10

www.gazetapodatkowa.pl

Gazeta Podatkowa nr 76 • 23.09.2010 r.

RACHUNKOWOŚĆ DLA KAŻDEGO

Pracownikowi przysługuje prawo do corocznego, nieprzerwanego, płatnego urlopu

wypoczynkowego, przy czym pracownik nie może się zrzec prawa do urlopu. Wynika to

z art. 152 Kodeksu pracy. Urlopy powinny być udzielane zgodnie z planem urlopów, który

ustala pracodawca, biorąc pod uwagę wnioski pracowników i konieczność zapewnienia

normalnego toku pracy. Urlopu wypoczynkowego niewykorzystanego za dany rok należy

pracownikowi udzielić najpóźniej do końca pierwszego kwartału następnego roku kalen-

darzowego, tj. do 31 marca roku następującego po roku, za który przysługuje.

Przepisy ustawy o rachunkowości stanowią, że jednostki dokonują biernych rozliczeń

międzyokresowych kosztów w wysokości prawdopodobnych zobowiązań przypadających

na bieżący okres sprawozdawczy, wynikających m.in. z obowiązku wykonania, związanych

z bieżącą działalnością, przyszłych świadczeń na rzecz pracowników, w tym świadczeń

emerytalnych, a także przyszłych świadczeń wobec nieznanych osób, których kwotę można

oszacować w sposób wiarygodny, mimo że data powstania zobowiązania nie jest jeszcze

znana, w tym z tytułu napraw gwarancyjnych i rękojmi za sprzedane produkty długo-

trwałego użytku. Zobowiązania te wykazuje się w bilansie jako rezerwy na zobowiązania.

Odpisy biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów mogą następować stosownie do

upływu czasu lub wielkości świadczeń, a czas i sposób rozliczenia powinien być uzasad-

niony charakterem rozliczanych kosztów, z zachowaniem zasady ostrożności. Wynika to

z art. 39 ust. 2, 2a i 3 ustawy o rachunkowości.

Z przedstawionych wyżej przepisów nie wynika bezwględny nakaz tworzenia

rezerw na niewykorzystane w danym roku kalendarzowym urlopy wypoczynkowe.

Decyzję w tej sprawie podejmuje kierownik jednostki, uwzględniając w szczególności

następujące kwestie:

– jakiej grupy pracowników dotyczą niewykorzystane w danym roku kalendarzowym

urlopy wypoczynkowe oraz

– czy koszty z tytułu wynagrodzeń za zaległe urlopy są istotne.

Uzasadnione jest utworzenie rezerwy na niewykorzystane urlopy w odniesieniu do

pracowników produkcyjnych wynagradzanych przykładowo w formie akordu – w tych

przypadkach gdy wykorzystanie przez nich zaległych urlopów w przyszłym roku w sposób

istotny wpływa na wynik finansowy jednostki. Utworzenie rezerwy na niewykorzystane

urlopy wypoczynkowe umożliwia odniesienie kosztu do okresu, za który urlop przysługuje.

Należy zaznaczyć, że nie jest celowe tworzenie rezerwy na zaległe urlopy w odniesieniu

do pracowników, których wysokość wynagrodzenia nie jest uzależniona od rzeczy-

wiście przepracowanego czasu pracy, tj. przykładowo w odniesieniu do pracowników

administracyjnych.

Ustawa o rachunkowości nie określa zasad wyceny świadczeń pracowniczych, dlatego

też jednostki mogą uwzględniać zasady określone w Międzynarodowym Standardzie

Rachunkowości 19. Świadczenia z tytułu urlopów, jako płatne nieobecności, stanowią

krótkoterminowe świadczenia pracownicze. Wycenia się je w takim przypadku w wielkości

przewidywanych wynagrodzeń pracowników za ten urlop.

Rezerwy na świadczenia pracownicze są związane bezpośrednio z działalnością opera-

cyjną, a więc z wytwarzaniem, sprzedażą (handlem) i fazą posprzedażną, a także ogólnym

zarządem. Wynika to z pkt 2.3 Krajowego Standardu Rachunkowości nr 6 „Rezerwy,

bierne rozliczenia międzyokresowe kosztów, zobowiązania warunkowe” (Dz. Urz. Min.

Fin. z 2008 r. nr 12, poz. 90). Zatem rezerwy na niewykorzystane urlopy wypoczynkowe

pracowników zalicza się w ciężar kosztów działalności operacyjnej i ujmuje się w księgach

rachunkowych w korespondencji z kontem 64 „Rozliczenia międzyokresowe kosztów”

(w analityce: Bierne rozliczenia międzyokresowe kosztów), zapisami:

a) w jednostce prowadzącej ewidencję kosztów na kontach zespołu 4 i 5 oraz tylko na

kontach zespołu 5

– Wn konto zespołu 5,

–

Ma konto 64 „Rozliczenia międzyokresowe kosztów” (w analityce: Bierne rozliczenia

międzyokresowe kosztów),

b) w jednostce prowadzącej ewidencję kosztów tylko na kontach zespołu 4

–

Wn konto 49 „Rozliczenie kosztów”,

–

Ma konto 64 „Rozliczenia międzyokresowe kosztów” (w analityce: Bierne rozliczenia

międzyokresowe kosztów).

Rezerwa na niewykorzystane urlopy wypoczynkowe

Wykorzystanie rezerwy ujętej na koncie 64 ujmuje się w księgach zapisami:

a) w jednostce prowadzącej ewidencję kosztów na kontach zespołu 4 i 5 oraz tylko na

kontach zespołu 5

–

Wn konto 64 „Rozliczenia międzyokresowe kosztów” (w analityce: Bierne rozliczenia

międzyokresowe kosztów),

–

Ma konto zespołu 5,

b) w jednostce prowadzącej ewidencję kosztów tylko na kontach zespołu 4

– Wn konto 64 „Rozliczenia międzyokresowe kosztów” (w analityce: Bierne rozliczenia

międzyokresowe kosztów),

–

Ma konto 49 „Rozliczenie kosztów”.

W analogiczny sposób do przedstawionego wyżej należy rozliczyć rezerwę utworzoną

w zbyt dużej wysokości, przy czym jej rozliczenie powinno mieć miejsce najpóźniej na

koniec roku obrotowego.

Przykład

Założenia

1. Jednostka utworzyła na dzień 31 grudnia 2009 r. rezerwę w kwocie 35.000 zł na

koszty niewykorzystanych do końca roku urlopów wypoczynkowych pracowników pro-

dukcyjnych.

2. Zaległe urlopy wypoczynkowe wykorzystane zostały do dnia 31 marca 2010 r.

3. Faktycznie poniesione w 2010 r. koszty wyniosły ogółem 31.000 zł, w tym:

a) wynagrodzenia brutto: 25.000 zł,

b) składki ZUS obciążające pracodawcę (wielkość przykładowa): 6.000 zł.

4. W dokumentacji opisującej przyjęte zasady (politykę) rachunkowości zapisano, że

rozliczenie rezerwy utworzonej na niewykorzystane urlopy wypoczynkowe następuje

w miesiącu, w którym pracownikom wypłacono wynagrodzenia za wykorzystanie zaległego

urlopu.

5. Jednostka prowadzi ewidencję kosztów na kontach zespołu 4 i 5.

Dekretacja w 2009 r.

Opis operacji

Kwota

Konto

Wn

Ma

1. PK – utworzenie rezerwy pod datą 31 grudnia 2009 r.:

35.000 zł

50

64

Księgowania

Konto 50 „Koszty działalności

podstawowej”

Konto 64 „Rozliczenia między­

okresowe kosztów” (w analityce:

Bierne rozliczenia międzyo­

kresowe kosztów)

1) 35.000

35.000 (1
35.000 (S.k.

Kwotę utworzonej rezerwy na niewykorzystane urlopy wypoczynkowe, tj. 35.000 zł (saldo

Ma konta 64), jednostka wykazała w pasywach bilansu za 2009 r. w pozycji B.I.2 „Rezerwy

na świadczenia emerytalne i podobne”.

Dekretacja w 2010 r.

Opis operacji

Kwota

Konto

Wn

Ma

1. Lista płac:

a) rzeczywiste koszty wynagrodzeń poniesione z tytułu wykorzy­

stania przez pracowników zaległych urlopów

b) zarachowanie kosztów wynagrodzeń na właściwe konto ze­

społu 5

25.000 zł

25.000 zł

40

50

23-0

49

2. PK – zarachowanie składki ZUS od wynagrodzeń z pozycji 1:

a) składki obciążające pracodawcę

b) zarachowanie kosztów na właściwe konto zespołu 5

6.000 zł

6.000 zł

40

50

22

49

3. PK – rozwiązanie rezerwy – pod datą 31 marca 2010 r.:

35.000 zł 64

50

Księgowania

Konto 22 „Rozrachunki

publicznoprawne”

Konto 23-0 „Rozrachunki

z tytułu wynagrodzeń”

Konto 40 „Koszty według

rodzajów” (w analityce:

Wynagrodzenia)

X (S.p.

25.000 (1a

1a) 25.000

6.000 (2a

Konto 40 „Koszty według

rodzajów” (w analityce:

Ubezpieczenia społeczne

i inne świadczenia)

Konto 49 „Rozliczenie

kosztów”

Konto 50 „Koszty dzia­

łalności podstawowej

– produkcyjnej”

2a) 6.000

25.000 (1b

1b) 25.000

35.000 (3

6.000 (2b

2b) 6.000

Konto 64 „Rozliczenia

międzyokresowe kosztów”

(w analityce: Bierne rozliczenia

międzyokresowe kosztów)

3) 35.000

35.000 (S.p.

W rachunku podatkowym nie uwzględnia się rezerw na niewypłacone urlopy wypo-

czynkowe. Z przepisów ustaw o podatku dochodowym wynika bowiem, że nie uważa się

za koszty uzyskania przychodów rezerw utworzonych zgodnie z ustawą o rachunkowości.

Do kosztów uzyskania przychodów zalicza się natomiast faktycznie poniesione wydatki.

W rozważanym przypadku będą to wynagrodzenia za niewykorzystane urlopy oraz należne

składki ZUS obciążające pracodawcę.

Podstawa prawna:

– ustawa z dnia 29.09.2994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2009 r. nr 152, poz. 1223 ze zm.),

– ustawa z dnia 26.06.1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.).

Ewa Kowalska