32

PREZENTACJA

Radiotelefony

Świat Radio Marzec 2005

Urz¹dzenie nadawczo-odbior-

cze Radmor 3745, pomimo i¿ pro-
dukowane w latach 90. ubieg³ego
wieku, nadal jest nowoczesnym 32-
kana³owym urz¹dzeniem radio-
wym z

syntez¹ czêstotliwoœci,

przystosowanym do wydzielonego
sterowania poprzez 25-stykowe
z³¹cze steruj¹ce lub poprzez dodat-
kowe z³¹cze 15-stykowe.

Radiotelefony te, z zewn¹trz

bardzo podobne do prezentowane-
go urz¹dzenia, mog¹ byæ spotyka-
ne w ró¿nych wersjach przystoso-
wanych do pracy w pasmach czês-
totliwoœci: 40, 80, 160, 330, 450MHz
z odstêpem miêdzykana³owym
25kHz, 12,5kHz albo prze³¹czanym
l2,5/25kHz.

Ponadto radiotelefony mog¹ za-

wieraæ nastêpuj¹ce opcjonalne blo-
ki:

selektywnego wywo³ania

blok modemu 2,4kb/s

blok CTCSS

Wersje i

sposób oznaczenia

urz¹dzeñ dok³adnie wyjaœniono
w „Poradach technicznych” w ŒR
9/04.

Urz¹dzenie przystosowane jest

do zasilania ze Ÿród³a 12V z biegu-
nem ujemnym na obudowie.

Podstawowe parametry radiote-

lefonu R3745:

zakresy pracy: 299,5...309,
335...345MHz

maksymalna liczba kana³ów: 32

odstêp miêdzykana³owy: 25/
12,5kHz

rodzaje emisji: F3 (FM), F2

moc wyjœciowa nadajnika:
5...10W

dewiacja czêstotliwoœci: 5kHz

czu³oœæ odbiornika: 0,3µV przy
SINAD=12dB

moc wyjœciowa m.cz.: 1W

impedancja anteny: 50

Ω

Budowa

Wersje urz¹dzeñ nadawczo-od-

biorczych tworzone s¹ w oparciu
o zunifikowane z urz¹dzeniem
nad.-odb. radiotelefonu 3005 bloki
funkcjonalne, umieszczane w obu-
dowie metalowej z p³yt¹ czo³ow¹
wykonan¹ z tworzywa sztucznego.
Na p³ycie czo³owej w zale¿noœci od
wykonania umieszczone s¹:

w opcji 2: 25-kontaktowe gniaz-
do do sterowania, 8-kontaktowe
gniazdo mikrofonowe i potencjo-
metr regulacji si³y g³osu;

Adaptacja radiotelefonu Radmor na pasmo 70cm

Adaptacja radiotelefonu Radmor na pasmo 70cm

Adaptacja radiotelefonu Radmor na pasmo 70cm

Adaptacja radiotelefonu Radmor na pasmo 70cm

Adaptacja radiotelefonu Radmor na pasmo 70cm

Radiotelefon R-3745

R3745 to radiotelefon przewoŸny UHF opracowany i produkowany kilka lat
temu przez Zak³ady Radiowe RADMOR w Gdyni, a stosowany powszech-
nie jeszcze do niedawna do ³¹cznoœci w zak³adach komunikacyjnych, np.
w tramwajach czy autobusach miejskich.
Obecnie po wymianie urz¹dzeñ w wielu zak³adach na terenie ca³ej Polski
radiotelefony te trafiaj¹ ró¿nymi drogami do r¹k krótkofalowców.
Na proœbê wielu Czytelników z SP9
i SP5 przedstawiamy opis tego
urz¹dzenia oraz wskazówki
przystosowania urz¹dzenia
do pracy w amatorskim
pasmie 70cm.

Rys. 1. Uproszczony schemat blokowy radiotelefonu R-3745

Ta wersja radiotelefonu jest
zmodernizowana przez SP5XAC

33

£¹cznoœæ

Świat Radio Marzec 2005

w opcji l i 7: 25-kontaktowe
gniazdo do sterowania;

w opcji 6: w³¹cznik zasilania
i diody sygnalizacji w³¹czenia za-
silania, nadawania oraz odbioru.

Ty³ urz¹dzenia stanowi radiator

nadajnika, na którym umieszczone
jest z³¹cze antenowe, 15-stykowe
z³¹cze steruj¹ce oraz przepust na
przewody zasilaj¹ce i g³oœnika ze-
wnêtrznego. W górnej pokrywie
urz¹dzenia jest mocowany opcjo-
nalnie g³oœnik wewnêtrzny.

Ka¿de urz¹dzenie zawiera na-

stêpuj¹ce bloki funkcjonalne:

blok bazowy

blok w.cz.

blok syntezy

blok mocy

oraz jeden z bloków:

blok po³¹czeniowy (opcja 1 i 7)

blok sygnalizacji (opcja 6)

blok interfejsu (opcja 2)

W ramach opcji dodatkowych

urz¹dzenie mo¿e alternatywnie za-
wieraæ blok: SW, modemu i CTCSS.

Ponadto urz¹dzenie niewyposa-

¿one w blok SW lub modem posia-
da przewód zawieraj¹cy dodatko-
we 15-stykowe z³¹cze steruj¹ce.

Strukturê blokow¹ urz¹dzeñ

przedstawia rysunek 1.

Bloki urz¹dzenia wykonane s¹

technik¹ monta¿u powierzchnio-
wego lub technik¹ przewlekania.
Bloki mocowane s¹ do metalowej
ramy i radiatora, stanowi¹cej kon-
strukcjê noœn¹ urz¹dzenia. Po³¹-
czenia miêdzy blokami realizowa-
ne s¹ za pomoc¹ z³¹cz, co umo¿li-
wia ³atw¹ ich wymianê.

Rozmieszczenie bloków przed-

stawia rys 2.

Dzia³anie urz¹dzenia 3745 ilu-

struje schemat blokowy oraz sche-
maty ideowe poszczególnych blo-
ków. Ze wzglêdu na ograniczon¹
iloœæ miejsca zosta³y opublikowane
tylko najwa¿niejsze fragmenty
schematów, w których dokonuje
siê zmiany czêstotliwoœci pracy
uk³adu (kompletne schematy s¹ za-
mieszczone na naszej stronie
www.swiatradio.com.pl).

Tor odbiornika

Odbiornik urz¹dzenia 3745 (ry-

sunek 3a

) jest superheterodyn¹

z podwójn¹ przemian¹ czêstotli-
woœci, w której pierwsza czêstotli-
woœæ poœrednia wynosi fp1 =
45MHz, a druga fp2= 455kHz. Syg-
na³ do wejœcia odbiornika dociera
poprzez prze³¹cznik diodowy do
koncentrycznej linii æwieræfalowej,
której podstawowym zadaniem
jest izolacja wyjœcia nadajnika od
wejœcia odbiornika, przy zapewnie-
niu jednoczeœnie minimalnych
strat transmisji sygna³u w torach:
antena-odbiornik lub nadajnik-an-
tena.

Na wejœciu jest filtr pasmowy

w postaci dwuobwodowego filtru
helikalnego FHl.

Sygna³ wzmacniany jest w nis-

koszumnym, o du¿ej liniowoœci
stopniu z tranzystorem T1 i po filt-
racji w dwuobwodowym filtrze he-
likalnym FH2 poddany jest miesza-
niu z sygna³em heterodyny w po-
dwójnie zrównowa¿onym miesza-
czu diodowym z diodami Schot-
tky’ego TUF1. Po nim nastêpuje
filtr kwarcowy, a nastêpnie tor po-
œredniej czêstotliwoœci 45,455MHz/
455kHz. G³ównym elementem tego
toru jest uk³ad scalony SA605.

W torze niskiej czêstotliwoœci

odbiornika znajduje siê uk³ad ak-
tywnych filtrów dolno- i górno-
przepustowych ograniczaj¹cych
pasmo do zakresu 300Hz...3kHz,
klucz na 4066 jako element wyko-
nawczy uk³adu blokady szumu
oraz wzmacniacz g³oœnikowy
z uk³adem scalonym TDA2003.

Informacja o stosunku sygna³/

szum wytwarzana jest w uk³adzie
cyfrowej pêtli fazowej (PLL) z uk³a-
dem 4046.

Tor nadajnika

Tor nadajnika jest pokazany na

schemacie z rysunku 3b. Sygna³
do modulatora podawany jest
z bloku bazowego za pomoc¹ po-
czwórnego wzmacniacza opera-
cyjnego TL084 (wzmacniacz mik-
rofonowy, dolnoprzepustowy filtr
aktywny, dwójnik preemfazy,
wzmacniacz-ogranicznik sygna³u
m.cz.).

Rys. 2. Rozmieszczenie bloków w radiotelefonie R-3745

Zalecany przez firmę
Radmor wykaz
przyrządów do
strojenia i regulacji:
− zasilacz stabilizowany

0...20V/4A

− miliwoltomierz m.cz.

lV; 100k

Ω

/V

− woltomierz napięcia

stałego 0...20V;
100k

Ω

/V

− woltomierz w.cz. 5V
− miernik zniekształceń

nieliniowych
50...15000Hz

− miernik mocy m.cz.

8Om/4W

− amperomierz 0...4A
− miernik mocy w.cz.

50

Ω

;

250...450MHz/20W

− miernik dewiacji

250...450MHz;
pasmo 30Hz + 30kHz

− generator m.cz.

0,1...20kHz/600

Ω

− generator w.cz. FM

250...450MHz;
50Om; 0,2µV...lV

∆

F = 0...10kHz;

Fmod = 0,1...20kHz

− miernik częstotliwości

0,1...450MHz;

− oscyloskop 0...1MHz

Rys. 3a. Fragment schematu ideowego czêœci odbiorczej radiotelefonu R-3745

34

PREZENTACJA

Radiotelefony

Świat Radio Marzec 2005

Rys. 3b. Fragment schematu czêœci nadawczej radiotelefonu R-3745

Wzmacniacz nadawczy bloku

w.cz. to kaskada trzech szerokopas-
mowych stopni, pracuj¹cych
w konfiguracji WE w klasie AB i B.
Wiêkszoœæ elementów indukcyj-
nych w obwodach dopasowuj¹-
cych LC wykonana zosta³a metod¹
bezpoœredniego drukowania na la-
minacie.

Wzmacniacz mocy nadajnika

jest dwustopniowym wzmacnia-
czem rezonansowym. Obwody do-
pasowuj¹ce na wejœciu i miêdzy-
stopniowy zawieraj¹ strojone ogni-
wa typu n i T. Blok mocy (rysunek
5

) zawiera równie¿ prze³¹cznik na-

dawanie/odbiór, filtr harmonicz-
nych oraz uk³ad sprzêgacza kie-
runkowego.

Poza uk³adem m.cz. blok bazo-

wy zawiera uk³ad w³¹czenia zasila-
nia z jednoczesnym zabezpiecze-
niem przed odwrotn¹ polaryzacj¹

i przekroczeniem maksymalnego
dopuszczalnego napiêcia zasilaj¹-
cego stabilizatory: 5V i podstawo-
wego napiêcia zasilaj¹cego 9V oraz
klucze tranzystorowe, przez które
zasilany jest odbiornik lub w³¹czo-
ne nadawanie.

Syntezer czêstotliwœci

Syntezer czêstotliwœci (rysunek

4

) jest Ÿród³em sygna³u nadawczego

oraz sygna³u heterodyny odbiorni-
ka, który pracuje na zasadzie pêtli
fazowej PLL. Zawiera on dwa gene-
ratory strojone napiêciem (VCO):
odbiorczy (f= fs-fp) i nadawczy (f=
fs). Sercem uk³adu jest uk³ad scalo-
ny F1- TDD 1742 zawieraj¹cy
w swej strukturze wzmacniacz syg-
na³u o czestotiwoœci wzorcowej,
którego Ÿród³em jest generator
kwarcowy M3-TCO 909 oraz dziel-
nik sta³y, dzielnik programowany,

modulator fazy, detektor fazy.

Dzielnik programowany po-

przedzony jest wstêp-

nym dzielnikiem

SP8718.

Z detektorem fazy wspó³pracuje

filtr pêtlowy zbudowany w oparciu
o wzmacniacz operacyjny, którego
sygna³ wyjœciowy s³u¿y do pod-
strajania generatorów VCO. Gene-
ratory pracuj¹ w uk³adzie Col-
pitsa z tranzystorem bipolarnym
oraz indukcyjnoœci¹ w postaci lini
æwieræfalowej skróconej pojemnoœ-
ci¹ wykonan¹ metod¹ drukowania
bezpoœrednio na laminacie.

W bloku syntezy zachodzi rów-

nie¿ procesu modulacji dwupunk-
towej czêstotliwoœci sygna³u nada-
wanego. Optymalizacji procesu
modulacji dokonuje siê potencjo-
metrem R43.

W syntezerze jest zastosowany

specjalny uk³ad generowania im-
pulsu resetuj¹cego po w³¹czeniu za-
silania TL 7709 (zapewnia zwiêkszo-
n¹ odpornoœæ uk³adu na krótko-
trwa³e zaniki napiêcia zasilaj¹cego).

Strojenie i regulacja

Oto skrócony tok postêpowania

przy przestrajaniu radiotelefonu
na pasmo 70cm.

Dodatkowe informacje
na temat sposobu
przestrojenia
radiotelefonu można
uzyskać u SP5XAC,
który ma duże
doświadczenie z tymi
urządzeniami.

Te wersje radiotelefonu
s¹ dostêpne m.in. w WOT
PZK

35

£¹cznoœæ

Świat Radio Marzec 2005

Przed przyst¹pieniem do prze-

strojenia nale¿y sprawdziæ dzia³a-
nie radiotelefonu - to uchroni
przed ewentualnym rozczarowa-
niem. P³ytka bazowa nie wymaga
przeróbek, jednak warto najpierw
sprawdziæ dzia³anie zasilacza,
w tym bloku (13,2V, 9V, 5V).

Przestrojenie syntezera

Przed przyst¹pieniem do zapro-

gramowania czêstotliwoœci kana³o-
wych syntezera nale¿y wyliczyæ
nastawy dla konkretnych czêstotli-
woœci i u³o¿yæ tabelê nastaw w po-
staci heksadecymalnej, a dopiero
potem zaprogramowaæ pamiêæ.

Nastawy wyliczamy ze wzorów

(fs w kHz):

dla nadajnika N = fs : 12,5

dla odbiornika
N = (fs - 45000) : 12,5

Liczbê N przedstawiamy w po-

staci:
N=(128c+b):64+a
liczby a, b, c mog¹ przyjmowaæ na-
stêpuj¹ce wartoœci:
0

≤

a < 64

0

≤

b < 12

1 < c < 12

Liczby a, b, c przedstawiamy

w postaci binarnej:
a = a6 a5 a4 a3 a2 al a0

Rys. 4. Fragment schematu ideowego syntezera radiotelefonu R-3745

Bloki urz¹dzenia s¹ wykonane technik¹ monta¿u powierzchniowego
oraz technik¹ przewlekan¹

36

PREZENTACJA

Radiotelefony

Świat Radio Marzec 2005

b = b6 b5 b4 b3 b2 b 1 b0
c = c6 c5 c4 c3 c2 c1 c0

Nastêpnie uk³adamy tabelkê

z liczb w postaci binarnej i przed-
stawiamy j¹ w postaci heksadecy-
malnej (dla ka¿dej czêstotliwoœci)
a nastêpnie programujemy pamiêæ
poprzez wpisanie do pamiêci kolej-
nych nastaw poszczególnych kana-
³ów.

Przed sprawdzeniem dzia³ania

zmontowanego uk³adu syntezy na-
le¿y w podstawkê w³o¿yæ zapro-
gramowany PROM 82S131 lub od-
powiednik. W przypadku braku
PROMA realizuje siê to poprzez
wykonanie przejœciówki PROM-
EPROM 2716.

Aby zmieniæ zakresy pracy ge-

neratorów VCO (rysunek 6), nale-
¿y je najpierw wylutowaæ a nastêp-
nie przestroiæ w „górê” w taki spo-
sób, aby uzyskaæ nastêpuj¹ce za-
kresy pracy:

odbiornika: 380-390MHz

nadajnika: 425-440MHz

Zwiêkszenie czêstotliwoœci naj-

³atwiej jest uzyskaæ poprzez skró-
cenie obwodu paskowego o oko³o
5mm od strony masy. Mo¿na tak¿e
spróbowaæ zmniejszyæ pojemnoœci
SMD. W ka¿dym razie nale¿y
przed wlutowaniem modu³ów
skontrolowaæ trymerem zakres
przestrajania.

Podczas strojenia generatorów

bloku syntezy nale¿y wybraæ kana³
o najni¿szej czêstotliwoœci pasma
pracy nadajnika. W³¹czyæ nadawa-
nie. Stroiæ trymerem VCO nadajni-
ka (modu³ M2) tak, aby napiêcie
mierzone w PPl wynios³o 4V±0,2V.
Nastêpnie wybraæ kana³ o najwiêk-
szej czêstotliwoœci pracy nadajnika
i sprawdziæ, czy napiêcie sta³e mie-
rzone w punkcie pomiarowym PP
I nie jest wiêksze ni¿ 22V.

W³¹czyæ odbiór. Wybraæ kana³

o najni¿szej czêstotliwoœci pracy
odbiornika, to znaczy taki, aby
czêstotliwoœæ heterodyny wy-
nosi³a fh=fs-fp. Stroj¹c trymerem
VCO odbiornika (modu³ MI), usta-
wiæ napiêcie w PPI na 4V±0,2V.

Rys. 5. Schemat ideowy bloku mocy radiotelefonu R-3745

Rys. 6. Schemat ideowy generatora VCO radiotelefonu R-3745

Na p³ytce VCO zaznaczono miejsce skrócenia obwodu cewki

37

£¹cznoœæ

Świat Radio Marzec 2005

Nastêpnie wybraæ kana³ o najwy-
¿szej czêstotliwoœci pracy odbior-
nika i sprawdziæ, czy napiêcie sta-
³e mierzone w PPI nie jest wiêksze
ni¿ 22V. Po zestrojeniu sprawdziæ,
czy na pozosta³ych kana³ach za-
wiera siê ono w przedziale od 4V
do 22V.

Przestrojenie toru odbiornika

Przestrojenie odbiornika wi¹¿e

siê z wymian¹ lub przezwojeniem
obwodów helikalnych (tym sa-
mym przewodem 9,5 zwoja - od-
czep na 0,5 zwoja od strony masy;
w oryginale odczep jest na 0,75
zwoja od masy) oraz przerobie-
niem wzmacniacza heterodyny
(zmiana d³awika i dzielnika po-
jemnoœciowego).

Po wy¿ej wymienionych zmia-

nach mo¿na przyst¹piæ do strojenia
odbiornika.

Regulacja stroików w obwodach

helikalnych FH1 i FH2 wymaga
stosowania techniki wobuloskopo-
wej (mo¿na tak¿e mniej dok³adnie
zrobiæ to na s³uch).

Do gniazda antenowego podaæ

sygna³ pomiarowy odbiornika
o czêstotliwoœci kana³u œrodkowe-
go o poziomie 1mV. Strojeniem

obwodów doprowadziæ do maksy-
malnego poziomu (min. znie-
kszta³ceñ nieliniowych sygna³u)
na wyjœciu odbiornika. Sprawdziæ
czu³oœæ odbiornika na kanale œrod-
kowym i kana³ach skrajnych. Czu-
³oœæ nie powinna byæ gorsza ni¿
0,2µV...0,25µV(SINAD l2dB).

Przestrojenie toru nadajnika

W nadajniku zaczynamy od

przerobienia wzmacniacza fali noœ-
nej (taka sama procedura jak w od-
biorniku).

Przez zmianê kondensatorów

przestrajamy tor nadajnika.

W tym celu mo¿na do wejœcia

wzmacniacza nadawczego po³¹-
czyæ Ÿród³o sygna³u (blok syntezy
3044-8000 lub generator sygna³o-
wy) o poziomie 8dBm (0,5V na
50

Ω

) i czêstotliwoœci kana³u œrod-

kowego.

Do wyjœcia (pkt. OK4) pod³¹czyæ

miernik mocy w.cz. W³¹czyæ nada-
wanie. Moc na wyjœciu toru na-
dawczego nie powinna byæ mniej-
sza od 1W.

Nastêpnie do gniazda anteno-

wego pod³¹czyæ miernik dewiacji,
a na jego wyjœciu m.cz. oscyloskop
i miernik zniekszta³ceñ.

Niestety koñcówka mocy spra-

wia najwiêcej k³opotów, z tego te¿
wzglêdu mo¿na zainstalowaæ goto-
wy wzmacniacz hybrydowy np. od
telefonu (MY7704, MHW710,
MHW709).

Najkrócej mówi¹c, przestroje-

nie, zarówno toru odbiornika, jak
i nadajnika, ogranicza siê do ze-
strojenia obwodów LC (obwody
wymagaj¹ podwy¿szenia czêstotli-
woœci rezonansowych przez
zmniejszenie indukcyjnoœci oraz
pojemnoœci).

W sumie nie jest to operacja bar-

dzo skomplikowana i sprowadza
siê do zestrojenia na maksymaln¹
czu³oœæ odbiornika i na maksymal-
n¹ moc wyjœciow¹ nadajnika. Je¿eli
urz¹dzenie by³o w pe³ni sprawne,
to do adaptacji urz¹dzenia na pas-
mo 70cm wystarczaj¹ zamieszczo-
ne na rysunkach fragmenty sche-
matów).

Najwiêcej problemów mo¿e

sprawiæ podwy¿szenie czêstotliwoœ-
ci pracy syntezera, z tego wzglêdu
wymaga on pomocy serwisu tech-
nicznego lub doœwiadczonych krót-
kofalowców, którzy ju¿ wykonywa-
li takie przestrojenie.

Andrzej Janeczek

Pełne schematy części
nadawczo−odbiorczej
oraz syntezera znajdują
się na stronie
www.swiatradio.com.pl