Telekomunikacja

Polska

S.A.

NORMA ZAK

ŁADOWA

ZN-96

TPSA-037

Telekomunikacyjne sieci miejscowe

SYSTEMY UZIEMIAJ

ĄCE OBIEKTÓW

TELEKOMUNIKACYJNYCH

Wymagania i badania

SPIS TRE

ŚCI

1. WST

ĘP

1.1. Przedmiot normy
1.2. Zakres stosowania normy
1.3. Okre

ślenia

2. WYMAGANIA
2.1.Wymagania ogólne
2.2. Rezystancja systemu uziemiaj

ącego

2.2.1. Rezystancja uziemienia urz

ądzeń ochrony odgromowej

2.3. Uziomy naturalne

2.3.1. Rodzaje uziomów
2.3.2. Po

łączenia uziomów naturalnych z przewodami uziomowymi

2.4. Uziomy sztuczne
2.4.1. Stosowanie uziomów sztucznych
2.4.2.Obliczanie uziomów sztucznych
2.4.3. Materia

ł i wymiary uziomów sztucznych

2.4.4. Po

łączenia uziomów sztucznych z przewodami uziomowymi

2.4.5. Uziomy pionowe z pr

ętów stalowych pomiedziowanych

2.4.6. Pogr

ążanie uziomów pionowych.

2.4.7. Uziomy poziome (z drutów lub ta

śm stalowych)

2.4.8. Odleg

łości uziomów od uziemnień sieci elektroenergetycznych.

2.5. Wykonanie systemu uziemiaj

ącego

2.5.1.Pier

ścień uziemiający

2.5.2. Szyna uziemiaj

ąca

2.5.4. Przewody uziemiaj

ące

2.5.5. Przewody ochronne
2.5.5.1. Minimalne przekroje
2.5.5.2. Przekrój przewodów
2.5.5.3.Przewody uziomowe
2.5.5.4. Przekrój ka

żdego przewodu ochronnego

2.6. Uziemienia ochronne
2.6.1. Uziemienia i przewody ochronne chroni

ące urządzenia przed napięciem

zak

łóceniowym

2.6.2. Przewód uziemiaj

ący

2.6.3. Przewód ochronny
2.7. Zaciski ochronne
2.8. Instalacja odgromowa budynku
2.9.Sie

ć uziemiająca

2.10.Uziemianie linii nadziemnej
2.10.1. Liczba uziemie

ń

2.10.2. Uziemianie ekranu

2.10.3. Ci

ągłość elektryczna ekranu i linki nośnej

2.10.4. Prowadzenie piorunochronu i zwodu wzd

łuż słupa

2.11. Ochrona odgromowa i uziemianie linki no

śnej

2.11.1. Przypadek linii nadziemnej kablowej
2.11.1.1. S

łupy drewniane

2.11.1.2. S

łupy żelbetowe

2.11.2. Przypadek linki nadziemnej mieszanej
2.11.2.1. Ci

ągłość izolacji linki nośnej

2.11.2.2. S

łupy drewniane

2.11.2.3. S

łupy żelbetowe

2.11.2.4. Izolowanie wsporników i innego osprz

ętu zamocowanego na podporach

linii nadziemnej mieszanej
2.11.2.5. Ochrona uziemienia linki no

śnej na słupie drewnianym

3. BADANIA
3.1. Program bada

ń

3.1.1. Badania pe

łne

3.1.2. Badania niepe

łne

3.1.3.Rodzaj bada

ń

3.2.Opis bada

ń.

3.2.1. Ogl

ędziny

3.2.2. Sprawdzenie przyczepno

ści powłoki miedzianej do pręta stalowego uziomu

sztucznego
3.2.3. Sprawdzenie gi

ęcia uziomu sztucznego pomiedziowanego

3.2.4. Sprawdzenie odporno

ści korozyjnej powłoki uziomu sztucznego

3.2.5. Pomiar rezystancji uziomów
3.2.5.1.Warunki wykonania pomiarów
3.2.5.2.Czynno

ści przygotowawcze

3.2.5.3.Pomiar za pomoc

ą amperomierza i woltomierza

3.2.5.4.Pomiar metod

ą kompensacyjną

3.2.5.5.Pomiar rezystancji wypadkowej ca

łej sieci uziemiającej

3.2.5.6.Sprawdzenie skuteczno

ści ochrony przeciwporażeniowej (zerowania)

3.3. Ocena wyników bada

ń

4. Post

ępowanie w przypadku niezgodności wyników badań z wymaganiami

normy
5.INFORMACJE DODATKOWE
5.1.Instytucja opracowuj

ąca normę

5.2. Normy i dokumenty zwi

ązane

5.3. Za

łącznik

1. WST

ĘP

1.1. Przedmiot normy.
Przedmiotem normy s

ą wymagania na systemy uziemiające (uziemienia)

obiektów telekomunikacyjnych.
1.2. Zakres stosowania normy.
Postanowienia normy nale

ży stosować przy badaniach typu, zamawianiu i

odbiorach uziomów oraz przy projektowaniu, budowie i odbiorach uziemie

ń.

1.3. Okre

ślenia

System uziemiaj

ący (sieć uziemiająca, uziemienie) obiektu telekomunikacyjnego

- uk

ład składający się z uziomów, przewodów uziomowych oraz przewodów

uziemiaj

ących zbiorczych i indywidualnych.

Uziemienie - System uziemiaj

ący lub operacja połączenia obiektu uziemianego z

systemem uziemiaj

ącym.

Uziemienie ochronne -

środek ochrony ludzi przed porażeniami oraz urządzeń

przed przepi

ęciami.

Uziemienie przeciwzak

łóceniowe - uziemienie osłon, ekranów i części

metalowych obiektów telekomunikacyjnych w celu ich ochrony przed
zak

łóceniami (obniżenia poziomu szumów).

Uziemienie robocze - uziemienie okre

ślonego punktu obwodu elektrycznego w

celu zapewnienia prawid

łowej pracy urządzeń elektrycznych w warunkach

zwyk

łych i zakłóceniowych np. symetrii torów i urządzeń telekomunikacyjnych

warunkuj

ącej odporność na zakłócenia.

Uziom - przedmiot metalowy umieszczony ( lub przeznaczony do umieszczenia )
w gruncie, tworz

ący połączenie przewodzące z ziemią.

Uziom naturalny - dowolny przedmiot metalowy znajduj

ący się w ziemi,

wykorzystywany jako uziom, np. system metalowych rur wodoci

ągowych.

Uziom sztuczny - przedmiot metalowy umieszczony ( lub przeznaczony do
umieszczenia ) w ziemi jako uziom, np. pr

ęt lub rura metalowa, taśma lub drut

metalowy.
Napi

ęcie dotykowe - napięcie występujące między dwoma punktami nie

nale

żącymi do obwodu elektrycznego, z którym mogą zetknąć się jednocześnie

r

ęce lub ręka i stopa człowieka.

Napi

ęcie robocze - napięcie utrzymujące się w granicach zbliżonych do napięcia

znamionowego.
Ochrona dodatkowa - ochrona przed skutkami niebezpiecznego napi

ęcia

dotykowego przedmiotów przewodz

ących, nie należących do obwodu

elektrycznego lub ochrona polegaj

ąca na niedopuszczeniu do niebezpiecznego

napi

ęcia dotykowego.

Ochrona podstawowa - zespó

ł środków chroniących przed bezpośrednim lub za

po

średnictwem łuku elektrycznego, zetknięciem się człowieka z przewodzącymi

cz

ęściami obwodu elektrycznego oraz przed bezpo średnim lub za

po

średnictwem łuku, udzielaniem się napięcia przedmiotom nie należącym do

obwodu elektrycznego.
Przewód ochronny - przewód stanowi

ący element zastosowanego środka

dodatkowej ochrony przeciwpora

żeniowej i nie podlegający obciążeniu prądami

roboczymi, do którego przy

łącza się przedmioty metalowe w celu objęcia ich

dodatkow

ą ochroną przeciwporażeniową.

Przewód uziemiaj

ący - przewód łączący uziemiony przedmiot z uziomem lub

przewodem uziomowym.
Przewód uziomowy - umieszczony w gruncie nieizolowany przewód,

łączący

uziom lub zespó

ł uziomów z przewodem uziemiającym lub zaciskiem probierczym

uziomowym.
Pier

ścień uziemiający - zbiorczy przewód uziemiający, do którego dołącza się

przewody uziemiaj

ące i uziomowe.

Przewód zerowy - przewód roboczy wyprowadzony z zerowego punktu uk

ładu.

Przewód zeruj

ący - przewód ochronny łączący zerowany przedmiot z uziemionym

przewodem zerowym.
Rezystancja uziemienia - rezystancja zmierzona mi

ędzy ziemią odniesienia i

uziemionym przedmiotem.
Uziom pionowy (szpilkowy) - uziom u

łożony swym największym wymiarem

prostopadle do powierzchni ziemi.

Uziom poziomy - uziom (np. bednarka) u

łożony swym największym wymiarem

równolegle do powierzchni ziemi.
Zacisk probierczy uziomowy - zacisk umieszczony w przewodzie uziemiaj

ącym

lub uziomowym, przeznaczony do od

łączania uziemionych przedmiotów przy

pomiarze rezystancji uziemienia.
Zerowanie -

środek dodatkowej ochrony przeciwporażeniowej, polegający na

po

łączeniu dostępnych przedmiotów metalowych z uziemionym przewodem

zerowym sieci przystosowanej do zerowania.
Ziemia odniesienia - dowolny punkt wierzchniej warstwy gruntu, którego potencja

ł

nie zmienia si

ę pod wpływem prądu przepływającego przez dany uziom lub układ

uziomów.
Piorunochron s

łupowy - piorunochron w postaci uziemionego odcinka drutu lub

bednarki umocowanego wzd

łuż słupa.

Zwód - cz

ęść urządzenia piorunochronnego przeznaczona do bezpo średniego

przyjmowania wy

ładowań atmosferycznych.

2. WYMAGANIA
2.1.Wymagania ogólne.
Systemy uziemiaj

ące w obiektach telekomunikacji przewodowej i

bezprzewodowej oraz indywidualne uziemienia powinny zapewnia

ć:

a) ochron

ę personelu i użytkowników przed niebezpiecznymi napięciami przez

sprowadzenie do wspólnego potencja

łu ziemi wszystkich znajdujących się w

budynku metalowych konstrukcji i instalacji nie b

ędących normalnie pod

napi

ęciem oraz spowodowanie działania zabezpieczeń nadprądowych; nie

dotyczy to obudowy urz

ądzeń wykonanych w II klasie izolacji,

b) ochron

ę kabli i urządzeń przed niebezpiecznymi napięciami (powodowanymi

przez wy

ładowania atmosferyczne oraz oddziaływanie linii elektroenergetycznych

i elektrotrakcyjnych) za pomoc

ą odgromników stacyjnych lub liniowych,

c) ograniczenie szumów i przes

łuchów w urządzeniach telekomunikacyjnych oraz

zak

łóceń radioelektrycznych do wartości dopuszczalnych,

d) uziemienie jednego bieguna

źródła prądu stałego zasilającego urządzenia

telekomunikacyjne,
e) utworzenie obwodu wspó

łziemnego do celu sygnalizacji i zdalnego zasilania.

Skuteczno

ść środków wymienionych w poz. a) i d) powinna odpowiada ć

wymaganiom przepisów budowy urz

ądzeń elektrycznych w zakresie ochrony

przeciwpora

żeniowej w urządzeniach elektroenergetycznych.

Skuteczno

ść środków wymienionych w poz. b), c) i e) powinna odpowiada ć

wymaganiom okre

ślonym w PN-69/E-02031 i BN-73/937-01 oraz wymaganiom

odpowiednich norm przedmiotowych.
Nale

ży przy tym zapewnić:

a) co najmniej 30-letni

ą trwałość w agresywnym środowisku ziemnym miejskim i

przemys

łowym,

z zachowaniem rezystancji uziomu poni

żej 10? w trudnych warunkach.

b) mo

żliwie niską pracochłonność i materiałochłonność przy łatwości

uzyskania wymaganej
rezystancji uziomu.
2.2. Rezystancja systemu uziemiaj

ącego

Rezystancja systemu uziemiaj

ącego względem ziemi odniesienia, w zależności

od rodzaju urz

ądzeń telekomunikacyjnych, nie powinna być większa niż podana

w tablicy 1. Warto

ści podane w tablicy 1 dotyczą wypadkowej rezystancji

wszystkich uziomów naturalnych i sztucznych trwale po

łączonych z pierścieniem

lub szyn

ą uziemiającą, jednak przy odłączonym uziemieniu punktu zerowego

sieci elektroenergetycznej. Je

żeli rezystywność gruntu jest większa niż 100

Ω

m

lub nie ma uziomów naturalnych, dopuszcza si

ę wartości rezystancji podane w

nawiasach w tablicy 1.

Tablica 1

Lp.

Rodzaj urządzeń

Wypadkowa rezystancja uziemienia
sieci uziemiającej,

[Ω]

1

2

3

1.

Centrale telefoniczne miejscowe o
pojemności:

do 500 NN
do 2000 NN
powyżej 2000 NN

10

2 /5/
1 /2/

2.

Centrale telefoniczne międzymiastowe :

- końcowe
- tranzytowe

2 /5/
1 /2/

3.

Centrale telegraficzne, bez względu na
pojemność

2 /5/

4.

Stacje teletransmisyjne przewodowe
i linii radiowych :

- przelotowe
- końcowe

5 /10/

2 /5/

5.

Stacje abonenckie telefoniczne lub
dalekopisowe

15

6

Konstrukcje wsporcze obudów
zakończeń kablowych

10

Warto

ści podane w tablicy 1 zapewniają prawidłowe działanie urządzeń

telekomunikacyjnych, lecz w ka

żdym przypadku powinny one być zgodne z

wymaganiami przepisów przeciwpora

żeniowych.

2.2.1. Rezystancja uziemienia urz

ądzeń ochrony odgromowej

Rezystancja uziemienia urz

ądzeń ochrony odgromowej konstrukcji wsporczych

nie powinna by

ć większa niż podana w tablicy 2.

Tablica 2

Lp.

Rodzaj konstrukcji wsporczych

Rezystancja

uziemienia,

[Ω]

1.

Słup kablowy lub słup z odgromnikami gazowanymi

10

2.

Słup ograniczający przęsła skrzyżowania z torami
kolejowymi i drogami I i II klasy

20

3.

Słup badaniowy lub słup z odgromnikami metalowymi

20

4

Słup ograniczający przęsła skrzyżowania z liniami
elektroenergetycznymi powyżej 1 kV

100

5.

Słup oporowy

100

6.

Słup narożny

100

7.

Słup odgałęźny

100

2.3. Uziomy naturalne.
2.3.1. Rodzaje uziomów.
Jako uziomy naturalne zaleca si

ę wykorzystywać :

a) pow

łoki metalowe kabli telekomunikacyjnych i elektroenergetycznych oraz

pancerze kabli u

łożonych w ziemi, nie narażone na uszkodzenia wskutek

nadmiernej korozji, mog

ą być wykorzystane jako uziomy pod warunkiem, że

uzyskano na to zgod

ę jednostki eksploatującej te kable, a także zapewnione jest

zawiadamianie u

żytkownika o każdej planowanej zmianie kabli, która mogłaby

wp

ływać na ich przydatność jako uziomów.

b) metalowe ci

ągi rur wodociągowych oraz osłonowe rury studni artezyjskich pod

warunkiem,

że uzyskano na to zgodę jednostki eksploatującej te wodociągi, a

tak

że zapewnione jest zawiadamianie użytkownika o każdej planowanej zmianie

w systemie rur wodoci

ągowych

c) stalowe i

żelbetowe podziemne części budowli, masztów, elementy wsporcze

w studniach kablowych itp,
d) metalowe ruroci

ągi chłodnych gazów i cieczy niepalnych,

Kable i rury maj

ące osłony przeciwkorozyjne z materiałów termoplastycznych

oraz ruroci

ągi metalowe mające wstawki izolacyjne nie powinny być stosowane

jako uziomy, lecz nale

ży je łączyć z siecią uziemiającą w celu wyrównania

potencja

łów.

2.3.2. Po

łączenia uziomów naturalnych z przewodami uziomowymi

Po

łączenia powinny być wykonane w sposób trwały za pomocą spawania albo,

gdy jest to trudne lub niemo

żliwe do wykonania, za pomocą obejmy lub uchwytu,

maj

ących zacisk lub zaciski zabezpieczone przed rozluźnieniem się.

Po

łączenia z rurociągiem wodnym zaleca się wykonywać przed wodomierzem lub

zaworem po stronie dop

ływu wody, a niezależnie od tego wodomierz i zawór

powinny by

ć bocznikowane. Przewód bocznikujący powinien mieć przekrój nie

mniejszy ni

ż 16 mm2, jeżeli stosuje się linkę miedzianą, lub nie mniejszy niż 24

mm2, je

żeli stosuje się taśmę stalową o grubości nie mniejszej niż 3 mm.

Miejsce po

łączenia przewodu uziomowego wg p. 2.5.3. z uziomem naturalnym

powinno by

ć chronione przed korozją lakierem ochronnym lub innym sposobem.

2.4. Uziomy sztuczne.
2.4.1. Stosowanie uziomów sztucznych.
Uziomy sztuczne nale

ży stosować w obiektach telekomunikacji przewodowej, gdy

nie przewiduje si

ę możliwości wykorzystania uziomów naturalnych albo gdy ich

wykorzystanie jest niecelowe.
2.4.2. Obliczanie uziomów sztucznych.
Rodzaj i g

łębokość pogrążania uziomów powinny być takie, aby

wysychanie i zamarzaniegruntu nie powodowa

ło zwiększenia rezystancji

powy

żej wymaganej wartości.

Przybli

żone wzory do obliczania uziomów sztucznych podano w tablicy 3.

Tablica 3

Lp.

Typ i główne wymiary uziomu

Szkic
uziomu

Rezystancja

uziomu

(orientacyjna) R

[Ω]

1.

Uziom pionowy o długości l = 2...20 m i
głębokości zakopania t = 0,8 m

R = 0,84

ρ

/1 (1)

2.

Uziom poziomy o długości l = 10...20 m i
głębokości zakopania t = 0,8 m

R = 1,8

ρ

/l (2)

3.

Uziom wielokrotny poziomy, składający się
z n promieni, o długości
l = 5...15 m, zakopanych na głębokości ok.
0,8 m

Rw = R1/0,7n (3)

gdzie: Rw -
rezystancja
wypadkowa,

R1 - rezystancja
jednego uziomu

obliczona według
wzoru (2)

4.

Uziom wielokrotny pionowy, składający się
z n uziomów, o długościach jednakowych l
nie przekraczających 20 m i wbitych w
odstępach

x = 3...10 m

Rw = R1/0,9n (4)

gdzie: Rw -
rezystancja
wypadkowa,

R1 - rezystancja
jednego uziomu

obliczona według
wzoru (1)

Zale

żność rezystancji uziemienia R od rezystywności gruntu i długości uziomu

poziomego l przy cz

ęstotliwości 50 Hz pokazano w tablicy 4.

Tablica 4

Lp.

Nazwa gruntu

Rezystywność,

[Ωm]

zakres
zmierzonych
wartości

wartość
przeciętna

1.

Grunty gliniaste lekkie i średnie, różnego
pochodzenia geologicznego

10 ÷ 500

75

2.

Ziemia czarna utworzona z gliny oraz
czarnoziem utworzony z lessów

10 ÷ 700

90

3.

Iły z gliny ciężkiej, pochodzenia
czołowo-lodowcowego

20 ÷ 800

140

4.

Mady, torfy i piaski akumulacji rzecznej

50 ÷ 1000

175

5.

Gleby utworzone z piasków luźnych, słabo
gliniastych, różnego pochodzenia

35 ÷ 1500

225

6.

Piaski i żwiry suche akumulacji
czołowo-lodowcowej /zwierciadło wody
poniżej 3 m/

250 ÷ 12000

3500

2.4.3. Materia

ł i wymiary uziomów sztucznych.

Uziomy sztuczne powinny by

ć ze stalowego pręta z elektrolitycznie nałożoną

pow

łoką miedzi o grubości co najmniej 0,25 mm lub cynku o pokryciu 300 g/m2.

Na ko

ńcach pręta pomiedziowanego powinien być wykonany gwint walcowany

dla utrzymania na nim wymaganej grubo

ści warstwy miedzi.

2.4.4. Po

łączenia uziomów sztucznych z przewodami uziomowymi

Po

łączenia należy wykonywać poprzez uchwyty śrubowe.

2.4.5. Uziomy pionowe z pr

ętów stalowych pomiedziowanych

Uziomy nale

ży umieszczać w gruncie na głębokości nie mniejszej niż 2,5 m tak,

aby wierzcho

łek uziomu znajdował się na głębokości nie mniejszej niż 0,8 m. Gdy

jest konieczne wykonanie uk

ładu złożonego z kilku uziomów połączonych

równolegle, odleg

łości między poszczególnymi uziomami powinny być nie

mniejsze ni

ż ich długości, przy czym nie wymaga się jednak odległości większej

ni

ż 10 m.

2.4.6. Pogr

ążanie uziomów pionowych.

Dopuszcza si

ę następujące metody pogrążania uziomów pionowych :

- metoda r

ęczna - za pomocą zwykłych młotów,

- metoda obrotowa - za pomoc

ą urządzeń do wkręcania prętów,

- metoda udarowa - za pomoc

ą wibratorów zainstalowanych na konstrukcji

wsporczej.
2.4.7. Uziomy poziome (z drutów lub ta

śm stalowych)

Uziomy nale

ży układać na głębokości nie mniejszej niż 0,8 m. Rowy lub bruzdy,

na których dnie uk

łada się uziomy należy zasypywać ziemią bez kamieni, żwiru,

cegie

ł lub gruzu, a uziomów nie należy też zasypywać piaskiem lub żużlem oraz

umieszcza

ć w korytach rzek lub na dnie jezior i stawów. Ponadto nale ży unikać

uk

ładania uziomów pod warstwą nie przepuszczającą wody (np. asfaltu lub

betonu) i w pobli

żu urządzeń powodujących wysychanie gruntu (np. rurociągów

wody gor

ącej lub pary).

Uziomy poziome mog

ą być wykonane jako promieniowe, jeżeli długość jednego

promienia jest wi

ększa niż 5 m i kąt między gałęziami takiego uziomu jest nie

mniejszy ni

ż 60? (tablica 3).

Uk

ładanie uziomów poziomych pod fundamentami budynków lub obok

fundamentów jest wskazane, je

śli głębokość posadowienia fundamentu jest nie

mniejsza ni

ż 1 m, a długość uziomów nie mniejsza niż 20 m. Zaleca się

wykonanie pod fundamentami budynków uziomów z drutu stalowego
ocynkowanego o

średnicy 8,0 mm lub z taśmy ocynkowanej o wymiarach

poprzecznych 3x25 lub 4x20. Ko

ńce uziomu powinny być połączone z

pier

ścieniem uziemiającym wg p. 2.5.1. lub szyną uziemiającą wg p. 2.5.2.

2.4.8. Odleg

łości uziomów od uziemnień sieci elektroenergetycznych.

Uziomy naturalne i sztuczne uziemie

ń telekomunikacyjnych stacyjnych powinny

by

ć umieszczane w odległości nie mniejszej niż :

- 50 m od uziemie

ń podstacji trakcji energetycznej,

- 50 m od uziemie

ń ochronnych słupków linii elektroenergetycznej o napi ęciu

110kV lub wy

ższym,

- 20 m od uziemie

ń ochronnych słupków linii elektroenergetycznej o napi ęciu od

30 kV do 110 kV,
- 20 m od szyn lub s

łupów sieci trakcyjnej.

Te same odleg

łości dotyczą uziomów słupów kablowych telekomunikacyjnych

linii napowietrznych.
W przypadkach koniecznych podane odleg

łości mogą być zmniejszone, jeśli

zostan

ą zachowane dopuszczalne wartości napięć występujących na

uziemieniach, zgodnie z wytycznymi ochrony linii i urz

ądzeń telekomunikacyjnych

przed oddzia

ływaniem linii elektroenergetycznych i trakcji elektrycznej pr ądu

sta

łego.

2.5. Wykonanie systemu uziemiaj

ącego.

2.5.1.Pier

ścień uziemiający.

Pier

ścień uziemiający powinien być wykonany z nieizolowanego przewodu

stalowego ocynkowanego lub miedzianego w postaci linki, pr

ęta okrągłego,

ta

śmy albo szyny o przekroju co najmniej 120 mm2 - w przypadku stali i 50 mm2

w przypadku miedzi.
Przekroje te nie powinny by

ć mniejsze niż przekroje przewodów ochronnych

zastosowanych w danym obiekcie, przy czym w urz

ądzeniach teletransmisji

przewodowej i bezprzewodowej (liniach radiowych) zaleca si

ę stosowanie

pier

ścienia wykonanego z taśmy miedzianej o przekroju prostokątnym o możliwie

du

żej powierzchni.

Pier

ścień uziemiający powinien być zamocowany do wsporników stalowych na

wewn

ętrznej stronie ściany, w dolnej kondygnacji budynku, w miejscach łatwych

do kontroli i chroni

ących przed uszkodzeniami mechanicznymi, a przy

przej

ściach przez ściany - umieszczony w rurach z PCV lub ceramicznych.

Przewód miedziany nale

ży zamocować na wspornikach stalowych mających

podk

ładki izolacyjne chroniące przed korozją.

Pier

ścienia uziemiającego nie należy prowadzić przez akumulatornie lub inne

pomieszczenia, w których jest on nara

żony na oddziaływanie czynników

chemicznych albo uszkodzenia mechaniczne. W budynkach
wielokondygnacyjnych mog

ą być stosowane pierścienie zarówno w dolnych, jak i

w górnych kondygnacjach w zale

żności od rozmieszczenia urządzeń.

2.5.2. Szyna uziemiaj

ąca.

W obiektach maj

ących niewielką liczbę urządzeń telekomunikacyjnych, a

mianowicie w przelotowych stacjach teletransmisyjnych lub linii radiowych oraz w
centralach telefonicznych o pojemno

ści do 2000 NN, można zamiast pierścienia

uziemiaj

ącego zastosować szynę uziemiającą, której połączenia przedstawiono

schematycznie na rys. 1.
Szyna uziemiaj

ąca powinna być wykonana z ocynkowanego płaskownika

stalowego lub miedzianego o przekroju co najmniej 75 mm2 i mie

ć zaciski

śrubowe nie mniejsze niż M10, zabezpieczone przed odkręcaniem się. Szynę
uziemiaj

ącą należy umieścić w miejscu dostępnym do kontroli, np. na ścianie z

zamocowaniem na wspornikach stalowych maj

ących w przypadku szyny

miedzianej podk

ładki chroniące przed korozją.

Rys. 1

2.5.3. Przewody uziomowe.
Przewody uziomowe stanowi

ące połączenie pierścienia lub szyny uziemiającej z

uziomami naturalnymi lub sztucznymi powinny by

ć prowadzone w miarę

mo

żliwości najkrótszymi drogami i chronione przed uszkodzeniami

mechanicznymi za pomoc

ą cechownika lub kątownika stalowego.

Do wykonania przewodów uziomowych nale

ży stosować :

- ta

śmę stalową ocynkowaną 2,5x20 mm lub 3x20 mm ze stali StO wg

PN-72/H-84020,
- drut stalowy ocynkowany o

średnicy co najmniej 5 mm ze stali StO wg

PN-72/H-84020.
Przewody oraz ich os

łony powinny być chronione przed korozją w części

nadziemnej i podziemnej.
Przewody uziomowe po

łączone z uziomami naturalnymi powinny mieć średnicę

co najmniej 8 mm.
Przewody uziomowe po

łączone z uziomami sztucznymi, przez które będzie płynął

trwale pr

ąd stały, powinny mieć izolację z materiału termoplastycznego lub gumy,

a miejsca po

łączenia powinny być ochronione przed przenikaniem wilgoci.

Przewody uziomowe powinny by

ć połączone z pierścieniem lub szyną

uziemiaj

ącą za pomocą zacisków probierczych pozwalających odłączać sieć

uziemiaj

ącą od uziomów przy wykonywaniu pomiarów ich rezystancji. Dotyczy to

po

łączeń z uziomami sztucznymi oraz tych uziomów, które w warunkach

eksploatacji wymagaj

ą okresowej kontroli.

Zacisk probierczy powinien mie

ć śrubę stalową (co najmniej M10) ocynkowaną.

Zaciski probiercze mog

ą być umieszczone bezpośrednio na pierścieniu

uziemiaj

ącym wykonanym w postaci szyny.

Zaciski probiercze powinny znajdowa

ć się w miejscu łatwo dostępnym, na

wysoko

ści nie mniejszej niż 0,3 m i nie większej niż 1,8 m od podłogi. Powyższe

wymagania dotycz

ą również połączeń pierścienia albo szyny uziemiającej z

instalacjami i przedmiotami wymienionymi w p.2.9. c ), d) i e), przy czym w tych
przypadkach nie nale

ży stosować zacisków probierczych.

Po

łączenia ze zbrojeniem żelbetowym konstrukcji monolitycznej albo z

konstrukcj

ą szkieletową budynku powinny być wykonane w odstępach 6÷12 m.

2.5.4. Przewody uziemiaj

ące.

Przewody uziemiaj

ące powinny spełniać wymagania 2.5.5.1, a jeśli są zakopane

w ziemi, powinny mie

ć przekroje nie mniejsze niż podane w tablicy 5.

Tablica 5.

Zabezpieczone przed
mechanicznym
uszkodzeniem

Nie zabezpieczone przed
mechanicznym
uszkodzeniem

Zabezpieczone
przed korozją

Zgodnie z wymaganiami
p.2.5.5.1.

16 mm2 Cu

16 mm2 Fe

Nie zabezpieczone
przed korozją

25 mm2 Cu

50 mm2 Fe

Po

łączenie przewodu uziemiającego z uziomem powinno być wykonane w

sposób pewny i trwa

ły pod względem mechanicznym i elektrycznym. W

przypadku zastosowania zacisku, nie powinien on powodowa

ć uszkodzenia

uziomu lub przewodu uziemiaj

ącego.

Przewód uziemiaj

ący w urządzeniach zasilanych prądem stałym powinien

zapewnia

ć ochronę przeciwporażeniową, umożliwiając niezawodne

spowodowanie samoczynnego zadzia

łania zabezpieczenia nadprądowego przy

zwarciu nieuziemionego przewodu pr

ądu stałego z obudową urządzeń.

Je

żeli uziemiony jest ujemny biegun źródła prądu, spadek napięcia w przewodzie

uziemiaj

ącym, na odcinku między biegunem ujemnym źródła prądu i

odbiornikiem, nie powinien by

ć większy niż 0,45 V.

W obiektach teletransmisyjnych i radiowych zaleca si

ę stosowanie taśmy lub

linek z cienkich drutów.
2.5.5. Przewody ochronne
2.5.5.1. Minimalne przekroje.
Przekrój przewodów ochronnych powinien by

ć obliczony zgodnie z wymaganiami

2.5.5.2 lub dobrany zgodnie z wymaganiami 2.5.5.3.
W oby przypadkach nale

ży uwzględnić również wymagania według 2.5.5.4.

2.5.5.2. Przekrój przewodów
Przekrój nie powinien by

ć mniejszy od wartości obliczonej wg. następującego

wzoru

S = I

?

√

t /k

w którym:
S - przekrój, w mm2,
I - warto

ść prądu zwarciowego (wartość skuteczna prądu przemiennego) przy

zwarciu o pomijalnej impedancji p

łynącego przez urządzenie zabezpieczające, w

A,
t - czas zadzia

łania urządzenia zabezpieczającego w s,

k - wspó

łczynnik, którego wartość zależy od materiału żyły, izolacji i innych

elementów przewodu ochronnego oraz od jego temperatury pocz

ątkowej i

ko

ńcowej.

Warto

ść współczynnika k podano w PN-92/E-05009/54.

2.5.5.3. Przekrój przewodu ochronnego
Przekrój nie powinien by

ć mniejszy od odpowiedniej wartości podanej w tablicy 6.

Tablica 6

Przekrój przewodów fazowych
instalacji S (mm2)

Minimalny przekrój odpowiadającego
przewodu ochronnego Sp (mm2)

S 16

16 S 35

S 35

S

16

s/2

Warto

ści podane w tablicy 6 są obowiązujące dla przewodów ochronnych

wykonanych z takiego samego materia

łu jak przewody fazowe. W innych

przypadkach przekrój przewodu ochronnego powinien by

ć dobrany tak, aby jego

konduktancja nie by

ła mniejsza od konduktancji przewodu spełniającego

wymagania okre

ślone w tablicy 5.

2.5.5.4. Przekrój ka

żdego przewodu ochronnego

Przekrój przewodu nie b

ędącego żyłą kabla lub jego powłoką nie powinien być

mniejszy ni

ż:

- 2.5 mm2 w przypadku stosowania zabezpiecze

ń przed mechanicznymi

uszkodzeniami,
- 4.0 mm2 w przypadku nie stosowania zabezpiecze

ń przed mechanicznymi

uszkodzeniami.
Pozosta

łe wymagania wg. PN-92/E-05009/54.

2.6. Uziemienia ochronne
2.6.1. Uziemienia i przewody ochronne chroni

ące urządzenia przed

napi

ęciem zakłóceniowym.

Uziom pomocniczy powinien by

ć wykonany jako elektrycznie niezależny od

innych uziemionych cz

ęści metalowych takich jak: konstrukcje, rury, osłony kabli.

Wymaganie to uwa

ża się za spełnione, jeżeli uziom ten jest usytuowany w

okre

ślonej odległości od wszystkich innych wymienionych uziemionych części

metalowych.
2.6.2. Przewód uziemiaj

ący

Przewód prowadzony do uziomu pomocniczego powinien by

ć izolowany tak, aby

unikn

ąć styku elektrycznego z przewodem ochronnym i częściami do niego

przy

łączonymi, a także z częściami przewodzącymi obcymi stykającymi się lub

mog

ącymi się stykać z tym przewodem uziemiającym.

2.6.3. Przewód ochronny
Przewód powinien by

ć przyłączony jedynie do tych części przewodzących

dost

ępnych wyposażenia elektrycznego, których zasilanie jest wyłączane przez

urz

ądzenie zabezpieczające przy powstaniu uszkodzenia.

Pozosta

łe wymagania wg PN-92/E-05009/54.

2.7. Zaciski ochronne
Zaciski powinny by

ć wielkości nie mniejszej niż M10, powinny być trwale

po

łączone ze szkieletem stojaka lub obudową szafy albo korpusem maszyny

oraz powinny by

ć zabezpieczone przed odkręcaniem się i chronione przed

korozj

ą.

W urz

ądzeniach o prądzie znamionowym nie przekraczającym 10 A dopuszcza

si

ę zaciski ochronne o odpowiednio mniejszych wymiarach.

2.8. Instalacja odgromowa budynku
Instalacja powinna by

ć skoordynowana z siecią uziemiającą urządzeń

telekomunikacji oraz z instalacjami elektrycznymi, zgodnie z warunkami
technicznymi, jakim powinna odpowiada

ć ochrona obiektów budowlanych przed

wy

ładowaniami atmosferycznymi. Połączenia sieci uziemiającej z instalacją

odgromow

ą powinny być wykonane jak najbliżej uziomów odgromowych.

2.9.Sie

ć uziemiająca

Sie

ć uziemiająca w obiektach zawierających urządzenia telekomunikacyjne oraz

zwi

ązane z nimi urządzenia zasilające dołączone do sieci elektroenergetycznej

powinna by

ć połączona:

a) z wszystkimi dost

ępnymi uziemieniami naturalnymi wg. p. 2.3. oraz z

uziemieniami sztucznymi wg. p.2.4.,
b) z przewodem zerowym sieci elektroenergetycznej niskiego napi

ęcia i własnej

elektrowni zapasowej,
c) z instalacj

ą sanitarną, gazową i ogrzewczą budynku,

d) z instalacj

ą piorunochronną budynku w miejscach największego zbliżenia,

e) ze zbrojeniem albo konstrukcj

ą stalową budynku,

f) z przewodami ochronnymi doprowadzonymi do poszczególnych urz

ądzeń

wymagaj

ących uziemienia.

Po

łączenie z przewodem zerowym sieci elektroenergetycznej powinno by ć

wykonane tylko w jednym punkcie, w miejscu wprowadzenia sieci do budynku lub
w stacji transmisyjnej zasilaj

ącej dany obiekt telekomunikacyjny

2.10.Uziemianie linii nadziemnej
2.10.1. Liczba uziemie

ń

S

łupy wg p. 2.2.1. powinny posiadać tylko jedno uziemienie.

2.10.2. Uziemianie ekranu
Ekran powinien by

ć uziemiony tylko na końcach kabla nadziemnego

wprowadzanych do pomieszcze

ń, a nie na słupach.

2.10.3. Ci

ągłość elektryczna ekranu i linki nośnej

Ekran kabla jak i linka no

śna powinny zachować ciągłość elektryczną na całej

d

ługości kabla nadziemnego.

2.10.4. Prowadzenie piorunochronu i zwodu wzd

łuż słupa

Piorunochron ani zwód, niezale

żnie od rodzaju słupa i linii, nie powinny

powodowa

ć uziemienia osprzętu słupowego, tj. poprzeczników, obłąków itp.

2.11. Ochrona odgromowa i uziemianie linki no

śnej

2.11.1. Przypadek linii nadziemnej kablowej
(linia nadziemna kablowa bez przewodów drutowych)
2.11.1.1. S

łupy drewniane

Piorunochron, zwód, przewód odprowadzaj

ący i przewód uziemiający powinny

by

ć wykonane z jednego odcinka bednarki lub drutu stalowego zgodnie z

BN-75/8984-03.
Uziemienie linki no

śnej może być dokonane za pomocą przewodu łączącego

link

ę nośną ze zwodem.

2.11.1.2. S

łupy żelbetowe

Piorunochron i przewód odprowadzaj

ący uziemienia powinny być dołączone do

odpowiednich zacisków wg BN-74/3231-24.

Uziemienie linki no

śnej może być dokonane za pomocą przewodu łączącego

link

ę nośną z zaciskiem piorunochronu wg BN-74/3231-24.

2.11.2. Przypadek linki nadziemnej mieszanej
(linia nadziemna zawieraj

ąca przewody napowietrzne drutowe i kable

nadziemne)
2.11.2.1. Ci

ągłość izolacji linki nośnej

Linka no

śna kabla, niezależnie od rodzaju słupa, powinna zachować ciągłość

izolacji. Stalowa linka no

śna nigdzie nie powinna być obnażona, a szczególnie

przy s

łupie w zasięgu ręki lub narzędzia montera.

2.11.2.2. S

łupy drewniane

Piorunochron wraz ze zwodem odgromowym powinny by

ć wykonane z jednego

odcinka bednarki.
Zwód odgromowy powinien by

ć oddzielony od przewodu odprowadzającego

szczelin

ą powietrzną

wg BN-75/8984-03 p.3.4.1.4. niezale

żnie od tego, czy linia telekomunikacyjna

krzy

żuje się z linią elektroenergetyczną czy też nie.

Linka no

śna powinna być uziemiona przez dołączenie jej przewodem izolowanym

do przewodu uziemiaj

ącego lub doprowadzeniowego z pomini ęciem ww

szczeliny powietrznej znajduj

ącej się w zwodzie odgromowym.

Po

łączenie linki nośnej z przewodem izolowanym powinno być zrealizowane bez

usuwania izolacji z linki no

śnej, tj. za pomocą zacisków perforujących, w których

śruby ściskające są izolowane od ostrzy perforujących.
2.11.2.3. S

łupy żelbetowe

Piorunochron i przewód odprowadzaj

ący powinny być dołączone do słupów wg

zasady podanej w p. 2.11.1.2.
Linka no

śna powinna być uziemiona przez dołączenie jej przewodem izolowanym

do zacisku
piorunochronu. Po

łączenie linki nośnej z przewodem izolowanym powinno być

zrealizowane za pomoc

ą izolowanego zacisku zgodnie z p. 2.11.2.2.

2.11.2.4. Izolowanie wsporników i innego osprz

ętu zamocowanego na

podporach linii nadziemnej mieszanej
Wsporniki, ob

łąki i inny osprzęt powinien być odizolowany odlinki nośnej kabla.

Z tego wzgl

ędu zaleca się stosować:

- do kotwienia kabla uchwyty, których zaciski chwytaj

ące linkę nośną sa

odizolowane od ci

ęgien

stykaj

ących się bezpośrednio ze wspornikami, hakami itp.

- do zawieszania kabla wieszaki, których zaciski s

ą odizolowane od haczyków

zawieszonych bezpo

średnio na wspornikach, hakach itp.

2.11.2.5. Ochrona uziemienia linki no

śnej na słupie drewnianym

Izolowany przewód

łączący linkę nośną z przewodem odprowadzającym wg p.

2.11.2.2. oraz zwód odgromowy nale

ży kryć korytkiem ochronnym z tworzywa

sztucznego.
3. BADANIA
3.1. Program bada

ń.

3.1.1. Badania pe

łne

Badania te nale

ży wykonywać przy odbiorze sieci uziemiającej w nowym obiekcie

telekomunikacyjnym, po uko

ńczeniu prac montażowych lub po remoncie

kapitalnym.
3.1.2. Badania niepe

łne

Badania niepe

łne należy wykonywać okresowo podczas eksploatacji, raz w roku.

3.1.3.Rodzaj bada

ń

Badania nale

ży wykonać wg tablicy 7.

Tablica 7

Lp.

Rodzaj badań

Wymagania

Badania

Zakres badań

wg

wg

pełne niepełne

1

2

3

4

5

6

1

Sprawdzenie
wszystkich elementów
sieci uziemiającej i
wymiarów oraz
zgodności z
dokumentacją

2.2.1; 2.3.1;

2.3.2;

2.4.12.4.6.;

2.5.1; 2.5.2;
2.5.3; 2.5.4;

2.5.5; 2.5.7; 2.8

2.9

;

2.10.

;

2.11.

3.2.1

BN-75/8984-03

BN-74/3231-24

+

-

2

Sprawdzenie uziemień
odosobnionych

2.4.3; 2.7.

3.2.1

+

+

3

Pomiar rezystancji
poszczególnych
uziomów oraz
wypadkowej
rezystancji sieci
uziemiającej

2.2.; 2.2.1.

3.2.5.13.2.5.5

+

+

4

Pomiar spadków
napięcia we wspólnych
przewodach
uziemiających i
zasilających

2.5.4.

BN-73/9371-01

+

-

5

Sprawdzenie
skuteczności ochrony
przeciwporażeniowej

2.1; 2.5.4.

3.2.5.6

+

+

6

Sprawdzenie
skuteczności
ograniczenia zakłóceń
i ekranowania

2.1 i

PN-69/E-02031

PN-68/T-04502 i
norm
przedmiotowych

+

-

7

Sprawdzenie
przyczepności powłoki
miedzianej lub
ocynkowanej do pręta

2.4.3 i wg

PN-79/H-04607

p.7 i p.13

3.2.2

+

-

stalowego

8

Sprawdzenie gięcia
uziomu sztucznego
pomiedziowanego
lub ocynkowanego

2.4.3 wg UL

1984 r.

3.2.3

+

-

9

Sprawdzenie
odporności korozyjnej
uziomów sztucznych

PN-77/H-04635

3.2.4

+

-

3.2.Opis bada

ń.

3.2.1. Ogl

ędziny

Ogl

ędziny polegają na sprawdzeniu :

- prawid

łowości połączeń uziomów naturalnych i sztucznych z przewodami

uziomowymi oraz po

łączeń przewodów uziomowych z pierścieniem lub szyną

uziemiaj

ącą,

- przekrojów poprzecznych lub

średnic przewodów pierścienia uziemiającego

albo szyny uziemiaj

ącej oraz wszystkich przewodów uziomowych i

uziemiaj

ących, a także ciągłości elektrycznej przewodów uziemiających i

uziomowych,
- ochrony przewodów, wchodz

ących w skład całej sieci uziemiającej, przed

uszkodzeniami mechanicznymi i korozj

ą (gdzie zagrożenie takie może nastąpić),

- wymiarów zacisków ochronnych w poszczególnych urz

ądzeniach i

prawid

łowości połączenia z przewodami uziemiającymi oraz środków przeciw ich

odkr

ęcaniu się i ochrony przed korozją (pokrycie galwaniczne),

- stan uziomów sztucznych przez cz

ęściowe odkopanie ich na taką głębokość,

aby by

ły widoczne na długości około 1 m od miejsca połączenia; miejsca

po

łączeń przewodów połączeniowych z uziomami.

3.2.2. Sprawdzenie przyczepno

ści powłoki miedzianej lub ocynkowanej do

pr

ęta stalowego uziomu

sztucznego.
W celu zbadania przylegania pow

łoki miedzianej lub ocynkowanej do pręta

stalowego nale

ży odcinek pręta o długości 457 mm, którego jeden koniec obcięty

jest z dwóch stron pod k

ątem 45o, przeciągnąć pomiędzy dwiema stalowymi

p

łytami zaciskowymi lub szczękami imadła ustawionymi w odległości mniejszej o

1,02mm od

średnicy pręta, w ten sposób aby ściąć wystarczającą ilość powłoki

metalowej dla odkrycia miejsca po

łączenia powłoki z prętem. Zdzieranie powłoki

przez p

łyty stalowe lub szczęki imadła jest dopuszczalne, natomiast nie powinno

by

ć żadnych innych objawów oddzielania się powłoki od stalowego rdzenia.

3.2.3. Sprawdzenie gi

ęcia uziomu sztucznego pomiedziowanego lub

ocynkowanego.
Nie powinno by

ć żadnych objawów pękania powłoki, gdy w temperaturze

pokojowej odcinek pr

ęta jest sztywno zamocowany w szczękach zaciskowych lub

imadle, a wolny koniec pr

ęta zginany poprzez przyłożenie siły prostopadłej do

pr

ęta w odległości od urządzenia mocującego równej 40-krotnej średnicy pręta.

Wielko

ść siły i kierunek jej przyłożenia powinny być takie, aby spowodować stałe

wygi

ęcie pręta o kąt 30o.

3.2.4. Sprawdzenie odporno

ści korozyjnej powłoki uziomu sztucznego.

Badanie nale

ży wykonać metodą Corrodkote wg PN-77/H-04635 przez nałożenie

na badane próbki koroduj

ącej pasty, a następnie przetrzymanie w wilgotnej

atmosferze (temperatura 38*1oC i wilgotno

ści względnej 85-90%) w czasie 16 h.

Stan pow

łoki miedzianej lub ocynkowanej powinien być taki, aby nie stwierdzono

żadnych uszkodzeń ani zarodkowania korozji podpowłokowej.
3.2.5. Pomiar rezystancji uziomów.
3.2.5.1.Warunki wykonania pomiarów.
Pomiar rezystancji uziomów nale

ży wykonać w okresie największej rezystywności

gruntu, tzn. w warunkach klimatycznych Polski od czerwca do wrze

śnia, z

wyj

ątkiem trzydniowych okresów po długotrwałych opadach.

Je

żeli zachodzi konieczność wykonania pomiarów w innym okresie, należy je

powtórzy

ć.

Gdy w okresie przeznaczonym na pomiary wyst

ępują długotrwałe opady

atmosferyczne, pomiary nale

ży wykonać po upływie nie mniej niż 28 h od chwili

ustania opadów.
W okresach nasilenia mrozów, a zw

łaszcza gdy nie ma pokrywy śnieżnej, należy

kontrolowa

ć rezystancję uziomów poziomych.

3.2.5.2.Czynno

ści przygotowawcze.

Przed przyst

ąpieniem do pomiarów należy wykonać dwa uziomy pomocnicze

(sondy) o rezystancji nie wi

ększej niż 100*, sporządzone z prętów stalowych o

d

ługości co najmniej 1 m i średnicy około 10mm.

Uziomy pomocnicze powinny by

ć umieszczone w gruncie w odległości co

najmniej 10 m od wszelkich przedmiotów metalowych zakopanych w ziemi
(ruroci

ągów, kabli, konstrukcji wsporczych itp.), oraz tak, aby odleg łości między

sond

ą, uziomem badanym i uziomem pomocniczym odpowiadały wymaganiom

podanym w tablicy 9.
W przypadku gruntu o du

żej rezystywności (piasek, grunt skalisty itp.) uziomy

pomocnicze powinny by

ć umieszczone w dołach zwilżonych wodą z dodatkiem

2*4 kg chlorku sodowego (soli kuchennej) na wiadro wody oraz po

łączone z

przyrz

ądami do badań za pomocą przewodów izolowanych o przekroju nie

mniejszym ni

ż 1 mm2.

Tablica 9.

Budowa uziomu badanego

Najmniejsze odległości lub odległości względne

[m]

i pomocniczego

przy położeniu sondy S
w jednej linii z
uziomem badanym A i
pomocniczym B

przy położeniu sondy
S poza linią łączącą
uziom badany A i
pomocniczy B

Uziom badany A i pomocniczy B,
pojedyncze i pionowe o l 3 m

Uziom badany pionowy A o l

1

3

m, uziom pomocniczy pionowy B
o l

2

3 m

Uziom badany poziomy A o l

1

10

m, uziom pomocniczy pionowy B

o l

2

3 m

Uziom badany wielokrotny A,
uziom pomocniczy pionowy
pojedynczy B o l

2

3 m lub

ułożony z kilku uziomów pionowych
przy a / l

2

1

a - najmniejszy odstęp poziomy między uziomami pionowymi,
l

1

- długość uziomu badanego,

l

2

- długość uziomu pomocniczego.

3.2.5.3.Pomiar za pomoc

ą amperomierza i woltomierza

Jest on pomiarem dok

ładnym i zaleca się go stosować wtedy, gdy jest

spodziewana rezystancja badanego uziomu mniejsza ni

ż 2*.

Pomiary nale

ży wykonać prądem przemiennym o częstotliwości 50 Hz,

pobieranym z sieci za po

średnictwem transformatora o mocy 500VA

obni

żającego napięcie z 220V do 100V, w układzie wg rys.2.

Rys. 2

Warto

ść rezystancji uziomu A(RA) oblicza się z zależności

RA=Uv/Ia [*]

gdzie
Uv - napi

ęcie wskazane przez woltomierz [V]

Ia - pr

ąd wskazany przez amperomierz [A?

Woltomierz i amperomierz powinny mie

ć klasę dokładności nie większą niż 1.5

oraz podzia

łki skali odpowiednio dostosowane do pomiaru spodziewanych

warto

ści.

Czynno

ści pomiarowe powinny być wykonane z zachowaniem środków

ostro

żności i z zastosowaniem sprzętu ochronnego przez personel uprawniony

do pracy pod napi

ęciem, zgodnie z przepisami bezpieczeństwa pracy.

3.2.5.4.Pomiar metod

ą kompensacyjną

Pomiar metod

ą kompensacyjną z zastosowaniem przyrządu typu MEGGER lub

IMU nale

ży wykonać zgodnie z instrukcją dołączoną do przyrządu.

Przy pomiarach uziomów rozleg

łych, a mianowicie uziomów poziomych, kabli,

ruroci

ągów itp., należy zwrócić uwagę, aby uziomy pomocnicze nie znajdowały

si

ę na drodze badanego uziomu, lecz były umieszczone prostopadle do drogi.

Pomiar rezystancji uziomienia metod

ą kompensacyjną należy wykonać przy

trzech ró

żnych odległościach sond pomocniczych od badanego uziomu.

3.2.5.5.Pomiar rezystancji wypadkowej ca

łej sieci uziemiającej

Pomiar powinien by

ć wykonany po odłączeniu wszystkich przewodów

uziemiaj

ących od urządzeń uziemianych i dlatego należy ten pomiar wykonać

przy odbiorze sieci uziemiaj

ącej, przy nieczynnych urządzeniach zasilających i

zasilanych oraz przy od

łączonym przewodzie zerowym sieci elektroenergetycznej

od sieci uziemiaj

ącej.

Przed pomiarem rezystancji wypadkowej nale

ży zmierzyć rezystancję

poszczególnych uziomów naturalnych i sztucznych, z wyj

ątkiem uziomów trwale

po

łączonych z pierścieniem uziemiającym, jak np. w wypadku zbrojenia lub

konstrukcji stalowej budowli albo uziomu instalacji odgromowej.
3.2.5.6.Sprawdzenie skuteczno

ści ochrony przeciwporażeniowej

(zerowania)
Sprawdzenie polega na wyznaczeniu impedancji Zp p

ętli zwarciowej celowo

utworzonej mi

ędzy jedną z faz sieci prądu przemiennego i obudową urządzenia

chronionego w uk

ładzie na rys. 3.

Rys. 3.

Impedancj

ę Zp wyznacza się z zależności

Zp = Zz *(U1 - U2)/U2
gdzie
Zz - znana warto

ść impedancji elementu w obwodzie sztucznego zwarcia [*],

U1 - napi

ęcie fazowe sieci przed sztucznym zwarciem [V],

U2 - spadek napi

ęcia na elemencie o impedancji Zz podczas sztucznego

zwarcia [V].
Warto

ść prądu Ip w pętli sztucznego zwarcia powinna wynosić przy tym około

50% warto

ści znamionowej zabezpieczenia nadprądowego danego obwodu.

Z warto

ści impedancji pętli zwarciowej należy obliczyć prąd zwarcia I z

zale

żności

I = U1 / Zz [A]

po czym wynik sprawdzenia skuteczno

ści ochrony przeciwporażeniowej uważa

si

ę za dodatni, jeżeli obliczony prąd zwarcia będzie miał wartość gwarantującą

niezawodne zadzia

łanie zabezpieczenia zastosowanego w danym obwodzie

zasilania.
Do pomiaru zaleca si

ę stosować miernik impedancji pętli zwarciowej typu MZ-3.

3.3. Ocena wyników bada

ń.

Sie

ć uziemiającą należy uznać za nadającą się do eksploatacji, jeżeli badania

wymienione w 3.2. dadz

ą wyniki zgodne z wymaganiami.

4. Post

ępowanie w przypadku niezgodności wyników badań z wymaganiami

normy.
W wypadku niezgodno

ści wyników badań z wymaganiami normy należy wykonać

poprawki i zmiany w celu doprowadzenia sieci uziemiaj

ącej do stanu

odpowiadaj

ącego wymaganiom.

5.INFORMACJE DODATKOWE.
5.1.Instytucja opracowuj

ąca normę

Zak

ład Doświadczalny Budownictwa Łączności.

5.2. Normy i dokumenty zwi

ązane

PN-89/E-06251 Techniczne urz

ądzenia informatyki. Dopuszczalne poziomy

zak

łóceń. Wymagania i badania.

PN-89/E-06251 Techniczne urz

ądzenia informatyki. Dopuszczalne poziomy

zak

łóceń. Wymagania i badania.

PN-92/E-05009/41 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Ochrona
zapewniaj

ąca bezpieczeństwo. Ochrona przeciwporażeniowa.

PN-92/E-05009/54 Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Dobór i

monta

ż wyposażenia elektrycznego. Uziemienia i przewody ochronne.

BN-72/8984-22 Telekomunikacyjne linie napowietrzne. Urz

ądzenia

zabezpieczaj

ące. Ogólne wymagania.

BN-75/8984-03 Urz

ądzenia ochrony odgromowej konstrukcji wsporczych.

BN-76/9371-03 Uziemienia urz

ądzeń telekomunikacji przewodowej i

bezprzewodowej.
BN-76/9371-03/01 Uziemienia w obiektach radiowych i telewizyjnych
nadawczych, odbiorczych, nadawczo-odbiorczych i studyjnych.
BN-89/8984-17/03 Telekomunikacyjne sieci miejscowe. Linie kablowe. Ogólne
wymagania i badania.
BN-74/3231-24 Telekomunikacyjne linie napowietrzne. S

łupy żelbetowe.

ZN-96/TPSA-027. Telekomunikacyjne sieci miejscowe. Linie kablowe o torach
miedzianych. Ogólne wymagania i badania.
ZN-96/TPSA-028. Telekomunikacyjne sieci miejscowe. Tory kablowe abonenckie
i mi

ędzycentralowe. Wymagania i badania.

ZN-96/TPSA-033. Telekomunikacyjne sieci miejscowe. Obudowy zako

ńczeń

kablowych. Wymagania i badania.
ZN-96/TPSA-034. Telekomunikacyjne sieci miejscowe.

Łączówki i zespoły

łączówkowe przełącznicowe. Wymagania i badania.
ZN-96/TPSA-035 Telekomunikacyjne sieci miejscowe. Zako

ńczenia torów

kablowych u abonenta. Wymagania i badania.
ZN-96/TPSA-036 Telekomunikacyjne sieci miejscowe. Urz

ądzenia ochrony ludzi i

instalacji przed przepi

ęciami i przetężeniami. Wymagania i badania.

IEC 364-5-54 Electrical installations of buildings, Selection an erection of
electrical equipment.
Earthing arrangements and protective conductors.
Poradnik teleelektronika 1974
Earthing (Grounding) of Wired Telecommunication Networks 48/92
Fernmeldebauordnung der Deutschen Bundespost Teil 14
Erdungsanlagen und Ueberspannungsschutz - 1982
Earthing of Telecommunication Installations - CCITT - 76
5.3. Za

łącznik

Przyk

łady rozwiązania zacisków uziomowych, oraz uziomów pionowych

sztucznych, z

łączek przedstawiono na rysunkach.

Opracowanie Zak

ładu Doświadczalnego Budownictwa Łączności

wykonane przez zespó

ł pod kierunkiem Piotra Kowalskiego

Powrót