Dydaktyzm literatury oświecenia











Wtorek, 25 Kwietnia Imieniny obchodzą: Marek, Jarosław, Elwira
 



















  Sciaga.pl > Prace
> Oświecenie >
Home | Reklama | Info
| Mail






Gdzie Cz@T ???



Gdzie jestSciaga.pl
?
















Dydaktyzm literatury
oświecenia










kategoria:   J.polski
zakres:   Oświecenie
dodano:   2000-02-19




Dydaktyzm
literatury oświecenia. Co wyjątkowego przynosi literatura
oświecenia człowiekowi XX wieku? Oświecenie to epoka parenetyczna,
czyli wskazująca na to, że jej celem był dydaktyzm—pouczenie. Czy
jednak nauki zawarte w tych utworach są uniwersalne i czy można się
nimi posłużyć w czasach nam współczesnych? Cała epoka literacka
przełomu XVII i XIX wieku postawiła sobie za najważniejszy cel
uczyć, bawić i wzruszać. Dlatego większość utworów z tamtych czasów
tak wiele przedstawia problemów, które ukazują jak żyć nie tylko
wtedy, ale także i dzisiaj. Nie są one jednak oparte na schematach i
dlatego nauka z nich czerpana była szybciej przyjmowana przez ludzi.
Czego więc możemy się nauczyć z dzieł epoki oświecenia? Bajka to
krótki utwór literacki, który był bardzo często stosowany w dobie
oświecenia. Polskim autorem, którego bajki przetrwały próbę czasu
jest z pewnością książę poetów polskich—Ignacy Krasicki. Napisał on
wiele utworów literackich, ale bajki są jednymi z bardziej znanych.
Napisał on około 170 bajek, w których poruszał problemy ówczesnej
Polski. Jednym z takich utworów był z pewnością utwór pt. „Szczur i
kot”. Ta krótka bajka uczy nas—ludzi XX wieku tak wiele. Jej nauka
jest nadal aktualna. Ukazuje, że przechwałki mogą nam zaszkodzić.
Przedstawione w niej dwie strony, które już z samej natury są do
siebie źle nastawione, kontrastują i uwidaczniają nam problem
zawarty w morale. Dzięki temu zjawisku czytelnik w prosty i logiczny
sposób może zrozumieć problem przechwałek i dumy. Kolejną bajką jest
„Ptaszek w klatce”, która uczy nas, że nikt nie będzie żałował tego,
czego nie zna i nie doświadczył. Jednak utwór ten odnosi się także
do sytuacji politycznej w Polsce XVIII wieku. Ukazany jest tam
problem wolności i bogactw. Autor przedstawia bezsensowność
cieszenia się z dóbr materialnych w niewoli, ponieważ nic one nie
przynoszą, a chwali niewygodę na wolności jako dobro ważniejsze od
czegokolwiek. Krasicki napisał także bajkę pod tytułem: “Dewotka”.
Opisał tam ślepą i złą wiarę. Pani udaje, że wierzy w Boga, a w
czasie modlitwy i mówieniu o przebaczeniu bije swoją pokojówkę za
drobny występek. Przez tak dobitny kontrast słowa mówionego, a
czynienie Krasicki ukazuje zakłamanie ludzkie i chce doprowadzić do
śmiechu ludzi na swój temat. Ponieważ czym się różni kłamstwo w
sprawie wiary od pieniędzy. Niczym. Czy więc nie jest to nauka
uniwersalna, która będzie tak długo aktualna, jak długo na świecie
ludzie będą kłamać. Bajki jako utwory oświecenia są dziełami
dydaktycznymi. Dzisiejszy czytelnik, czyli człowiek przełomu
tysiącleci, także może się z nich czegoś nauczyć. Nasz narodowy
bajkopisarz—Krasicki—uczy nas w nich rozsądku, umiaru i ukazuje nam
wady, których sami nie dostrzeglibyśmy pewnością. Dlatego utwory te,
w których brak jest pouczeń były tak cenione i lubiane, a ich pamięć
przetrwała próbę czasu. Kolejnym gatunkiem, który bardzo często
stosowano w dobie reform i Konstytucji 3 maja była satyra. Również i
on przetrwał w naszej pamięci z tamtych czasów w dziełach Ignacego
Krasickiego. Napisał on wtedy dwa dość głośne i kontrowersyjne
utwory: “Do króla” i “Pijaństwo”. W pierwszym opisał niezadowolenie
szlachty z króla. Nie pisał jednak w swoim imieniu i nigdzie nie
wskazał bezpośrednio do którego z królów elekcyjnych pisze.
Postawione tam zarzuty były abstrakcyjne i polegały na sprzężeniu
zwrotnym. Szlachcicowi nie podoba się wiek i sposób wyboru króla,
który wynikał z tego, że szlachcic, czyli oskarżyciel, miał za dużo
praw i ustanowił elkcję. Obwinia go o złą politykę kulturalną,
poniewż więcej wydaje na malarstw i spotkania czwartkowe niż na
bankiety dla szlachty. Kończy on swoją wypowiedź słowami: “Żeś
dobry, gorszysz wszystkich, jak o tobię słyszę, i ja się z
ciebie gorszę i satyry piszę; bądź złym, a zaraz kładąc cnoty
twe na szalę, za to, żeś się poprawił, i ja cię pochwalę.”
Cały utwór jest przepełniony środkami stylistycznym, które
powodują ostatecznie, że zarzuty postawione królowi zmieniają
swojego adresata i kierują się w stronę zacofanej i źle
wykształconej szlachcie. Tak właśnie Krasicki uczy nas obiektywnego
spojrzenia na swój temat, a dopiero późniejszej krytyki innych, aby
przypadkiem zarzuty skierowane do kogoś nie wróciły do adresata jak
bumerang, a nasze przekonania ne ukazały naszej niewiedzy i tupetu.
Satyra “Pijaństwo” jest także utworem bardzo nasycony środkami
dydaktycznymi. W utworze tym sam pijak przedstawia problemy picia
alkoholu. Człowiek ten ukazuje powody, dla których można sięgnąć po
kieliszki i sposoby ich wynajdowania. Przedstawia również powód
poprawin i leczniczego działania wina. Wszystkie te powody są
abstakcyjne i naciągane, a ich skutkiem jest zawsze to samo, czyli
stan wskazujący na spożycie napoju wyskokowego w nadmiernych
ilościach. W ten sposób ośmieszając pijaka, przez siebie samego,
powodowało, że człowiek, który sam popełniał takie błęd śmiał się
czytając ten utwór sam z siebie i gdy był trochę mondrzejszy, to
miał szansę na poprawienie swojego stosunku do alkoholu. Satyra
jako utwór ośmieszający ludzkie zachowania i cechy w dobie rozkwitu
sztuki Polskiej miał charakter humorystyczny, ale z pewnością także
i dydaktyczn. Uczymu się z nich bardzo szybko i na dość długi czas
spraw, których zwykła nauka może spowodować skutek odwrotny. Na
przykład zakaz picia i kupowania alkoholu powodował, że ludzie sami
produkowali napoje wyskokowe, które powodują szybsze uzależnienie.
Dlatego tak cenne są utwory księcia poskich poetów. Uczymy się tam,
że picie alkoholu nie jest czymś dobrym, oraz, że lepiej najpierw
być samemu dobrym w danej dziedzinie, zanim oskarży się o to kogoś
mądrzejszego od siebie. Ukazywał także persyfraż, który był częstym
następstwem takiego oskarżenia i polegał, że oskarżyciel byłzarazem
oskarżany, a docelowy adresat roszceń nie miał na to wpływu.
Krasicki jako poeta okresu ośweceniabył bardzo wszechstronny.
Znamy doskonale jeszcze jeden z jego utworów, a mianowicie:
“Monachomachia”. Jest to epos heroikomiczny, czyli połączenie eposu,
czyli utworu poruszającego poważne sprawy w poważny sposób, z
satyrą, a może nawet utworem sielankowym, którego problemy są błahe.
Dzieło to opisuje bezsens i paradoks walki. Dwa zakony żebrzące
pokłóciły się o zasoby w swojej spiżarni i zamiast rozmową przechozą
odrazu do oskarżeń i bójki. Utwór ten przedstawia zacofanie
zakonników, którzy nie wiedzą nawet gdzie w ich gmachu jest
bibloteka, a książki traktują jako broń do walki w ręcz. Dopiero
alkohol i wizja wspólnej zabawy zakrapianej napojami wysoko
procentowymi skłania ich do rozejmu. Dzieło to napewno ukazuje to,
że nie każdy powód jest dobry do wszczynania wojny i można uznać go
za ponadczasowy i stosować wszędzie i zawsz, bo przecież czy na
świecie nie ma cały czas tysięcy, a może nawet i miliony wojen w
danej sytuacji. Walczą konkurencyjne firmy, ludzie i w końcu także i
kraje. Dlatego mimo, że w tym przypadku wojna miała powód błahy może
skłoni innych, że powód dla jego wojny jest także naciągany i
bezpodstawny. Dlatego wojna mnichów jest tak dla ludzi XX wieku
istotna i ważna, że może spowodowaćzmniejszenie liczby wojen choćby
wśród ludzi i da im do myśleni nad własnym postępowaniem. Okres
oświecenia to z pewnością literatura, która uczy, bawi i wzrusza.
Ukazuje nam w różny, nieszablonowy sposób jak powinniśmy żyć, a co
jest negatywne w naszym działaniu. Krasicki jako przedstawiciel tej
epoki i jej zwolennik uczył ludzi ówczesnych czasów, a zarazem i nas
o złych nawykach, paradoksie walki, celu życia i sposobie walki ze
złymi nawykami, pokazuje również negatywne cechy, które są trudne do
przekreślenia i poprawienia. Nie moralizuje. Wie, że każdy popełnia
błędy, a wytykanie innych mogłoby spowodować efekt całkowicie
odwrotny do założonego. Dlatego jego nauka ogranicza się do ukazania
wad i możliwości lepszego życia, co osobom rozumnym wystarcza do
próby zmienienia czegoś w swoim życiu. Dlatego właśnie epoka
oświecenia, to okres powstawania dzieł parenetycznych, uniwersalnych
również dla nas—ludzi XX wieku.







Autor: Rymaś

Ocena : 0.0 








oceń
prace:
1 2 3 4 5 6


Home | Reklama | Info
| Mail


Prace | Pomoc | Książki | Artykuły | News | Katalog | Forum
| Rozrywka






Wszelkie prawa zastrzeżone / All
rights reserved  Sciaga.pl
2000