„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Krzysztof Olszewski

Prowadzenie różnych kierunków produkcji pasiecznej

321[04].Z4.06

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji

–

Państwowy Instytut Badawczy

Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1

Recenzenci:

mgr inż. Elżbieta Worobik

mgr inż. Jarosław Stępień

Opracowanie redakcyjne:

mgr Edyta Kozieł

Konsultacja:

dr inż. Jacek Przepiórka

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczn

ą

programu jednostki modułowej 321[04].Z4.06,

„Prowadzenie ró

ż

nych kierunków produkcji pasiecznej”, zawartego w modułowym programie

nauczania dla zawodu technik pszczelarz.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

3

2. Wymagania wstępne

5

3. Cele kształcenia

6

4. Przykładowe scenariusze zajęć

7

5. Ćwiczenia

11

5.1. Produkcja miodu sekcyjnego i plastrowego oraz pozyskiwanie

konserwacja i przechowywanie obnóży pyłkowych

11

5.1.1. Ćwiczenia

11

5.2. Pozyskiwanie jadu, kitu, wosku i mleczka pszczelego

13

5.2.1. Ćwiczenia

13

5.3. Ekologiczna gospodarka pasieczna oraz wychów trzmieli i pszczół

samotnic dla potrzeb zapylania roślin

15

5.3.1. Ćwiczenia

15

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

17

7. Literatura

31

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie technik pszczelarz.

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne, czyli wykaz niezbędnych umiejętności i wiedzy, które uczeń
powinien mieć opanowane, aby przystąpić do realizacji tej jednostki modułowej.

−

cele kształcenia, wykaz umiejętności, jakie uczeń ukształtuje podczas pracy
z poradnikiem.

−

ć

wiczenia, przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami

nauczania–uczenia oraz środkami dydaktycznymi,

−

ewaluacja osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzia pomiaru dydaktycznego.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze

szczególnym uwzględnieniem następujących metod nauczania, np.: tekstu przewodniego,
ć

wiczeń praktycznych.

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od

samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.

Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze

szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania, np.: samokształcenia
kierowanego, tekstu przewodniego.

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od

samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4

Schemat układu jednostek modułowych

321[04].Z4

Gospodarka pasieczna

321[04].Z4.01

Zakładaanie pasieki

321[04].Z4.03

Zapobieganie nastrojowi rojowemu i rójce

321[04].Z4.04

Planowanie

i prowadzenie wędrownej

gospodarki pasiecznej

321[04].Z4.05

Przygotowanie pasieki

do zimowania

321[04].Z4.06

Prowadzenie różnych

kierunków produkcji

pasiecznej

321[04].Z4.07

Przetwarzanie produktów pasiecznych

321[04].Z4.02

Organizowanie prac związanych

z wiosenną obsługą pasieki

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

korzystać z różnych źródeł informacji,

−

posługiwać się podstawowym sprzętem pasiecznym,

−

przeprowadzić wychów matek pszczelich,

−

poddać matkę pszczelą do rodziny,

−

przeprowadzić wiosenny przegląd rodziny pszczelej,

−

dostosować wielkość gniazda do siły rodziny,

−

rozpoznawać i likwidować anormalne stany w rodzinie pszczelej,

−

poszerzać gniazdo rodziny pszczelej,

−

kierować rozwojem wiosennym rodziny pszczelej

−

rozpoznawać nastrój rojowy w rodzinie pszczelej,

−

zapobiegać powstawaniu i likwidować nastrój rojowy,

−

rozpoznawać pierwsze objawy chorób w rodzinie pszczelej,

−

udzielać pomocy chorym rodzinom pszczelim,

−

rozpoznawać ważniejsze rośliny miododajne,

−

obliczać zasobność naturalnych zbiorowisk pod względem wartości pszczelarskiej,

−

określać fazy fenologiczne roślin kwitnących w naturalnych zbiorowiskach,

−

zaplanować wędrowną gospodarkę pasieczną,

−

posługiwać się sprzętem stosowanym przy gospodarce wędrownej,

−

przygotować i przetransportować rodziny pszczele,

−

odebrać i odwirować plastry z miodem,

−

postępować z miodem po jego odwirowaniu,

−

zastosować przepisy prawa dotyczące wędrownej gospodarki pasiecznej oraz sporządzać
dokumentację gospodarstwa pasiecznego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

posłużyć się terminologią dotyczącą produkcji pasiecznej,

−

dobrać terminy i pożytki do produkcji miodu sekcyjnego,

−

zorganizować produkcję miodu plastrowego,

−

określić cel produkcji miodu plastrowego,

−

rozpoznać sprzęt do produkcji miodu sekcyjnego,

−

rozpoznać sprzęt do pozyskiwania obnóży pyłkowych i pierzgi,

−

dobrać terminy i pożytki do produkcji obnóży pyłkowych,

−

określić warunki pozyskiwania obnóży pyłkowych,

−

przeprowadzić poławianie obnóży pyłkowych,

−

określić sposoby konserwowania i przechowywania obnóży pyłkowych i pierzgi,

−

dobrać sprzęt do pozyskiwania jadu i kitu pszczelego,

−

pozyskać jad i kit pszczeli,

−

scharakteryzować czynniki wpływające na produkcję wosku pszczelego,

−

stworzyć rodzinom pszczelim warunki do produkcji wosku,

−

dobrać metody produkcji mleczka pszczelego do istniejących warunków pogodowych
i pożytkowych,

−

dobrać rasę pszczół do produkcji mleczka i kitu pszczelego,

−

określić wielkość i ułożenie gniazda pszczelego do produkcji mleczka pszczelego,

−

pozyskać surowiec woskowy,

−

zorganizować wytapianie i klarowanie wosku,

−

posłużyć się sprzętem do wytapiania i klarowania wosku,

−

zastosować zasady pszczelarstwa ekologicznego,

−

zaplanować i zorganizować produkcję pasieczną w gospodarstwie ekologicznym,

−

ocenić efekty ekonomiczne produkcji w gospodarstwie ekologicznym,

−

wprowadzić najnowsze rozwiązania sprzyjające gospodarce ekologicznej,

−

dostrzec pozaprodukcyjne wartości pszczelarstwa ekologicznego,

−

wykonać prace związane z wychowem trzmieli i pszczół samotnic do zapylania roślin,

−

zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca

................................................................

Modułowy program nauczania:

Technik pszczelarz 321[04]

Moduł:

Gospodarka pasieczna 321[04].Z4

Jednostka modułowa:

Prowadzenie różnych kierunków produkcji pasiecznej
321[04].Z4.06

Temat: Przygotowanie i umieszczanie w rodzinach pszczelich ramek do produkcji

miodu sekcyjnego i miodu plastrowego.

Cel ogólny: Zdobycie umiejętności przygotowania i umieszczania w rodzinach pszczelich

ramek do produkcji miodu sekcyjnego i miodu plastrowego.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

przygotować do produkcji miodu sekcyjnego ramki wykonane z drewna,

−

przygotować do produkcji miodu sekcyjnego ramki wykonane z tworzywa sztucznego,

−

przygotować ramki do produkcji miodu plastrowego,

−

wybrać rodziny pszczele, w których będą umieszczone ramki do produkcji miodu
sekcyjnego i plastrowego,

−

umieścić ramki w rodzinach pszczelich.

Metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

metoda projektu.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca indywidualna,

−

praca w grupach 2–3-osobowych.

Czas trwania zajęć: 2 godziny dydaktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

ramki do produkcji miodu sekcyjnego wykonane z drewna,

−

ramki do produkcji miodu sekcyjnego wykonane z tworzywa sztucznego,

−

ramki do produkcji miodu plastrowego,

−

węza,

−

nóż do cięcia węzy,

−

rodziny pszczele o różnej sile,

−

podstawowy sprzęt pasieczny i odzież ochronna.

Przebieg zajęć:
1. Nauczyciel prezentuje uczniom sposób przygotowania ramek do produkcji miodu

sekcyjnego i plastrowego.

2. Uczniowie pracując w grupach pod okiem nauczyciela przygotowują ramki do produkcji

miodu sekcyjnego i plastrowego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8

3. Nauczyciel przedstawia zasady wyboru rodzin do produkcji miodu sekcyjnego

i plastrowego oraz zasady umieszczania ramek do produkcji miodu sekcyjnego
i plastrowego w rodzinach pszczelich.

4. Uczniowie pracując w grupach pod okiem nauczyciela wybierają rodziny do produkcji

miodu sekcyjnego i plastrowego oraz umieszczają ramki do produkcji miodu sekcyjnego
i plastrowego w rodzinach pszczelich.

Zakończenie zajęć
Grupy określają zasady wyboru rodzin pszczelich do produkcji miodu sekcyjnego
i plastrowego oraz zasady umieszczania ramek do produkcji miodu sekcyjnego i plastrowego
w rodzinach pszczelich.

Praca domowa
Zaplanuj produkcję miodu sekcyjnego we własnej pasiece.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

uczeń potrafi przygotować ramki do produkcji miodu sekcyjnego i plastrowego, wybrać
rodziny do produkcji miodu sekcyjnego i plastrowego oraz umieścić ramki w wybranych
rodzinach.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca
Modułowy program nauczania:

Technik pszczelarz 321[04]

Moduł:

Gospodarka pasieczna 321[04].Z4

Jednostka modułowa:

Prowadzenie różnych kierunków produkcji pasiecznej
321[04].Z4.06

Temat: Zakładanie wychowu pszczoły murarki ogrodowej.

Cel ogólny: Zdobycie umiejętności wychowu pszczoły murarki ogrodowej.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:

−

wyłuskać kokony z rurek trzcinowych,

−

przygotować gniazda pułapkowe,

−

wyłożyć gniada pułapkowe i kokony we wcześniej przygotowanym miejscu.

Metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

metoda projektu.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca indywidualna,

−

praca w grupach 2–3-osobowych.

Czas trwania zajęć: 2 godziny dydaktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

gniazda pułapkowe zasiedlone przez murarkę ogrodową w poprzednim roku – kokony,

−

suche źdźbła trzciny,

−

nóż,

−

pojemniki na rurki trzcinowe,

−

pojemnik na wyłuskane kokony.

Przebieg zajęć:
1. Nauczyciel prezentuje uczniom sposób wyłuskiwania kokonów z rurek trzcinowych.
2. Uczniowie wyłuskują kokony z rurek trzcinowych.
3. Nauczyciel prezentuje uczniom sposób przygotowania gniazd pułapkowych.
4. Uczniowie pod okiem nauczyciela przygotowują gniazda pułapkowe.
5. Nauczyciel omawia zasady wykładania gniazd pułapkowych i kokonów.
6. Uczniowie pod okiem nauczyciela wykładają gniazda pułapkowe i kokony we wcześniej

przygotowanym miejscu.

Zakończenie zajęć
Grupy określają zasady: wyłuskiwania kokonów z rurek trzcinowych, przygotowywania
gniazd pułapkowych oraz wykładania gniazd pułapkowych i kokonów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10

Praca domowa
Zastanów się gdzie na terenie ośrodka szkolnego oraz w najbliższej okolicy Twojego miejsca
zamieszkania należałoby wyłożyć gniazda pułapkowe celem założenia wychowu pszczoły
murarki ogrodowej.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

uczeń potrafi: wyłuskać kokony z rurek trzcinowych, przygotować gniazda pułapkowe
i wyłożyć gniada pułapkowe i kokony w odpowiednim miejscu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11

5. ĆWICZENIA

5.1. Produkcja miodu sekcyjnego i plastrowego, pozyskiwanie

konserwacja i przechowywanie obnóży pyłkowych

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przygotuj i umieść w rodzinach pszczelich ramki do produkcji miodu sekcyjnego i miodu

plastrowego.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przygotować do produkcji miodu sekcyjnego ramki wykonane z drewna,
2) przygotować do produkcji miodu sekcyjnego ramki wykonane z tworzywa sztucznego,
3) przygotować ramki do produkcji miodu plastrowego,
4) wybrać rodziny pszczele, w których będą umieszczone ramki do produkcji miodu

sekcyjnego i plastrowego,

5) umieścić ramki w rodzinach pszczelich.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

metoda projektów.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

ramki do produkcji miodu sekcyjnego wykonane z drewna,

−

ramki do produkcji miodu sekcyjnego wykonane z tworzywa sztucznego,

−

ramki do produkcji miodu plastrowego,

−

węza,

−

nóż do cięcia węzy,

−

rodziny pszczele o różnej sile,

−

podstawowy sprzęt pasieczny oraz odzież ochronna.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12

Ćwiczenie 2

Zastosuj różne rodzaje poławiaczy obnóży pyłkowych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) rozpoznać rodzaje poławiaczy obnóży pyłkowych,
2) zastosować odpowiedni rodzaj/rodzaje poławiaczy w zależności od typu ula.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

metoda projektów.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

różne rodzaje poławiaczy obnóży pyłkowych (wylotowe, dennicowe, powałkowe),

−

rodziny pszczele osadzone w ulach korpusowych i leżakach,

−

podstawowy sprzęt pasieczny oraz odzież ochronna.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13

5.2. Pozyskiwanie jadu, kitu, wosku i mleczka pszczelego

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Pozyskaj wosk z wycofanych plastrów pszczelich przy pomocy topiarki typu „Tomer”

i kociołka Ritschego.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia ze szczególnym uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa
i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wyciąć plastry z ramek i rozdrobnić je,
2) wytopić wosk przy pomocy topiarki typu „Tomer”,
3) rozgotować rozdrobnione plastry w naczyniu z wodą i wytopić wosk przy pomocy

kociołka Ritschego.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

metoda projektów.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

plastry pszczele do przetopienia,

−

nóż do wycinania plastrów,

−

naczynie na rozdrobnione plastry,

−

topiarka typu „Tomer”,

−

naczynie do rozgotowania rozdrobnionych plastrów w wodzie,

−

palnik gazowy,

−

kociołek Ritschego,

−

naczynie na wytopiony wosk,

−

odzież ochronna.

Ćwiczenie 2

Przygotuj ramki i rodziny pszczele do produkcji mleczka pszczelego.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przygotować ramki do produkcji mleczka (czyszczenie ramek, przyklejanie miseczek),
2) wybrać rodziny pszczele do produkcji mleczka,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14

3) przygotować rodziny do produkcji mleczka w zależności od typu ula (korpusowy, leżak)

i wybranej metody (w obecności matki, bez matki).

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

metoda projektów.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

ramki do pozyskiwania mleczka,

−

miseczki matecznikowe z tworzywa sztucznego,

−

lutownica,

−

łyżeczka do przekładania larw,

−

rodziny pszczele osadzone w różnych typach uli,

−

kraty odgrodowe,

−

podstawowy sprzęt pasieczny.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15

5.3. Ekologiczna gospodarka pasieczna oraz wychów trzmieli

i pszczół samotnic dla potrzeb zapylania roślin

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Załóż wychów trzmieli metodą Bilińskiego.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) rozstawić izolatory na przygotowanych jesienią poletkach z rośliną pokarmową,
2) przygotować uliki,
3) wstawić uliki pod izolatory,
4) umieścić samice trzmieli w ulikach.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

metoda projektów.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

izolatory z siatki,

−

paliki do ustawiania izolatorów,

−

paliki do zawieszenia ulików,

−

uliki,

−

samice trzmieli.

Ćwiczenie 2

Załóż wychów pszczoły murarki ogrodowej.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wyłuskać kokony z rurek trzcinowych,
2) przygotować gniazda pułapkowe,
3) wyłożyć gniazda pułapkowe i kokony we wcześniej przygotowanym miejscu.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

metoda projektów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16

Ś

rodki dydaktyczne:

−

gniazda pułapkowe zasiedlone przez murarkę ogrodową w poprzednim roku – kokony,

−

suche źdźbła trzciny,

−

nóż,

−

pojemniki na rurki trzcinowe,

−

pojemnik na wyłuskane kokony.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

TEST 1

Test dwustopniowy do jednostki modułowej

Prowadzenie różnych

kierunków produkcji pasiecznej

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1, 4, 5, 8, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 18, 19 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 2, 3, 6, 7, 9, 10, 17, 20 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 6 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. b, 2. c, 3. a, 4. b, 5. a, 6. d, 7. d, 8. b, 9. c, 10. a, 11. d,

12. b, 13. a, 14. c, 15. a, 16. d, 17. d, 18. b, 19. a, 20. d.

Plan testu

Nr

zad.

Cel operacyjny

(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1

Definiować cel produkcji miodu
sekcyjnego

B

P

b

2

Dobierać pożytki do produkcji miodu
sekcyjnego i plastrowego

C

PP

c

3

Charakteryzować metodę produkcji
miodu sekcyjnego

C

PP

a

4

Określać optymalną średnicę otworów
w płytce strącającej obnóża pyłkowe

B

P

b

5

Nazywać typ poławiacza widoczny na
fotografii

A

P

a

6

Charakteryzować możliwość
zastosowania poławiaczy wylotowych

C

PP

d

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18

7

Charakteryzować możliwość
zastosowania poławiaczy dennicowych

C

PP

d

8

Wybierać z listy optymalną metodę
produkcji jadu pszczelego

A

P

b

9

Dobierać optymalną porę pozyskiwania
jadu pszczelego metodą bodźców
elektrycznych

C

PP

c

10

Charakteryzować metodę pozyskiwania
wosku z woszczyny pochodzącej
z ramek pracy

C

PP

a

11

Określać jakość wosku pochodzącego
z różnych rodzajów surowca
woskowego

B

P

d

12 Nazywać sprzęt widoczny na fotografii

A

P

b

13

Określać siłę rodzin przeznaczonych
do produkcji mleczka pszczelego

B

P

a

14

Wybierać z listy rasy pszczół polecane
do pasiek ekologicznych

A

P

c

15

Określać zasady pozyskiwania miodu
w pasiekach ekologicznych

B

P

a

16

Wybierać z listy roślinę pokarmową
wykorzystywaną przy wychowie
trzmieli

A

P

d

17

Charakteryzować metodę racjonalnego
wychowu trzmieli

C

PP

d

18

Wybierać z listy stadium zimujące
pszczoły murarki ogrodowej

A

P

b

19

Wybierać z listy gatunek pszczoły
samotnej wykorzystywany do zapylania
upraw

A

P

a

20

Scharakteryzować co przedstawia
fotografia

C

PP

d

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

2. Przygotuj odpowiednią liczbę testów
3. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
4. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
5. Zapytaj czy uczniowie wszystko zrozumieli.
6. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
7. Nie przekraczaj przeznaczonego czasu na test.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
3. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, wstawiając w odpowiedniej

rubryce znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem,
a następnie ponownie zaznaczyć odpowiedź prawidłową.

4. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
5. Test zawiera 20 zadań, do każdego pytania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi. Tylko

jedna jest prawdziwa.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielanie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego kiedy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu masz 40 minut.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

–

instrukcja,

–

zestaw zadań testowych,

–

karta odpowiedzi.

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Celem produkcji miodu sekcyjnego jest

a) zwiększenie wydajności pasieki.
b) intensyfikacja produkcji pasiecznej i zwiększanie asortymentu produktów.
c) lepsze wykorzystanie pożytków.
d) ułatwienie miodobrania.

2. Ze względu na szybką krystalizację produkcji miodu sekcyjnego i plastrowego należy

unikać na pożytku
a) gryczanym.
b) lipowym.
c) z roślin krzyżowych.
d) malinowym.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20

3. W celu uzyskania miodu sekcyjnego rodziny pszczele można podkarmiać

a) miodem.
b) syropem cukrowym.
c) inwertem.
d) syropem skrobiowym.

4. Optymalna średnica otworów w płytce strącającej obnóża pyłkowe wynosi

a) 4 mm.
b) 5 mm.
c) 6 mm.
d) 7 mm.

5. Na rysunku przedstawiono

a) wylotowy poławiacz pyłku.
b) powałkowy poławiacz pyłku.
c) dennicowy poławiacz pyłku.
d) żaden z wymienionych.

6. W każdym typie ula istnieje możliwość zastosowania poławiaczy pyłku

a) powałkowych i dennicowych.
b) powałkowych.
c) dennicowych.
d) wylotowych

7. Poławiacze dennicowe można zastosować w ulach

a) kombinowanych.
b) leżakach.
c) leżakach i kombinowanych.
d) z odejmowana dennicą.

8. Metodą pozyskiwania stosunkowo czystego jadu pszczelego, przy stosunkowa małym

nakładzie czasu i pracy jest
a) usypianie pszczół eterem.
b) metoda bodźców elektrycznych.
c) ręczne łapanie pszczół.
d) usypianie pszczół chloroformem.

9. Pozyskiwanie jadu metodą bodźców elektrycznych najlepiej jest przeprowadzać

a) w południe.
b) wieczorem po ustaniu lotu pszczół.
c) wcześnie rano, przed rozpoczęciem lotu pszczół.
d) przy tej metodzie pora pozyskiwanie jadu jest bez znaczenia.

10. Woszczyna pozyskana z ramek pracy

a) nie wymaga wytapiania w topiarkach, wystarczy ją rozgotować w wodzie.
b) wymaga wytapiania w topiarce typu „Tomer”.
c) wymaga wytapiania w kociołku Ritschego.
d) wymaga wytapiania w topiarkach ciśnieniowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21

11. Wosk wysokiej jakości pozyskuje się

a) plastrów wyciętych z ramek pracy.
b) dzikiej zabudowy.
c) zasklepów.
d) wszystkie odpowiedzi są poprawne.

12. Na rysunku przedstawiono

a) plaster gniazdowy.
b) ramkę pracy z odbudowanym plastrem.
c) plaster osłonowy.
d) wszystkie odpowiedzi są poprawne.

13. Rodziny przeznaczone do produkcji mleczka pszczelego powinny posiadać

a) 7–8 plastrów czerwiu.
b) 4–6 plastrów czerwiu.
c) 3–5 plastrów czerwiu.
d) przynajmniej 2 plastry z czerwiem.

14. Na terenie Polski do pasiek ekologicznych poleca się pszczoły następujących ras

a) kaukaskiej i środkowoeuropejskiej.
b) włoskiej i środkowoeuropejskiej.
c) kraińskiej i środkowoeuropejskiej.
d) kraińskiej i kaukaskiej.

15. W pasiece ekologicznej wirowanie plastrów z czerwiem w celu pozyskania miodu jest

a) zabronione.
b) dopuszczone.
c) zalecane.
d) jak dotąd kwestia ta nie jest uregulowana.

16. Rośliną pokarmową wykorzystywaną przy wychowie trzmieli jest

a) koniczyna czerwona.
b) koniczyna biała.
c) jasnota purpurowa.
d) jasnota biała

17. Racjonalny wychów trzmieli bez szkody dla środowiska naturalnego powinien opierać się na

a) wyłapywaniu wiosną samic, które przezimowały w warunkach naturalnych.
b) wyszukiwaniu gniazd założonych w warunkach naturalnych i przenoszeniu ich

do szklarki.

c) wyłapywaniu wiosną samic, które przezimowały w warunkach naturalnych

a w późniejszym okresie wyszukiwaniu gniazd założonych w warunkach naturalnych
i przenoszeniu ich do szklarki.

d) wychowie wolierowym.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22

18. Pszczoła murarka ogrodowa zimuje w stadium

a) poczwarki.
b) owada doskonałego w kokonie.
c) larwy.
d) jaja.

19. Spośród licznych gatunków pszczół samotnych na szerszą skalę do celów zapylania

upraw nasiennych, roślin sadowniczych oraz upraw pod osłonami wykorzystywana jest
a) murarka ogrodowa.
b) kornutka koniczynowa.
c) miesiarka ryżówka.
d) spójnica lucernowa.

20. Na rysunku przedstawiono

a) pszczoły miodne poszukujące pokarmu.
b) gniazda os.
c) rurki trzcinowe zasiedlone przez trzmiele.
d) rurki trzcinowe zasiedlane przez murarki ogrodowe.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................................

Prowadzenie różnych kierunków produkcji pasiecznej

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1

a

b

c

d

2

a

b

c

d

3

a

b

c

d

4

a

b

c

d

5

a

b

c

d

6

a

b

c

d

7

a

b

c

d

8

a

b

c

d

9

a

b

c

d

10

a

b

c

d

11

a

b

c

d

12

a

b

c

d

13

a

b

c

d

14

a

b

c

d

15

a

b

c

d

16

a

b

c

d

17

a

b

c

d

18

a

b

c

d

19

a

b

c

d

20

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

24

TEST 2
Test dwustopniowy do jednostki modułowej

Prowadzenie różnych

kierunków produkcji pasiecznej

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1, 5, 6, 8, 9, 12, 14, 15, 16, 18, 19, 20 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 2, 3, 4, 7, 10, 11, 13, 17 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 6 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. d, 2. a, 3. c, 4. b, 5. a, 6. d, 7. d, 8. b, 9. c, 10. a, 11. d,

12. c, 13. c, 14. d, 15. a, 16. a, 17. c, 18. a, 19. b, 20. c

Plan testu

Nr

zad.

Cel operacyjny

(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1

Definiować cel produkcji miodu
plastrowego

B

P

d

2

Charakteryzować warunki produkcji
miodu sekcyjnego

C

PP

a

3

Dobierać pożytki do produkcji miodu
sekcyjnego i plastrowego

C

PP

c

4

Charakteryzować zasady pozyskiwani
obnóży przy pomocy poławiacza
wylotowego

C

PP

b

5

Nazywać sprzęt widoczny na fotografii

A

P

a

6

Określać możliwość zastosowanie
poławiaczy dennicowych

B

P

d

7

Charakteryzować sposób konserwacji
obnóży pyłkowych

C

PP

d

8

Wybierać z listy rasy pszczół
gromadzące najwięcej kitu

A

P

b

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

25

9

Nazywać sprzęt widoczny na fotografii

A

P

c

10

Charakteryzować sposób
przygotowania woszczyny do wytopu
w topiarce z płaszczem olejowym

C

PP

a

11

Charakteryzować sposób postępowania
z wytopionym woskiem

C

PP

d

12

Określać wielkość stałego zapasu
węglowodanowego, jaka powinna
znajdować się w rodzinach
produkujących mleczko

B

P

c

13

Dobierać metodę produkcji mleczka
kierując się zasadami ekonomii

C

PP

c

14

Określać termin wyjmowania mleczka
pszczelego z mateczników

B

P

d

15

Wybierać z listy materiały polecane do
budowy uli w pasiekach ekologicznych

B

P

a

16

Określać zasady pozyskiwania miodu
w pasiekach ekologicznych

B

P

a

17 Określać co przedstawia fotografia

C

PP

c

18

Wybierać z listy gatunek pszczół
samotnych na szerszą skalę
wykorzystywany do zapylania upraw

B

P

a

19

Wybierać z listy stadium zimujące
pszczoły murarki ogrodowej

A

P

b

20

Wybierać z listy materiał do budowy
gniazd pułapkowych preferowany przez
pszczołę murarkę ogrodową

A

P

c

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

26

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

2. Przygotuj odpowiednią liczbę testów
3. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
4. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
5. Zapytaj czy uczniowie wszystko zrozumieli.
6. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
7. Nie przekraczaj przeznaczonego czasu na test.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
3. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, wstawiając w odpowiedniej

rubryce znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem,
a następnie ponownie zaznaczyć odpowiedź prawidłową.

4. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
5. Test zawiera 20 zadań, do każdego pytania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi. Tylko

jedna jest prawdziwa.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielanie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego kiedy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu masz 40 minut.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

–

instrukcja,

–

zestaw zadań testowych,

–

karta odpowiedzi.

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Celem produkcji miodu plastrowego jest

a) zwiększenie wydajności pasieki.
b) lepsze wykorzystanie pożytków.
c) ułatwienie miodobrania.
d) intensyfikacja produkcji pasiecznej i zwiększanie asortymentu produktów.

2. Warunkiem uzyskania miodu sekcyjnego jest

a) posiadanie silnych rodzin oraz intensywny i długotrwały pożytek.
b) tylko intensywny i długotrwały pożytek.
c) tylko posiadanie silnych rodzin.
d) tylko podkarmianie rodzin miodem.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

27

3. Ze względu na szybką krystalizację produkcji miodu sekcyjnego i plastrowego należy

unikać na pożytku
a) gryczanym.
b) lipowym.
c) z roślin krzyżowych.
d) malinowym.

4. W przypadku zbliżających się opadów deszczu pozyskane obnóża pyłkowe należy

koniecznie wybrać z
a) poławiaczy dennicowych.
b) poławiaczy wylotowych.
c) poławiaczy powałkowych.
d) poławiaczy wylotowych i powałkowych.

5. Na rysunku przedstawiono schemat ula z poławiaczem

a) powałkowym.
b) wylotowym.
c) dennicowym.
d) zewnętrznym.

6. Poławiacze dennicowe można zastosować w ulach

a) kombinowanych.
b) leżakach.
c) leżakach i kombinowanych.
d) z odejmowana dennicą.

7. Pozyskane obnóża pyłkowe konserwuje się

a) tylko przez mrożenie.
b) tylko przez suszenie.
c) przez mrożenie lub suszenie w temperaturze powyżej 40°C.
d) przez mrożenie lub suszenie w temperaturze do 40°C.

8. Rasami pszczół gromadzącymi najwięcej kitu są

a) kaukaska i egipska.
b) kaukaska i środkowoeuropejska.
c) kraińska.
d) egipska i środkowoeuropejska.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

28

9. Urządzenie widoczne na fotografii to

a) cieplarka.
b) kolektor słoneczny.
c) topiarka słoneczna do wosku.
d) podgrzewacz słoneczny.

10. Przed wytopem wosku w topiarce elektrycznej z płaszczem olejowym woszczynę należy

a) rozgotować w wodzie.
b) tylko rozdrobnić.
c) wysuszyć.
d) przy tej metodzie wytopu woszczyna nie wymaga wcześniejszego przygotowania.

11. Wytopiony wosk należy poddać

a) cedzeniu.
b) wirowaniu.
c) kremowaniu.
d) klarowaniu.

12. Rodziny produkujące mleczko pszczele powinny posiadać stały zapas pokarmu

węglowodanowego wynoszący
a) 3 kg.
b) 4 kg.
c) 5–6 kg.
d) 2 kg.

13. Bardziej uzasadniona ekonomicznie jest produkcja mleczka

a) bez obecności matki w rodzinie.
b) po oddzieleniu matki pszczelej przegrodą.
c) w obecności matki pszczelej.
d) obecność matki w rodzinie produkującej mleczko nie ma wpływu na wyniki

ekonomiczne pasieki

14. Mleczko pszczele wybiera się z mateczników

a) po dobie od umieszczenia przełożonych larw w rodzinie.
b) po 2 dniach od umieszczenia przełożonych larw w rodzinie.
c) po 3–4 dniach.
d) po 3–4 dniach od umieszczenia przełożonych larw w rodzinie.

15. Ule w pasiece ekologicznej muszą być wykonane z następujących materiałów

a) drewno i słoma.
b) słoma i płyta wiórowa.
c) drewno i płyta wiórowa.
d) drewno, słoma i styropian.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

29

16. W pasiece ekologicznej wirowanie plastrów z czerwiem w celu pozyskania miodu jest

a) zabronione.
b) dopuszczone.
c) zalecane.
d) jak dotąd kwestia ta nie jest uregulowana.

17. Na rysunku przedstawiono

a) ulik z rodzinką pszczół samotnych na poletku z rośliną pokarmową.
b) ulik z rodzinką trzmieli zapylających rośliny celem uzyskania nasion wysokiej

jakości.

c) ulik z rodzinką trzmieli na poletku z rośliną pokarmową.
d) ulik z rodzinką pszczół samotnych zapylających rośliny celem uzyskania nasion

wysokiej jakości.

18. Spośród licznych gatunków pszczół samotnych na szerszą skalę do celów zapylania

upraw nasiennych, roślin sadowniczych oraz upraw pod osłonami wykorzystywana jest
a) murarka ogrodowa.
b) kornutka koniczynowa.
c) miesiarka ryżówka.
d) spójnica lucernowa.

19. Pszczoła murarka ogrodowa zimuje w stadium

a) poczwarki.
b) owada doskonałego w kokonie.
c) larwy.
d) jaja.

20. Pszczoła murarka ogrodowa chętnie zasiedla gniazda pułapkowe wykonane

a) ze styropianu.
b) z tworzyw sztucznych.
c) z pociętych suchych źdźbeł trzciny.
d) z bloków gliny.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

30

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................................

Prowadzenie różnych kierunków produkcji pasiecznej

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1

a

b

c

d

2

a

b

c

d

3

a

b

c

d

4

a

b

c

d

5

a

b

c

d

6

a

b

c

d

7

a

b

c

d

8

a

b

c

d

9

a

b

c

d

10

a

b

c

d

11

a

b

c

d

12

a

b

c

d

13

a

b

c

d

14

a

b

c

d

15

a

b

c

d

16

a

b

c

d

17

a

b

c

d

18

a

b

c

d

19

a

b

c

d

20

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

31

7. LITERATURA

1. Bornus L. (red.): Encyklopedia pszczelarska. PWRiL, Warszawa 1989
2. Dylewska M.: Nasze trzmiele. Ośrodek Doradztwa Rolniczego, APW Karniowice
3. Ostrowska W.: Gospodarka pasieczna. Wyd. V, Sądecki Bartnik, Nowy Sącz 1998
4. Prabucki J. (red.): Pszczelnictwo. Albatros, Szczecin 1998
5. Rybak M., Skubida P., Marcinkowski J., Muszyńska J.: Pozyskiwanie jadu pszczelego.

Instytut Sadownictwa i Kwiaciarstwa, Skierniewice 1996

6. Skubida P., Skowronek W., Szewczyk A.: Prowadzenie pasiek metodami ekologicznymi.

Krajowe Centrum Rolnictwa Ekologicznego – Regionalne Centrum Doradztwa Rozwoju
Rolnictwa i Obszarów Wiejskich, Radom 2004

7. Teper D.: Dzika pszczoła murarka ogrodowa. Pasieka 52–54/3/2004
8. Typiański Cz.: Pszczoły. Pasieka towarowa. PWRiL, Poznań 1998