„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Jan Janczak

Prowadzenie wychowu matek pszczelich 612[01].Z2.07

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1

Recenzenci:
dr inż. Grzegorz Borsuk
dr n. wet. Marek W. Chmielewski



Opracowanie redakcyjne:
mgr Edyta Kozieł



Konsultacja:
dr inż. Jacek Przepiórka








Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 612[01].Z2.07
„Prowadzenie wychowu matek pszczelich”, zawartego w modułowym programie nauczania
dla zawodu pszczelarz.
























Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

3

2. Wymagania wstępne

5

3. Cele kształcenia

6

4. Przykładowe scenariusze zajęć

7

5. Ćwiczenia

12

5.1. Podstawy pracy hodowlanej

12

5.1.1. Ćwiczenia

12

5.2. Wychów matek pszczelich

14

5.2.1. Ćwiczenia

14

5.3. Unasiennianie matek pszczelich

17

5.3.1. Ćwiczenia

17

5.4. Poddawanie matek pszczelich

21

5.4.1. Ćwiczenia

21

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

23

7. Literatura

32

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie pszczelarz.

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne,

−

cele kształcenia,

−

przykładowe scenariusze zajęć,

−

ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami nauczania-uczenia się
oraz środkami dydaktycznymi,

−

ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzie pomiaru dydaktycznego,

−

literaturę.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze

szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania, np. samokształcenia
kierowanego, tekstu przewodniego.

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od

samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4

Schemat układu jednostek modułowych

612[01].Z2.08

P

rzygotowanie pasieki

do zimowania

612[01].Z2.09

Przetwarzanie produktów pasiecznych

Modu

ł 612[01].Z2

Produkcja pszczelarska

612[01].Z2.03

Rozpoznawanie chorób pszczó

ł

612[01].Z2.04

Zak

ładanie pasieki

612[01].Z2.01

Identyfikowanie stanów

biologicznych rodziny

pszczelej

612[01].Z2.02

Kierowanie rozwojem rodzin

pszczelich wiosn

ą

612[01].Z2.05

Prowadzenie pasieki w

ędrownej

612[01].Z2.07

Prowadzenie wychowu matek

pszczelich

612[01].Z2.06

Prowadzenie ró

żnych kierunków

produkcji

pasiecznej

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

korzystać z różnych źródeł informacji,

−

rozróżniać stadia rozwojowe czerwiu pszczelego,

−

dostrzegać zagrożenia związane z wykonywaną pracą,

−

stosować zasady ochrony środowiska,

−

rozróżniać choroby niezakaźne czerwiu,

−

rozpoznawać choroby

zakaźne

czerwiu,

−

rozpoznawać pasożyty pszczół,

−

charakteryzować naturalne i sztuczne pokarmy pszczół,

−

określać topografię narządów i układów organizmu pszczoły,

−

charakteryzować funkcjonowanie narządów, układów i całego organizmu pszczoły,

−

określać funkcje ciała tłuszczowego w organizmie pszczoły,

−

określać rolę człowieka w kształtowaniu siedliska,

−

sporządzać schematy i proste rysunki techniczne,

−

odczytywać schematy oraz korzystać z instrukcji i dokumentacji technicznej,

−

identyfikować symbole literowe znajdujące się na sprzęcie rolniczym i pasiecznym,

−

rozróżniać podstawowe materiały stosowane w technice rolniczej,

−

pozyskiwać informacje na temat sposobu i warunków zakupu sprzętu rolniczego
i pasiecznego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

wyjaśnić wpływ matki pszczelej na wyniki produkcyjne w pasiece,

−

określić różnice jakości i liczby matek pszczelich wychowanych sposobami naturalnymi
oraz sztucznymi,

−

określić wymagania stawiane rodzinom zarodowym wychowującym matki pszczele,

−

określić wiek larw pszczelich,

−

rozróżnić fazy wychowu matek pszczelich,

−

charakteryzować metody wychowu matek pszczelich,

−

ocenić efektywność różnych metod wychowu matek pszczelich,

−

charakteryzować przebieg wychowu matek z przekładania larw,

−

określić metody chowu matek związane z przenoszeniem jaj,

−

określić czynniki wpływające na przyjęcie larw przez rodzinę wychowującą,

−

rozróżnić prawidłowe i wadliwe mateczniki,

−

utworzyć i skontrolować rodzinki weselne,

−

wyjaśnić znaczenie sztucznego unasienniania matek pszczelich,

−

zaopiekować się rodzinkami weselnymi na trutowisku,

−

przygotować matki pszczele do transportu,

−

charakteryzować sposoby znakowania matek pszczelich,

−

określić zasady łączenia rodzinek pszczelich,

−

charakteryzować czynniki wpływające na przyjęcie matek przez pszczoły,

−

określić metody i warunki poddawania matek pszczelich,

−

zaplanować wielkotowarowy wychów matek pszczelich i trutni,

−

ocenić wartość użytkową i hodowlaną pszczół,

−

dokonać doboru i selekcji pszczół,

−

wypełnić dokumentację związaną z wychowem matek pszczelich.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca

…………………………………….………….

Modułowy program nauczania:

Pszczelarz 612[01]

Moduł:

Produkcja pszczelarska 612[01].Z2

Jednostka modułowa:

Prowadzenie wychowu matek pszczelich 612[01].Z2.07

Temat: Poddawanie matek pszczelich.

Cel ogólny: Charakteryzować metody poddawania matek pszczelich.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

wymieniać metody poddawania matek pszczelich,

−

charakteryzować metody poddawania matek pszczelich,

−

dobierać sprzęt pasieczny do poddawania matek pszczelich,

−

przygotować rodzinę pszczelą do przyjęcia matki pszczelej,

−

przeprowadzać poddawanie matek pszczelich.

Metody nauczania–uczenia się:

−

metoda tekstu przewodniego,

−

zajęcia praktyczne,

−

dyskusja dydaktyczna.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca indywidualna,

−

praca w grupach 3–4 osobowych.

Czas: 6 godzin dydaktycznych.

Środki dydaktyczne:

−

sprzęt pasieczny,

−

dłuto pasieczne,

−

szczoteczka,

−

matki pszczele,

−

klateczki do poddawania matek pszczelich,

−

rodziny pszczele,

−

odzież ochronna do przeprowadzenia przeglądów.

Przebieg zajęć:
1. Czynności organizacyjne: sprawdzenie listy obecności, sprawdzenie gotowości do zajęć.
2. Podanie tematu lekcji, uświadomienie celu zajęć.
3. Wprowadzenie do tematu:

W oparciu o dotychczasową wiedzę z zakresu prac pasiecznych poddaj matkę pszczelą

rodzinie pszczelej.

Zadanie powinieneś(aś) wykonać w następujących etapach:
I.

ZBIERANIE I ANALIZA INFORMACJI O METODACH PODDAWANIA MATEK
PSZCZELICH (~20 min.)

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8

Aby prawidłowo wykonać zadanie musisz wiedzieć:

−

w jakim celu przeprowadzamy poddawanie matek pszczelich rodzinom pszczelim?

−

jakie matki pszczele poddajemy rodzinom pszczelim?

−

jakie czynniki wpływają na przyjęcie matek pszczelich?

−

kiedy przeprowadzamy poddawanie matek pszczelich?

−

jakie muszą być warunki pogodowe i pożytkowe, aby można było poddać matkę
pszczelą?

−

jakimi metodami poddajemy matki pszczele?

−

jakiego sprzętu używamy do poddawania matek pszczelich?
Odpowiedzi na powyższe pytania wpisz do formularza (Zał. nr 1).

II. OPRACOWANIE PLANU PRACY (~15 min.)

Na tym etapie powinniście przemyśleć, jak należy wykonać przydzielone Wam zadanie,

a zatem:

−

zorganizować stanowisko pracy (dobór i rozmieszczenie narzędzi pracy, sprzętu
pasiecznego),

−

ustalić kolejność i czas wykonywania poszczególnych czynności pasiecznych,

−

ustalić metodę poddawania matek pszczelich,

−

podzielić się pracą,

−

zaplanować sposób korzystania z materiałów pomocniczych.

Pomogą Wam w tym pytania prowadzące:

−

jakimi narzędziami pracy oraz jakim sprzętem pasiecznym będziesz posługiwać się
podczas pracy?

−

co należy zrobić przed przystąpieniem do poddania matki pszczelej?

−

jak należy przygotować matkę pszczelą do poddania?

−

jak należy przygotować rodzinę do przyjęcia matki pszczelej?

−

w jaki sposób przygotowujemy klateczkę do poddania matki pszczelej?

−

w którym miejscu gniazda pszczelego umieszczamy matkę pszczelą?

−

na ile godzin przed poddaniem matki usuwamy starą matkę pszczelą z rodziny pszczelej?

−

co robimy, gdy zostanie czas bezmateczności (4–6 godzin) przekroczony?

−

co robimy ze starą matką pszczelą?

−

jak postępujemy w okresie bezpożytkowym?
Odpowiedzi na powyższe pytania wpisz do formularza " Plan pracy" (Zał. nr 2).

III. USTALANIE HARMONOGRAMU PRACY (~10 min )

W tej fazie powinniście:

−

omówić dokładnie z nauczycielem zaplanowane przeprowadzenie poddawania matki
pszczelej,

−

przedyskutować kolejność i czas wykonywania poszczególnych czynności pasiecznych
oraz podział pracy.

IV. PRAKTYCZNE WYKONANIE ZADANIA (~180 min.)

−

Pracujecie samodzielnie nad wykonaniem zadania zgodnie z przyjętym harmonogramem
pracy, wymieniacie się wiedzą, konsultujecie i wspólnie opracowujecie w zespole
trzyosobowym zaplanowany przegląd.

−

Pomoże Wam w tym czuwający nad prawidłowym przebiegiem prac nauczyciel, którego
w każdej chwili możecie prosić o pomoc.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9

Uwaga!

W czasie realizacji zadania przestrzegajcie instrukcji stosowanej przy przeprowadzaniu

poddawania matki pszczelej (Zał. nr 3).

V. SPRAWDZENIE JAKOŚCI WYKONANEJ PRACY (~15 min.)

−

Kontrolę jakości swojej pracy wykonujecie na bieżąco, kierując się pytaniami
przewodnimi podanymi powyżej w tekście.

−

Najpierw sprawdzacie jakość przeprowadzonego poddawania matki pszczelej.

−

Wyniki oceny poddania wpisz do formularza "Arkusz oceny poddania matki pszczelej"
( Zał. nr 4 ).

−

Następnie wymieniacie się w zespołach " Arkuszami oceny poddania matki pszczelej"
i analizujecie wyniki oceny jakości przeprowadzonego poddania i ewentualnie
dokonujecie korekty.
Faza ostatnia jest wspólną pracą całej grupy i nauczyciela.

VI. ANALIZA PRZEBIEGU PRACY (~20 min.)

W tej fazie należy odpowiedzieć na pytanie:
"Co bym zrobił inaczej, lepiej, gdybym wykonywał(a) zadanie jeszcze raz?"

Analizujecie cały przebieg Waszej pracy pod kątem polepszenia jakości przeprowadzania
przeglądu, skrócenia czasu pracy, lepszej organizacji (pod kierunkiem nauczyciela).
Jeżeli poprawki są znaczne - należy cały proces przeprowadzić od początku.
Wypełniacie "Kartę samooceny" (Zał. nr 5).

Uwaga!

Ocena Waszej pracy zostanie dokonana przez nauczyciela w oparciu o:

−

"Arkusz oceny poddania matki pszczelej"(Zał. nr 4).

−

"Arkusz obserwacji ucznia" (Zał. nr 6)

Praca domowa

Używając pałeczki do wyrobu miseczek woskowych wykonaj sztuczny matecznik.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:
—

nauczyciel ocenia metodą obserwacji indywidualnie ucznia i grupę, na bieżąco podczas

dyskusji, podczas wykonywania ćwiczenia oraz końcowe efekty pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca

…………………………………….………….

Modułowy program nauczania:

Pszczelarz 612[01]

Moduł:

Produkcja pszczelarska 612[01].Z2

Jednostka modułowa:

Prowadzenie wychowu matek pszczelich 612[01].Z2.07

Temat: Przygotowanie rodziny wychowującej.
Cel ogólny: Charakteryzować przygotowanie rodziny wychowującej do wychowu matek

pszczelich.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

zdefiniować pojęcia: rodzina wychowująca, rodzina przyjmująca larwy, rodzina
piastująca,

−

wybierać rodziny pszczele na rodziny wychowujące,

−

kierować rozwojem wiosennym w rodzinach wychowujących,

−

układać gniazdo do wychowu w rodzinie wychowującej.

Metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenie praktyczne.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca indywidualna,

−

praca w grupach 3–4 osobowych.

Czas: 4 godziny dydaktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

silne rodziny pszczele,

−

sprzęt pasieczny,

−

transportówka,

−

klateczka Zandera,

−

ulik na odkłady.

Przebieg zajęć:
1. Czynności organizacyjne: sprawdzenie listy obecności, sprawdzenie gotowości do zajęć.
2. Podanie tematu lekcji, uświadomienie celu zajęć.
3. Wprowadzenie do tematu:

−

nauczyciel przeprowadza wykład informacyjny na temat ogólnych wiadomości
dotyczących rodziny wychowującej. Nauczyciel omawia warunki wyboru rodziny
pszczelej na rodzinę wychowującą. Nauczyciel po wykładzie zadaje pytanie: Co
należy wziąć pod uwagę wybierając rodzinę pszczelą na rodzinę wychowującą?

−

„Burza mózgów” – uczniowie udzielają różnych odpowiedzi, wszystkie zostają
zapisane na tablicy. Nauczyciel weryfikuje odpowiedzi,

−

nauczyciel objaśnia pojęcie „rodzina wychowująca”, „rodzina przyjmująca larwy”,
„rodzina piastująca”,

−

nauczyciel omawia układanie gniazda w rodzinie wychowującej. Po prezentacji
nauczyciel zadaje pytanie: Co należy wziąć pod uwagę układając gniazdo w rodzinie
piastującej?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11

−

nauczyciel do odpowiedzi typuje ucznia. Uczeń udziela odpowiedzi. Nauczyciel
weryfikuje odpowiedzi. Następnie nauczyciel przydziela zadania grupom.

4. Realizacja ćwiczenia praktycznego

Praca w grupach 3–4 osobowych:

−

nauczyciel wyjaśnia cel ćwiczenia, jego zakres i sposób wykonania,

−

uczniowie zapoznają się z treścią przydzielonego zadania,

−

uczniowie zapoznają się ze sprzętem pasiecznym i rodzinami pszczelimi,

−

uczniowie w grupach tworzą rodzinę do przyjęcia larw,

−

uczniowie dyskutują na temat sposobu układania gniazda w rodzinie wychowującej,

−

uczniowie w grupach opracowują szkic gniazda rodziny wychowującej.
Nauczyciel obserwuje pracę uczniów, udziela rad i wskazówek oraz kontroluje:

−

czy uczniowie zrozumieli zadanie,

−

czy uczniowie prawidłowo wykonują ćwiczenie,

−

czy zachowują przepisy bhp.

Zakończenie zajęć

−

przedstawiciel grupy prezentuje wykonane zadanie przez swoją grupę. Charakteryzuje
układ gniazda w rodzinie wychowującej,

−

uczniowie dyskutują na forum klasy na temat wykorzystania rodzin przyjmujących larwy
i rodzin pastujących w wychowie matek pszczelich.

Praca domowa

Opracować szkic gniazda rodziny piastującej.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:
—

nauczyciel ocenia metodą obserwacji indywidualnie ucznia i grupę, na bieżąco podczas

dyskusji, podczas wykonywania ćwiczenia oraz końcowe efekty pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12

5. ĆWICZENIA

5.1. Podstawy pracy hodowlanej

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Ocenianie wartości użytkowej i hodowlanej pszczół.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Nauczyciel powinien zaprezentować regulamin prowadzenia terenowej oceny wartości

użytkowej i hodowlanej pszczół i metodykę terenowej oceny wartości użytkowej
i hodowlanej pszczół.

Podczas wykonania ćwiczenia szczególną uwagę uczeń powinien zwrócić na sposób

oceniana cech użytkowych pszczół.

Ćwiczenie powinno być wykonywane w grupach 3–4 osobowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z regulaminem prowadzenia terenowej oceny wartości użytkowej

i hodowlanej pszczół,

2) zapoznać się z metodyką terenowej oceny wartości użytkowej i hodowlanej pszczół,
3) ocenić cechy zgodnie z metodyką terenowej oceny wartości użytkowej i hodowlanej

pszczół w zakresie:
—

miodności,

—

rozwoju,

—

zimotrwałości,

—

rojliwości,

—

łagodności.

4) uzupełnij poniższą tabelkę,
5) obliczyć średnią długość języczka i porównać ze standardowym wzorcem cech

morfometrycznych pszczół wg Gromisz,

Oceniane rodziny

Cechy

1

2

3

4

5

6

7

8

9

miodność

rozwój

zimotrwałość

rojliwość

łagodność

Suma punktów

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13

6) zaprezentować wyniki ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

regulamin prowadzenia terenowej oceny wartości użytkowej i hodowlanej pszczół,

−

metodyka terenowej oceny wartości użytkowej i hodowlanej pszczół,

−

standardowy wzorzec cech morfometrycznych pszczół wg Gromisz,

−

rodziny do oceny terenowej,

−

mikroskop steroskopowy,

−

szkiełko przedmiotowe,

−

linijka,

−

waga pasieczna,

−

podstawowy sprzęt pasieczny.

Ćwiczenie 2

Wybieranie wartościowych rodzin z pasieki/.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Nauczyciel powinien zapoznać z materiałem dydaktycznym dotyczącym pracy

selekcyjnej u pszczół.

Podczas wykonania ćwiczenia szczególną uwagę uczeń powinien zwrócić na sposób

obliczania różnicy selekcyjnej i wielkości postępu hodowlanego.

Ćwiczenie powinno być wykonywane w grupach 3–4 osobowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z założeniami i treścią zadania,
2) obliczyć średnią wydajność wszystkich rodzin pszczelich,
3) wybrać z całej pasieki trzy najlepsze rodziny pod względem produkcji miodu,
4) obliczyć średnią grupy zarodowej,
5) obliczyć różnicę selekcyjną, oraz określić teoretyczną wielkość postępu hodowlanego

w czasie trzech pokoleń,

6) opracować graficzny schemat selekcji prowadzonej w pasiece,
7) zaprezentować wyniki ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

foliogramy ze sposobami obliczania różnicy selekcyjnej,

−

rzutnik pisma.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14

5.2. Wychów matek pszczelich

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Rozpoznawanie wieku larw pszczelich.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Nauczyciel powinien zaprezentować larwy w różnym wieku.
Podczas wykonania ćwiczenia szczególną uwagę uczeń powinien zwrócić na długość,

kształt i połysk larwy.

Ćwiczenie powinno być wykonywane w grupach 3–4 osobowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zaizolować na plastrze w trzech różnych rodzinach matki pszczele w następującej

kolejności: pierwszą w pierwszym dniu, drugą w drugim i trzecią w trzecim dniu,

2) obserwować po trzech dniach od izolacji ostatniej matki pszczelej larwy w trzech

rodzinach,

3) określić kształt, długość i połysk larw pszczelich,
4) narysować larwę jednodniową, dwudniową i trzydniową,
5) wypełnić rubryki w tabeli,
6) zaprezentować wyniki.

Wiek larwy

Długość larwy

Kształt larwy

Połysk larwy

jednodniowej

dwudniowej

trzdniowej

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

rodziny pszczele,

–

izolatory,

–

łyżeczka do przekładania larw,

–

mikroskop steroskopowy,

–

lupy,

–

lampa.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15

Ćwiczenie 2

Przekładanie larw pszczelich.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Nauczyciel powinien zaprezentować foliogramy ilustrujące sposób przekładanie larw.
Podczas wykonania ćwiczenia szczególną uwagę uczeń powinien zwrócić na sposób

przekładanie larw.

Ćwiczenie powinno być wykonywane w grupach 3–4 osobowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zaizolować na plastrze rodzinach matkę pszczelą,
2) przygotować ramkę koreczkowa do przełożenia larw,
3) obejrzeć foliogramy ilustrującymi sposób przekładanie larw,
4) przygotować stół i sprzęt do przekładania larw,
5) przekładać po trzech dniach od izolacji matki pszczele larwy,
6) poddać ramkę koreczkowa z przełożonymi larwami rodzinie wychowującej,
7) narysować sposób przenoszenia larw,
8) zaprezentować wyniki ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

dyskusja,

–

ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

foliogramy sposób przekładanie larw,

–

sprzęt pasieczny,

–

sprzęt do przekładania larw,

–

ramka koreczkowa,

–

rodzina zarodowa,

–

rodzina wychowująca.

Ćwiczenie 3

Sporządzanie kalendarza wychowu matek pszczelich.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Nauczyciel powinien zaprezentować założenia do kalendarza wychowu matek pszczelich.
Podczas wykonania ćwiczenia szczególną uwagę uczeń powinien zwrócić na elementy

składowe kalendarza do wychowu matek pszczelich.

Ćwiczenie powinno być wykonywane w grupach 3–4 osobowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zaplanować prace związane z wychowem matek pszczelich z 1-dniowych larw

w sztucznych miseczkach matecznikowych, w osieroconej rodzinie,

2) założyć, że w dniu wykonywania zadania w pniu matecznym zostanie zaizolowana

matka, a wychowane matki córki będą sztucznie unasieniane w siódmym dniu życia
i przed oraz po inseminacji będą przetrzymywane w asyście pszczół w skrzynkach,

3) zaplanować wszystkie czynności, a daty ich wykonania wpisać do harmonogramu,
4) zaprezentować wyniki ćwiczenia.

Czynności hodowlane

Kolejny

dzień

od

zaczerwienia plastra w pniu
matecznym

Data wykonania

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

dyskusja,

–

ćwiczenie.

Środki dydaktyczne:

–

kalendarz,

–

ołówek.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17

5.3. Unasiennianie matek pszczelich

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Brakowanie mateczników.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Nauczyciel powinien zaprezentować sposób brakowania mateczników.
Podczas wykonania ćwiczenia szczególną uwagę uczeń powinien zwrócić uwagę na

trzymania i przenoszenia ramki hodowlanej z matecznikami.

Ćwiczenie powinno być wykonywane w grupach 3–4 osobowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wyjąć z rodziny wychowującej ramkę hodowlaną z zasklepionymi matecznikami,
2) omieść mateczniki i ramkę hodowlaną z pszczół,
3) okryć ściereczką jeżeli jest chłodno i przenieść do pracowni, zachowując zawsze

pionową pozycję ramki hodowlanej,

4) wyjąć delikatnie mateczniki, zbyt mocno przytwierdzone podważyć lekko scyzorykiem,
5) obejrzeć dokładnie każdy dokładnie, zdeformowane, zbyt małe lub długie wybrakować,
6) przenieść dorodne proste do klateczki izolacyjnej i wstawić do cieplarki,
7) narysować mateczniki z wadami,
8) opisać rysunek,
9) zaprezentować wyniki ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

ćwiczenia,

–

dyskusja.

Środki dydaktyczne:

−

rodzina wychowująca,

−

ramka hodowlana z matecznikami,

−

cieplarka,

−

scyzoryk,

−

podkurzacz,

−

szczotka pasieczna,

−

dłuto.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18

Ćwiczenie 2

Znakowanie matek pszczelich.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Nauczyciel powinien zaprezentować sposób znakowania matek pszczelich.
Podczas wykonania ćwiczenia szczególną uwagę uczeń powinien zwrócić na zachowanie

sposób unieruchamiania matek pszczelich podczas znakowania.

Ćwiczenie powinno być wykonywane w grupach 3–4 osobowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wyjąc z klateczki matkę pszczelą i unieruchomić ją trzymając pomiędzy palcem

wskazującym a kciukiem,

2) zanurzyć zapałkę lub główkę szpilki w farbie nitro na głębokość 1–2 mm i kroplę nanieść

na środek części tułowia tak, by powstała kropka o średnicy 2-3 mm,

3) umieścić matkę pszczelą do czasu wyschnięcia farby pod odwróconą do góry dnem

szalką,

4) wyjąć z klateczki matkę pszczelą i unieruchomić ją trzymając pomiędzy palcem

wskazującym a kciukiem,

5) zanurzyć zapałkę lub główkę szpilki w kleju na głębokość 1-2 mm i kroplę nanieść na

środek części tułowia tak, by powstała kropka o średnicy 2-3 mm,

6) przykleić do drugiego końca zapałki opalitkę umieścić ją na kropce kleju,
7) umieścić matkę pszczelą do czasu wyschnięcia kleju pod odwróconą do góry dnem

szalką,

8) zaprezentować wyniki ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

zajęcia praktyczne,

–

dyskusja.

Środki dydaktyczne:

−

matki pszczele lub trutnie,

−

farba nitro,

−

opalitki,

−

zapałki lub szpilki,

−

klej do opalitek.

Ćwiczenie 3

Unasienianie matek na punkcie kopulacyjnym.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Nauczyciel powinien zaprezentować nasiedlania ulika weselnego.
Podczas wykonania ćwiczenia szczególną uwagę uczeń powinien zwrócić na sposób

pozyskiwania pszczół do nasiedlenia ulika weselnego.

Ćwiczenie powinno być wykonywane w grupach 3–4 osobowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) wybrać z rodziny 2–3 plastry z obsiadającymi pszczołami,
2) strząsnąć pszczoły do dobrze wentylowanej transportówki, w której znajdują się 2–3

plastry z odsklepionym miodem. W ten sposób strząsąć pszczoły z kilku rodzin. Po
nasypaniu potrzebnej ilości pszczół, zamknąć transportówkę, zapewnić dobrą wentylację
oraz wstawić do chłodnego i ocienionego pomieszczenia, np. piwnicy (na 24–48 h),

3) przesiać za pomocą przesiewacza trutnie,
4) nasiedlić uliki weselne. W tym celu wykorzystujemy pszczoły zebrane wcześniej do

transportówki. Po otwarciu transportówki trzeba delikatnie popryskać pszczoły wodą
z opryskiwacza ręcznego. Pszczoły "nabieramy" kubkiem. Gdyby pszczoły zanadto się
rozlatywały, można je lekko zraszać wodą z opryskiwacza. Wody należy używać
z umiarem, aby nie potopić pszczół. Po wsypaniu odpowiedniej porcji pszczół dla danego
typu ulika, zamykamy go i odstawiamy do chłodnego i przewiewnego pomieszczenia,
aby pszczoły uspokoiły się i rozpoczęły budować plasterki,

5) wystawić uliki weselne (po około 2–3 dniach) wieczorem na pasieczysko i otworzyć

wylotki, aby pszczoły mogły wylecieć następnego dnia rano,

6) opisać wykonywane czynności pasieczne,
7) zaprezentować wyniki ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

zajęcia praktyczne,

–

dyskusja.

Środki dydaktyczne:

−

rodziny pszczele z dużą ilością młodych pszczół,

−

transportówka,

−

uliki weselne,

−

piwnica,

−

spryskiwacz,

−

kubek 0,5 litra.

Ćwiczenie 4

Przygotowanie aparatu do sztucznego unasieniania.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Nauczyciel powinien zaprezentować aparat do sztucznej inseminacji matek pszczelich.
Podczas wykonania ćwiczenia szczególną uwagę uczeń powinien zwrócić na

przeznaczenie poszczególnych elementów aparatu inseminacyjnego.

Ćwiczenie powinno być wykonywane w grupach 3–4 osobowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) założyć haczyk żądłowy w prawym uchwycie, brzuszny w lewym,
2) sprawdzić ciśnienie dwutlenku węgla tak, aby było ono właściwe, czyli uśpiło matkę,

a nie powodowało rozdęcia jej odwłoka, w tym celu najłatwiej jest przepuścić CO

2

przez

płuczkę,

3) przygotować strzykawkę do unasienniania,
4) napełnić strzykawkę roztworem płynu fizjologicznego lub przegotowaną wodą,
5) założyć igłę,
6) umieścić przygotowaną strzykawkę w aparacie i ustawić igłę w polu widzenia

mikroskopu,

7) opisać przygotowanie aparatu do inseminacji,
8) zaprezentować wyniki ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

zajęcia praktyczne,

–

dyskusja.

Środki dydaktyczne:

−

kompletny aparat do inseminacji,

−

płuczka,

−

mikroskop steroskopowy,

−

butla z dwutlenkiem węgla,

−

płyn fizjologiczny lub przegotowana woda.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21

5.4. Poddawanie matek pszczelich

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Poddawanie matki pszczelej w klateczce na ciasto i węzę.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Nauczyciel powinien zaprezentować metody poddawania matek pszczelich.
Podczas wykonania ćwiczenia szczególną uwagę uczeń powinien zwrócić na miejsce

umieszczenia w gnieździe klateczki z matką pszczelą.

Ćwiczenie powinno być wykonywane w grupach 3–4 osobowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) umieścić matkę w klateczce Zandera,
2) zaślepić otwór ciastem miodowo-cukrowym, a następnie okleić kawałkiem węzy,

w której dłutem wykonać kilka nacięć,

3) wyjąć z bezmatecznej rodziny pszczelej plaster z niezasklepionym czerwiem, wyciąć

w nim okienko i wstawić w nie klateczkę z matką. Pomiędzy powierzchnią klatki
oklejoną węzą a plastrem powinna pozostać wolna przestrzeń, by pszczoły mogły
uwolnić matkę,

4) opisać proces poddawania matki pszczelej,
5) zaprezentować wyniki ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

dyskusja,

–

zajęcia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

klateczka Zandera,

−

matka pszczela,

−

ciasto miodowo-cukrowe,

−

rodzina bezmateczna,

−

węza,

−

podstawowy sprzęt pasieczny.

Ćwiczenie 2

Poddawanie matki rodzinie z trutówkami.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Nauczyciel powinien zaprezentować poddawanie matki rodzinie z trutówkami.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22

Podczas wykonania ćwiczenia szczególną uwagę uczeń powinien zwrócić na elementy

poddawania matki rodzinie z trutówkami.

Ćwiczenie powinno być wykonywane w grupach 3–4 osobowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przenieść pień z pszczołami trutówkami na nowe miejsce, oddalone co najmniej o 100 m,
2) ustawić na miejscu nowy ul z zamkniętym wylotem i przenieść do niego, po omieceniu

z pszczół, plastry z zapasami z odstawionego pnia,

3) wpuścić nieunasiennioną matkę bezpośrednio na plaster i zamknąć ul,
4) wyjąć z przestawionego pnia pozostałe plastry, strząsając z nich pszczoły na ziemię.

Plastry pozbawione pszczół umieścić w transportówce i zanieść do pracowni, a ul po
wysypaniu z niego pszczół na ziemię, zabrać z pasieczyska,

5) otworzyć w ulu ustawionym na miejscu rodziny z trutówkami wylot "na jedną pszczołę".

Powrócą do niego lotne pszczoły, a trutówki pozostaną na ziemi, w miejscu strzepywania
pszczół z plastrów,

6) narysować poddawanie matki pszczelej w rodzinie z trutówkami,
7) zaprezentować wyniki.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

pogadanka,

–

zajęcia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

rodzina pszczela z trutówkami,

−

nieunasienniona matka pszczela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test dwustopniowy do jednostki modułowej

„Prowadzenie wychowu matek

pszczelich”

Test składa się z 20,z których:

−

zadania 1, 2, 3, 5, 6, 8, 9, 10, 14, 15, 17,19 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 4, 7, 11,12, 13, 16, 18, 20 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 14 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 6 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. c, 2. a, 3. a, 4. d, 5. b, 6. d, 7. b, 8. c, 9. a, 10. b, 11. a,
12. b, 13. d, 14. d, 15. a, 16. c, 17. a, 18. a, 19. a, 20. a.

Plan testu

Nr
zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1

Określić okoliczności nie pojawiania
się nowej matki

A

P

c

2

Rozpoznać wiek larw na podstawie
rysunku

B

P

a

3

Określić stany pojawienia się
mateczników ratunkowych

A

P

a

4

Wskazać przyczyny nieprzyjęcia przez
rodzinę wychowującą larw

C

PP

d

5

Określić przyczyny skłębiania matek
pszczelich

B

P

b

6

Określić miejsce umieszczania
klateczki z matką pszczelą

B

P

d

7

Zastosować przepisy prawne dotyczące
oznaczeń ras pszczół

C

PP

b

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

24

8

Rozpoznać sprzętu do wychowu matek
pszczelich na podstawie rysunku

B

P

c

9

Dobrać metody do poddawania matek
pszczelich

B

P

a

10

Określić moment zakończenia
wychowu matek pszczelich

B

P

b

11

Scharakteryzować wychów
w obecności matki

C

PP

a

12

Ułożyć gniazdo w rodzinie
wychowującej

C

PP

b

13

Przewidzieć zmiany w wyglądzie
wygryzających się matek

C

PP

d

14

Rozróżnić kolory stosowane do
znakowania matek pszczelich

B

P

d

15

Rozróżnić metody wychowu matek
pszczelich na podstawie opisu

B

P

a

16

Wskazać miejsca wystawienia ulików
weselnych

C

PP

c

17

Określić moment wybierania matkek
pszczelich z ulików weselnych

B

P

a

18

Pokierować rozwojem rodziny
wychowującej

C

PP

a

19 Określić wiek larw do przekładania

B

P

a

20

Scharakteryzować rodziny
wychowujące

C

PP

a

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

25

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

2. Przygotuj odpowiednią ilość testów.
3. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
4. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
5. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
6. Nie przekraczaj przeznaczonego czasu na test.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
3. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi.
4. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
5. Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi.

Tylko jedna jest prawidłowa.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu masz 30 minut.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia

–

instrukcja,

–

zestaw zadań testowych,

–

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

26

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. W jakiej okoliczności nie pojawi się nowa matka?

a) gdy pszczoły chcą się roić (matka rojowa).
b) gdy zginie stara matka (matka ratunkowa).
c) gdy pojawi się matka trutowa.
d) gdy pszczoły chcą wymienić matkę (matka z cichej wymiany).

2. Na rysunku przedstawiono rozwój osobniczy pszczoły robotnicy do 9 dnia. Cyfrą 4

oznaczono larwę
a) jednodniową.
b) dwudniową.
c) trzydniową.
d) czterodniową.

3. Rodzina założy mateczniki ratunkowe, gdy

a) straci matkę.
b) matka starzeje się.
c) przygotowuje się do rójki.
d) silnie ograniczy się gniazdo.

4. Przyczyną nieprzyjęcia przez rodzinę wychowującą jest poddanie larw

a) przekładanych na wolnym powietrzu.
b) po 6 godzinach bezmateczności.
c) w wieku 12-24 godzin.
d) rodzinie podrażnionej.

5. Powodem okłębiania matki przed wylotkiem jest

a) opóźnianie się młodej matki z czerwieniem.
b) zabłądzenie matki podczas lotu godowego.
c) zbyt długo trwający przegląd rodziny.
d) opanowanie rodziny przez zgnilec.

6. Klateczkę z matką podczas poddawania umieszcza się na plastrze

a) pustym.
b) z zapasem pierzgi.
c) z czerwiem krytym.
d) z czerwiem otwartym.

7. W pracy hodowlanej podczas tworzenia krzyżówek międzyrasowych poszczególne rasy

wyrażamy umownymi skrótami. Skrótem car określamy rasę
a) włoską.
b) kraińską.
c) kaukaską.
d) Środkowoeuropejską.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

27

8. Przyrząd pasieczny przedstawiony na rysunku to

a) odsiewacz

trutni.

b) poławiacz obnóży pyłkowych.
c) skrzynka do tworzenia rodzinek.
d) przesiewacz trutni.

9. W momencie rozpoczynającego się pożytku nektarowego najbardziej ekonomiczne jest

poddanie matki
a) w mateczniku na wygryzieniu.
b) unasiennionej w klateczce.
c) nieunasienionej w odkładzie.
d) pod kołpakiem lub izolatorze.

10. Wychów matek pszczelich należy kontynuować do czasu, kiedy pszczoły zaczną

a) pobielać plastry.
b) wypędzać trutnie.
c) miseczki rojowe.
d) mateczniki ratunkowe.

11. Układając gniazdo w rodzinie wychowującej w obecności matki powinno być

a) dużo czerwiu otwartego i 3-letnia i starsza matka pszczela.
b) dużo czerwiu otwartego i młoda do trzech lat matka pszczela.
c) mało czerwiu otwartego i 3-letnia i starsza matka pszczela.
d) dużo czerwiu krytego i 3-letnia i starsza matka pszczela.

12. W środku gniazda rodziny wychowującej pozostawia się wolne miejsce na wstawienie

ramki hodowlanej z larwami. Z obu stron wstawia się plastry z
a) czerwiem krytym.
b) czerwiem otwartym.
c) czerwiem krytym i otwartym.
d) miodem i czerwiem.

13. W cieplarce powinna być temperatura 34,5

o

C. Temperatura wyższa spowoduje

a) jaśniejszy kolor wygryzających się matek.
b) wydłużenie cyklu rozwojowego.
c) niedorozwój skrzydeł.
d) zmniejszenie indeksu kubitalnego.

14. Do znakowania matek pszczelich używa się 5 kolorów. Którego koloru nie używa się

a) białego.
b) zielonego.
c) czerwonego.
d) pomarańczowego.

15. Odbudowaną woszczynę umieszczamy w pniu zarodowym w celu jej zaczerwienia. Po

czterech dniach zaczerwioną ramkę wyjmujemy i woszczynę tniemy wzdłuż rozpiętych
drutów. Jaką metodę wychowu matek pszczelich opisaną?
a) Mullera.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

28

b) Alleya.
c) Zandera.
d) Hopkinsa.

16. W jakiej minimalnej odległości od pasieki powinny być ustawione uliki weselne

a) 0 m.
b) 50 m.
c) 100 m.
d) 200 m.

17. Matki które zaczynają czerwić przed upływem 14 dnia życia, można wybierać z ulików

weselnych po
a) rozpoczęciu składania jaj.
b) zasklepieniu czerwiu przynajmniej jednego plastra.
c) zasklepieniu pierwszych komórek z czerwiem.
d) wygryzieniu się pierwszych pszczół.

18. W celu osiągnięcia pierwszych oznak nastroju rojowego w rodzinach wychowujących,

należy
a) poszerzać gniazdo tylko odbudowanymi plastrami.
b) stosować ramkę pracy.
c) poszerzać gniazdo ramkami z węzą.
d) zapewnić szerokie wyloty.

19. Do przekładania należy brać larwy w wieku od

a) 12–36 godzin.
b) 24–48 godzin.
c) 12–72 godzin.
d) 36–72 godzin.

20. Najlepiej przyjmowane są larwy w rodzinach wychowujących

a) bez matki i czerwiu.
b) bez matki i z czerwiem.
c) z matk i bez czerwiu.
d) z matką i z czerwiem.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

29

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................................

Prowadzenie wychowu matek pszczelich

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1

a

b

c

d

2

a

b

c

d

3

a

b

c

d

4

a

b

c

d

5

a

b

c

d

6

a

b

c

d

7

a

b

c

d

8

a

b

c

d

9

a

b

c

d

10

a

b

c

d

11

a

b

c

d

12

a

b

c

d

13

a

b

c

d

14

a

b

c

d

15

a

b

c

d

16

a

b

c

d

17

a

b

c

d

18

a

b

c

d

19

a

b

c

d

20

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

30

Test 2

Test praktyczny typu – „próba pracy” do jednostki modułowej
„Prowadzenie wychowu matek pszczelich”

Treść zadania

Wykonaj czynności organizacyjne i przeprowadź prace związane z przygotowaniem

ramki koreczkowej dla rodziny wychowującej w ulu dadanowskim. Zadanie wykonaj łącznie
z pobraniem właściwej ramki, określeniem ilość potrzebnych miseczek i koreczków,
wykonaniem miseczek woskowych i umocowaniem ich na koreczkach w ramce koreczkowej.

Instrukcja dla nauczyciela

W badaniu osiągnięć ucznia w nabywaniu umiejętności praktycznych przewidzianych

w celach jednostki modułowej zaleca się przeprowadzenie zadania testowego typu „próba
pracy”. Zadanie jest tak dobrane, aby pozwoliło sprawdzić poziom ukształtowanych
umiejętności w zakresie wiedzy teoretycznej i praktycznego przeprowadzenia przygotowania
ramki koreczkowej dla rodziny wychowującej.

Uczniowie powinni wykonać zadanie indywidualnie. Jest to jednocześnie możliwość

samodzielnego sprawdzenia przez ucznia poziomu nabywania umiejętności i dokonania
analizy podjętych działań praktycznych.

Zadaniem nauczyciela jest stworzenie warunków umożliwiających uczniowi wykonanie

zadania zgodnie z obowiązującymi zasadami i w określonym czasie. Uczeń powinien
wykonać zadanie pod nadzorem pracownika odpowiedzialnego za pasiekę, który zapewni
uczniowi:

−

możliwość praktycznego przeprowadzenia przygotowania ramki koreczkowej dla rodziny
wychowującej,

−

możliwość praktycznego przeprowadzenia wyrobu miseczek woskowych i umocowaniem
ich na koreczkach w ramce koreczkowej.
Nauczyciel powinien:

−

uzgodnić z pracownikiem odpowiedzialnym za pasiekę możliwość i termin
przeprowadzenia ćwiczeń,

−

zadbać o przygotowanie stanowiska pracy dla uczniów pod względem bezpieczeństwa
pracy,

−

przypomnieć uczniom zasady bezpieczeństwa i higieny pracy i nakazać bezwzględne ich
przestrzeganie,

−

skontrolować użycie właściwego ubioru ochronnego,

−

przydzielić uczniom kolejność i zakres wykonywania zadania,

−

określić kryteria oceny wykonywanego zadania,

−

na bieżąco nadzorować pracę uczniów,

−

dokonać oceny wykonanej pracy.

Instrukcja dla ucznia

Uczeń powinien wykonać następujące czynności:

−

dobrać i założyć odzież ochronną,

−

zapisać w dzienniczku praktyki plan działania oraz kolejność wykonywanych czynności
zgodnie z regulaminem gospodarstwa pasiecznego. Plan przedstawić do zatwierdzenia
nauczycielowi,

−

przygotować stanowisko do wyrobu miseczek woskowych,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

31

−

wyrabiać miseczki woskowe,

−

dobrać sprzęt pasieczny do wyrobu miseczek i formowania ramki koreczkowej,

−

dokonać przyklejenia koreczków w ramce koreczkowej,

−

przykleić miseczki woskowe do koreczków,

−

uporządkować stanowisko, oczyścić narzędzia i odłożyć na miejsce przechowywania.

Umiejętności podlegające ocenie

Lp.

Czynność wykonywana przez ucznia

Punkty

do

uzyskania

1

Dobranie odzieży ochronnej

5

2

Sporządzenie wykazu materiałów i sprzętu do wyrobu
miseczek woskowych.

5

3

Sporządzenie wykazu sprzętu i materiałów do
formowania ramki koreczkowej.

5

4

Przygotowanie

sprzętu

do

wyrobu

miseczek

woskowych:

−

uruchomienie łaźni wodnej,

−

sporządzenie mieszaniny zimnej wody z miodem,

−

ustalenie temperatury ciekłego wosku.

15

5

Wyrób miseczek woskowych

−

zanurzanie pałeczki do wyrobu miseczki woskowej
w wodzie z miodem,

−

zanurzanie

trzykrotne

pałeczki

do

wyrobu

miseczek w roztopionym wosku na głębokość 9, 7,
5 mm,

−

brakowanie wykonanych miseczek woskowych.

30

6

Formowanie ramki koreczkowej

−

umieszczenie skrawka wosku na koreczku,

−

roztopienie wosku rozgrzanym grotem lutownicy,

−

przyłożeni miseczki woskowej.

20

7

Uporządkować stanowisko

20

Razem

100

Normy wymagań na poszczególne oceny szkolne:

Ocena

Liczba uzyskanych punktów

dopuszczający

70

dostateczna

85

dobry

90

bardzo dobry

100

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

32

7. LITERATURA

1. Bornus, L (red.).: Encyklopedia Pszczelarska. Państwowe Wydawnictwo Rolnicze

i Leśne, Warszawa 1989

2. Pałach S.: Kodeks dobrej praktyki produkcyjnej w pszczelarstwie. PZP, Warszawa 2005
3. Pidek A.: Wychów matek pszczelich. PWRiL, Warszawa 1987
4. Prabucki J. (red): Pszczelnictwo. Albatros, Szczecin 1998
5. Praca zbiorowa: Hodowla pszczół. PWRiL, Warszawa 1996
6. Wawryn T., Weber L.: Selekcja i wychów matek pszczelich. PWRiL, Warszawa 1956

Czasopisma:
–

„Pszczelarstwo”

–

„Pszczelarz Polski”

–

„Pasieka”

–

„Przegląd Pszczelarski”