gornik odkrywkowej eksploatacji zloz 711[03] z1 03 n

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Ryszard Gruca

Użytkowanie maszyn i urządzeń do obróbki kamienia
711[03].Z1.03

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
dr inż. Wiesław Frankiewicz
dr inż. Jerzy Alenowicz

Opracowanie redakcyjne:
mgr Janusz Górny

Konsultacja:
mgr inż. Teresa Myszor

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 711[03].Z1.03
„Użytkowanie maszyn i urządzeń do obróbki kamienia” zawartego w modułowym programie
nauczania dla zawodu górnik odkrywkowej eksploatacji złóż.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Przykładowe scenariusze zajęć

5. Ćwiczenia

5.1. Obróbka maszynowa kamienia

5.1.1. Ćwiczenia

5.2. Maszyny szlifiersko-polerskie

5.2.1. Ćwiczenia

5.3. Maszyny specjalne do obróbki kamienia

5.3.1. Ćwiczenia

5.4. Rozdrabnianie skał

5.4.1. Ćwiczenia

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

7. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie górnik odkrywkowej eksploatacji złóż
711[03].

W Poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne,

−

wykaz umiejętności, jakie uczeń opanuje podczas zajęć,

−

przykładowe scenariusze zajęć,

−

propozycje ćwiczeń, które mają na celu ukształtowanie u uczniów umiejętności
praktycznych,

−

ewaluację osiągnięć ucznia,

−

wykaz literatury, z jakiej można korzystać podczas zajęć,
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami

ze szczególnym uwzględnieniem:

−

pokazu z objaśnieniem,

−

tekstu przewodniego,

−

metody projektów,

−

ćwiczeń praktycznych.
Formy

organizacyjne

pracy

uczniów

mogą

być

zróżnicowane,

począwszy

od samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.

W celu przeprowadzenia sprawdzianu wiadomości i umiejętności ucznia, nauczyciel

może posłużyć się zamieszczonym w rozdziale 6 zestawem zadań testowych, zawierającym
różnego rodzaju zadania.

W tym rozdziale podano również:

−

plan testu w formie tabelarycznej,

−

punktacje zadań,

−

propozycje norm wymagań,

−

instrukcję dla nauczyciela,

−

instrukcję dla ucznia,

−

kartę odpowiedzi,

−

zestaw zadań testowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych

711[03].Z1

Eksploatacja maszyn i urządzeń stosowanych

w górnictwie odkrywkowym

711[03].Z1.02

Użytkowanie maszyn

i urządzeń do transportu

i zwałowania

711[03].Z1.04

Wykonywanie konserwacji oraz naprawy

maszyn i urządzeń górnictwa odkrywkowego

711[03].Z1.01

Użytkowanie maszyn

i urządzeń do urabiania

kopalin

711[03].Z1.03

Użytkowanie maszyn

i urządzeń do obróbki

kamienia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

stosować układ jednostek SI,

−

dobierać narzędzia, przyrządy i materiały do wykonywanej pracy,

−

rozróżniać rodzaje połączeń, osie, wały, łożyska, sprzęgła, hamulce i mechanizmy
oraz określać ich zastosowanie w budowie maszyn,

−

posłużyć się pojęciami: prędkość obwodowa, prędkość obrotowa, praca mechaniczna,
moc, energia i sprawność,

−

określać na podstawie dokumentacji technicznej elementy maszyny lub urządzenia,

−

posługiwać się dokumentacją konstrukcyjną i technologiczną oraz normami,

−

korzystać z różnych źródeł informacji,

−

selekcjonować, porządkować i przechowywać informacje,

−

interpretować związki wyrażone za pomocą wzorów, wykresów, schematów, diagramów,
tabel,

−

zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii,

−

udzielać pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadkach przy pracy,

−

przestrzegać przepisy BHP.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

rozpoznać maszyny do obróbki kamienia,

−

wyszczególnić podstawowe i pomocnicze maszyny kamieniarskie,

−

scharakteryzować rodzaje maszynowej obróbki kamienia,

−

rozróżnić traki kamieniarskie,

−

wyszczególnić rodzaje pił i objaśnić sposób ich mocowania,

−

scharakteryzować traki z piłami tarczowymi oraz piły tarczowe,

−

objaśnić działanie traka linowego,

−

scharakteryzować szlifierko-polerkę przegubową,

−

objaśnić sposób wymiany segmentów szlifierskich,

−

scharakteryzować działanie i zastosowanie cyrkularek,

−

scharakteryzować działanie i pracę tokarki, szlifierki obrotowej, strugarki, frezarki
konturowej i wrębiarki do obróbki kamienia,

−

objaśnić zasadę działania kruszarki: szczękowej, stożkowej, młotkowej, walcowej
i bębnowej oraz młyna,

−

rozróżniać urządzenia do sortowania – przesiewania,

−

określić zastosowanie klasyfikatorów hydraulicznych i aerodynamicznych,

−

omówić zasadę działania urządzeń do wzbogacania kruszyw i flotacji,

−

objaśnić schemat zakładu przeróbczego,

−

przestrzegać przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej
i ochrony środowiska podczas eksploatowania maszyn i urządzeń do obróbki kamienia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca

……………………………………………….

Modułowy program nauczania:

Górnik odkrywkowej eksploatacji złóż 711[03]

Moduł:

Eksploatacja maszyn i urządzeń stosowanych w górnictwie
odkrywkowym 711[03].Z1

Jednostka modułowa:

Użytkowanie maszyn i urządzeń do obróbki kamienia
311[02].Z2.03

Temat: Klasyfikacja traków kamieniarskich.

Cel ogólny: Zapoznanie się z maszynami do cięcia kamienia.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
–

charakteryzować różne typy traków,

–

rozróżniać traki kamieniarskie.

W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:
–

organizowanie i planowanie zajęć,

–

pracy w zespole,

–

oceny pracy zespołu.

Metody nauczania–uczenia się:
–

metoda przewodniego tekstu.

Formy organizacyjne pracy uczniów:
–

uczniowie pracują w grupach 2–4–osobowych.

Czas: 2 godziny dydaktyczne.

Środki dydaktyczne:
–

instrukcja pracy metodą tekstu przewodniego,

–

pytania prowadzące,

–

modele traków kamieniarskich,

–

Poradnik dla ucznia,

–

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

Uczestnicy:

Uczniowie kształcący się w zawodzie górnik odkrywkowej eksploatacji złóż.

Zadanie dla ucznia

Sklasyfikuj stosowane traki kamieniarskie.

Przebieg zajęć:
Faza wstępna
1. Określenie tematu zajęć.
2. Wyjaśnienie uczniom tematu, szczegółowych celów kształcenia.
3. Zaznajomienie uczniów z pracą metodą tekstu przewodniego.
4. Podział grupy uczniów na zespoły.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Faza właściwa

Praca metodą tekstu przewodniego.

Faza I. Informacje

Pytania prowadzące:

1. Jakie są technologie cięcia kamienia?
2. Jakie maszyny stosuje się do cięcia kamienia?
3. Jakie jest zastosowanie traków?
4. Jakimi parametrami pracy charakteryzują się maszyny do cięcia kamienia?
5. Jakie są zalety i wady poszczególnych maszyn do cięcia?

Faza II. Planowanie

Uczniowie określają:

1. Rodzaje technologii cięcia kamienia.
2. Podział traków według narzędzia tnącego.
3. Parametry pracy traków.
4. Zalety i wady poszczególnych traków do cięcia kamienia.

Faza III. Ustalenie
1. Uczniowie pracując w zespołach ustalają cechy charakterystyczne poszczególnych

traków.

2. Uczniowie ustalają jakie są elementy budowy traków.
3. Uczniowie ustalają według jakich kryteriów sklasyfikować traki.
4. Uczniowie ustalają zalety i wady poszczególnych maszyn typów traków.
5. Uczniowie konsultują z nauczycielem poprawność ustaleń.

Faza IV. Wykonanie
1. Uczniowie rozróżniają i charakteryzują traki.
2. Uczniowie opisują zalety poszczególnych traków.
3. Uczniowie opisują wady poszczególnych traków.

Faza V. Sprawdzanie
1. Uczniowie sprawdzają w grupach przeprowadzoną klasyfikację traków
2. Uczniowie sprawdzają w grupach opis traków każdego typu.
3. Uczniowie sprawdzają opis zalet i wad poszczególnych typów traków.
4. Uczniowie prezentują wyniki ćwiczenia

Faza VI. Analiza końcowa

Uczniowie wraz z nauczycielem wskazują, które etapy rozwiązania zadania sprawiły im

trudności. Nauczyciel powinien podsumować całe zadanie, wskazać, jakie umiejętności były
ćwiczone, jakie wystąpiły nieprawidłowości i jak ich unikać na przyszłość.

Praca domowa

Wyszukaj w literaturze technicznej lub w zasobach sieci internetowej informacji na temat

stosowania lin diamentowych w trakach do cięcia kamienia.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od uczniów po zakończonych zajęciach:

−

anonimowe, pisemne wypowiedzi uczniów dotyczące oceny zajęć i trudności podczas
realizacji zadania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca

……………………………………………….

Modułowy program nauczania:

Górnik odkrywkowej eksploatacji złóż 711[03]

Moduł:

Eksploatacja maszyn i urządzeń stosowanych w górnictwie
odkrywkowym 711[03].Z1

Jednostka modułowa:

Użytkowanie maszyn i urządzeń do obróbki kamienia
311[02].Z2.03

Temat: Szlifowanie powierzchni kamienia.

Cel ogólny: Wykonywanie obróbki fakturalnej powierzchni kamienia za pomocą szlifierek.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

dobrać technikę szlifowania,

−

dobrać narzędzia szlifierskie,

−

dobrać materiał ścierny,

−

wykonać szlifowanie powierzchni kamienia,

−

posłużyć się pojęciami i określeniami stosowanymi w obróbce fakturalnej,

−

ocenić jakość wykonanej obróbki fakturalnej.

W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:

−

organizowania i planowania pracy,

−

pracy indywidualnej,

−

oceny pracy samodzielnej,

−

prezentacji uzyskanych wyników.

Metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenia praktyczne.

Formy organizacyjne pracy uczniów

−

praca indywidualna.

Czas: 2 godziny dydaktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

płytki kamienne – surowe,

−

narzędzia szlifierskie,

−

materiał ścierny.

Uczestnicy:

Uczniowie kształcący się w zawodzie górnik odkrywkowej eksploatacji złóż.

Przebieg zajęć:
1. Wprowadzenie.
2. Nawiązanie do tematu, omówienie celów zajęć.
3. Wykonywanie ćwiczenia.

Zadanie dla ucznia:

Wykonaj obróbkę fakturalną powierzchni kamienia poprzez szlifowanie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Instrukcja do wykonania ćwiczenia:

1) Oceń stan powierzchni płytki kamiennej,
2) dobierz technikę szlifowania,
3) dobierz materiał ścierny,
4) dobierz narzędzia szlifierskie,
5) sprawdź stan techniczny szlifierki,
6) dobierz środki ochrony osobistej wymaganej podczas szlifowania,
7) wykonaj szlifowanie powierzchni kamienia,
8) oceń jakość wykonanej obróbki fakturalnej.

4. Ocena poziomu osiągnięć uczniów i ocena ich aktywności.

−

uczniowie prezentują swoje prace,

−

nauczyciel analizuje pracę ucznia i omawia mocne i słabe strony,

−

uczniowie wspólnie z nauczycielem dokonują oceny prac.

Praca domowa:

Odszukaj w literaturze informacje na temat impregnowania oszlifowanych powierzchni

kamienia. Na podstawie zgromadzonych informacji sporządź w zeszycie notatkę.

Sposób uzyskiwania informacji zwrotnej po zakończonych zajęciach:

−

anonimowe ankiety dotyczące oceny zajęć i trudności podczas realizowania zadania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. ĆWICZENIA

5.1. Obróbka maszynowa kamienia

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na podstawie dokumentacji techniczno-ruchowej rozpoznaj rodzaje maszyn do obróbki

kamienia.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni

fragment rozdziału „Materiał nauczania” i przeanalizować dokumentację techniczno-
-ruchową. Należy zwrócić uwagę na poprawność identyfikacji typów maszyn. Uczniowie
pracują w 2–3 osobowych grupach. Planowany czas ćwiczenia 25 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z informacjami zawartymi w materiale nauczania,
2) zapoznać się z dokumentacją techniczno-ruchową,
3) rozpoznać rodzaje maszyn,
4) zanotować niezbędne informacje w notatniku,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

dyskusja dydaktyczna

Środki dydaktyczne:

−

dokumentacja techniczno-ruchowa maszyn do obróbki kamienia,

−

Poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika.

Ćwiczenie 2

Scharakteryzuj rodzaje maszynowej obróbki kamienia.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni

fragment rozdziału „Materiał nauczania”. Należy zwrócić uwagę na poprawność identyfikacji
rodzajów obróbki kamienia. Uczniowie pracują w 2–3 osobowych grupach. Planowany czas
ćwiczenia 25 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z informacjami zawartymi w materiale nauczania,
2) określić rodzaje obróbki maszynowej kamienia,
3) określić cechy charakterystyczne każdej obróbki,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4) zanotować niezbędne informacje w notatniku,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

dyskusja dydaktyczna.

Środki dydaktyczne:

−

Poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika.

Ćwiczenie 3

Scharakteryzuj traki z piłami tarczowymi oraz piły tarczowe.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni

fragment rozdziału „Materiał nauczania”. Należy zwrócić uwagę na poprawność
charakterystyki traków. Uczniowie pracują w 2–3 osobowych grupach. Planowany czas
ćwiczenia 25 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z informacjami zawartymi w materiale nauczania,
2) zapoznać się z dokumentacją techniczno-ruchową,
3) określić rodzaje traków,
4) dobrać piły tarczowe do typu traku,
5) określić cechy charakterystyczne traków z piłami tarczowymi,
6) zanotować niezbędne informacje w notatniku,
7) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

dokumentacja techniczno-ruchowa traków z piłami tarczowymi,

−

Poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika.

Ćwiczenie 4

Scharakteryzuj rodzaje pił i objaśnij sposób ich mocowania.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni

fragment rozdziału „Materiał nauczania”. Należy zwrócić uwagę na poprawność
charakterystyki pił, a szczególnie ich mocowania. Uczniowie pracują w 2–3 osobowych
grupach. Planowany czas ćwiczenia 25 minut.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z informacjami zawartymi w materiale nauczania,
2) zapoznać się z dokumentacją techniczno-ruchową,
3) określić rodzaje pił,
4) określić sposób mocowania pił w trakach piłowych,
5) zanotować niezbędne informacje w notatniku,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

dyskusja dydaktyczna

Środki dydaktyczne:

−

dokumentacja techniczno-ruchowa traków piłowych,

−

Poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika.

Ćwiczenie 5

Na podstawie schematu opisz budowę i wyjaśnij działanie traka linowego.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni

fragment rozdziału „Materiał nauczania”. Uczniowie pracują w 2–3 osobowych grupach.
Planowany czas ćwiczenia 15 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z informacjami zawartymi w materiale nauczania,
2) zapoznać się z dokumentacją techniczno-ruchową traków linowych,
3) określić rodzaje traków linowych,
4) określić cechy charakterystyczne traków linowych,
5) zanotować niezbędne informacje w notatniku,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

dyskusja dydaktyczna

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

dokumentacja techniczno-ruchowa traków linowych,

−

Poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2. Maszyny szlifiersko-polerskie

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Scharakteryzuj szlifierko–polerkę przegubową.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni

fragment rozdziału „Materiał nauczania” i przeanalizować dokumentację techniczno-
-ruchową. Uczniowie pracują w 2–3 osobowych grupach. Planowany czas ćwiczenia
25 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z informacjami zawartymi w materiale nauczania,
2) zapoznać się z dokumentacją techniczno-ruchową szlifierko-polerki przegubowej,
3) określić budowę szlifierko-polerki przegubowej,
4) określić cechy charakterystyczne działania szlifierko-polerki przegubowej,
5) zanotować niezbędne informacje w notatniku,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

dokumentacja techniczno-ruchowa szlifierko-polerki przegubowej,

−

Poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika.

Ćwiczenie 2

Scharakteryzuj rodzaje tarcz szlifierskich i opisz ich zastosowania.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni

fragment rozdziału „Materiał nauczania”. Należy zwrócić uwagę na poprawność
charakterystyki tarcz szlifierskich. Uczniowie pracują w 2–3 osobowych grupach. Planowany
czas ćwiczenia 25 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z informacjami zawartymi w materiale nauczania,
2) zapoznać się z katalogami tarcz szlifierskich,
3) rozróżnić rodzaje tarcz,
4) określić zastosowanie tarcz szlifierskich,
5) zanotować niezbędne informacje w notatniku,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

dyskusja dydaktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

katalogi materiałów szlifierskich,

−

Poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika.

Ćwiczenie 3

Wykonaj szlifowanie materiału kamiennego na podstawie dokumentacji.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni

fragment rozdziału „Materiał nauczania” i zapoznać się z przepisami bezpiecznego
posługiwania się szlifierką. Należy zwrócić uwagę na odczytania dokumentacji. Uczniowie
pracują w 2–3 osobowych grupach. Planowany czas ćwiczenia 35 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z informacjami zawartymi w materiale nauczania,
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) zapoznać się z dokumentacją,
4) zanotować niezbędne informacje w notatniku,
5) dobrać narzędzia i maszyny,
6) wykonać szlifowanie z zastosowaniem przepisów bezpiecznej pracy podczas szlifowania,
7) sprawdzić poprawność wykonanego zadania,
8) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
9) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia,
10) uporządkować miejsce pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

fragment powierzchni do szlifowania,

−

narzędzia,

−

środki ochrony indywidualnej: okulary, rękawice ochronne, maska,

−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.3. Maszyny specjalne do obróbki kamienia

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Scharakteryzuj cięcie materiałów kamiennych wodą.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni

fragment rozdziału „Materiał nauczania”. Należy zwrócić uwagę na poprawność
charakterystyki techniki cięcia wodą. Uczniowie pracują w 2–3 osobowych grupach.
Planowany czas ćwiczenia 25 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z informacjami zawartymi w materiale nauczania,
2) określić metody cięcia hydrodynamicznego,
3) wynotować informacje dotyczące cięcia wodą,
4) sprawdzić poprawność wykonanego zadania,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

dyskusja dydaktyczna.

Środki dydaktyczne:

−

Poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika.

Ćwiczenie 2

Dobierz specjalną metodę obróbki kamienia do zadania jakie masz zrealizować.

Zadanie do wykonania

Metoda obróbki kamienia

Oczyszczenie okładziny kamiennej

Polerowanie powierzchni parapetów
granitowych

Usuwanie zniszczonej warstwy powierzchni
piaskowca

Profilowanie krawędzi ozdobnych

Przecięcie pakietu płytek kamiennych

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni

fragment rozdziału „Materiał nauczania”. Należy zwrócić uwagę na poprawność doboru
metody obróbki kamienia. Uczniowie pracują w 2–3 osobowych grupach. Planowany czas
ćwiczenia 25 minut.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z informacjami zawartymi w materiale nauczania,
2) przeanalizować metody specjalne obróbki kamienia,
3) dobrać metodę obróbki do wykonania zadania,
4) zapisać informacje w tabeli,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie,

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

dyskusja dydaktyczna.

Środki dydaktyczne:

−

Poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.4. Rozdrabnianie skał

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na podstawie dokumentacji techniczno-ruchowej rozróżnij rodzaje kruszarek.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni

fragment rozdziału „Materiał nauczania” i przeanalizować dokumentację techniczno-
-ruchową. Należy zwrócić uwagę na poprawność identyfikacji kruszarek. Uczniowie pracują
w 2–3 osobowych grupach. Planowany czas ćwiczenia 25 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z informacjami zawartymi w materiale nauczania,
2) odszukać potrzebne dane w dokumentacji techniczno-ruchowej kruszarek,
3) rozróżnić rodzaje kruszarek,
4) zapisać informacje w zeszycie,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

dyskusja dydaktyczna.

Środki dydaktyczne:

−

zeszyt do ćwiczeń,

−

dokumentacja techniczno-ruchowa kruszarek,

−

Poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika.

Ćwiczenie 2

Na podstawie dokumentacji techniczno ruchowej zapoznaj się z obsługą kruszarek.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni

fragment rozdziału „Materiał nauczania” i przeanalizować dokumentację techniczno-
-ruchową. Uczniowie pracują w 2–3 osobowych grupach. Planowany czas ćwiczenia
35 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z informacjami zawartymi w materiale nauczania,
2) odszukać potrzebne dane w dokumentacji techniczno-ruchowej kruszarki,
3) określić zasady obsługiwania kruszarek,
4) zapisać informacje w zeszycie,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

dyskusja dydaktyczna.

Środki dydaktyczne:

−

zeszyt do ćwiczeń,

−

dokumentacja techniczno-ruchowa,

−

Poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika.

Ćwiczenie 3

Na podstawie dokumentacji techniczno-ruchowej przesiewacza dobierz wielkość sit.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni

fragment rozdziału „Materiał nauczania” i przeanalizować dokumentację techniczno-
-ruchową. Należy zwrócić uwagę na poprawność doboru sit do przesiewacza. Uczniowie
pracują w 2–3 osobowych grupach. Planowany czas ćwiczenia 15 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z informacjami zawartymi w materiale nauczania,
2) odszukać potrzebne dane w dokumentacji techniczno-ruchowej przesiewacza,
3) dobrać wielkość sit,
4) zapisać informacje w zeszycie,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

zeszyt do ćwiczeń,

−

dokumentacja techniczno-ruchowa,

−

Poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika.

Ćwiczenie 4

Na podstawie dokumentacji techniczno-ruchowej zapoznaj się z obsługą urządzeń do

wzbogacania kruszyw.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać odpowiedni

fragment rozdziału „Materiał nauczania” i przeanalizować dokumentację techniczno-
-ruchową. Uczniowie pracują w 2–3 osobowych grupach. Planowany czas ćwiczenia
35 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z informacjami zawartymi w materiale nauczania,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2) odszukać potrzebne dane w dokumentacji techniczno-ruchowej urządzeń do wzbogacania

kruszyw,

3) określić zasady obsługiwania urządzeń do wzbogacania kruszyw,
4) zapisać informacje w zeszycie,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

dyskusja dydaktyczna.

Środki dydaktyczne:

−

zeszyt do ćwiczeń,

−

dokumentacja techniczno-ruchowa urządzeń do wzbogacania kruszyw,

−

Poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test 1
Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Użytkowanie maszyn
i urządzeń do obróbki kamienia”

Test składa się z zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1–15 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 16–20 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,

dobry – za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym 4 z poziomu ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. b, 2. c, 3. b, 4. d, 5. c, 6. c, 7. b, 8. d, 9. d, 10. c, 11. b,
12. d, 13. a, 14. c, 15. b, 16. d, 17. a, 18. c, 19. b, 20. d.

Plan testu

zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

Rozpoznać rodzaj obróbki

Sklasyfikować właściwości naturalne skał

Określić przeznaczenie minerałów

Określić grubości surowych płyt

Określić przeznaczenie maszyn

Określić wady maszyn

Określić zalety maszyn

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wskazać twardości minerałów

Określić cel obróbki

10 Wskazać zasady obróbki

11 Rozpoznać pojęcia przeróbki mechanicznej

12 Określić operacje przeróbcze

13 Scharakteryzować wady maszyn

Określić wady i zalety przesiewanych
materiałów

Wskazać cechy minerałów, decydujące
o stosowaniu metody wzbogacania
grawitacyjnego

16 Określić zasady ochrony środowiska

17 Scharakteryzować procesy flotacji

18 Scharakteryzować urządzenia do klasyfikacji

19 Określić zasadę działania klasyfikatora

20 Określić zadania klasyfikacji mechanicznej

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
5. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
6. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
7. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
8. Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.
9. Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie

zakończenia udzielania odpowiedzi.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań o różnym stopniu trudności. Wszystkie zadania są zadaniami

wielokrotnego wyboru i tylko jedna odpowiedź jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi – zaznacz prawidłową

odpowiedź znakiem X (w przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć
kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową).

6. Test składa się z dwóch części o różnym stopniu trudności: I część – poziom

podstawowy, II część – poziom ponadpodstawowy.

7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
8. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego

rozwiązanie na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny. Trudności mogą
przysporzyć Ci zadania: 16 – 20, gdyż są one na poziomie trudniejszym niż pozostałe.
Przeznacz na ich rozwiązanie więcej czasu.

9. Czas trwania testu – 45 minut.
10. Maksymalna liczba punktów, jaką można osiągnąć za poprawne rozwiązanie testu

wynosi 20 pkt.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja dla ucznia,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Obróbka trakowa bloków kamiennych polega na

a) przecinaniu termicznym bloków skalnych.
b) przecinaniu mechanicznym bloków skalnych.
c) wyrównywaniu bloków skalnych.
d) polerowaniu bloków skalnych.

2. Właściwości naturalne skał wykorzystywane przy dzieleniu bloków skalnych to

a) twardość.
b) ciężar właściwy.
c) łupliwość.
d) połysk.

3. Minerał skalny korund służy jako

a) składnik farb i lakierów.
b) składnik narzędzi tnących.
c) składnik środków impregnujących.
d) element koparki.

4. Minimalne grubości surowych płyt z granitu uzyskanych w wyniku cięcia na trakach

wg normy BN–84/6740–03 wynoszą
a) 0,5 – 1 cm.
b) 1 – 1,5 cm.
c) 3 – 4 cm.
d) 2 cm.

5. Przecinarki hydrodynamiczne służą do rozcinania bloków na płyty za pomocą

a) palnika.
b) lasera.
c) strumienia wody.
d) piły.

6. Do wad traków linowych należy

a) zła jakość powierzchni przecięcia.
b) brak możliwości rozcinania wysokich bloków.
c) zagrożenie dla obsługi i otoczenia w przypadku pęknięcia liny poruszającej się

z dużą prędkością.

d) brak możliwości seryjnej produkcji elementów.

7. Do zalet traków jednotarczowych zalicza się

a) niską energochłonność.
b) dużą wydajność cięcia.
c) małą wodochłonność procesu.
d) nieograniczoną wysokość rozcinanych bloków.

8. Twardości minerałów używanych jako elementy tnące pił, dłut itp. są podawane w skali

a) Bernesa.
b) Moro.
c) Fahrenheita.
d) Mohsa.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9. Szlifowanie powierzchni surowych płyt polega na

a) nacinaniu pod kątem.
b) rzeźbieniu.
c) malowaniu.
d) nadawaniu połysku powierzchni bloku.

10. Polerowanie polega na nadaniu powierzchni odpowiedniej gładkości. Dopuszczalna

odchyłka może wynosić
a) 2,5–20 mm.
b) 1–1,5 cm.
c) 2,5–20 µm.
d) 0,5–1 cm.

11. Pod pojęciem przeróbka mechaniczna kopaliny rozumiemy zespół czynności mających

na celu
a) wyłącznie rozdrobnienie kopaliny.
b) zespół oddzielenie skały kopaliny użytecznej od skały płonnej.
c) wyłącznie odwodnienie kopaliny.
d) określenie wielkości i ilości kopaliny.

12. Procesy, które nie wchodzą w skład operacji przeróbczych to

a) odwadnianie.
b) rozdrabianie.
c) suszenie.
d) wydobywanie.

13. Wadą kruszarek udarowych jest

a) wysoki stopień zużycia narzędzi kruszących.
b) wysokie koszty utrzymania.
c) niska odporność na ścieranie elementów kruszących.
d) trudna konserwacja.

14. Duże trudności przy czyszczeniu sit sprawiają

a) węgle suche.
b) piaski grube.
c) węgle maziste.
d) żwiry.

15. W technologii procesów wzbogacania wykorzystuje się różne własności fizyczne

i fizykochemiczne

ziaren

kopaliny

użytecznej.

W przypadku

wzbogacania

grawitacyjnego wykorzystuje się różnice
a) połysku ziaren.
b) gęstości ziaren.
c) sprężystości ziaren.
d) współczynnika tarcia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16. Odpady i szlamy powstające podczas pracy obrabiarek powinny być na bieżąco

odprowadzane z pomieszczenia lub hali fabrycznej
a) bezpośrednio do rzeki.
b) bezpośrednio do kanalizacji ogólnospławnej.
c) bezpośrednio do wyrobiska.
d) na składowisko recyklingu.

17. Proces wykorzystywany przy flotacji to

a) sedymentacja.
b) grawitacja.
c) hermetyzacja.
d) hydratacja.

18. Przeróbka rozdrobnionego węgla mokrego w maszynach i urządzeniach do klasyfikacji

mechanicznej polega na
a) wyłącznie rozdrobnieniu.
b) wyłącznie klasyfikacji.
c) rozdrobnieniu i klasyfikacji.
d) wyłącznie rozdrobnieniu i wysuszeniu.

19. Klasyfikator stożkowy pracuje w oparciu o zasadę

a) wznoszenia pod wpływem wody.
b) opadania swobodnego.
c) wznoszenia strumieniem powietrza.
d) opadania pod wpływem strumienia azotu.

20. Zadaniem klasyfikacji mechanicznej jest podział materiału surowego lub produktów

wzbogacania na określone
a) przepisami kolory ziaren.
b) właściwości magnetyczne.
c) grupy złóż.
d) wymiarami grupy ziaren.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ……………………………………………………..

Użytkowanie maszyn i urządzeń do obróbki kamienia

Zakreśl poprawną odpowiedź

zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Test 2
Zadanie praktyczne

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

1. Zapoznaj się z treścią zadania, instrukcją do jego wykonania, stanowiskiem pracy i jego

wyposażeniem. Masz na to czas 20 minut. Czas ten nie jest wliczany do czasu trwania
wykonywania zadania.

2. Po upływie tego czasu zgłoś gotowość przystąpienia do wykonania zadania.
3. Pamiętaj, że podczas wykonywania zadania jesteś oceniany przez nauczyciela, który

obserwuje wykonywane przez Ciebie czynności i nie będzie udzielać Ci żadnych
wskazówek. Interweniuje tylko w przypadku naruszenia przez Ciebie przepisów
bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i może w takim przypadku
przerwać wykonywanie zadania.

Temat zadania:

Na podstawie schematu technologicznego zakładu przeróbki omów cały przebieg procesu

przeróbki kruszywa bazaltowego. W trakcie realizacji zadania:

−

opisz przeznaczenie zakładu przeróbczego,

−

wymień zespoły składowe poszczególnych linii technologicznych,

−

omów, zespoły składowe poszczególnych linii technologicznych,

−

podaj charakterystykę techniczną poszczególnych zespołów składowych,

−

omów ewentualne zagrożenia bhp.

Czas wykonania zadania: 3 x 45 minut.

Instrukcja do wykonania zadania
Sposób wykonania zadania
Aby bezpiecznie i poprawnie wykonać zadanie:
1. Zaplanuj kolejność wykonania zadnia i zapisz w notatniku:

a) kolejne czynności niezbędne do wykonania zadania:

−

opisz przeznaczenie zakładu przeróbczego,

−

zapisz zespoły składowe poszczególnych linii technologicznych,

−

opisz charakterystykę techniczną poszczególnych zespołów składowych,

−

opisz ewentualne zagrożenia bhp,

−

porównaj schemat zakładu przeróbki z innymi schematami, które masz na
stanowisku.

Plan działania

1. Przedstaw nauczycielowi plan opracowania.
2. Przystąp do organizowania potrzebnej literatury.
3. Wykonaj zaplanowane zadania.
4. Zgłoś gotowość przystąpienia do prezentacji.
5. W czasie prezentacji:

a) uzasadnij celowość wykonywanego ćwiczenia,
b) oceń poprawność wykonania zadania.

Wyposażenie stanowiska:

−

notatnik,

−

przybory do pisania,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

literatura z rozdziału 6,

−

schematy linii technologicznych innych zakładów,

−

instrukcje budowy i obsługi urządzeń składowych,

−

plansza ze schematem urządzeń linii technologicznej.

Instrukcja dla nauczyciela

Czynności i kryteria wykonania

Proponowane normy wymagań na oceny szkolne:

−

poniżej 4 pkt.

– ocena niedostateczna

−

4 pkt.

– ocena dopuszczająca

−

5–6 pkt.

– ocena dostateczna

−

7–8 pkt.

– ocena dobra

−

9–10 pkt.

– ocena bardzo dobra

Czynność

Liczba punktów

Opracowaniu planu wykonania zadania

Opisanie przeznaczenia zakładu przeróbczego

Zapoznanie się ze specyfikacją techniczną zakładu

Omówienie przeznaczenia linii technologicznej,

Omówienie zespołów składowych poszczególnych linii
technologicznych

Omówienie charakterystyki technicznej poszczególnych,
zespołów składowych linii technologicznej

Omówienie kolejności cyklu wzbogacania

Porównaj schemat zakładu przeróbki z innymi schematami,
które masz na stanowisku

Omówienie zagrożeń bhp

Określenie poprawności wykonanego zadania

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. LITERATURA

1. Blaschke S.: Przeróbka mechaniczna kopalin, cz. I Wydawnictwo Śląsk, Katowice 1982
2. Chrząszczewski W.: Obróbka Mechaniczna i obrabiarki do kamienia h.g. BRAUNE

Jawor 2004

3. Grzelak E.: Kruszywa mineralne, poradnik. COIB, Warszawa 1995
4. Łuszczkiewicz A., Flokulacja zawiesin mineralnych
5. Onderka Z., Bugesz J., Kwiecień Z.: Bezpieczeństwo pracy w górnictwie odkrywkowym,

Wydawnictwo AGH, Kraków 1988

6. Poradnik Górnictwa Odkrywkowego, Wydawnictwo Śląsk, Katowice 1968
7. Rączkowski B., BHP w praktyce. ODiDK Sp. z o.o., Gdańsk 2004
8. Turowicz T.: Kamieniarstwo – poradnik. Związek Izb Rzemieślniczych 1977

Materiały informacyjne oraz zasoby internetowe firm:
9. www.achilli.com
10. www.barsanti.it
11. www.bidese.com
12. www.breton.it
13. www.caumineral.org.ge
14. www.ghines.com
15. www.imn.gliwice.pl
16. www.karldahm.com
17. www.kolb.de
18. www.makron.fi
19. www.mcdiam.com.pl
20. www.promasz.pl
21. www.pspengineering.cz
22. www.resato.com
23. www.simec.it
24. www.sslmach.com
25. www.thibaut.fr
26. www.urda.pl
27. Materiały do wykładów z flotacji dla studentów specjalności Przeróbka Kopalin Stałych

Politechniki Śląskiej Semestr VII Katedra Przeróbki Kopalin i Utylizacji Odpadów

28. Materiały do wykładów z klasyfikacji hydraulicznej i powietrznej Politechniki

Wrocławskiej

Literatura metodyczna:
1. Dretkiewicz-Więch J.: ABC nauczyciela przedmiotów zawodowych. Operacyjne cele

kształcenia. Zeszyt 32. CODN, Warszawa 1994

2. Niemierko B.: Pomiar wyników kształcenia. WSiP, Warszawa 2004