Wykład 8 29,11,12
T : Charakterystyka Gronkowców.
PODZIAA
ZIERNIAKÓW GRAM DODATNICH ZE WZGL
DU NA ZAPOTRZEBOWANIE
NA TLEN I METABOLIZANIE GLUKOZY :
* tlenowe
- Micrococcus,
- Planococcus,
- Deinococcus
* względnie beztlenowe
- Staphylococcus,
- Enterococcus,
- Streptococcus
* beztlenowe
- Peptostreptococcus,
- Peptococcus,
- Sarcina
GRONKOWCE - STRAPHYLOCOCCUS :
Do 1986 r. wyróżniano następujące gatunki gronkowców:
* Staphylococcus aureus
* Staphylococcus epidermidis
* Staphylococcus saprophyticus
Obecnie wyróżnia się 41 gatunków i/lub podgatunków gronkowców, a podstawą ich podziału są:
- właściwości chorobotwórcze
- właściwości biochemiczne
- skład ściany komórkowej
- inne cechy
Ze względu na zdolność do produkcji enzymu koagulazy gronkowce podzielono na:
1) koagulazo-dodatnie (7 gatunków) :
- Straphylococcus aureus ssp. aureus,
- Straphylococcus intermedius,
- Straphylococcus hyicus ssp. hyicus,
- Straphylococcus schleiferi ssp. coagulans
2) koagulazo-ujemne :
- Straphylococcus epidermidis,
- Straphylococcus saprophyticus
Gronkowce należą do najbardziej rozpowszechnionych drobnoustrojów w przyrodzie.
Najczęściej występują na skórze i błonach śluzowych ludzi i zwierząt. Poza organizmem znajdują
się w powietrzu, kurzu, na przedmiotach, w glebie, wodzie, ściekach, mleku i produktach
mlecznych.
 STRAPHYLOCOCCUS SPP.
Po raz pierwszy gronkowce zostały wykryte w materiale ropnym przez Pasteura w 1880r., a
wyosobnione zostały w czystej hodowli i bliżej opisane przez Rosenbacha w 1884 r.
MORFOLOGIA :
+ kształt kulisty o średnicy 0,8  1,0 unimetra
+ w preparacie mikroskopowym tworzy skupienia przypominające grona
+ Gram-dodatnie
+ nie wytwarzają endospor
+ nie wykazują ruchu
+ nieliczne szczepy wytwarzają otoczki zbudowane z kwaśnych wielocukrów, peptydów i
aminokwasów
+ w środowisku naturalnym i w podłożach płynnych często występują pojedynczo, w postaci
dwoinek, czworaczków lub bardzo krótkich łańcuchów
WA
AŚCIWOŚCI HODOWLANE :
* rosną na podlożach zwykłych, w temperaturze 6,5 - 45 stopni Celsjusza i pH 4,2 - 9,3
* optymalna temperatura wzrostu wynosi 30 - 37 stopni Celsjusza , a optymalne pH 7,0 - 7,5
* są względnymi beztlenowcami, lepiej jednak rosną w warunkach tlenowych
* w bulionie tworzą jednolite zmętnienie i osad na dnie  szczepy gładkie
* na agarze po 24h tworzą 1-3 mm kolonie, okrągłe, wypukłe, gładkie i błyszczące,
nieprześwitujące, wilgotne, zwykle zabarwione na kolor złocisty, pomarańczowy, żółty.
Zabarwienie nie zawsze występuje, czasami kolonie są białe. Wytwarzanie barwnika zależy od
składu podłoża i warunków hodowli ---> czynniki stymulujące to, np.:
- mleko
- węglowodany
- sole organiczne
- inne zwiazki
- a także światło i temperatura (27 - 30 stopni Celsjusza)
WA
AŚCIWOŚCI FIZJOLOGICZNE :
* cechują się duzą aktywnością biochemiczną (zwłaszcza szczepy patogenne)
* rozpuszczają żelatynę
* zakwaszają i ścinają mleko
* fermentują bezgazowo wiele węglowodanów
* wykazują dużą oporność na działanie różnych czynników fizjologicznych i chemicznych
* giną w temperaturze 60 stopni Celsjusza, dopiero po 0,5 - 1 godziny
* przeżywają działanie 1% fenolu przez 15 minut
* są wrażliwe na 2% fenol i związki chemiczne
* są wytrzymałe na wysychanie
* mogą przeżyć wiele tygodni poza organizmem, zwłaszcza w obecności białka, np.: ropa, kurz i w
zacienionych miejscach
* są wrażliwe na działanie niektórych barwników anilinowanych, np.: fiolet krystaliczny i zieleń
brylantowa
PODA
OŻA DIAGNOSTYCZNE :
* Podłoże Chapmanna
zawierające mannitol, 7,5% soli i czerwień metylową jako wskaz
nik pH.
* Podłoże Baird-Parkera
zawierające m. in. telluryn potasu i lecytynę
CZYNNIKI CHOROBOTWÓRCZE :
1) Otoczka
wytwarzają ją niektóre szczepy.
2) Białko A
występuje u Straphylococcus aureus
3)Clumping factor (CF)
białko wywołujące ścinanie fibrynogenu bez aktywatora koagulazy. Skrzepy fibryny
osłaniają gronkowce przed zniszczeniem przed leukocytami i antybakteryjnymi czynnikami
zawartymi w surowicy.
4) Białko wiążące fibronektynę
5) Białko wiążące kolagen
6) Toksyny
* L-hemolizyna (alfa) ---> właściwości : hemolityczne, dermonekrotyczne, letalne, leukotoksyczne
* B-hemolizyna (beta) ---> jest wytwarzana przez gronkowce pochodzące od zwierząt, rzadziej
od ludzi
* gamma i delta-hemolizyny
* leukocydyna
* enterotoksyny
* eksfaliatyna ---> toksyna zluszczajaca, epidemolityczna : hydrolizuje kwas hialuronowy w
warstwie ziarnistej skóry - powoduje złuszczenie naskorka i powstawanie
pęcherzy
7) Enzymy
+ koagulaza ---> ścina osocze krwi ludzkiej i króliczej przy udziale aktywatora koagulazy
w osoczu
+ fibrynolizyna (stefylokinaza) ---> powoduje rozpuszczanie włoknika (fibryny).
Może przyczyniać się do rozszerzenia procesu
chorobowego
+ hialuronidaza ---> rozkłada kwas hialuronowy w przestrzeniach międzykomórkowych.
Ułatwia wnikanie gronkowców do organizmu i ich rozprzestrzenianiu się
+ dezoksyrybonukleaza (DNA-za)
+ inne ---> żelatynaza, proteaza, lipaza, fosfataza, ureaza, penicylinaza
NIEKTÓRE WA
AŚCIWOŚCI RODZAJU STRAPHYLOCOCCUS
(wg. Bergeya, 1975 r.)
Właściwości Strephylococcus aureus Strephylococcus Strephylococcus
epidermidis saprophyticus
wytwarzanie koagulazy + - -
rozkład mannitolu + d d
wytwarzanie L- + - -
hemolizyny (alfa)
wytwarzanie + - -
ciepłostałej
endonukleazy
(DNA-zy)
+ ---> wynik dodatni
d ---> wynik zmienny
- ---> wynik ujemny
CHOROBOTWÓRCZOŚĆ DLA CZA
OWIEKA :
+ schorzenia skóry ---> trądzik, zastrzał, czyrak, pęcherze noworodków
+ schorzenia błon śluzowych i surowiczych ---> angina, zapalenie zatok, zapalenie opłucnej,
zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych
+ schorzenia narządowe --> zapalenie ucha, zapalenie płuc, zapalenie oskrzeli, zapalenie wsierdzia
+ schorzenia limfogenne ---> zapalenie szpiku kostnego, kości, stawów
+ posocznice i ropowice
+ choroby układu moczowego ---> zapalenie nerek, zapalenie cewki moczowej, zapalenie pęcherza
moczowego
+ zespół wstrząsu toksycznego (TSS) ---> wywołany przez toksynę szoku toksycznego TSST-1.
Objawy : gorączka, obniżenie ciśnienia, wymioty,
biegunka, zawroty głowy, kaszel, zapalenie spojówek
+ choroby układu pokarmowego ---> zatrucie pokarmowe, zapalenie jelit
Gronkowce są jedną z najczęstrzych przyczyn zatruć pokarmowych, po spożyciu pokarmu
zanieczyszczonego gronkowcami wydzielającymi enterotoksyny (obecnie 23 serologicznie
odmienne typy). Enterotoksyny powodują zatrucia pokarmowe ---> krótki okres wylęgania od
2 - 6 godzin. Objawy :
- gwałtowne wymioty
- biegunka
- nudności
- osłabienie
- spadek ciśnienia tętniczego
- czasem zapaść
od A - E ---> enterotoksyny klasyczne
od E - T ---> enterotoksyny wymiotne
CHOROBOTWÓRCZOŚĆ DLA ZWIERZ
T :
* Trądzik i czyraczyca
ropne zapalenie mieszków włosowych i gruczołów łojowych (krosty, guzy).
U koni ---> wyprysk potowy pod siodłem
U bydła ---> trądzik nasady ogona, czyraczyca wymienia
U psów ---> trądzik grzbietu nosa
* Zapalenie wymienia u bydła
najczęściej do zakażenia dochodzi przez skaleczenia skóry sutków i wymienia. Rzadziej poprzez
kanał strzykowy. Wyróżniamy :
+ postać przewlekła : początkowo objawy są niezauważalne, potem pojawiają się kłaczki w mleku.
Powstają zrosty międzytkankowe (trudny dój mechaniczny).
+ postać ostra : wydzielina ze strzyków żółtawa lub czerwona, bogata w kłaczki ropy, obrzęk
ćwiartki lub połowy wymienia, mała bolesność
+ postać ciężka : ciężki stan ogólny, szybkie powiększenie obrzęku ćwiartek wymienia, duża
bolesność wymienia, ćwiartki są gorące, sinoczerwone. Skóra napięta, mała
ilość mleka o zapachu gnilnym
* Smoleń
Wysiękowe zapalenie naskórka.
Czynnik etiologiczny : Straphylococcus hyicus
Choroba bardzo groz
na prosiąt (między 3 a 35 dniem życia).
Chorują zwykle zwierzęta 8-tygodniowe.
Objawy :
- wysoka gorączka
- wymioty
- strupy, które pękają i zlewają się ze sobą
Do zakażenia dochodzi poprzez mleko maciory.
* Botriokokoza
Piasecznica. Choroba przyranna, przy ranie występują drobne piaskowate zgrubienia.
Obserwuje się przeżuty, np.: na płuca.
Do zakażeń dochodzi najczęściej w trakcie złej kastrakcji na skutek skaleczeń.
W miejscu infekcji ---> duża bolesność i zaczerwienienie
* Enterotokseria
Zakażenia toksynami gronkowcowymi przewodu pokarmowego : biegunka, wymioty, gorączka
* Zakażenie gronkowcowe ptaków
Dotyczy głównie ptaków domowych :
- indyki
- kaczki
- kury
Objawy : posocznica, zapalenie stawów,
zapalenie szpiku kostnego, zapalenie skóry
SCHEMAT POST
POWANIA DIAGNOSTYCZNEGO :
1) Materiał od chorego
hodowla 2) preparat
Chapman Agar
Agar z krwią
lub
Bourd-Parker barwienie metodą
Agar Gamma
obecność koagulazy
określenie
zjadliwości antybiogram
szczepu
1) w zakażeniach gronkowcowych często wykonuje się autoszczepionkę
2) nie wykonuje się preparatu z wydzieliny nosowo-gardłowej