Inuici (nazwa własna Inuit, Inuitowie) - grupa rdzennych
ludów obszarów arktycznych i subarktycznych Grenlandii,
Kanady, Alaski i Syberii. Inuici są blisko spokrewnieni z
Aleutami i mówią językami z grupy eskimo-aleuckiej. W XVI
wieku wśród białych upowszechniła się nazwa Eskimosi, o tyle
niewłaściwa, co zagadkowa etymologicznie. Początkowo
uważano, że wywodzi się od wyrażenia "zjadacze surowego
mięsa", obecnie przypuszcza się raczej, że nazwa ta ma inne
pochodzenie. Inuici alaskańscy nie tylko tolerują, a nawet wolą
nazwę Eskimos. Inuici należą do rodziny ludów azjatyckich,
zaliczanie ich do Indian (jak miało to miejsce jeszcze do
niedawna) jest więc błędem. Znaczna część Inuitów ma grupę
krwi B, która wśród rdzennych ludów indiańskich Ameryki w
ogóle nie występuje.

Inuitów (Inuit) nie należy mylić z Innu (nazwa spolszczana
jako "Innuici" lub "Innowie") - grupą indiańskich ludów z
Quebeku i Labradoru, złożoną z plemion Montagnais i
Naskapi.

Język Inuitów
Języki używane przez Inuitów należą do rodziny języków
eskimo-aleuckiej. Dzielą się one na dwie podrodziny, z których
pierwsza ma szereg dialektów:

Inupiaq-Inuktitut
Siglitun

Inuinnaqtun
Natsilingnitut (Nestilik)
Kivallig
Aiviik
Dialekt południowa baffiński
Dialekt północno baffiński-Iglulik
Nunavik
Dialect labradorski (Inttut)
Tlingit

Inuitka - 1907
Stara Inuitka - ilustracja z przełomu XIX i XX w
Inuitka z dzieckiem (1934)Ludzie zaczęli polować na obszarach
arktycznych już 4,5 tys. lat temu. Pierwsze ludy tamtych
obszarów określa się mianem kultury Dorset i kultury Thule.
Lud Thule polował na foki i wieloryby. Kiedy kilkaset lat temu
klimat uległ ochłodzeniu i wolne od lodu były tylko wody
omywane ciepłymi prądami Oceanu Spokojnego, ludy
zamieszkujące centralne i wschodnie obszary Arktyki
przekwalifikowały się na łowców fok.

Przybycie do Ameryki Północnej
Protoplastami Inuitów były ludy Thule, które około X wieku
n.e. wyparły z Ameryki Północnej pozostałości ludów Dorset.
Ekspansja ta była ostatnim epizodem rozprzestrzeniania się
ludów azjatyckich na obszary Ameryki Północnej. Thule
zajmowali się wielorybnictwem. Operując na tych samych

akwenach co Normanowie, weszli z nimi w kontakty
handlowe. Od nich też nabywali metalowe narzędzia. W końcu
XIV wieku Inuici, z niewiadomych powodów, porzucili swój
dotychczasowy tryb życia i zaczęli rozprzestrzeniać się na
tereny kontynentalne, wokół Zatoki Hudsona. Wielorybnictwo
zeszło wtedy na dalszy plan, a głównym źródłem pożywienia
stało się polowanie na karibu i foki.

Gospodarka i jej załamanie
Choć Inuici utrzymywali ograniczone kontakty najpierw z
Normanami, potem z baskijskimi i portugalskimi
wielorybnikami prowadzącymi połowy na północnym
Atlantyku, a począwszy od początku XVI wieku weszli także
w kontakty z podróżnikami poszukującymi Przejścia
Północno-Zachodniego, to nie wpłynęły one na styl ich życia.

Począwszy od roku 1670, od powołania Kompanii Zatoki
Hudsona rozpoczęły się trwałe i intensywne kontakty Inuitów
z Europejczykami. W przeciągu lat spowodowały one zmiany
kulturowe społeczności arktycznej. Inuici porzucili swój
zgodny z cyklem naturalnym zwyczaj polowań, którego celem
było uzyskanie żywności i skór na ubrania i inne wyroby, a
zaczęli polować zawodowo w celach wymiany za towary
dostarczane przez Kompanię – narzędzia, ubrania, żywność
itp. Oznaczało to znaczny awans cywilizacyjny dla Inuitów,
lecz także zerwanie z tradycją i znaczne uzależnienie się od
czynników zewnętrznych. Obecność Kompanii przeciągnęła
się do lat trzydziestych XX wieku, na długo po włączeniu

terenów arktycznych do Kanady. W istocie Kompania działała
jako agent rządu federalnego Kanady w kontaktach z Inuitami.
Sytuacja uległa drastycznej zmianie po roku 1930, kiedy to
załamał się rynek i spadło zapotrzebowanie na surowce
dostarczane przez Inuitów. Od tego momentu Inuici musieli
polegać na bardzo niepewnej pomocy federalnej. Następne
czterdzieści lat było najtragiczniejszym okresem w historii
narodu. Przerwanie handlu, przy praktycznej niemożliwości
powrotu do dawno zapomnianej tradycji, wywołało ostry
kryzys społeczny wśród Inuitów. Jego skutkiem był głód,
zniechęcenie, poczucie beznadziei i wysoka śmiertelność.
Pomoc federalna dostarczała zaledwie podstawowych
środków do życia. Przymus szkolny zmuszał Inuitów do
oddawania swych dzieci do odległych szkół, co prowadziło do
dezintegracji rodziny lub zamieszkania w budowanych przez
rząd osiedlach i do reszty odrywało ich od tradycji.

Odrodzenie: Terytorium Nunavut
Inuici wydawali się być kolejnym narodem skazanym na
zagładę. Pierwszą i udaną próbą ratowania był pomysł
wywarzenia regionalnego produktu. Inuici niewiele umieli,
poza polowaniami. Nie wytworzyli też żadnej trwałej kultury
materialnej, ani formy sztuki. Z powodzeniem jednak
nauczono ich rzeźbić w kamieniu. Powszechnie występujący
na terenach arktycznych tzw. kamień mydlany, o szarej lub
ciemno zielonej barwie, miękki i łatwy w obróbce, był
znakomitym surowcem, a Inuci okazali się zdolnymi
rzeźbiarzami. Rzeźbione przez nich figurki arktycznych

zwierząt stały się cenionymi suwenirami i można je nabyć w
każdym sklepie z pamiątkami w Kanadzie. To pozornie
nieistotne wydarzenie odwróciło los narodu. Inuici zaczęli
zarabiać na siebie i znajdując nowe powołanie, przełamali
błędne koło niemożności. Ostatnim akordem odrodzenia
narodowego i kulturowego Inuitów było utworzenie (1999)
terytorium Nunavut; dało ono Inuitom znaczną autonomię.
Nowy, autonomiczny region został powołany 1 kwietnia 1999
roku - Inuici otrzymali około 350 tys. km2 i rezerwę federalną
w wysokości ponad miliarda dolarów kanadyjskich na okres
14 lat. Mają też prawo do polowań i równorzędnego
przedstawicielstwa w nowopowstających instytucjach
zarządzających zasobami naturalnymi środowiska, a także
prawo do wpływów za gaz, ropę i surowce mineralne.