Wykład 7 22,11,12
T : Kliniczne i biologiczne znaczenie pałeczek Salmonella spp.
CHARAKTERYSTYKA OGÓLNA :
* Gram ujemne pałeczki
* nie wytwarzają otoczki
* nie wytwarzają przetrwalników
* mają urzęsienie peritrichalne (wyjatek Salmonella Gallinarum)
* są wewnatrzkomórkowymi patogenami, choć namnażają się także poza komórkami
BUDOWA ANTYGENOWA :
* natygeny somatyczne O (1 - 67) ---> 46 grup serologicznych
* antygeny rzęskowe H (a - z, z1 - z67, 1 - 11)
+ fazy I ---> swoiste, charakterystyczne dla okreslonych grup serologicznych
+fazy II ---> nieswoiste, mogą występować u serotypów różnych grup serologicznych
* antygen powierzchniowy Vi
WA
AŚCIWOŚCI METABOLICZNE :
- metabolizm tlenowy lub fermentacyjny
- optymalna temperatura wzrostu ---> 37 stopni Celsjusza
- zdolność wykorzystania cytrynianów jako z
ródło węgla
- produkcja siarkowodoru
KLASYFIKACJA RODZAJU SALMONELLA :
na podstawie hybrydyzacji kwasów nukleinowych i analizy restrukcyjnej genomowego DNA
* Salmonella enterica (ok. 2500 serotypów)
+ Salmonella enterica subsp. enterica ---> występują u zwierząt stałocieplnych
+ Salmonella enterica subsp. salarae
+ Salmonella enterica subsp. arizonae występuje głównie u zwierząt
+ Salmonella enterica subsp. diarizonae zmiennocieplnych i w
+ Salmonella enterica subsp. houtenae środowisku naturalnym
+ Salmonella enterica subsp. indica
* Salmonella bongori (20 serotypów)
ZESPOA
Y KLINICZNE :
1) postać zołądkowo-jelitowa (zatrucia pokarmowe)
2) postać ogniskowa lub narządowa
3) postać durowa
SALMONELLOZY
1) uogólnione salmonellozy o przebiegu ostrym i objawach durowych i durowopodobnych :
- Salmonella Typhi ---> dur brzuszny
- Salmonella Paratyphi A, B, C ---> dury rzekome A, B, C
- Salmonella Choleraesuis (u świń) ---> paratyfus świń
- Salmonella Dublin (u cieląt) ---> paratyfus cieląt
- Salmonella Gallinarum (u kur) ---> tyfus kur, biała biegunka piskląt
2) schorzenia wywoływane przez pozostałe serotypy (ponad 12 tysięcy) :
+ zakażenia miejscowe, przeważnie przewodu pokarmowego ---> bezobjawowe lub gastroenteritis
u kur - zakażenie układu rozrodczego
+ kolonizacja w określonych tkankach (może być konsekwencją siewstwa lub nosicielstwa)
+ toksykoinfekcje (zatrucia pokarmowe) często u ludzi po spożyciu produktów pochodzenia
zwierzęcego, głównie z
le przechowywanych ---> Salmonella Typhimurium, Salmonella Enteritidis
PODZIAA
ZE WZGL
DU NA WRAŻLIWOŚĆ GOSPODAŻY :
* chorobotwórcze tylko dla człowieka
- Salmonella Typhi
- Salmonella Paratyphi A, B, C
* chorobotwórcze tylko dla zwierząt
- Salmonella Abortusequi
- Salmonella Abortesboris
* chorobotwórcz dla ludzi i zwierząt
- Salmonella Enteritidis
- Salmonella Typhimurium
- Salmonella Choleraesuis
SALMONELLOZY I CHOROBOTWÓRCZOŚĆ PAA
ECZEK SALMONELLA SPP. :
Rezerwuar :
zwierzęta ---> drób, ptactwo dzikie, gryzonie, konie, świnie, bydło
y
ródło zakażenia :
ścieki, woda słodka i morska, gleba, karma, zywność (mięso i jego przetwory, kiełbasy, majonez,
ryby, mleko i jego przetwory), człowiek, nosicielstwo
Droga zakażenia :
fekalno-oralna
Wrota zakażenia :
przewód pokarmowy
Okres wylęgania :
12 - 48 godzin, zwykle powyżej 12 h
Czynniki wirulencji :
endotoksyna, egzotoksyny (enterotoksyny, cytotoksyny), czynniki inwazyjne i antyfagocytowe
(przeżywanie i namnazanie się w komórkach makroorganizmu).
CHOROBOTWÓRCZOŚĆ SALMONELLOZ DLA CZA
OWIEKA :
* dur brzuszny ---> Salmonella Typhi (poczytać o tym) !!!!!
* dury rzekome ---> Salmonella Paratyphi A, B, C
* gastroenteritis ---> biegunka z gorączką, wymioty, nudności. Charakterystyczne dla epidemii
pokarmowych i wodnych
* posocznica, bakterienia ---> Salmonella Choleraesuis, Salmonella Typhimurium,
Salmonella Agone
* gorączka jelitowa ---> potencjalnie każdy serotyp może ją wywołać. Średnio wysoka temperatura
z biegunką (z wyjątkiem gorączki duru brzusznego)
* objawy zlokalizowane pozajelitowe (rzadko) ---> zakażenia układu moczowego, oddechowego,
skórne, ropnie narządów i inne
NOSICIELSTWO PAA
ECZEK SALMONELLA :
* Stan nosicielstwa pochorobowego
głównie Salmonella Typhi, Salmonella Typhimurium, Salmonella Enteritidis
Wydalanie bakterii glównie z kałem, żółcią do kilku miesięcy po remisji objawów.
* Stan nosicielstwa (kolonizacji)
zakażenia bezobjawowe. Dotyczy około 1% populacji, w niektórych środowiskach
wyższy odsetek nosicielstwa.
W ostatnich latach na świecie oraz w Polsce wzrasta liczba zakażeń i zatruć pokarmowych, w
których salmonellozy zajmują czołowe miejsce.
Według CDC w USA umiera rocznie z powodu salmonelloz około 600 osob.
SEROWARY DOMINUJ
CE W ZATRUCIACH POKARMOWYCH
u ludzi
Polska UE
Salmonella Enteritidis Salmonella Enteritidis
Salmonella Infontis Salmonella Typhimurium
Salmonella Hadar Salmonella Infontis
Salmonella Typhimurium Salmonella Virchow
Salmonella Newport
Salmonella Hadar
Salmonella Stanley
Salmonella Derby
Pałeczki Salmonella są izolowane z tusz drobiarskich, jaj i wyrobów z nich dodatkiem oraz innych
produktów mięsnych.
ETIOPATOLOGIA :
* pokonanie bariery żołądka i jelit
Zakażenie miejscowe * wnikanie do komórek M w obrębie kępek
Pepyera
* zniszczenie tych struktur i wnikanie do układu
limfatycznego jelita (GALT)
* fagocytoza przez neutrofile i makrofagi
Zakażenie uogólnione (systemowe) * przezywanie w ich wnętrzu
* blokowanie ich zdolności do zabijania
* Makrofagi jako "ośrodek transportu" m.in.:
śledziony i wątroby
* Śmierć makrofagów po namnożeniu się
pałeczek
* "samoograniczenie" namnażania się paleczek
Zakażenie przetrwałe Salmonella w jelitach
NOSICIELSTWO
Gatunek Serotyp Schorzenia
Koń Salmonella Abortusequi (B) ronienie klaczy
Salmonella Typhimurium (B) enteritis, posocznica
Bydło Salmonella Dublin enteritis, posocznica,
meringitis
Salmonella Typhimurium
Świnie Salmonella Choleraesuis
enteritis, posocznica
Salmonella Typhisuis
Salmonella Typhimurium
Owce Salmonella Dublin enteritidis, posocznica
Salmonella Typhimurium
Drób Salmonella Enteritidis paratyfus ptaków
Salmonella Gallinarum tyfus kur
Salmonella Typhimurium enteriofis ptaków
Salmonella Anatum niebieskie zabarwienie dzioba, etc...
SALMONELLOZA ŚWIC
:
1) Salmonella Choreaesuis
Okres inkubacji : kilka dni do kliku tygodni
Śmiertelność : 20 - 40%
Zachorowania : w wieku 2 - 4 miesięcy
Przebieg ostry : gorączka 42 stopni Celsjusza, małżowiny uszne niebiesko-czerwone,
zejście po 1 - 4 dniach
Przebieg powolny : wodnista i czasem krwawa biegunka, kaszel, wymioty, strupowaty
wyprysk na skórze
2) Salmonella Typhisuis
Zakażenia głównie prosiąt po odsadzeniu
Przebieg na początku powolny
Objawy : bladość skóry, stroszenie sierści, brak łaknienia, przerywana biegunka, która trwa
przez tygodnie i prowadzi do zejścia
3) Salmonella Dublin
4) Salmonalla Typhimurium
5) Salmonella Enteritidis
ropne zapalenie opon mózgowych prosiąt
SALMONELLOZA BYDA
A :
1) Salmonella Dublin
Okres inkubacji : 2 - 8 dni
Zachorowania głównie cieląt, rzadziej bydła dorosłego
Śmiertelność cieląt : 25 - 50%
Zakażenia u cieląt :
* postać nadostra ---> zejścia w ciągu doby
* postać posocznicowa ---> senność, otępienie, zmiany narządowe
* postać jelitowa ---> wodnista biegunka, czasem z domieszką krwi
* postać płucna ---> kaszel, oddychanie brzuszne
* postać stawowa ---> zapalenie stawów kolanowych i skokowych
* postać bezobjawowego nosicielstwa
2) Salmonella Typhimurium
Zachorowania głównie cieląt
Postać jelitowa ---> silna, krwawa biegunka
Dorosłe bydło rzadko ---> postać posocznicowa i jelitowa z gorączką, osłabienie,
zapalenie jelit
Mleko krowie może ulegać zakazeniu pierwotnemu (rzadko) ---> zapalenie wymienia na tle
salmonelloz.
Najczęściej dochodzi do wtórnych zakażeń ---> zanieczyszczenie nawozem, z
le umyte naczynia,
woda, muchy i ludzie - nosiciele.
SALMONELLOZA DROBIU :
W Polsce najczęściej izoluje się :
* Salmonella Enteritidis ---> kury, kurczęta rzez
ne
* Salmonella Typhimurium ---> kaczki, gęsi, kury, indyki, gołębie
SALMONALLOZY KACZEK :
1) Salmonella Typhimurium
2) Salmonella Enteritidis
3) Salmonella Anatum
Zachorowania : głównie młode kaczki. U starszych kaczek ---> zakażenia bezobjawowe
Objawy : niebieskie zabarwienie dzioba, a ogólne (nastroszone pióra, brak łaknienia, wzmożone
pragnienie, senność, zamknięte oczy), biegunka, posocznica, zaburzenia równowagi,
porażenia
Bardzo duża śmiertelność piskląt
SALMONELLOZA KUR :
1) Salmonelloza Gallinorum
Jednostki chorobowe : tyfus drobiu, puloroza
Okres inkubacji : 2 - 6 dni
Zamieranie zarodków
Chorują kurczęta 3 - 4 tygodniowe : osłabienie, wzmożone pragnienie, brak apetytu,
stroszenie piór, biegunka, zwisanie skrzydeł, biały kał
(puloroza)
Upadki wśród objawów drgawek.
Zachowanie kur dorosłych : osłabienie, spadek masy ciała, gorączka, biegunka, brak łaknie-
-nia, sinica, czasem objawy nerwowe, zapalenie jajników,
jajowodów