„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Renata Wilczyńska-Fabiszewska

Organizowanie wychowu matek pszczelich
321[04].Z3.03

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji

–

Państwowy Instytut Badawczy

Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1

Recenzenci:

prof. dr hab. Jerzy Demetraki – Paleolog

dr inż. Krzysztof Olszewski

Opracowanie redakcyjne:

mgr Edyta Kozieł

Konsultacja:

dr inż. Jacek Przepiórka

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczn

ą

programu jednostki modułowej 321[04].Z3.03,

„Organizowanie wychowu matek pszczelich”, zawartego w modułowym programie nauczania
dla zawodu technik pszczelarz.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

3

2. Wymagania wstępne

5

3. Cele kształcenia

6

4. Przykładowe scenariusze zajęć

7

5. Materiał nauczania

11

5.1. Wychów matek pszczelich

11

5.1.1. Ćwiczenia

11

5.2. Postępowanie z młodymi matkami po wygryzieniu

13

5.2.1. Ćwiczenia

13

5.3. Poddawanie matek pszczelich

15

5.3.1. Ćwiczenia

15

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

17

7. Literatura

31

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie technik pszczelarz.

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne, czyli wykaz niezbędnych umiejętności i wiedzy, które uczeń
powinien mieć opanowane, aby przystąpić do realizacji tej jednostki modułowej,

−

cele kształcenia, wykaz umiejętności, jakie uczeń ukształtuje podczas pracy
z poradnikiem,

−

ć

wiczenia, przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami

nauczania–uczenia oraz środkami dydaktycznymi,

−

ewaluacja osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzia pomiaru dydaktycznego.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze

szczególnym uwzględnieniem następujących metod nauczania, np. tekstu przewodniego,
ć

wiczeń praktycznych.

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od samodzielnej
pracy uczniów do pracy zespołowej.

Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze

szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania, np. samokształcenia
kierowanego, tekstu przewodniego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4

Schemat układu jednostek modułowych

321[04].Z3.02

Rozpoznawanie stanów

biologicznych rodziny pszczelej

321[04].Z3.03

Organizowanie wychowu matek

pszczelich

321[04].Z3.04

Prowadzenie prac związanych

z hodowlą pszczół

321[04].Z3.05

Identyfikowanie i zwalczanie

chorób pszczół

321[04].Z3

Chów i hodowla pszczół

321[04].Z3.01

Prowadzenie chowu pszczół

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

korzystać z różnych źródeł informacji na temat pszczelarstwa, a w szczególności
wychowu matek pszczelich,

−

posługiwać się podstawowym sprzętem pasiecznym,

−

przestrzegać zasad BHP obsługi pszczół,

−

opisywać biologię rodziny pszczelej,

−

określać znaczenie poszczególnych postaci pszczół w rodzinie pszczelej

−

objaśniać rolę matki i substancji matecznej w rodzinie pszczelej,

−

charakteryzować etapy rozwoju osobniczego poszczególnych postaci pszczół,

−

rozpoznawać różne stany w rodzinie pszczelej,

−

określać warunki powstawania nastroju rojowego,

−

kierować rozwojem wiosennym rodziny pszczelej

−

rozpoznawać nastrój rojowy w rodzinie pszczelej,

−

interpretować czynniki wpływające na rozwój rodziny pszczelej,

−

określać dojrzałość i znaczenie trutni.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

określić cele i znaczenie wychowu matek pszczelich,

−

określić warunki i metody wychowu matek pszczelich i trutni,

−

określić sposoby pozyskiwania matek pszczelich metodami uproszczonymi,

−

ocenić efektywność różnych metod wychowu matek pszczelich,

−

określić etapy wychowu matek pszczelich w rodzinie bezmatecznej,

−

określić wymagania stawiane rodzinom wychowującym matki pszczele i trutnie,

−

scharakteryzować wychów matek z przekładaniem larw pszczelich,

−

określić czynniki wpływające na przyjęcie larw przez rodzinę wychowującą,

−

dokonać izolowania i brakowania mateczników,

−

scharakteryzować sposoby znakowania matek pszczelich,

−

scharakteryzować zasady konstrukcyjne ulików weselnych,

−

utworzyć i kontrolować rodzinki weselne,

−

zastosować sposoby pielęgnowania rodzinek weselnych na trutowisku,

−

określić cel inseminacji matek pszczelich,

−

zorganizować i przeprowadzić unasiennianie matek pszczelich,

−

zorganizować przesyłanie matek pszczelich,

−

scharakteryzować czynniki wpływające na przyjęcie matek przez pszczoły,

−

określić metody poddawania matek pszczelich.

−

wyjaśnić zasady łączenia rodzinek pszczelich,

−

zaplanować wielkotowarowy wychów matek pszczelich,

−

sporządzić dokumentację związaną z wychowem matek pszczelich,

−

dokonać analizy kosztów wychowu matek pszczelich,

−

scharakteryzować organizację hodowli pszczół w Polsce.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca

....................................................................

Modułowy program nauczania:

Technik pszczelarz 321[04]

Moduł:

Chów i hodowla pszczół 321[04].Z3

Jednostka modułowa:

Organizowanie wychowu matek pszczelich 321[04].Z3.03

Temat: Sztuczne unasienianie matek pszczelich.

Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności unasieniania matek pszczelich.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

objaśnić znaczenie inseminacji matek pszczelich,

−

opisać przebieg zabiegu inseminacji matek,

−

przygotować matki i trutnie do zabiegu inseminacji,

−

przygotować aparaturę do inseminacji matek pszczelich

Metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

pokaz z objaśnieniem,

−

metoda projektu.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

zajęcia odbywają się w formie warsztatu, uczniowie pracują w grupach montując
elementy aparatury do inseminacji matek pszczelich.

Czas trwania zajęć: 2 godziny dydaktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

tablica poglądowa zabiegu sztucznej inseminacji matek pszczelich,

−

aparaty do sztucznej inseminacji matek pszczelich z tulejkami do przytrzymywania matki,
igły inseminacyjne, haczyki brzuszny i grzbietowy, płuczka z kompletem rurek, reduktor,
butla z CO2,

−

mikroskop stereoskopowy,

−

film poglądowy z przebiegiem sztucznej inseminacji matek pszczelich.

Przebieg zajęć:
1. Nauczyciel przeprowadza pogadankę na temat specyfiki naturalnego unasieniania matek

pszczelich.

2. Uczniowie w drodze dedukcji wnioskują, że sposobem kontrolowanego doboru

unasieniania się matek określonymi trutniami jest inseminacja matek pszczelich

3. Nauczyciel omawia budowę aparatu do inseminacji matek oraz demonstruje podłączenie

całej aparatury.

4. Uczniowie pracując w grupach na swoich stanowiskach składają elementy aparatury.

Zakończenie zajęć
Grupy prezentują i omawiają sposób postępowania przy przygotowywaniu aparatury do
zabiegu inseminacji.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

uczeń potrafi samodzielnie przygotować stanowisko do sztucznej inseminacji matek
pszczelich.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca

....................................................................

Modułowy program nauczania:

Technik pszczelarz 321[04]

Moduł:

Chów i hodowla pszczół 321[04].Z3

Jednostka modułowa:

Organizowanie wychowu matek pszczelich 321[04].Z3.03

Temat: Znakowanie matek pszczelich.

Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności znakowania matek pszczelich.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć

−

określić cel znakowania matek pszczelich,

−

wymienić kolory znaczków matek pszczelich w poszczególnych latach,

−

zaznakować matki pszczele,

−

postępować z matką pszczelą w trakcie znakowania,

−

wykorzystać różne sposoby przytrzymywania matek pszczelich.

Metody nauczania–uczenia się:

−

dyskusja kierowana,

−

pokaz z objaśnieniem,

−

metoda projektu.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

zajęcia odbywają się w formie warsztatu, uczniowie pracują w grupach znakując trutnie
przygotowane wcześniej. Wymieniają się doświadczeniami między sobą, stawiają
pytania.

Czas trwania zajęć: 2 godziny dydaktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

trutnie w klatkach zamiast matek,

−

farba szybkoschnąca do znakowania matek, opalitki, klej do opalitek, zapałki, flamaster,

−

tulejka do przytrzymania matki.

−

szklanka.

Przebieg zajęć:
1. Nauczyciel wyjaśnia cel zajęć, prowadzi pogadankę na temat znaczenia znakowania

i identyfikacji matek pszczelich.

2. Pokazuje i objaśnia zastosowanie różnych materiałów do znakowania matek.
3. Prezentuje technikę przytrzymywania matek pszczelich podczas znakowania, pokazuje

sposób znakowania matki.

4. Uczniowie w grupach pracują na swoich stanowiskach znakując samodzielnie

przygotowane trutnie.

5. Nauczyciel zwraca uwagę na konieczność przetrzymywania matek po znakowaniu pod

przykryciem do momentu wyschnięcia farby lub kleju.

6. Uczniowie pracując w grupach określają wady i zalety poszczególnych metod

znakowania matek pszczelich.

7. Uczniowie pracując w grupach dobierają technikę znakowania matek pszczelich

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10

Zakończenie zajęć
Grupy określają wady i zalety poszczególnych metod sposobów znakowania matek
pszczelich.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

uczniowie prezentują oznakowane przez siebie trutnie oceniają swój sposób i technikę
znakowania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11

5. ĆWICZENIA

5.1. Wychów matek pszczelich

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przygotuj rodzinę pszczelą do wychowu matek w obecności matki w ulu leżaku.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wybrać odpowiednią rodzinę w ulu leżaku,
2) odszukać matkę w rodzinie zasiedlającej leżak,
3) podzielić ul na dwie nierówne części, wstawiając szczelny zawór przy dodatkowym

wylocie,

4) umieścić matkę oraz plastry z czerwiem krytym i zapasami w części ula z dodatkowym

otworem wylotowym,

5) pozostawić w drugiej części ula wolną przestrzeń przeznaczonej do wychowu matek, na

ramkę hodowlaną, układając 4 beleczki międzyramkowe,

6) wstawić bliżej ścian kolejno najpierw plastry z czerwiem otwartym, a następnie

z zapasami pierzgi oraz miodu,

7) przypiąć pasek kraty odgrodowej na wylot.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pogadanka,

–

pokaz z objaśnieniem,

–

metoda projektów

Ś

rodki dydaktyczne:

−

podstawowy sprzęt pasieczny podkurzacz, dłuto, transportówka,

−

ubranie ochronne pszczelarza,

−

beleczki odstępnikowe do wybranego typu ula,

−

rodzina pszczela przygotowana do wychowu matek pszczelich w ulu leżaku,

−

pasek kraty odgrodowej.

Ćwiczenie 2

Izolacja mateczników.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia. Zademonstrować sposób odrywania mateczników
i trzymania ramki hodowlanej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wyjąć ramkę hodowlaną z zasklepionymi matecznikami z rodziny wychowującej,
2) omieść z pszczół ramkę z matecznikami, okryć ściereczką, jeżeli jest chłodno i przenieść

do pracowni,

3) odrywać z listewki mateczniki i umieścić je w klateczkach Zandera a następnie w ramce

klateczkowej zachowując pionową

pozycję ramki delikatnie,

4) ściąć ostrym skalpelem mateczniki obudowane dziką zabudową,
5) wstawić do cieplarki ramki klateczkowe z matecznikami,
6) uzyskać właściwą wilgotność w inkubatorze poprzez umieszczenie w nim płaskiego

naczynia wypełnionego wodą, jeżeli jest taka potrzeba.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pogadanka,

–

dyskusja kierowana,

–

pokaz z objaśnieniem,

–

metoda projektów.

Ś

rodki dydaktyczne:

–

podstawowy sprzęt pasieczny podkurzacz, dłuto, transportówka,

–

ubranie ochronne pszczelarza,

–

klateczki do izolacji mateczników Zandera,

–

rodzina pszczela wychowującą z zasklepionymi matecznikami.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13

5.2. Postępowanie z młodymi matkami po wygryzieniu

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przygotowanie i nasiedlanie ulików weselnych.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy

.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) oczyścić i skompletować uliki weselne,
2) zagnieść odpowiednią ilość ciasta miodowo-cukrowego,
3) napełnić komory pokarmowe ulików porcją ok. 0,5 kg ciasta miodowo-cukrowego,
4) wprawić paski węzy w snozy ulika weselnego,
5) przymocować za pomocą pinezki odpowiedni kawałek folii, która będzie na powałce

ulika,

6) ustawić uliki weselne w zacienionym miejscu na zewnątrz pomieszczenia, należy

odsłonić wnętrze ulika zdejmując daszek,

7) przynieść na miejsce transportówkę z przygotowanymi wcześniej do nasiedlenia

pszczołami, które były przetrzymane w ciemnym i chłodnym miejscu co najmniej jedną
dobę,

8) spryskać wodą pszczoły w trasportówce,
9) nasypywać naczyniem o pojemności 200 ml do każdego ulika pszczoły, do których

natychmiast wrzucamy zamoczoną matkę pszczelą,

10) zamoczyć krótko w ciepłej wodzie matki z klateczek przed wrzuceniem do ulika,
11) zamykać od razu daszki ulików weselnych po nasiedleniu,
12) przenieść nasiedlone uliki weselne na ok. jedną dobę do ciemnego i chłodnego pomieszczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

dyskusja kierowana,

–

pokaz z objaśnieniem,

–

metoda projektów.

Ś

rodki dydaktyczne:

–

podstawowy sprzęt pasieczny podkurzacz, dłuto, transportówka,

–

ubranie ochronne pszczelarza,

–

styropianowe snozowe uliki weselne,

–

matki pszczele w klateczkach,

–

gotowe do nasiedlenia pszczoły w transpotrówce,

–

cukier puder i miód lub gotowe ciasto miodowo cukrowe,

–

łyżka wazowa o pojemności 200 ml,

–

odpowiednie pomieszczenie chłodne i ciemne,

–

prostokąty grubej folii wielkością odpowiadające powierzchni powałki ulika,

–

węza pszczela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14

Ćwiczenie 2

Znakowanie matek pszczelich.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien

1) wyjąc matkę z klateczki i unieruchomić ją, trzymając miedzy palcem a kciukiem,
2) zanurzyć końcówkę zapałki lub główkę od szpilki w farbie nitro na głębokość 1–2 mm,
3) nanieść kropelkę na środek części tułowia matki pszczelej, tak by powstała kropelka

ś

rednicy 2–3 mm,

4) umieścić matkę, do czasu wyschnięcia farby, pod odwróconą do góry dnem szalką.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

metoda projektów

Ś

rodki dydaktyczne:

–

matki pszczele w klateczkach lub trutnie w zastępstwie,

–

farba szybkoschnąca,

–

osadzona w rękojmi szpilka główką na zewnątrz,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15

5.3. Poddawanie matek pszczelich

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Poddawanie matki pszczelej do rodziny pszczelej pod izolator

.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wyjąć plaster z niedużą ilością czerwiu na wyjściu (1 do 3 dm

2

na ramce wielkopolskiej)

oraz zapasami nieposzytego miodu z osieroconej rodziny,

2) przenieść do pracowni plaster po omieceniu z pszczół,
3) umieścić plaster w izolatorze zamkowym z siatki,
4) wpuścić unasienioną matkę pod izolator i zamknąć go,
5) wstawić do rodziny, między plastry z niezasklepionym czerwiem,
6) sprawdzić po dwóch trzech dniach czy pszczoły pod izolatorem opiekują się matką i czy

matka zaczęła czerwić,

7) usunąć ewentualnie izolator.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

pokaz z objaśnieniem,

−

metoda projektów.

Ś

rodki dydaktyczne:

–

podstawowy sprzęt pasieczny podkurzacz, dłuto, transportówka,

–

ubranie ochronne pszczelarza,

–

izolator zamkowy do określonego typu ula,

–

rodzinę pszczelą przygotowaną do wymiany matki.

Ćwiczenie 2

Poddawanie matki pszczelej do osieroconej rodziny na ciasto i węzę.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenia powinieneś:

1) umieść matkę w klateczce Zandera,
2) zaślepić otwór ciastem midowo-cukrowym,
3) okleić kawałkiem węzy, w której dłutem wykonać kilka nacięć,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16

4) wyjąć plaster z niezasklepionym czerwiem z osieroconej rodziny,
5) wyciąć w nim okienko i wstawić w nie klateczkę z matką,
6) pozostawić wolną przestrzeń pomiędzy powierzchnią klatki oklejoną węzą, a plastrem, by

pszczoły mogły uwolnić matkę.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

pokaz z objaśnieniem,

−

metoda projektów.

Ś

rodki dydaktyczne:

–

podstawowy sprzęt pasieczny podkurzacz, dłuto, transportówka,

–

ubranie ochronne pszczelarza,

–

klateczka do Zandera,

–

kawałek węzy,

–

rodzinę pszczelą osierocona na 2–6 godzin przed zabiegiem.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

TEST 1
Test dwustopniowy do jednostki modułowej

„Organizowanie wychowu

matek pszczelich”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 2, 5, 6, 7, 9, 10, 12, 14, 16, 17, 18, 20 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 1, 3, 4, 8, 11, 13, 15, 19 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 6 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. a, 2. b, 3. d, 4. a, 5. b, 6. a, 7. b, 8. b, 9. a, 10. d, 11. a,

12. b, 13. b, 14. d, 15. d, 16. d, 17. b, 18. d, 19. d, 20. c

Plan testu

Nr
zad.

Cel operacyjny

(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1

Określić zasady oceny jakości matek
pszczelich

C

PP

a

2

Określić optymalne warunki wychowu
matek pszczelich

B

P

b

3

Ocenić czynniki wpływające na jakość
matek pszczelich

C

PP

d

4

Określić wagę czynników
wpływających na jakość matek
pszczelich

D

PP

a

5

Dobrać sposób oznakowania matki
pszczelej

B

P

b

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18

6

Dobrać sprzęt pasieczny do
wykonywanej czynności

B

P

a

7

Określić najbardziej odpowiednią porę
wychowu matek

B

P

b

8

Ocenić czynniki wpływające
niekorzystnie na warunki wychowu
matek pszczelich

C

PP

b

9

Określić termin izolacji mateczników

B

P

a

10 Nazwać sprzęt widoczny na rysunku

A

P

d

11

Wybrać sposoby naturalne
pozyskiwania matek pszczelich

C

PP

a

12

Określić przeznaczenie ulików
weselnych

B

P

b

13

Dobrać czynności podczas wychowu
matek pszczelich

C

PP

b

14

Nazwać określony zabieg w rodzinie
pszczelej

A

P

d

15

Określić miejsce unasieniania się
matek pszczelich

C

PP

d

16 Ocenić wygląd larwy pszczelej

B

P

d

17

Określić sposób wykonania
znakowania matki pszczelej

B

P

b

18

Określić wiek matki pszczelej do
zabiegu sztucznej inseminacji

B

P

d

19

Określić sposób postępowania
z matkami po zabiegu sztucznej
inseminacji

D

PP

d

20

Ocenić sposób poddawania matki
pszczelej

B

P

c

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

2. Przygotuj odpowiednią liczbę testów
3. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
4. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia
5. Zapytaj czy uczniowie wszystko zrozumieli.
6. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
7. Nie przekraczaj przeznaczonego czasu na test.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
3. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, wstawiając w odpowiedniej

rubryce znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem,
a następnie ponownie zaznaczyć odpowiedź prawidłową.

4. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
5. Test zawiera 20 zadań, do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi.

Tylko jedna jest prawdziwa.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielanie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego kiedy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu masz 40 minut.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

–

instrukcja,

–

zestaw zadań testowych,

–

karta odpowiedzi.

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Jakość matki pszczelej po wygryzieniu ocenia się na podstawie

a) masy ciała.
b) barwy pancerza.
c) ilości rurek jajnikowych.
d) indeksu kubitalnego.

2. Optymalną temperaturą wychowu matek pszczelich jest

a) 31–32°C.
b) 33–35°C.
c) 36–37°C.
d) 38–39°C.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20

3. Najlepsze jakościowo matki uzyskuje się z

a) larw trzydniowych
b) larw dwudniowych.
c) larw jednodniowych.
d) jaj.

4. Jakość młodych matek pszczelich najbardziej zależy od

a) odpowiednio przygotowanej i stanu rodziny wychowującej.
b) ilości larw w rodzinie wychowującej.
c) trutni unasieniających matkę.
d) odpowiednich warunków klimatycznych.

5. W 2007 roku matki są znakowane znaczkiem o barwie

a) białej.
b) żółtej.
c) czerwonej.
d) zielonej.

6. Startboksy służą do

a) przyjmowania larw matecznych.
b) wychowu matek pszczelich.
c) zapewnia młodym matkom odpowiednich warunków wychowu.
d) odizolowania pszczół z rodzin pszczelich.

7. Najbardziej odpowiednią porą wychowu matek pszczelich jest

a) wczesna wiosna.
b) wczesne lato.
c) wczesna jesień.
d) późna jesień.

8. Przyczyną zmniejszonej ilości odciągniętych mateczników może być

a) zbyt duża ilość karmicielek w rodzinie wychowującej,
b) załamanie się pogody i ochłodzenie.
c) umiarkowany pożytek.
d) nadmiar wilgotności.

9. Najwcześniejszym terminem izolacji matecznków jest

a) 9 dzień rozwoju matki.
b) 11 dzień rozwoju matki.
c) 14 dzień rozwoju matki.
d) 16 dzień rozwoju matki

10. Na rysunku przedstawiono

a) urządzenie do nakładania ciasta miodowo-cukrowego.
b) chwytak do matek.
c) klateczkę do izolacji mateczników.
d) tulejkę do znakowania matek.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21

11. W naturalny sposób można pozyskiwać matki pszczele

a) z mateczników rojowych.
b) poddając łukowato podcięty plaster.
c) izolując mateczniki.
d) z odkładów.

12. Ulik weselny służy do

a) przetrzymywania matek z trutniami.
b) przetrzymywania matek do momentu rozpoczęcia czerwienia.
c) odchowywania czerwiu.
d) przyjęcia młodych matek przez pszczoły.

13. Podczas histolizy larw matecznych należy

a) zaizolować mateczniki.
b) nie wykonywać żadnych czynności.
c) skontrować rodzinę wychowującą.
d) ocieplić rodzinę wychowującą.

14. Osierocenie rodziny wychowującej to

a) zabranie trutni.
b) zabranie mateczników.
c) zabranie czerwiu otwartego.
d) zabranie matki.

15. Miejscem unsieniania się matek pszczelich jest:

a) pasieczysko.
b) trutowisko.
c) gniazdo rodziny pszczelej.
d) miejsce gromadzenia się trutni.

16. Widocznym objawem linienia u larwy jest

a) zwinięte ciało.
b) barwa żółta oskórka.
c) wyprostowane ciało.
d) matowy naskórek

17. Podczas znakowania matki pszczelej można ją przytrzymać za

a) odwłok,
b) tułów,
c) skrzydełka,
d) odnóża.

18. Sztucznie inseminowane matki są w wieku

a) 3 dni,
b) 4 dni,
c) 5 dni,
d) 7 dni.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22

19. Matki po zabiegu sztucznej inseminacji powinny

a) pozostawione same w spokoju.
b) od razu poddane do rodziny pszczelej.
c) przechowywane w klateczce towarzystwie trutni.
d) przechowywane w klateczce w towarzystwie młodych robotnic.

20. Najmniej ryzykowną metodą poddawania matek pszczelich jest

a) przez wylotek.
b) bezpośrednio na plaster.
c) pod izolator.
d) sterroryzowanym pszczołom.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................................

Organizowanie wychowu matek pszczelich

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1

a

b

c

d

2

a

b

c

d

3

a

b

c

d

4

a

b

c

d

5

a

b

c

d

6

a

b

c

d

7

a

b

c

d

8

a

b

c

d

9

a

b

c

d

10

a

b

c

d

11

a

b

c

d

12

a

b

c

d

13

a

b

c

d

14

a

b

c

d

15

a

b

c

d

16

a

b

c

d

17

a

b

c

d

18

a

b

c

d

19

a

b

c

d

20

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

24

TEST 2

Test dwustopniowy do jednostki modułowej

„Organizowanie wychowu

matek pszczelich”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1, 3, 5, 6, 8, 9, 10, 12, 14, 17, 19, 20 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 2, 4, 7, 11, 13, 15, 16, 18 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 6 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. a, 2. a, 3. b, 4. b, 5. c, 6. c, 7. d, 8. a, 9. c, 10. b, 11. b,

12. d, 13. a, 14. d, 15. d, 16. a, 17. d, 18. a, 19. a, 20. c.

Plan testu

Nr

zad.

Cel operacyjny

(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1

Opisać stany rodziny pszczelej,
w których pszczoły zakładają
mateczniki

B

P

a

2

Określić optymalne ułożenie gniazda
rodziny wychowujące

C

PP

a

3

Określić właściwą średnicę miseczek
matecznikowych czynniki wpływające
na jakość matek pszczelich

A

P

b

4

Określić wygląd przyjętej i
zaakceptowanej larwy matecznej

C

PP

b

5

Dobrać sposób oznakowania matki
pszczelej

B

P

c

6

Określić stadia rozwoju matek
pszczelich

A

P

c

7

Dobrać odpowiednie podłoże do
przekładania larw

C

PP

d

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

25

8

Opisać sposób izolowania
mateczników

C

P

a

9

Dobrać termin izolacji mateczników

B

P

c

10

Scharakteryzować metodę wychowu
matek pszczelich

B

P

b

11

Określić przeznaczenie odkładu
przyjmującego

C

PP

b

12

Określić wpływ alkoholu na matki
pszczele

C

P

d

13

Określić powody niunasienienia się
matki pszczelej

D

PP

a

14

Określić ilość pszczół wraz z matka
podczas przesyłki

B

P

d

15

Określić przeznaczenie
niewartościowych matek

D

PP

d

16

Ocenić wrażliwość larw na czynniki
zewnętrzne

C

PP

a

17

Określić sposób nasiedlenia ulika
weselnego

B

P

d

18

Ocenić metody poddawania matek
pszczelich

D

PP

a

19

Wybrać odpowiedni pokarm dla
pszczół

A

P

a

20

Określić sposób przetrzymywania
matek pszczelich

B

P

c

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

26

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

2. Przygotuj odpowiednią liczbę testów
3. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
4. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia
5. Zapytaj czy uczniowie wszystko zrozumieli.
6. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
7. Nie przekraczaj przeznaczonego czasu na test.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
3. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, wstawiając w odpowiedniej

rubryce znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem,
a następnie ponownie zaznaczyć odpowiedź prawidłową.

4. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
5. Test zawiera 20 zadań, do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi.

Tylko jedna jest prawdziwa.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielanie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego kiedy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu masz 40 minut.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

–

instrukcja,

–

zestaw zadań testowych,

–

karta odpowiedzi.

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Pszczoły zakładają mateczniki ratunkowe w sytuacji, gdy

a) rodzina straci matkę.
b) matka wyleci z rojem.
c) matka czerwi trutowo.
d) matka nie czerwi.

2. Bezpośrednio przy ramce hodowlanej z przełożonymi larwami w rodzinie wychowującej

powinien się znajdować
a) plaster z czerwiem otwartym.
b) plaster z czerwiem krytym.
c) plaster z pierzgą.
d) plaster z miodem.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

27

3. Optymalna średnica miseczek matecznikowych to

a) 7,5–8 mm.
b) 8,5–9 mm.
c) 9,5–10 mm.
d) 10,5–11 mm.

4. Podczas kontroli przyjęcia larw zaakceptowaną larwę poznajemy po

a) błyszczącym oskórku.
b) obfitym podlaniu jej mleczkiem.
c) zainteresowaniu pszczół matecznikiem.
d) Zaczątku budowy plastra na mateczniku.

5. W 2008 roku matki są znakowane znaczkiem o barwie

a) białej.
b) żółtej.
c) czerwonej.
d) zielonej.

6. Histoliza u larw matek pszczelich zachodzi

a) w 3 dniu rozwoju.
b) w 9 dniu rozwoju,.
c) w 11 dniu rozwoju,
d) w 14 dniu rozwoju.

7. Najlepszym podłożem do przekładania larw jest

a) woda.
b) woda z miodem.
c) mleczko spod starszych larw niż 12 godzinne.
d) mleczko starszych larw 12 godzinnych.

8. Izolacja matecznika polega na

a) umieszczeniu matecznika w klateczce,
b) wyjęciu mateczników z rodziny wychowującej.
c) przełożeniu matecznika do odkładu.
d) przełożeniu matecznika do nukleusa.

9. Ostatecznym terminem izolacji mateczników jest

a) 9 dzień rozwoju matki.
b) 11 dzień rozwoju matki.
c) 14 dzień rozwoju matki.
d) 16 dzień rozwoju matki

10. Metoda Jentera wychowu matek pszczelich wymaga

a) użycia startera.
b) użycia specjalnej ramki plastikowej.
c) poddania łukowato podciętego plastra.
d) cieplarki do inkubacji mateczników.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

28

11. Startboks służy do

a) wychowu matek pszczelich.
b) przyjęcia larw matecznych.
c) zapoczątkowania wychowu.
d) karmienia pszczół wychowujących.

12. Stosowanie alkoholu podczas poddawania matki pszczelej ma na celu

a) odwrócenia uwagi pszczół.
b) sterroryzowanie pszczół.
c) odurzenie pszczół.
d) wyrównanie zapachów.

13. Najczęstszą przyczyną nieunasienienia się matki pszczelej jest

a) zła pogoda.
b) brak trutni.
c) brak pożytku.
d) zbyt duża konkurencja matek.

14. W klateczce wysyłkowej matce powinno towarzyszyć

a) 1–2 pszczoły.
b) 3–4 pszczół.
c) 5–7 pszczół.
d) 8–10 pszczół.

15. Matki w ulikach weselnych, które zaczęły czerwić trutowo należy

a) poddać do rodziny pszczelej.
b) sztucznie unasienić.
c) ponownie poddać do nukleusu.
d) zlikwidować.

16. Podczas linienia przekładana larwa mateczna jest szczególnie wrażliwa na

a) uszkodzenia mechaniczne.
b) chłód.
c) wyschniecie.
d) głód

17. Nasiedlanie ulików weselnych polega na

a) osadzeniu w nim roju.
b) wykonaniu odkładu.
c) wpuszczeniu pszczół.
d) nasypaniu pszczół wraz z matką.

18. Najbardziej zawodną metodą poddawania matki pszczelej do rodziny jest

a) na plaster.
b) w sztucznym mateczniku.
c) z odkładem.
d) pod izolator.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

29

19. Najczęściej stosowanym pokarmem do ulików weselnych jest

a) ciasto miodowo cukrowe.
b) syta.
c) syrop.
d) miód.

20. Po wygryzieniu się młodych matek możemy je przetrzymywać cieplarce bez towarzystwa

pszczół
a) do 1 godziny.
b) do 5 godzin.
c) do 12 godzin.
d) do 24 godzin.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

30

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................................

Organizowanie wychowu matek pszczelich

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1

a

b

c

d

2

a

b

c

d

3

a

b

c

d

4

a

b

c

d

5

a

b

c

d

6

a

b

c

d

7

a

b

c

d

8

a

b

c

d

9

a

b

c

d

10

a

b

c

d

11

a

b

c

d

12

a

b

c

d

13

a

b

c

d

14

a

b

c

d

15

a

b

c

d

16

a

b

c

d

17

a

b

c

d

18

a

b

c

d

19

a

b

c

d

20

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

31

7. LITERATURA

1. Gromisz M.: Wychów matek pszczelich na własne potrzeby. Sądecki Bartnik, Nowy Sącz

1999

2. Ostrowska W.: Gospodarka pasieczna. Wyd. V. Sądecki Bartnik, Nowy Sącz 1998
3. Pidek A.: Metody wychowu matek pszczelich. Sądecki Bartnik, Nowy Sącz 1999
4. Prabucki J. (red.): Pszczelnictwo. Albatros, Szczecin 1998
5. Praca zbiorowa: Hodowla pszczół. PWRiL, Warszawa 1996