2 KULTURA ŁUŻYCKA

2. Kultura łużycka

2.1 Cechy morfologiczne obiektów kultury łużyckiej (A. Danecki, E. Peplińska)

Dane liczbowe dotyczące rozkładu cech morfologicznych, z uwzględnieniem faz

chronologicznych, przedstawione zostały w Tabeli nr 2 (kształty rzutów), Tabeli nr 3 (kształty profilów)

oraz Tabeli nr 4 (ilości warstw stratygraficznych).

Analizując wyżej wymienione tabele, można zauważyć, że większość obiektów, zawierająca

materiał ceramiczny datowany na fazę łużycką

, była określona jako jama (86%), a pozostałe jako

dołki posłupowe (14%). Wśród jam, dominowały te o kształcie owalnym (67,74%) i kolistym

(12,90%), rzadziej półowalnym i prostokątnym (po 3,23%). Wystąpiły również jamy o

nieregularnym kształcie rzutu (12,90%). W przypadku dołków posłupowych, związanych z fazą

łużycką, 60% miało kształt owalny, a 40% kolisty. Profile dołków posłupowych fazy łużyckiej w

80% przypadków miały kształt nieckowaty, a w 20% nieregularny. Jeżeli chodzi o ilość warstw

stratygraficznych w obiektach łużyckich, to większość (88,89 %) miała jedną warstwę, podczas

gdy, dwie lub więcej warstw posiadało zaledwie 11,11% obiektów. W przypadku jam rozkład ten

miał następujące proporcje: 90,32% jamy jednowarstwowe, 9,68% jamy wielowarstwowe.

Natomiast, w przypadku dołków posłupowych, mieliśmy 80% jednowarstwowych i 20%

wielowarstwowych.

Biorąc pod uwagę rozmiary wyżej wymienionych obiektów, zauważyć można, że obiekty

dołkowe rzadko przekraczają powierzchnię 0,18 m² i głębokość 15 cm. Największym, a zarazem

najgłębszym, z dołków fazy łużyckiej był ob. 96 o rozmiarach 56 x 53 cm i głębokości 20 cm.

Najmniejszy z dołków wydzielonych w tej fazie, był ob. 43 o rozmiarach 38 x 27 cm i głębokości

15 cm. Najpłytszy z dołków miał zaledwie 5 cm i był to ob. 79 o rozmiarach 44 x 31 cm.

Obiekty jamowe związane z kulturą łużycką miały dość dużą różnorodność rozmiarów

Największym z nich był ob. 77B o rozmiarach 254 x 160 cm i głębokości 21 cm. Najmniejszym i

zarazem najpłytszym był ob. 171 o rozmiarach 70 x 40 cm i głębokości 11 cm. Najgłębsza z

łużyckich jam miała aż 98 cm i był to ob. 187.

1 W sumie 36 obiektów (31 jam i 5 dołków posłupowych).
2 Średnia powierzchnia jam łużyckich wynosiła ok. 1,40 m², ale zdażały się również niewielki obiekty o powierzchni

zaledwie 0,30 m² ()ob. 171), jak również wielkie jamy o powierzchni przekraczającej 3,5 m² (ob. 77B).

2.2 Analiza przestrzenna zabytków nieruchomych kultury łużyckiej (A. Danecki, E. Peplińska)

2.2.1 Kompleks obiektów jamowych

2.2.1.a Informacje ogólne

Na badanym obszarze wyszczególniono kompleks jam kultury łużyckiej

. Zlokalizowany

był w centralnej partii badanego obszaru, na powierzchni arów M93, M94, O3, O4. Tworzyły go

obiekty kultury łużyckiej 69, 70, 73, 74, 77, 77A, 77B, 78, 81, 82, 83, 85, 86, 87, 89, 90 i 114.

Wszystkie miały jednorodne wypłnisko. Bezpośrednio towarzyszyły im obiekty o nieokreślonej

chronologii ( struktury 71, 72, 75, 80, 84, 91). Niemal wszystkie one stanowiły późniejsze wkopy w

pierwotną warstwę wypełniska obiektów „łużyckich”. Datowany obiekt 90 przecinał obiekt 91, a

obiekt 81 był wkopany w strukturę 80. Nie można wykluczyć, że niedatowane obiekty wchodzące

w skład kompleksu, mogły de facto być związane z działalnością ludności kultury łużyckiej

Jeżeli chodzi o funkcję jam wchodzących w skład opisywanego kompleksu to

najprawdopodobniej mamy tu do czynienia z jamami odpadowymi. Świadczyć o tym może dość

chaotyczne rozmieszczenie obiektów wewnątrz kompleksu oraz częste przecinanie się wzajemne

jam. Wzajemne naruszanie warstw stratygraficznych obiektów jamowych, zaliczonych do tego

kompleksu, mogło być wynikiem długiego i wieloetapowego procesu depozycyjnego.

Najprawdopodobniej jamy te wkopywano, a następnie zasypywano, w celu pozbycia się śmieci i

innych nieporządanych przedmiotów

. Z biegiem czasu nowe jamy wkopywano w tym samym

rejonie, ale często naruszano wcześniejsze depozyty, ze względu na nie zaznaczanie ich obecności

na powierzchni. Nie można również wykluczyć, że część obiektów (np. ob. 77, 77A i 77B) mogły

być pierwotnie założeniem mieszkalnym lub magazynowym, który w niewyjaśnionych

okolicznościach uległ zniszczeniu. Następnie, zamiast go

odbudować, postanowiono wykożystać

pozostałe w ziemi przestrzenie, na zdeponowanie w nich śmieci.

(dodaj ryciny Eli)

3 Tablica III:1-11; Tablica IV:1,2; Tablica V:1-4.
4 Zwłaszcza, że w niektórych z nich (np. ob. 75) wystąpiły inne grupy zabytków (np. polepa) o cechach podobnych do

tych, występujących w obiektach datowanych na kulturę łużycką.

5 Np. pękniętych garnków, kawałków zawalonych ścian oblepionych polepą, ewentualnie artefaktów z materiałów

organicznych, które nie zachowały się do naszych czasów.

6 Być może powtórnie wykożystano niektóre, nie zniszczone, elementy konstrukcji, a pozostawiono te nie nadające

się już do ponownego urzycia.

2.2.1.b Obiekty wchodzące w skład kompleksu obiektów jamowych

Jak wspomniano we wcześniejszej części rozdziału, w skład kompleksu jam wchodzi 17

obiektów kultury łużyckiej oraz 6 obiektów o nieustalonej chronologii

Obiekt 69 był jamą o rozmiarach 74 x 69 cm i głębokości ok. 11 cm. Był owalny w rzucie

poziomym i miał nieckowaty profil. Wypełnisko obiektu stanowisła glina o brunatno-beżowej

barwie (W.A). W obrębie obiektu znaleziono 9 fr. ceramki.

Obiekt 70 był jamą o rozmiarach 73 x 72 cm i głębokości ok. 27 cm. Był owalny w rzucie

poziomym i miał trapezowaty profil. Wypełnisko obiektu stanowisła glina o brunatno-beżowej

barwie (W.A). W obrębie obiektu znaleziono 1 fr. ceramki.

Obiekt 71

był jamą o rozmiarach 96 x 74 cm i głębokości ok. 13 cm. Był owalny w rzucie

poziomym i miał nieckowaty profil. Wypełnisko obiektu stanowisła glina o brunatno-beżowej

barwie (W.A). W obrębie obiektu nie znaleziono materiału datującego.

Obiekt 72

był jamą o rozmiarach 89 x 74 cm i głębokości ok. 8 cm. Był owalny w rzucie

poziomym i miał nieckowaty profil. Wypełnisko obiektu stanowisła glina o brunatno-beżowej

barwie (W.A). W obrębie obiektu nie znaleziono materiału datującego.

Obiekt 73

był jamą o rozmiarach 126 x 64 cm i głębokości ok. 26 cm. Był kolisty w rzucie

poziomym i miał nieckowaty profil. Wypełnisko obiektu stanowisła glina o ciemnobrunatno-

beżowej barwie (W.A). W obrębie obiektu znaleziono 6 fr. ceramki.

Obiekt 74

był jamą o rozmiarach 75 x 64 cm i głębokości ok. 36 cm. Był owlany w rzucie

poziomym i miał nieckowaty profil. Wypełnisko obiektu stanowisła glina o brunatno-beżowej

barwie (W.A). W obrębie obiektu znaleziono 14 fr. ceramki.

7 Które z dużą dozą prawdopodobieństwa również można łączyć z fazą łużycką.
8 Tablica III:1,2.
9 Tablica III:1; Tablica IV:2.
10 Tablica III:1,4,6; Tablica IV:2.
11 Tablica III:1,2,4,6; Tablica IV:1,2.

Obiekt 75

był jamą o rozmiarach 153 x 140 cm i głębokości ok. 26 cm. Był kolisty w

rzucie poziomym i miał nieckowaty profil. Wypełnisko obiektu stanowisła glina o brunatno-

beżowej barwie (W.A). W obrębie obiektu znaleziono 1 fr. polepy.

Obiekt 77

był jamą o rozmiarach 215 x 169 cm i głębokości ok. 44 cm. Był nieregularny w

rzucie poziomym i miał nieckowaty profil. Wypełnisko obiektu stanowisła glina o ciemnobrunatno-

beżowej barwie (W.A). W obrębie obiektu znaleziono 9 fr. ceramki i 5 fr. polepy.

Obiekt 77A

był jamą o rozmiarach 170 x 135 cm i głębokości ok. 21 cm. Był nieregularny

w rzucie poziomym i miał nieckowaty profil. Wypełnisko obiektu stanowisła glina o

ciemnobrunatno-beżowej barwie (W.A). W obrębie obiektu znaleziono 8 fr. ceramki i 10 fr. polepy.

Obiekt 77B

był jamą o rozmiarach 254 x 160 cm i głębokości ok. 21 cm. Był owalny w

rzucie poziomym i miał nieckowaty profil. Wypełnisko obiektu stanowisła glina o ciemnobrunatno-

beżowej barwie (W.A). W obrębie obiektu znaleziono 16 fr. ceramki i 4 fr. polepy.

Obiekt 78

był jamą o rozmiarach 145 x 111 cm i głębokości ok. 21 cm. Był owalny w

rzucie poziomym i miał nieckowaty profil. Wypełnisko obiektu stanowisła glina o brunatno-

beżowej barwie (W.A). W obrębie obiektu znaleziono 7 fr. ceramki.

Obiekt 80

był jamą o rozmiarach 147 x 66 cm i głębokości ok. 18 cm. Był nieregularny w

rzucie poziomym i miał nieckowaty profil. Wypełnisko obiektu stanowisła glina o brunatno-

beżowej barwie (W.A). W obrębie obiektu nie znaleziono materiału datującego.

Obiekt 81

był jamą o rozmiarach 206 x 139 cm i głębokości ok. 32 cm. Był owalny w

rzucie poziomym i miał nieckowaty profil. Wypełnisko obiektu stanowisła glina o brunatno-

12 Tablica III:1,5.
13 Tablica III:1,6,10.
14 Tablica III:1,6.
15 Tablica III:1,6.
16 Tablica III:1,10.
17 Tablica III:1,5,7.
18 Tablica III:1,7.

beżowej barwie (W.A). W obrębie obiektu znaleziono 21 fr. ceramki.

Obiekt 82

był jamą o rozmiarach 219 x 162 cm i głębokości ok. 22 cm. Był owalny w

rzucie poziomym i miał nieckowaty profil. Wypełnisko obiektu stanowisła glina o brunatno-

beżowej barwie (W.A). W obrębie obiektu znaleziono 26 fr. ceramki i 7 fr. polepy.

Obiekt 83

był jamą o rozmiarach 145 x 92 cm i głębokości ok. 19 cm. Był owalny w rzucie

poziomym i miał nieckowaty profil. Wypełnisko obiektu stanowisła glina o jasnoszaro-brunatnej

barwie (W.A). W obrębie obiektu nie znaleziono materiału datującego.

Obiekt 84

był jamą o rozmiarach 62 x 51 cm i głębokości ok. 18 cm. Był owalny w rzucie

poziomym i miał nieckowaty profil. Wypełnisko obiektu stanowisła glina o brunatno-beżowej

barwie (W.A). W obrębie obiektu nie znaleziono materiału datującego.

Obiekt 85

był jamą o rozmiarach 185 x 161 cm i głębokości ok. 32 cm. Był owalny w

rzucie poziomym i miał nieckowaty profil. Wypełnisko obiektu stanowisła glina o brunatno-

beżowej barwie (W.A). W obrębie obiektu znaleziono 3 fr. ceramki.

Obiekt 86

był jamą o rozmiarach 155 x 137 cm i głębokości ok. 19 cm. Był owalny w

rzucie poziomym i miał nieckowaty profil. Wypełnisko obiektu stanowisła glina o ciemnoszaro-

beżowej barwie (W.A). W obrębie obiektu znaleziono 3 fr. ceramki i 13 fr. polepy.

Obiekt 87

był jamą o rozmiarach 81 x 66 cm i głębokości ok. 14 cm. Był owalny w rzucie

poziomym i miał nieckowaty profil. Wypełnisko obiektu stanowisła glina o brunatno-beżowej

barwie (W.A). W obrębie obiektu znaleziono 3 fr. ceramki.

Obiekt 89

był jamą o rozmiarach 145 x 124 cm i głębokości ok. 19 cm. Był nieregularny w

19 Tablica III:1,7; Tablica V:1.
20 Tablica III:1,11; Tablica V:2.
21 Tablica III:1,11; Tablica V:1.
22 Tablica III:1,7,9,11; Tablica V:1,2.
23 Tablica III:1,9.
24 Tablica III:1,8; Tablica V:4.
25 Tablica III:1,8; Tablica V:4.

rzucie poziomym i miał nieckowaty profil. Wypełnisko obiektu stanowisła glina o brunatno-

beżowej barwie (W.A). W obrębie obiektu znaleziono 6 fr. ceramki.

Obiekt 90

był jamą o rozmiarach 216 x 107 cm i głębokości ok. 29 cm. Był półowalny w

rzucie poziomym i miał nieckowaty profil. Wypełnisko obiektu stanowisła glina o jasnobrunatno-

beżowej barwie (W.A). W obrębie obiektu znaleziono 6 fr. ceramki i 14 fr. polepy.

Obiekt 91

był jamą o rozmiarach 197 x 117 cm i głębokości ok. 29 cm. Był półowalny w

rzucie poziomym i miał nieckowaty profil. Wypełnisko obiektu stanowisła glina o jasnobrunatno-

beżowej barwie (W.A). W obrębie obiektu nie znaleziono materiału datującego.

Obiekt 114

był jamą o rozmiarach 136 x 113 cm i głębokości ok. 33 cm. Był nieregularny

w rzucie poziomym i miał nieckowaty profil. Wypełnisko obiektu stanowisła glina o brunatno-

beżowej barwie (W.A). W obrębie obiektu znaleziono 2 fr. ceramki.

2.2.2 Pozostałe obiekty kultury łużyckiej

Poza zlokalizowanym na arach M93, M94, O3 i O4 kompleksem jam, na stanowisku

Szymanowice 6 zadokumentowano ?? obiektów kultury łużyckiej. Większość z nich w odległości

do ok. 30 m od wspomnianego kompleksu. Jedynie obiekt 19 oraz 111 wystąpiły w znacznym

oddaleniu od rzeczonego kompleksu. Przy czym ob. 19 zlokalizowany był w NE, a ob. 111 we E

części stanowiska.

Obiekty kultury łużyckiej, nie wchodzące w skład kompleksu jam, przeważnie występowały

pojedynczo, może za wyjątkiem niewielkiego skupiska znajdującego się na arze M96 (ob. 96, 122 i

123).

Na uwagę zasługuje kilka obiektów jamowych zlokalizowanych w różnych partiach

stanowiska. Wśród nich należy wyróżnić duży obiekt 173

, będący jedną z najgłębszych jam na

stanowisku. Zlokalizowany był na arze M83, w poblizu ob. 174 (o nieustalonej chronologii). W

obiekcie tym znaleziono 47 fr. ceramiki i 218 bryłek polepy, jak również przedmiot gliniany.

26 Tablica III:1,3,8; Tablica V:4.
27 Tablica III:1,3,8; Tablica V:1.
28 Tablica III:1,2; Tablica IV:1.
29 Tablica VI:1-4; Tablica VII:1-3.

Obecność dużej ilości polepy

oraz licznych węgli drzewnych w centralnej warstwie obiektu,

mogło świadczyć o użytkowaniu go jako paleniska

, jednak najprowdopodobniej mamy tu do

czynienia z jamą, w której zdeponowano pozostałości po spalonej i zawalonej ścianie oraz klepisku

budynku

. Kolejną ciekawą jamą jest ob. 187

, zlokalizowany na arze O2, który był najgłębszym

z obiektów kultury łużyckiej na tym stanowisku. W jego brunatno-szarym gliniastym wypełnisku

znaleziono 2 fr. ceramiki. Nie wykluczone, że część artefaktów mogła ulec zniszczeniu ze względu

na przecięcie tego obiektu przez rury drenarskie. Na uwagę zasługuje również ob. 167

, wchodzący

częściowo w profil inwestycyjny na arze M72. W jego profilu wyraźnie widać ślady spalenizny

(węglę i przepalona glina

), jednak trudno uznać tą jamę za palenisko, gdyż stan zachowania

przepalonej gliny (mocne rozlasowanie) wskazuje na nieosiągnięcie wystarczającej temperatury, by

uzyskać skuteczny wypał. Możemy tu mieć raczej do czynienia z pozostałościami po

jednorazowym ognisku, niż ze stałym paleniskiem. Dlatego też funkcja obiektu została określona

jako jama

Pozostałe obiekty kultury łużyckiej

Obiekt 19 (ar M37) był jamą o rozmiarach 243 x 76 cm i głębokości ok. 39 cm. Był owalny

w rzucie poziomym i miał nieckowaty profil. Wypełnisko obiektu stanowisła glina o brunatno-

beżowej barwie (W.A). W obrębie obiektu znaleziono 12 fr. ceramki.

Obiekt 33 (ar O14) był jamą o rozmiarach 79 x 61 cm i głębokości ok. 13 cm. Był

prostokątny w rzucie poziomym i miał nieckowaty profil. Wypełnisko obiektu stanowisła glina o

brunatno-beżowej barwie (W.A). W obrębie obiektu znaleziono 2 fr. ceramki.

Obiekt 43 (ar O13) był dołkiem o rozmiarach 38 x 27 cm i głębokości ok. 15 cm. Był

owalny w rzucie poziomym i miał nieckowaty profil. Wypełnisko obiektu stanowisła glina o

brunatno-beżowej barwie (W.A). W obrębie obiektu znaleziono 2 fr. ceramki.

30 Ponad 5 kg.
31 Ewentualnie pieca o konstrukcji drewnianej oklejonego gliną.
32 Wśród bryłek polepy z ob. 173, znalazły się egzemplarze z odciskami plenionki oraz grube i bardzo płaskie

elementy, pochodzące najpewniej z klepiska jakiegoś budynku.

33 Tablica VIII:5,6,9,10.
34 Tablica VIII:3,4,11,12.
35 Niestety przepalona glina uległa zniszczeniu podczas eksploracji. Może to świadczyć o ty, że nie uzyskano tu

temperatury na tyle wysokiej by wypalić glinę do postaci polepy.

36 Jednorazowe ognisko w płytkiej jamce, zasypane zapewne zaraz po zgaśnięciu, miałoby cechy bardziej jamy

odpadowej, niż paleniska.

Obiekt 48 (ar O24) był jamą o rozmiarach 174 x 104 cm i głębokości ok. 50 cm. Był kolisty

w rzucie poziomym i miał nieckowaty profil. Wypełnisko obiektu stanowisła glina o brunatno-

beżowej barwie (W.A). W obrębie obiektu znaleziono 40 fr. ceramki.

Obiekt 51 (ar O25) był jamą o rozmiarach 98 x 95 cm i głębokości ok. 24 cm. Był kolisty w

rzucie poziomym i miał nieckowaty profil. Wypełnisko obiektu stanowisła glina o brunatno-

beżowej barwie (W.A). W obrębie obiektu znaleziono 3 fr. ceramki.

Obiekt 61 (ar O3) był jamą o rozmiarach 107 x 95 cm i głębokości ok. 21 cm. Był owalny w

rzucie poziomym i miał nieckowaty profil. Wypełnisko obiektu stanowisła glina o brunatno-

beżowej barwie (W.A). W obrębie obiektu znaleziono 3 fr. ceramki.

Obiekt 96 (ar M96) był dołkiem o rozmiarach 56 x 53 cm i głębokości ok. 20 cm. Był

kolisty w rzucie poziomym i miał nieckowaty profil. Wypełnisko obiektu stanowisła glina o

brunatno-beżowej barwie (W.A). W obrębie obiektu znaleziono 1 fr. ceramki.

Obiekt 104 (ar M94) był jamą o rozmiarach 127 x 103 cm i głębokości ok. 56 cm. Był

owalny w rzucie poziomym i miał trapezowaty profil. Wypełnisko obiektu stanowisła glina o

brunatno-beżowej barwie (W.A). W obrębie obiektu znaleziono 7 fr. ceramki i 5 fr. polepy.

Obiekt 107 (ar M84) był dołkiem o rozmiarach 47 x 46 cm i głębokości ok. 16 cm. Był

kolisty w rzucie poziomym i miał nieckowaty profil. Wypełnisko obiektu stanowisła glina o

brunatno-beżowej barwie (W.A). W obrębie obiektu znaleziono 34 fr. ceramki i 11 fr. polepy.

Obiekt 108 (ar M74) był dołkiem o rozmiarach 44 x 41 cm i głębokości ok. 19 cm. Był

kolisty w rzucie poziomym i miał nieckowaty profil. Wypełnisko obiektu stanowisła glina o

brunatno-beżowej barwie (W.A). W obrębie obiektu znaleziono 11 fr. ceramki.

Obiekt 111 (ar M37) był jamą o rozmiarach 81 x 44 cm i głębokości ok. 22 cm. Był owalny

w rzucie poziomym i miał trapezowaty profil. Wypełnisko obiektu stanowisła glina o brunatno-

beżowej barwie (W.A). W obrębie obiektu znaleziono 2 fr. ceramki.

Obiekt 122 (ar M96) był jamą o rozmiarach 165 x 50 cm i głębokości ok. 23 cm. Był owalny

w rzucie poziomym i miał trapezowaty profil. Wypełnisko obiektu stanowisła glina o brunatno-

beżowej barwie (W.A). W obrębie obiektu znaleziono 36 fr. ceramki.

Obiekt 123 (ar M96) był jamą o rozmiarach 185 x 92 cm i głębokości ok. 40 cm. Był owalny

w rzucie poziomym i miał trapezowaty profil. Wypełnisko obiektu stanowisła glina o brunatno-

beżowej barwie (W.A). W obrębie obiektu znaleziono 3 fr. ceramki.

Obiekt 165

(ar M73) był jamą o rozmiarach 70 x 62 cm i głębokości ok. 22 cm. Był

owalny w rzucie poziomym i miał wannowaty profil. Wypełnisko obiektu stanowisła glina o

brunatno-beżowej barwie (W.A). W obrębie obiektu znaleziono 3 fr. ceramki.

Obiekt 171 (ar M83) był jamą o rozmiarach 70 x 40 cm i głębokości ok. 11 cm. Był owalny

w rzucie poziomym i miał nieckowaty profil. Wypełnisko obiektu stanowisła glina o brunatno-

beżowej barwie (W.A). W obrębie obiektu znaleziono 2 fr. ceramki.

Obiekt 190

(ar O2) był jamą o rozmiarach 100 x 48 cm i głębokości ok. 20 cm. Był owalny

w rzucie poziomym i miał podwójnie nieckowaty profil. Wypełnisko obiektu stanowisła glina o

brunatno-beżowej barwie (W.A). W obrębie obiektu znaleziono 1 fr. ceramki.

2.3 Analiza materiału ceramicznego kultury łużyckiej (P. Zawiślak)

2.3.1 Technologia wykonania naczyń

W obiektach kultury łużyckiej odnaleziono 384 fragmenty ceramiki naczyniowej. W zbiorze

tym obecne były 64 okruchy, które z powodu niewielkich rozmiarów oraz zniszczenia powierzchni

nie mogły posłużyć do wieloaspektowej analizy technologii i techniki wykonania naczyń, jednak

kontekstem odkrycia i użytą domieszką nie odbiegały one od pozostałej ceramiki tej kultury.

37 Tablica VIII:1,2.
38 Tablica VIII:7,8.

Składało się na nią 320 ułamków (tab. kł 1).

Obiekty kultury łużyckiej zostały odkryte przede wszystkim w południowo-zachodniej

części przestrzeni badawczej i formowały koncentrację o znacznym zagęszczeniu struktur

obiektowych w centrum i większym ich rozrzucie w pozostałej jej części. Materiały ceramiczne

kultury łużyckiej zidentyfikowano w obiektach: 19, 33, 43, 48, 51, 61, 69, 70, 73, 74, 77, 77A, 77B,

78, 79, 81, 82, 85, 86, 87, 89, 89, 90, 96, 104, 107, 108, 111, 114, 122, 123, 165, 167, 171, 173, 187,

190.

Dla ceramiki omawianej kultury wykonano pomiary grubości ścianek oraz dokonano oceny

charakteru wypału i użytej domieszki schudzającej, a także sposobu wykończenia powierzchni.

Wśród zabytków kultury łużyckiej dominowała ceramika o średniej grubości ścianek

zawartej pomiędzy 7 a 9 mm (ryc. kł 1). Mniej więcej co czwarty zabytek tego typu cechował się

ściankami o dużej grubości, wynoszącej 10 mm i więcej, 15,6% ułamków była małej grubości (do 6

mm).

Występowanie plamistych powierzchni oraz warstwowanych kolorystycznie przełamów (z

najczęściej cienkimi warstewkami odcinającymi się od szarego lub czarnego rdzenia) świadczy o

dominacji mieszanej atmosfery wypału (76,6% - ryc. kł 2). Jednolite i jasne powierzchnie oraz

przełamy, wynikające z wypału w atmosferze utleniającej, charakteryzowały 18,4% fragmentów,

margines stanowiły jednolicie szare i czarne ułamki (wypał redukcyjny – 5%).

W oparciu o charakter, granulometrię oraz wzajemne proporcje wyodrębnionych składników

domieszki wydzielono szereg receptur domieszkowych (tab. kł 3).

Ryc. kł 1. Zróżnicowanie grubości ścianek naczyń kultury łużyckiej

Wytwórczość naczyń kultury łużyckiej oparto o biały ostrokrawędzisty tłuczeń kamienny

(łącznie 82,5% ułamków – ryc. kł 3). W niektórych przypadkach tłuczeń posiadał barwę bliżej

nieokreśloną, w innych zaobserwowano zastosowanie jednolicie różowej domieszki mineralnej.

Czytelne były również niekiedy drobne i średnie ziarna mik. Nie odnotowano wyraźnych tendencji

w preferencji drobnego i średniego (do 0,5 mm i do 1 mm) bądź grubego (powyżej 1 mm) tłucznia

kamiennego.

Ryc. kł 2. Szymanowice, gm. Krotoszyce, stan. 6. Atmosfera wypału ceramiki naczyniowej kultury łużyckiej.

Zauważalnym udziałem cechowała się ceramika z domieszką szamotowo-mineralną

(14,7%), którą stosowano zwykle w dużej ilości. Obecność jedynie szamotu stwierdzono w

przypadku 2,8% fragmentów. Była to domieszka zwykle drobno- oraz średnioziarnista,

wykorzystywana w małej bądź średniej ilości.

TABELA KŁ 1

Techn.

Obiekt

77A 19 96 82 89 77B 61 79 74 123 70 107 111 78 33 73 87 114 48 86 43 81 69 122 85 108 77 104 90 51 171 187 190 165 173

I M 11

I M 12

I M 14

I M 15

I M 3A

I M 3B

I M 3C

I M 4

I R 12

I R 2B

I R 6

I U 12

I U 2A

I U 3B

I U 4

II M 10

II M 11

II M 12

II M 14

II M 15

II M 17

II M 2A

II M 3B

II M 3C

II M 4

II M 6

II M 8

II R 12

II R 12 O

II R 15 O

II U 11

II U 12

II U 14

II U 15

II U 2A

II U 3B

II U 4

II U 8

III M 11

III M 12

III M 12 O

III M 12 P r

III M 14

III M 15

III M 15 P r

III M 3C

III M 9

III R 12 O

III R 12 P r

III R 15

III R 15 O

III R 15 P r

III U 12

III U 15

III U 3C

Okr

Szy manowice, gm. Krotoszy ce, stan. 6. Zróżnicowanie naczy ń kultury łużyckiej ze względu na grubość ścianek, atmosferę wy pału i recepturę domieszki schudzającej. Skróty : Techn. – ty p

techniczno-technologiczny , gdzie klasa grubości ścianek: I – 1-6 mm, II – 7-9 mm, III – 10 mm i powy żej; atmosfera wy pału: U – utleniająca, R – redukcy jna, M - mieszana; kategoria domieszki

schudzającej: 1 – glina bez dostrzegalnej makroskopowo domieszki, 2A – mała ilość drobnoziarnistego (ziarna o średnicy do 0,5 mm) szamotu, 2B – średnia ilość drobnoziarnistego szamotu, 2C –

średnia ilość drobno- i średnioziarnistego (ziarna o średnicy do 1 mm) szamotu przeważającego nad szamotem gruboziarnistym (ziarna o średnicy powy żej 1 mm), 3A – mała ilość szamotu

drobno- i gruboziarnistego współwy stępującego z tłuczniem kamienny m, 3B – średnia ilość szamotu drobno- i gruboziarnistego współwy stępującego z tłuczniem kamienny m, 3C – duża ilość

szamotu drobno- i gruboziarnistego współwy stępującego z tłuczniem kamienny m, 4 – mała ilość drobnoziarnistego tłucznia, 5 – mała ilość drobno- i średnioziarnistego tłucznia, 6 – średnia ilość

drobnoziarnistego tłucznia, 7 – średnia ilość drobno- i średnioziarnistego tłucznia, 8 – duża ilość drobnoziarnistego tłucznia, 9 – duża ilość drobno- i średnioziarnistego tłucznia, 10 – mała ilość

tłucznia drobno- i średnioziarnistego przeważaj ącego nad gruboziarnisty m, 11 - średnia ilość tłucznia drobno- i średnioziarnistego przeważającego nad gruboziarnistym, 12 – duża ilość tłucznia

drobno- i średnioziarnistego przeważającego nad gruboziarnisty m, 13 – mała ilość tłucznia gruboziarnistego przeważaj ącego nad drobno- i średnioziarnisty m, 14 – średnia ilość tłucznia

gruboziarnistego przeważającego nad drobno- i średnioziarnisty m, 15 – duża ilość tłucznia gruboziarnistego przeważającego nad drobno- i średnioziarnisty m, 16 – średnia ilość gruboziarnistego

tłucznia kamiennego, 17 – duża ilość gruboziarnistego tłucznia kamiennego, Okr - okruchy ; O – obrzucanie (chropowacenie) powierzchni zewnętrznej bez późniejszej ingerencji mechanicznej, W-

obrzucanie powierzchni zewnętrznej z późniejszy m przecieraniem wiechciem roślinny m, P r – obrzucanie powierzchni zewnętrznej z późniejszy m przecieraniem palcami, pozostawiający m

równoległe ślady (pogrubiony m drukiem oznaczono obecność fragmentów charaktery sty czny ch).

Mieszaną recepturę szamotowo-mineralną zaobserwowano w inwentarzach obiektów 33, 48,

73, 77A, 78, 81, 85, 87, 89, 90, 122 oraz 173. W każdym z nich pozostałości tego rodzaju

współwystępowały z ułamkami naczyń wykonanych wyłącznie w oparciu o tłuczeń kamienny. Były

to z reguły mało charakterystyczne pozostałości, niemniej jednak stylistycznie nie odbiegające od

inwentarza kultury łużyckiej (zbliżony sposób uformowania szyjek i krawędzi wylewów, a także

den; zdobnictwo plastyczne i palcowe).

Należy wspomnieć, że nieliczne ułamki naczyń wykonanych w opisywanej technologii

odnotowano w neolitycznych obiektach z sąsiadującego stanowiska nr 7 w Szymanowicach

. Były

one zapewne zbliżone czasowo z tak samo datowanymi strukturami obiektowymi odnotowanymi na

stanowisku Szymanowice 6, stąd nie można wykluczyć redepozycji wyrobów w młodszych

obiektach kultury łużyckiej odkrytymi na drugim z wymienionych stanowisk. Ewentualność taka

jest tym bardziej prawdopodobna, że relikty z okresu neolitu i epoki brązu zajmują wspólną

przestrzeń w południowo-zachodniej partii przestrzeni badawczej. Ze względu jednak na

podobieństwo stosowanych receptur domieszkowych nie sposób przeprowadzić pomiędzy takimi

potencjalnymi zbiorami wyraźnego rozgraniczenia (Czerniak, Kośko, 1980).

Pozostałości naczyń drugiej z wymienionych kategorii odkryto w wypełnisku obiektu 51,

114 i 122, z wyjątkiem materiałów z obiektu nr 51 zabytki takie współwystępowały z ceramiką

wykonaną w technologii „mineralnej”. Wymienione struktury obiektowe zlokalizowane były w

rozrzucie na przestrzeni kilkunastu arów w obrębie największej koncentracji obiektów kultury

łużyckiej.

Wśród ceramiki z obiektu nr 51 oraz 114 wystąpiły mało dystynktywne ułamki wylewów

oraz ucha, co nie umożliwia pogłębienia interpretacji ewentualnej obecności technologii

„szamotowej” w lokalnym środowisku kultury łużyckiej. Warto natomiast zasygnalizować

możliwość ich wiązania z jakimś środkowo- lub późnoneolitycznym epizodem osadniczym, który w

świetle zastosowanej technologii można by wiązać z późnymi ugrupowaniami naddunajskimi bądź

kulturą pucharów lejkowatych (tabl. II: 3 - Czarniak, 2012; Czerniak, Kośko, 1980).

Zdecydowanie najczęściej rejestrowano wszystkie klasy granulometryczne domieszki

mineralnej w obrębie jednego fragmentu (92% zbioru), choć w przypadku 7,2% ułamków

wyodrębniano wyłącznie ziarna o małym i średnim rozmiarze, samodzielnie występujący tłuczeń

gruby odnotowano jedynie dwukrotnie (ryc. kł 4).

39 A. Danceki, E. Peplińska, P. Zawiślak 2017. Stanowisko Szymanowice 7 w opracowaniu.

W 79,5% fragmentów rejestrowano dużą ilość domieszki, średnią jej ilość zarejestrowano na

16,3% fragmentów, w niewielkiej ilości tłuczeń kamienny wykorzystywano w sposób marginalny

(4,2% - ryc. kł 5).

Ryc. kł 3. Podstawowe receptury domieszkowe ceramiki naczyniowej kultury łużyckiej.

Ryc. kł 4. Ogólne zróżnicowanie granulometryczne domieszki mineralnej obecnej w naczyniach kultury łużyckiej.

Ryc. kł 5. Udział fragmentów naczyń kultury łużyckiej pod względem ilości zastosowanej domieszki tłucznia

kamiennego.

Zdecydowana większość ceramiki kultury łużyckiej nie posiadała chropowacenia (94,7%

ułamków – ryc. kł 6), na 3% fragmentów zaobserwowano obrzucanie, pozostałe 2,3% ułamków

było obrzucane ze śladami obmazywania palcami. Niemal wyłącznie należały one do form

grubościennych (tab. kł 3). Z powierzchniami zewnętrznymi takich naczyń kontrastowało

niejednokrotnie wygładzenie powierzchni wewnętrznych (fot. 2). Wykorzystanie chropowacenia

powierzchni zewnętrznej oraz obmazywania palcami jest typowe dla całego okresu trwania kultury

łużyckiej (Mogielnicka-Urban, 1984, ss. 106–107). W przypadku niektórych fragmentów

domniemywać można zastosowanie przecierania obydwu powierzchni wiechciem roślinnym (tabl.

II: 8-8a).

Ryc. kł 6. Sposoby wykończenia powierzchni zewnętrznej naczyń kultury łużyckiej.

Fot. 2. Fragmenty chropowaconych naczyń kultury łużyckiej z wypełniska obiektu 107: z późniejszym

obmazywaniem palcami (1) i bez śladów obmazywania (2; a- powierzchnia zewnętrzna, b – powierzchnia

wewnętrzna tego samego fragmentu; fot. P. Zawiślak).

Powszechnie stosowany w dużej ilości tłuczeń kamienny rzutował na charakter powierzchni

ścianek naczyń. Najczęściej był on widoczny na obydwu powierzchniach, wpływając również na

ich częstą chropowatość (tab. kł 4). Gładką i matową powierzchnię zewnętrzną stwierdzano w 21%

przypadków, dla powierzchni wewnętrznej wskaźnik ten wynosił 25%. Powierzchnie gładkie z

zewnątrz i od wewnątrz odnotowywano na 14% ułamków. Powyższe spostrzeżenia świadczą o

zastosowaniu wygładzania ścianek. Właściwej skali tego zjawiska nie sposób dzisiaj określić z

uwagi na niszczący wpływ czynników podepozycyjnych, jednak spodziewać się można, że

pierwotnie była ona większa.

Porównanie pod kątem wykorzystanej technologii i technik produkcji analizowanych

materiałów ceramicznych kultury łużyckiej z inwentarzem tej kultury z sąsiadującego stanowiska nr

7 w Szymanowicach wskazuje na ponad dwukrotnie większy udział naczyń grubościennych na

stanowisku Szymanowice 7 (54%). Naczynia cienkościenne posiadały zbliżony udział w obydwu

zbiorach. Kosztem licznych ułamków naczyń wypalonych w atmosferze redukcyjnej (36,6%)

mniejszy był natomiast na stanowisku nr 7 w Szymanowicach odsetek naczyń wypalonych w

atmosferze mieszanej. W omawianym inwentarzu obecne były pozostałości naczyń wykonanych w

technologii szamotowej i szamotowo-mineralnej, nie rejestrowanych w zbiorze z Szymanowic 7. W

materiałach tych lepiej czytelny był również udział domieszek wyselekcjonowanych (drobno- i

średnio- lub gruboziarnistych), co szczególnie było widoczne w przypadku tłucznia grubego.

Więcej było także naczyń, w których taki tłuczeń dominował.

Obserwacje te można powiązać ze wspomnianą wysoką reprezentacją ceramiki

TABELA KŁ 4

Powierzchnia wewnętrzna

Ilość

gł, niewid

gł, wid

Liczba

50%

54%

gł, niewid

gł, wid

14%

11%

25%

Suma

57%

21%

18%

100%

Powierzchnia

zewnętrzna

Udział

procentowy

chr, wid

lchr, wid

Udz. proc.

chr, wid

lchr, wid

Rozkład procentowy udziału poszczególnych rodzajów powierzchni ścianek wśród charakterystycznych elementów naczyń

kultury łużyckiej (skróty: gł – gładka, lchr – lekko chropowata, chr – chropowata, wid – domieszka widoczna na powierzchni,

niewid - domieszka niewidoczna na powierzchni).

Ryc. kł

7. Relacja granulometrii użytej domieszki mineralnej do grubości ścianek naczyń kultury łużyckiej.

grubościennej, w przypadku której użycie ziaren grubych było bardziej efektywne. Taką zależność

potwierdza również analiza inwentarza ze stanowiska będącego przedmiotem niniejszego

opracowania (ryc. kł 7). Obydwa zbiory cechowały się marginalnym udziałem ceramiki z małą

ilością domieszki, jednakże liczba ta była kilkukrotnie większa w analizowanym w niniejszej pracy

inwentarzu. Znacznie częściej były tutaj notowane fragmenty naczyń z gładkimi obydwoma

powierzchniami - 14% wobec 3,8% w zbiorze ze stanowiska nr 7 w Szymanowicach. Tam też dużo

częściej (17,5% wobec 5,3%) spotykano ułamki chropowaconych naczyń, w tym przecieranych

wiechciem roślinnym, których jednak nie odnotowano w badaniach objętych niniejszym

opracowaniem. Należały one w przytłaczającej większości do naczyń grubościennych, podobnie jak

w omawianym inwentarzu ze stanowiska 6 w Szymanowicach

Dalsza analiza pozwoliła określić, czy pewne rozbieżności występowały również na

płaszczyźnie stylistycznej.

2.3.2 stylistyka i chronologia

Podczas opisywanych badań zidentyfikowano ogółem 28 elementów naczyń związanych z

kulturą łużycką, na które składało się 46 fragmentów. Ich szczegółową charakterystykę, z

uwzględnieniem parametrów technicznych i technologicznych ujęto w tab. kł 5.

Wśród nich dominowały wylewy niezdobione (łącznie 12 egzemplarzy – tab. kł 6),

dodatkowo w 1 przypadku był on połączony z brzuścem nieornamentowanym, w 3 zaś z brzuścami

ornamentowanymi. Te ostatnie samodzielnie wystąpiły czterokrotnie. Tak samo liczne były dna, raz

dno połączone było ponadto z brzuścem. Zbiór elementów charakterystycznych naczyń kultury

łużyckiej zamykają pozostałości 2 uch.

Spośród struktur obiektowych tej kultury najliczniejsze elementy charakterystyczne odkryto

w obiekcie 122 oraz 83 (odpowiednio 6 i 3 sztuki), w pozostałych przypadkach były to 1 lub 2

egzemplarze tego rodzaju zabytków (tab. KŁ 6).

Zaobserwowano 8 elementów zdobionych złożonych z 15 fragmentów, zachowanych

jednakże najczęściej w niewielkim stopniu. Daje to wskaźnik intensywności zdobienia na poziomie

blisko 4,7%.

40 A. Danceki, E. Peplińska, P. Zawiślak 2017. Stanowisko Szymanowice 7 w opracowaniu.

Ornamentykę wykonano w technice plastycznej, odciskania oraz rycia. Raz odnotowano

najprawdopodobniej horyzontalną listwę plastyczną, trzykrotnie takie listwy karbowane odciskami

palcowymi i paznokciowymi (tablica C1: 5, 7). Odciski palcowe i paznokciowe umieszczane były

pod krawędziami wylewów i zapewne także na brzuścach. Zdobnictwo ryte reprezentowały

równoległe kanelury. W przypadku najlepiej zachowanego naczynia pokrywały one cały brzusiec i

partię przydenną i współwystępowały z odciskami palcowymi umieszczonymi na samej krawędzi

wylewu (tablica C2: 5).

TABLICA KŁ 5

L.p.

Obiekt

El.

Fr.

Gr.

Pow. zew.

Pow. wew.

Przełam

Charaktery sty ka

chr, wid

(1), 1, (4)

listwa hory zontalna?, w przekroju poprzeczny m półkolista

chr, wid

1/4, 3, 4

wy lew lekko łukowato skierowany do wewnątrz

gł, niewid

gł, wid

(5), 3, (5)

zachowana ty lko krawędź

chr, wid

2, 2, 2/4

wy lew prosty , krawędź zaokrąglona

n.d.

gł, niewid

(5), 3, 5

profil kolankowaty ?

dr?

gł, wid

lchr, wid

5, 5, (1)

puchar?; wy lew lekko łukowato wy winięty na zewnątrz

w, bo

lchr, wid

gł, wid

2/4, 2, 2/4

wo?

chr, wid

2, 2, 2

listwa hory zontalna tuż pod krawędzią (nieciągła?)

lchr, wid

(5), 2, 2

listwa karbowana paznokciowo (?)

chr, wid

_2/4_, 4, 2/4

dno wy odrębnione

chr, wid

3/2, 4, 4

dno wy odrębnione, grubość 7 mm

w, bo

lchr, wid

chr, wid

2, 2, 2/4

listwa karbowana na największej wy dętości brzuśca (palcowo?)

gł, wid

(1/4), 3, (2)

krawędź lekko pogrubiona, zachy lona do środka

107

lchr, wid

gł, wid

(2/4), 4, (4/2)

wy lew łukowato wy winięty na zew., cy lindry czny ?

114

gł, wid

5, 5, 5

wy lew prosty , krawędź łukowato wy odrębniona na zewnątrz

122

d, b

gł, wid

lchr, wid

(2), 4, (2)

wy raźne ostre profilowanie brzuśca

122

lchr, wid

gł, wid

4/1, 4, 2

zniszczone; szerokość ucha 22 mm

122

chr, wid

(2/4), 4, (2/4)

krawędź ścięta hory zontalnie

122

lchr, wid

(2), 4, (2)

wy lew lekko zachy lony do wewnątrz

122

lchr, wid

chr, wid

(2), 4, (2/4)

122

chr, wid

1, 1, 1

wy lew lekko łukowato wy winięty na zewnątrz?

167

w, b

dr, śr?

chr, wid

(4/2), 4, (2/3)

167

w, bo

dr?

chr, wid

(4/2), 2, (2/4)

171

dr, śr

chr, wid

(4/1), 1, (1/4)

173

chr, wid

_1_, 5, 5/1

173

dr, śr?

chr, wid

lchr, wid

5/1, 5, 5

77A

chr, wid

(1), 4, 1

listwa karbowana palcowo?

77A

chr, wid

2, 3, 3/4

dno niewy odrębnione, grubość 12 mm

Techn

ologia

wy lew lekko łukowato wy winięty na zewnątrz, dołek paznokciowy

na największej wy dętości brzuśca?

misa?; wy lew lekko łukowato skierowany do wewnątrz;

powierzchnia zewnętrzna chropowacona strefowo - nie objęta

obrzucaniem jedy nie część podkrawędna; możliwe diagonalne

ślady późniejszego przecierania palcami

misa (?) o lekko łukowaty m profilu; palcowe karbowanie krawędzi,

odciski palowe podkrawędnie zewnętrznie oraz obecność

równoległy h ry ty ch linii zapełniający ch brzusiec i schodzący ch

się w kierunku dna

misa, średnica 37,5 cm; wy lew skierowany do wewnątrz, silnie

łukowato schodzący w dół naczy nia; krawędź silnie pokrubiona

gzy msem wewnętrzny m zbliżony m do półkolistego oraz

zewnętrzny m zbliżony m do trójkątnego i ścięta hory zontalnie

pły tkie kanelury równoległe względem siebie, 2 linie (?) krzy żujące

się z jedną z wy mieniony ch

dno wy raźnie wy odrębnione z zewnątrz i od wewnątrz; silnie

rozdęta część przy denna

Charaktery sty czne elementy naczy ń kultury łuży ckiej. Skróty – nagłówki kolumn: El.-element naczy nia, Fr.-liczba fragmentów, Technolog.- kategoria domieszki schudzającej (por.

objaśnienie do tab. 3), M.-mika, P. – piasek, Gr.-grubość przełamów [mm] , Pow. zew.-powierzchnia zewnętrzna, Pow. wew.-powierzchnia wewnętrzna; gdzie w – wy lew,. wo – wy lew

ornamentowany ; b – brzusiec, bo – brzusiec ornamentowany , d – dno, do – dno ornamentowane; charakter powierzchni ścianek: gł – gładka, lchr – lekko chropowata, chr – chropowata, wid

– domieszka widoczna na powierzchni, niewid - domieszka niewidoczna na powierzchni; sekwencja barwna przełamu: 1 – beżowa/żółta, 2 – pomarańczowa/czerwona/różowa, 3 – brunatna,

4 – szara, 5 - czarna, () – wy stępowanie cienkiej warstewki odcinającej się od rdzenia, _ _ - wy stępowanie grubej warstwy odcinającej się od rdzenia, / - przewaga jednej barwy nad

drugą w obrębie powierzchni.

W zbiorze reprezentowane były zarówno szyje proste jak i lekko łukowate, najczęściej

wywinięte na zewnątrz, należące do naczyń o esowatym profilu. Łukowaty wylew skierowany do

wewnątrz należał do wspomnianej misy z wyraźnie pogrubioną krawędzią (tablica C3: 1). W

pozostałych przypadkach krawędzie lekko wywijano na zewnątrz bądź nie akcentowano ich w

ogóle. Ostatnio wymienione posiadały formę zaokrągloną lub ściętą horyzontalnie.

Zachowane fragmentarycznie części środkowe i przydenne naczyń świadczą o użytkowaniu

form z silnie wydętymi lub dwustożkowatymi brzuścami. Ucha w liczbie 2 egzemplarzy (np. tablica

C2: 2) nie umożliwiają, ze względu na stan zachowania zabytków, na doprecyzowanie ich

lokalizacji na naczyniach i zakwalifikowanie do konkretnego typu.

Wśród den obecne były formy zarówno wyodrębnione jak i niewyodrębnione, niemniej

jednak bardziej typowe były dna z pierwszej grupy (tablica C1: 8, Tablica C3: 2).

Silne rozdrobnienie opisywanych materiałów spowodowało, że określenie średnicy naczynia

stało się możliwe w przypadku wylewu jednej z mis (37,5 cm – tabllica C3: 1)

Podsumowując należy stwierdzić, że ceramika kultury łużyckiej ze stanowiska 6 w

Szymanowicach nie odbiega znacznie od liczniejszego zbioru pozyskanego w trakcie

szerokopłaszczyznowych badań wykopaliskowych na sąsiadującym stanowisku nr 7 w tej samej

miejscowości. Analizowane w niniejszym opracowaniu pozostałości naczyń charakteryzują się

TABELA KŁ 6

Obiekt

Element charakterystyczny

Suma

d, b

w, b

w, bo

wo?

107

114

122

167

171

173

77A

Suma

Liczebność charakterystycznych elementów naczyń z wyszczególnieniem kontekstu zalegania.

podobnym wykonaniem i opracowaniem powierzchni., co zostało wykazane już wcześniej.

Posiadają ponadto szereg cech stylistycznych, spotykanych w inwentarzu z sąsiedniego stanowiska

nr 7, jak prawdopodobna obecność form z cylindryczną szyją i wydatnym brzuścem, a także mis.

Tych ostatnich dotyczy charakterystyczne pogrubienie krawędzi wylewu występujące wraz z

horyzontalnym jej ścięciem (tablica C3: 1), a także strefowe chropowacenie nie obejmujące jedynie

części podkrawędnej (tablica C2: 4). Wspólne dla obydwu stanowisk jest także występowanie

karbowanych listew plastycznych (tablica C1: 7), jak również wachlarz form krawędzi wylewów i

den. Zbiory te łączy niewielka intensywność zdobnictwa oraz spektrum zastosowanych technik

ornamentacyjnych – plastycznej, odciskania oraz rycia, jednakże w przypadku inwentarza ze

stanowiska nr 6 nie znajdują one wyrazu w wątkach guzowo-rytych

Ze względu na powyższe zbieżności, a także stosunkową bliskość przestrzenną i podobny

charakter pozostałości osadnictwa można je uznać za zbliżone czasowo. Pewne wyżej

scharakteryzowane różnice mogły wynikać ze zróżnicowania funkcjonalnego obiektów,

wpływającego na asortyment użytkowanych w ich pobliżu naczyń.

Analizowane materiały, podobnie jak inwentarze osadowe z pobliskiego stanowiska nr 7 w

Szymanowice,

łączyć należy z II fazą rozwojową grupy śląskiej kultury łużyckiej, przypadającą

na III okres epoki brązu, tj. okres BD i HA

(Gedl, 1975, s. 99, tabl. XII). Tym samym znajdują

one odpowiedniki wśród wyrobów z innych dolnośląskich stanowisk wykorzystywanych na

etapie wczesnołużyckim- osad (Grzybiany) oraz nekropoli (Chrzanów 4 – Domasław 10-12 ;

Anioła, Nowaczyk, Nowaczyk, & Zarzycka, 2012; Baron, 2014, ss. 591–592, ryc. 7: 1)

. Zbliżone

materiały można odnaleźć również na tak datowanej części cmentarzyska na stanowisku nr
10 i 11 w Targowisku w Małopolsce (Konieczny, 2014, ryc. 11-12, 14-15, 21).

Omawiane w niniejszej pracy stanowisko znajduje się na północno-zachodnich peryferiach

grupy śląskiej, w zasięgu materiałów podgrupy legnickiej kultury łużyckiej, rozwijającej się już od

II okresu epoki brązu (Gedl, 1975, s. 108). W okresie następnym jej ludność egzystowała w

bezpośrednim sąsiedztwie osadnictwa grupy sasko-łużyckiej tej kultury (Gardawski, 1979, ss. 39–

41, 65).

2.4 Analiza polepy z obiektów kultury łużyckiej (A. Danecki)

41 A. Danceki, E. Peplińska, P. Zawiślak 2017. Stanowisko Szymanowice 7 w opracowaniu.

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Kultury epoki brązu, Zachodnie peryferie kultury łużyckiej grupa dolnosolawska i dolnohawelańska, 2
Osadę kultury łużyckiej odkryto koło Częstochowy
Kultury epoki brązu, Kultura łużycka na terenie Słowacji, 40
Kultura łuzycka żelazo, STAROŻYTNOŚĆ, archeologia - epoka żelaza !!
Kultura łuzycka
2 KULTURA ŁUŻYCKA
2 KULTURA ŁUŻYCKA (backup)
Kultury epoki brązu, Zakres pojęcia „kultura łużycka” i jej wewnętrznego zróżnicowania, 1
Kultury epoki brązu, Wczesna epoka żelaza grupa białowicka (sasko-łużycka), 12
Metoda animacji społecznej (Animacja społeczno kulturalna)
Kultura stalinizmu
Kultura
Kultura Masowa
Antropologia kultury
3 KULTURA I JEJ WPYW NA YCIE SPOECZNE
Czas w kulturze ped czasu wolnego
Język w zachowaniach społecznych, Wykład na I roku Kulturoznawstwa (1)

więcej podobnych podstron