rozsypce. Nauczyciel odtwarza mu-

zykę (skoczną – np. polka, country). Uczniowie wybierają spośród siebie osobę rozpoczy-
nającą i osobę kończącą gest. Dziecko rozpoczynające gesty wykonuje do rytmu ruchy
jedną ręką, nagle urywając i zastygając w bezruchu. Zadaniem ucznia kończącego jest
dokończenie gestu do rytmu melodii. Po chwili on też zatrzymuje gest i zabawę kontynu-
uje dziecko rozpoczynające. Na koniec zabawę można przeprowadzić w kręgu – kolejne
dzieci dokańczają gesty sąsiadów.

107

5. Taneczne kalambury – uczniowie w parach (czwórkach – w zależności od wielkości

grupy) losują kartki z nazwami tańców (Nn – P 18). Ich zadaniem jest pokazanie kroków
i gestów danego tańca bez dźwięków i muzyki. Pozostałe dzieci odgadują, jaki to rodzaj
tańca.

6. Tańce z rekwizytami – uczniowie tworzą sześcio-, ośmioosobowe zespoły. Wybierają

jeden, dowolny typ rekwizytu (np. serso, skakanki, kręgle, balony, obręcze, podstawki,
jednorazowe plastikowe talerzyki, tamburyna, bębenki, gazety). Nauczyciel prezentuje
dowolną melodię country lub disco. Zadaniem uczniów jest wymyślenie układu choreo-
graficznego tańca z wybranymi rekwizytami i przedstawienie go innym.

7. Tańce swobodne – nauczyciel prezentuje około piętnasto-, trzydziestoosekundowe uryw-

ki melodii (do wyboru: hip-hop, rap, polka country, walc, samba, tango). Uczniowie swo-
bodnie tańczą po sali, starając się ruchami pokazać typ tańca oraz zmienić swoje ruchy
i kroki w zależności od rodzaju tańca. Następnie wraz z nauczycielem omawiają rodzaje
i nazwy zaprezentowanych tańców.

8. Taniec z tekstem – uczniowie tworzą ośmio-, dziesięcioosobowe zespoły. Nauczyciel

prezentuje melodię (np. Słoń to wielka frajda, słowa polskie: Jerzy Dąbrowski, muzyka:
Bruno Canfora). Uczniowie mają opracować gesty ilustrujące słowa piosenki i zaprezen-
tować je pozostałym dzieciom.

PULA ĆWICZEŃ DODATKOWYCH

Tworzenie rekwizytów – pomponów z gazet – uczniowie otrzymują nożyczki i gazety.
Tnąc paski gazety do połowy, tworzą pompony.
Taniec z tamburynami lub bębenkami (mogą być też: kręgle, obręcze, podstawki,
jednorazowe plastikowe talerzyki) – uczniowie stoją w dwóch rzędach naprzeciwko
siebie.

MUZYKA – disco (np. Ottawan Hands Up [Give Me Your Hart], Ricky King Hale Hey,
Louise), country (np. Elvis Presley Good look charm)
Kroki – chodzony, cwał:

4 kroki do przodu, w czwartym kroku – klaśnięcie w uniesiony ponad głową tamburyn

lub bębenek (lub skrzyżowanie kręgli), 4 kroki wracamy tyłem na swoje miejsce; powtó-
rzenie układu,

8 kroków do przodu, mijamy partnera z naszej prawej strony – półobrót i zamiana miejsca

z partnerem,

8 kroków do przodu, mijamy partnera z naszej prawej strony – półobrót i powrót na swoje

miejsce.

Dzieci z początku rzędu tworzą parę. Kolejne pary przebiegają cwałem pomiędzy rzędem.
Dzieci tworzące rzędy przesuwają się, uderzając w tamburyn lub bębenek.

108

Krakowiak z chustą – uczniowie stoją w kole jeden za drugim. Trzymają chustę w prawej
ręce.
MUZYKA – krakowiak
Kroki – cwał (układ choreograficzny opracował Jacek Tarczyński)

koniki – uczniowie poruszają się cwałem po obwodzie koła z chustką wysoko podniesio-

ną przed sobą; powtórzenie 2 razy – w prawo (I kierunek tańca) i w lewo,

na koń – uczniowie kładą chustkę pomiędzy nogi, cwałując dalej, naśladują jazdę na ko-

niu; powtórzenie 2 razy – w prawo (I kierunek tańca) i w lewo,

z konia – chustka trzymana w obydwu rękach przed sobą – naśladują trzymanie konia za

lejce; powtórzenie 2 razy – w prawo (I kierunek tańca) i w lewo,

pary – w parach cwałem po obwodzie koła; powtórzenie 2 razy – w prawo (I kierunek

tańca) i w lewo.

Tańcząca chustka – uczniowie dobierają się w pary i otrzymują chustki. Nauczyciel prezen-
tuje muzykę (skoczna, country). Uczniowie wybierają spośród siebie osobę rozpoczynającą
i osobę kończącą gest chustką. Dziecko rozpoczynające gesty wykonuje do rytmu ruchy
chustką, nagle urywając i zastygając w bezruchu. Zadaniem ucznia kończącego jest dokoń-
czenie ruchu własną chustką, do rytmu melodii. Po chwili on też zatrzymuje się i zabawę
kontynuuje dziecko rozpoczynające. Na koniec zabawę można przeprowadzić w kręgu – ko-
lejne dzieci dokańczają gesty sąsiadów.
Jaki to taniec? – uczniowie słuchają melodii lub oglądają nagrane na wideo (DVD, w kom-
puterze) pokazy par tanecznych. Zadaniem uczniów jest rozpoznawanie muzyki i połączenie
jej z konkretnym typem tańca lub nazwanie tańca wykonywanego przez pary taneczne.

Układ choreograficzny poznany na warsztatach Aktywne słuchanie muzyki wg Batti Strauss z elementami

ruchu i tańca z wykorzystaniem idei Carla Orffa prowadzonych przez Jacka Tarczyńskiego w Krakowie w Sa-
morządowym Przedszkolu nr 178 w dniach 23–24. 06. 2001 r. Krok podstawowy krakowiaka został ułatwiony
do kroku polki płaskiej dosuwanej.

109

SCENARIUSZ 28. – ZAJĘCIA POŚWIĘCONE INTELIGENCJI RUCHOWEJ

Temat: Dzień tańca – występy, prezentacje, pokazy

Środki i materiały dydaktyczne:

arkusze papieru pakowego, flamastry w kolorze czarnym,
nagrane fragmenty utworów baletowych dla dzieci,
urywki muzyki klasycznej (nietanecznej) i muzyki tanecznej,
muzyka do tańców.

Przebieg zajęć
1. Przygotowanie sali i próba „lekcji tańca” – uczniowie samodzielnie przygotowują

salę.

Ustalają miejsce pokazów.
Planują ewentualne miejsce dla publiczności i uczestników.
W przypadku, gdy na prezentację zaproszeni są goście z zewnątrz, nauczyciel może

z dziećmi przeprowadzić około półgodzinną próbę „lekcji tańca”.

2. Prezentacja tańca – zasady pracy i organizacji działań:

Na występy można zaprosić dzieci z innych klas, rodziców lub przeprowadzić je tylko dla

klasy. Goście mogą być biernymi obserwatorami lub czynnymi uczestnikami kursu.

W przypadku trudności lub niepowodzenia nauczyciel powinien włączyć się i pomóc

dzieciom.

3. Podziękowanie wszystkim za wysiłek włożony w przygotowanie prezentacji tańca.
4. Podsumowanie – nauczyciel prowadzi rozmowę na temat możliwości kontynuowania

kursu tańca (zbiera informacje od grup, których zadania nie były związane z pokaza-
mi tańca), ustala, czy dzieci są zainteresowane kontynuacją tego projektu. Inicjuje także
samoocenę grup według pytań zamieszczonych w podrozdziale Zajęcia wykorzystujące
metodę projektów (do wyboru).
Zajęcia może także kończyć rundka wypowiedzi uczniów:

Dzisiaj dowiedziałam/dowiedziałem się, że…

PULA ĆWICZEŃ DODATKOWYCH

Tytuły przedstawień baletowych – nauczyciel prezentuje fragmenty utworów baletowych
dla dzieci (mogą to być nagrania muzyki lub nagrane na wideo fragmenty przedstawień ba-
letowych

). Uczniowie starają się odgadnąć, jaki może być tytuł tego baletu oraz jaka może

być jego treść.
Taneczna muzyka – nauczyciel prezentuje urywki muzyki klasycznej (nietanecznej) i mu-
zyki tanecznej. Uczniowie stoją w rozsypce. Gdy uznają, że muzyka nie nadaje się do tań-
czenia, siadają lub nieruchomieją w pozycji stojącej i z uwagą słuchają muzyki. Gdy uznają,
że muzyka nadaje się do tańczenia, poruszają się do jej rytmu po sali.

Por. zadanie z puli ćwiczeń dodatkowych w Scenariuszu 26, s. 102.

110

Taniec na rozgrzewkę – uczniowie w kręgu tańczą i śpiewają.
SŁOWA i MUZYKA – Leszek Gęca

Chodźcie wszyscy tu, do koła (tworzymy koło, trzymając się za ręce).
Zabawimy się wesoło (idziemy po kole).
Witamy was wszyscy wraz (ukłon).
Na zabawę nadszedł czas (obrót dookoła własnej osi).
Refren (potrząsamy wymienionymi częściami ciała):
Prawa ręka, lewa ręka,
prawa noga, lewa noga,
cały tułów oraz głowa.
Witamy was.

Taniec na powitanie – grupa stoi parami po obwodzie koła, twarzami do siebie (dwa
koła współśrodkowe). Uczniowie kilkakrotnie śpiewają tekst piosenki, obrazując po-
szczególne wersy ruchami.
SŁOWA i MUZYKA – Leszek Gęca

Wszyscy są (rozłożenie rąk, wskazanie na inne dzieci).
Witam was (ukłon).
Zaczynamy, bo już czas (wskazanie na zegarek).
Jestem ja (wskazanie oburącz na siebie).
Jesteś ty (wskazanie oburącz na partnera).
Raz, dwa, trzy (2 klaśnięcia w dłonie partnera, następnie 1 klaśnięcie w dłonie osoby
stojącej naprzeciwko po prawej stronie – koło wewnętrzne przesuwa się o jedną osobę
w prawo).

Taniec na zapoznanie – uczniowie w kręgu tańczą i śpiewają.
SŁOWA i MUZYKA – Leszek Gęca

Podaj, proszę swoje dłonie i uśmiechnij się.
Teraz powiedz swoje imię, zapoznamy się.
Refren (kolejne osoby z kręgu wymieniają swoje imiona):
Ania, Basia itd.

Na podstawie tańca Chodźcie do koła. Piosenka na powitanie – słowa i muzyka Leszek Gęca (zob. L. Gęca,

Tańce integracyjne w pracy z grupą, Lublin 2003, s. 35).

Na podstawie tańca Piosenka powitalna – słowa i muzyka Urszula Bissinger-Ćwierz (zob U. Bissinger-

-Ćwierz, Muzyka i ruch dla każdego, Lublin 2007, s. 7).

Na podstawie tańca Podaj dłonie. Piosenka na zapoznanie – słowa i muzyka Leszek Gęca (zob. L. Gęca,

Tańce integracyjne w pracy z grupą, Lublin 2003, s. 35).

111

SCENARIUSZ 29. – ZAJĘCIA SPECJALISTYCZNO-KOMPILACYJNE

Temat: Kronika klasy

WPROWADZENIE

Ważne wydarzenia w klasie drugiej – uczniowie wraz z nauczycielem przypominają najważ-
niejsze wydarzenia klasowe. Nauczyciel zapisuje je na kartonie, a następnie (szeregując lub
zapisując w punktach) uczniowie określają chronologicznie ich kolejność oraz ważność.

ZAJĘCIA, CZĘŚĆ I

Inteligencje

Intrapersonalna

Spo

łeczna

Ję

zykowa

Matematyczno-

-logiczna

Muzyczna

Ruchowa

Naukowa

Wizualno-

-pr

zestr

zenna

Ćwiczenia Ważne

wydarze-
nie z klasy
drugiej:
„Moja
kronika”

Jak po-
lepszyć
atmosferę
w klasie

Śmieszne
zdania

Zagadki
o klasie

Występy
muzyczne

Pantomi-
miczne
przedsta-
wienie
z życia
klasy

Kronika
fi lmowa

Zdjęcia
klasy
i uczniów

Inteligencja intrapersonalna

Ważne wydarzenie z klasy drugiej: Moja kronika – dzieci indywidualnie tworzą ranking
trzech ważnych dla nich wydarzeń z klasy drugiej. Mogą je przedstawić pisemnie lub w po-
staci rysunku. Następnie w grupie porównują i dyskutują nad różnymi punktami widzenia
i oceniania tych samych wydarzeń (PI).***

Inteligencja społeczna

Jak polepszyć atmosferę w klasie – uczniowie zastanawiają się, jakie działania można
przeprowadzić w klasie, aby nikt nie czuł się smutny, odosobniony. Swoje propozycje zapi-
sują lub przygotowują ustnie i przedstawiają reszcie grupy (PG).**

Inteligencja językowa

Śmieszne zdania – uczniowie tworzą zdania dotyczące klasy, w których poszczególne sło-
wa rozpoczynają się tą samą literą, np.: Patrycja pisze pamiętnik; Paweł pędzi po parasol.
Starają się, aby zdania opisywały realne klasowe sytuacje (PG lub PI).**

Inteligencja matematyczno-logiczna

Zagadki o klasie – uczniowie wypełniają karty pracy (Nn – KP 64), a potem samodzielnie
tworzą dla kolegów z grupy inne zagadki i pytania dotyczące klasy (szkoły) (PG lub PI).**

Inteligencja muzyczna

Występy muzyczne – uczniowie przygotowują prezentację utworów, które potrafią wy-
konywać na poszczególnych instrumentach (grupowe i indywidualne popisy na wcześniej

112

przyniesionych instrumentach). Przygotowują konferansjerkę – opowiadają o tytule, kom-
pozytorze, ewentualnie treści utworu. W miarę możliwości mogą nagrywać te piosenki i do-
łączyć do kroniki (PG lub PI).***

Inteligencja ruchowa

Pantomimiczne przedstawienie z życia klasy – uczniowie wybierają jakieś ważne wyda-
rzenie z życia klasy i przygotowują jego pantomimiczną prezentację. Pozostałe dzieci odga-
dują treść przedstawionej sytuacji (PG).*

Inteligencja naukowa

Kronika fi lmowa – uczniowie przez cały rok za pomocą dostępnych urządzeń rejestrują
swoje różne osiągnięcia oraz ważne sytuacje w ciągu roku szkolnego, tworząc „kronikę fil-
mową”. Przygotowują i prezentują materiały (PG).***

Inteligencja wizualno-przestrzenna

Zdjęcia klasy i uczniów – uczniowie wykonują zdjęcia sali, w której się uczą, i wszystkich
uczniów klasy drugiej, a następnie zdobią je i wklejają jako karty kroniki. Podpisują zdjęcia,
np. w następujący sposób: która to klasa, kto jest na zdjęciu, jaka była data i miejsce wyko-
nania fotografii (PG lub PI).**

ZABAWA RUCHOWA

Sztafeta imion – uczniowie ustawiają się w szeregu alfabetycznym zgodnie z pierwszą,
pomocniczo – drugą lub trzecią literą w ich imieniu, a następnie rozbiegają się po sali. Zaba-
wę można powtórzyć, przy czym ustawienie będzie odwrotne do poprzedniego (od końca
alfabetu).

ZAJĘCIA, CZĘŚĆ II

Inteligencje

Intrapersonalna

Spo

łeczna

Ję

zykowa

Matema

tyczno-

-logiczna

Muzyczna

Ruchowa

Naukowa

Wizualno-

-pr

zestr

zenna

Ćwiczenia Jak zmie-

niłam/
zmieniłem
się przez
rok?

Nasze
plany na
następny
rok

Wpisy do
kroniki
– pamięt-
nika

Popraw
błędy kro-
nikarza

Quiz mu-
zyczny

Taniec po-
żegnalny

Wyzwania
przed kla-
są trzecią

Co się
zmieniło
w klasie,
szkole
i w naj-
bliższej
okolicy?

Inteligencja intrapersonalna

Jak zmieniłam/zmieniłem się przez rok? – uczniowie zastanawiają się, jakie zmiany za-
obserwowali w sobie po upływie roku. Zmiany mogą dotyczyć wyglądu fizycznego (cech
zewnętrznych) oraz wiedzy i umiejętności. W zadaniu może pomóc dokończenie wybranych
zdań z karty pracy (Nn – KP 65) (PG lub PI).***

113

Inteligencja społeczna

Nasze plany na następny rok – uczniowie starają się określić, jakie plany chcieliby zreali-
zować w klasie trzeciej oraz w jaki sposób mogą pomóc innym. Zastanawiają się, czy w ich
rodzinach, wśród sąsiadów jest jakaś osoba, której można pomóc (PG lub PI).**

Inteligencja językowa

Wpisy do kroniki – pamiętnika – uczniowie przygotowują propozycję ciekawych (nie-
banalnych i nieobraźliwych) wpisów do pamiętników i kroniki. Wpisy mogą być w formie
wierszowanej lub cytatów znalezionych w książkach – poznanie znaczenia słowa cytat (wy-
szukanie w słowniku) (PG lub PI).**

Inteligencja matematyczno-logiczna

Popraw błędy kronikarza – uczniowie wypełniają kartę pracy (Nn – KP 66) (PG lub PI).***

Inteligencja muzyczna

Quiz muzyczny – uczniowie przygotowują quiz, związany z utworami muzycznymi i pio-
senkami słuchanymi oraz wykonywanymi w klasie drugiej. Prezentują piosenki i melodie
oraz przygotowują pytania (PG).***

Inteligencja ruchowa

Taniec pożegnalny – uczniowie tworzą prosty układ kilku ruchów tańca w kręgu, którym
można będzie się wspólnie pożegnać. Prezentują go grupie i uczą wszystkie dzieci (PG).**

Inteligencja naukowa

Wyzwania przed klasą trzecią – uczniowie ustalają zadania, które powinni zrealizować
w klasie trzeciej. Określają termin ich wykonania oraz potrzebne do wykonania sprzęty
i urządzenia (np. kącik uprawy roślin, mikroskop) (PG lub PI).**

Inteligencja wizualno-przestrzenna

Co się zmieniło w klasie, szkole i w najbliższej okolicy? – uczniowie śledzą zmiany w oto-
czeniu klasy, szkoły i jej okolicy. Próbują powiedzieć, co zmieniło się w klasie w ciągu roku.
Oceniają, czy są to zmiany na lepsze. Do prezentacji mogą dołączyć rysunki (np. droga do
szkoły w różnych porach roku) (PG lub PI).**

ZAKOŃCZENIE

Zdjęcie klasy – uczniowie ustawiają się do zdjęcia klasowego w pozach odzwierciedlają-
cych ich nastrój. Nauczyciel wykonuje zdjęcie, które potem może zamieścić na ostatniej lub
początkowej stronie kroniki.

PULA ĆWICZEŃ DODATKOWYCH

Inteligencja intrapersonalna

Moje plany i marzenia na następny rok – uczniowie zastanawiają się nad swoimi planami
i marzeniami na przyszły rok szkolny. Do prezentacji mogą dołączyć rysunek (PG lub PI).*

114

Wesołe – smutne/trudne sytuacje – uczniowie tworzą plakat ilustrujący wesołe i smut-
ne/trudne sytuacje z tego roku w klasie. Po jednej stronie układają przyjemne, a po drugiej
nieprzyjemne sytuacje. Na środku plakatu umieszczają sytuacje bez jednoznacznej oceny.
Podczas prezentacji nauczyciel prowadzi rozmowę, czy można zaradzić trudnym sytuacjom
i w jaki sposób (PG).**
Jak będzie wyglądała zabawa i nauka w klasie trzeciej? – uczniowie zastanawiają się,
jak będzie wyglądało życie w klasie trzeciej, rozmawiają, co należałoby robić inaczej, a co
w taki sam sposób. Do wypowiedzi mogą dołączyć rysunek (PG lub PI).**
Ocena osiągnięć – uczniowie analizują swoje osiągnięcia w bieżącym roku szkolnym, wpi-
sują je do swoich osobistych pamiętników i dołączają rysunek (PI).***
Nasza oryginalność – uczniowie na podstawie karty pracy (Nn – KP 67) zastanawiają się
nad problemami „inności” oraz „oryginalności” (PG lub PI).***

Inteligencja społeczna

O Tobie, od Ciebie – uczniowie rozmawiają, czego dowiedzieli się o innych dzieciach.
Omawiają tylko pozytywne cechy i zachowania. W rozmowie mogą pomóc zwroty
Dowiedziałam/dowiedziałem się o Tobie, że…, Dowiedziałam/dowiedziałem się od Ciebie,
że… (PG).**
Kodeks Honorowy klasy drugiej – uczniowie starają się określić, jakich zasad przestrze-
gali przez cały rok. Zastanawiają się, co to znaczy postępować honorowo, odważnie, godnie
i odpowiedzialnie. Tworzą Kodeks Honorowy klasy drugiej, który dołączają do kroniki kla-
sy (PG).***
Pomyłki i błędy – uczniowie zapoznają się z wybranymi tekstami (Nn – KP 68) dotyczący-
mi roli pomyłek i błędów. Wyjaśniają znaczenie przysłowia Człowiek uczy się na błędach.
Dyskutują, jakie błędy i pomyłki mogą naprawić w klasie trzeciej (PG lub PI).***
Jak rozwiązać trudne sprawy – uczniowie zapoznają się z kilkoma trudnymi sytuacjami
z życia klasy (Nn – KP 69). Dyskutują na temat tych sytuacji – starają się podać pomysły,
w jaki sposób je rozwiązać (PG lub PI).***
Oczami innych – uczniowie zapoznają się z kilkoma trudnymi sytuacjami z życia klasy
(Nn – KP 69). Określają różne punkty widzenia dzieci. Argumentują na rzecz różnych
opcji (PG lub PI).***

Inteligencja językowa

Rymowanki – uczniowie przedstawiają się, tworząc rymowankę do swojego imienia.
Układają rymowanki także do imion innych dzieci, pod warunkiem, że stworzone ry-
mowanki nie będą krzywdziły kolegów, będą opisywały ich zalety, pozytywne cechy
(PG lub PI).*
Reklama klasy – uczniowie mają za zadanie krótko zareklamować klasę, opisać jej zalety i moc-
ne strony. Reklama może być przedstawiona ustnie lub zapisana i odczytana (PG lub PI).*
Ważne sytuacje – uczniowie dokonują wyboru ważnych sytuacji z życia klasy, opisu-
ją je – wspólnie starają się ocenić, czy były to dla nich sytuacje korzystne, czy też nie
(PG).**
Alfabetyczny opis klasy – uczniowie tworzą alfabetyczny opis klasy, dobierają określenia,
rozpoczynając literą, np. nasza klasa jest a: ambitna, atrakcyjna, aktywna; nasza klasa jest
b: bardzo ładna, bezpieczna. (PG lub PI).**

115

Książki – na podstawie materiałów zgromadzonych przez nauczy-
ciela (przyniesionych przez niego książek) uczniowie podają, jakie
mogą być rodzaje książek i czym się one charakteryzują (np. kronika,
atlas, biografia). Opisują różne rodzaje książek i układają słowniczek
wyrazów. Do prezentacji mogą dołączyć plakat wraz ze skojarzenia-
mi do słowa książka w formie tzw. promyczkowego uszeregowania
(PG lub PI).***

Inteligencja matematyczno-logiczna

Uszereguj daty – uczniowie mają ułożyć daty w kolejności chronologicznej, przeczytać
je oraz zastanowić się, co wydarzyło się w tym czasie w ich klasie. Daty: 14 października,
1 czerwca, 1 kwietnia, 6 grudnia, 21 marca, 1 września, 26 maja (PG lub PI).**
Nasza klasa – uczniowie rozwiązują zadania z karty pracy (Nn – KP 70) (PG lub PI).**
Chronologia zdarzeń – uczniowie otrzymują arkusz papieru pakowego z wypisanymi kolejno
nazwami miesięcy od września do czerwca. Ich zadanie polega na ustaleniu i dopisaniu (lub
opowiedzeniu) tego, co zdarzyło się w klasie w każdym z tych miesięcy (PG lub PI).**
Chronologia planów – uczniowie otrzymują arkusz papieru pakowego z wypisanymi kolej-
no nazwami miesięcy od września do czerwca. Ich zadanie polega na ustaleniu i dopisaniu
(lub opowiedzeniu) tego, co chcieliby, aby wydarzyło się w klasie w każdym z tych miesięcy
w następnym roku (PG lub PI).**
Kronika – Marek przesłał Basi swoją kronikę klasową. Opisał, które wydarzenia zasługują
na specjalną uwagę. Basia ma przeczytać o wydarzeniu na pierwszej stronie, potem o im-
prezie – 5 stron dalej, a następnie fragment znajdujący się 3 strony dalej od drugiego wyda-
rzenia. Czwarte, ważne wydarzenie opisane jest 10 stron po trzecim. Odpowiedz, na których
stronach znajdują się wymienione wydarzenia? (1, 6, 9, 19) (PG lub PI).***

Inteligencja muzyczna

Piosenka Nasza szkoła i przyjaciele – uczniowie śpiewają piosenkę Nasza szkoła i przy-
jaciele (słowa: Stanisław Karaszewski, muzyka: Ewa Witkowska) w różnorodny sposób
– głośno, bardzo cicho, w jak najwolniejszym i jak najszybszym tempie (PG).*
Lista klasowych przebojów – dzieci ustalają listę klasowych przebojów – piosenek, które
były najczęściej śpiewane w tym roku szkolnym. Prezentują krótkie fragmenty wybranych
utworów lub utwór, który okazał się najpopularniejszy (PG).**
Z kronik muzyki biesiadnej i turystycznej – uczniowie na podstawie przygotowanych
przez nauczyciela i przyniesionych z domów materiałów (starych śpiewników, nagrań) za-
stanawiają się, czy istnieje piosenka, którą znają wszyscy Polacy, taka, którą można zaśpie-
wać przy ognisku lub zanucić na turystycznym szlaku. Wybierają jedną, przypominają sobie
jej tekst i prezentują (PG).***
Muzyczny miks – uczniowie tworzą utwór łączący wszystkie piosenki poznane w klasie
drugiej. W miarę możliwości mogą nagrać tę piosenkę i dołączyć do kroniki. Zapisują kolej-
ność połączonych utworów (PG).***
Piosenka klasy – uczniowie próbują skomponować piosenkę klasy. Tworzą tekst i melo-
dię, akompaniują na dostępnych instrumentach lub wykorzystują instrumenty perkusyjne
do podkreślenia rytmu. W miarę możliwości nagrywają wykonywane piosenki, a nagrania
dołączają do kroniki (PG).***

KSIĄŻKA

116

Inteligencja naukowa

Osiągnięcia klasy – uczniowie rozmawiają o osiągnięciach klasy; zastanawiają się, które
z nich można uznać za najważniejsze, a które za mniej ważne. Starają się uzasadnić swoją wy-
powiedź. Tworzą plakat, na który nanoszą osiągnięcia według ustalonego porządku (PG).*
Jak poprawić wyniki w klasie trzeciej? – uczniowie na podstawie własnego doświadcze-
nia dyskutują, w jaki sposób można polepszyć wyniki w klasie trzeciej, jak poprawić uczenie
się oraz jakie znają sposoby szybszego uczenia się. Zapisują dobre rady skutecznego uczenia
się (PG).**
Czego dowiedzieliśmy się najciekawszego w klasie drugiej? – uczniowie uzgadniają, cze-
go najciekawszego dowiedzieli się w klasie drugiej. Tworzą ranking najważniejszych wyda-
rzeń, których byli uczestnikami, lub najciekawszych wiadomości, które poznali (PG).**
Co nas ciekawi, co chcielibyśmy robić w klasie trzeciej? – uczniowie rozmawiają o tym,
czego chcieliby się dowiedzieć w klasie trzeciej. Wymieniają i zapisują propozycje nowych
tematów, pytań, zadań, które chcieliby rozwiązywać w klasie trzeciej (PG lub PI).***
Wybór najciekawszego odkrycia ubiegłego roku – na podstawie aktualnych materiałów
przygotowanych w domu i przez nauczyciela (wycinki prasowe, Nagrody Nobla przyznane
w ważnych dziedzinach itd.) uczniowie zapoznają się z najważniejszymi odkryciami w dzie-
dzinie nauk ścisłych (np. chemii, medycynie, biologii, fizyce, astronomii). Dyskutują, które
z nich można uznać za najważniejsze i dlaczego. Prezentację ilustrują plakatem (PG).***

Inteligencja ruchowa

Pomniki – uczniowie przygotowują scenki z życia klasy i szkoły. Grupy na przemian de-
monstrują i odgadują tytuły scenek (PG).*
Fotografi a – uczniowie pozują oraz ustawiają klasę do wspólnej fotografii (PG).*
Tworzenie okładki kroniki – uczniowie wycinają okładkę kroniki według opracowanego,
rysunkowego wzoru. Wykonują zdobienia, dobierając odpowiednie materiały. Oprawiają
kronikę oraz osobiste pamiętniki i albumy (PG lub PI).*
Nasze sprawności – uczniowie przypominają, jakie sprawności zdobyli na lekcjach WF w kla-
sie drugiej, demonstrują, co już potrafią. Do prezentacji mogą dołączyć rysunek (PG).**
Poznane tańce – uczniowie pokazują fragmenty tańców, które poznali w klasie drugiej (PG). ***

Inteligencja wizualno-przestrzenna

Czcionki – uczniowie na podstawie materiałów (Nn – P 19) przygotowują pokaz ozdob-
nych liter, którymi można pisać kronikę – kopiują i zdobią litery na okładce kroniki.
(PG lub PI)*
Co można zmienić w wystroju klasy? – uczniowie zastanawiają się, co można zmienić,
poprawić w wystroju klasy. Do propozycji dołączają rysunek (PG lub PI).*
Nasz ślad – uczniowie tworzą patchwork, wykorzystując odciski dłoni pomalowanych far-
bą. Samodzielnie określają kształt rysunku i tytułują go (PG lub PI).*
Nasze logo – uczniowie zapoznają się z różnymi rodzajami logo. Następnie samodzielnie propo-
nują kilka pomysłów na logo klasy, uzasadniając wybór, oraz przedstawiają jego formę i kształt.
Rysunki umieszczają w kronice klasy pod hasłem Propozycje na logo klasy (PG lub PI).**
Komiks z życia klasy – uczniowie tworzą rysunki przedstawiające ważne (ich zdaniem)
sytuacje z życia klasy. Wykonują je w formie komiksu. Rozdzielają zadania w grupie, a na-
stępnie łączą rysunki we wspólny komiks (PG).***

117

SCENARIUSZ 30. – ZAJĘCIA WPIERAJĄCE KONCENTRACJĘ UWAGI,

MYŚLENIE LOGICZNE I TWÓRCZOŚĆ

Temat: Wiadomości od nas

Środki i materiały dydaktyczne:

katalogi biur podróży,
karta pracy (Nn – KP 71).

Przebieg zajęć
1. Wprowadzenie – nauczyciel rozpoczyna dyskusję, w jaki sposób możemy przekazać

bliskim wiadomości z wakacji. Uczniowie wypowiadają się na temat emocji, które bu-
dzą wiadomości otrzymywane od innych. Nauczyciel pokazuje tradycyjne, wakacyjne
widokówki. Pyta uczniów, czy oni i ich bliscy wysyłają widokówki z wakacji. Wspólnie
ustalają, jak inaczej można przekazać wiadomość (dawniej i współcześnie).

2. Dawne metody porozumiewania się – poznanie alfabetu Morse’a – uczniowie w gru-

pach otrzymują karty pracy z alfabetem Morse’a (Nn – KP 71). Zapoznają się ze znakami
i przyporządkowanymi im literami. Część uczniów przesyła innym grupom zaszyfrowaną
informację. Pozostałe dzieci odszyfrowują ją i następuje zmiana.

3. Dźwiękowy szyfr – uczniowie klaszczą lub wystukują (za pomocą dostępnych instrumen-

tów) rytm samodzielnie wybranych słów i informacji zaszyfrowanych alfabetem Morse’a
(Nn – KP 71). Pozostali uczniowie starają się odszyfrować kolejne przesyłane słowa i in-
formacje.

4. Tworzymy własne szyfry – uczniowie w grupach opracowują własne szyfry i piszą krót-

kie wiadomości. Przesyłają sobie nawzajem zasadę szyfrowania (klucz) i zakodowaną
informację do odczytania (każda grupa otrzymuje ją po kolei). Kolejne grupy starają się
odszyfrować wiadomość.

5. Piszemy wiadomości za pomocą SMS-ów – uczniowie sprawdzają, jak długa może być

wiadomość wysłana SMS-em (160 znaków). Zadaniem grup jest napisanie wiadomości
z wykorzystaniem tylko 160 znaków (temat związany z wakacjami). Wygrywa ta grupa,
która zbliży się najbardziej do granicy 160 znaków.

6. Rozmowa telefoniczna o wakacjach – uczniowie tworzą dialogi naśladujące rozmowy

telefoniczne z wakacji pomiędzy bliskimi (do wyboru pomiędzy: dzieckiem i rodzica-
mi, rodzicami i dziadkami, dziadkami i wnukami lub koleżankami i kolegami). Zwracają
uwagę na sposoby zadawania pytań.

7. Co może być pamiątką? – uczniowie na podstawie własnych doświadczeń tworzą koło

skojarzeń do wyrazu pamiątka. Określają, co może być pamiątką, „skarbem” przywiezio-
nym z wakacji.

8. Dziurawy worek podróżnika – zadanie polega na zachęceniu (w czasie 1 minuty) partne-

ra do kupienia wątpliwej, nieatrakcyjnej „pamiątki”. Uczniowie prowadzą dialog. Jedna
osoba proponuje kupno zepsutego produktu (np. dziurawego worka podróżnika, wy-
szczerbionej filiżanki, niesprawnego samochodziku, podartego parasola), w najbardziej

oryginalny sposób zachwalając produkt. Druga – stara się odmawiać i nie kupić produk-

tu. Na koniec mówi, czy została przekonany, czy nie. Po minucie następuje zamiana ról.
Następnie uczniowie rozmawiają, w jaki sposób i kiedy asertywnie mówić nie (omawia-
ją te sytuacje, w których to może być konieczne).

9. Kupujemy pamiątki – uczniowie tworzą wykaz oryginalnych i ciekawych oraz niepo-

trzebnych i nieatrakcyjnych pamiątek. Łączą je ze znanymi miejscami turystycznymi
z Polski i ze świata (np. muszelki – morze, ciupaga – góry).

10. Talar – uczniowie tworzą ciasny krąg, obie ręce trzymając z tyłu. Jedno dziecko wcho-

dzi do kręgu, pozostałe osoby podają sobie z tyłu drobny przedmiot (talar). Zadaniem
ucznia stojącego w środku koła jest wskazanie, kto w danej chwili ma talar. Gdy dziecko
zgadnie, zamienia się miejscem z osobą, która trzymała ten przedmiot.

11. Widokówki – uczniowie mają stworzyć multimedialne widokówki (z obrazkami i sto-

sowną melodią, odśpiewaną, zanuconą lub odegraną na dostępnych instrumentach).
Nauczyciel ogłasza konkurs na najciekawszą prezentację.

PULA ĆWICZEŃ DODATKOWYCH

Kartka ode mnie – uczniowie, wykorzystując katalogi biur podróży, tworzą kartki z wy-
marzonych wakacji oraz zapisują na nich wiadomości i życzenia. Zwracają uwagę na formy
grzecznościowe. Nauczyciel ogłasza konkurs na najbardziej oryginalną kartkę.
List z wakacji – uczniowie w grupach, wykorzystując rysunki i zdjęcia, tworzą słowno-
-obrazkowe listy z wakacji od wybranych osób: podróżnika z wyprawy na szczyty niedo-
stępnej góry, uczestnika kolonii, harcerza z obozu, żeglarza z rejsu, turysty po obejrzeniu
muzeum, rodziny nad morzem, dzieci w wesołym miasteczku, dzieci na wakacjach u babci
na wsi.
Kręcimy fi lmy z wakacji – uczniowie tworzą scenariusz filmu z wakacji. Mogą wykorzy-
stać sceny realistyczne, przedstawione na poważnie lub parodię, skecz, dowcip.
Najważniejszy przedmiot w czasie wakacji – uczniowie, w grupach związanych z wyróż-
nionymi inteligencjami, wybierają jeden przedmiot, który uważają za najbardziej potrzebny
w czasie wakacji. Przedstawiają argumenty, dlaczego wybrany przedmiot wydaje się im
niezbędny. Starają się przekonać do niego innych.
Jak się obejść bez telefonu, komputera i telewizora? – uczniowie w grupach zastanawiają
się, czym można zastąpić telefon, komputer i telewizor. Wymyślają ciekawe plany na waka-
cje, podczas których nie będzie czasu na korzystanie z telewizora, komputera, internetu.

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
4 jak bezpiecznie poruszać sie po drogach, scenariusze zajęć kl. I-III
JAK PISAĆ SCENARIUSZ I PROJEKT ZAJĘĆ, Metodyka 2
3 jak wygląda Twoja droga do szkoły, scenariusze zajęć kl. I-III
jak powstają opady, scenariusze zajęć-edukacja zdrowotna
JAK WYGLĄDA WIATR - plastyka, Scenariusze zajęć przedszkole czterolatki
JAK CHORUJE ELEMELEK - mowa i myślenie, Scenariusze zajęć przedszkole czterolatki
Jak rozwiązywać konflikty - scenariusz zajęć, konspekty zajęć, zajęcia socjoterapeutyczne
Jak dbać o zęby, Scenariusze zajęć
4 jak bezpiecznie poruszać sie po drogach, scenariusze zajęć kl. I-III
JAK PISAĆ SCENARIUSZ I PROJEKT ZAJĘĆ, Metodyka 2
jak być asertywnym scenariusz zajęć godziny wychowawczej dla klasy 5
Scenariusz zajęć klasa II Wiemy jak sie zachowac gdy zdarzy sie wypadek
S Jak powstaje papier scenariusz zajec dla dzieci 5 letnich
Scenariusz zajęć dydaktyczno wychowawczych w przedszkolu
Scenariusz zajęć- piłka, scenariusze zajęć, kolory i figury

więcej podobnych podstron