HOSTED BY

Artyku

ł

przegl

ądowy/Review

article

Rekreacyjne

u

żywanie

leków

dost

ępnych

w

odr

ęcznej

sprzeda

ży:

odurzanie

i

doping

mózgu

Recreational

use

of

over-the-counter

drugs:

the

doping

of

the

brain

Aleksandra

Pi

ątek

1

,

*

,

Ma

łgorzata

Koziarska-Ro

ściszewska

2

,

Jolanta

B.

Zawilska

3

1

Uniwersytet

Medyczny

w

Łodzi,

Wydzia

ł

Wojskowo-Lekarski,

Polska

2

Uniwersytet

Medyczny

w

Łodzi,

Klinika

Nefrologii,

Nadci

śnienia

T

ętniczego

i

Medycyny

Rodzinnej,

Polska

3

Uniwersytet

Medyczny

w

Łodzi,

Zak

ład

Farmakodynamiki,

Polska

Alcoholism

and

Drug

Addiction

/

Alkoholizm

i

Narkomania

28

(2015)

65

–77

I

N

F

O

R

M

A

C

J

E

O

A

R

T

Y

K

U

L

E

Historia

artyku

łu:

Otrzymano:

03.09.2014

Zaakceptowano:

03.12.2014

Dost

ępne

online:

02.04.2015

Keywords:
Benzydamine
Dextromethorphan
Pseudoephedrine
Psychoactive

substances

Dependence

A

B

S

T

R

A

C

T

Recreational

substance

use

is

becoming

more

common,

especially

among

young

people.

Some

anti-in

flammatory

or

antitussive

drugs

exert

potent

psychoactive

effects

when

they

are

used

in

large

doses.

Easily

available

over-the-counter

(OTC)

drugs

may

cause

a

range

of

effects

including

hallucinations

or

euphoria.

Dextromethorphan

(DXM)

is

particularly

often

used.

At

doses

of

1.5

–7.5

mg/kg

body

mass

it

induces

stimulation,

mood

improvement,

motor

impairment,

and

used

at

doses

higher

than

7.5

mg/kg

b.m.,

it

exerts

dissociative

effects.

Adverse

reactions

are

especially

clear

when

DXM

was

taken

with

alcohol

or

substances

affecting

metabolic

activity

of

cytochrome

P450

CYP2D6.

Among

DXM

users,

some

cases

of

psychological

dependence

and

withdrawal

symptoms

were

observed.

Long-term

use

of

DXM

may

be

associated

with

cognitive

function

deterioration.

The

abuse

of

Tantum

Rosa

(a

popular

gynecological

anti-in

flammatory

drug

containing

benzydamine)

was

described

mainly

in

Brazil,

Poland

and

Romania.

It

causes

hallucinations

(mainly

visual)

and

‘‘flashbacks’’

(short-term

hallucina-

tions

despite

not

being

under

the

in

fluence

of

the

psychedelic

compound).

Pseudoephedrine,

an

amphetamine-like

stimulant,

produces

mood

improve-

ment

or

even

euphoria,

hallucinations

and

psychosis.

However,

the

real

health

Peer

review

under

responsibility

of

Institute

of

Psychiatry

and

Neurology.

* Adres

do

korespondencji:

NZOZ

Poradnia

Lekarzy

Rodzinnych

Vitaplus,

ul.

Lumumby

3,

90-927

Łódź,

Polska.

Tel.:

+48

790

634

485.

Adres

email:

[e-mail]

(A.

Pi

ątek).

Doste˛

pne

online

www.sciencedirect.com

ScienceDirect

j o

u r

n

a l

h

o

m e p

a g

e :

w

w w

. e l s e v i e r

. c o

m

/ l o c

a t e / a l k

o

n a

http://dx.doi.org/10.1016/j.alkona.2015.03.001

0867-4361/©

2015

Institute

of

Psychiatry

and

Neurology.

Production

and

hosting

by

Elsevier

Sp.

z

o.o.

All

rights

reserved.

Wprowadzenie

W

aptekach

dost

ępne

s

ą

leki

bez

recepty

(over-the-

counter;

OTC),

które

za

żyte

w

odpowiednio

du

żych

dawkach

wywieraj

ą

dzia

łanie

podobne

do

dzia

łania

leków

psychotropowych

(

Tab.

I

).

W

ostatnich

latach

obserwuje

si

ę

niepokoj

ący

wzrost

stosowania

tego

typu

leków

w

celach

,,rekreacyjnych

’’,

szczególnie

w

śród

m

łodzieży

i

m

łodych

doros

łych.

Informacje

na

temat

preparatów,

dawkowania

oraz

dzia

łań

zarówno

pozytywnych

(oczekiwanych),

jak

i

ubocznych,

s

ą

szeroko

dost

ępne

na

ró

żnych

stronach

internetowych.

Zaobserwowano

równie

ż

zmian

ę

charakteru

u

żyt-

kowania

pozaterapeutycznego

leków.

Aktualnie

wykorzystuje

si

ę

je

,,rekreacyjnie

’’

–

po

to,

by

si

ę

odurzy

ć,

poprawi

ć

nastrój,

u

łatwić

nawi

ązywanie

kontaktów

towarzyskich,

lepiej

si

ę

bawi

ć.

Badania

sprzed

10

lat

wskazywa

ły

na

u

żywanie

leków

bez

recepty

g

łównie

w

celu

poprawienia

wyników

w

nauce

i

oddzia

ływania

na

funkcje

fizjologiczne

organizmu

[1]

.

Celem

artyku

łu

jest

omówienie

dzia

łania

i

kon-

sekwencji

rekreacyjnego

za

żywania

popularnych

leków

dost

ępnych

bez

recepty.

O

ich

doborze

zdecydowa

ły

doniesienia

zwi

ązane

z

nadu

żywaniem

substancji

w

Polsce,

co

w

naszej

opinii

przek

łada

si

ę

tak

że

na

cz

ęstość

ich

za

żywania

oraz

ryzyko

wyst

ąpienia

dzia

łań

niepo

żądanych.

threat

is

associated

with

the

use

of

substances

produced

from

pseudoephedrine:

ephedrone

and

methamphetamine.

©

2015

Institute

of

Psychiatry

and

Neurology.

Production

and

hosting

by

Elsevier

Sp.

z

o.o.

All

rights

reserved.

S

T

R

E

S

Z

C

Z

E

N

I

E

Coraz

cz

ęstszym

zjawiskiem,

szczególnie

w

śród

m

łodzieży,

jest

,,rekreacyjne

’’

za

żywanie

leków.

Dotyczy

to

m.in.

przyjmowania

substancji

dzia

łających

przeciwzapalnie

lub

przeciwkaszlowo,

które

w

du

żych

dawkach

wykazuj

ą

dzia

łanie

psychoaktywne.

Łatwo

dost

ępne

leki

w

odr

ęcznej

sprzeda

ży

mog

ą

skutkowa

ć

wyst

ępowaniem

ca

łej

gamy

objawów,

w

tym

omamów

lub

euforii.

Szczególnie

cz

ęsto

za

żywanym

lekiem

jest

dekstrometorfan

(DXM).

W

dawkach

1,5

–7,5

mg/kg

m.c.

powoduje

pobudzenie,

popraw

ę

nastroju,

zaburzenia

motoryczne,

a

w

dawkach

>7,5

mg/kg

m.c.

wykazuje

dzia

łanie

dysocjacyjne.

Dzia

łania

niepo

żądane

s

ą

szczególnie

wyra

źne,

gdy

przyjmowany

jest

z

alkoholem

lub

substancjami

wp

ływającymi

na

aktywno

ść

metaboliczn

ą

izoenzymu

CYP2D6

cytochromu

P450.

U

osób

stosuj

ących

DXM

obserwo-

wano

przypadki

uzale

żnienia

psychicznego

i

wyst

ępowania

objawów

absty-

nencyjnych.

D

ługotrwałe

za

żywanie

DXM

mo

że

pogarsza

ć

funkcje

kognitywne.

Z

kolei

nadu

żywanie

Tantum

Rosa

–

popularnego

w

ginekologii

preparatu

benzydaminy

o

dzia

łaniu

przeciwzapalnym,

przeciwbólowym

i

miejscowo

znieczulaj

ącym

–

jest

opisywane

g

łównie

w

Brazylii,

Polsce

i

Rumunii.

Lek

ten

wywo

łuje

omamy,

najcz

ęściej

wzrokowe

oraz

wyst

ępowanie

tzw.

flashbacks

(krótkotrwa

łych

halucynacji

pojawiaj

ących

si

ę

mimo

niepozostawania

pod

wp

ływem

substancji

psychoaktywnych).

Pseudoefedryna,

nale

żąca

do

grupy

amfetaminopodobnych

stymulantów,

powoduje

popraw

ę

nastroju,

a

nawet

eufori

ę,

omamy

i

psychozy.

Zagro

żenie

stanowi

ą

pozyskiwane

z

niej

substancje

o

silniejszym

dzia

łaniu

psychoaktyw-

nym:

efedron

i

metamfetamina.

©

2015

Institute

of

Psychiatry

and

Neurology.

Production

and

hosting

by

Elsevier

Sp.

z

o.o.

All

rights

reserved.

S

łowa

kluczowe:

benzydamina
dekstrometorfan
pseudoefedryna
substancje

psychoaktywne

uzale

żnienie

A.

Pi

ątek

et

al.

/

Alcoholism

and

Drug

Addiction

/

Alkoholizm

i

Narkomania

28

(2015)

65

–77

66

Zastosowano

analiz

ę

pi

śmiennictwa

dost

ępnego

w

bazie

National

Center

for

Biotechnology

Informa-

tion

(NCBI),

stosuj

ąc

s

łowa:

dextromethorphan/

DXM,

benzydamine,

pseudoephedrine,

abuse,

recrea-

tional

use.

Wzi

ęto

pod

uwag

ę

równie

ż

pi

śmiennictwo

wyszukanych

artyku

łów,

strony

internetowe

leków

oraz

organizacji

monitoruj

ących

ich

u

żywanie.

Dekstrometorfan

(DXM)

Dekstrometorfan

(DXM,

3-metoksy-17-metylo-

9a13a,14a-morfinian)

jest

metylowanym

lewoskr

ęt-

nym

analogiem

leworfanolu

(

Ryc.

1

).

Zwi

ązek

ten

wchodzi

w

sk

ład

wielu

preparatów

prostych

i

z

ło-

żonych

o

dzia

łaniu

przeciwkaszlowym.

Oddzia

łując

na

rdze

ń

przed

łużony,

podnosi

próg

kaszlu

[2]

.

Pomimo

strukturalnego

podobie

ństwa

do

kodeiny

DXM

nie

jest

zaliczany

do

opioidów

ze

wzgl

ędu

na

brak

powinowactwa

do

receptorów

m-

i

d-opioido-

wych

[3,

4]

.

W

lecznictwie

stosuje

si

ę

go

w

postaci

bromowodorku

dekstrometorfanu

(dextromethor-

phani

hydrobromidum).

W

Polsce

do

najbardziej

popularnych

monopreparatów

nale

żą:

Acodin,

Tus-

sal,

Antitussicum,

Tussidex

mite

(tabletki

15

mg).

Dzienne

dawki

dla

doros

łych

wynosz

ą

60

–120

mg.

W

Stanach

Zjednoczonych

DXM

jest

dost

ępny

w

postaci

tabletek

(Delsym)

otoczonych

polimerem,

rozpuszczaj

ących

si

ę

w

żołądku

stopniowo;

dzia

ła

do

12

godzin

[4]

.

DXM

szybko

wch

łania

si

ę

z

przewodu

pokarmo-

wego,

maksymalne

st

ężenie

we

krwi

osi

ąga

po

up

ływie

2,5

godziny,

okres

biologicznego

pó

łtrwania

(T

1/2

)

wynosi

3

–6

godzin

[2]

.

Łatwo

przechodzi

przez

barier

ę

krew

–mózg

[5]

.

Przy

udziale

izoenzymu

CYP2D6

cytochromu

P450

lek

ulega

biotransforma-

cji

w

w

ątrobie

do

metabolitów:

dekstrorfanu,

(+)-3-

-metoksymorfinianu

i

(+)-3-hydroksymorfinianu,

które

po

sprz

ęgnięciu

z

kwasem

glukuronowym

s

ą

wydalane

z

moczem

[6]

.

G

łównym

metabolitem

leku

jest

dekstrorfan,

który

ma

wy

ższe

powinowactwo

do

receptorów

glutaminergicznych

typu

NMDA

ni

ż

DXM

[6,

7]

.

Uwa

ża

si

ę,

że

za

dzia

łanie

psycho-

aktywne

odpowiada

zarówno

zwi

ązek

macierzysty

(DXM),

jak

i

dekstrorfan

[7]

.

Niektóre

źródła

podaj

ą,

że

za

dzia

łanie

dysocjacyjne

DXM

odpowiada

g

łównie

dekstrorfan

[4,

8,

9]

.

Dekstrometorfan

ma

z

łożony

mechanizm

dzia

ła-

nia.

Jest

agonist

ą

receptorów

sigma-1

i

antagonist

ą

receptorów

NMDA.

Blokowanie

receptorów

NMDA

jest

mechanizmem

wspólnym

dla

halucynogennych

Tabela

I

Wybrane

preparaty

leków

,,rekreacyjnych

’’

dost

ępne

w

sprzeda

ży

OTC

Table

I

Selected

OTC

recreational

drugs

available

commercially

Substancja
Substance

Forma
Form

Zawarto

ść

substancji

czynnej

[mg]

Substance

content

Preparat
Medications

Dekstrometorfan

Dextromethorphan

tabletki,

pastylki,

kapsu

łki

pills,

tablets,

capsules

7,33

Vicks

MedDex

15

Acodin
Tussal

Antitussicum

Tussidex

Mite

30

Tussidex

syrop
syrup

0,75

mg/ml

Rubitussin

Junior

1

mg/ml

TussiDrill

1,33

mg/ml

Vicks

MedDex

1,5

mg/ml

Robitussin

Antitussicum

Benzydamina

Benzydamine

saszetki
sachets

500

Tantum

Rosa

pastylki
tablets

Tantum

Verde,

Septolux

aerozole,

roztwory

aerosoles,

solutions

1,5

mg/ml;

1,5

mg/g

Hascosept,

Septolux,

Tantum

Verde,

Uniben

3

mg/ml

Tantum

Verde

Forte

Pseudoefedryna

Pseudoephedrine

tabletki,

kapsu

łki

pills,

capsules

60

Apselan,

Sudafed

A.

Pi

ątek

et

al.

/

Alcoholism

and

Drug

Addiction

/

Alkoholizm

i

Narkomania

28

(2015)

65

–77

67

zwi

ązków

dysocjacyjnych,

st

ąd

DXM

w

dawkach

znacznie

przekraczaj

ących

terapeutyczne

wykazuje

dzia

łanie

podobne

do

substancji

psychodysleptycz-

nych,

takich

jak

ketamina,

psylocybina,

LSD

czy

fencyklidyna

[3,

6,

7,

9

–15]

.

Ponadto

DXM

hamuje

wychwyt

zwrotny

serotoniny,

co

zwi

ększa

ryzyko

wyst

ąpienia

zespo

łu

serotoninowego,

zw

łaszcza

w

przypadku

łącznego

za

życia

z

lekami

o

podobnym

dzia

łaniu

[16]

.

Do

objawów

zespo

łu

nale

żą

zabu-

rzenia

psychiczne

(spl

ątanie,

mania,

niepokój),

sztywno

ść

mi

ęśni,

brak

koordynacji

ruchów,

gor

ączka,

wzmo

żona

potliwo

ść,

dr

żenie

mi

ęśni,

hiperrefleksja,

biegunka

i

nudno

ści

[2,

4]

.

W

dawkach

30

–90

mg

DXM

ma

dzia

łanie

przeciwbólowe.

Jest

szczególnie

skuteczny

w

leczeniu

ostrego

bólu.

Mo

że

by

ć

stosowany

jako

ko-analgetyk

w

leczeniu

bólu

nowotworowego

[4]

.

Przypuszcza

si

ę,

że

mechanizm

dzia

łania

analgetycznego

DXM

wynika

z

blokowania

receptorów

NMDA

[5]

.

Lek

moduluje

odczuwanie

bod

źców

bólowych

przez

zmniejszenie

aferentnej

transmisji

drog

ą

rdzeniowo-

-wzgórzow

ą

[5]

.

DXM,

jak

inne

zwi

ązki

o

dzia

łaniu

dysocjacyj-

nym,

mo

że

w

przypadku

wielu

substancji

hamowa

ć

rozwój

tolerancji

i

uzale

żnienia.

Zmniejsza

objawy

zespo

łu

abstynencyjnego

u

osób

stosuj

ących

opioidy

[17,

18]

.

Za

żywany

w

dawkach

terapeutycznych

nie

wywo

łuje

euforii,

nie

prowadzi

do

rozwoju

uzale

ż-

nienia

oraz

nie

ma

dzia

łania

anestetycznego

[2]

.

DXM

stosowany

w

dawkach

terapeutycznych

jest

lekiem

bezpiecznym.

Przedawkowanie

mo

że

powo-

dowa

ć

powa

żne

dzia

łania

uboczne.

Zwykle

objawy

ostrych

zatru

ć

lekiem

ust

ępują

w

ci

ągu

doby

[19]

.

Najcz

ęściej

obserwuje

si

ę

nudno

ści,

wymioty

i

zaburzenia

neurologiczne:

dystoni

ę

(mimowolne

ruchy

skr

ęcania,

wyginania

cz

ęści

cia

ła),

zm

ęczenie,

senno

ść,

oczopl

ąs,

zaburzenia

mowy

i

zawroty

g

łowy;

wyst

ępują

one

w

ci

ągu

1

–2

godzin

po

za

życiu

wy

ższych

dawek

substancji

(10

mg/kg

m.c./dob

ę).

Zaobserwowano

równie

ż

odczyny

skórne

–

g

łównie

sw

ędzące

wysypki

(b

ędące

prawdopodobnie

wyni-

kiem

uwolnienia

histaminy

z

komórek

tucznych

ulegaj

ących

degranulacji

pod

wp

ływem

DXM),

wzrost

temperatury

cia

ła,

hipoglikemi

ę

i

anafilaksj

ę.

DXM

zwi

ększa

ci

śnienie

t

ętnicze

krwi

i

przyspiesza

akcj

ę

serca

[7]

.

Du

że

dawki

DXM

(240

mg)

u

osób

z

defektem

metabolizmu

zale

żnym

od

CYP2D6

(tzw.

poor

metabolizers)

mog

ą

skutkowa

ć

dysfori

ą,

bólami

i

zawrotami

g

łowy

[2]

.

U

osób

o

szybkim

metabo-

lizmie

leku

(tzw.

rapid

metabolizers)

mo

że

dochodzi

ć

do

akumulacji

dekstrorfanu

i

nasilenia

jego

dzia

łania

psychotropowego

[4]

.

Dawka

śmiertelna

DXM

wynosi

prawdopodobnie

50

–500

mg/kg

m.c.

[20]

.

Przypadki

zgonów

wywo

ła-

nych

przez

przedawkowanie

DXM

s

ą

jednak

rzadko

opisywane

[4]

,

a

u

niektórych

pacjentów

za

życie

dawki

nawet

100-krotnie

wy

ższej

od

terapeutycznej

nie

ko

ńczyło

si

ę

zgonem

[21]

.

Tomczak

i

wsp.

opisali

przypadek

17-letniej

pacjentki,

która

po

za

życiu

40

tabletek

Acodinu

(600

mg)

prezentowa

ła

stan

przypominaj

ący

upoje-

nie

alkoholowe.

Za

żyta

dawka

nie

okaza

ła

si

ę

śmiertelna,

a

spowodowa

ła

jedynie

wymioty

[22]

.

Najcz

ęściej

stosowanymi

metodami

leczenia

zatru-

cia

DXM

s

ą

p

łukanie

żołądka

i

prowokowanie

wymiotów.

S

ą

one

skuteczne

jedynie

przy

zastosowa-

niu

ich

w

odpowiednim

czasie.

Mo

że

to

by

ć

znacznie

utrudnione

przy

za

żywaniu

,,rekreacyjnym

’’.

Pacjenci

zazwyczaj

nie

s

ą

świadomi

zagro

żenia

i

nie

zg

łaszają

si

ę

odpowiednio

wcze

śnie,

s

ą

bowiem

pod

wp

ływem

uspokajaj

ącego

dzia

łania

leku

[4]

.

W

terapii

stoso-

wany

jest

równie

ż

w

ęgiel

aktywowany.

Skuteczno

ść

lecznicza

naloksonu

jest

ci

ągle

przed-

miotem

dyskusji.

Starsze

doniesienia

wskazuj

ą

na

dobry

efekt

leczenia

ostrego

zatrucia

DXM

przy

Ryc.

1.

Wzór

chemiczny

dekstrometorfanu

Fig.

1.

Chemical

structure

of

dextromethorphan

A.

Pi

ątek

et

al.

/

Alcoholism

and

Drug

Addiction

/

Alkoholizm

i

Narkomania

28

(2015)

65

–77

68

u

życiu

przynajmniej

0,4

mg

i.v.

naloksonu

[20]

.

Zaleca

si

ę

stosowanie

dawek

podobnych

jak

przy

zatruciu

opioidami,

np.

0,4

–2

mg

i.v.

co

2

–3

minuty

do

rozpocz

ęcia

dzia

łania.

Maksymalna

dawka

nie

mo

że

przekracza

ć

10

mg

[4]

.

Wed

ług

zalece

ń

ame-

ryka

ńskich

z

2007

roku

dotycz

ących

post

ępowania

przy

zatruciu

DXM,

nale

ży

skierowa

ć

pacjenta

do

oddzia

łu

ratunkowego

w

przypadku

podejrzenia

świadomego

za

życia

du

żej

dawki,

a

tak

że

gdy

wyst

ępuje

senno

ść

lub

wymioty.

Pacjenci,

którzy

za

żyli

5

–7,5

mg/kg

m.c.

i

u

których

wyst

ępują

jedynie

łagodne

objawy,

powinni

by

ć

kontrolowani

co

2

godziny

(do

4

godz.

od

za

życia

leku)

pod

k

ątem

wyst

ąpienia

bardziej

nasilonych

objawów.

Osoby,

które

przyj

ęły

>7,5

mg/kg

m.c.,

nale

ży

skierowa

ć

na

oddzia

ł

ratunkowy.

W

ęgiel

aktywowany

mo

żna

poda

ć

pacjentom,

u

których

nie

pojawi

ły

si

ę

jeszcze

objawy

zatrucia

i

którzy

nadu

żyli

substancji

w

ci

ągu

godziny

od

przyj

ęcia

leku.

Wykazano,

że

stosowanie

nalok-

sonu

jest

szczególnie

uzasadnione

w

depresji

odde-

chowej

oraz

benzodiazepin

–

przy

drgawkach

i

hipertermii

w

przebiegu

zespo

łu

serotoninowego

[23]

.

DXM

zosta

ł

wprowadzony

do

lecznictwa

jako

lek

przeciwkaszlowy

w

latach

50.

dwudziestego

wieku.

Wkrótce

po

zarejestrowaniu

pojawi

ły

si

ę

pierwsze

doniesienia

o

jego

nadu

żywaniu

dla

celów

nieme-

dycznych.

Dlatego

w

latach

70.

w

USA

wycofano

z

aptek

preparat

Romilar

zawieraj

ący

czysty

DXM

[12]

.

Ze

wzgl

ędu

jednak

na

du

żą

skuteczno

ść

terapeutyczn

ą

dekstrometorfan

jest

nadal

dost

ępny

w

licznych

monopreparatach

do

leczenia

suchego

kaszlu

i

jako

sk

ładnik

leków

z

łożonych

do

leczenia

przezi

ębienia.

W

ameryka

ńskim

slangu

dzia

łanie

odurzaj

ące

DXM

okre

śla

si

ę

jako

robo-tripping

(od

nazwy

–

Robitussin).

Inne

nazwy

to

Potrójne

C

(Triple

C),

od

,,CCC

’’

na

tabletkach

Coricidin

[24]

,

DXM,

Dex,

Skittles

czy

,,fencyklidyna

dla

biednych

’’

(Poor

Man's

PCP)

[4]

.

Sporz

ądzony

przez

Substance

Abuse

and

Mental

Health

Services

Administration

(SAMHSA)

raport

z

2008

roku,

b

ędący

cz

ęścią

National

Survey

on

Drug

Use

and

Health

(NSDUH),

wykaza

ł,

i

ż

5%

osób

w

wieku

12

–25

lat

przynajmniej

raz

w

życiu

stosowa

ło

do

celów

niemedycznych

lek

OTC

zawieraj

ący

DXM

[6]

.

W

śród

u

żytkowników

DXM

by

ło

wi

ęcej

ch

łopców

ni

ż

dziewcz

ąt.

Osoby

te

deklarowa

ły

palenie

papierosów

lub

marihuany,

picie

alkoholu,

za

żywanie

substancji

psychoaktywnych

[25]

.

Polskie

doniesienia

wskazuj

ą

na

pozyskiwanie

przez

m

ło-

dzie

ż

informacji

o

leku

od

rówie

śników

lub

z

Internetu

[26]

.

Objawy

dzia

łania

DXM

zale

żą

od

dawki.

Kolejne

5

faz

upojenia

to

tzw.

plateau,

gdzie

na

kolejnych

etapach

objawy

dzia

łania

substancji

s

ą

coraz

silniej-

sze

(

Tab.

II

).

Dwa

pierwsze,

tzw.

ni

ższe

plateau,

zwi

ązane

s

ą

ze

s

łabą

i

średnią

intoksykacj

ą,

a

wy

ższe

–

z

nasilon

ą

i

z

bardzo

nasilon

ą

intoksykacj

ą,

wyst

ępującą

z

objawami

dysocjacyjnymi

[15]

.

W

ni

ższych

dawkach

(plateau

1

–2;

1,5

–7,5

mg/kg

m.c.)

DXM

powoduje

zmiany

nastroju

(pobudzenie,

popraw

ę

nastroju),

zaburzenia

motoryczne

(ruchy

bardziej

p

łynne

lub

tzw.

chód

robota),

trudno

ści

w

artykulacji

d

źwięków

(,,mamrotanie

’’,

,,be

łkota-

nie

’’),

zwi

ązane

ze

sztywno

ścią

j

ęzyka

i

mi

ęśni

żwaczy.

Pojawiaj

ą

si

ę

omamy

wzrokowe,

nasilone

przy

zamkni

ętych

oczach.

Zmianie

ulega

percepcja

dotyku

i

smaku.

Wy

ższe

dawki

(plateau

3

–4;

>7,5

mg/kg

m.c.)

DXM

powoduj

ą

zaburzenia

dysocjacyjne.

Mog

ą

skutkowa

ć

eksterioryzacj

ą

(out-of-body

experience;

OOB)

i

depersonalizacj

ą.

Wyst

ępują

omamy

wzro-

kowe,

s

łuchowe,

niezborno

ść

ruchów,

nast

ępnie

ca

łkowity

bezruch

i

zaburzenia

zmys

łów.

Cz

ęsto

pojawiaj

ą

si

ę

objawy

dysforyczne

i

abstynencyjne.

Wi

ększość

osób

po

za

życiu

DXM

nie

wykazuje

pobudzenia

ruchowego,

a

przy

próbach

poruszania

si

ę

wyst

ępują

u

nich

nudno

ści.

Obserwowano

tak

że

zaburzenia

pami

ęci

krótkotrwa

łej

i

wykonywania

z

łożonych

czynno

ści

[4,

8,

26,

27]

.

Jako

g

łówny

powód

przewlek

łego

za

żywania

DXM

wymienia

si

ę

popraw

ę

nastroju

[8,

28

–33]

.

Psy-

chiczna

zale

żność

utrudnia

odstawienie

leku.

Odsta-

wienie

mo

że

skutkowa

ć

depresj

ą

i

bezsenno

ścią

[8]

.

Opisano

przypadek

nadu

żywania

DXM

przez

22-

-letniego

m

ężczyznę

z

tzw.

ryzykownym

za

żywaniem

substancji

rekreacyjnych

oraz

trudno

ściami

w

radze-

niu

sobie

ze

stresem.

Za

żywał

on

butelk

ę

syropu

przeciwkaszlowego

średnio

co

4

godziny.

Rezultatem

by

ły

zaburzenia

ze

strony

przewodu

pokarmowego,

bezsenno

ść,

cz

ęste

oddawanie

moczu,

problemy

z

mow

ą

i

skupianiem

wzroku.

Wyst

ąpiła

ataksja

uniemo

żliwiająca

sprawne

poruszanie

si

ę

[30]

.

Nale

ży

podkre

ślić,

że

w

cz

ęści

opisanych

przy-

padków

osoby

uzale

żnione

ju

ż

wcze

śniej

nadu

żywały

innych

substancji

psychoaktywnych

[28,

30,

32]

,

w

tym

alkoholu

[3,

8,

31]

lub

stwierdzano

u

nich

zaburzenia

psychiczne

[30,

31]

.

Osoby

nadu

żywające

DXM

decyduj

ą

si

ę

niekiedy

na

ekstrakcj

ę

czystej

substancji

z

tabletek

dost

ępnych

bez

recepty.

Najbardziej

znan

ą

metod

ą

jest

tzw.

Agent

Lemon,

nazwana

tak

ze

wzgl

ędu

na

cytrynowy

smak

produktu.

W

wyniku

dwufazowej

reakcji

A.

Pi

ątek

et

al.

/

Alcoholism

and

Drug

Addiction

/

Alkoholizm

i

Narkomania

28

(2015)

65

–77

69

powstaje

wodorocytrynian

DXM

–

czyli

tzw.

Dxemon

juice

[34]

.

Ziaee

i

wsp.

odnotowali,

że

spo

śród

53

m

łodych

osób

nadu

żywających

DXM

u

46,5%

stwierdzono

uzale

żnienie

psychiczne,

a

32,6%

–

za

żywało

lek

,,rekreacyjnie

’’.

Do

najcz

ęstszych

objawów,

wyst

ępu-

j

ących

u

ponad

po

łowy

badanych,

nale

żały

omamy

i

flashbacki.

Opisywano

tak

że

dyskinezje,

zaburzenia

mowy,

eufori

ę,

apati

ę,

bezsenno

ść,

koszmary

nocne.

Do

rzadszych

objawów

nale

żały

napady

paniki,

trudno

ści

w

uczeniu

si

ę,

dr

żenie,

żółtaczka,

po-

krzywka,

bóle

mi

ęśniowe,

zaburzenia

libido

(zwykle

obni

żone).

Obserwowano

nadaktywno

ść

i

ch

ęć

ta

ń-

czenia

[35]

.

Stwierdzono,

że

d

ługotrwałe,

cz

ęste

za

żywanie

DXM

w

du

żych

dawkach

mo

że

prowa-

dzi

ć

do

psychozy

toksycznej

i

innych

problemów

psychicznych

[24]

.

Najcz

ęstszymi

objawami

absty-

nencyjnymi

s

ą

bezsenno

ść,

dysforia

i

obni

żenie

nastroju

[21]

.

D

ługotrwałe

stosowanie

DXM

wywiera

ujemny

wp

ływ

na

funkcje

kognitywne

[8,

36]

.

W

badaniach

przeprowadzonych

na

szczurach

wykazano,

że

DXM

d

ługotrwale

podawany

per

os

powodowa

ł

upo

śle-

dzenie

uczenia

si

ę,

a

u

pod

łoża

tego

procesu

le

żał

wzrost

ekspresji

receptorów

NMDAR1

w

korze

przedczo

łowej

i

hipokampie

[37]

.

Badania

kliniczne

wykaza

ły,

że

za

życie

DXM

powoduje

objawy

przypominaj

ące

upojenie

alkoholowe

–

zarówno

u

osób

uzale

żnionych

od

alkoholu,

jak

i

u

osób

z

grupy

kontrolnej.

Jednak

,,g

łód’’

(craving)

wyst

ąpił

jedynie

w

śród

alkoholików

[38]

.

Wolfe

i

Caravati

opisali

przypadek

23-letniego

m

ężczyzny

uzale

żnio-

nego

psychicznie

od

DXM.

Pacjent

regularnie

przez

5

lat

za

żywał

lek

w

dawce

nawet

do

2880

mg

dziennie.

Po

za

życiu

2160

mg

(31

mg/kg

m.c.)

i

wypiciu

alkoholu

wyst

ąpiły

u

niego

objawy

pobudzenia

i

omamy.

Podwy

ższona

temperatura

cia

ła

i

wzrost

ci

śnienia

t

ętniczego

krwi,

wzmo

żona

potliwo

ść,

Tabela

II

Objawy

dzia

łania

dekstrometorfanu

w

zale

żność

od

dawki

[4,

7,

8,

27]

Table

II

Dextromethorphan

use

symptoms

depend

on

the

ingested

dose

Stadium
Plateau

Dawka
Dose
(mg/kg

m.c./b.m.)

Objawy
Symptoms

1

1,5

–2,5

nieznaczny

efekt

stymuluj

ący:

zwi

ększenie

czujno

ści,

niepokój,

euforia;

zaburzenia

percepcji

–

d

źwięki

wydaj

ą

si

ę

by

ć

g

łębsze

i

bogatsze;

ruchy

s

ą

bardziej

p

łynne,

o

du

żym

zakresie

–

tzw.

sea

legs

slight

stimulatory

effect:

increased

alertness,

anxiety,

euphoria;

disorders

of

perception

–

sounds

seem

to

be

deeper

and

richer;

fluid,

sweeping

motions

–

so-called

‘‘sea

legs

’’

2

2,5

–7,5

omamy,

zaburzenia

równowagi,

pobudzenie,

nasilaj

ą

si

ę

doznania

s

łuchowe

i

wzrokowe

hallucinations,

vertigo,

agitation,

worsening

of

visual

and

auditory

sensations

3

7,5

–15

objawy

dysocjacyjne,

zaburzenia

wzrokowe,

s

łuchowe

i

kognitywne,

okresy

pó

łświadomości,

mistyczne

doznania

i

opó

źniony

czas

reakcji;

mo

że

powodowa

ć

mani

ę

lub

napady

paniki

dissociative

symptoms,

visual,

auditory

and

cognitive

disorders,

periods

of

semi-

consciousness,

mystical

experiences,

delayed

reaction

time;

mania

or

panic

attacks

4

>15

nasilone

objawy

dysocjacyjne,

omamy

i

eksterioryzacja

(out-of-body

experience

–

OOB),

przypominaj

ące

te

po

za

życiu

fencyklidyny

lub

ketaminy;

ataksja

severe

dissociative

symptoms,

hallucinations

and

out-of-body

experience

(like

those

after

phencyclidine

and

ketamine);

ataxia

Sigma

utrzymywanie

wysokiego

st

ężenia

leku/high

drug

concentration
2,5

–7,5

mg

co

9

–12

godz./

every

9

–12

hrs

nasilone

objawy

dysocjacyjne,

wyciszenie

emocji,

widzenie

stroboskopowe

(przedmioty

wydaj

ą

si

ę

porusza

ć,

o

świetlane

intensywnym,

migaj

ącym

światłem)

i

omamy

s

łuchowe;

stan

mo

że

by

ć

nieprzyjemny

dla

za

żywających,

du

ża

cz

ęść

z

nich

nie

zdecydowa

łaby

si

ę

powtórzy

ć

tego

do

świadczenia

severe

dissociative

symptoms,

lack

of

emotions,

stroboscopic

effect

and

auditory

hallucinations;

condition

may

be

uncomfortable,

a

large

part

of

users

would

not

repeat

this

experience

A.

Pi

ątek

et

al.

/

Alcoholism

and

Drug

Addiction

/

Alkoholizm

i

Narkomania

28

(2015)

65

–77

70

oczopl

ąs

towarzyszy

ły

objawom

neuropsychiatrycz-

nym:

nasilonym

odruchom,

ataksji,

fascykulacjom

mi

ęśniowym.

Chorego

leczono

skutecznie,

podaj

ąc

doustnie

w

ęgiel

aktywowany

oraz

do

żylnie

tiamin

ę

i

nalokson.

Objawy

ust

ąpiły

w

ci

ągu

jednej

doby

[8]

.

DXM,

pomimo

wywo

ływania

tachyfilaksji,

rzad-

ko

skutkuje

uzale

żnieniem

fizycznym.

Zaobserwo-

wano

przypadki

uzale

żnienia

psychicznego

oraz

wyst

ępowania

objawów

abstynencyjnych

[3,

4,

8,

39]

.

Mutschler

i

wsp.

opisali

przypadek

44-letniego

m

ężczyzny

za

żywającego

DXM

w

ilo

ściach

do

1,8

g

dziennie

przez

6

lat.

U

pacjenta

podczas

detoksykacji

pojawi

ły

si

ę

objawy

abstynencyjne:

,,g

łód

leku

’’,

obfite

pocenie

si

ę,

nudno

ści,

nadci

śnienie

t

ętnicze

i

tachykardia

[3]

.

Przypuszcza

si

ę,

że

u

molekular-

nych

podstaw

rozwoju

uzale

żniania

od

DXM

le

ży

wzmocnienie

neuroprzeka

źnictwa

glutaminergicz-

nego

i

os

łabienie

GABA-ergicznego

[3]

.

Benzydamina

Benzydamina

(chlorowodorek

1-benzylo-3-[3-

-(dimetylo-amino)-propoksy]-1H-indazolu)

jest

indo-

lowym

niesteroidowym

lekiem

przeciwzapalnym

[40]

,

nie

wp

ływającym

na

aktywno

ść

cyklooksygenazy

i

lipooksygenazy

w

szlaku

przemian

kwasu

arachido-

nowego

[40]

(

Ryc.

2

).

Jego

dzia

łanie

przeciwzapalne

polega

na

hamowaniu

uwalniania

cytokin

prozapal-

nych

(czynnika

martwicy

nowotworów

–

tumor

necrosis

factor;

TNF-a

i

interleukiny

IL-1b)

poprzez

zablokowanie

degranulacji

i

agregacji

fagocytów

[41]

.

Hamuje

równie

ż

fosfolipaz

ę

A2

–

podobnie

do

glikokortykoidów,

ale

s

łabiej

i

niespecyficznie,

wp

ły-

waj

ąc

przez

to

na

g

łówny

szlak

syntezy

prostaglandyn

i

leukotrienów

[42]

.

Wykazuje

dzia

łanie

przeciw-

bólowe,

przeciwgor

ączkowe

[41]

oraz

przeciwzakrze-

powe

–

dzi

ęki

hamowaniu

dzia

łania

czynnika

akty-

wuj

ącego

p

łytki

(platelet-activating

factor;

PAF)

i

TNF

[40]

.

Tantum

Rosa,

preparat

zawieraj

ący

benzyda-

min

ę,

jest

u

żywany

w

ginekologii

do

irygacji

pochwy,

w

profilaktyce

oko

łooperacyjnej

oraz

w

zapaleniach

sromu

i

pochwy.

Natomiast

preparaty

w

postaci

pastylek,

roztworów

i

aerozoli

stosowane

s

ą

w

stanach

zapalnych

jamy

ustnej

i

gard

ła

[43]

.

Ben-

zydamina

znalaz

ła

równie

ż

zastosowanie

w

łagodze-

niu

bólu

pourazowego

i

obrz

ęków.

Lek

dobrze

wch

łania

si

ę

z

przewodu

pokarmo-

wego,

maksymalne

st

ężenie

we

krwi

osi

ąga

po

2

–4

godzinach,

a

T

1/2

wynosi

oko

ło

8

godzin

[44]

.

Po

podaniu

doustnym

biodost

ępność

benzydaminy

wynosi

87%.

Wch

łanianie

leku

przy

zastosowaniu

miejscowym

(p

łyn

do

p

łukania

jamy

ustnej,

roztwór

do

irygacji

pochwy)

jest

niskie

i

nie

przekracza

10%

[45]

.

Warto

zauwa

żyć,

że

przypadkowe

lub

zamierzone

spo

życie

środka,

przeznaczonego

do

wch

łaniania

przez

skór

ę

lub

b

łony

śluzowe,

mo

że

skutkowa

ć

wysok

ą

ekspo-

zycj

ą

i

powodowa

ć

nasilone

dzia

łania

niepo

żądane.

Chlorowodorek

benzydaminy

jest

metabolizowany

Ryc.

2.

Wzór

chemiczny

chlorowodorku

benzydaminy

Fig.

2.

Chemical

structure

of

benzydamine

hydrochloride

A.

Pi

ątek

et

al.

/

Alcoholism

and

Drug

Addiction

/

Alkoholizm

i

Narkomania

28

(2015)

65

–77

71

w

w

ątrobie

i

eliminowany

g

łównie

przez

nerki.

Po

24

godzinach

wydalone

zostaje

ok.

40%

dawki

[44,

46]

.

W

Polsce

lek

jest

dost

ępny

m.in.

w

formie

saszetek,

z

których

sporz

ądza

si

ę

p

łyn

do

irygacji

pochwy

(Tantum

Rosa

1

,

500

mg).

Po

za

życiu

per

os

1

–4

opakowa

ń

preparatu

rozpuszczonych

w

wodzie

mog

ą

pojawi

ć

si

ę

omamy

i

euforia

[47]

.

Ze

wzgl

ędu

na

obecno

ść

substancji

pomocniczych

roztwór

bywa

poddawany

wst

ępnemu

oczyszczaniu

domowymi

metodami,

np.

za

pomoc

ą

zwyk

łej

bibu

łki

do

filtracji.

Po

za

życiu

roztworu

Tantum

Rosa

w

celu

zabicia

nieprzyjemnego,

gorzkiego

smaku

pije

si

ę

soki

owocowe

lub

spo

żywa

s

łodycze.

Rekreacyjne

za

ży-

wanie

leku

obserwuje

si

ę

stosunkowo

cz

ęsto

w

Rumunii

[48]

.

We

W

łoszech

zanotowano

wzrost

liczby

zatru

ć

chlorowodorkiem

benzydaminy,

który

pocz

ątkowo

przypisywano

niew

łaściwemu

sposo-

bowi

u

żytkowania,

zwi

ązanemu

z

wprowadzaj

ącą

w

b

łąd

reklam

ą

substancji

[49]

.

Niemniej

bardziej

prawdopodobne

jest

wyst

ępowanie

zjawiska

cz

ęst-

szego

stosowania

go

w

celach

,,rekreacyjnych

’’

[47]

.

Najwi

ęcej

przypadków

za

żywania

chlorowodorku

benzydaminy

w

celu

odurzania

si

ę

opisano

w

Brazylii.

Lek

rekomendowany

w

leczeniu

bólu

i

przewlek

łych

procesów

zapalnych,

jest

dost

ępny

na

recept

ę

w

postaci

tabletek

i

kropli

o

zawarto

ści

benzydaminy

odpowiednio:

50

mg

i

30

mg/ml

[46]

.

Jak

wskazuje

praktyka,

recepta

nie

zawsze

jest

niezb

ędna

do

uzyskania

preparatu

z

apteki.

Ponadto

benzydamina

wyst

ępuje

w

preparatach

OTC

jako

proszek

i

p

łyn

do

irygacji

pochwy

(o

zawarto

ści

odpowiednio:

500

mg

i

500

mg/10

ml).

Z

tych

form

leku

zwykle

korzystaj

ą

m

łode

osoby.

Do

halucynogennego

dzia

łania

leku

nawi

ązuje

si

ę

w

tytu

łach

piosenek

brazylijskich

zespo

łów

muzycznych,

mianem

Benflogin

(nazwa

handlowa

preparatu

benzydaminy)

bywa

okre

ślana

tak

że

m

łodzieżowa

impreza

w

atrakcyjnej

dzielnicy

Rio

de

Janeiro

pod

sloganem

Shoo

boredom

now

(,,Przego

ń

nud

ę’’)

[50]

.

Opublikowane

w

2009

r.

wyniki

bada

ń

brazylijskich

wskazuj

ą,

że

prawie

3%

z

niespe

łna

3

tysi

ęcy

nastolatków

z

ubogich

środowisk

przynajmniej

raz

w

życiu

za

żyło

w

celach

,,rekreacyj-

nych

’’

preparat

zawieraj

ący

benzydamin

ę.

G

łównie

byli

to

ch

łopcy

(79,5%)

w

wieku

15

–18

lat

(91%).

Najcz

ęściej

obserwowany

efekt

dzia

łania

benzyda-

miny

to

omamy

z

niespecyficznymi

zaburzeniami

zmys

łowymi

opisywanymi

jako

,,tripy

’’.

U

75%

badanych

wyst

ąpiły

objawy

niepo

żądane.

Lek

zazwy-

czaj

by

ł

uzyskiwany

z

aptek

bez

recepty.

Średnia

dawka

wynosi

ła

100

–2000

mg

benzydaminy

[50]

.

Nale

ży

zauwa

żyć,

że

badania

wykaza

ły

korelacj

ę

mi

ędzy

za

żywaniem

rekreacyjnym

benzydaminy

a

brakiem

wi

ęzi

rodzinnych,

wagarowaniem

i

d

ługim

czasem

sp

ędzanym

poza

domem.

Cz

ęść

badanych

łączyła

lek

z

innymi

substancjami,

g

łównie

alkoholem,

w

celu

wzmocnienia

efektu

psychotropowego

[50]

.

Benzydamina

jest

popularna

równie

ż

na

,,drugim

biegunie

’’

spo

łeczeństwa

–

w

śród

uczniów

z

elitarnych

szkó

ł.

O

tym,

że

nie

stroni

ą

oni

od

tej

substancji,

świadczą

wyniki

ankiet

przeprowadzonych

w

śród

m

łodzieży

w

wieku

12

–18

lat

z

prywatnych

szkó

ł

w

Sao

Paulo.

Wykaza

ły

one,

że

2,3%

osób

z

ponad

5

tysi

ęcy

uczniów

przyjmowa

ło

lek

w

celach

,,rekreacyjnych

’’.

Analogicznie

jak

w

poprzednim

badaniu

zjawisko

to

znacznie

cz

ęściej

dotyczy

ło

uczniów,

którzy

pili

równie

ż

alkohol,

stosowali

środki

wziewne

czy

palili

tyto

ń

lub

marihuan

ę

[51]

.

Aktualnie

jednym

z

g

łównych

źródeł

wiedzy

o

leku

jest

Internet.

W

celu

oceny

profilu

osób

za

żywających

benzydamin

ę

rekreacyjnie

przeanalizowano

dane

385

cz

łonków

brazylijskiego

serwisu

spo

łecznościo-

wego.

Byli

to

g

łównie

m

ężczyźni

w

wieku

18

–20

lat,

za

żywający

16

–20

tabletek

leku,

czasami

łącznie

z

alkoholem.

Wyst

ępowały

u

nich

omamy,

bezsenno

ść

i

objawy

żołądkowo-jelitowe

[52]

.

Jest

to

zgodne

z

profilem

u

żytkowników

przedstawionym

dekad

ę

wcze

śniej

[52]

.

Z

kolei

badania

Psychonaut,

przepro-

wadzone

w

8

pa

ństwach

europejskich,

pozwoli

ły

oceni

ć

zjawisko

dzielenia

si

ę

informacjami

o

substan-

cjach

odurzaj

ących

i

zakupach

legalnych

i

nielegal-

nych

substancji

za

po

średnictwem

Internetu

[48]

.

Wykaza

ły

one

rosn

ącą

liczb

ę

przypadków

nadu

żywa-

nia

preparatu

Tantum

Rosa

w

celach

rekreacyjnych.

Obserwacje

mo

żna

odnie

ść

jedynie

do

nielicznych

pa

ństw,

w

których

jest

on

dost

ępny

[48]

.

Maksymalna

dawka

dzienna

przy

doustnym

za

żywaniu

benzydaminy

wynosi

200

mg.

W

dawkach

powy

żej

500

mg

lek

wykazuje

dzia

łanie

deliryczne

i

stymuluj

ące

o

środkowy

uk

ład

nerwowy

(OUN),

wywo

łując

eufori

ę,

omamy

s

łuchowe

i

wzrokowe

[48]

.

Objawy

po

za

życiu

benzydaminy

bywaj

ą

porównywane

do

tych,

które

wyst

ępują

po

niewiel-

kich

dawkach

DXM

[46]

.

Opisywano

wyst

ąpienie

efektów

świetlnych

przy

ruchach

ga

łki

ocznej

–

nazywanych

Bruce

Lee

effect,

w

których

sceny

w

zwolnionym

tempie

przesuwaj

ą

si

ę

,,klatka

po

klatce

’’

[53]

.

Mog

ą

tak

że

przybiera

ć

posta

ć

,,przeci

ągania

świateł’’

[54]

.

Alkohol

mo

że

dodat-

kowo

nasila

ć

efekty

dzia

łania

benzydaminy.

Przy

wy

ższych

dawkach,

powy

żej

1

g,

u

pacjentów

zaob-

serwowano

spowolnienie

ruchowe

i

omamy

wywo

łane

bod

źcami

świetlnymi,

którym

nierzadko

towarzyszy

ł

A.

Pi

ątek

et

al.

/

Alcoholism

and

Drug

Addiction

/

Alkoholizm

i

Narkomania

28

(2015)

65

–77

72

l

ęk

[54]

.

Po

ust

ąpieniu

dzia

łania

pojawia

ło

si

ę

z

łe

samopoczucie,

os

łabienie,

dr

żenie

r

ąk

i

bezsenno

ść

[54]

.

W

dzie

ń

po

rekreacyjnym

za

życiu

leku

mog

ą

wyst

ępować

zawroty

g

łowy,

bóle

brzucha

i

brak

apetytu

[53]

.

Pacjenci

za

żywający

lek

rekreacyjnie

cz

ęsto

skar

żą

si

ę

na

bezsenno

ść

[44,

50]

.

Przedawko-

wanie

mo

że

powodowa

ć

niepokój,

l

ęk,

zaburzenia

widzenia,

omamy

i

drgawki

[44]

.

U

dzieci,

które

przypadkowo

za

żyły

benzydamin

ę,

zaobserwowano

dra

żliwość,

nadpobudliwo

ść

na

bod

źce

zewn

ętrzne,

brak

koordynacji

ruchowej,

a

nast

ępnie

senno

ść

i

hipotoni

ę

mi

ęśniową

[53]

.

Gómez-López

i

wsp.

opisali

przypadek

6-letniej

dziewczynki,

która

przy-

padkowo

spo

żyła

500

mg

benzydaminy

w

postaci

proszku

do

sporz

ądzania

roztworu

do

irygacji.

U

dziecka

pocz

ątkowo

pojawi

ły

si

ę

wymioty,

a

nast

ępnie

omamy

wzrokowe

i

dotykowe

(cenes-

tetyczne),

które

samoistnie

ust

ąpiły

w

ci

ągu

17

godzin

[44]

.

Mechanizm

dzia

łania

psychodelicznego

benzyda-

miny,

polegaj

ący

na

powstawaniu

,,wewn

ętrznych

obrazów

’’,

jest

nieznany.

Sugeruje

si

ę,

że

wzmacnia

ona

powstawanie

potencja

łów

w

korze

wzrokowej

po

zadzia

łaniu

bod

źca

świetlnego,

równocze

śnie

hamu-

j

ąc

wewn

ątrzkorowe

przesy

łanie

impulsów.

Inna

hipoteza

zak

łada

upo

śledzenie

kontrolowania

przez

pie

ń

mózgu

dochodz

ących

bod

źców

[40]

.

Dzi

ęki

strukturalnemu

podobie

ństwu

do

seroto-

niny,

benzydamina

–

podobnie

jak

inne

substancje

zawieraj

ące

grup

ę

indolow

ą,

np.

LSD

–

mo

że

pobudza

ć

receptory

serotoninowe

5-HT

2A

wywiera-

j

ąc

dzia

łanie

psychoaktywne.

W

wy

ższych

dawkach

(200

–250

mg)

zwi

ększa

aktywno

ść

dopaminergiczn

ą

w

uk

ładzie

limbicznym,

co

prowadzi

do

zmiany

postrzegania

rzeczywisto

ści

i

omamów.

Wraz

ze

zmniejszeniem

si

ę

st

ężenia

neuroprzeka

źnika,

euforia

ustaje

i

pojawia

si

ę

zm

ęczenie,

senno

ść

i

niepokój

[53]

.

Mota

i

wsp.

opisali

przypadek

m

ężczyzny,

u

którego

po

za

życiu

wraz

z

alkoholem

du

żej

liczby

tabletek

zawieraj

ących

benzydamin

ę

wyst

ąpiły

oma-

my

wzrokowe

(kolorowe

światła;

przera

żające

wizje).

Po

zako

ńczeniu

dzia

łania

leku

pojawi

ła

si

ę

bezsen-

no

ść,

silne

bóle

brzucha

i

depresja.

U

pacjenta

wyst

ąpiły

ponadto

charakterystyczne

dla

leków

psychodelicznych

zaburzenia

percepcji,

tzw.

flash-

backi

[53]

.

Omamy

wzrokowe

po

zadzia

łaniu

bod

źca

świetlnego

w

ciemno

ści

mog

ą

utrzymywa

ć

si

ę

jeszcze

przez

d

ługi

czas

(miesi

ące)

po

za

życiu

benzydaminy

[54]

.

Podobny

przypadek

zosta

ł

opisany

przez

Saldanha.

Pacjent

relacjonowa

ł

zaburzenia

widzenia

i

omamy

wyst

ępujące

30

minut

po

za

życiu

400

–

1000

mg

benzydaminy

wraz

z

alkoholem

[55]

.

22-letni

m

ężczyzna,

z

histori

ą

rekreacyjnego

za

żywania

substancji,

po

przyj

ęciu

doustnym

prepa-

ratu

Tantum

Rose

by

ł

pobudzony

i

mia

ł

omamy

wzrokowe

utrzymuj

ące

si

ę

jeszcze

przez

pó

ł

doby

po

przyj

ęciu

do

szpitala.

Po

ich

ust

ąpieniu

u

pacjenta

utrzymywa

ło

si

ę

os

łabienie

si

ły

mi

ęśniowej,

g

łównie

ko

ńczyn

dolnych.

Ust

ąpiło

ono

dopiero

po

2

dobach

hospitalizacji

[40]

.

Ze

wzgl

ędu

na

rozpowszechnienie

substancji

w

Brazylii,

w

latach

2002

–2005

zarejestrowano

w

tym

kraju

105

przypadków

zatrucia

chlorowodor-

kiem

benzydaminy

[53]

.

Obserwowano

takie

objawy,

jak

nudno

ści,

uczucie

pieczenia

i

ból

w

nadbrzuszu,

zgaga.

Opisywano

równie

ż

przypadki

wyst

ępowania

rumienia,

wysypki,

nadwra

żliwości

na

światło,

pokrzywki,

skurczu

oskrzeli

i

zaburze

ń

czynno

ści

nerek.

Przy

przedawkowaniu

benzydaminy

zaleca

si

ę

p

łukanie

żołądka

i

podanie

w

ęgla

aktywowanego.

Jednak

że

skuteczno

ść

tych

metod

jest

wysoka

tylko

w

ci

ągu

pierwszej

godziny

od

zatrucia.

Po

p

łukaniu

żołądka

mo

żna

równie

ż

zastosowa

ć

sole

przeczy-

szczaj

ące

lub

sorbitol.

W

celu

przyspieszania

elimi-

nacji

stosuje

si

ę

równie

ż

alkalizacj

ę

moczu

i

wzmo-

żenie

diurezy

[44]

.

Pseudoefedryna

Pseudoefedryna

(S,S)-2-metylamino-1-fenylopro-

pan-1-ol)

obkurcza

b

łony

śluzowe

nosa

i

zatok

przynosowych

[56]

(

Ryc.

3

).

W

Polsce

jest

dost

ępna

bez

recepty

w

tabletkach

à

60

mg

(Apselan,

Sudafed)

oraz

w

po

łączeniu

z

lekami

przeciwbólowymi

i

antyhistaminowymi

(Actifed,

Cirrus,

Gripex,

Moda-

fen).

Maksymalna

dawka

wynosi

240

mg/dob

ę

[57]

.

Pseudoefedryna

jest

stereoizomerem

efedryny,

ale

dzia

ła

s

łabiej

obkurczaj

ąco

na

naczynia

krwiono

śne

i

wywiera

mniejszy

wp

ływ

na

OUN

ni

ż

efedryna

[58]

.

T

1/2

wynosi

3

–16

godzin.

Lek

jest

cz

ęściowo

metabolizowany

przez

enzymy

mikrosomalne

w

ą-

troby

do

nor-pseudoefedryny

i

eliminowany

z

moczem

[56]

;

88%

za

żytej

dawki

jest

wydalane

w

niezmienio-

nej

postaci.

Biodost

ępność

si

ęga

100%

[57]

.

Dzia

łając

na

OUN,

pseudoefedryna

daje

odczucie

przyp

ływu

energii,

poprawia

nastrój,

zwi

ększa

motywacj

ę

do

dzia

łania

[59]

.

Jak

zaobserwowano

ju

ż

wiele

lat

temu,

nadu-

żywanie

lub

du

że

dawki

pseudoefedryny

poda-

wane

doustnie

lub

donosowo

mog

ą

powodowa

ć

A.

Pi

ątek

et

al.

/

Alcoholism

and

Drug

Addiction

/

Alkoholizm

i

Narkomania

28

(2015)

65

–77

73

niekorzystne

objawy

ze

strony

OUN,

takie

jak

d

ługo

utrzymuj

ące

si

ę

omamy,

bezsenno

ść

i

nadmierne

pobudzenie,

a

tak

że

psychozy

[58]

.

Podobnie

jak

inne

zwi

ązki

psychostymuluj

ące

z

grupy

amfetamin

(am-

phetamine-like

stimulants

–

ALS),

pseudoefedryna

pobudza

uk

ład

wspó

łczulny

do

reakcji

typu

,,walcz

albo

uciekaj

’’

(fight-or-flight):

przyspiesza

oddech

i

prac

ę

serca,

kurczy

naczynia

krwiono

śne,

rozszerza

oskrzela

i

podnosi

poziom

glukozy

we

krwi

[60]

.

Zaob-

serwowano

równie

ż,

że

mo

że

przyczyni

ć

si

ę

do

wyst

ąpienia

zawa

łu

serca

lub

udaru

mózgu

[57]

.

Ponadto,

pseudoefedryna

stosowana

w

dawkach

terapeutycznych

mo

że

wywo

ływać,

szczególnie

u

dzieci,

dzia

łania

niepo

żądane:

bóle

i

zawroty

g

łowy,

przyspieszenie

akcji

serca,

nadmierne

pobudzenie,

bezsenno

ść,

omamy

[58]

.

Mog

ą

wyst

ąpić

równie

ż

drgawki,

zaburzenia

rytmu

serca

oraz

zapa

ść

sercowo-

-naczyniowa

[57]

.

Do

objawów

przedawkowania

pseudoefedryny

nale

żą:

senno

ść,

nadmierna

potliwo

ść,

wzrost

ci

śnie-

nia

t

ętniczego

krwi,

a

nawet

śpiączka.

U

osób

starszych

mo

że

doj

ść

do

depresji

funkcji

OUN,

omamów

i

drgawek

[56]

.

Sankey

i

wsp.

(1984)

opisali

przypadki

trojga

dzieci

w

wieku

2

–3

lat,

u

których

wyst

ąpiły

halucynozy

,,paso

żytnicze’’

(atakuj

ące

ich

paj

ąki

i

insekty)

po

za

życiu

dost

ępnego

OTC

leku

zawie-

raj

ącego

pseudoefedryn

ę

i

triprolidyn

ę,

stosowanego

w

stanach

zapalnych

b

łony

śluzowej

nosa.

Podejrzewa

si

ę,

że

osoby

cierpi

ące

na

fenyloketonuri

ę,

ze

wzgl

ędu

na

zaburzony

metabolizm

amin

katecholowych,

mog

ą

prezentowa

ć

bardziej

nasilone

objawy

w

postaci

bardzo

silnego

pobudzenia

czy

dezorientacji

[58]

.

Podobn

ą

reakcj

ę

zaobserwowano

u

27-letniego

pacjenta

z

zaburzeniem

afektywnym

dwubieguno-

wym.

M

ężczyzna

regularnie

za

żywał

syrop

zawiera-

j

ący

pseudoefedryn

ę

i

triprolidyn

ę

ze

wzgl

ędu

na

jego

relaksuj

ące

dzia

łanie

oraz

zmiany

percepcji

d

źwięków

i

kolorów.

Po

zwi

ększeniu

dawki

do

ok.

2

butelek

syropu

dziennie,

wyst

ąpiły

urojenia

prze-

śladowcze

i

omamy

s

łuchowe.

Wraz

z

zaprzestaniem

nadu

żywania

leku

objawy

ust

ąpiły

[61]

.

Przy

stosowaniu

preparatów

zawieraj

ących

pseu-

doefedryn

ę

zagro

żenie

stanowi

wspó

łwystępowanie

zaburze

ń

w

ątroby

lub

nerek.

Opisano

przypadek

64-

-letniego

pacjenta

z

niewydolno

ścią

nerek,

który

z

powodu

nie

żytu

nosa

za

żywał

dawk

ę

240

mg

pseudoefedryny

dziennie.

U

m

ężczyzny,

oprócz

nietypowego

zachowania,

pojawi

ły

si

ę

równie

ż

drgawki

miokloniczne.

Przemawia

to

za

bezwzgl

ędną

konieczno

ścią

informowania

pacjentów,

którzy

sto-

suj

ąc

tego

typu

leki,

kupowane

bez

recepty,

nie

s

ą

świadomi

faktu,

że

zmieniony

metabolizm

mo

że

przyczyni

ć

si

ę

do

wyst

ąpienia

objawów

przypomi-

naj

ących

nadu

życie

substancji

[62]

.

Webb

i

Dubose

opisali

przypadek

32-letniego

m

ężczyzny

cierpi

ącego

na

zespó

ł

nadpobudliwo

ści

psychoruchowej

z

deficytem

uwagi

(Attention

Deficit

Hyperactivity

Disorder;

ADHD)

oraz

zaburzeniami

depresyjnymi.

Pseudoefedryna

za

żyta

ze

wzgl

ędu

na

alergi

ę

okaza

ła

si

ę

mie

ć

wp

ływ

równie

ż

na

popraw

ę

nastroju.

W

27-punktowej

skali

depresji

The

Quick

Inventory

of

Depressive

Symptomatology

–

Clinician

Rating

(QIDSC)

jego

wynik

polepszy

ł

si

ę

z

7

punk-

tów

(

łagodnej

depresji)

do

3.

Po

dwóch

tygodniach

terapii

pacjent

odstawi

ł

lek.

Pojawi

ły

si

ę

objawy

abstynencyjne:

senno

ść,

zm

ęczenie,

obni

żona

kon-

centracja.

Wynik

w

skali

QIDSC

pogorszy

ł

si

ę

i

wskazywa

ł

na

umiarkowan

ą

depresj

ę

(16

pkt).

Jednak

że,

po

4

dniach

objawy

abstynencyjne

usta

ły,

a

nastrój

wróci

ł

do

stanu

przed

za

życiem

leku

[59]

.

O

potencjale

uzale

żniającym

pseudoefedryny

świadczy

przypadek

37-letniej

kobiety,

która

nad-

u

żywała

t

ę

substancj

ę

ze

wzgl

ędu

na

jej

euforyzuj

ące

dzia

łanie.

Przez

5

lat

regularnie

zwi

ększała

dawki,

dochodz

ąc

do

3000

–4500

mg

pseudoefedryny

dziennie

Ryc.

3.

Wzór

chemiczny

pseudoefedryny

Fig.

3.

Chemical

structure

of

pseudoephedrine

A.

Pi

ątek

et

al.

/

Alcoholism

and

Drug

Addiction

/

Alkoholizm

i

Narkomania

28

(2015)

65

–77

74

(100

–150

tabletek

à

30

mg).

Próba

nag

łego

odstawie-

nia

leku

skutkowa

ła

obni

żonym

nastrojem,

zm

ęcze-

niem

i

omamami

wzrokowymi

[63]

.

Metod

ą

pozwalaj

ącą

na

wykrycie

pseudoefedryny

i

jej

metabolitu,

nor-pseudoefedryny

w

surowicy

i

moczu

jest

chromatografia

gazowa.

Zastosowanie

znajduje

równie

ż

chromatografia

cieczowa

[57]

.

Aktualnie

badania

dotycz

ące

pseudoefedryny

koncentruj

ą

si

ę

na

wi

ększym

zagro

żeniu:

za

żywaniu

otrzymywanych

z

tej

substancji

zwi

ązków

–

efedronu

(metylokatynonu)

i

metamfetaminy.

Efedron

jest

otrzymywany

w

wyniku

domowej

produkcji

z

pseudoefedryny

utlenionej

nadmanga-

nianem

potasu

w

obecno

ści

kwasu

(np.

octu

lub

kwasu

acetyloasalicylowego)

[64]

.

Produkt

nale

ży

do

grupy

amfetaminopodobnych

stymulantów.

Wi

ąże

si

ę

to

zarówno

z

wp

ływem

na

podwy

ższenie

nastroju

i

nap

ędu

psychoruchowego,

z

eufori

ą,

halucynacjami,

jak

i

z

efektami

sympa-

tykomimetycznymi:

zmniejszeniem

zapotrzebowa-

nia

na

jedzenie

i

sen

[65,

66]

.

Warto

równie

ż

zauwa

żyć,

że

konsekwencj

ą

przewlek

łego

stosowa-

nia

efedronu

jest

nieodwracalne

uszkodzenie

j

ąder

podstawnych

mózgu

przez

mangan

zawarty

w

mie-

szaninie

poreakcyjnej.

Skutkuje

to

wyst

ąpieniem

parkinsonizmu

cechuj

ącego

si

ę

brakiem

odpowiedzi

na

lewodop

ę

[66]

.

Podsumowanie

Doniesienia

na

temat

rekreacyjnego

za

żywania

leków

OTC

s

ą

coraz

cz

ęstsze.

W

Polsce

bardzo

liczne

s

ą

przypadki

nadu

żywania

dekstrometorfanu,

sto-

sunkowo

cz

ęste

pseudoefedryny

i

produkowanego

z

niej

efedronu,

a

sporadyczne

–

benzydaminy;

te

ostatnie

przypadki

nie

powinny

by

ć

jednak

lekcewa

żone.

Ze

wzgl

ędu

na

dost

ępność

bez

recepty

powy

ższych

substancji,

pacjenci

postrzegaj

ą

je

jako

bezpieczne

i

pozbawione

dzia

łań

niepo

żądanych,

nawet

przy

przewlek

łym

stosowaniu

i

w

du

żych

dawkach.

Dzia

łanie

psychoaktywne

czyni

z

nich

równie

ż

popularn

ą

alternatyw

ę

dla

tzw.

dopalaczy.

Wa

żne

jest

zidentyfikowanie

,,grupy

ryzyka

’’,

czyli

pacjen-

tów

sk

łonnych

do

pozaterapeutycznego

nadu

żywa-

nia

leków,

po

to,

by

lekarze

nie

zalecali

im

leków,

które

mog

ą

dzia

łać

odurzaj

ąco.

Wk

ład

autorów/Authors'

contributions

Wed

ług

kolejno

ści/According

to

order.

Nie

wyst

ępują

zjawiska

ghostwriting

i

guest

au-

thorship/No

ghostwriting

and

guest

authorship

declared.

Konflikt

interesów/Conflict

of

interest

Nie

wyst

ępuje/None

declared.

Finansowanie/Financial

support

Uniwersytet

Medyczny

w

Łodzi

(503/3-011-01/

503-01).

Etyka/Ethics

Tre

ści

przedstawione

w

artykule

s

ą

zgodne

z

zasadami

Deklaracji

Helsi

ńskiej

odnosz

ącymi

si

ę

do

bada

ń

z

udzia

łem

ludzi,

dyrektywami

EU

doty-

cz

ącymi

ochrony

zwierz

ąt

u

żywanych

do

celów

naukowych,

ujednoliconymi

wymaganiami

dla

cza-

sopism

biomedycznych

oraz

z

zasadami

etycznymi

okre

ślonymi

w

Porozumieniu

z

Farmington

w

1997

roku.

The

work

described

in

this

article

has

been

carried

out

in

accordance

with

the

Code

of

Ethics

of

the

World

Medical

Association

(Declaration

of

Helsinki)

on

medical

research

involving

human

subjects;

EU

Directive

(210/63/EU)

on

protection

of

animals

use

of

scientific

purposes;

Uniform

Requirements

for

manuscripts

submitted

to

biomedical

journals;

the

ethical

principles

defined

in

the

Farmington

Consen-

sus

of

1997.

Pi

śmiennictwo/References

[1]

Quintero

G.

Rx

for

a

party:

A

qualitative

analysis

of

recreational

pharmaceutical

use

in

a

collegiate

setting.

Journal

of

American

College

Health

2009;58(1):64

–70.

[2]

Bem

JL,

Peck

R.

Dextromethorphan.

An

overview

of

safety

issues.

Drug

Safety

1992;7(3):190

–9.

[3]

Mutschler

J,

Koopmann

A,

Grosshans

M,

Hermann

D,

Mann

K,

Kiefer

F.

Dextromethorphan

Withdrawal

and

Dependence

Syndrome.

Deutsches

Ärzteblatt

International

2010;107(30):537

–40.

[4]

Romanelli

F,

Smith

KM.

Dextromethorphan

abuse:

clini-

cal

effects

and

management.

Journal

of

American

Pharma-

cists

Association

2009;49(2):20

–5.

[5]

Siu

A,

Drachtman

R.

Dextromethorphan:

a

review

of

N-methyl-dapartate

receptor

antagonist

in

the

manage-

ment

of

pain.

CNS

Drugs

Reviews

2007;13(1):96

–106.

[6]

Banken

JA,

Foster

H.

Dextromehorphan.

Annals

of

the

New

York

Academy

of

Sciences

2008;1139:402

–11.

[7]

Reissig

CJ,

Carter

LP,

Johnson

MW,

Mintzer

MZ,

Kline-

dinst

MA,

Grif

fiths

RR.

High

doses

of

dextromethorphan,

A.

Pi

ątek

et

al.

/

Alcoholism

and

Drug

Addiction

/

Alkoholizm

i

Narkomania

28

(2015)

65

–77

75

an

NMDA

antagonist,

produce

effects

similar

to

classic

hallucinogens.

Psychopharmacology

2012;223(1):1

–15.

[8]

Wolfe

TR,

Caravati

EM.

Massive

dextromethorphan

in-

gestion

and

abuse.

Journal

of

Emergency

Medicine

1995;13

(2):174

–6.

[9]

Miller

SC.

Dextromethorphan

psychosis,

dependence

and

physical

withdrawal.

Addiction

Biology

2005;10(4):

325

–7.

[10]

Roberge

RJ,

Hirani

KH,

Rowland

3rd

PL,

Berkeley

R,

Krenzelok

EP.

Dextromethorphan-

and

pseudoephedrine-

induced

agitated

psychosis

and

ataxia:

case

report.

Journal

of

Emergency

Medicine

1999;17(2):285

–8.

[11]

Kirages

TJ,

Sule

HP,

Mycyk

MB.

Severe

manifestations

of

Coricidin

intoxication.

American

Journal

of

Emergency

Medicine

2003;21(6):473

–5.

[12]

Schwartz

RH.

Adolescent

abuse

of

dextromethorphan.

Clinical

Pediatrics

2005;44(7):565

–8.

[13]

Amaladoss

A,

O'Brien

S.

Cough

syrup

psychosis.

Canadi-

an

Journal

of

Emergency

Medicine

2011;13(1):53

–6.

[14]

Ghosh

AK,

Peh

LH.

Dextromethorphan:

abusing

the

overused.

Singapore

Medical

Journal

2011;52(2):135.

[15]

Logan

BK,

Yeakel

JK,

Goldfogel

G,

Frost

MP,

Sand-

strom

G,

Wickham

DJ.

Dextromethorphan

abuse

leading

to

assault,

suicide,

or

homicide.

Journal

of

Forensic

Sciences

2012;57(5):1388

–94.

[16]

Schwartz

AR,

Pizon

AF,

Brooks

DE.

Dextromethorphan-

induced

serotonin

syndrome.

Clinical

Toxicology

2008;46

(8):771

–3.

[17]

Koyuncuoglu

H,

Saydam

B.

The

treatment

of

heroin

addicts

with

dextromethorphan:

a

double-blind

compari-

son

of

dextromethorphan

with

chlorpromazine.

Interna-

tional

Journal

of

Clinical

Pharmacology

Therapy

and

Toxicology

1990;28(4):147

–52.

[18]

Elliott

K,

Hynansky

A,

Inturrisi

CE.

Dextromethorphan

attenuates

and

reverses

analgesic

tolerance

to

morphine.

Pain

1994;59(3):361

–8.

[19]

Manaboriboon

B,

Chomchai

C.

Dextromethorphan

abuse

in

Thai

adolescents:

A

report

of

two

cases

and

review

of

literature.

Journal

of

the

Medical

Association

of

Thailand

2005;88:S242

–5.

[20]

Schneider

SM,

Michelson

EA,

Boucek

CD,

Ilkhanipour

K.

Dextromethorphan

poisoning

reversed

by

naloxone.

Amer-

ican

Journal

of

Emergency

Medicine

1991;9(3):237

–8.

[21]

Cranston

JW,

Yoast

R.

Abuse

of

dextromethorphan.

Archives

of

Family

Medicine

1999;8(2):99

–100.

[22]

Tomczak

E,

Wiergowski

M,

Jankowski

Z,

Wilmanowska

JK.

Dekstrometorfan

(DXM):

nowe

metody

odurzania

si

ę

nastolatków

–

opis

przypadku.

Archiwum

Medycyny

S

ądo-

wej

i

Kryminologii

2012;62:197

–202.

[23]

Chyka

PA,

Erdman

AR,

Manoguerra

AS,

Christianson

G,

Booze

LL,

Nelson

LS,

et

al.

Dextromethorphan

poisoning:

An

evidence-based

consensus

guideline

for

out-of-hospital

management.

Clinical

Toxicology

2007;45(6):662

–77.

[24]

Center

for

Substance

Abuse

Research

(CESAR)

Dextro-

metorphan

2005.

http://www.cesar.umd.edu/cesar/drugs/

dxm.asp

(available:

16.02.2015).

[25]

Falck

R,

Li

L,

Carlson

R,

Wang

J.

The

prevalence

of

dextromethorphan

abuse

among

high

school

students.

Pediatrics

2006;118(5):2267.

[26]

Łukasik-Głębocka

M,

Sommerfeld

K.

Ostre

zatrucia

dek-

strometorfanem

w

materiale

Oddzia

łu

Toksykologii

i

Chorób

Wewn

ętrznych

w

Poznaniu.

Przegl

ąd

Lekarski

2009;66(10):853

–6.

[27]

Erowid,

The

Dextromethorphan

FAQ

2001.

https://www.

erowid.org/chemicals/dxm/faq/

(available:

16.02.2015).

[28]

Craig

DF.

Psychosis

with

Vicks

Formula

44-D

abuse.

Canadian

Medical

Association

Journal

1992;146(7):

1199

–2000.

[29]

Fleming

PM.

Dependence

on

dextromethorphan

hydrobromide.

British

Medical

Journal

1986;293(6547):

597.

[30]

Helfer

J,

Kim

OM.

Psychoactive

abuse

potential

of

Robi-

tussin

DM.

American

Journal

of

Psychiatry

1990;147

(5):672

–3.

[31]

Navarro

A,

Perry

C,

Bobo

WV.

A

case

of

serotonin

syndrome

precipitated

by

abuse

of

the

anticough

remedy

dextromethorphan

in

a

bipolar

patient

treated

with

fluox-

etine

and

lithium.

General

Hospital

Psychiatry

2006;28

(1):78

–87.

[32]

Orrell

MW,

Campbell

PG.

Dependence

on

dextromethor-

phan

hydrobromide.

British

Medical

Journal

1986;293:

1242

–3.

[33]

Walker

J,

Yatham

LN.

Benylin

(dextromethorphan)

abuse

and

mania.

British

Medical

Journal

1993;306:896.

[34]

Hendrickson

RG,

Cloutier

RL.

‘‘Crystal

dex

’’:

free-base

dextromethorphan.

Journal

of

Emergency

Medicine

2007;

32(4):393

–6.

[35]

Ziaee

V,

Akbari

Hamed

E,

Hoshmand

A,

Amini

H,

Kebriaeizadeh

A,

Saman

K.

Side

effects

of

dextromethor-

phan

abuse,

a

case

series.

Addictive

Behavior

2005;30

(8):1607

–13.

[36]

Hinsberger

A,

Sharma

V,

Mazmanian

D.

Cognitive

dete-

rioration

from

long-term

abuse

of

dextromethorphan:

a

case

report.

Journal

of

Psychiatry

and

Neuroscience

1994;19(5):375

–7.

[37]

Zhang

TY,

Cho

HJ,

Lee

S,

Lee

JH,

Choi

SH,

Ryu

Vm

Yoo

SB,

et

al.

Impairments

in

water

maze

learning

of

aged

rats

that

received

dextromethorphan

repeatedly

during

adolescent

period.

Psychopharmacology

2006;191(1):

171

–9.

[38]

Soyka

M,

Bondy

B,

Eisenburg

B,

Schütz

CG.

NMDA

receptor

challenge

with

dextromethorphan

–

subjective

response,

neuroendocrinological

findings

and

possible

clin-

ical

implications.

Journal

of

Neural

Transmission

2000;107

(6):701

–14.

[39]

Desai

S,

Aldea

D,

Daneels

E,

Soliman

M,

Braksmajer

AS,

Kopes-Kerr

CP.

Chronic

addiction

to

dextromethorphan

cough

syrup:

a

case

report.

Journal

of

the

American

Board

of

Family

Medicine

2006;19(3):320

–3.

[40]

Sein

Anand

J,

G

łębocka-Łukasik

M,

Korolkiewicz

RP.

Recreational

abuse

with

benzydamine

hydrochloride

(Tantum

Rosa).

Clinical

Toxicology

2007;45(2):198

–9.

[41]

Riboldi

E,

Frascaroli

G,

Transidico

P,

Luini

W,

Bernas-

coni

S,

Mancini

F,

et

al.

Benzydamine

inhibits

monocyte

migration

and

MAPK

activation

induced

by

chemotactic

agonists.

British

Journal

of

Pharmacology

2003;140

(2):377

–83.

[42]

Müller-Peddinghaus

R.

[New

pharmacologic

and

bio-

chemical

findings

on

the

mechanism

of

action

of

the

non-steroidal

antiphlogistic,

benzydamine.

A

synopsis].

Arzneimittelforschung

1987;37(5A):635

–45.

[43]

Barwina

M,

Habrat

B,

Sein

Anand

J.

Nadu

żywanie

ben-

zydaminy.

Alkoholizm

i

Narkomania

2014;27(1):77

–87.

[44]

Gómez-López

L,

Hernández-Rodríguez

J,

Pou

J,

Nogué

S.

Acute

overdose

due

to

benzydamine.

Human

&

Experi-

mental

Toxicology

1999;18(7):471

–3.

A.

Pi

ątek

et

al.

/

Alcoholism

and

Drug

Addiction

/

Alkoholizm

i

Narkomania

28

(2015)

65

–77

76

[45]

Baldock

GA,

Brodie

RR,

Chasseaud

LF,

Taylor

T,

Walms-

ley

M,

Catanese

B.

Pharmacokinetics

of

benzydamine

after

intravenous,

oral

and

topical

doses

to

human

subjects.

Biopharmaceutics

and

Drug

Disposition

1991;12(7):481

–92.

[46]

Ache,

BENFLOGIN

1

cloridrato

de

benzidamina

2007.

http://www.ache.com.br/Downloads/Lea

fletText/23/bu%

20ben

flogin2671504.pdf

(available:

02.09.2014).

[47]

Schifano

F,

Corazza

O,

Marchi

A,

Di

Melchiore

G,

Sferrazza

E,

Enea

A,

et

al.

Analisi

dei

report

online

relativi

al

potenziale

uso

errato

della

benzidamina.

Rivista

di

Psichiatria

2013;48(3):182

–6.

[48]

Psychonaut

Web

Mapping

Research

Group.

Psychonaut

Web

Mapping

Project:

Final

report.

London

UK:

Institute

of

Psychiatry,

King's

College

London;

2010.

[49]

Settimi

L,

Davanzo

F,

Lauria

L,

Casini

ML,

Ferrazin F.

Oral

ingestion

of

a

topical

benzydamine

hydrochloride-containing

gynaecological

preparation

in

association

with

television

advertising

in

Italy:

analysis

of

cases

managed

by

a

National

Poison

Control

Centre.

BMJ

Open

2012;2:e000204.

[50]

Opaleye

ES,

Noto

AR,

Sanchez

ZM,

Moura

YG,

Gal-

duróz

JC,

Carlini

EA.

Recreational

use

of

benzydamine

as

a

hallucinogen

among

street

youth

in

Brazil.

Revista

Brasileira

de

Psiquiatria

2009;31(3):208

–13.

[51]

Opaleye

ES,

Sanchez

ZM,

Moura

YG,

Locatelli

DP,

Noto

AR.

An

anti-in

flammatory

as

a

recreational

drug

in

Brazil.

Addiction

2010;106(1):225.

[52]

Souza

JF,

Marinho

CL,

Guilam

MC.

Consumo

de

medicamentos

e

internet:

análise

critica

de

uma

comuni-

dade

virtual.

Revista

da

Associac

¸ão

Médica

Brasileira

2008;54(3):225

–31.

[53]

Mota

DM,

da

Costa

AA,

dos

Santos

Teixeira

C,

Bastos

AA,

Dias

MF.

Usi

abusivo

de

benzidamina

no

Brasil:

uma

abordagem

em

farmacolvigila

̑ncia.

Cie

̑̑̑̑ncia

&

Saúde

Colec-

tiv

2010;15(3):717

–24.

[54]

Łukasik-Głębocka

M.

Dekstrometorfan

i

benzydamina

–

nowe

substancje

odurzaj

ące.

Serwis

Informacyjny

Nar-

komania

2008;41(2).

http://www.narkomania.org.pl/

czytelnia/dekstrometorfan-benzydamina-nowe-sub-
stancje-odurzajace

.

(available:

16.02.2015).

[55]

Saldanha

VB,

Plein

FA,

Jornada

LK.

Non-medical

use

of

benzydamine:

a

case

report.

Jornal

Brasileiro

Psiquiatria

1993;42(9):503

–5.

[56]

Drug

Information

Online

Pseudoephedrine

2009.

www.

drugs.com/ppa/pseudoephedrine-d-isoephedrine.html

(available:

16.02.2015).

[57]

Baselt

CR.

Disposition

of

Toxic

Drugs

and

Chemicals

in

Man.

9th

Edition,

Seal

Beach,

CA:

Biomedical

Publica-

tions;

2011.

[58]

Sankey

RJ,

Nunn

AJ,

Sills

JA.

Visual

hallucinations

in

children

receiving

decongestants.

British

Medical

Journal

1984;288:1369.

[59]

Webb

J,

Dubose

J.

Symptoms

of

major

depression

after

pseudoephedrine

withdrawal:

A

case

report.

Journal

of

Neuropsychiatry

and

Clinical

Neurosciences

2013;25:

E54

–5.

[60]

Rusyniak

DE.

Neurologic

manifestations

of

chronic

meth-

amphetamine

abuse.

Neurologic

Clinics

2011;29(3):

641

–55.

[61]

Leighton

KM.

Paranoid

psychosis

after

abuse

of

Actifed.

British

Medical

Journal

1982;284:789

–90.

[62]

Sica

DA,

Comstock

TJ.

Pseudoephedrine

accumulation

in

renal

failure.

American

Journal

of

the

Medical

Sciences

1989;298(4):261

–3.

[63]

Diaz

MA,

Wise

TN,

Semchyshyn

GO.

Self-medication

with

pseudoephedrine

in

a

chronically

depressed

patient.

American

Journal

of

Psychiatry

1979;136

(9):1217

–8.

[64]

Varlibas

F,

Delipoyraz

I,

Yuksel

G,

Filiz

G,

Tireli

H,

Gecim

NO.

Neurotoxicity

following

chronic

intravenous

use

of

‘‘Russian

Cocktail

’’.

Clinical

Toxicology

2009;47:

157

–60.

[65]

My

ślicka

D,

Żuk

M,

Dziurkowski

M.

Uzale

żnienie

od

efedronu

–

opis

przypadku.

Psychiatria

Polska

2011;14

(1):79

–85.

[66]

Sikk

K,

Haldre

S,

Aquilonius

SM,

Taba

P.

Manganese-

Induced

Parkinsonism

due

to

Ephedrone

Abuse.

Parkin-

son's

Disease

2011;ID865319.

doi:10.4061/2011/86531927

(1):

77

–87.

A.

Pi

ątek

et

al.

/

Alcoholism

and

Drug

Addiction

/

Alkoholizm

i

Narkomania

28

(2015)

65

–77

77