Działalność kredytowa
banków
Definicja kredytu (art. 69, ust.1)
Przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do
dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w
umowie
kwotę
środków
pieniężnych
z
przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca
zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach
określonych
w
umowie,
zwrotu
kwoty
wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w
oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji
od udzielonego kredytu.
2
Elementy umowy kredytowej (art. 69, ust.2)
2. Umowa kredytu powinna być zawarta na piśmie i
określać w szczególności:
1) strony umowy,
2) kwotę i walutę kredytu,
3) cel, na który kredyt został udzielony,
4) zasady i termin spłaty kredytu,
5) wysokość oprocentowania kredytu i warunki jego zmiany,
6) sposób zabezpieczenia spłaty kredytu,
7) zakres
uprawnień
banku
związanych
z
kontrolą
wykorzystania i spłaty kredytu,
8) terminy i sposób postawienia do dyspozycji kredytobiorcy
środków pieniężnych,
9) wysokość prowizji, jeżeli umowa ją przewiduje,
10)warunki dokonywania zmian i rozwiązania umowy.
3
Istotne warunki umowy kredytowej
Umowa kredytu może określać, że od kredytu postawionego do
dyspozycji kredytobiorcy i przez niego niewykorzystanego
przysługuje bankowi odrębna prowizja.
(Art. 77.)
Zasady oprocentowania kredytu określa umowa kredytu, z
tym że w razie stosowania stopy zmiennej należy:
1) określić w umowie kredytowej warunki zmiany stopy
procentowej kredytu,
2) powiadomić w sposób określony w umowie kredytobiorcę,
poręczyciela oraz, jeżeli umowa nie stanowi inaczej, inne
osoby będące dłużnikami banku z tytułu zabezpieczenia
kredytu o każdej zmianie stopy jego oprocentowania.
(Art. 76.)
4
Cechy umowy kredytowej
1)
Jest umową konsensualną – dochodzi do skutku już w
momencie jej zawarcia,
2)
Jest umową dwustronnie zobowiązującą :
•
bank oddaje do dyspozycji kredytobiorcy środki pieniężne,
•
kredytobiorca: korzysta z tych środków w sposób zapisany
w umowie, zwraca środki oraz określone odsetki w
terminach określonych w umowie, uiszcza wcześniej
ustalone prowizje,
3)
jest umową odpłatną (odsetki, odsetki karne, prowizje),
4)
jest
umową
terminową
–
zawsze
istnieje
termin
obowiązywania umowy,
5)
jest umową celową,
6)
jest umową o charakterze pieniężnym,
5
Funkcje kredytu 1
Funkcja emisyjna – polega na tym, że kredyt jest źródłem
kreacji
pieniądza
bezgotówkowego.
Udzielenie
kredytu
wprowadza do cyrkulacji nowy pieniądz, zaś jego spłata
polega na wycofaniu pieniądza z obiegu. O wpływie na ilość
pieniądza
w
obiegu
decyduje
więc
saldo
kredytów
udzielonych i spłaconych w danym czasie.
Funkcja dochodowa – polega na tym, że kredyt tworzy
dodatkowe
dochody
kredytobiorcy.
Prowadzi
to
do
zwiększenia popytu konsumpcyjnego i inwestycyjnego oraz
rekompensuje spadek popytu wynikający z tworzenia
oszczędności i rezerw. Zwiększenie dochodów ma charakter
przejściowy, gdyż kredyt podlega zwrotowi.
6
Funkcje kredytu 2
Funkcja interwencyjna – polega na tym, że w
gospodarce rynkowej polityka kredytowa może
służyć do osłabiania zaburzeń koniunkturalnych.
Kredyt jest narzędziem oddziaływania na popyt, a
więc może być wykorzystywany przy przywracaniu
równowagi rynkowej. Akcja kredytowa będzie
nasilana w okresach osłabienia koniunktury (D<S),
a ograniczana w okresach jej poprawy (D>S).
Funkcja kontrolna – polega na tym,
że bank
udzielający
kredytu
ma
prawo
wglądu
w
działalność
jednostek
gospodarczych
w
celu
badania zdolności kredytowej i oceny standingu
finansowego ewentualnego kredytobiorcy.
7
Definicja pożyczki
Przez umowę pożyczki bank zobowiązuje się
przenieść
na
własność
pożyczkobiorcy
określoną ilość pieniędzy, a pożyczkobiorca
zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość
pieniędzy oraz zapłacić bankowi odsetki
8
Kredyt a pożyczka
• Kredyt oznacza postawienie środków do dyspozycji kredytobiorcy, a więc
właścicielem środków pozostaje bank. Pożyczka to przeniesienie środków
na własność kredytobiorcy.
• Kredyt jest udzielany na konkretne cele, pożyczka niekoniecznie.
• Bank ma prawo do kontroli wykorzystania kredytu zgodnie z umową,
pożyczki warunek ten nie dotyczy.
• Kredyt jest odpłatny, pożyczka niekoniecznie, przy czym w praktyce
pożyczka bankowa jest odpłatna.
• Umowa kredytowa musi być zawarta na piśmie, umowa pożyczki tylko,
gdy kwota pożyczki przekracza 500 zł, przy czym w praktyce banki
zawierają na piśmie każdą umowę pożyczki.
• Umowa kredytu uregulowana jest w Prawie bankowym a umowa
pożyczki w Kodeksie Cywilnym.
• Umowa kredytu zawsze jest umową terminową, a w przypadku pożyczki
termin nie musi zostać określony.
• Pożyczka może mieć charakter zarówno pieniężny jak i przedmiotowy, w
przypadku kredytu mamy zawsze umowę o charakterze pieniężnym.
9
Procedura kredytowa
WNIOSEK O KREDYT
→
→
→
→
ocena możliwości i preferencji banku
decyzja
→
→
→
→
NIE (odmowa udzielenia kredytu)
↓↓↓↓
TAK
↓↓↓↓
FORMALNA OCENA WNIOSKU KREDYTOWEGO
decyzja
→
→
→
→
NIE (odrzucenie wniosku kredytowego)
↓↓↓↓
TAK
↓↓↓↓
ANALIZA ZDOLNOŚCI KREDYTOWEJ
decyzja
→
→
→
→
NIE (odrzucenie wniosku kredytowego)
↓↓↓↓
TAK
↓↓↓↓
UZGODNIENIE SZCZEGÓŁOWYCH WARUNKÓW
UMOWY KREDYTOWEJ (NEGOCJACJE)
↓↓↓↓
UMOWA KREDYTOWA
10
Elementy wniosku kredytowego
1.
informacje ogólne o kredytobiorcy, m.in.:
·
oznaczenie wnioskodawcy,
·
siedzibę lub miejsce zamieszkania,
·
miejsce prowadzenia działalności gospodarczej,
·
REGON, NIP/PESEL,
2.
informacje dotyczące wnioskowanego kredytu:
·
kwotę i walutę kredytu,
·
przeznaczenie kredytu,
·
okres kredytowania,
·
termin postawienia środków do dyspozycji kredytobiorcy,
·
termin i źródła spłaty kredytu.
3.
oświadczenie wnioskodawcy o:
·
posiadaniu lub nieposiadaniu rachunku w innym banku,
·
korzystaniu z kredytu, pożyczki, gwarancji, poręczenia lub awalu
w innym banku (nazwa banku, kwota) lub o nie korzystaniu z
finansowania w innym banku,
·
wysokości zobowiązań z tytułu udzielonych poręczeń, gwarancji, awali,
·
posiadaniu wymagalnych zobowiązań,
4.
zestawienie załączników do wniosku.
11
Podział kredytów (kryterium preferencyjności)
12
KREDYTY
PREFERENCYJNE
KOMERCYJNE
Podział kredytów (kryterium waluty)
13
KREDYTY
ZŁOTOWE
WALUTOWE
Podział kredytów (kryterium okresu zapadalności)
14
KREDYTY
KRÓTKOTERMINOWE
ŚREDNIOTERMINOWE
DŁUGOTERMINOWE
Podział kredytów (kryterium podmiotu kredytobiorcy)
15
KREDYTY
DLA OSÓB
FIZYCZNYCH
DLA
PRZEDSIĘBIORSTW
Dane statystyczne
Dane statystyczne - kredyty
Dane statystyczne – kredyty
mieszkaniowe
Dane statystyczne – kredyty
mieszkaniowe
Dane statystyczne – kredyty
konsumpcyjne
Dane statystyczne – kredyty przedsiębiorstw
Dane statystyczne
– kredyty sektora
budżetowego
Podział kredytów (kryterium celu)
23
KREDYTY
OBROTOWE
Na przedsięwzięcie
inwestycyjne
INWESTYCYJNE
Na uzupełnienie
aktywów
W rachunku
bieżącym
W rachunku
kredytowym
Podział kredytów obrotowych
24
KREDYTY OBROTOWE
W RACHUNKU BIEŻĄCYM
W RACHUNKU KREDYTOWYM
docelowy
linia kredytowa (w tym:
odnawialny i nieodnawialny
kasowy
Na sfinansowanie należności
otwarty
stała zaliczka
overdraft
Rodzaje kredytów
Kredyt rolowany
Jest to kredyt w którym bank wielokrotnie przedłuża jego
termin spłaty przez okres ustalony w umowie i określonych
terminach
- Podpisywany na długi okres czasu,
- Przedłużany w okresach rocznych (rzadziej kwartalnych)
- Na zmienną stopę procentową
Kredyt pomostowy
Udzielny jest dla klientów potrzebujących wsparcia finansowego
przed udzieleniem kredytu zasadniczego.
- Udzielenie kredytu zasadniczego automatyczni spłaca kredyt
pomostowy
- Wykorzystywany w przypadku projektów inwestycyjnych,
których realizacja uzależniona jest od podjęcia działań
przygotowawczych
25
Weksel
26
Weksel - rodzaj papieru wartościowego, imiennego lub
na
zlecenie,
w
którym
wystawca
weksla
zobowiązuje się bezwarunkowo, że zapłaci sumę
wekslową odbiorcy weksla lub
że inna osoba
(trasat)
dokona
na
rzecz
odbiorcy
weksla
(remitenta) zapłaty określonej sumy pieniężnej.
Rodzaje weksli
Rodzaje weksli:
finansowy - wystawiany jako zabezpieczenie uzyskanej
pożyczki, czy zaciągniętego kredytu,
towarowy - wystawiany na pokrycie zobowiązania za
nabyty towar,
własny (sola) - wystawiany przez dłużnika jako
zobowiązanie do zapłaty,
obcy (trata) - wystawiany przez wierzyciela (trasanta),
który
poleca
swojemu
dłużnikowi
(trasatowi)
dokonanie zapłaty na rzecz wskazanej osoby
trzeciej (beneficjent). Może być on zaakceptowany
przez
trasata,
co
powoduje
potwierdzenie
zobowiązania i powstanie zobowiązania do zapłaty.
27
Kredyt dyskontowy
Dyskonto jest to odsprzedaż weksla przed terminem płatności
bankowi komercyjnemu. Bank potrąca stopę dyskonta od
dnia dyskonta włącznie do dnia wykupu (rok - 360 dni;
miesiąc - 30 dni) oraz prowizję.
Kredyt dyskontowy uzyskuje osoba dyskontująca weksel, a
spłaca go dłużnik wekslowy w momencie wykupu. Bank,
który weksel zdyskontował nie musi przetrzymywać go do
terminu płatności, może zaciągnąć na jego podstawie
kredyt redyskontowy w NBP.
28
Wystawca weksla (nabywca
towaru - dłużnik)
Remitent (sprzedawca
towaru - wierzyciel)
BANK
towar
weksel
Redyskonto weksli
Redyskonto polega na sprzedaży wcześniej zdyskontowanych
weksli przez bank komercyjny do NBP przed terminem
płatności. Redyskonta dokonują oddziały okręgowe NBP.
Kwota kredytu jest równa sumie wekslowej pomniejszonej o
odsetki redyskontowe naliczone od dnia redyskonta do dnia
płatności weksla.
NBP przyjmuje do redyskonta weksle:
- wystawione z wymogami prawa wekslowego,
- od których uiszczono opłatę skarbową w określonej wysokości,
- pochodzące z dokonanych obrotów gospodarczych,
- podpisane co najmniej przez – budzących zaufanie jako solidni płatnicy
wystawcę i akceptanta,
- których termin płatności upływa nie później niż za 3 miesiące od daty
przyjęcia do redyskonta
- z terminem płatności w oznaczonym dniu,
- płatne w bankach, w których dłużnicy mają rachunki,
- opatrzone indosem in blanco banku, który weksel zdyskontował,
- bez wzmianek w tekście i indosach ograniczających prawo przenoszenia
własności lub prawo zwrotnego poszukiwania,
29
Kredyt akceptacyjny
30
Wystawca weksla (nabywca
towaru - dłużnik)
Remitent (sprzedawca
towaru - wierzyciel)
BANK – trasat
towar
Akceptacja weksla
weksel
Kredyt akceptacyjny
Bank zobowiązując się do akceptowania ciągnionych na niego
weksli staje się głównym dłużnikiem wekslowym. Posiadacz
rachunku wystawia weksel trasowany na bank, polecając
dokonanie zapłaty w ciężar tego rachunku. Bank akceptuje
weksel zobowiązując się do zapłaty w terminie płatności.
Posiadacz rachunku powinien dostarczyć środki na wykup
weksla. Jeśli tego nie uczyni, bank dokonuje wykupu ze
środków
własnych
(kredyt
akceptacyjny)
i
dokonuje
zwrotnego księgowania na rachunku wystawcy. Kredyt może
być udzielony w formie doraźnych transakcji lub linii kredytu
akceptacyjnego.
•
znajduje to zastosowanie w operacjach zagranicznych z
udziałem polskich importerów
•
sprzedającego przed skutkami zatorów płatniczych
•
może być udzielany w doraźnych transakcjach lub w formie
linii kredytu akceptacyjnego
31
Kredyt awalowy
32
Wystawca weksla (nabywca
towaru - dłużnik)
Remitent (sprzedawca
towaru - wierzyciel)
BANK – awalista
towar
Awal weksla
Bank
zobowiązując
się
do
awalizowania
weksli
staje
się
współdłużnikiem solidarnym.
weksel
brak spłaty weksla
Rodzaje kredytów do samodzielnego opracowania
Kredyt lombardowy
Kredyt hipoteczny (z uwzględnieniem
sposobu pozyskiwania kapitału przez
banki hipoteczne)
Kredyt konsorcjalny
33
34
Kredyty konsumpcyjne
Kredyty udzielane osobom fizycznym nie prowadz
ą
cym
działalno
ś
ci gospodarczej. Słu
żą
finansowaniu osobistych
potrzeb kredytobiorców.
35
KREDYT KONSUMPCYJNY A KONSUMENCKI
Kredyt konsumpcyjny - kredyt bankowy udzielany na określone
potrzeby osób fizycznych (zaspokojenie potrzeb konsumpcyjnych
ludności), a jego spłata jest indywidualnie ustalana z bankiem.
Zabezpieczenia kredytu stanowią najczęściej dochody kredytobiorcy
lub poręczenia innych osób, a wysokość kredytu zależy od możliwości
spłaty przez osobę zaciągającą kredyt.
Kredyt konsumencki - każdy kredyt zaciągnięty na cele niezwiązane
z prowadzeniem działalności gospodarczej. Reguluje go Ustawa
z
dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (Dz. U. z 2011, nr
126, poz .715).
Art. 3. 1. Przez umowę o kredyt konsumencki rozumie się umowę o kredyt w
wysokości nie większej niż 255 550 zł albo równowartość tej kwoty w walucie innej
niż waluta polska, który kredytodawca w zakresie swojej działalności udziela lub
daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi.
2. Za umowę o kredyt konsumencki uważa się w szczególności:
1) umowę pożyczki;
2) umowę kredytu w rozumieniu przepisów prawa bankowego;
3) umowę o odroczeniu konsumentowi terminu spełnienia świadczenia pieniężnego,
jeżeli
konsument
jest
zobowiązany
do
poniesienia
jakichkolwiek
kosztów
związanych z odroczeniem spełnienia świadczenia;
4) umowę o kredyt, w której kredytodawca zaciąga zobowiązanie wobec osoby
trzeciej, a konsument zobowiązuje się do zwrotu kredytodawcy spełnionego
ś
wiadczenia;
5) umowę o kredyt odnawialny.
3. Za umowę o kredyt konsumencki nie uważa się umów dotyczących odroczenia
terminu spełnienia świadczenia niepieniężnego, którego przedmiotem jest stałe lub
sukcesywne świadczenie usług lub dostaw towarów tego samego rodzaju, jeżeli
konsument jest zobowiązany do zapłaty za spełnione świadczenie lub dostawę
towaru w ustalonych odstępach czasu w trakcie obowiązywania umowy.
36
KREDYT KONSUMENCKI
37
KREDYT KONSUMENCKI
Art. 7. 1. Kredytodawca lub pośrednik kredytowy w reklamach dotyczących kredytu
konsumenckiego zawierających dane dotyczące kosztu kredytu konsumenckiego podaje
konsumentowi w sposób jednoznaczny, zrozumiały i widoczny:
1) stopę oprocentowania kredytu wraz z wyodrębnieniem opłat uwzględnianych w
całkowitym koszcie kredytu;
2) całkowitą kwotę kredytu;
3) rzeczywistą roczną stopę oprocentowania.
Art. 7. 2. Kredytodawca lub pośrednik kredytowy, w stosownych przypadkach,
dodatkowo podaje konsumentowi:
1) czas obowiązywania umowy;
2) całkowitą kwotę do zapłaty przez konsumenta oraz wysokość rat;
3) cenę towaru lub usługi oraz kwotę wszystkich zaliczek w przypadku umowy o kredyt
przewidującej odroczenie płatności.
Art. 7. 3. Jeżeli do zawarcia umowy o kredyt konsumencki, na warunkach określonych w
reklamie, niezbędne jest zawarcie umowy dodatkowej, w szczególności umowy
ubezpieczenia, a kosztu takiej umowy nie można z góry określić, kredytodawca lub
pośrednik kredytowy podaje konsumentowi w sposób jednoznaczny, zrozumiały i
widoczny informację o tym obowiązku wraz z rzeczywistą roczną stopą oprocentowania.
Art. 8. 1. Informacje, o których mowa w art. 7 ust. 1-3, kredytodawca lub pośrednik
kredytowy podaje na podstawie reprezentatywnego przykładu.
Art. 9. 1. Kredytodawca przed zawarciem umowy o kredyt konsumencki jest zobowiązany
do dokonania oceny ryzyka kredytowego konsumenta.
Art. 9. 2. Ocena ryzyka kredytowego dokonywana jest na podstawie informacji uzyskanych
od konsumenta lub na podstawie informacji zawartych w bazie danych lub zbiorze danych
kredytodawcy.
Art. 10. Jeżeli kredytodawca odmówi konsumentowi udzielenia kredytu konsumenckiego
na podstawie informacji zawartych w bazie danych lub zbiorze danych kredytodawcy,
kredytodawca niezwłocznie przekazuje konsumentowi bezpłatną informację o wynikach
tego sprawdzenia oraz wskazuje bazę danych, w której tego sprawdzenia dokonano.
Art. 53. 1. Konsument ma prawo, bez podania przyczyny, do odstąpienia od umowy o
kredyt konsumencki w terminie 14 dni od dnia zawarcia umowy.
Art. 53. 3. Kredytodawca lub pośrednik kredytowy jest zobowiązany przy zawarciu
umowy wręczyć konsumentowi, na trwałym nośniku, wzór oświadczenia o odstąpieniu od
umowy,
Art. 54. 1. Konsument nie ponosi kosztów związanych z odstąpieniem od umowy o kredyt
konsumencki, z wyjątkiem odsetek za okres od dnia wypłaty kredytu do dnia spłaty kredytu.
Art. 57. Jeżeli konsument skorzystał z przyznanego mu, na podstawie odrębnych
przepisów, prawa do odstąpienia od umowy na nabycie określonego towaru lub usługi, to
odstąpienie konsumenta od tej umowy jest skuteczne także wobec umowy o kredyt wiązany.
38
KREDYT KONSUMENCKI
Art. 48. 1. Konsument ma prawo w każdym czasie do spłaty całości lub części
kredytu przed terminem określonym w umowie.
Art. 48. 2. Kredytodawca nie może uzależnić wcześniejszej spłaty kredytu od jego
poinformowania przez konsumenta.
Art. 49. 1. W przypadku spłaty całości kredytu przed terminem określonym w
umowie, całkowity koszt kredytu ulega obniżeniu o te koszty, które dotyczą okresu, o
który skrócono czas obowiązywania umowy, chociażby konsument poniósł je przed
tą spłatą.
Art. 50. 1. Kredytodawca może zastrzec w umowie prowizję za spłatę kredytu przed
terminem, pod warunkiem że ta spłata przypada na okres, w którym stopa
oprocentowania kredytu jest stała, a kwota spłacanego w okresie dwunastu kolejnych
miesięcy kredytu jest wyższa niż trzykrotność przeciętnego wynagrodzenia w
sektorze przedsiębiorstw.
Art. 50. 2. Prowizja za spłatę kredytu przed terminem nie może przekraczać 1%
spłacanej części kredytu, jeżeli okres między datą spłaty kredytu a terminem spłaty
kredytu przekracza jeden rok.
Art. 50. 3. W przypadku gdy okres, o którym mowa w ust. 2, nie przekracza jednego
roku, prowizja za spłatę kredytu przed terminem nie może przekraczać 0,5%
spłacanej części kwoty kredytu.
39
KREDYT KONSUMENCKI
Art. 359 Kodeksu cywilnego:
§ 21 Maksymalna wysoko
ść
odsetek wynikaj
ą
cych z czynno
ś
ci prawnej nie
mo
ż
e w stosunku rocznym przekroczy
ć
czterokrotno
ś
ci wysoko
ś
ci stopy
kredytu
lombardowego
Narodowego
Banku
Polskiego
(odsetki
maksymalne).
§ 22 Je
ż
eli wysoko
ść
odsetek wynikaj
ą
cych z czynno
ś
ci prawnej
przekracza
wysoko
ść
odsetek
maksymalnych,
nale
żą
si
ę
odsetki
maksymalne.
40
KREDYT KONSUMENCKI