TEMAT: Indywidualizacja pracy z uczniem z dysleksją na lekcjach z różnych przed-
miotów.

I.

Powinności nauczycieli w stosunku do uczniów ze specyficznymi trudnościami w
nauce o charakterze dysleksji rozwojowej

1.

Starać się zrozumieć trudności ucznia w nauce.

2.

Posadzić ucznia w ławce blisko tablicy.

3.

Nie wyrywać ucznia do natychmiastowej odpowiedzi (dać mu choćby krótki czas na
zastanowienie).

4.

Uwzględnić trudności ucznia w opanowaniu rachunku pamięciowego.

5.

Nie obniżać ocen z prac pisemnych za niski poziom graficzny pisma – w razie niemoż-
ności odczytania fragmentów pracy odpytać ucznia ustnie.

6.

Nie obniżać ocen za błędy ortograficzne.

7.

Zróżnicować ocenę za prace pisemne z języka polskiego tak, by błędy ortograficzne nie
dyskwalifikowały całości pracy.

8.

Dać uczniowi czas na przygotowanie się do pisania dyktanda poprzez podanie mu do
opracowania trudniejszych wyrazów, a nawet zadań, które wystąpią w dyktandzie.

9.

Uwzględniając trudności ucznia w czytaniu – nie wymagać, by czytał głośno przy całej
klasie nowy tekst.

10.

W trakcie rozwiązywania zadań tekstowych sprawdzić, czy uczeń zdążył przeczytać
tekst zadania i czy prawidłowo zrozumiał treść – słaba technika czytania często utrudnia
rozumienie tekstu.

11.

Uwzględnić trudności dotyczące rozumienia i werbalizacji stosunków przestrzennych,
które mogą przejawiać się w trakcie nauki geometrii, geografii, wychowania fizycznego.

12.

Mobilizować ucznia do aktywności.

13.

Zróżnicować formy sprawdzania wiadomości i umiejętności uczniów.

14.

Rozłożyć w czasie opanowanie materiału pamięciowego, w tym naukę wierszy.

15.

Uwzględnić trudności ucznia w nauce języków obcych – w mówieniu, czytaniu i pisa-
niu.

II.

Przedmiotowe systemy oceniania

JĘZYK POLSKI

1.

Prace pisemne:

•

Dyktando.

Uczeń musi mieć czas na przygotowanie się do dyktanda – 1 tydzień. Jeżeli będzie
ono dotyczyć wszystkich zasad ortograficznych, nauczyciel podaje uczniowi do
opracowania listę 10 trudnych wyrazów, które występują w dyktandzie. Przy oce-

Materiały szkoleniowe

Nysa, 13 grudnia 2004 r.

Opracowała: Wanda Marques dos Santos
Gimnazjum nr 1
ul. Chodowieckiego 7, 48-300 Nysa

Lider Programu ORTOGRAFFITI: Ewa Sługocka

nie dyktanda nauczyciel bierze pod uwagę tylko tych 10 wyrazów i stosuje kryte-
ria oceny według systemu przedmiotowego (jak dla wszystkich uczniów). Nato-
miast jeżeli dyktando będzie miało na celu sprawdzenie jednej konkretnej zasady,
wtedy nauczyciel nie podaje wyrazów, a przy ocenie nie bierze pod uwagę błędów
wynikających z nieprzyswojenia innych zasad.

•

Prace klasowe z literatury.
Nauczyciel wystawia ocenę z pracy pisemnej bez uwzględnienia błędów ortogra-
ficznych. W pracy zaznacza każdy błąd ortograficzny i wystawia ocenę opisową
za ortografię (wypisanie liczby błędów). Uczeń musi dokonać poprawy błędów w
zeszycie popraw według wzoru. Punkty za ortografię nauczyciel przyznaje po
sprawdzeniu poprawy. Jeżeli jest ona wykonana właściwie – przyznaje odpowied-
nią liczbę punktów, jeżeli wykonana jest niestarannie – nauczyciel obniża ocenę za
całość pracy i wystawia jedną ocenę.

Zeszyt popraw – wzór tabeli

Wyraz poprawiony

Uzasadnienie pisowni – poda-

nie zasady

Zdanie lub związek frazeolo-

giczny z tym wyrazem

•

Zadania domowe.

Zadania domowe nauczyciel ocenia tak jak u wszystkich uczniów, ponieważ uczeń
dyslektyczny ma możliwość korzystania ze słowników.

•

Klasyfikacja i sposoby oznaczania błędów:

Rodzaj błędów

Sposób oznaczenia

1. Błędy merytoryczne
a) błędy rzeczowe
b) błędy logiczne

rzecz.

2. Błędy gramatyczne
a) fleksyjne
b) składniowe

3. Błędy wyrazowe
a) leksykalne (np. niezrozumienie znaczenia wyrazów, dobór niewła-
ś

ciwych wyrazów bliskoznacznych)

b) frazeologiczne (np. niedokładne zrozumienie znaczenia związku
frazeologicznego)

jęz.

4. Błędy stylistyczne (np. nie nastąpiło naruszenie norm gramatycz-
nych, ale dokonano złego wyboru środków językowych)

styl.

5. Błędy pisowni

a) ortograficzne

ort.

b) interpunkcyjne

interp.

c) graficzne (np. przestawianie, opuszczanie, dodawanie, zamiana

sylab, całych wyrazów lub liter – jeżeli mylenie liter nie jest łama-
niem zasady ortograficznej)

graf.

Nauczyciel – przy ocenie prac – nie bierze pod uwagę błędów graficznych.

2.

Nauka o języku:

•

Fleksja i składnia

– Nauczyciel nie uwzględnia przy ocenie odpowiedzi ustnej lub pisemnej kolejności

i nazw przypadków, jeżeli uczeń poprawnie tworzy formy przy odmianie wyra-
zów.

– Przy rozbiorze gramatycznym i logicznym zdania nauczyciela ocenia poprawność.

•

Słowotwórstwo i morfologia

– Przy ćwiczeniach dotyczących tworzenia rodziny wyrazów nauczyciel podaje

uczniowi wszystkie elementy tej rodziny z zaznaczonym wyrazem podstawowym.
Uczeń musi ułożyć wyrazy, uwzględniając ich pochodzenie.

– W odmianie wyrazów nauczyciel ocenia poprawność utworzonej formy, nie

uwzględniając błędów w oddzielaniu tematu od końcówek i wskazywaniu obocz-
ności tematu.

3.

Głosowa interpretacja tekstów literackich.
– Nauczyciel informuje ucznia o tym, jaki tekst będzie głośno czytany na następnej lek-

cji (kolejny dzień), aby ten mógł się przygotować.

– Uczeń ma 2 tygodnie na przygotowanie się do recytacji tekstu literackiego. Nauczy-

ciel dopuszcza jedną pomyłkę w płynności recytacji przy ocenie bardzo dobrej.

JĘZYKI OBCE

1.

Teksty:

Uczeń musi mieć czas na przygotowanie się do sprawdzianu – 2 tygodnie. Nauczyciel
podaje uczniowi do opracowania listę trudnych lub nowych dla ucznia słów. Przy ocenie
nauczyciel nie bierze pod uwagę błędów ortograficznych.

2.

Kartkówki ze słuchu:

Uczeń może udzielać odpowiedzi w języku polskim. Dopuszczalne są błędy gramatycz-
ne, które nie wpływają na ocenę.

3.

Czytanie:

Uczeń otrzymuje zbiór opracowanych tekstów do przygotowania w domu. Na lekcji ma
wydłużony czas na przeczytanie konkretnego tekstu. Dopuszczalna jest większa liczba
pomyłek i mniejsza płynność.

4.

Zadania domowe:

Nauczyciel ocenia tak jak wszystkich uczniów, ponieważ uczeń ma możliwość korzy-
stania ze słowników.

HISTORIA

1.

Uczeń zna wymagane programem fakty historyczne i datuje je z dokładnością do jedne-
go stulecia, czyli potrafi określać wiek.

2.

Daty, wydarzenia i nazwiska powinny dotyczyć krótkiego okresu chronologicznego.
Przy obszerniejszym materiale, obejmującym jedną lub kilka epok, wymagania powinny
ograniczyć się do przedstawienia danego zagadnienia jako procesu historycznego (zre-
zygnować ze szczegółów na rzecz ogólnych wiadomości).

3.

Dopuszcza się (w obrębie większej partii materiału) zmianę kolejności wydarzeń, o ile
nie naruszy ona w istotny sposób wnioskowania i związków przyczynowo-skutkowych.

4.

W pracach pisemnych i odpowiedziach ustnych wydłużony jest czas odpowiedzi ucznia.

5.

Należy oceniać ucznia przy mapie historycznej, wydłużając mu czas odpowiedzi i po-
zwalając na dokładne zapoznanie się z legendą.

6.

Od ucznia nie wymaga się szczegółowych definicji (pytać go w związku z danym zakre-
sem materiału).

7.

Należy zadawać pytania, umożliwiając uczniowi wnioskowanie.

8.

Przy ocenie prac pisemnych uwzględniona jest ich strona merytoryczna.

MATEMATYKA

1.

Prace pisemne na lekcji:

Uczeń ma więcej czasu na pracach klasowych i sprawdzianach – ma prawo skończyć
swoją prace w czasie przerwy. Kartkówkę pisze 5 minut dłużej od pozostałych uczniów.
Nie traci punktów za drobne błędy rachunkowe.

2.

Definicje i wzory matematyczne:

Od ucznia nie wymaga się definicji matematycznych (nauczyciel umożliwia uczniowi
formułowanie definicji i twierdzeń własnymi słowami). W gabinecie (w widocznym
miejscu) znajdują się wzory matematyczne, dzięki czemu uczeń ma możliwość spraw-
dzenia prawidłowego użycia.

3.

Zadania matematyczne:

•

Uczeń prowadzi analizę zadania za pomocą nauczyciela lub kolegi. W celu utrwa-
lenia umiejętności otrzymuje zestawy dodatkowych (prostych) zadań do samo-
dzielnej pracy w domu. Następnie konsultowane są efekty jego pracy.

•

Przy ocenie nauczyciel nie uwzględnia mylenia pojęć (np. rzędna, odcięta, argu-
ment, wartość funkcji). Przy obliczeniach, w których uczeń ewidentnie myli znaki
lub przestawia kolejność cyfr w liczbach, nie wpływa to na obniżenie oceny, ale
każdy taki błąd jest dokładnie analizowany z uczniem.

•

Wykresy, bryły, figury uczeń rysuje przy pomocy nauczyciela lub kolegi.

•

Od ucznia wymagana jest tylko znajomość podstawowych brył (sześcian, prosto-
padłościan, ostrosłup prawidłowy, czworokątny, czworościan). Wszystkie zadania
uczeń rozwiązuje przy użyciu modeli brył.

FIZYKA

1.

Definicje i pojęcia:

•

Uczeń ma dwukrotnie dłuższy czas na opanowanie materiału.

•

Uczeń może formułować definicje własnymi słowami.

•

Umożliwienie uczniowi korzystania z gotowych zapisów wzorców, przy popraw-
nej interpretacji symboli i jednostek wielkości fizycznych.

CHEMIA

1.

Symbole chemiczne.

Łamanie zasad zapisu symboli chemicznych nie wpływa na ocenę pracy ucznia.

2.

Równania reakcji chemicznych.
Uczeń z pomocą nauczyciela zapisuje równania reakcji chemicznych.

3.

Zadania rachunkowe.

Nauczyciel pomaga uczniowi przy przekształcaniu wzorów, ewentualnie podaje gotowe
wzory.

BIOLOGIA

1.

Odpowiedzi ustne i pisemne:

•

Nie wymaga się od ucznia definicji, ocenia się zrozumienie oraz przedstawienie jej
własnymi słowami

•

Nie obniża się oceny za przejęzyczenia w stosowaniu terminologii.

2.

Praca na lekcji:

Ć

wiczenia z przekrojami uczeń wykonuje przy pomocy nauczyciela.

GEOGRAFIA

1.

Definicje i pojęcia:

Przy odpowiedziach ustnych i pisemnych dopuszcza się mylenie pojęć podobnie
brzmiących, np. długość z szerokością geograficzną, dorzecze z systemem rzecznym,
pogodę z klimatem. Uczeń ma dłuższy czas na opanowanie materiału. Pojęcia i definicje
może wyjaśnić własnymi słowami.

2.

Praca z mapą:

•

Nie obniża się oceny za błędne określenie strony świata, przy prawidłowym wska-
zaniu położenia obiektu geograficznego na mapie.

•

Przy pomocy nauczyciela uczeń wskazuje dane obiekty na mapie.

•

Zwiększenie liczby ćwiczeń w określaniu kierunków geograficznych (z pomocą
nauczyciela uczeń wskazuje kierunki).

•

Przy ocenie uwzględnia się jedynie prawidłowe odczytanie stopnia, bez względu
na niewłaściwe podanie długości i szerokości geograficznej.

MUZYKA

1.

Analiza utworów muzycznych:

•

Przy cenie umiejętności rozpoznawania instrumentów muzycznych uczeń korzysta
z graficznych tablic (ilustracji).

•

Uczniowi udostępnia się demonstrację nagrania instrumentów muzycznych.

2.

Teksty piosenek.

•

Uczeń może skorzystać z nagrania linii melodycznej nauczanej piosenki.

•

Uczeń ma 3 tygodnie do przygotowania piosenki na ocenę.

•

Uczeń korzysta z wydrukowanego tekstu piosenki (nie musi zapisywać go w ze-
szycie).

•

Przy ocenie uczeń śpiewa piosenkę, korzystając z tekstu, ponadto dopuszcza się
drobne pomyłki w płynności śpiewu.

TECHNIKA

Uczeń ma możliwości:
1.

Stosowania większej skali w odwzorowywaniu wzorca literniczego.

2.

Stosowanie większych liter i odległości od wymiarowych obiektów – papier milimetro-
wy lub kancelaryjny.

3.

Stosowania większej powierzchni pobocznej (A3) w rysunku technicznym – stosowanie
papieru milimetrowego lub kancelaryjnego.

WYCHOWANIE FIZYCZNE

1.

Przy ocenie wykonywania ćwiczenia nie obniża się oceny za mylenie stron (prawa –
lewa).

2.

Uczniowi dokładnie należy wskazać miejsce ustawienia przy wykonywaniu ćwiczeń.

RELIGIA

1.

Wypowiedzi ustne:

Uczeń korzysta z dłuższego czasu na udzielenie odpowiedzi po otrzymaniu pytania.

2.

Prace pisemne:

•

Sprawdziany wiadomości, kartkówki – nauczyciel zaznacza stwierdzone błędy (or-
tograficzne) w pisowni, nie uwzględniając ich przy końcowej ocenie pracy.

•

Zadania domowe – ocenianie jest jak u innych uczniów (ze względu na możliwość
korzystania ze słowników); dopuszcza się możliwość uchylenia obowiązku czyta-
nia głośnego zadania domowego. Nauczyciel wówczas sprawdza je sam w zeszy-
cie.

•

Zeszyt – przy ocenie zeszytu nie uwzględnia się błędów ortograficznych w pisow-
ni.