0307; 03.10.2009, opracowanie nr 7., - Skóra - budowa i funkcje; Paul Esz
INFORMAJCE OGÓLNE
•
zewnętrzna powłoka ciała
•
dwie warstwy
•
naskórek
•
skóra właściwa
•
grubość około 0,3 do 4 mm (najgrubsza na karku)(zależy od miejsca, wieku, płci)
•
łączna powierzchnia do 2 m
2
•
razem z tkanką podskórną waży do 20 kg
•
obecność linii papilarnych określonych genetycznie
•
leży na warstwie tkanki łącznej właściwej luźnej (tkance podskórnej)
•
tkanka podskórna
•
większe wahania grubości
•
tkanka tłuszczowa żółta
•
okolica ciała
•
stopnień odżywienia
•
płeć
•
charakter pracy
•
przydatki skóry
•
gruczoły łojowe
•
gruczoły potowe
•
włosy
•
paznokcie
NASKÓREK
•
nabłonek wielowarstwowy płaski rogowaciejący
•
pochodzenie ektodermalne
•
tkanka dynamiczna
•
6-20 warstw komórek
•
grubość ok. 500 μm, 2-3x większa na dłoni i podeszwie
•
komórki
•
keratynocyty
•
komróki Merkla
•
melanocyty – pochodzenie nerwowe
•
komórki Langerhansa
•
komórki nowopowstale przesuwają się ku górze
•
l. kom. zł. = l. kom. no. pows.
•
zbudowany z kolumn keratynocytów
•
biegną w poprzek jego grubości
•
5-6 komórek podstawnych
•
szereg pojedynczych, spłaszczonych, czternastościanów
•
błona podstawna
•
kilka warstw
•
blaszka jasna
•
keratynocyty warstwy podstawnje naskórka
•
hemidesmosomy
•
glikoproteiny – laminina, proteoglikany
•
blaszka gęsta
•
kolagen typu IV
•
blaszka siateczkowata
•
fibrylarne cząstki kotwiczące – kolagen typu VII
•
włókna kolagenowe – kolagen typu III
•
keratynocyty
•
5 warstw
•
warstwa podstawna
•
komórki walcowate
•
zasadochłonna cytoplazma (rybosomy, polirybosomy)
•
hemidesmosomy
•
desmosomy
•
pęczki filamentów posrednich typu I i II (cytokeratyn)
•
mikrotubule
•
mikrofilamenty aktynowe
•
komórki macierzyste naskórka
•
asymetryczna mitoza (k. potomna ku górze i się różnicuje) (20-30 dni)
•
warstwa kolczysta
•
komórki spłaszczone, czternastościenne
•
połączone przez desmosomy
•
obraz kolców przy obkurczaniu
•
różnicowanie poprzez syntezę cytokeratyn i odkładanie do cytoplazmy pęczków
filamentów cytokeratynowych
•
warstwa ziarnista
•
20 rodzajów białek keratynowych
•
zachodzi różnicowanie keratynocytów
•
zagęszczanie pęczków
•
synteza
•
profilagryny → filagryny (białka wiążące filamenty cytokeratynowe w
gęstą masę rogową
•
kornifiny
•
lorykryny*
•
SPR* -
bogate w prolinę
•
inwolukryny*
•
pojawienie się ziaren keratohialiny (pęcherzyki z tymi białkami)
•
synteza ciałek blaszkowatych z glikolipidów
•
degeneracja i zanik cytoplazmy jądra
* - wydzielane poza komórki; transglutaminaza K tworzy wiązania krzyżowe między białkami → rogowa otoczka
(zastępuje błonę); tworzenie łuseczek rogowych
•
warstwa jasna (tylko w grubym naskórku)
•
cienka
•
kwasochłonna cytoplazma
•
skóra podeszwy, gruby naskórek
•
keratynocyty
•
bez jąder
•
filamenty cytokeratynowe
•
desmosomy
•
warstwa zrogowaciała
•
część zbita i złuszczająca się
•
komórki
•
ściśle upakowane
•
całkowicie zrogowaciałe
•
bezjądrowe
•
tak zwane łuseczki rogowe
Bariera dla wody
•
keratynocyty warstwy ziarnistej
•
gromadzenie ciałek blaszkowatych z pęcherzykami
•
pęcherzyki wypełnione glikolipidem – acyloglukozyloceramidem
•
wydzielanie zawartości na zewnątrz
•
blaszki glikolipidu między warstwą ziarnistą, a zrogowaciałą
Keratyna miękka i twarda
(!!!)
•
keratyna miękka
•
budowa
•
bezpostaciowa keratyna
•
filamenty cytokeratynowa
•
inwolukryna
•
filagryna
•
inne białka
•
występowanie
•
łuseczki rogowe naskórka
•
wewnątrzna pochewka włos
•
keratyna twarda
•
budowa
•
gęsto ułozone filamenty cytokeratynowe
•
filagryna
•
gęsta, bezpostaciowa keratyna
•
inwolukryna
•
białka z dużą zawartością siarki
•
występowanie
•
powłoczka włosa
•
kora włosa
•
płytki paznokci
MELANOCYTY
•
pochodzenie nerwowe
•
pomiędzy keratynocytami warstwy podstawnej naskórka
•
wydzielają barwnik – melaninę
•
owalne
•
wiele wypustek cytoplazmatycznych między keratynocytami
•
duże, owalne jądra
•
jasna cytoplazma
•
dobrze wykształcona szorstka siateczka śródplazmatyczna (syntetyzuje tyrozynazę) i aparat Golgiego
•
pęcherzyk z melaniną to ziarno melaniny
•
ziarna melaniny rozkładane są enzymatycznie
•
cytokrynia (z kom. do kom.) – przemieszczanie ziaren melaniny z wypustek melanosomów do
keratynocytów
•
melanofory – fibroblasty wypełnione ziarnami melaniny na dordze endocytozy ze skóry właściwej
•
synteza melaniny
•
w pęcherzykach (melanosomach) powstających z aparatu Golgiego
•
substrat – tyrozyna (aminokwas)
•
tyrozyna →
okdydoreduktaza (tyrozynaza)
3,4-dihydroksyfenyloalanina (dopa) → dopachinon → melanina
•
regulacja czynności melanocytów
•
MSH przysadki (melanotropina)
•
melanotoninę szyszynki (w niewielkim stopniu u człowieka)
BARWA SKÓRY
•
zależy od
•
liczby ziaren melaniny w keratynocytach
•
ukrwienia
•
ilości barwników karotenowych
•
rasa kaukaska
•
ziarna melaniny tylko w keratynocytów przylegających do melanocytów
•
krótkie przechowywanie ziaren melaniny w keratynocytach
•
enzymatyczny rozkład melaniny przy powierzchni naskórka
•
rasa negroidalna
•
ziarna melaniny we wszytskich keratynocytach
•
brak lub słabo aktywne enzymy
•
długie przechowywanie ziaren melaniny w keratynocytach
•
więcej melaniny
•
więcej melanocytów
•
naswietlanie UV
•
zwiększa wydzielanie ziaren melaniny z melanocytów do keratynocytów
•
zwiększa syntezę melaniny w melanocytach
KOMÓRKI LANGENHANSA / DENDRYTYCZNE
•
pochodzenie mezenhymalne
•
kształt gwiaździsty
•
pomiędzy keratynocytami
•
okrągłe lub owalne jądra
•
jasna cytoplazma
•
brak filamentów cytokeratynowych i desmosomów w cytoplazmie
•
pochodzą ze szpiku kostnego
•
w naskórku ze skóry właściwej
•
zaliczane do komórek prezentujących antygeny
•
in situ – limfocytom (Th głównie) skóry właściwej
•
w węzłach limfatycznych (po pobraniu antygenów w naskórku)
•
wydzielają interleukinę I (monokiną / cytokinę makrofagów)
KOMÓRKI MERKLA
•
komórki nabłonkowe
•
receptory dotyku o małym nasileniu, ucisk
•
posiadają pęcherzyki wydzielnicze, neurosekrecyjne
•
wydzielają neuromediatory polipeptydowe – VIP – aktywny polipeptyd jelitowy
•
enkefalinę
•
pankreostatynę
•
budowa
•
nabłonkowa komórka naskórka warstwy kolczystej
•
zakończenie nagiego dendrytu
RECEPTORY
•
termoreceptory
•
zimno i ciepło
•
nagie
•
bezosłonkowe
•
wolne zakonczenia włókien nerwowych
•
najliczniej między komórkami naskórka, między naskórkiem, a skórą właściwą, w tkance łącznej
•
nociceptory
•
ból
•
nagie
•
bezosłonkowe
•
wolne zakonczenia włókien nerwowych
•
najliczniej między komórkami naskórka, między naskórkiem, a skórą właściwą, w tkance łącznej
•
mechanoreceptory
•
dotyk
•
skóra, tkanka podskórna, niezrogowaciała część naskórka
•
nagie dendryty neuronów czuciowych
•
mechanoreceptory włosa
•
oataczją na kształt torebki
•
wnikają az do pochewek wew.
•
ciałka Merkla (PATRZ KOMÓRKI MERKLA)
•
ciałka Meissnera
•
wibracje małej częstotliwości
•
brodawki skóry właściwej, nieowłosiona skóra opuszków palców, dłoni, podeszwy, warg,
sutków, spojówka
•
owalne
•
zazębiające się lemocyty, otoczone tkanką łączną onerwia
•
dwa bieguny
•
ciałka Krausego
•
wibracja i połozenie przestrzenne bodźca
•
skóra właściwa, tkanka podskórna, błony śluzowe, torebki stawowe
•
średnica do 50 μm
•
włókna o przebiegu prostym
•
ciałka Ruffiniego
•
rozciąganie, ucisk
•
skóra właściwa, tkanka podskórna, błony śluzowe, torebki stawowe
•
średnica do 50 μm
•
włókna o przebiegu rozgałęzionym
•
ciałka Vatera-Paciniego
•
wibracje o wysokich częstotliwościach
•
tkanka podskórna, krezka, torebka stawowa, narządy wewnętrzne
•
duże, owalne
•
mechanoreceptory C
•
świąd
•
na pograniczu naskórka i skóry właściwej
•
otoczone lemocytami i błoną podstawną naskórka
HODOWLA MELANOCYTÓW IN VITRO
•
specjalna pożywka
•
temperatura ok. 37
o
C
•
podział komórek macierzystych
•
wytworzenie błony z warstwy komórek nabłonkowych
•
leczenie ubytków naskórka
CYTOFIZJOLOGIA KERATYNOCYTÓW I NASKÓRKA
•
keratynocyty
•
słabo zróżnicowane
•
znaczna aktywność anaboliczna
•
syntetyzuja
•
laminine
•
fibronektynę
•
kolagen typu IV
•
proteoglikany
•
kolagenazę
•
transglutaminazę K
•
20 rodzajów cytokeratyn
•
profilagrynę
•
inwolukrynę
•
lorykrynę
•
SPR (białka + filamenty keratynowe → materiał rogowy wnętrza komórek i ich otoczka
rogow)
•
acyloglukozyloceramid (glikolipid, wytwarza blaszki między łuseczkami rogowymi →
nieprzepuszczalność dla wody)
•
TGF-α – autokrynia – proliferacja komórek w warstwie podstawnej i kolczystej
•
TGF-β – parakrynia – różnicowanie komórek
•
udział w regulowaniu reakcji immunologicznych
•
prezentowanie antygenówlimfocytom Th
•
wydzielanie cytokin
•
IL-1 – pobudza limfocyty T, granulocyty obojetnochłonne i fibroblasty
•
IL-3 – pobudza komórki tuczne
•
IL-6 – pobudza limfocyty NK
•
IL-8
•
naskórek
•
bariera dla antygenów cząsteczkowych, wirusów, bakterii, innych komórek i związków chemicznych i
czynników fizycznych
•
miejscowa nieswoista odporność
•
bariera dla wody
•
zabezpieczenie przed parowaniem wody
•
ochrona przed UV
•
zapobiega uszkodzniom DNA i powstawaniu mutacji
•
obecność termoreceptorów
•
obecność nociceptorów (ból)
•
mechanoreceptory C (świąd) (zakończenia nerwowe mają osłonkę z lemocytów i są otoczone błoną
podstawną naskórka
SKÓRA WŁAŚCIWA
•
pochodzenie mezodermalne
•
budowa
•
istota podstawna tkanki łącznej
•
białka
•
kwas hialuronowy
•
wielocukry
•
proteoglikan
•
siarczan dermatanu
•
tkanka łączna właściwa
•
naczynia krwionośne i limfatyczne
•
nerwy
•
gruczoły
•
dwie warstwy
•
warstwa brodawkowa
•
tkanka łączna właściwa luźna
•
wpuklenia do naskórka – brodawki
•
dużo komórek
•
fibroblasty
•
makrofagi
•
komórki tuczne
•
komórki plazmatyczne
•
leukocyty
•
limfocyty, SALT – tkanka limfoidalna skóry
•
warstwa siateczkowa
•
tkanka łączna właściwa zbita
•
utkanie nieregularne
•
wiele włókien kolagenowych
•
u płodu – kolagen typu I
•
u dorosłego – kolagen typu III
•
wiele włókien sprężystych
•
receptory czuciowe
•
ciałka Krausego (analiza przestrzenna intensywności dotyku)
•
ciałka Ruffiniego (recepcja nacisku i dotyku)
•
ciałka Meissnera (analiza przestrzenna intensywności drgań)
•
receptory (wolne zakończenia nerwowe) mieszka włosowego (analiza przestzrenna intensywności
dotyku)
•
ciałka Vatera-Paciniego (analiza nacisku i wibracji
WŁOSY
•
grubość od 5 do 500 μm
•
występowanie
•
cała skóra z wyjątkiem
•
podeszwy
•
dłoni
•
żołędzi prącia
•
łechtaczki
•
napletka
•
wewnętrznej powierzchni warg sromowych
•
czerwieni warg ust
•
część śródskórna
•
warstwa zewnętrzna (mieszek włosa)
•
wglobiony naskórkiem do skóry właściwej
•
komórki nabłonkowe naskórka, tworzą
•
pochewkę zewnętrzną włosa
•
komórki warstwy podstawnej (1) i kolczystej naskórka (kilka)
•
przedłużenie warstwy podstawnej i kolczystej naskórka
•
odnowa poprzez podziały mitotyczne
•
pochewka wewnętrzna włosa
•
z komórek bocznej części macierzy
•
komórki ułożone dachówkowato
•
liczne ziarna z białkami biorącymi udział w rogowaceniu
•
warstwa Henlego
•
warstwa Huxleya
•
powłoczka pochewki na pograniczu korzenia
•
dolna część współtworzy cebulkę
•
komórki nabłonkowe
•
komórki macierzyste (podział mitotyczny)
•
melanocyty (nadają włosom kolor)
•
korzeń włosa / macierz włosa
•
tworzony przez pokolenia w/w komórek
•
dolna i wewnętrzna część cebulki włosa
•
przesuwanie ku górze, różnicowanie się → korzeń → w łodygę
•
brodawka włosa
•
tworzona przez wpuklenie tkanki łącznej skóry właściwej do cebulki
•
wypełniona tkanką łączną właściwą
•
liczne naczynia krwionośne
•
na przekroju (od zew.)
•
torebka włosa – tkanka łączna właściwa
•
włókna kolagenowe i sprężyste, ułożenie okrężne i podłużne
•
blaszka szklista - warstwa wew. torebki
•
pochewka zew.
•
pochewka wew.
•
warstwa Henlego
•
warstwa Huxleya
•
otoczka pochewki wewnętrznej
•
otoczka włosa
•
część korowa włosa
•
część poza skórą
•
łodyga włosa
•
w skórze i poza nią
•
na przekroju
•
okrągła – włos prosty
•
owalna – włos kręty
•
budowa
•
powłoczka włosa
•
z komórek bocznej części macierzy
•
jedna warstwa komórek zrogowaciałych
•
ułożone dachówkowo
•
warstwa korowa
•
z komórek bocznej części macierzy
•
najgrubsza
•
zrogowaciałe, wrzecionowate komórki
•
ułożone wzdłuż osi długiej
•
wypełnione ziarnami melaniny i agregatami filamentów cytokeratynowych
•
warstwa rdzenna
•
z komórek środkowej części macierzy
•
jedynie we włosach grubych
•
komórki niecałkowicie zrogowaciała z widocznymi jądrami
WZROST I WYMIANA WŁOSÓW
•
trichogram
•
określa stopień rozwoju mieszków
•
wzrost cykliczny
•
trzy fazy
•
anagen (2-5 lat, 85% włosów)*
•
dobrze wykształcone cebulki
•
rozmnażanie komórek korzenia
•
intensywny wzrost
•
katagen (kilka dni, 1% włosów)*
•
mniejsza ilość cebulek
•
spowolnienie wzrostu
•
telogen (kilka tygodni, 20% włosów)*
•
redukcja mieszak
•
redukcja korzenia włosa
•
zahamowanie wzrostu
•
wypadanie włosów
* skóra głowy części ciemieniowo-potylicznej
** anagen brwi – 3-5 miesięcy
GRUCZOŁY ŁOJOWE I MIĘŚNIE NAPINAJĄCE WŁOSY
•
gruczoły łojowe
•
w całej skórze z wyjątkiem skóry dłoni i stóp
•
pojawiają się w okresie pokwitania
•
ok. 100/cm
2
•
powstają z nabłonka mieszka włosowego
•
owalne pęcherzyki
•
warstwa komórek rozrodczych na obwodzie
•
łój
•
do ujścia mieszka lub na powierzchnię skóry
•
powstawanie wydzieliny
•
1. rozmnażanie komórek obwodowych
•
2. przesuwanie komórek potomnych ku środkowi gruczołu
•
3. wypełnianie się komórek tłuszczem
•
4. rozpad komórki
•
regulacja wydzielania
•
mechanizm holokrynii
•
testosteron u mężczyzn
•
17-ketosteroidy kory nadnercza u kobiet
•
skład
•
mieszanina kwasów tłuszczowych
•
triglicerydy
•
estry woskowe
•
właściwości bakteriobójcze i grzybobójcze
•
mięsień napinający włos
•
pęczek miocytów gładkich, 50 – 200 μm
•
brak ich w brwiach i rzęsach
•
między tkanką łączną podnaskórkową, a torebką włosa
•
po zew. stronie gruczołu łojowego
•
skurcz w wyniku impulsów układu współczulnego
•
gęsia skórka
•
wyciśnięcie łoju
•
aparat włosowo-łojowy
•
mięsień napinający włos
•
gruczoł łojowy
•
włos
GRUCZOŁY POTOWE
•
części wydzielnicze w warstwie siateczkowej skóry właściwej
•
gruczoły potowe ekrynowe
•
w skórze całego ciała z wyjątkiem skóry
•
warg
•
wewnętrznej powierzchni napletka
•
żołędzi prącia
•
łechtaczki
•
warg sromowych mniejszych
•
najwięcej w skórze dłoni i stóp
•
ogółem od 2 do 5 mln
•
budowa
•
proste cewki
•
zwinięte spiralnie (części wydzielnicza)
•
jednowarstwowy nabłonek sześcienny
•
komórki mioepitelioidalne → wyciskanie wydzieliny do przewodu
wyprowadzającego
•
komórki jasne
•
większe
•
cytoplazma kwasochłonna (liczne mitochondria)
•
komórki pompujące jony
•
komórki ciemne
•
cytoplazma zasadochłonna
•
pęcherzyki wydzielnicze z proteoglikanami
•
przewody wyprowadzającego
•
nabłonek dwuwarstwowy sześcienny
•
w skórze właściwej
•
występują jako rozstępy w warstwie zrogowaciałej
•
pot
•
początkowo izotoniczny → pompowanie Na
+
pobudzane przez aldosteron → ostatecznie
hipotoniczny
•
powstawanie
•
przesącz krwi
•
wydzielina komórek gruczołowych
•
wydzielanie
•
impulsy układu współczulnego
•
leki adrenergiczne
•
skład
•
woda
•
NaCl
•
amoniak
•
mocznik
•
kwas moczowy
•
witamina C
•
proteoglikany
•
znaczenie
•
termoregulacja
•
parowanie potu
•
gruczoły potowe apokrynowe
•
w skórze niektórych okolic ciała
•
pod pachami
•
przewód słuchowy zewnętrzny
•
powieka
•
sutek
•
okolice odbytu
•
wargi sromowe większe
•
wydzielanie regulowane przez hormony płciowe
•
pojawiają się w okresie pokwitania
•
duże
•
kształt rozgałęzionych cewek
•
szerokie i pojemne światło części wydzielniczej
•
ujście do mieszków włosowych lub na powierzchnię naskórka
•
liczne pęcherzyki
•
wydzielanie poza komórkę (mechanizm apokrynowy - gromadzenie się wydzieliny w szczytowej
części komórki a następnie wylewanie się zawartości wraz z częścią błony komórkowej i cytoplazmy)
•
komórki mioepitelialne dookoła cewek gruczołowych
•
wydzielanie
•
pod wpływem emocji, bodźców bólowych, tarcia
•
dwa etapy
•
wydzielina do światła gruczołu
•
wyciskanie na zew. poprzez skurcz komórek mioepiteliodalnych wynikający z
impulsów układu współczulnego
•
wydzielina
•
lepka
•
przypomina mleko
•
bezwonna (zapachu nabiera pod wpływem bakterii)
•
u zwierząt element rozpoznania seksualnego i terytorialnego
•
zawiera
•
wodą
•
NaCl
•
kwas mlekowy
•
mocznik
•
białko
•
glikozaminoglikany
PAZNOKCIE
•
wytwór naskórka
•
wzrost blaszki paznokcia
•
macierz
•
komórki macierzyste
•
podział mitotyczny
•
komórki potomne
•
migracja w kierunku wolnego brzegu blaszki
•
różnicowanie w komórki zrogowaciałe
•
budowa
•
blaszka paznokcia
•
na lożu paznokcia
•
obłączek
•
jasna przestrzeń
•
u podstawy blaszki
•
pęcherzyki powietrza załamujące światło
•
korzeń paznokcia (macierz)
•
na lożu paznokcia
•
pod wałem paznokcia
•
fałd skóry właściwej
•
pokryty naskórkiem od zew. i wew.
•
zew. → (obrąbek naskórkowy nadpaznokciowy)
•
loże paznokcia
•
naskórek (obrąbek naskórkowy podpaznokciowy)
•
warstwa podstawna
•
warstwa kolczysta
•
tkanka łączna właściwa
•
obrąbek naskórkowy podpaznokciowy
•
ku przodowi → naskórek opuszki palca
•
ku tyłowi → macierz paznokcia
UNACZYNIENIE SKÓRY
•
sieć tętnicza skóry właściwej
•
tętnice podskórne i ich gałęzie
•
na pograniczu tkanki podskórnej i warstwy siateczkowatej
•
sieć tętnicza podbrodawkowa
•
tętnice odchodzące od sieci tętniczej skóry właściwej
•
odpływ krwi
•
3 sieci
•
dwie towarzyszą tętniczym
•
jedna w środkowej części skóry właściwej
•
anastomozy tętniczo-żylne (kłębkowe lub proste)
•
sieć naczyń limfatycznych
•
naczynia własowate w warstwie brodawkowej
•
odpływ do regionalnych węzłów
UNERWIENIE SKÓRY
•
aksony neuronów czuciowych zwojów międzykręgowych
•
poprzez nerwy tkanki podskórnej
•
ku powierzchni skóry
•
zakończenia na różnych głębokościach
•
zakończenia to receptory o różnej strukturze
CZYNNOŚCI SKÓRY
•
ochrona przed wpływem czynników zewnętrznych (fizycznych, chemicznych, biologicznych)
•
naskórek (warstwa zrogowaciała) wytrzymały na
•
uderzenia
•
nacisk
•
rozciąganie
•
melanina
•
pochłania promieniowanie nadfioletowe
•
zapobiega uszkodzeniom DNA
•
bariera dla związków chemicznych i antygenów cząsteczkowych (odporność miejscowa
nieswoista)
•
inne funkcje immunologiczne
•
komórki plazmatyczne i tuczne
•
makro- i mikrofagi
•
wydzielanie cytokin
•
ochrona przed utratą wody
•
pomiędzy warstwą ziarnistą, a zrogowaciałą
•
pokłady blaszek glikolipidów
•
narząd termoregulacyjny
•
parowanie potu
•
przepływ krwi przez zespolenia → oddanie mniej ciepła
•
przepływ krwi przez naczynia włosowate → oddanie więcej ciepła
•
wydalanie - poprzez pot - np. wody, mocznika
•
miejsce syntezy (cholekalcyferolu) witaminy D
3
•
7-dehydrochlesterol → promieniowanie nadfioletowe → cholekalcyferol
GRUCZOŁ SUTKOWY / SUTEK / GRUCZOŁ MLEKOWY
•
informacje ogólne
•
zmodyfikowany gruczoł skórny
•
rozwija się u płodów obu płci jako zgrubienie ektodermy
•
po porodzie jest rozbudowany i wydziela mleko
•
informacje ogólne
•
tłuszcz
•
białka
•
węglowodany
•
inne składniki
•
mleko
•
woda (przesącz z krwi naczyń włosowatych pęcherzyków)
•
tłuszcz (4%) → mechanizm apokrynowy (zmiana wysokości; część komórki ulega uszkodzeniu)
•
białka (1,5 %) → mechanizm merokrynowy (komórka nie ulega uszkodzeniu)
•
kazeina
•
IgA → bierna odporność
•
jony wapniowe
•
fosforany
•
witaminy
•
węglowodany
•
laktoza
•
budowa
•
u noworodków obu płci
•
średnica ok 1 cm
•
brodawka
•
otoczka
•
przewód mlekonośny
•
słabo rozwinięte pęcherzyki wydzielnicze
•
niewiele tkanki łącznej właściwej (tworzy zrąb)
•
może wydzielać mleko noworodków (pod wpływem hormonów łożyska)
•
zanik część wydzielniczych
•
nieczynny (u kobiet)
•
okres pokwitania
•
działanie estrogenów i progesteronu
•
wzrost masy gruczołu
•
tkanka łączna właściwa
•
fibroblasty
•
limfocyty
•
komórki plazmatyczne
•
tkanka tłuszczowa żółta
•
istota międzykomórkowa
•
włókna
•
istota podstawowa
•
budowa
•
przewody mlekonośne
•
15 – 25 dużych rozgałęzionych obwodowo
•
rozgałęzienia – (nabłonek jednowarstwowy sześcienny)
•
nieczynne pęcherzyki wydzielnicze otoczone komórkami mioepitelialnymi
na końcach przewodów
•
dochodzą do brodawki (nabłonek wielowarstwowy płaski)
•
rozszerzają się
•
tworzą bańki lub zatoki mlekonośne
•
uchodzą oddzielnie
•
brodawka sutka
•
kształt stożka
•
nabłonek wielowarstwowy płaski rogowaciejący (naskórek)
•
miocyty gładkie
•
pod nabłonkiem
•
dookoła przewodów i baniek
•
liczne melanocyty
•
wiele ziaren melaniny w keratynocytach
•
wiele czuciowych zakończeń nerwowych
•
otoczka brodawki sutka
•
silnie zabarwiona
•
gruczoły łojowe
•
gruczoły Montgomery'ego
•
zmodyfikowane gruczoły mlekowe
•
struktura pośrednia między potowym, a mlekowym
•
ujścia tworzą wyniosłości
•
zmiany w cyklu menstruacyjnym
•
powiększenie przed menstruacją
•
wpływ estrogenów i progesteronu
•
podczas owulacji (12-16 dzień cyklu)
•
wzrost przewodów mlekonośnych i pęcherzyków wydzielniczych w związku z
podziałem mitotycznym komórek nabłonka
•
faza progesteronowa
•
wzrost masy tkanki tłuszczowej żółtej i tkanki łącznej właściwej
•
istota podstawowa wiąże więcej wody
•
w czasie ciąży
•
wpływ estrogenów, progesteronu, prolaktyny
•
gwałtowny wzrost
•
nabłonka
•
średnicy, długości i liczby odgałęzień przewodów
•
pęcherzyków
•
nabłonek jednowarstwowy walcowaty albo sześcienny
•
rozbudowa szorstkiej siateczki śródplazmatycznej, lizosomów i aparatu
Golgiego
•
główną masę stanowią pęcherzyki i przewody
•
zanik tkanki tłuszczowej
•
tkanka łączna właściwa tworzy zrąb
•
wzrost liczby limfocytów i komórek plazmatycznych
•
wydzielanie IgA
•
laktacja po porodzie
•
regulacja hormonalna wzrostu gruczołu sutkowego i laktacji
•
ciało żółte ciążowe, kosmówka
•
estrogeny, progesteron
•
prolaktyna (w początkowej fazie wzrostu; przysadka)
•
laktogen łożyskowy
•
kortykosteroidy nadnercza
•
tyroksyna (tarczyca)
•
hormon wzrostu (komórki kwasochłonne przedniego płata przysadki mózgowej)
•
wytwarzanie mleka
1. prolaktyna
2. stężenie zależne od pobudzenia nerwowo – hormonalnego
3. ssanie
4. impulsy nerwowe do podwzgórza
5. hamowanie wydzielania czynnika hamującego prolaktynę
6. zwiększenie wydzielania prolaktyny
7. pobudzenie wydzielania oksytocyny (przysadka)
8. skurcz komórek mioepitelialnych
9. wyciskanie mleka
•
menopauza
•
daleko posunięta inwolucja
•
możliwość rozwoju raka sutka z pozostałego nabłonka gruczołowego
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
0311 29 10 2009, opracowanie nr 11 , Układ oddechowy Paul Esz(1)
0308 09 10 2009, opracowanie nr 8 , Układ pokarmowy część I Paul Esz(1)
0314 19 11 2009, opracowanie nr 14 , Układ moczowy Paul Esz(1)
0316 03 12 2009, opracowanie nr 16 , Układ rozrodczy zenski Paul Esz(1)
0310 21 10 2009, opracowanie nr 10 , Układ pokarmowy część III Paul Esz(1)
0309 14 10 2009, opracowanie nr 9 , Układ pokarmowy część II Paul Esz(1)
0105 23 03 2009, cwiczenia nr 5 , Jąderko, budowa, funkcja, upakowanie DNA w chromosomy, metody bad
0212 20 05 2009, wykład nr 12 , Krew i limfa Paul Esz(1)
0112 18 05 2009, cwiczenia nr 12 , Krew i limfa Paul Esz(1)
0320 21 01 2010, opracowanie nr 20 , Układ limfatyczny Paul Esz(1)
0107 06 04 2009, cwiczenia nr 7 , Cykl komórek nowotworowych Paul Esz(1)
0111 11 05 2009, cwiczenia nr 11 , Tkanka podporowa Paul Esz(1)
0319 14 01 2010, opracowanie nr 19 , Układ krwionośny Paul Esz(1)
0301 opracowanie nr 1 , Tkanka łączna właściwa Paul Esz(1)
0302 opracowanie nr 2 , Tkanka łączna oporowa Paul Esz(1)
0317 10 11 2009, opracowanie nr 17 , Układ nerwowy centralny Paul Esz(1)
Wykłady 03.10.2009, porty i terminale
PATOFIZJOLOGIA homeostaza 03 10 2009
0313 12 11 2009, opracowanie nr 13 , Układ dokrewny czesc II Paul Esz(1)
więcej podobnych podstron