1

Dieta ubogobiałkowa

1. Cel diety:

Dieta powinna byd łatwo strawna.

Zapobieganie gromadzenia we krwi zbędnych produktów przemiany materii.

Z racji minimalnego zapotrzebowania na białko należy podawad białko o dobrej jakości. Zalecane jest
białko pochodzenia zwierzęcego, natomiast eliminuje się białko roślinne.

Tłuszcze nie ulegają ograniczeniu.

Główne źródło energii stanowią węglowodany. Produkty zbożowe najlepiej niskobiałkowe.

Diety niskobiałkowe nie zapewniają pokrycia wapnia, żelaza i witamin rozpuszczalnych w wodzie.

Należy kontrolowad podaż płynów i elektrolitów z dietą.

Błonnik do 20 g na dobę

Lepiej tolerowane są potrawy o smaku kwaśnym

ŻYWIENIE W ZAPALENIU KŁĘBUSZKÓW NERKOWYCH

1. Ostre kłębuszkowe zapalenie nerek (glomerulonephritis acuta)

Leczenie żywieniowe w przypadku ostrego kłębuszkowego zapalenie nerek opiera się głównie na
oszczędzaniu chorego narządu-nerek.

Zalecenia:

Ograniczenie podaży soli w przypadku obrzęków i nadciśnienia.

Należy wykluczyd z diety produkty białkowe jak: mięso, wędliny, sery, jaja, mleko.

Preferowana dieta to dieta węglowodanowo-tłuszczowa (rozszerzenie diety kleikowej).

Zaleca się kleiki z ryżu, sucharki, bułkę pszenną z mąki niskobiałkowej, w ograniczonej ilości przeciery
owocowe, kompoty przetarte, ziemniaki puree z masłem.

W miarę poprawy stanu zdrowia dietę można rozszerzad.

2. Żywienie w przewlekłym kłębuszkowym zapaleniu nerek (glomerulonephritis chronica)

Przewlekłe kłębuszkowe zapalenie nerek rozwija się głównie w następstwie niedoleczonego ostrego
kłębuszkowego zapalenia nerek. Proces chorobowy przebiega skrycie, jednak bardzo często prowadzi
do zeszkliwienia i zaniku kłębuszków nerkowych, co w konsekwencji prowadzi do rozwoju mocznicy.

2

Zalecenia:

Bezwzględne ograniczenie podaży soli.

Zmniejszenie ilości białka, gdyż jest ono źródłem niepożądanych substancji jak mocznik i kreatyniny.

Należy ograniczyd spożycie mięsa, podrobów, ryb.

Zalecane są produkty alkalizujące mocz czyli warzywa i owoce w ilości 0,5 kg dziennie.

Zapotrzebowanie energetyczne pokrywane jest głównie z węglowodanów.

Dieta powinna byd łatwo strawna.

Posiłki zalecane to:

· Rizotto

· Budynie

· Zapiekanki

· Makaron z jarzynami i mięsem

· Pierogi z nadzieniem warzywno- mięsnym

· Kluski ziemniaczane z serem

· Pierogi ruski

· Naleśniki z farszem jarzynowo- mięsnym

Najważniejsze zasady diety

Ilośd tłuszczu w diecie w porównaniu z żywieniem człowieka zdrowego musi ulec zwiększeniu

do 35-40% energetyczności diety. Konieczne jest zapewnienie dużej ilości
wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, których źródłem są przede wszystkim oleje
roślinne i margaryny.

Stosunek kwasów wielonienasyconych do nasyconych w diecie powinien wynosid 2 : 1. Taka

modyfikacja diety wynika z możliwości występowania u części osób cierpiących na przewlekłą
niewydolnośd nerek zaburzeo gospodarki lipidowej. Z tego powodu również dzienne spożycie
cholesterolu nie może przekraczad 300 mg. Tak jak w diecie człowieka zdrowego najwięcej
energii powinno pochodzid z węglowodanów: 50-60% ogólnej ilości energii. Głównym ich
źródłem są ziemniaki oraz warzywa i owoce.

Należy unikad tłuszczów pochodzenia zwierzęcego, które dostarczają głównie nasyconych

kwasów tłuszczowych. Wyeliminowad powinno się takie produkty, jak: smalec, łój, tłuste
gatunki mięs, drobiu oraz wędlin.

Dieta niskosodowa wymaga nie tylko zrezygnowana z dodatku soli przy przyrządzaniu

posiłków, ale również z wyeliminowania wszystkich produktów o dużej zawartości sodu. Gdy
nie występują obrzęki, a poziom sodu we krwi nie przekracza podanych wartości, należy
stosowad mniejszą ilośd soli niż w zwyczajowym żywieniu człowieka zdrowego.

Ograniczenie podaży potasu jest konieczne wówczas, gdy jego poziom we krwi przekroczy 5

mmol/l. Należy wtedy zrezygnowad z takich produktów, jak: przetwory pomidorowe, kakao,
czekolada i produkty z jej dodatkiem, cukierki owocowe, nasiona roślin strączkowych,
orzechy, suszone owoce, grzyby, musli, kasze, wywary mięsne i warzywne. Ograniczyd trzeba

3

również takie przyprawy jak bazylia, suszona pietruszka, papryka w proszku, estragon,
ponieważ zawierają dużo potasu. Bogate w potas są także mięsa i warzywa, powinno się je
więc wstępnie obgotowywad w wodzie, odlad ją i ponownie gotowad w wodzie.

W zaawansowanej mocznicy często dochodzi do utraty przez nerki zdolności wydalania

fosforu. Może byd to bardzo groźne, prowadzi bowiem do nadczynności przytarczyc, a co za
tym idzie zmian metabolizmu tkanki kostnej i obniżenia poziomu wapnia. Unikad należy
wtedy takich pokarmów, jak: podroby, cielęcina, gęś, ryby, płatki zbożowe, kasze, musli,
owoce morza, nasiona roślin strączkowych, pieczywo razowe, napoje gazowane owocowe lub
typu cola, dania błyskawiczne. Fosfor zawierają w dużej ilości również produkty mleczne,
jednak z powodu dużej zawartości wapnia nie należy ich ograniczad.

Ważna jest kontrola ilości wypijanych płynów. Trzeba sumowad ilośd wody, pamiętając, że

jest ona zawarta również w zupach, produktach mlecznych, sosach itp. Dzienną dawkę
płynów ustala się w zależności od stopnia wydolności nerek.

Sposób przygotowywania potraw powinien byd taki sam jak w diecie lekko strawnej. Unikad

należy więc smażenia, pieczenia, duszenia poprzedzonego obsmażaniem. Potrawy podaje się
gotowane lub pieczone w folii. Można również piec na grillu lub na patelni umożliwiającej
smażenie bez tłuszczu.

Warto zadbad, aby posiłki były podane estetycznie w możliwie atrakcyjny sposób. Ma to

ogromne znaczenie zwłaszcza wtedy, gdy chorobie towarzyszy utrata apetytu. W celu
uatrakcyjnienia smaku należy korzystad z dozwolonych przypraw (zwłaszcza jeśli konieczna
jest niskosodowa dieta), jak również zaostrzad smak, przyrządzając potrawy na kwaśno przez
dodatek kwasu cytrynowego, soku z cytryny lub kwaśnego mleka.

Częstotliwośd podawania posiłków powinna byd taka sama jak w żywieniu człowieka

zdrowego: 4-5 razy dziennie o ustalonych porach.

Składniki pokarmowe w diecie w niewydolności nerek

W przewlekłej niewydolności nerek odpowiednia dieta ma zasadnicze znaczenie w utrzymaniu
równowagi metabolicznej i właściwej kontroli toksemii mocznicowej a zalecenia dietetyczne w
przewlekłej niewydolności nerek dotyczą kontroli zawartości białka, sodu, fosforu, potasu i płynów w
diecie.

Energia

Większośd energii dostarczanej z pożywieniem powinna pochodzid z tłuszczów i węglowodanów a
energetycznośd diety uzależnia się przede wszystkim od aktywności fizycznej chorego oraz
ewentualnych niekorzystnych objawów ze strony przewodu pokarmowego.. Zalecana ilośd energii to
30-50 kcal/kg masy ciała. Dieta która dostarcza taką ilośd energii chroni przed rozpadem białka
ustrojowego i narastaniem mocznika w krwi oraz pozwala uzupełnid i utrzymad zapasy białek
ustrojowych na odpowiednim poziomie.

Białko

Podstawową cechą diety w przewlekłej niewydolności nerek jest ograniczenie podaży białka, gdyż
duże spożycie białka powoduje wzrost stężenia kreatyniny i mocznika, które powodują zatrucie
organizmu. Podawane białko w 50 – 60 % powinno byd pełnowartościowe i powinno pochodzid z
mięsa, mleka, ryb i białka jaj. Dieta nie powinna zawierad mniej niż 20 g białka, ponieważ mniejsza
ilośd tego składnika nie pokrywa dobowego zapotrzebowania na niezbędne aminokwasy.

4

Tłuszcze

Ilośd tłuszczów w diecie nie wymaga ograniczenia pod warunkiem że będą to tłuszcze lekkostrawne,
nienasycone. Zaleca się głównie tłuszcze roślinne szczególnie oleje i oliwę z oliwek oraz tłuszcze z ryb
morskich zawierające kwasy tłuszczowe z rodziny n – 3.

Należy ograniczyd spożycie tłuszczów zwierzęcych pochodzących z produktów takich jak:

smalec, słonina, boczek, tłuste mięsa, wędliny.

Sód

W przewlekłej niewydolności nerek ograniczeniu ulega zdolnośd nerek do usuwania nadmiaru sodu,
którego zwiększone stężenie w organizmie prowadzi do zwiększonego pragnienia, zatrzymania wody,
obrzęków, nadciśnienia tętniczego.

W diecie należy ograniczyd produkty z dodatkiem soli kuchennej takie jak konserwy, marynaty,
wędzone ryby, wędliny, kiszka, salceson, przetwory mięsne, pasztetówka, sery żółte podpuszczkowe
(edamski, gouda, rokpol i in.), serki topione i sery twarogowo-owcze (bryndza, oscypek), koncentraty
spożywcze z dodatkiem glutaminianu sodu (kostki rosołowe, zupy i sosy z proszku, jarzynka, vegeta).

Fosfor

W przewlekłej niewydolności nerek ograniczeniu ulega zdolnośd nerek do usuwania nadmiaru
fosforu, który wiążąc się z wapniem powoduje powstawanie soli wapienno-fosforowych, które
odkładają się w postaci złogów w sercu, mięśniach, naczyniach krwionośnych. Najróżniejszym
powikłaniem jest odwapnienie kości prowadzące do osteoporozy, której towarzyszą patologiczne
złamania lub skrzywienia kości jako następstwo wtórnej nadczynności przytarczyc.

W diecie należy zrezygnowad z produktów bogatych w fosfor takich jak podroby (wątroba, móżdżek,
nerki); ryby (świeże, solone, wędzone, konserwowane); żółtka jaj, sery podpuszczkowe, serki topione;
bryndza; mleko sproszkowane; indyk, kaczka i pasztety drobiowe; wędliny; suche nasiona roślin
strączkowych grzyby; pieczywo i produkty zbożowe.

Nie powinno się wykluczad z diety mleka i jego przetworów takich jak kefir, jogurt, sery twarogowe,
gdyż produkty te są bogatym źródłem łatwo przyswajalnego wapnia i dlatego powinny się znaleźd w
diecie. Zaleca się suplementację wapna oraz witaminy D3.

Potas

W przewlekłej niewydolności nerek w okresie I i II zwiększeniu ulega wydalanie potasu w związku ze
zwiększeniem wydalania ilości moczu, przez co zaleca się stosowanie diety bogatopotasowej w tych
okresach. Natomiast w przewlekłej niewydolności nerek niewyrównanej oraz schyłkowej
ograniczeniu ulega zdolnośd nerek do usuwania nadmiaru potasu, dlatego należy ograniczyd spożycie
tego pierwiastka przez ograniczenie w diecie produktów takich jak czekolada i wyroby czekoladowe,
kakao, orzechy, suche nasiona roślin strączkowych, kasza (szczególnie gryczana), suszone śliwki, figi,
banany, owoce cytrusowe, awokado, grzyby, ziemniaki, marchew, pomidory (szczególnie ketchup i
koncentrat pomidorowy), warzywa liściaste. oraz niektóre przyprawy, takie jak: suszona pietruszka,
bazylia, estragon, papryka w proszku.

Dieta niskopotasowa zawiera niestety małe ilości witamin z grupy B, B1, B2, B6, kwasu foliowego oraz
wit. C, dlatego należy je suplementowad.

5

Żelazo

Niedobór żelaza u pacjentów z niewydolnością nerek wynika przede wszystkim z niedostatecznego
wchłaniania żelaza z przewodu pokarmowego. Zaleca się spożywanie pokarmów zawierających żelazo
takich jak mięsa czerwone – wołowina, cielęcina, mięsa drobiowe oraz ryby.

Magnez

Niedobór magnezu u pacjentów z niewydolnością nerek wynika przede wszystkim z niedoborów w
diecie, złym wchłanianiem z przewodu pokarmowego, nadmierną utratą z płynami. Zaleca się
spożywanie takich produktów jak kakao, czekolada, migdały, orzeszki, kukurydza, płatki owsiane i
pieczywo chrupkie, ryby, banany, rodzynki, suszone śliwki i brzoskwinie, suche nasiona strączkowe,
selery, ziemniaki w skórce, otręby i kiełki pszenne.